Verslag over de doorlichting van Basisschool van het Gemeenschapsonderwijs te Antwerpen De kring

Transcriptie

1 Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming Onderwijsinspectie Hendrik Consciencegebouw Koning Albert II-laan BRUSSEL Verslag over de doorlichting van Basisschool van het Gemeenschapsonderwijs te Antwerpen De kring Hoofdstructuur bao Instellingsnummer Instelling Basisschool van het Gemeenschapsonderwijs De kring directeur Benny DE HERDT adres Uitbreidingstraat BERCHEM telefoon fax website/url Bestuur van de instelling Scholengroep 1 Antwerpen te DEURNE adres Frank Craeybeckxlaan DEURNE Scholengemeenschap Ant1gon te BORGERHOUT adres Plantin en Moretuslei BORGERHOUT CLB CLB Antwerpen Antigon te BERCHEM adres Berchemstadionstraat BERCHEM Dagen van het doorlichtingsbezoek 31/01/2012, 01/02/2012, 02/02/2012, 03/02/2012 Einddatum van het doorlichtingsbezoek 03/02/2012 Datum bespreking verslag met de 02/03/2012 instelling Samenstelling inspectieteam Inspecteur-verslaggever Paul Vanhaute Teamleden Béatrice Coopman Jacqueline Oorts Basisschool van het Gemeenschapsonderwijs De kring te Antwerpen 1

2 INHOUDSOPGAVE INLEIDING SAMENVATTING FOCUS VAN DE DOORLICHTING Leergebieden in de focus Procesindicatoren of -variabelen in de focus VOLDOET DE SCHOOL AAN DE ERKENNINGSVOORWAARDEN? Kleuteronderwijs: wereldoriëntatie Kleuteronderwijs: lichamelijke opvoeding Lager onderwijs: wereldoriëntatie Lager onderwijs: muzische vorming BEWAAKT DE SCHOOL DE EIGEN KWALITEIT? Curriculum Begeleiding ALGEMEEN BELEID VAN DE SCHOOL STERKTES EN ZWAKTES VAN DE SCHOOL Wat doet de school goed? Wat kan de school verbeteren? Wat moet de school verbeteren? ADVIES REGELING VOOR HET VERVOLG Basisschool van het Gemeenschapsonderwijs De kring te Antwerpen

3 INLEIDING Dit verslag is het resultaat van de doorlichting van uw instelling 1 door de onderwijsinspectie van de Vlaamse Gemeenschap. Het decreet betreffende de kwaliteit van onderwijs van 8 mei 2009 geeft haar de opdracht hiertoe. Tijdens een doorlichting gaat de onderwijsinspectie na of de instelling de erkenningsvoorwaarden respecteert, of ze op systematische wijze haar eigen kwaliteit bewaakt en of ze zelfstandig de tekorten kan remediëren. Het advies in dit verslag heeft betrekking op alle erkenningsvoorwaarden uitgezonderd de voorwaarden betreffende hygiëne, veiligheid en bewoonbaarheid. Vanaf het schooljaar vindt de controle op de erkenningsvoorwaarden betreffende bewoonbaarheid, veiligheid en hygiëne gelijktijdig met de doorlichting plaats. Deze controle op bewoonbaarheid, veiligheid en hygiëne resulteert in een afzonderlijk verslag. Alle verslagen worden gepubliceerd op Het referentiekader dat de onderwijsinspectie gebruikt bij een doorlichting is opgebouwd rond de componenten context, input, proces en output: context: de omgevingskenmerken en de kenmerken van administratieve, materiële, bestuurlijke en juridische aard die de instelling karakteriseren input: kenmerken van het personeel en van de leerlingen of cursisten van de instelling proces: initiatieven die een instelling neemt om output te realiseren, rekening houdend met haar context en input output: de resultaten die de instelling met haar leerlingen of cursisten bereikt. Meer info over het CIPO-referentiekader vindt u op De doorlichting bestaat uit drie fases: het vooronderzoek, het doorlichtingsbezoek en de verslaggeving. Tijdens het vooronderzoek selecteert de onderwijsinspectie de onderwijsdoelstellingen en de procesindicatoren of -variabelen die het inspectieteam onderzoekt tijdens het doorlichtingsbezoek. Tijdens het doorlichtingsbezoek verzamelt het inspectieteam bijkomende informatie via observaties, gesprekken en analyse van documenten. Het resultaat van de doorlichting is het doorlichtingsverslag. Het doorlichtingsverslag vangt aan met een voor het brede publiek toegankelijke samenvatting. Het vervolgt met een beschrijving van de doorlichtingsfocus. Tijdens een doorlichting zoeken de onderwijsinspecteurs een antwoord op drie onderzoeksvragen: In welke mate voldoet de instelling aan de onderwijsdoelstellingen? (het erkenningsonderzoek) In welke mate onderzoekt en bewaakt de instelling op een systematische manier de kwaliteit van de processen zodat deze bijdragen tot het bereiken/nastreven van de onderwijsdoelstellingen? (het kwaliteitsonderzoek) Is er in de instelling een algemeen beleid dat het mogelijk maakt om zelfstandig tekorten weg te werken? (het onderzoek algemeen beleid ) In drie hoofdstukken geeft de onderwijsinspectie een antwoord op deze vragen. 1 Instelling: onderwijsinstelling of CLB (Decreet betreffende de kwaliteit van onderwijs, artikel 2, 11 ). Onderwijsinstelling: een pedagogisch geheel waar onderwijs georganiseerd wordt en waaraan een uniek instellingsnummer toegekend is (Decreet betreffende de kwaliteit van onderwijs, artikel 2, 13 ) Basisschool van het Gemeenschapsonderwijs De kring te Antwerpen 3

