OVERBETUWE CULTUREEL. Cultuurbeleid Gemeente Overbetuwe. Afdeling Maatschappelijke Ontwikkeling. April 2009

Transcriptie

1 OVERBETUWE CULTUREEL Cultuurbeleid Gemeente Overbetuwe Afdeling Maatschappelijke Ontwikkeling April 2009

2 Colofon Stuurgroep: Frits Witjes Raymund Peters Klankbordgroep: Mortaza Amiri Margreet van den Burg Jos van Doorn Annelies Korten Peer van der Ven Projectleider: Paul Rooijackers Foto s: Linelle Deunk Paul Rooijackers De waarlijk waardevolle dingen ontstaan ondanks de overheid. Alle subsidies, regelingen, en de cultuurnota ten spijt. (Luppo Klap, Nota bene (fragment), Reisgenoten op dit narrenschip, blz. 31) 2

3 Inhoudsopgave Voorwoord 4 Inleiding 5 Cultuurbeleid in 10 visiepunten 6 1. Uitgangspunten en doelstellingen Relatie tot de toekomstvisie Het belang van cultuur Taakverdeling rijk, provincie en gemeente Een analyse op hoofdlijnen Beschrijving van de gemeente Ambitie en doelen Doelgroepen Rol van de gemeente Cultuureducatie De kunsten Bibliotheek en media Bibliotheek Media (Lokale omroep) Ons cultureel erfgoed Musea Archeologische en bouwkundige monumenten Archieven Conclusies, aanbevelingen en financieel overzicht 35 Bijlagen A. 10-puntenplan Rijksoverheid 37 B. Overzicht culturele instellingen 39 C. Verslag cultuurdebat 43 D. Regio s Gelderland Cultuurpact 47 E. Conclusies Cultuurpact Beeldende kunst Podiumkunsten Evenementen en promotie 26 3

4 Voorwoord Voor u ligt de nota Overbetuwe Cultureel. In deze nota kunt u lezen dat de gemeente Overbetuwe bruist van het culturele leven. Er is veel beweging met evenementen en activiteiten die in de 11 kernen van Overbetuwe plaatsvinden en waaraan iedereen passief of actief kan deelnemen. Velen genieten van muziek, dans, kunst en van ons cultureel erfgoed. Er is grote betrokkenheid van de vele culturele verenigingen, maar ook van individuele inwoners die ieder op hun eigen wijze invulling geven aan het culturele leven van Overbetuwe. Die betrokkenheid bleek ook uit de grote opkomst tijdens het cultuurdebat in januari vorig jaar. Ook werd daar zichtbaar dat er kansen zijn om het cultuurbeleid verder uit te bouwen en te ontwikkelen. Wat denkt u van de ambitie om onze regio in 2018 het culturele middelpunt van Europa te laten worden? Is dat veel te ambitieus? Misschien wel, maar ik vind dat wij zoveel mogelijk kansen moeten proberen te benutten. Het levert enthousiasme en inspiratie op bij onze inwoners en de bezoekers van Overbetuwe. Dat draagt allemaal bij aan een goed en voor iedereen toegankelijk Overbetuws cultureel leven. Deze cultuurnota poogt daartoe nieuwe impulsen te geven. Ik spreek de hoop en de verwachting uit dat veel inwoners zich aangesproken voelen deel te (gaan) nemen aan het culturele leven van Overbetuwe. Maar ook dat wij erin slagen onze jeugd hierbij te betrekken. Ik zie de Overbetuwse culturele toekomst met heel veel vertrouwen tegemoet! Frits Witjes Wethouder Cultuur Natuurlijk hebben wij deze nota niet alleen kunnen maken. Een speciaal woord van dank gaat uit naar de leden van de klankbordgroep die ons, tijdens het proces van de nota, inhoudelijk hebben geadviseerd. De cultuurvisie die wij nu hebben neergelegd is ambitieus. Of wij onze ambities waar kunnen maken hangt af van de keuze van de raad. Een globaal uitvoeringsprogramma (financieel overzicht), wat wij op onderdelen nog verder uitwerken, is daarom toegevoegd. 4

5 Inleiding In het raads- en collegeprogramma hebben wij aangekondigd dat wij in samenspraak met het culturele veld cultuurbeleid gaan ontwikkelen. Wij willen antwoord geven op de vraag op welke wijze wij het culturele leven van Overbetuwe kunnen verrijken. In deze nota geven wij onze visie op cultuurbeleid. Bewust kiezen wij ervoor om geen uitvoerige financiële paragraaf in de nota op te nemen. Wij vinden het principieel en cruciaal om eerst het ambitieniveau van de gemeente Overbetuwe vast te stellen. Op basis daarvan -dus na vaststelling van de cultuurnota in de raad- stellen wij een concreet uitvoeringsprogramma op met een financiële onderbouwing en planning. Voor sommige onderdelen verzoeken wij u wel de middelen via deze nota beschikbaar te stellen. Deze onderdelen zijn opgenomen in hoofdstuk 7 Financieel overzicht. Samen met burgers Het college heeft deze visie ontwikkeld in direct samenspel met een klankbordgroep. Deze groep bestaat uit enkele betrokken inwoners die zelf actief zijn op cultureel gebied. Ook het cultuurdebat dat in januari 2008 heeft plaatsgevonden heeft een waardevolle bijdrage geleverd aan het gesprek over cultuur in onze gemeente. Wij zijn enthousiast over deze werkwijze, die al in meerdere beleidsnota s zijn meerwaarde heeft bewezen. Deze cultuurnota is een integrale nota. Dat betekent dat wij de raakvlakken met andere beleidsterreinen in onze afwegingen hebben meegenomen. Wij noemen hierbij recreatie en toerisme, jeugd en jongerenbeleid, onderwijs en educatie, vrijwilligerswerk en thema s als sociale samenhang en leefbaarheid. 5

6 Cultuurbeleid in 10 visiepunten 1. Actief bezig zijn met cultuur, maar ook er passief van genieten, is heel belangrijk voor een gemeenschap. Ontmoeten, ontplooien en ontspannen: cultuur biedt mensen de kans van iets moois te genieten, zichzelf te ontwikkelen en de samenleving op een andere manier te bekijken. 2. Wij zien een multifunctioneel theater in Elst als belangrijke culturele voorziening voor Overbetuwe. 3. Wij willen vooral jongeren vertrouwd maken met allerlei vormen van actieve en passieve kunstbeoefening. Ook mensen met een beperking zijn een belangrijke doelgroep van het cultuurbeleid. Zij kennen hoge drempels voor actieve cultuurbeoefening. 4. Wij zetten een combinatiefunctionaris in om jongeren mee te laten doen aan cultuur buiten schooltijd. Hij krijgt een budget van per school en werkt samen met het onderwijs, culturele instellingen en professionele kunstenaars. 6. Om amateurkunsten te stimuleren laten wij een cyclus van tentoonstellingen en festivals organiseren. 7. De bibliotheek maakt mensen wegwijs in het informatietijdperk: door een goed aanbod aan informatie en door te helpen bij het zoeken. De bieb is ook een plek waar mensen kennis maken met diverse vormen van cultuur. 8. Wij geven musea geen geld om hen in stand te houden. Wel dragen wij bij aan educatieve projecten van de musea. 9. Om kunst in de openbare ruimte te bevorderen, stellen wij de regeling beeldende kunst in. 10. Samenhang en samenwerking binnen cultuur willen wij stimuleren. De weg in het culturele bos vinden is dan een eerste stap. Een cultuurwebsite met verwijzingen naar alle vormen van cultuur, organisaties en instellingen is daar een hulp bij. Wij doen mee aan Cultuurpact Gelderland. Wij geven daarmee een impuls aan regionale contacten en een cultureel netwerk. 5. Bij het bouwen en verbouwen van accommodaties maken wij ook culturele functies mogelijk, waar dat nodig is. Denk aan exposities, kleinschalige optredens, debatten of oefenruimtes. 6

