Multiple Sclerose en urologie

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Multiple Sclerose en urologie"

Transcriptie

1 Multiple Sclerose en urologie Bertil Blok, uroloog Blaasfunctiestoornissen vaak bij MS Meer dan 80% van de MS patienten heeft urologische symptomen 96% van de MS patienten met meer dan 10 jaar MS krijgen op bepaald moment blaasproblemen Stoornissen terug te leiden naar niveau lesie CZS Kalsi and Fowler, Nature Clin Pract 2005 Waardoor problemen? Overactieve blaas: urge, frequentie en urge incontinentie Gelijktijdig aanspannen blaas en sluitspier (dyssynergie): moeilijk op gang en residuvorming Verblijfscatheter geeft opstijgende infecties, stenen 1

2 Welke delen van belang voor de plasreflex en continentie Suprapontiene lesies Plasreflex intact Verlies van timing (juiste tijd, juiste plek) Verhoogde aandrang en urge incontinentie Infrapontiene lesies Spinale banen beschadigd Detrusor sfincter dyssynergie Hesitatie en residu 2

3 Zowel supra- als infrapontiene lesies Verlies over timing en dyssynergie Zowel urge incontinentie als residuvorming Richtlijnen neurogene blaas Europese urologen Multidisciplinaire richtlijn neurogene blaas NL

4 Diagnostiek Gericht op vinden van residu na mictie, urge, nycturie, stenen, UWI, hoge druk of lage compliantie, dyssynergie Routinematig Sediment en kweek Residu na mictie Mictiedagboek Echo nieren (V)UDO Diagnostiek: UDO detrusor overactiviteit Doel behandeling neurogene blaas bij MS 1. Behoud nierfunctie 2. Lage drukblaas 3. Behoud kwaliteit van leven door A. verminderen complicaties (infectie, stenen) B. verbetering continentie C. uitstel verblijfskatheter 4

5 Behandeling urge en urge incontinentie Gericht op verbetering blaascapaciteit, volledig uitplassen en verlaging blaasdruk Anticholinergica BTX in detrusor (Bekkenfysiotherapie vaak niet succesvol bij MS) CAD/SPC Deviatie vlgns Bricker Behandeling residu Gericht op verbetering blaaslediging CIC (clean intermittent catherisation) Alfa-blockers Verblijfskatheter Onabotulinum toxine A injectie (Botox) Intravesicale instillatie 40 ml 1% lidocaine op poli Cystoscopie en Williams needle (Cook) 20 injecties van 10 E Na 6-10 maanden uitgewerkt 5

6 Botulinum Toxine A: chemische denervatie Presynaptisch Element ACh ACh Muscle ACh Vesicles BT SNAP-25 BT blokkeert Ach release Behandeling chirurgisch: incontinent stoma Urine deviatie vlgs Bricker Colon conduit (transversum) Mobiliteit en blaasfunctie bij MS Lopen aangedaan OAB met urge en frequency Meten residu na mictie Anticholinergica Lopen met hulpmiddel OAB met residuvorming Alpha blockers CIC met anticholinergica of Botox 6

7 Mobiliteit en blaasfunctie bij MS Rolstoelgebonden OAB met residuvorming Anticholinergica of Botox met CIC (indien mogelijk) Bedlegerig OAB met residuvorming Verblijfscatheter of deviatie Follow-up Afhankelijk van onderliggende lesie en mogelijke aanwezigheid van slechte compliantie en residuvorming Laag risico op hoge drukblaas bij MS Take home messages Bijna alle MS patienten krijgen vroeg of laat blaasproblemen De problemen zijn meestal terug te leiden naar de MS, maar soms andere oorzaak (stress incontinentie, BPH) Geen AB bij CAD of SPC zonder koorts Richtlijnen beschikbaar 7

8 Vragen? 8

Inhoud. Urine incontinentie bij ernstige MS: zijn er nog opties? 1. Definitie 2. Diagnostiek 3. Behandeling 4. Casus

Inhoud. Urine incontinentie bij ernstige MS: zijn er nog opties? 1. Definitie 2. Diagnostiek 3. Behandeling 4. Casus Urine incontinentie bij ernstige MS: zijn er nog opties? Bertil Blok, uroloog Inhoud 1. Definitie 2. Diagnostiek 3. Behandeling 4. Casus 1. Definitie blaasproblemen bij ernstige MS De ernstige MS patient

Nadere informatie

Blaas disfunctie en behandeling botuline toxine in MS patienten. Dr Bertil Blok, uroloog

Blaas disfunctie en behandeling botuline toxine in MS patienten. Dr Bertil Blok, uroloog Blaas disfunctie en behandeling botuline toxine in MS patienten Dr Bertil Blok, uroloog Disclosures Geen Leerdoelen Basiskennis van reden van blaasdisfunctie bij MS Inzicht in behandeling overactieve blaas

Nadere informatie

Multiple Sclerose en de blaas

Multiple Sclerose en de blaas encathopedia Volume 2 Multiple Sclerose en de blaas Behandeling van blaasproblemen Hoe MS de blaas beïnvloedt CIC kan helpen Multiple Sclerose (MS) MS is een ontstekingsziekte waarbij het centrale zenuwstelsel,

Nadere informatie

Is er meerwaarde van urodynamica? (U d )

Is er meerwaarde van urodynamica? (U d ) Is er meerwaarde van urodynamica? (U d ) Workshop bijscholingsdag urotherapie 23 maart 2018 Aart Klijn, kinderuroloog Voor wie zou U d meerwaarde hebben? Kinderen die bij een urotherapeut komen: Kinderen