4 Om de kwaliteit van de processen in kaart te brengen gebruikt de onderwijsinspectie een kwaliteitswijzer. Het inspectieteam gaat met de kwaliteitswijzer na of de instelling bij haar activiteiten aandacht heeft voor doelgerichtheid: welke doelen stelt de instelling voorop? ondersteuning: welke ondersteunende initiatieven neemt de instelling om efficiënt en doelgericht te werken? doeltreffendheid: worden de doelen bereikt en gaat de instelling dit na? ontwikkeling: heeft de instelling aandacht voor nieuwe ontwikkelingen? Meer informatie over de kwaliteitswijzer vindt u eveneens op Wat de instelling goed doet, wat de instelling kan verbeteren en wat de instelling moet verbeteren komt aan bod bij Sterktes en zwaktes van de instelling. Het doorlichtingsverslag eindigt met een advies dat betrekking heeft op alle of op afzonderlijke structuuronderdelen van de instelling. De onderwijsinspectie kan drie adviezen uitbrengen: een gunstig advies: het inspectieteam adviseert gunstig over de verdere erkenning van de instelling of van structuuronderdelen een beperkt gunstig advies: het inspectieteam adviseert gunstig over de erkenning van de instelling of van structuuronderdelen als de instelling binnen een bepaalde periode voldoet aan de voorwaarden vermeld in het advies een ongunstig advies: het inspectieteam adviseert om de procedure tot intrekking van de erkenning van de instelling of van structuuronderdelen op te starten. Bij een ongunstig advies beoordeelt de onderwijsinspectie bovendien of de instelling de vastgestelde tekorten zelfstandig kan wegwerken. Binnen een termijn van dertig kalenderdagen na ontvangst van het definitieve verslag informeert de directeur van de instelling leerlingen, ouders en/of cursisten over de mogelijkheid tot inzage. De directeur van het centrum voor leerlingenbegeleiding informeert de centrumraad. Binnen de dertig kalenderdagen na ontvangst moet de directeur van de instelling het verslag volledig bespreken tijdens een personeelsvergadering. Het bestuur van de instelling of zijn gemandateerde tekent het verslag voor gezien. Het bestuur stuurt het binnen dertig kalenderdagen na ontvangst terug naar de onderwijsinspectie en maakt eventueel melding van zijn opmerkingen. De instelling mag het verslag niet gebruiken voor publicitaire doeleinden. Meer informatie? en Basisschool van het Gemeenschapsonderwijs De kring te Antwerpen

5 1. SAMENVATTING De basisschool van het Gemeenschapsonderwijs De kring is gevestigd aan de Antwerpse Ring in Berchem en profileert zich als een methodeschool volgens de principes van Célestin Freinet. Ze deelt de campus met het Koninklijk Atheneum. Het team werkte een visie uit waarbij het streven naar kwaliteitsvol onderwijs vanuit de freinetvisie voorop staat. Het leerlingenaantal groeide gestaag. De school trekt op dit moment in belangrijke mate kansrijke gezinnen aan. De school verwacht een sterke medewerking en inbreng van de ouders en de leerlingen. Het enthousiaste team heeft de uitdaging aangegrepen om de schooleigen freinetwerking af te stemmen op wat maatschappelijk van hen wordt verwacht (ontwikkelingsdoelen, eindtermen en leerplanrealisatie). Dit proces is nog volop aan de gang. Het beleid is democratisch. Leraren grijpen studiemomenten, overleg (ook met andere freinetscholen) en navormingen aan om na te denken, hun visie te verfijnen en lijnen uit te zetten. Het team werkte een rode draad uit voor de klasorganisatie en -inrichting vanuit de visie van Freinet, na een zelfevaluatie. De uitdaging is om deze afspraken te verankeren, op te volgen en nieuwe leraren hiervoor sterk te coachen. Tijdens deze schooldoorlichting onderzocht de inspectie het leergebied wereldoriëntatie in de gehele school, het leergebied lichamelijke opvoeding in de kleuterafdeling en muzische vorming in de lagere afdeling. In de kleuterafdeling stimuleren de leraren de natuurlijke exploratiedrang van de kleuters en sluiten sterk aan bij de ervaringen en inbreng van de kinderen. De kleuterleraren leveren reeds inspanningen om het aanbod te bewaken, maar zien dit nog te veel als verantwoording. Zij slagen er nog niet in om de volledigheid op schoolniveau in kaart te brengen. Kinderen brengen de onderwerpen voor de projecten voor wereldoriëntatie aan, materialen worden gezocht en hoeken verrijkt. Het kleuterteam dient nog kansen te grijpen om de projecten rijker te maken door linken te leggen naar alle domeinen en leergebieden. Het team en het beleid hebben voldoende vermogen om de aanpak van wereldoriëntatie te verbeteren. Bovendien blijkt dat de school al stappen heeft gezet in haar ontwikkelingsproces. Daarom leidt het niet voldoen aan de verwachtingen niet tot een tekort. De school heeft oog voor de motorische vaardigheden van de kinderen en voor een gezonde levensstijl. De leermeester lichamelijke opvoeding verzorgt een doelmatig, breed en gevarieerd aanbod voor de kleuters. Aanvullend bij het bewegingsaanbod kunnen kinderen in de wekelijkse turntuin volgens hun persoonlijke ontwikkeling experimenteren en exploreren. Het zorgaanbod in de klassen is in belangrijke mate gericht op het ondersteunen van kinderen met motorische problemen. Afstemmen van de doelen en het aanbod tussen de kleuterleraren en de leermeester heeft nog groeikansen. Het team van de lagere afdeling heeft een duidelijke visie op wereldoriënterend onderwijs vanuit de principes van de freinetwerking. De klaseigen evaluaties zijn beperkt, een externe evaluatie geeft goede resultaten voor dit leergebied. Kern van de werking is het project- en onderzoekswerk. Kinderen reiken inhouden en materialen aan. Er is veel aandacht voor de actualiteit. De leerlingen voeren handelend en experimenteel onderzoek uit. De leergebiedoverschrijdende eindtermen ICT, leren leren en sociale vaardigheden komen ruim aan bod, onder andere door het zelfstandig werk en coöperatief leren. Het proces om de volledigheid van het aanbod voor wereldoriëntatie te bewaken, is recent opgestart. Sommige domeinen komen meer aan bod, linken naar andere leergebieden zijn nog beperkt. Het team toont veel inzet voor de klasinrichting en -organisatie. Het leergebied muzische vorming voldoet niet. De school kan nog niet aantonen dat ze de leerplannen voor dit leergebied toepast en dat ze de eindtermen bereikt. Het Basisschool van het Gemeenschapsonderwijs De kring te Antwerpen 5