7 Uitgangspunten en doelstellingen 1.1 Relatie tot de Toekomstvisie+ Overbetuwe verbindt is de titel die de toekomstvisie van de gemeente Overbetuwe heeft meegekregen. Het belang van de sociale samenhang binnen de kernen van de gemeente en de verbindingen tussen de mensen binnen onze gemeente loopt als een rode draad door de visie. Het draait altijd om onze inwoners: hoe zij met elkaar omgaan, elkaar opzoeken en vinden; hoe zij zich kunnen ontwikkelen en ontplooien. De kwaliteiten in de samenleving die Overbetuwe al heeft, wil de gemeente dan ook benutten en verder versterken: het kennen en gekend worden, het ontmoeten, de samenwerking tussen mensen en organisaties. Dat kan door ontmoeting te stimuleren, de maatschappelijke rol van verenigingen en bedrijfsleven verder in te vullen en de formele en informele netwerken er bij te betrekken. Ook stelt de visie als kernopgave om hulp te bieden aan degenen die belemmeringen tegenkomen om mee te kunnen doen aan de samenleving. Want meedoen van inwoners staat voorop. Om mee te kunnen blijven doen wil de gemeente aan alle inwoners, van jong tot oud, de mogelijkheden bieden om te leren en zich te ontwikkelen. In de uitwerking daarvan spelen netwerken een belangrijke rol. Zo kan een sportclub of vereniging een rol spelen bij de aanpak van maatschappelijke opgaven: het maatschappelijk verantwoord verenigingen. Verder ziet de gemeente in de Toekomstvisie+ in het ontmoeten en de cultuur van onze gemeenschap een belangrijk bindend element in Overbetuwe. Die binding moet dan ook versterkt worden door goede mogelijkheden te bieden om elkaar te ontmoeten, te sporten of mee te doen aan een andere vorm van vrijetijdsbesteding. Dat kan om bebouwde voorzieningen gaan, maar ook om de inrichting van de openbare ruimte en het internet als digitale ontmoetingsruimte. 1.2 Het belang van cultuur Het versterken en stimuleren van cultuur is al zijn vormen sluit naadloos aan bij de opgaven in de toekomstvisie. Cultuur is van en voor iedereen. Of je nu naar theater gaat, zelf schildert, de kunstmarkt bezoekt, een museum binnenloopt of muziek maakt bij de harmonie: het is allemaal cultuur. Wat zou een samenleving zijn zonder theater, zonder muziek, zonder kunst? Cultuur in al zijn uitingen is een belangrijk onderdeel van de samenleving en draagt bij aan de kwaliteit van het leven. Het begrip cultuur wordt in deze nota breed opgevat: het heeft te maken met onze Overbetuwse identiteit, met de levenswijze in onze gemeenschap. Maar cultuur omvat vooral beeldende kunst, podiumkunsten, (pop)muziek, film, architectuur, archieven, (archeologisch) erfgoed, literatuur, bibliotheek, kunstzinnige vorming. Voor de gemeente maakt het daarbij niet uit of het om hoge kunsten of cultuur gaat of om de populaire kunsten. Cultuur biedt schoonheid en het scheppen en ervaren van schoonheid verrijkt ons leven; biedt kansen voor ontmoetingen en integratie en bevordert sociale cohesie. Cultuur is een bindend element voor onze inwoners, ook omdat het uitdrukking geeft aan de eigenheid en authenciteit van Overbetuwe. Ook stimuleert cultuur toerisme en recreatie en breder gezien ook de economie, 7

8 omdat cultuur mensen aantrekt. Kortom: cultuur maakt de samenleving mooier. Cultuur biedt ook reflectie. Op ons leven, op problemen in onze samenleving, op onze geschiedenis. We lezen een boek van Bernlef en kunnen ons verplaatsen in het leven met een dement iemand. We zien een film van Gore en worden geconfronteerd met de milieucrisis. We kijken naar een toneelstuk van Shakespeare en gaan daardoor nadenken over mechanismen van machtsuitoefening. Cultuuruitingen kunnen een belangrijke rol spelen bij maatschappelijke problemen als de milieucrisis, het alcoholmisbruik door jongeren, het isolement van mensen met beperkingen etc. Cultuur wordt steeds belangrijker, ook door algemene ontwikkelingen als de groeiende behoefte aan ruimte, rust en ontspanning. Toename van vrije tijd maakt beleving en verbeelding belangrijker. Ook stellen mensen meer eisen aan werk en persoonlijk leven, waarbij streven naar geluk de richting bepaalt. Cultuur kan daar bij uitstek op aansluiten en invulling aan geven. Wij willen daarom zoveel mogelijk mensen stimuleren zelf met allerlei vormen van cultuur aan de slag te gaan. Daarbinnen willen wij ook promoten dat cultuuruitingen worden gebruikt om te reflecteren op problemen in en van onze Overbetuwse samenleving. De wereld wordt kleiner. We leven in een globaliserende wereld waarin we met zeer vele en uiteenlopende cutluren te maken krijgen. Om daarmee goed te kunnen omgaan is het van levensbelang om iets te begrijpen van die andere samenlevingen. Cultuur kan daarin een grote rol spelen. Een cultuurbeleid waarin wij de verrijkende en reflecterende rol van cultuur in al zijn verschijningsvormen zo veel mogelijk stimuleren is van cruciaal belang voor (de toekomst van) Overbetuwe. Kinderen staan daarin uiteraard centraal: zij zijn onze toekomst. Onze grootste inspanning is er daarom op gericht om kinderen zo uitgebreid mogelijk passief, maar vooral actief, kennis te laten maken met allerlei cultuuruitingen. 1.3 Taakverdeling rijk, provincie en gemeente Het Rijk, de provincie en de gemeente hebben verschillende taken en verantwoordelijkheden op het gebied van cultuur. Het Rijk heeft belangijke taken in de kwaliteit en de bescherming van de kunsten en het erfgoed. De provincie heeft een meer ondersteunende en faciliterende taak. Gemeenten hebben een grote vrijheid om hun cultuurbeleid zelf vorm te geven. Rijksoverheid In de Wet tot behoud van cultuurbezit, de Wet op specifiek cultuurbeleid, de Monumentenwet, de Museumwet, de Archiefwet, de Wet Inkomensvoorziening Kunstenaars (WIK), de Mediawet en het Auteursrecht zijn taken en bevoegdheden van overheden omschreven. Het kabinet heeft in zijn regeerakkoord een stevige ambitie uitgesproken op het gebied van amateurkunst en cultuureducatie. De Minister van OC&W publiceerde in 2007 een hoofdlijnennotitie met als titel Kunst van leven. De notitie beschouwt een brede culturele basis als een voorwaarde voor de ontplooiing van talent. 8