Nadere informatie

Overactieve blaas en bekkenbodem bij MS

Overactieve blaas en bekkenbodem bij MS Overactieve blaas en bekkenbodem bij MS Frank Van der Aa, MD, PhD Functionele en Reconstructieve Urologie Neurourologie Departement Urologie, UZ Leuven Nationaal MS centrum Melsbroek hersenen blaas T10-L2

Nadere informatie

Urineincontinentie bij vrouwen Dr. Peter De Wil, uroloog Kliniek Sint Jan. Ontmoetingsavond 4/4/2019 MCH Wezembeek

Urineincontinentie bij vrouwen Dr. Peter De Wil, uroloog Kliniek Sint Jan. Ontmoetingsavond 4/4/2019 MCH Wezembeek Urineincontinentie bij vrouwen Dr. Peter De Wil, uroloog Kliniek Sint Jan Ontmoetingsavond 4/4/2019 MCH Wezembeek Wanneer urine incontinentie? Als de druk in de blaas hoger is dan de druk in de urethra!

Nadere informatie

Behandeling van een overactieve blaas met Botox

Behandeling van een overactieve blaas met Botox Behandeling van een overactieve blaas met Botox 2 Tijdens uw bezoek aan de polikliniek urologie heeft uw uroloog met u besproken dat er een overactiviteit van uw blaas is vastgesteld. Er is gesproken over

Nadere informatie

Goedaardige Prostaatvergroting

Goedaardige Prostaatvergroting Prostate Awareness Day Dinsdag 24 september 2013 Prostate Awareness Day Dinsdag 24 september 2013 In het kader van de Europese week van de Urologie informeert de dienst Urologie van Az Damiaan over prostaataandoeningen.

Nadere informatie

Urge-incontinentie Marina Hovius, uroloog

Urge-incontinentie Marina Hovius, uroloog Urge-incontinentie Marina Hovius, uroloog Anatomie Terminologie Prevalentie Onderzoek Co-morbiditeit Conservatieve maatregelen Medicamenteuze therapie Operatieve therapie Anatomie Terminologie: richtlijn

Nadere informatie

Radicale Prostatectomie. Incontinentie. na een. AZ Damiaan Oostende. Dr. Jochen Darras Dienst Urologie

Radicale Prostatectomie. Incontinentie. na een. AZ Damiaan Oostende. Dr. Jochen Darras Dienst Urologie Incontinentie na een Radicale Prostatectomie Dr. Jochen Darras Dienst Urologie AZ Damiaan Oostende Prostaatkanker Frequentst ontdekte kanker bij de man Tweede doodsoorzaak door kanker (na longkanker) Breed

Nadere informatie

27/04/2011. Continentiezorg Incontinentie is het ongewild verlies van urine. Revalidatie. Controle vanuit de hersenen. Externe sfincter relaxeert

27/04/2011. Continentiezorg Incontinentie is het ongewild verlies van urine. Revalidatie. Controle vanuit de hersenen. Externe sfincter relaxeert Continentiezorg Incontinentie is het ongewild verlies van urine Revalidatie Ronny Pieters Voorzitter vzw Urobel 1. Urine wordt aangemaakt in de nieren 2. Urine wordt opgeslagen in de blaas 3. De sfincter

Nadere informatie

Multiple sclerose en blaasklachten

Multiple sclerose en blaasklachten Multiple sclerose en blaasklachten Zaterdag 8 februari 2014 Dr. Evert Koldewijn uroloog Catharina Ziekenhuis Eindhoven Vanuit dit gebied wordt de blaas en de plasbuis bestuurd f-mri beelden 4 Urine opslag

Nadere informatie

Behandelopties voor incontinentie na een prostaatkankeroperatie. K.C. van Dalen, uroloog 6 oktober 2015

Behandelopties voor incontinentie na een prostaatkankeroperatie. K.C. van Dalen, uroloog 6 oktober 2015 Behandelopties voor incontinentie na een prostaatkankeroperatie K.C. van Dalen, uroloog 6 oktober 2015 Incontinentie = ongewenst urineverlies Soorten incontinentie Stressincontinentie (SUI) Urineverlies

Nadere informatie

neurogene blaas Multidisciplinaire richtlijnen INITIËRENDE VERENIGING - Nederlandse Vereniging voor Urologie MANDATERENDE VERENIGINGEN/ORGANISATIES

neurogene blaas Multidisciplinaire richtlijnen INITIËRENDE VERENIGING - Nederlandse Vereniging voor Urologie MANDATERENDE VERENIGINGEN/ORGANISATIES Multidisciplinaire richtlijnen neurogene blaas INITIËRENDE VERENIGING - Nederlandse Vereniging voor Urologie MANDATERENDE VERENIGINGEN/ORGANISATIES - Nederlandse Vereniging voor Neurologie - Nederlandse

Nadere informatie

Multiple sclerosis en incontinentie. Ondersteund door Prinses Beatrix Fonds

Multiple sclerosis en incontinentie. Ondersteund door Prinses Beatrix Fonds 1 Multiple sclerosis en incontinentie Dé vereniging voor mensen met MS en hun betrokkenen 3 De blaas De blaas is een spier die zorgt voor: De opslag van urine => 300 tot 500 ml Het lozen van urine man

Nadere informatie

kinesiste gespecialiseerd in de pelvische reëducatie en plasgedrag Els De Deckere AZ Sint-Jan AV campus Brugge Blaastraining

kinesiste gespecialiseerd in de pelvische reëducatie en plasgedrag Els De Deckere AZ Sint-Jan AV campus Brugge Blaastraining Blaastraining en plasgedrag Els De Deckere kinesiste gespecialiseerd in de pelvische reëducatie AZ Sint-Jan AV campus Brugge De bekkenbodem 5 belangrijke functies van de bekkenbodemspieren Belang van