6 implementatieproces is, vanuit een schooleigen studiedag, recent gestart. Er zijn weinig outputgegevens. Het team gaf al wel aanzetten om het aanbod sterker te maken. De school bracht de talenten van de leraren in kaart om wekelijks muzische activiteiten te verzorgen in een doorschuifsysteem. In de klasdoorbrekende ateliers, in de schoolkring en bij culturele uitstappen krijgen kinderen muzische kansen. Buiten deze momenten is het aanbod in de klassen eenzijdig of weinig aanwezig, afhankelijk van de leraar, en ook beperkt binnen de projecten. De onderwijsinspectie onderzocht ook de kwaliteit van de processen onderwijsorganisatie en socio-emotionele begeleiding. De freinetschool De kring heeft een sterke school- en klasorganisatie uitgetekend. De leefgroepen in de kleuterafdeling en het nieuwe loopingsysteem, waarbij de leraar twee jaar bij zijn kring blijft, geeft kansen om de verticale samenhang te versterken. Binnen de wekelijkse klassenraad, de dagelijkse kring en de zelfstandige en coöperatieve werkmomenten krijgen kinderen veel verantwoordelijkheden. Het welbevinden van de kinderen is een basisvoorwaarde. De school slaagt er in om de kinderen en ouders te betrekken bij alle aspecten van het klas- en schoolleven. Leraren zorgen voor een goede omkadering om kinderen te ondersteunen indien nodig. De inspectie gelooft er in dat de aanbevelingen en het tekort zullen worden aangegrepen om de kwaliteit verder te verhogen. Door overleg, coaching en een nog sterkere sturing kan het team verder zoeken naar een evenwicht tussen de eigen freinetwerking en de verwachtingen van de overheid. Als het schoolteam de kring kan sluiten, met de blik naar buiten, en samen verder werkt aan de nog te realiseren doelen, staan er voor de kinderen van deze school nog mooie tijden te wachten Basisschool van het Gemeenschapsonderwijs De kring te Antwerpen

7 2. FOCUS VAN DE DOORLICHTING Op basis van het vooronderzoek en in het kader van een gedifferentieerde doorlichting heeft de inspectie leergebieden en procesindicatoren/procesvariabelen geselecteerd voor onderzoek tijdens de doorlichtingsbezoeken. 2.1 Leergebieden in de focus Kleuteronderwijs wereldoriëntatie lichamelijke opvoeding Lager onderwijs wereldoriëntatie muzische vorming 2.2 Procesindicatoren of -variabelen in de focus Onderwijs Curriculum Onderwijsorganisatie Begeleiding Socio-emotionele begeleiding Basisschool van het Gemeenschapsonderwijs De kring te Antwerpen 7