9 In een 10-puntenplan cultuurparticipatie werkt de minister uit hoe hij de deelname aan cultuur wil vergroten en de basis gaat verbreden (zie bijlage A). Een van deze punten is dat het Rijk vanaf 2008 extra geld beschikbaar stelt voor combinatiefunctionarissen om het aantal brede scholen met sport- en cultuuraanbod uit te breiden. De bedoeling is om jongeren tot 18 jaar vertrouwd te maken met sport, kunst en cultuur. In de volgende hoofdstukken geven wij aan hoe Overbetuwe daar gebruik van wil maken en hoe die functionarissen cultuurparticipatie en educatie kunnen versterken. Ook vindt het Rijk de relatie tussen cultuur en economie van groot belang. Cultuur en creativiteit zijn belangrijke factoren voor de moderne kenniseconomie. Cultuur heeft immers ook indirecte economische effecten: het culturele voorzieningenniveau draagt bij aan de aantrekkelijkheid en het vestigingsklimaat van de gemeente. De gemeente wil daar op inspringen door cultuur als een belangrijke pijler voor de identiteit van de gemeente in te zetten. Wij zien cultuur bovendien als een belangrijk element voor de promotie van Overbetuwe. Provincie Gelderland De uitvoering van het provinciale cultuurbeleid is vastgelegd in de nota Verbindingen Cultuureducatie is en blijft de basis voor het provinciale beleid en behoudt de hoogste prioriteit. De provincies zijn onder meer verantwoordelijk voor de steunfunctie-instellingen. Deze houden zich bezig met het ontwikkelen en begeleiden van projecten, netwerkvorming en advies en het bevorderen van deskundigheid in de regio. Wij noemen bijvoorbeeld Edu-Art (cultuureducatie), de Stichting Gelders Erfgoed, de Stichting Kunst en Cultuur Gelderland (KCG) en als nieuwste loot aan deze stam, het Centrum Beeldende Kunst Gelderland. De gemeente Overbetuwe benut de expertise van deze instellingen zelf of via derden, zoals de scholen. Het cultuurbeleid van de Provincie Gelderland is faciliterend en richt zich verder op het Cultuurpact Gelderland, ondersteuning van publieksbereik, participatie van jongeren en amateurs, vrijwilligers en een reeks bijzondere projecten, zoals culturele planologie, erfgoedsite, streektaal, manifestaties en festivals. Het rijksbeleid sluit goed aan bij de visie van het college van B&W. Wij benutten de mogelijkheden die dit rijksbeleid biedt voor ondersteuning en versterking van ons beleid voor amateurkunst, cultuureducatie, brede scholen, erfgoed en de vernieuwing van de bibliotheekvoorziening in de gemeente. 9

10 Cultuurpact Gelderland Drie regio s in de provincie Gelderland werken al enkele jaren samen op regionaal niveau om in het landelijk gebied kunst en cultuur een extra impuls te geven. Vanaf januari 2009 gebeurt dat onder de naam Cultuurpact Gelderland. De bedoeling is om die samenwerking ook op te zetten in de regio waar Overbetuwe bij hoort. De andere gemeenten van die regio zijn Duiven, Lingewaard, Renkum, Rheden, Rijnwaarden, Rozendaal, Wageningen, Westervoort en Zevenaar. De provincie Gelderland is de initiatiefnemer van Cultuurpact en heeft ook de gemeente Overbetuwe gevraagd deel te nemen. Dat betekent dat de gemeente een financiële bijdrage levert van 0,16 per inwoner, van 2009 tot en met Het geld is bestemd voor de organisatie en uitvoering van de projecten. De gemeente Overbetuwe heeft inmiddels de intentieovereenkomst ondertekend om hieraan deel te nemen. Met het Cultuurpact Gelderland wordt geïnvesteerd in de samenwerking tussen gemeenten, instellingen en de provincie. Dat geeft een impuls aan het versterken van cultuurparticipatie en de culturele infrastructuur, regionaal en lokaal. Door het gezamenlijk optrekken is het bijvoorbeeld mogelijk om bij cultuureducatie grotere projecten te organiseren en aan (basis-) scholen aan te bieden. Omdat de projecten bovenlokaal in opzet en uitstraling zijn en de projecten meer body krijgen, bereiken zij ook een groter en nieuw publiek. Bijkomend voordeel is dat door het opzetten van deze projecten ook netwerken kunnen ontstaan en dat wij verbindingen kunnen leggen tussen verschillende culturele instellingen. De projecten kunnen toegepast worden binnen de eigen gemeente en krijgen een lokale invulling als dat nodig is. Het Cultuurpact maakt het mogelijk om projecten te starten die de gemeente anders niet, of tegen hoge kosten, zou kunnen opzetten en uitvoeren. Voorbeelden uit andere regio s van de afgelopen jaren zijn educatieve programma s, dansuitvoeringen waarbij ook de educatieve kant belicht wordt, theatervoorstellingen van meerdere gezelschappen, beeldende kunst met de historie als thema, een integratieproject voor mensen met en zonder beperking, een literatuurfestival, brochures en boekwerken voor cultuurpromotie of samenwerkingsprojecten tussen musea. 1.4 Een analyse op hoofdlijnen Beschrijving van de gemeente De gemeente met haar elf kernen telt ruim inwoners. Overbetuwe heeft een relatief jonge bevolking: 31% is onder de 25 jaar. Er wonen veel gezinnen met jonge kinderen en in sommige kernen is de leeftijdsgroep van 0 tot 15 veel hoger dan gemiddeld. Ook telt Overbetuwe relatief weinig alleenstaanden: 21% tegen 34% landelijk. Overbetuwe is een oud gebied met een rijke historie, de intimiteit van een oer-hollands rivierenlandschap en verschillende dorpen met een eigen geschiedenis. Deze is in enkele gevallen nog zichtbaar te herleiden tot de Romeinse tijd. Overbetuwe heeft tal van voorzieningen, maar door de samenstelling uit kleinere kernen zijn die meestal kleinschalig. De geografische ligging tussen de steden Arnhem en Nijmegen verbreedt de mogelijkheden voor actieve en passieve deelname 10