Nadere informatie

Laatste inzichten over medicatie bij LUTS. Bijscholing Kinderurotherapie 16 maart 2016 Marleen van den Heijkant FEAPU Wenen, Oostenrijk

Laatste inzichten over medicatie bij LUTS. Bijscholing Kinderurotherapie 16 maart 2016 Marleen van den Heijkant FEAPU Wenen, Oostenrijk Laatste inzichten over medicatie bij LUTS Bijscholing Kinderurotherapie 16 maart 2016 Marleen van den Heijkant FEAPU Wenen, Oostenrijk Introductie ICCS Consensus document Daytime Urinary Incontinence (DUI)

Nadere informatie

Behandeling met botulinetoxine bij overactieve blaas

Behandeling met botulinetoxine bij overactieve blaas Behandeling met botulinetoxine bij overactieve blaas Bij u is de diagnose overactieve blaas gesteld. Dit betekent dat u vaak kleine beetjes moet plassen en moeite heeft om de plas op te houden. Ook kunt

Nadere informatie

Behandeling van overactieve blaas met botox

Behandeling van overactieve blaas met botox Behandeling van overactieve blaas met botox Tijdens uw bezoek aan de polikliniek urologie heeft uw uroloog met u besproken dat er een overactiviteit van uw blaas is vastgesteld. Ook heeft hij de mogelijkheden

Nadere informatie

Parkinson Blaas en Darm problemen

Parkinson Blaas en Darm problemen Parkinson Blaas en Darm problemen 7 november 2015 JP Kerklaan, Neuroloog Stellingen 1. Obstipatie komt weinig voor bij ziekte van parkinson 2. Vaak s nachts plassen past niet bij parkinson 3. Problemen

Nadere informatie

mw. dr. Willemijn Windt

mw. dr. Willemijn Windt + Farmacologische beïnvloeding van mictie Gewild of ongewild mw. dr. Willemijn Windt Uroloog io 24 september 2012 + Casus 82 jarige man COPD exacerbatie Al langere tijd gaat plassen moeilijker 1e dag na

Nadere informatie

Ruggenmergletsels en de blaas

Ruggenmergletsels en de blaas encathopedia Volume 4 Ruggenmergletsels en de blaas Veranderingen in de blaasfunctie Het begrijpen van het letsel CIC kan helpen Dwarslaesies Een dwarlaesie betekent schade of letsel aan het ruggenmerg

Nadere informatie

Samenvatting, discussie, conclusies en toekomstperspectieven. (vertaling in het Nederlands)

Samenvatting, discussie, conclusies en toekomstperspectieven. (vertaling in het Nederlands) Samenvatting, discussie, conclusies en toekomstperspectieven (vertaling in het Nederlands) 11 CHAPTER 11 NEDERLANDSE SAMENVATTING 144 Samenvatting Dit proefschrift richt zich op de behandeling van blaassfincter

Nadere informatie

OAB, urodynamica en behandelingsmogelijkheden. De blaas de baas. Pieter M. Groenendijk Uroloog MC Haaglanden, Den Haag/Leidschendam

OAB, urodynamica en behandelingsmogelijkheden. De blaas de baas. Pieter M. Groenendijk Uroloog MC Haaglanden, Den Haag/Leidschendam OAB, urodynamica en behandelingsmogelijkheden De blaas de baas Pieter M. Groenendijk Uroloog MC Haaglanden, Den Haag/Leidschendam Iets over mijzelf Uroloog in het MCH sinds 2011, hiervoor 8 jaar in RdGG

Nadere informatie

Urologie ZELFKATHETERISATIE

Urologie ZELFKATHETERISATIE Urologie ZELFKATHETERISATIE Deze folder is bestemd voor mensen die zichzelf gaan katheteriseren. Zelfkatheterisatie is een handeling die in het begin de nodige oefening vereist. Deze handeling is voor

Nadere informatie

Behandeling van overactieve blaas met botox

Behandeling van overactieve blaas met botox Behandeling van overactieve blaas met botox Inleiding Tijdens uw bezoek aan de polikliniek urologie heeft uw uroloog met u besproken dat er een overactiviteit van uw blaas is vastgesteld. Ook heeft hij

Nadere informatie

Uw behandelend uroloog heeft u al uitleg gegeven. In deze folder kunt u alles nog eens rustig nalezen.

Uw behandelend uroloog heeft u al uitleg gegeven. In deze folder kunt u alles nog eens rustig nalezen. Urologie Botox injecties In de blaas Inleiding U heeft al enige tijd klachten van uw blaas U heeft van uw behandelend uroloog vernomen dat de mogelijkheid bestaat om deze te behandelen door het toedienen

Nadere informatie

UROLOGIE achtergronden casusschetsen

UROLOGIE achtergronden casusschetsen UROLOGIE achtergronden casusschetsen 1 Voorstel wijzigingen bij herziening werkafspraak kunnen op de laatste pagina worden genoteerd. 1 april 2003 herzien maart 2004 Casusschets 1 UROLOGIE ACHTERGRONDEN

Nadere informatie

Sacrale neurostimulatie voor incontinentie. Week van de urologie Dr. M. Abasbassi

Sacrale neurostimulatie voor incontinentie. Week van de urologie Dr. M. Abasbassi Sacrale neurostimulatie voor incontinentie Week van de urologie Dr. M. Abasbassi 26-09-2018 SNS voor incontinentie Enkele feiten Diagnostiek Alternatieven Sacrale neurostimulatie Conclusie SNS voor incontinentie