8 3. VOLDOET DE SCHOOL AAN DE ERKENNINGS- VOORWAARDEN? Het onderzoek naar het voldoen aan de erkenningsvoorwaarden levert voor de geselecteerde leergebieden het volgende op: 3.1 Kleuteronderwijs: wereldoriëntatie Voldoet niet Motivering De leraren van de kleuterafdeling sluiten in hun lespraktijk sterk aan bij de kerngedachten van de ontwikkelingsdoelen en kennen de uitgangspunten van het leerplan wereldoriëntatie. De inbreng van de kleuters is richtinggevend. De leraren stimuleren de natuurlijke exploratiedrang en creëren situaties die aansluiten bij de ervaringen die kleuters opdoen. Teamleden leveren reeds inspanningen om het aanbod te bewaken via doelenlijsten. Het gebruik van deze documenten is nog zeer leerkrachtafhankelijk. De meeste teamleden zien dit nog te veel vanuit verantwoordingsperspectief. Hierdoor slagen ze er vooralsnog niet in om de volledigheid van het aanbod op schoolniveau in kaart te brengen om zo ontwikkelingsgericht een verticale samenhang te garanderen. Sommige leraren verwijzen naar het kindvolgsysteem om aan te tonen dat de kinderen een volledig aanbod krijgen. Zij geven aan dat de doelen zijn geselecteerd vanuit een eigen aanvoelen. De observaties voor de doelen van wereldoriëntatie zijn beperkt in de meeste klassen. De kleuterleraren hebben gelijkvormige planningsdocumenten. In enkele groepen zijn er afspraken om binnen de weekorganisatie alle leergebieden aan bod te laten komen. Er is weinig evenwicht binnen de planning. De leraren beseffen dat de multiperspectieve benadering van het gekozen project, waarbij de leergebieden en domeinen bewuster onder de aandacht kunnen worden gebracht, nog een werkpunt is. Zij zeggen hier ook kleuters sterk bij te kunnen betrekken vanuit de schooleigen freinetvisie. De concrete klaspraktijk in een aantal groepen geeft nog onvoldoende duidelijkheid over het nastreven van de ontwikkelingsdoelen. De aandacht voor freinetpedagogie en -methodieken is in alle groepen aanwezig, maar er is duidelijk nog een verschil in visie en communicatie hierover in het kleuterteam. In het schooleigen document, de zogenaamde rode draad, zijn er al sterke aanzetten gegeven in functie van een doordachte klasorganisatie. De interpretatie van de afspraken in het schoolwerkplan en van de visie is niet steeds gelijkgericht. De leraren verwachten een sterkere bewaking, coaching en sturing om de neuzen in dezelfde richting te zetten. De school geeft aan dat de communicatie met en de inbreng van de ouders voortreffelijk is. De leraren betrekken de ouders bij activiteiten, laten materialen meebrengen voor de projecten en kunnen rekenen op begeleiding bij uitstappen. Leraren kunnen nog bewuster omgaan met de exploratie van de eigen omgeving. De school heeft voldoende materialen om de ontwikkelingsdoelen na te streven. De leraren verrijken de hoeken doelbewust om kinderen uit te dagen in hun ontwikkeling. Hierbij is er nog maar beperkt oog voor differentiatie. Kinderen mogen mee de activiteiten evalueren op het einde van het spel- en lesmoment. Leraren en kinderen leggen in een projectboek visueel vast wat er aan bod kwam. Deze acties stimuleren de taalvaardigheid van de kinderen De teamleden staan open voor een kritische benadering van hun praktijk en volgen nascholing. Zij realiseren zich dat ze het aanbod voor wereldoriëntatie doelmatig moeten optimaliseren met oog voor multiperspectiviteit en verticale samenhang. Er zijn beleidsmatig al stappen genomen die moeten leiden naar een aanbod waarbij leraren Basisschool van het Gemeenschapsonderwijs De kring te Antwerpen

9 het ervaringsgerichte aanbod koppelen aan de na te streven ontwikkelings- en leerplandoelen. Het team zit duidelijk op het juiste spoor, waardoor de inspectie besluit om het leergebied wereldoriëntatie niet te laten resulteren in een tekort. 3.2 Kleuteronderwijs: lichamelijke opvoeding Voldoet Motivering De school kan aantonen dat ze de decretale ontwikkelingsdoelen nastreeft voor lichamelijke opvoeding in de kleuterafdeling. De bijzondere leermeester werkte een jaarplan uit dat gradueel is opgebouwd met een breed en gevarieerd aanbod. Een onderwijsleerpakket, andere specifieke bronnen, eigen ideeën en ervaring vormen de basis om de lessen te plannen. De leermeester lichamelijke opvoeding bewaakt per kleutergroep alle leerplandoelen gericht op het ontwikkelen van de motorische competenties, de gezonde en veilige levensstijl, het zelfconcept en het sociaal functioneren. Voor elke kleuterklas garandeert de school twee lestijden lichamelijke opvoeding, waarvan één lestijd turntuin. In deze organisatievorm creëert de leraar een rijke, gedifferentieerde bewegingsomgeving waarbinnen kleuters volgens hun persoonlijke ontwikkeling kunnen exploreren en experimenteren. De leermeester stimuleert de zelfredzaamheid en biedt de kleuters ruime bewegingskansen. Hij voorziet rust na een inspanning en heeft oog voor het welbevinden en de betrokkenheid van de kleuters. De lessen lichamelijke opvoeding sluiten aan bij jaarlijks terugkerende tijdgebonden thema s en waar mogelijk bij de klasprojecten. Doelen voor wiskundige initiatie (ruimtelijke oriëntatie en begrippen), taal- en denkontwikkeling en sociale vaardigheden komen spontaan aan bod. Overleg tussen de leermeester lichamelijke opvoeding en de klasleraren verloopt voornamelijk op informele wijze. Er zijn geen formele afspraken over afstemming van de doelen van de verschillende domeinen en over aansluiting bij de klaswerking. De infrastructuur voor lichamelijke opvoeding voldoet. Groot en klein materiaal zijn in voldoende mate aanwezig. Op campusniveau is er jaarlijks overleg in functie van aankopen van gemeenschappelijke materialen en het gebruik van de sportzaal. Bij zonnig weer sporten de kleuters in openlucht in een groene zone. De betrokkenheid van de leermeester lichamelijke opvoeding bij klassenraden en individuele oudercontacten is vooralsnog beperkt. Halfjaarlijks vult de leermeester de observatielijst van het digitaal kleutervolgsysteem in. De klastitularissen, de zorgleraar en de leermeester toetsen regelmatig bij elkaar bevindingen over de kleuters af. In de klassen zijn materialen aanwezig die gericht zijn op de groot- en kleinmotorische ontwikkeling van de kleuter. Systematisch zijn er diverse oefenmomenten voor de motorische ontwikkeling gepland in de kleuterklassen. De klastitularis en de zorgleraren volgen de ontwikkelingen van de kleuters op. Observaties leiden tot een gedifferentieerde aanpak waarbij de kleuter extra oefenkansen en individuele ondersteuning krijgt. Op de aparte kleuterspeelplaats zijn er toestellen en extra materialen die kinderen tot beweging aanzetten. Er is een werkgroep die hierover reflecteert en acties uitwerkt. Er is geen aanbod van watergewenning als voorbereiding op de zwemlessen in de lagere afdeling, vooral wegens overbezetting van plaatselijke zwembaden. Af en toe participeren de kleuters aan extern georganiseerde sportdagen. Voor de jongste kleuters voorziet de school structureel de nodige rusttijd tijdens de middag Basisschool van het Gemeenschapsonderwijs De kring te Antwerpen 9