11 aan culturele activiteiten, omdat stedelijke voorzieningen in de buurgemeenten, zoals theaters, schouwburgen, bioscopen en musea, voor onze inwoners goed bereikbaar zijn. Een referentiekader voor gemeenten om het niveau van het cultuuraanbod te bepalen, is het Ringenmodel van Wijn 1, ontworpen door de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. Dit laat zien welke voorzieningen gemeenten tot inwoners, van tot en van en daarboven, hebben. Overbetuwe zit qua inwoneraantal in de tweede ring. Het ontstijgt daarmee de eerste ring met basis -elementen als vormgeving van de openbare ruimte, monumentenzorg, archiefwerk, de bibliotheek en amateurkunst. In de tweede ring worden bijvoorbeeld een jazz- of poppodium, een multifunctionele accommodatie, een instituut voor kunstzinnige vorming en specifieke middelen voor beeldende kunst (percentageregeling, fonds, kunstuitleen) genoemd. In ons cultuurbeleid nemen wij het Ringenmodel ook als kader voor afwegingen over voorzieningen. Omdat Overbetuwe wel een middenpositie inneemt in die tweede ring, moet de behoefte vanuit de samenleving leidend zijn voor de keuzen, ook in relatie tot de regionale voorzieningen. In de volgende hoofdstukken worden de relevante onderdelen van de eerste en tweede ring benoemd. Op de volgende pagina vatten wij sterke en zwakke punten, kansen en bedreigingen voor de cultuur in Overbetuwe samen. Deze analyse is gebaseerd op de uitkomsten van de evaluatie van het subsidiebeleid die in 2007 is gehouden, de conclusies van het cultuurdebat uit januari 2008, de opmerkingen van de leden van de klankbordgroep en de uitvoeringspraktijk van ons huidige culturele leven. 1 Handleiding gemeentelijk cultuurbeleid, uitgeverij VNG,

12 SWOT-analyse Overbetuwe heeft Een grote verscheidenheid aan cultuuruitingen zoals toneel, muziek, dans, fotografie, amateur- (maar ook professionele) kunst én evenementen. Een grote betrokkenheid van inwoners en inzet van vrijwilligers in het culturele veld. Een rijke cultuurhistorie (de gemeente beschikt over veel archeologische en cultuurhistorische waardevolle elementen). Een aantrekkelijke ligging tussen twee steden (cultuur, toerisme en recreatie). Prachtige landschappen (de landgoederen/heerlijkheden, uiterwaarden, de Linge en de daarbij behorende vaak eeuwenoude bebouwing). Overbetuwe mist Een goede culturele infrastructuur. Er is voldoende samenhang van activiteiten en samenwerking en overleg tussen de vele culturele organisaties en de gemeente. Voldoende accommodaties en podia voor culturele activiteiten. Een beleidskader voor kunst in de openbare ruimte. Goede promotie van cultureel Overbetuwe (duidelijker zichtbaar maken, beter communiceren). Effectieve samenwerking, verbinding en afstemming op regionaal niveau (b.v. provincie Gelderland, gemeente Lingewaard). Overbetuwe kan inspelen op De grote betrokkenheid van inwoners en vrijwilligers. Samenwerking tussen cultuur en onderwijs, bibliotheek en kunstenaars. De interesse in de eigen omgeving en de behoefte aan authenticiteit. De realisatie van Park Lingezegen, waarin mogelijkheden geboden gaan worden voor culturele uitingen. Het Cultuurpact Gelderland en het rijksbeleid. Overbetuwe moet alert zijn op Behoud van vrijwilligers en toeloop van nieuwe vrijwilligers ( vinden en binden, vergrijzing, gebrek aan bestuursleden) en andere ontwikkelingen binnen de culturele verenigingen. Culturele initiatieven vanuit verenigingen of inwoners. Subsidiemogelijkheden (Rijk, Provincie, Europa, steunfondsen). De kwaliteit en duurzaamheid van de bestaande en de te realiseren voorzieningen en accommodaties (verenigingen en publiek verwachten steeds meer kwaliteit). 12

13 1.4.2 Ambitie en doelen Wat is onze ambitie? De gemeente Overbetuwe kent een grote diversiteit aan cultuur. De gemeente wil dit gevarieerde cultuuraanbod in stand houden en alle kansen benutten om een nog rijker cultureel leven voor haar inwoners (en bezoekers) te realiseren en voor hen mogelijkheden te bieden voor ontmoeting, ontplooiing en ontdekking. Cultuur moet voor een breed publiek toegankelijk zijn en de bevolking moet in de breedte mee kunnen doen aan cultuur. De gemeente richt zich op alle inwoners, maar speciale doelgroepen zijn daarbij jeugd en mensen met beperkingen. Doelstellingen De gemeente Overbetuwe stelt zich met deze visie en ambitie het volgende ten doel: Cultuureducatie stimuleren als belangrijke voorwaarde voor (toekomstige) cultuurdeelname; het bieden van zoveel mogelijk mogelijkheden tot ontplooiing en zingeving; het zichtbaar maken van alle culturele uitingen en het ontsluiten van ons cultureel erfgoed; het stimuleren van culturele activiteiten en evenementen; het organiseren van een goede culturele infrastructuur; het zorgen voor voldoende podia en accommodaties voor cultuurbeoefening Doelgroepen Zoals aangegeven is de jeugd een belangrijke doelgroep van het cultuurbeleid. Daarnaast besteden wij speciale aandacht aan mensen met een probleem of beperking. Door het toekennen van subsidies aan instellingen en het stellen van subsidievoorwaarden die gericht zijn op deze doelgroepen verlagen we eventuele drempels om mee te doen en stimuleren wij een actieve deelname. Jeugd Voor jongeren is het van belang om uitgebreid en in de breedte in aanraking te komen met cultuuruitingen, zelf daarin actief te worden en dit te ervaren als een middel om zich te ontwikkelen, zichzelf te verwerkelijken en te groeien naar volwassenheid. Cultuur kan hun vermogen tot zelfreflectie en reflectie op de samenleving versterken. Culturele creativiteit en energie van jeugd heeft ruimte nodig om te groeien. Wij zien een dringende behoefte aan kleinschalige podia en oefenruimten voor (pop)muziek, theater en andere creatieve vormgeving. Of zoals de nota Jeugdbeleid het zegt: Sport en cultuur zijn bij uitstek manieren om contact te krijgen met jongeren en ze lekker en positief bezig te laten zijn. Oefenruimte is belangrijk, voor beide. Mensen met beperkingen 2 Mensen met verstandelijke, lichamelijke of psychische handicaps ervaren grote drempels om actief of zelfs maar passief aan het culturele leven deel te nemen. Tegelijk is voor hen het belang van deelname groter. Door hun beperking hebben ze vaak immers veel minder mogelijkheden om zichzelf te verwerkelijken. Wij willen daarom culturele instellingen (financiële) ondersteuning geven als zij in hun aanbod rekening houden met gehandicapten of andere WMO-doelgroepen. 2 Mensen met een lichamelijke danwel verstandelijke beperking of een chronisch psychisch probleem en mensen met een psycho-sociaal probleem (art. 1.1 WMO) 13