Nadere informatie

BBD: Bowel Bladder Dysfunction

BBD: Bowel Bladder Dysfunction BBD: Bowel Bladder Dysfunction Bladder Dysfunction Dr. Leen Geyskens Kinderarts, interesse in bedplassen en continentieproblematiek Symposium 5 jaar kindergeneeskunde 20/9/2014 Blaasdysfunctie: moeilijkheden

Nadere informatie

Huisartsen Symposium Uro Oncologie Pijnloze Macroscopische Haematurie

Huisartsen Symposium Uro Oncologie Pijnloze Macroscopische Haematurie Huisartsen Symposium Uro Oncologie Pijnloze Macroscopische Haematurie Casuistiek Hr. B 21/1/77 -Macroscopische hematurie, geen pijnklachten, geen koorts, geen mictieklachten - VG: astma - Med: pulmicort

Nadere informatie

GEÏNFORMEERDE TOESTEMMING botox -inspuiting in de blaas

GEÏNFORMEERDE TOESTEMMING botox -inspuiting in de blaas 1/5 GEÏNFORMEERDE TOESTEMMING botox -inspuiting in de blaas Geachte patiënt, Deze informatiebrochure werd geschreven door de Belgische Associatie van Urologie (BAU) en dankzij het Verbond der Belgische

Nadere informatie

PATIËNTEN INFORMATIE. Behandeling van overactieve blaas met botox

PATIËNTEN INFORMATIE. Behandeling van overactieve blaas met botox PATIËNTEN INFORMATIE Behandeling van overactieve blaas met botox 2 PATIËNTENINFORMATIE Algemeen Door middel van deze informatiefolder wil het Maasstad Ziekenhuis u informeren over de behandeling van een

Nadere informatie

Workshop/QUIZ richtlijnen

Workshop/QUIZ richtlijnen Workshop/QUIZ richtlijnen Saskia Bruijn urotherapeut AMC/EKZ Lottie Peerdeman urotherapeut WKZ Keetje de Mooij kinderuroloog WKZ Edith Dekker urotherapeut WKZ Vraag 1 Welke terminologie wordt gebruikt

Nadere informatie

Zelfcatheterisatie (CIC)

Zelfcatheterisatie (CIC) Zelfcatheterisatie (CIC) Via de arts heeft u te horen gekregen dat u in aanmerking komt voor zelfcatherisatie (het zelf regelmatig ledigen van de blaas met behulp van een katheter, een dun plastic slangetje).

Nadere informatie

PATIËNTEN INFORMATIE. Urine-incontinentie

PATIËNTEN INFORMATIE. Urine-incontinentie PATIËNTEN INFORMATIE Urine-incontinentie Door middel van deze folder wil het Maasstad Ziekenhuis u informeren over urine-incontinentie. Wij adviseren u deze informatie zorgvuldig te lezen. Urine-incontinentie

Nadere informatie

Blaaskatheterisatie. Marga Mulders & Chantal Jorissen. dinsdag 22 april 2014

Blaaskatheterisatie. Marga Mulders & Chantal Jorissen. dinsdag 22 april 2014 Blaaskatheterisatie Marga Mulders & Chantal Jorissen Indicaties voor blaaskatheterisatie Afvloedbelemmering 250 ml uroloog

Nadere informatie

Informatie. Botoxinjecties bij overactieve blaas

Informatie. Botoxinjecties bij overactieve blaas Informatie Botoxinjecties bij overactieve blaas Inleiding Tijdens uw bezoek aan de polikliniek urologie heeft uw uroloog met u besproken dat er een overactiviteit van uw blaas is vastgesteld. U heeft de

Nadere informatie

Urologie Een behandeling met Botuline-toxine A

Urologie Een behandeling met Botuline-toxine A Urologie Een behandeling met Botuline-toxine A Bij een overactieve blaas of bij onvermogen om te plassen. Urologie Inleiding De uroloog heeft u een behandeling met Botuline-toxine A voorgesteld. In deze

Nadere informatie

INTERMITTENT SONDEREN

INTERMITTENT SONDEREN INTERMITTENT SONDEREN 1 Wat is intermittent sonderen? Bij intermittente sondage wordt de blaas geledigd door het kort inbrengen van een sonde in de blaas. Wanneer de blaas leeg is wordt deze sonde onmiddellijk

Nadere informatie

Zindelijkheid voor urine en ontlasting bij kinderen

Zindelijkheid voor urine en ontlasting bij kinderen Zindelijkheid voor urine en ontlasting bij kinderen Marion Salwegter, huisarts en kaderhuisarts urogynaecologie Edwin Knots, kinderarts CZE Bas Zegers, kinderarts-sociale pediatrie MMC Maar 80 minuten

Nadere informatie

Dr. E. Verlinden Marjan Claes

Dr. E. Verlinden Marjan Claes Dr. E. Verlinden Marjan Claes Urineverlies gedurende de dag bij een kind oud genoeg om blaascontrole te hebben Primair : blijvende natte broeken na potjestraining (3-4 jaar) Secundair : herval van natte

Nadere informatie

Incontinentie bij kinderen

Incontinentie bij kinderen Incontinentie bij kinderen Deel 1 N.J. Langendoen, Kinderarts Sept 2016 urethra 1 2 2 3 3 4 4 5 5 6 6 1 Lower urinary tract function International children s continence society (ICCS) Dagfrequentie (betrouwbaar

Nadere informatie

De suprapubische katheter

De suprapubische katheter Polikliniek urologie 015/50.51.00 De suprapubische katheter Inleiding: Uw uroloog heeft samen met u de noodzaak van een suprapubische katheter besproken. In deze folder kan u alles rustig nalezen. Heeft