10 De school werkt samen vanuit de eigen onderwijskoepel een gezondheidsbeleid uit. Het lerarenteam zet zich in voor gezonde lucht in de klassen, voor gezond ontbijt en voor veilig verplaatsen in het schoolgebouw. De leermeester volgt nascholingen, is betrokken bij het schoolbeleid en staat open voor vernieuwingen. 3.3 Lager onderwijs: wereldoriëntatie Voldoet Motivering De school heeft een duidelijke visie op wereldoriënterend onderwijs vanuit de principes van de freinetwerking. Het team denkt hierover regelmatig na, organiseert studiedagen, bijscholingen en overlegmomenten. Het team tracht steeds te zoeken naar oplossingen om hun eigen specifieke werking af te stemmen op wat de overheid maatschappelijk verwacht. De leraren zeggen meer en meer vertrouwd te zijn met de eindtermen en leerplannen. De output die de school toont voor dit leergebied, is vrij beperkt. Een koepelgebonden eindtoets toont aan dat de leerlingen van leerkring 6 bij het einde van de lagere afdeling goed scoren voor vrijwel alle domeinen. De klaseigen toetsen en observaties voor wereldoriëntatie zijn zeer leraarafhankelijk en zelden gelinkt aan de te bereiken (leerplan)doelen. In sommige groepen brengen leraren weetjes uit de onderzoekjes bijeen om te toetsen. Positief is de aandacht van het team voor vaardigheden, processen en attitudes. Dit blijkt uit de rapportering. De richtlijnen rond evalueren zoals die in het leerplan zijn opgenomen, zijn vrijwel niet gekend. De resultaten van interne en externe toetsen en observaties worden besproken bij de eindklassenraad om getuigschriften toe te kennen. Een van de kernelementen van de klaswerking is het projectwerk. De leerlingengroep reikt materialen en inhouden aan. Ervaringen en belevingen zijn een vertrekpunt. Kinderen gaan handelend en experimenteel onderzoeken uitvoeren en koppelen de resultaten terug naar de groep. Het vrij onderzoek start in de tweede graad, met aanzetten in de eerste graad. De kinderen zijn sterk taalvaardig door de voortdurende communicatie. Er is een rode draad uitgewerkt in functie van een sterke en gelijkgerichte klasorganisatie met freinettechnieken. De leraren werkten doelenlijsten uit per graad om de volledigheid van het aanbod te bewaken. Dit proces is recent gestart met een nieuw instrument. Het is in sommige groepen niet duidelijk wanneer de leraar een doel aanstipt, wanneer het bereikt is (na evaluatie) of enkel aangeraakt. Er is geen overzicht op schoolniveau. Uit observaties en gesprekken blijkt dat leraren trachten de multiperspectiviteit in het aanbod te brengen door het uitwerken van onderzoeksfiches, geordend per domein. De huidige praktijk wijst echter uit dat sommige domeinen beduidend meer aan bod komen doordat leerlingen daarvoor kiezen. Leraren hebben beperkt aandacht om het project meer open te trekken in samenhang met andere leergebieden. Er is ook beperkt zicht op de verticale samenhang en op overlappingen op schoolniveau. Soms is er sprake van didactische vervroeging. Leraren verwachten veel van het loopingsysteem (twee jaar dezelfde klasgroep) waardoor er per graad een goed zicht kan komen op de aangeboden inhouden, processen en vaardigheden. De klaspraktijk toont aan dat de leerlingen alle mogelijkheden krijgen om zelfstandig en coöperatief aan het werk te gaan. De leergebiedoverschrijdende eindtermen leren leren (brongebruik, plannen, organiseren...) en sociale vaardigheden (samenwerking, relatiewijzen, ) komen voortdurend en doelbewust aan bod door deze manier van werken. In de meeste groepen is er een grote aandacht voor klasinrichting en -organisatie. In enkele kringen is dit voorbeeldig uitgewerkt door toonwanden, toontafels, Basisschool van het Gemeenschapsonderwijs De kring te Antwerpen