14 De gemeente levert graag een positieve bijdrage aan de realisering van aanbod voor deze doelgroepen of voor aanpassingen die het mogelijk maken dat zij gebruik kunnen maken van het reguliere aanbod. Bij de verschillende onderdelen doen we hiervoor voorstellen Rol van de gemeente Als gemeente hebben we maar een klein aantal verplichte wettelijke taken op het gebied van cultuurbeleid (voortvloeiend uit de Monumentenwet, de Archiefwet, de Mediawet en de WIK 3 ). Voor het grootste deel kunnen wij zelf bepalen hoe wij onze taak op het gebied van cultuur zien én hoe wij deze invullen. In de taakverdeling tussen Rijk, provincie en gemeente hebben wij de zorg (dus niet de plicht) voor: het financieren van die voorzieningen die wij voor de culturele infrastructuur noodzakelijk achten (musea, bibliotheek, lokale omroep en dergelijke); het subsidiëren van activiteiten op het gebied van onder meer beeldende kunst, amateurkunst en cultuureducatie; het in stand houden van podiumkunstaccommodaties. Overbetuwe heeft veel verenigingen vanuit de cultuur, met veel activiteiten, waar ook vrijwilligers een belangrijke rol in spelen. Het blijkt echter moeilijk de continuïteit vast te houden. Ook in Overbetuwe blijken steeds minder mensen bereid zich langdurig en intensief te willen bezighouden met vrijwilligerswerk. De gemeente kan daarbij een rol spelen: door samenwerking tussen al die organisaties te verbeteren (bijv. afstemming van voorstellingen, het samen aanpakken van gedeelde problemen); door informatie over cultuur te bundelen en centraal te ontsluiten. Daarvoor richten wij een website op die links bevat naar websites van culturele organisaties, verenigingen en instellingen die met cultuur in Overbetuwe te maken hebben. Daarbij valt te denken aan het concept van de startpagina. Wij stellen voor om die pagina binnen de gemeentelijke website op te bouwen, omdat de website ook nu al verwijst naar een aantal instellingen. Ook bezoekers van buiten de gemeente zoeken vaak op naam van de gemeente en dus via de gemeentelijke website; door via het Steunpunt Vrijwilligerswerk het gemeentelijke vrijwilligersbeleid te ontwikkelen; door het promoten van cultuuruitingen naar onze bewoners. Bijvoorbeeld door het initiëren en faciliteren van een (jaarlijkse) Maak kennis met cultuur-markt waarop alle culturele verenigingen in de gemeente zich kunnen presenteren. Ook het instellen van cultuurprijzen is daarvoor een middel; door deel te nemen aan het Cultuurpact Gelderland. Samenwerking op regionaal niveau versterkt immers de culturele infrastructuur en maakt projecten mogelijk, die een meerwaarde geven aan de cultuur in Overbetuwe. In de volgende hoofdstukken gaan we in op de verschillende elementen van cultuur in Overbetuwe en de manier waarop wij die willen versterken om te komen tot de hierboven omschreven doelen. 3 WIK staat voor Wet Inkomensvoorziening Kunstenaars, Arnhem voert deze regeling voor ons uit. 14

15 Cultuureducatie Eén van de belangrijkste doelen van het cultuurbeleid is om de Overbetuwse inwoners zo uitgebreid mogelijk kennis te laten maken met cultuur in al zijn verschijningsvormen. Cultuureducatie speelt daarin een centrale rol. Cultuureducatie omvat alle educatieve activiteiten die beogen vooral de jeugd in contact te brengen met cultuuruitingen. Om mee te doen, om die te beleven of erover na te denken. Hoe is het nu? Basisonderwijs Vanuit het Rijk hebben de scholen de opdracht om een aantal kerndoelen te behalen op het gebied van cultuureducatie. Hiervoor ontvangt het basisonderwijs van het Rijk per jaar een klein vast bedrag per school en 3,82 per leerling voor culturele vorming (prijspeil 2008, wordt jaarlijks geïndexeerd). Sinds 2008 geldt een extra bedrag van 10,90 per leerling per jaar voor alle basisscholen op grond van de Regeling versterking cultuureducatie in het primair onderwijs. Met dit rijksgeld kunnen scholen culturele voorstellingen bezoeken of zelf culturele activiteiten organiseren. Deze regeling geldt in elk geval nog tot en met schooljaar De gemeente ondersteunt programma s voor cultuureducatie door de basisscholen, op verzoek en onder voorwaarden, een maximale subsidie van 50% van de oorspronkelijke rijksbijdrage per leerling van 3,82 per schooljaar te verstrekken. Dit is dus nog geen 2,00 per leerling. De scholen vragen deze subsidie aan voor de culturele activiteiten die zij in een schooljaar hebben uitgevoerd. Dankzij een actieve oproep van onze kant vragen steeds meer scholen jaarlijks de subsidie voor cultuureducatie aan. Voor het schooljaar hebben 18 van de 22 scholen (82%) op verzoek een subsidiebijdrage ontvangen. De scholen in Overbetuwe maken in veel gevallen gebruik van de diensten van Edu-Art Gelderland. Edu-Art biedt de scholen een kunstmenu aan waardoor alle leerlingen tijdens hun schoolloopbaan met alle kunstdisciplines (beeldende vorming, drama/toneel, fotografie/audiovisuele vorming, dans, muziek en literatuur) in aanraking komen. Binnen het kunstmenu kunnen scholen kiezen voor een combinatie van passieve én actieve vormen van één van de kunstdisciplines. Op grond van provinciale besluitvorming gaat Edu-Art in plaats van een uitvoerende rol meer een intermediaire rol vervullen. Zij worden daarmee meer een adviesbureau dan een organisator van cultuureducatie. Er zijn echter meer aanbieders op de markt die vormen van kunstmenu s aanbieden aan scholen. De gemeente gaat zich het komende jaar beraden op de rol die zij tussen scholen en aanbieders kan spelen. Scholen gebruiken niet alleen de diensten van Edu-Art en andere aanbieders, maar gaan ook zelf met leerlingen naar diverse musea, bioscoop en theater. Of zij maken zelf theatervoorstellingen of musicals op school en voeren projecten uit op het gebied van toneel, dans, fotografie, educatieve programma s van de bibliotheek en zo meer. Al deze activiteiten komen in aanmerking voor de genoemde gemeentelijke subsidiebijdrage van ongeveer 2,00 per leerling. Voortgezet onderwijs Met ingang van het schooljaar krijgen alle jongeren in het voortgezet onderwijs een cultuurkaart met een webbased tegoed van 15,00 dat ze kunnen besteden aan culturele activiteiten. Ook geeft de kaart korting op culturele activiteiten. 15