Nadere informatie

Urine incontinentie bij vrouwen

Urine incontinentie bij vrouwen Urine incontinentie bij vrouwen Ellen van der Linden, uroloog Mesos Annemiek ter Horst, bekkenfysiotherapeut stelling Uitgaand van een standaardpraktijk van 2350 patiënten, verwacht je ongeveer 30 vrouwen

Nadere informatie

Urineverlies. Incontinentie. Poli Gynaecologie

Urineverlies. Incontinentie. Poli Gynaecologie 00 Urineverlies Incontinentie Poli Gynaecologie De inhoud van deze voorlichtingsfolder is mede samengesteld door de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG). Uw gynaecoloog zal samen

Nadere informatie

VSV: Verloskundige kringen van: de Kempen-Eindhoven- Strabrecht Máxima Medisch Centrum

VSV: Verloskundige kringen van: de Kempen-Eindhoven- Strabrecht Máxima Medisch Centrum 1 VSV: Verloskundige kringen van: de Kempen-Eindhoven- Strabrecht Máxima Medisch Centrum Transmurale richtlijn: 21 Datum invoering: 26 juni 2007 Datum 1 ste revisie: februari 2010 Datum revisie: 2015 Mictie

Nadere informatie

Curves en cijfers in de diagnose van incontinentie. Frank Van der Aa Functionele en Reconstructieve Urologie Neuro-urologie

Curves en cijfers in de diagnose van incontinentie. Frank Van der Aa Functionele en Reconstructieve Urologie Neuro-urologie Curves en cijfers in de diagnose van incontinentie Frank Van der Aa Functionele en Reconstructieve Urologie Neuro-urologie Fysiologie en bezenuwing normale mictie - incontinentie ACHTERGROND Normale mictie

Nadere informatie

Functioneringsgericht voorschrijven van hulpmiddelen in de Urologie

Functioneringsgericht voorschrijven van hulpmiddelen in de Urologie Presentatie post-eaun 24 sept. 2018 Functioneringsgericht voorschrijven van hulpmiddelen in de Urologie Komt een bij de continentieverpleegkundige Hanny Cobussen-Boekhorst, dr. MANP continentiezorg Thessa

Nadere informatie

Urine incontinentie bij kwetsbare ouderen

Urine incontinentie bij kwetsbare ouderen Urine incontinentie bij kwetsbare ouderen Anneke Nieuwint MSPT, Marjolein Zuijdweg MSPT, Christa Vorsterman van Oijen MSPT. Toolkit voor bekkenfysiotherapeuten werkzaam met kwetsbare ouderen 15 november

Nadere informatie

Bijscholingsdag urotherapie Aart Klijn Edith Dekker

Bijscholingsdag urotherapie Aart Klijn Edith Dekker Bijscholingsdag urotherapie 2015 Aart Klijn Edith Dekker Workshop casuïstiek Doel: van elkaar leren Opzet: casus, diagnose, discussie, verloop, urologische beeld, valkuilen. Casus 1: Maud Leeftijd: 12

Nadere informatie

Baas over je blaas Stressincontinentie bij vrouwen

Baas over je blaas Stressincontinentie bij vrouwen Baas over je blaas Stressincontinentie bij vrouwen Huisartsenclinic 2017 Henriëtte Engel, huisarts, kaderarts urogynaecologie Maaike Gerritse, urogynaecoloog Inhoud Stressincontinentie; wat is het probleem

Nadere informatie

PowerPoint presentatie

PowerPoint presentatie PowerPoint presentatie Urine-incontinentie bij ouderen Doreth Teunissen huisarts/onderzoeker 2 december 2010, RAI Amsterdam Opzet - (patho)fysiologie continentie - prevalentie - wie zoekt hulp - behandelingsmogelijkheden

Nadere informatie

Interstitial cystitis Bade, Jurjen Jacob

Interstitial cystitis Bade, Jurjen Jacob Interstitial cystitis Bade, Jurjen Jacob IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version below. Document

Nadere informatie

Behandeling van een overactieve blaas met botox

Behandeling van een overactieve blaas met botox Behandeling van een overactieve blaas met botox Afdeling urologie Inleiding Tijdens uw bezoek aan de polikliniek urologie heeft uw uroloog met u besproken dat er een overactiviteit van uw blaas is vastgesteld.

Nadere informatie

ZELFKATHETERISATIE BIJ MAN OF VROUW

ZELFKATHETERISATIE BIJ MAN OF VROUW ZELFKATHETERISATIE BIJ MAN OF VROUW 25739 Inleiding De arts heeft met u besproken om u 'intermitterend zelfkatheterisatie' aan te leren. Dit betekent dat de blaas op gezette tijden met behulp van een katheter

Nadere informatie

Urine en ontlastingproblematiek bij mensen met een dwarslaesie

Urine en ontlastingproblematiek bij mensen met een dwarslaesie Urine en ontlastingproblematiek bij mensen met een dwarslaesie Urine en ontlastingproblemen spelen vaak een grote rol bij mensen met een dwarslaesie. In deze les wordt ingegaan op de problemen die er (kunnen)

Nadere informatie

Komt een man bij de dokter

Komt een man bij de dokter Komt een man bij de dokter Over PSA en mictieklachten 11 november 2014 Prostaat Specifiek Antigeen eiwit geproduceerd door prostaatepitheel verhoogd bij afwijkingen van de prostaat prostaatontsteking

Nadere informatie

Omgaan met blaasproblemen

Omgaan met blaasproblemen Deze brochure kwam tot stand met medewerking van Leven met Multipele Sclerose uitgave 6 mevrouw Farida van Rey. Zij was werkzaam als artsonderzoeker in het Universitair Medisch Centrum St. Radboud en heeft