11 overzichtsborden per domein en pictogrammen. De leraren van de meeste groepen gebruiken de aanwezige tijd- en ruimtekaders functioneel. De aandacht voor actualiteit, gezondheidsopvoeding, milieu en verkeer is opmerkelijk. De samenwerking met correspondentieklassen geeft de kinderen een brede kijk op de wereld. Het team geeft aan dat techniek en culturele gerichtheid nog werkpunten zijn. De kinderen gebruiken voortdurend de computers zoals voor opzoekwerk, communicatie, om teksten uit te werken, te illustreren en hun werk te presenteren. Het team betrekt de ouders waar het kan binnen de projecten, onder meer bij uitstappen. Het team zoekt en reflecteert systematisch, ook met gelijkgestemden van andere scholen, naar oplossingen om het evenwicht te vinden in het aanbod. Om de afspraken te verankeren zal ook hier verder sterke coaching en opvolging belangrijk zijn om alle (nieuwe) teamleden op dezelfde lijn te krijgen en te houden. 3.4 Lager onderwijs: muzische vorming Voldoet niet Motivering De school kan niet aantonen dat ze de leerplannen voor muzische vorming in voldoende mate toepast en of ze de eindtermen en de leerplandoelen in voldoende mate bereikt. Er zijn weinig outputgegevens voor muzische vorming. De school neemt ook voor dit leergebied deel aan een koepelgebonden eindtoets. De schooleigen evaluaties voor en rapportering over muzische vorming zijn vooral en vaak eenzijdig gericht op domeinspecifieke lessen die leraren geven op vrijdagnamiddag. De school heeft recent een nascholing georganiseerd om na te denken hoe ze doelmatig het muzische in de school kan versterken. Hierbij wil het team de klemtoon leggen op het muzisch proces via het uitwerken van modelactiviteiten per domein. Zij wil leerlijnen uitwerken en de evaluatiepraktijk voor muzische vorming versterken. Het team ontwikkelde recent een bewakingsinstrument om de leerplandoelen in kaart te brengen. Vooralsnog is er geen zicht op de volledigheid van het aanbod op klas- en schoolniveau. Om alle domeinen aan bod te laten komen bracht de school de expertise van haar leraren in kaart. Vanuit deze specialiteiten werkt elke leraar doelmatig een aantal lessen uit met aandacht voor een muzisch domein. Eenmaal per week krijgen kinderen in een doorschuifsysteem de kans om, in groep met de eigen klasgenoten, kennis te maken met deze talenten. Na observaties, documentenanalyse en gesprekken met de leraren stelt de inspectie vast dat het aanbod buiten deze namiddagen zeer beperkt of eenzijdig is, vooral gericht op het domein beeld. De lessen muzische vorming vallen regelmatig weg of worden niet ingeroosterd. Leraren zeggen de muzische vorming te koppelen aan de projectwerking. Dit gebeurt te weinig vanuit een planmatige en multiperspectieve benadering. De school wil een cultuurbrede school zijn. In meerdere klassen organiseert de leraar uitstappen naar culturele activiteiten. Af en toe zijn er (kunst)projecten in de school zelf. Hiervoor doet de school beroep op diverse externe organisaties, ouders en kunstenaars. Een aantal keer per jaar werken de kinderen in klasdoorbrekende ateliers. In de maandelijkse schoolkring mogen de groepen hun kunnen tonen. De druk- en illustratietechnieken, die voor een freinetschool belangrijk zijn, worden in sommige klassen op een voortreffelijke wijze aangebracht en uitgewerkt met mooie Basisschool van het Gemeenschapsonderwijs De kring te Antwerpen 11

12 resultaten. Het creatief schrijven en de taalvaardigheid van de kinderen zijn sterk in deze school. In sommige groepen resulteert dit in meesterwerkjes. De leraren volgen nascholing, soms gericht op hun talent. Er zijn werkgroepen om verder na te denken over het vervolgtraject. 4. BEWAAKT DE SCHOOL DE EIGEN KWALITEIT? Het onderzoek naar de kwaliteit en de kwaliteitsbewaking van de geselecteerde procesindicatoren of -variabelen levert het volgende op: 4.1 Curriculum Onderwijsorganisatie De vaststellingen wijzen op redelijke tot sterke aandacht voor: - doelgerichtheid - doeltreffendheid - ontwikkeling. Motivering De freinetschool de kring heeft een tiental jaren geleden een turbulente start gekend. Zij heeft gaandeweg haar visie verfijnd. Het team heeft de vaststellingen van een zelfevaluatie benut om een rode draad uit te werken. Deze is vooral gericht op de organisatie van haar onderwijs. Dit document is de voorbije jaren voortdurend bijgestuurd en verfijnd. De kleuterafdeling werkt met leefgroepen, waarbij de kleuters van opeenvolgende leeftijden twee jaar bij dezelfde leraar blijven. In de lagere afdeling werkt het team met homogene leeftijdsgroepen, maar gaat de leraar in een loopingsysteem twee jaar met de kinderen mee. Dit zal volgens de teamleden in de toekomst kansen bieden om de verticale samenhang van het aanbod in de school te versterken en de volledigheid na te streven. Op regelmatige tijdstippen komen alle kinderen en teamleden in een forum de schoolkring bij elkaar om samen te zingen en om aan elkaar te tonen wat er gerealiseerd is. Er staat telkens een klas in de kijker. Kinderen krijgen inspraak in de kinderraad. Er is grote aandacht voor een doordachte klasorganisatie en -inrichting. Om dit gelijkgericht uit te voeren en te bewaken, werkt het team een rode draad uit. Het team ontwikkelde vaste planningsdocumenten. De planning is open door de voortdurende inbreng van de kinderen. De wekelijkse klassenraad is de kern van de organisatie in de eigen kring. Op basis van gelijkwaardigheid gaat de klasgroep afspraken maken, plannen en organiseren. In de dagelijkse kring ontstaan ideeën voor projecten. Leraren ontwikkelen fiches met doelgerichte en open vragen om onderzoeken te stimuleren. Vrije teksten inspireren als bron om uit te leren. De groep verdeelt de taken. Leraren plannen ook nog vaste instructiemomenten. Tijdens de stille en vrije werktijd werken de kinderen zelfstandig of coöperatief aan hun werkplan. Zij gebruiken hierbij allerlei autocorrectief materiaal. Leerlingen krijgen veel verantwoordelijkheden. Er is een respectvolle omgang met elkaar, het welbevinden is hoog. Op regelmatige momenten zijn er klasdoorbrekende activiteiten zoals bij de muzische namiddagen en ateliers, bij het niveaulezen en bij de uitwisselingsmomenten tussen de kleuterafdeling en het eerste leerjaar Basisschool van het Gemeenschapsonderwijs De kring te Antwerpen