16 Een docent kan bepalen of het tegoed individueel of collectief (klassikaal) wordt besteed. De nieuwe kaart is niet meer gekoppeld aan het vak Culturele en Kunstzinnige Vorming. Per leerling is in het VO dus ongeveer evenveel geld beschikbaar als in het basisonderwijs. Volwassenen Cultuureducatie speelt ook een grote rol in de vrijetijdsbesteding van veel volwassen Nederlanders. Een groot deel van de amateurkunstenaars volgt scholing om hun kwaliteit te verbeteren. Actieve kunstbeoefening zélf tekenen, dansen, schrijven, toneelspelen, filmen in combinatie met passieve kunstbeoefening in de vorm van bezoeken aan theater, dans, film en tentoonstellingen én reflectie hierop is voor cultuureducatie een perfecte combinatie. Binnen de gemeente zijn vele mogelijkheden om cursussen te volgen. Daarnaast nemen onze inwoners ook deel aan het aanbod in Arnhem en Nijmegen en andere omliggende plaatsen. Culturele verenigingen Veel jeugd maakt kennis met cultuureducatie door lid te zijn van een culturele vereniging. Kinderen leren bijvoorbeeld dansen, zingen en toneelspelen op een van musicalverenigingen in de gemeente of ze leren kleien en tekenen bij een van de creatieve verenigingen. Om het aantal jeugdleden dat deelneemt aan deze activiteiten te stimuleren, krijgen deze verenigingen een subsidie per jeugdlid. Ook via deze weg proberen wij verenigingen te bewegen om zich in te zetten voor de jeugd en hen voldoende uitdaging aan te bieden op welk cultureel vlak dan ook. Mensen met beperkingen Overbetuwse (jonge) inwoners met een beperking verdienen speciale aandacht om te zorgen dat zij actief kunnen deelnemen aan het culturele leven. In het programma Volwasseneneducatie 2009 geeft het Rijn IJssel College cursussen aan mensen met een verstandelijke beperking. Daarbij is ook aandacht voor drama (in deelnemers). Daarnaast organiseert STUW een soos voor mensen met een verstandelijke handicap, aangevuld met korte culturele activiteitenblokken. Wij geven subsidie aan De Klup voor activiteiten voor verstandelijk gehandicapten. Ook culturele activiteiten horen daar bij. Verenigingen kunnen ook een bedrag per gehandicapt lid krijgen. Met die subsidie stimuleert de gemeente dat zij mensen met een beperking opnemen in hun vereniging. Op dit moment zijn er geen culturele verenigingen die gebruik maken van deze subsidieregeling. Het speciaal onderwijs maakt gebruik van de middelen die de locatiegemeente beschikbaar stelt voor cultuureducatie. Op dit moment hebben wij niet in beeld wat er op deze scholen gebeurt en of dit toereikend is. De Vlinderboom in Lingewaard (met veel Overbetuwse leerlingen) meldde tevreden te zijn met het huidige aanbod dat zij via Edu-Art krijgen. 16

17 Gemeentelijk beleid tot 2015 Basisonderwijs De gemeente vindt het belangrijk dat kinderen die de basisschool verlaten in elk geval kennis hebben van de kunstdisciplines beeldende vorming, drama/toneel, fotografie/audiovisuele vorming, dans, muziek en literatuur; maar vooral dat zij er actief mee in aanraking zijn gekomen. Wij handhaven het subsidiebedrag per leerling t.b.v. culturele vorming. Wij willen verder kijken naar nieuwe manieren om actieve cultuurdeelname door jongeren te stimuleren. Wij willen hierbij gebruik maken van de combinatiefunctionarissen. Deze moeten in samenwerking tussen school en culturele verenigingen actieve kunstbeoefening onder jongeren stimuleren. Hierbij kan ook een aanzet gegeven worden tot het maatschappelijk verantwoord verenigen : wij denken dat verenigingen meer betekenis voor onze samenleving krijgen, wanneer zij zich ook meer naar buiten richten. Contacten met onderwijsinstellingen, organisaties voor kinderopvang, welzijnsinstellingen, ouderenorganisaties, dragen bij aan het realiseren van de door ons beoogde effecten en dragen tegelijkertijd bij aan het versterken van de verenigingen. Overbetuwe kan rijksgelden voor vier combinatiefunctionarissen krijgen. Wij hebben niet goed in beeld hoeveel jongeren na schooltijd actief aan culturele activiteiten meedoen. Maar het zijn er waarschijnlijk veel minder dan de tachtig procent van de jongeren die in georganiseerd verband aan sport doen. Voor de ontplooiing van jongeren is actieve cultuurbeoefening zeker zo belangrijk als sportdeelname. Het is dus redelijk om een van de vier functionarissen speciaal in te zetten voor de sector cultuur 4. Wij passen daarbij de volgende randvoorwaarden toe: de combinatiefunctionaris werkt samen met de culturele verenigingen, alle 22 basisscholen en de 3 scholen voor voortgezet onderwijs in onze gemeente; per school stellen wij een budget beschikbaar van Dit budget zetten wij in om actieve vormen van cultuurbeoefening te stimuleren. Voorwaarde is dat de school een opgeleide interne cultuurcoördinator heeft, waar de combinatiefunctionaris mee kan samenwerken; de combinatiefunctionaris betrekt waar mogelijk beroepskunstenaars bij het project; de combinatiefunctionaris onderzoekt de mogelijkheden om kinderen die uit de betreffende kern naar het speciaal onderwijs gaan, bij projecten te betrekken. Na twee jaar bezien wij of de formatie toereikend is 5. Voortgezet onderwijs In hun middelbare schooltijd maken jongeren een complexe ontwikkeling door en worden zij met veel problemen geconfronteerd. Wij vinden het belangrijk dat ook middelbare scholieren de kans krijgen daar op te reflecteren door actieve cultuurbeoefening. Wij willen daarom de combinatiefunctionaris ook voor het voortgezet onderwijs inschakelen. 4 Het Rijk vraagt bij de regeling om rekening te houden met de herkomst van de budgetten voor de combinatiefunctionarissen. Dat zou betekenen 10% voor cultuur. Het is echter niet meer dan een richtlijn, waarvan we beredeneerd kunnen afwijken. 5 De functionaris heeft nu ruim een uur per week per school. Het hoeft geen betoog dat dit niet ruim bemeten is. Maar hij/zij hoeft natuurlijk niet voor elke school iets nieuws te verzinnen. 17

18 Op dit moment hebben wij geen volledig beeld van wat middelbare scholen aan actieve cultuurbeoefening doen en welke cursussen de jongeren op eigen initiatief volgen. In de eerste fase kan de combinatiefunctionaris dat beeld verbeteren. Volwassenen Cultuureducatie bij volwassenen vraagt ons inziens niet om een directe extra stimulans vanuit de gemeente. Daarmee borduren wij voort op ons huidige beleid, dat volwassenen in staat worden geacht hun eigen activiteiten te bekostigen. Indirect komt het stimuleren van ons cultuurklimaat natuurlijk ook de cultuureducatie bij volwassenen ten goede. Denk bijvoorbeeld aan het organiseren van festivals voor koren en toneelverenigingen en het investeren in goede accommodaties en podia. Culturele verenigingen Wij zetten het subsidiebeleid waarbij culturele verenigingen een bedrag per jeugdlid krijgen voort. Mensen met beperkingen Zoals aangegeven willen wij de combinatiefunctionaris ook een relatie laten leggen met het speciaal onderwijs, om te kijken of hun Overbetuwse leerlingen kunnen deelnemen aan de naschoolse activiteiten. Op basis van de ervaringen die we daarmee opdoen kunnen wij bezien of wij het cultuureducatieaanbod voor mensen met een beperking nog moeten uitbreiden. Wij stellen in het kader van de WMO een budget beschikbaar (ook voor het sportbeleid) waar verenigingen uit kunnen putten voor kosten die ze maken voor integratie van mensen met beperkingen. Daarbij valt te denken aan kadertraining, begeleiding vrijwilligers, aanpassing accommodatie en speciale benodigdheden. Tielsestraat