Nadere informatie

Michel Wyndaele Uroloog UMC Utrecht. Bijscholingsdag Urotherapie 22 maart 2019

Michel Wyndaele Uroloog UMC Utrecht. Bijscholingsdag Urotherapie 22 maart 2019 Michel Wyndaele Uroloog UMC Utrecht Bijscholingsdag Urotherapie 22 maart 2019 OPSLAG EVACUATIE *Embryologie *Anatomie *Innervatie *Fysiologie Laterza R., et al. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol, 2011 MainLineHealth.org

Nadere informatie

UROLOGIE casusschetsen

UROLOGIE casusschetsen UROLOGIE casusschetsen Interline maart 2004 1 UROLOGIE 1 april 2003 herzien maart 2004 CASUSSCHETSEN Casusschets 1 Heer Plasmans, 38 jr oud. Hij is ongerust omdat bij een keuring "bloed" in de urine is

Nadere informatie

Diagnostiek urineweginfecties: do s and dont s

Diagnostiek urineweginfecties: do s and dont s Diagnostiek urineweginfecties: do s and dont s Flore Horuz Kinderarts-nefroloog MUMC met dank aan M. Koppejan-Stapel Kinderarts en voorzitter werkgroep richtlijn UWI in vogelvlucht nieuwe richtlijn urineweginfecties

Nadere informatie

Behandeling van een overactieve blaas met Botoxinjecties

Behandeling van een overactieve blaas met Botoxinjecties Urologie Behandeling van een overactieve blaas met Botoxinjecties www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Informatie over een overactieve blaas... 3 Verschillende behandelingsmogelijkheden... 3 Verdoving...

Nadere informatie

Vergrote prostaat (BPH) en de blaas

Vergrote prostaat (BPH) en de blaas encathopedia Volume 6 Vergrote prostaat (BPH) en de blaas Wat u moet weten Wanneer hulp inroepen CIC kan helpen Vergrote prostaat (benigne prostaat hyperplasie, BPH) De prostaat is een klier bij mannen

Nadere informatie

Incontinentie bij mannen

Incontinentie bij mannen Incontinentie bij mannen INLEIDING Urineverlies (incontinentie) veroorzaakt door een prostaataandoening en/of als gevolg van behandeling en/of verwijdering van de prostaat is voor veel mannen een schrikbeeld.

Nadere informatie

Bekkenfysiotherapie. multidisciplinair samenwerken

Bekkenfysiotherapie. multidisciplinair samenwerken Bekkenfysiotherapie multidisciplinair samenwerken MSc Bekkenfysiotherapie: Lieke Wiggers (Fysiotherapie Noordman) Margo Versteeg (Fysiotherapie de Werfheegde) 3 november 2016, EZH-conferentie Inhoud Bekkenbodem

Nadere informatie

Toevoegsel inbrengen dubbel J-Stent Urologie

Toevoegsel inbrengen dubbel J-Stent Urologie Toevoegsel inbrengen dubbel J-Stent Urologie Inleiding In overleg met uw behandeld uroloog is er besloten tot het plaatsen van een dubbel-j stent. Dit onderzoek voert de uroloog altijd uit door middel

Nadere informatie

Behandeling van een overactieve blaas met botoxinjecties (op de operatiekamer)

Behandeling van een overactieve blaas met botoxinjecties (op de operatiekamer) Urologie Behandeling van een overactieve blaas met botoxinjecties (op de operatiekamer) www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Informatie over een overactieve blaas... 3 Verschillende behandelingsmogelijkheden...

Nadere informatie

BOTOXINJECTIES IN DE BLAASWAND

BOTOXINJECTIES IN DE BLAASWAND PATIËNTENINFORMATIE SPIJKENISSE Medisch Centrum BOTOXINJECTIES IN DE BLAASWAND In deze folder geeft het SPIJKENISSE Medisch Centrum u algemene informatie over botoxinjecties in de blaaswand. Wij adviseren

Nadere informatie

bij de vrouw Urologie

bij de vrouw Urologie Urologie Operatie voor inspanningsurineverlies (stress- incontinentie) bij de vrouw Deze vorm van urineverlies treedt op bij lichamelij ke inspanning zoals tillen, sporten, springen en is het gevolg van

Nadere informatie

BOTOX, BIJ STOMALEKKAGE

BOTOX, BIJ STOMALEKKAGE BOTOX, BIJ STOMALEKKAGE MASCHA VERHOOG - VAN ROODE SPECIALISTISCH VERPLEEGKUNDIGE WOND EN UCS (UROLOGIE/ CONTINENTIE/ STOMA) AVL SYMPOSIUM 21 JUNI 2018 2 DISCLOSURE BELANGEN SPREKER Geen (potentiële) belangenverstrengeling

Nadere informatie

Urologie Zorgpaden en Samenwerking. Joop Noordzij, uroloog

Urologie Zorgpaden en Samenwerking. Joop Noordzij, uroloog Urologie 2016 Zorgpaden en Samenwerking Joop Noordzij, uroloog Urologie 2016 Ik zweer bij Apollon de genezer, bij Asclepios, Hygieia en Panacea..... Het snijden van de steen zal ik nalaten, ook als de

Nadere informatie

UROLOGIE ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN

UROLOGIE ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN 1 april 2003 herzien maart 2004 UROLOGIE ACHTERGRONDEN BIJ DE CASUSSCHETSEN INCLUSIEF LEERDOELEN EN STELLINGEN Casusschets 1 Zie Werkafspraak Pijnloze Hematurie onder Microscopische hematurie Antwoord:

Nadere informatie

Gevoel in de lagere urinewegen

Gevoel in de lagere urinewegen Gevoel in de lagere urinewegen Van Meel Tom David MPhty PhD Najaarscongres Pelvired 1 december 2012 Parnasse-Deux Alice Gevoelssensatie in de lagere urinewegen Sensatie van Blaasvulling Sensatie van niet

Nadere informatie

3 e Post EAUN Meeting BPS/IC. Anneke Meerkerk, M ANP Beatrixziekenhuis, Gorinchem

3 e Post EAUN Meeting BPS/IC. Anneke Meerkerk, M ANP Beatrixziekenhuis, Gorinchem 3 e Post EAUN Meeting BPS/IC Anneke Meerkerk, M ANP Beatrixziekenhuis, Gorinchem Boventitel wit arial Deze dia kopiëren en plakken dan heb je de goede kleur en logo er altijd in staan. Very difficult

Nadere informatie

PATIENTENBROCHURE Urodynamisch Onderzoek (UDO)

PATIENTENBROCHURE Urodynamisch Onderzoek (UDO) PATIENTENBROCHURE Urodynamisch Onderzoek (UDO) J.B. Stessensstraat 2, 2440 Geel www.ziekenhuisgeel.be - 1 - Inhoudstafel Algemeen 3 Soorten blaaslijden 3 Voorbereiding thuis 3 Voorbereiding in het ziekenhuis

Nadere informatie

Gynaecologie. Zelfkatheterisatie.

Gynaecologie. Zelfkatheterisatie. Gynaecologie Zelfkatheterisatie www.catharinaziekenhuis.nl Inhoud Wat is zelfkatheterisatie?... 3 Wie moeten zelfkatheteriseren?... 4 Hoe is het om uzelf te katheteriseren?... 4 Redenen waarom zelfkatheterisatie

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Incontinentiepoli. Incontinentiepoli Incontinentiepoli.indd 1

Patiënteninformatie. Incontinentiepoli. Incontinentiepoli Incontinentiepoli.indd 1 Patiënteninformatie Incontinentiepoli Incontinentiepoli 1172109 Incontinentiepoli.indd 1 1 08-04-13 10:34 Incontinentiepoli Polikliniek Urologie, route 2.5 Telefoon (050) 524 5840 (Gynaecologie) Algemeen

Nadere informatie

Doel Het voorkómen en vroegtijdig opsporen van mictie- en blaasproblemen rond de partus, en deze te behandelen.

Doel Het voorkómen en vroegtijdig opsporen van mictie- en blaasproblemen rond de partus, en deze te behandelen. Blaas retentie post partum Doel Het voorkómen en vroegtijdig opsporen van mictie- en blaasproblemen rond de partus, en deze te behandelen. Achtergrond informatie Tijdens en na de partus kan de mictie moeizamer

Nadere informatie

Academische bekkenzorg samen met de regio: Toegevoegde waarde

Academische bekkenzorg samen met de regio: Toegevoegde waarde Academische bekkenzorg samen met de regio: Toegevoegde waarde Symposium bekkenzorg in optima forma. Eindhoven 24 November 2017 Gommert van Koeveringe, MD, PhD, Fellow EBU, urologist Professor en afdelingshoofd,

Nadere informatie

Acute aanpak en diagnostiek van urine retentie. Frank Van der Aa Functionele en reconstructieve Urologie Neuro-urologie

Acute aanpak en diagnostiek van urine retentie. Frank Van der Aa Functionele en reconstructieve Urologie Neuro-urologie Acute aanpak en diagnostiek van urine retentie Frank Van der Aa Functionele en reconstructieve Urologie Neuro-urologie Anamnese Symptomen van blaasledigingstoornis? Recidiverende UTI? Incontinentie? Urgency?

Nadere informatie

Botox -injecties bij een overactieve blaas

Botox -injecties bij een overactieve blaas Urologie Botox -injecties bij een overactieve blaas i Patiënteninformatie Behandeling op de polikliniek Urologie Slingeland Ziekenhuis Algemeen De uroloog heeft bij u een overactieve blaas vastgesteld.

Nadere informatie

Chapter 10. Nederlandse samenvatting

Chapter 10. Nederlandse samenvatting Chapter 10 Nederlandse samenvatting Incontinentie urinae, het ongewild verlies van urine, is een frequent voorkomend probleem bij vrouwen. De prevalentie (het vóórkomen) hiervan wordt geschat tussen de

Nadere informatie

4e Post EAUN Meeting. Hydronefrose en obstructie van de hogere urinewegen, Marjo Hupperetz

4e Post EAUN Meeting. Hydronefrose en obstructie van de hogere urinewegen, Marjo Hupperetz 4e Post EAUN Meeting Hydronefrose en obstructie van de hogere urinewegen, Marjo Hupperetz VS urologie Orbis Medisch Centrum Sittard Inhoud Pathofysiologie en ontwikkelen van hydronefrose Diagnostiek Gevolgen

Nadere informatie

TOT-operatie: voor urineverlies bij inspanning

TOT-operatie: voor urineverlies bij inspanning TOT-operatie: voor urineverlies bij inspanning Deze brochure geeft u informatie over de TOT- operatie. TOT is een afkorting van Trans Obturator Tape. Bij de TOT operatie wordt een niet-oplosbaar, kunstof

Nadere informatie

PATIËNTEN INFORMATIE. Urine-incontinentie

PATIËNTEN INFORMATIE. Urine-incontinentie PATIËNTEN INFORMATIE Urine-incontinentie Door middel van deze folder wil het Maasstad Ziekenhuis u informeren over urine-incontinentie. Wij adviseren u deze informatie zorgvuldig te lezen. Urine-incontinentie

Nadere informatie

Incontinentiepoli voor Vrouwen. Algemene informatie

Incontinentiepoli voor Vrouwen. Algemene informatie Incontinentiepoli voor Vrouwen Algemene informatie 1 Incontinentie In deze folder geven wij u in het kort informatie over verschillende vormen van incontinentie. Incontinentie is ongewild urineverlies.