13 Een aantal leerkringen zoeken contact met correspondentieklassen uit verschillende delen van ons land, ook met Franstalige kinderen. Hierdoor ontstaan uitwisselingen, leermomenten, ideeën voor projecten én vriendschappen. Binnen de onderwijstijd is er voldoende oog voor de motorische ontwikkeling van de kinderen, onder meer tijdens de lessen lichamelijke opvoeding. Binnen de zorgwerking van de kleuterafdeling is hier belangrijke aandacht voor. In de lagere afdeling ligt de klemtoon sterk op het welbevinden en het sociaal-emotionele aspect. De zorgorganisatie op de klasvloer en formeel overleg hierover hebben nog groeikansen. De ouders spelen een belangrijke rol in het schoolgebeuren, zowel ondersteunend als adviserend. De school verwacht een positief en actief engagement in het belang van hun kinderen en de school. Het team communiceert de organisatie en de resultaten van de school- en kringwerking via de website, de kringkrant, de klaskrant en de ouderbrieven. 4.2 Begeleiding Sociale en emotionele begeleiding De vaststellingen wijzen op redelijke tot sterke aandacht voor: - doelgerichtheid - ondersteuning - doeltreffendheid. Motivering In de schoolvisie geeft het team aan dat het welbevinden van de leerlingen een basisvoorwaarde is om tot leren te komen. De teamleden beklemtonen dat succeservaringen de kinderen stimuleren om te leren. Zij hebben ook afspraken gemaakt over straffen en belonen vanuit de visie van Freinet. Het team toont aan dat het aandacht heeft voor het socio-emotionele aspect door de uitwerking van een GOK-actieplan waarin het positief zelfbeeld en de sociale competenties van de kinderen centraal staan. Het is een zeer uitgebreid plan waardoor de bewaking en de opvolging van de verschillende acties moeilijk waren. Dit kwam tot uiting bij de evaluatie van het actieplan. Er is een sterke leerlingenparticipatie op basis van gelijkwaardigheid, ook met de leraar. In alle klassen is er democratisch en coöperatief overleg in de klassenraad. Hier krijgen kinderen verantwoordelijkheden. De groep verdeelt de klastaken en maakt afspraken en regels. De klasorganisatie en de freinettechnieken geven kinderen veel kansen om zich te uiten. Door de uiteenlopende vormen van coöperatief leren krijgen kinderen gelegenheid om samen te werken met verschillende verantwoordelijkheden. De kinderen van de hoogste kringen zijn peter of meter van een leerling van een lagere groep. De integratieactiviteiten voor de overgang tussen de kleuterafdeling en de lagere afdeling versoepelen de overstap. In een enkele groep maakt de leraar een sociogram om de groepsdynamiek in kaart te brengen. De zorgcoördinator is vertrouwenspersoon voor de kinderen en de teamleden. Hij werkt proactief om door vroege detectie kort op de bal te spelen bij sociale en emotionele begeleiding. De school werkte acties uit om kinderen te begeleiden bij rouwmomenten en bracht dit reeds in de praktijk. De leerlingen krijgen inspraak op schoolniveau in de kinderraad. Zij mogen ook op vaste tijdstippen hun kunnen tonen in de schoolkring, een samenkomst met alle kinderen Basisschool van het Gemeenschapsonderwijs De kring te Antwerpen 13