19 De kunsten Wij hebben het begrip kunsten ingedeeld in twee paragrafen, de beeldende kunsten en podiumkunsten. Bij de beeldende kunsten is verder een onderscheid gemaakt in amateurkunst en professionele kunst. Amateurkunst is belangrijk voor de samenleving. Bij verenigingen, maar ook door kunstbeoefening in lesverband en uitvoeringen, komen veel mensen bij elkaar om hun gedeelde passie of interesse te beoefenen. Amateurkunst draagt dus bij aan de sociale cohesie binnen de kern en is een goede manier voor ontmoeting en zelfontplooiing. Door het creëren van artistieke producten verrijkt het ook de samenleving. Er blijken, landelijk gezien, verrassend veel mensen bezig te zijn met een van de vormen van amateurkunst. Kunstfactor, het sectorinstituut voor amateurkunst, gaat uit van 5,5 miljoen amateurkunstenaars! Ook in Overbetuwe zijn duizenden inwoners met amateurkunst bezig, maar het grootste deel van deze kunstbeoefening is niet zichtbaar. De tentoonstelling in 2006 in de Werenfriduskerk in Elst geeft wel een indruk van de hoeveelheid mensen die bezig is met kunst: de kunstenaars stonden in de rij om hun kunstwerken te vertonen. Ook de grote belangstelling voor de kunstroutes in Zetten en Valburg en de kunstmarkt in Elst laat zien, dat kunst in Overbetuwe leeft. Een kunstenaar wil doen, leren en laten zien. Daarvoor zijn nodig: faciliteiten, begeleiding, educatie, een netwerk, informatie, publiek en subsidie. Voor alle kunsten geldt dan ook dat het beleid op deze aspecten bekeken moet worden en dat wij moeten bepalen welke rol de gemeente daarin speelt. 19

20 3.1 Beeldende kunst Onder beeldende kunsten verstaan wij het werken met verf, klei, steen, hout, glas, metaal en dergelijke, maar ook het werken met beelden (foto's, video). Wij onderscheiden amateuristische en professionele beeldende kunst. Amateuristische beeldende kunst Hoe is het nu? In de beeldende kunst treffen wij volgens onderzoeksbureau Motivaction een individualistische groep, omdat 80% bij voorkeur alleen werkt. Iets moois maken, lekker bezig zijn en uitdrukken wat je bezighoudt zijn de belangrijkste motivaties. Doel is dan ook daaraan bij te dragen: mogelijkheden scheppen om te doen, te leren en te laten zien. Een goed cijfermatig zicht op de hoeveelheid mensen die deze kunstvorm beoefenen, ontbreekt. Er zijn twee creativiteitscentra, in Elst en in Zetten. Deze ontvangen jaarlijks een gemeentelijke subsidie op basis van het aantal jeugdcursisten. In 2008 waren er respectievelijk 23 en 28 jeugddeelnemers. Zowel in Zetten als in Valburg wordt elke twee jaar een kunstroute gehouden, waarbij amateur- en professionele kunstenaars hun huizen openstellen voor bezoekers en belangstellenden om hun werk te bekijken. In Elst vindt jaarlijks een kunstmarkt plaats. Kunstroutes en kunstmarkt ontvangen een gemeentelijke subsidie. Gemeentelijk beleid tot 2015 Wij willen stimuleren dat zoveel mogelijk mensen aan beeldende kunst doen, waarbij de nadruk op de jeugd ligt. Cultuurparticipatie staat daarbij voorop. Het gaat dus vooral om het meedoen en de binding, niet zozeer om het verhogen van de kwaliteit van de kunsten. Jongeren moeten wij niet alleen benaderen in de traditionele vormen van beeldende kunst. De gemeente gaat inspelen op nieuwe kunstvormen die de jeugd aanspreekt en gebruikt, bijvoorbeeld nieuwe media als Internet, gamedesign en digitale audiovisuele technieken. De gemeente stimuleert verbindingen tussen verschillende vormen van kunsten en benut kansen om die verbindingen te leggen. Amateurkunst leent zich goed om aan te haken bij het erfgoed van de gemeente. Zo kan de Open Monumentendag gekoppeld worden aan beeldende kunst, waarbij amateurkunstenaars items uit het erfgoed tot onderwerp van hun kunsten maken en exposeren in de monumenten. 1. Faciliteiten De gemeente wil voldoende mogelijkheden bieden voor kunstenaars om hun kunsten te beoefenen, zich erin te bekwamen en te vertonen. De gemeente stimuleert en ondersteunt initiatieven daartoe. De gemeente gaat peilen of er behoefte is aan ateliers en werkruimten. Als die er is, willen wij ruimte voor creatie scheppen door in bestaande ruimten rekening te houden met deze vraag. 20

21 De gemeente stimuleert het aanbod van podia waar mensen kunnen exposeren, juist ook in wijk of buurt. Waar multifunctioneel gebruik van ruimten mogelijk is, wil de gemeente ook cultuur een plek geven. Wij zoeken samenwerking met de bibliotheek, als drager van cultuur. Wij zoeken mogelijkheden in de huidige gemeentehuizen voor tijdelijke exposities; in het nieuwe Huis der gemeente scheppen wij permanente gelegenheid voor het exposeren van kunstwerken. Wij nemen het initiatief om eenmaal in de twee jaar een gemeentelijke kunsttentoonstelling te laten organiseren afwisselend voor jeugd en voor volwassenen met een steeds wisselend thema. Thema s kiezen wij zo dat zij bijdragen aan het uitdrukken van de identiteit van Overbetuwe. Ook aan deze tentoonstelling verbindt de gemeente een prijs. Wij willen dat de lokale amateurkunstuitleen met werk van lokale amateurkunstenaars uitgebreid wordt. Dat moet op meer plekken in Overbetuwe mogelijk zijn, op een laagdrempelige manier. Daarmee wordt kunst uitgewisseld en zichtbaar voor velen, terwijl ook de identiteit van Overbetuwe verder vorm gegeven wordt. 3. Subsidie Het verlenen van subsidies moet gericht zijn op het vergroten van het bereik, zeker bij jongeren. Omdat beeldende kunsten minder in verenigingsverband uitgeoefend worden en omdat jongeren eerder de neiging hebben meer per project bezig te zijn, moeten ook eenmalige projectsubsidies tot de mogelijkheden gaan behoren. Speciale aandacht is nodig voor het deelnemen aan creatieve cursussen door mensen met een beperking. Verenigingen of clubs waar gehandicapten deelnemen aan een cursus, kunnen een subsidie van 62,40 per gehandicapte deelnemer ontvangen. Deze subsidie gaat ook voor de creatieve cursussen gelden. Waar dat nodig is, bieden wij docenten een scholing aan voor het omgaan met mensen met een beperking. 4. Centrale informatie Informatie over en mogelijkheden voor beeldende kunsten sluiten aan bij een digitaal cultureel informatiepunt. De op te richten website zal ook deze informatie moeten bevatten. 2. Leren en Cultuureducatie In cultuureducatie moeten ook de beeldende kunsten een rol spelen. Kennismaken en actief doen staan daarbij voorop. De gemeente wil dat ook professionele kunstenaars een rol krijgen in die educatie. In de cultuureducatie vervult de combinatiefunctionaris een grote rol. Ons beleid voor cultuureducatie is in hoofdstuk 2 uitgebreid beschreven. 21