Nadere informatie

De ontlasting is M(i)S. Literatuur. Incidentie 19-2-2014. Joke Beekman. MSMS 2 december 2013

De ontlasting is M(i)S. Literatuur. Incidentie 19-2-2014. Joke Beekman. MSMS 2 december 2013 De ontlasting is M(i)S MSMS 2 december 2013 Joke Beekman Verpleegkundig specialist Revalidatiegeneeskunde en Continentie- en retentiezorg Sint Maartenskliniek, Nijmegen Literatuur Incidentie 68% darm problemen

Nadere informatie

INCONTINENTIE. Inhoudstafel

INCONTINENTIE. Inhoudstafel INCONTINENTIE Informatie voor patiënten versie: 24 mei 2016 Inhoudstafel 1. Inleiding 2. Hoe werkt een normale blaas? 3. Soorten urineverlies 4. Oorzaken en risicofactoren voor urineverlies 5. Welke onderzoeken

Nadere informatie

Green Light Laserbehandeling voor prostaatklachten

Green Light Laserbehandeling voor prostaatklachten Green Light Laserbehandeling voor prostaatklachten U hebt samen met uw behandelend uroloog besloten tot een operatieve ingreep van de prostaat met behulp van de Green Light Laser techniek, hierna te noemen

Nadere informatie

Urologie. Blaasdrukmeting. www.catharinaziekenhuis.nl

Urologie. Blaasdrukmeting. www.catharinaziekenhuis.nl Urologie Blaasdrukmeting www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl URO007 / Blaasdrukmeting / 31-03-2015 2 Blaasdrukmeting U heeft een afspraak voor

Nadere informatie

Incontinentie Praktische aanpak

Incontinentie Praktische aanpak Incontinentie Praktische aanpak Vragen Vooraf? JJ Wyndaele 1 2 Incontinentie is de toestand waarbij ongewild urineverlies optreedt Normale toestand = geen urineverlies 3 4 Continentie: anatomofysiologisch

Nadere informatie

Zelfkatheterisatie Ook voor ouderen en mensen met een lichamelijke beperking

Zelfkatheterisatie Ook voor ouderen en mensen met een lichamelijke beperking Urologie Zelfkatheterisatie Ook voor ouderen en mensen met een lichamelijke beperking Het Antonius Ziekenhuis vormt samen met Thuiszorg Zuidwest Friesland de Antonius Zorggroep Inhoudsopgave Inleiding

Nadere informatie

Zelf katheteriseren en zelf dilatatie

Zelf katheteriseren en zelf dilatatie Zelf katheteriseren en zelf dilatatie Deze folder gaat over zelf katheteriseren en zelf dilatatie. Inhoud Wat is zelf katheteriseren Wat is zelf dilatatie Voor wie is zelf katheteriseren of dilatatie Wanneer

Nadere informatie

Urodynamisch onderzoek

Urodynamisch onderzoek Urodynamisch onderzoek Een urodynamisch onderzoek Binnenkort wordt bij u een urodynamisch onderzoek verricht. Dit onderzoek wordt gedaan op de polikliniek urologie. Doel hiervan is na te gaan wat de oorzaak

Nadere informatie

Bedplassen bij kinderen: Praktische aanpak. AZ Sint-Jan Brugge-Oostende Greet Pauwels

Bedplassen bij kinderen: Praktische aanpak. AZ Sint-Jan Brugge-Oostende Greet Pauwels Bedplassen bij kinderen: Praktische aanpak AZ Sint-Jan Brugge-Oostende Greet Pauwels Bedplassen 6 mythes 1. Bedplassen is een gedragsprobleem 2. Bedplassen is iemands schuld (ouders, kind, leerkrachten,

Nadere informatie

INCONTINENTIE. Informatie voor patiënten. Inhoudstafel

INCONTINENTIE. Informatie voor patiënten. Inhoudstafel INCONTINENTIE Informatie voor patiënten Inhoudstafel 1. Inleiding 2. Hoe werkt een normale blaas? 3. Soorten urineverlies 4. Oorzaken en risicofactoren voor urineverlies 5. Welke onderzoeken kunnen nodig

Nadere informatie

Nederlandse Vereniging voor Urologie. Datum 2 mei 2016 Betreft Beoordeling oxybutynine blaasvloeistof. Geachte heer/mevrouw,

Nederlandse Vereniging voor Urologie. Datum 2 mei 2016 Betreft Beoordeling oxybutynine blaasvloeistof. Geachte heer/mevrouw, > Retouradres Postbus 320, 1110 AH Diemen Nederlandse Vereniging voor Urologie Zorginstituut Nederland Pakket Eekholt 4 1112 XH Diemen Postbus 320 1110 AH Diemen www.zorginstituutnederland.nl info@zinl.nl

Nadere informatie

Incontinentiespreekuur voor vrouwen. Urologie en Gynaecologie

Incontinentiespreekuur voor vrouwen. Urologie en Gynaecologie Incontinentiespreekuur voor vrouwen Urologie en Gynaecologie Incontinentiespreekuur U bent door uw huisarts doorverwezen naar het Incontinentiespreekuur voor vrouwen van Zuyderland Medisch Centrum. Dit

Nadere informatie