14 De leraar lichamelijke opvoeding is verantwoordelijk voor het gezondheidsbeleid. De output van een bevraging gaf aan dat er een sterke aandacht is voor de sociale relaties op school. De teamleden denken ook voortdurend na om de speelmomenten aangenaam te maken. Zij werken acties uit in het kader van het project Milieu op School om de speelplaats groener te maken, maken speelplaatsafspraken, spelen muziek en bieden speelkoffers aan. Het team betrekt de ouders actief bij analyseren van problemen, ondersteunen van leerlingen en bij oplossen van conflicten. 5. ALGEMEEN BELEID VAN DE SCHOOL Het onderzoek naar het algemeen beleid van de school levert volgende vaststellingen op: De freinetschool de kring heeft sinds de vorige schooldoorlichting een doelgericht traject doorlopen. Zij heeft haar missie en visie verder uitgewerkt en haar werking verfijnd. Het team weet nu duidelijk waar het naartoe wil. De school benut de eigen expertise maar zoekt ook externe ondersteuning om de werking te verbeteren, onder andere via de pedagogische begeleiding en een freinetcoach. De leraren en de directie hebben overlegmomenten met andere freinetscholen. Sommige teamleden volgen nascholingen en zomerstages om zich nog sterker te verdiepen in de visie en de freinettechnieken. De school onderschrijft, in combinatie met haar freinetpedagogie, het pedagogisch project van het gemeenschapsonderwijs (GO!) en communiceert dit naar de buitenwereld toe. Het beleid is democratisch en participatief, de leraren krijgen mee inspraak op schoolniveau via werkgroepen en formele overlegmomenten. De directeur is bereikbaar, motiverend en stimulerend. Hij is duidelijk en correct naar de ouders toe, ook bij het inschrijvingsbeleid. Leraren verwachten wel een meer sturende en coachende rol om pedagogisch-didactische vernieuwingen en afspraken op te volgen. Er is veel informeel, maar ook structureel overleg in team- en werkvergaderingen. Er is een positief pedagogisch klimaat en een goede besluitvorming. De leraren hebben een grote bereidheid en er heerst een open sfeer in deze school. Nieuwe leraren krijgen een mentor, maar het blijkt niet altijd gemakkelijk om de schoolspecifieke visie en organisatie over te brengen met het oog op een gelijkgerichte praktijk. De school heeft na een beginsituatiebepaling met het gehele team gekozen om het GOK-actieplan uit te werken voor de cluster Socio-emotionele ontwikkeling. Het team omschreef hierin een veelheid aan acties. De doelen werden te vaag omschreven, waardoor evalueren niet zo vlot verliep en er maar deels verbeteracties werden uitgewerkt. Het team heeft nog geen uitgeschreven talenbeleid. Een taalanker denkt hierover mee in een werkgroep van de scholengroep. De school heeft een zelfevaluerend vermogen. Vanuit een formele zelfevaluatie werkte het team een rode draad uit om haar schoolspecifieke organisatie in een verticale lijn in kaart te brengen. Er is een sterke participatie van de ouders in allerlei overlegorganen en bij uitwerken en ondersteunen van activiteiten. De kinderen van de school krijgen inspraak via de kinderraad. De vele werkpunten zijn vooralsnog uitgezet op korte termijn en beperkt gekoppeld aan nascholingsinitiatieven Basisschool van het Gemeenschapsonderwijs De kring te Antwerpen

15 6. STERKTES EN ZWAKTES VAN DE SCHOOL 6.1 Wat doet de school goed? Wat betreft de erkenningsvoorwaarden: De projectwerking en onderzoeken vanuit de interesse van de kinderen; de aandacht voor de leergebiedoverschrijdende eindtermen leren leren, sociale vaardigheden en ICT binnen het projectmatige aanbod; de kennis van de leerplannen; de klasinrichting en de veelheid aan materialen om de doelen na te streven en te bereiken; de doelmatige invulling van het leergebied lichamelijke opvoeding in de kleuterafdeling met een breed en gevarieerd aanbod; de aandacht voor actualiteit. Wat betreft de kwaliteit/kwaliteitsbewaking van de processen: De rode draad in functie van een sterke klasorganisatie; de kansen die de kinderen krijgen om zelfstandig en coöperatief te leren; de communicatie met en de participatie van de ouders; de socio-emotionele begeleiding van de kinderen. Wat betreft het algemeen beleid: Het democratisch beleid; het zelfevaluerend vermogen van het team; het gebruik van de expertise en de talenten van de teamleden; de goede overleg- en studiecultuur, ook om de visie en de werkwijze van het freinetonderwijs te implementeren en af te stemmen op de decretale doelen; de leerlingenparticipatie in de klassenraad, de schoolkring en de kinderraad. 6.2 Wat kan de school verbeteren? Wat betreft de erkenningsvoorwaarden: De invulling van wereldoriëntatie vanuit een multiperspectieve benadering in beide niveaus; bewaking van de ontwikkelingsdoelen, eindtermen en leerplandoelen in functie van de eigen freinetdoelen; overleg in functie van de doelen voor lichamelijke opvoeding. Wat betreft de kwaliteit/kwaliteitsbewaking van de processen: Terug in kaart brengen van de acties voor de sociaal-emotionele begeleiding in een haalbaar plan; blijvend bewaken en bijsturen van de school- en klasorganisatie (rode draad) waar nodig; optimaliseren van de evaluatie- en rapporteringspraktijk Basisschool van het Gemeenschapsonderwijs De kring te Antwerpen 15

16 Wat betreft het algemeen beleid: Uitzetten van de vele werkpunten in een plan op lange termijn en de nascholingen hieraan koppelen; sterker aangrijpen van de resultaten van interne en externe evaluaties om acties uit te werken; coachen en sturen van het pedagogisch-didactische luik vanuit het beleid in het kader van afspraken en prioriteiten. 6.3 Wat moet de school verbeteren? Wat betreft de erkenningsvoorwaarden: Het team van de lagere afdeling moet aantonen dat, binnen een evenwichtig aanbod en in een verticale en horizontale samenhang, de eindtermen voor muzische vorming worden bereikt en de leerplannen worden toegepast Basisschool van het Gemeenschapsonderwijs De kring te Antwerpen

17 7. ADVIES In uitvoering van het Decreet betreffende de kwaliteit van onderwijs van 8 mei 2009 is het advies voor erkenning GUNST IG voor kleuteronderwijs. BEPERKT GUNSTIG Lager onderwijs omwille van onvoldoende bereiken van de leergebiedgebonden eindtermen of nastreven van de attitudinale eindterm en voor muzische vorming 8. REGELING VOOR HET VERVOLG Het bestuur van de instelling moet vanaf 1 februari 2015 kunnen aantonen dat de tekorten met een beperkt gunstig advies in voldoende mate werden geremedieerd. Namens het inspectieteam, de inspecteur-verslaggever Paul Vanhaute Datum van verzending aan de directie en het bestuur van de instelling: Voor kennisname Het bestuur of zijn gemandateerde Naam: Basisschool van het Gemeenschapsonderwijs De kring te Antwerpen 17