22 Professionele beeldende kunst Hoe is het nu? Naast een aantal professionele kunstenaars heeft de gemeente ook kunstgaleries/beeldentuinen binnen haar grenzen: De Sleedoorn in Zetten en Het Klaphek in Randwijk. Galerie De Sleedoorn heeft ook een kunstuitleen. Deze galeries ontvangen geen gemeentelijke ondersteuning. De groep kunstliefhebbers die bij een kunstuitleen terecht wil, kan ook terecht in Arnhem of Nijmegen, bij de kunstuitleen van het Centrum Beeldende Kunst Gelderland. Er is geen beleid voor professionele kunst in Overbetuwe en wij kennen dan ook geen financiële ondersteuningsmogelijkheden voor professionele kunstenaars. De rol van de gemeente op dit terrein is beperkt; de ondersteuning van professionele kunstenaars is namelijk vooral landelijk beleid. De gemeente speelt wel een rol door het aankopen van kunstwerken voor de openbare ruimte. Beeldende kunst versterkt de kwaliteit van de openbare ruimte, brengt inwoners met kunst in contact en kan ook de identiteit van een buurt, wijk of kern mee bepalen. Daarom verstrekt de gemeente kunstopdrachten aan professionele kunstenaars waarbij wij de kunstadviescommissie om advies vragen. De bestaande kunst in de openbare ruimte, inclusief de monumenten, is geïnventariseerd. Kunstadviescommissie Overbetuwe heeft een kunstadviescommissie, met als doelstelling: het adviseren over de aanschaf van kunstwerken, het bevorderen van het openbaar kunstbezit, het in contact brengen van de bevolking van de gemeente met kunst en het bevorderen van de relatie tussen beeldende kunst en de omgeving. De kunstadviescommissie speelt een grote rol in de kunst in de openbare ruimte. Wij vragen hen, binnen vooraf gestelde kaders, om advies, maar de commissie kan ook ongevraagd advies geven over kunst in de openbare ruimte. Gemeentelijk beleid tot 2015 De gemeente wil stimuleren dat de inwoners meer in contact komen met professionele kunst. Kunst in openbare ruimte Het plaatsen van kunstwerken in de openbare ruimte moet daarom niet alleen gekoppeld worden aan bouwprojecten, maar gebeuren vanuit een visie op de spreiding van openbare kunst in de gemeente. Wij stellen daarvoor een Masterplan Beeldende Kunst op. De gemeente geeft minimaal één kunstopdracht per jaar. Bij het realiseren van kunstwerken willen wij bewoners en zo mogelijk ook jongeren betrekken. De Kunstadviescommissie kan de rol om ongevraagd advies te geven, nadrukkelijker op zich nemen. De gemeente wil de commissie een bredere rol geven en inzetten bij gemeentelijke vraagstukken die passen binnen dit kunstbeleid. Omdat de commissie op die manier een rol krijgt in de kwaliteit en waardering van de woon- en werkomgeving van onze inwoners, moet ook per (bouw-)project bekeken worden of wij de commissie niet in een eerder stadium kunnen betrekken bij de ontwikkeling. Daardoor wordt kunst meer een onderdeel van de omgeving en niet alleen een verfraaiing van de ruimte achteraf. 22

23 Regeling beeldende kunst Om kunst in de openbare ruimte te bekostigen verzoeken wij u een structureel budget ad ,- beschikbaar te stellen. Hiermee kunnen wij kunstprojecten in de openbare ruimte realiseren. Overigens willen wij deze regeling ook openstellen voor andere kunst- en cultuuruitingen zoals een opdracht voor het ontwikkelen van een balletvoorstelling, het componeren van een muziekstuk en/of het schrijven van een toneelstuk. Kunsteducatie Zoals aangegeven in hoofdstuk 2 willen wij de samenwerking tussen professionele kunstenaars en het onderwijs versterken. Wij willen hen ook stimuleren om les te geven aan WMO-doelgroepen. Exposities Ook het exposeren van professionele kunst wil de gemeente stimuleren (bijvoorbeeld in het eigen gemeentehuis). De gemeente inventariseert of er geschikte ruimten te bieden zijn en welke partners daarbij nodig zijn. 3.2 De podiumkunsten Onder podiumkunsten verstaan wij acteren, toneelspelen, zingen, dansen en muziek maken. Lekker bezig zijn en gezelligheid zijn de motieven die de beoefenaars het meest noemen. Podiumkunst in verenigings- of groepsverband zorgt voor een sterke samenhang tussen burgers en is van grote betekenis voor de passieve of actieve cultuurdeelname van de bevolking. De gemeente richt zich dan ook op het ontmoeten en zich kunnen ontplooien. Hoe is het nu? Binnen de gemeente Overbetuwe zijn er veel initiatieven op het gebied van amateuristische podiumkunsten (zie bijlage B). Met een muziekvereniging in bijna elke kern, ruim 35 koren en zangverenigingen, meer dan 10 toneelgezelschappen, een streekballetschool, een volksdansgroep en diverse muziekopleidingsinstituten zijn alle vormen van podiumkunst in meer of mindere mate vertegenwoordigd. Veel beoefenaars van podiumkunsten zijn individueel of als groep thuis bezig, bijvoorbeeld bij popmuziek. Via het verenigingsleven wordt dus lang niet iedereen bereikt. Ook heeft juist de jeugd de neiging minder bij verenigingen aan te sluiten en meer op projecten gericht te zijn. Subsidie Veel verenigingen op het gebied van amateurkunst ontvangen gemeentelijke steun in de vorm van een (jeugd-)subsidie. De streekballetschool ontvangt subsidie op basis van het aantal jeugdleden. De muziekverenigingen ontvangen een gemeentelijke subsidie gebaseerd op het aantal jeugdleden én het aantal jeugdleden dat muziekonderwijs volgt (143 leden), aangevuld met een basisbedrag. Koren, zang- en toneelverenigingen kunnen, onder voorwaarden, subsidie ontvangen, maar de kleine financiële bijdrage moet niet gezien worden als een substantiële bijdrage in de kosten van een optreden. In 2008 is 2704,- subsidie gegeven voor 26 theater- en kooroptredens. Deze blijk van waardering wordt wel op prijs gesteld. Wat ontbreekt? Volgens de SWOT-analyse ontbreekt een goede culturele infrastructuur in Overbetuwe. Dat wil zeggen in samenhang en in 23