Praktijkcursus Doorlatende verharding SKINT Arjen Grent (HNK)

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Praktijkcursus Doorlatende verharding. 12.30 SKINT Arjen Grent (HNK)"

Nienke Smit
8 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Infiltratie van regenwater in stedelijk gebied Infiltratie van regenwater door middel van doorlatende verharding Door: Arjen Grent Floris Boogaard Jasper Floris Smidt Boogaard (Tauw/TU Delft) ir. F.C. (Floris) Boogaard, mobiel: Praktijkcursus Doorlatende verharding Welkomstlunch SKINT Arjen Grent (HNK) Doorlatende verharding in Nederland - Floris Boogaard (Tauw / TU Delft) Introductie: diverse manieren om invulling te geven aan de wateropgave Internationaal onderzoek voor- en nadelen soorten doorlatende verharding Reactie en inbreng van deelnemers Praktijkvoorbeelden uit eigen omgeving Jasper Smidt (HNK) en Floris Boogaard (Tauw / TU Delft) Resultaten metingen in Noord-Holland Enquête resultaten doorlatende verharding in Noord-Holland Uitleg live proef, metingen en opbouw Koffie met intermezzo doorlatende verharding in serious game WaterTown Live proef op doorlatende verharding parkeerterrein Hollands Noorderkwartier Jasper Smidt (HNK) Excursie naar doorlatende verharding gemeente Heerhugowaard Discussie Wat moeten we nog weten om doorlatende verharding toe te passen? In hoeverre en onder welke voorwaarden mag je doorlatende verharding meenemen in de waterberging? Evaluatie praktijkcursus: deze werkvorm ook voor andere voorzieningen houden? Afsluitingsborrel Doorlatende verharding in Nederland De wateropgave: waarom ook al weer? Wateropgave: 101 oplossingen Goede voorbeelden niet moeilijk te vinden Goede invulling van de wateropgave? Leren van slechte voorbeelden Hoe ziet deze infiltratievoorziening eruit na jaar? en hoe zit dat met doorlatende verharding? Leren van voorbeelden: Communicatie RO/ontwerper? Communicatie! beheerder 22 maart November

45 Doorlatende verharding in Nederland - Floris Boogaard (Tauw / TU Delft) Introductie: diverse manieren om invulling te geven aan de wateropgave Internationaal onderzoek voor- en nadelen soorten

2 interactive communication: interactive meetings, fieldtrips, interviews, courses, seminars, jobrotation, augmented reality, serious gaming, Oplossingen: combinatie communicatie en onderzoek met diverse actoren Doorlatende verharding: definitie Doorlatende verharding is wegdek dat waterdoorlatend is. Onder de verharding ligt een (zand-)pakket dat een transporterende, infiltrerende, zuiverende en bergende functie kan hebben en tevens draagkrachtig genoeg is om door verkeer bereden te worden. Ruimtegebruik + + Zuivering + Kosten +/ Onderhoud - Soorten doorlatende verharding Hoe zie dat er uit? Doorlatende verharding (UK: SKINT) Doorlatende verharding, opbouw Dwarsdoorsnede van waterdoorlatende en waterpasserende verharding Waterpasseerbare steen (links), Poreuze doorlatende steen (midden), Halfverharding (rechts) (inter-)nationaal onderzoek Wat weten we van doorlatende verharding? Internationaal en nationaal onderzoek Laboratorium en praktijk Onderzoek: laboratorium Figure 2. Rainfall stimulator and constructed pavement box (Zhang, 2006) * (mn door producenten/ universiteiten) * Informatief, maar praktijk is anders (belasting, aanleg, depositie, gebruik ) Praktijkonderzoek: Meetmethoden Drainometer (meting 1995) Enkele infiltrometer evt. met regentafel Dubbele infiltrometer (straks live proef) Graph 1. Experiment result from Lab (Zhang, 2006)

Onder de verharding ligt een (zand-)pakket dat een transporterende, infiltrerende, zuiverende en bergende functie kan hebben en tevens draagkrachtig genoeg is om door verkeer bereden te worden.

3 Internationaal onderzoek: Monitoring USA permeable interlocking concrete pavers (PICP), concrete grid pavers (CGP) and porous concrete (PC). Results: 29 to 4000 mm/h for the PICP Internationaal onderzoek: Duitsland Experiment in Germany Four types of permeable pavement were tested, Results 36~670 mm/h Theorie driving lane? x En voegbreedte als maat voor doorlatendheid? x Praktijk onderzoek in Nederland Infiltratiecapaciteit bij verschillende type doorlatende verhardingen Praktijk onderzoek: Utrecht Nederland diverse plaatsen (20) (Inter-)nationaal onderzoek: samenvatting Infiltratiecapaciteit bij verschillende type doorlatende verhardingen varieerde van 20 tot mm/h Experiment Location Type of pavement Method used Values (mm/h) Note NL.Lelystad (Ven) conventional pavement 9 ~352 norm Kiwa BRL Plan: 270 l/s/ha initieel elk meetpunt 540 l/s/ha gemiddeld Ca 200 mm/h 10% over na n jaar dan T=2 Eerst meten diverse locaties en producten! NL.Utrecht (boogaard, Rijsdijk) Different permeable pavements 100~10,000 Boogaard/Sun 2011 Permeable pavement with porodur lava 6~3511 TU Kaiserslautern (Germany) Permeable (total 4types) Articifial rainfall & 36~670 Graph Experiment results from Utrecht (Boogaard, 2008) USA Permeable & Porous Pavement ** 29~40,000*** Infiltratiecapaciteit in de tijd Enkele missers Renkum, Bram Streeflandweg De praktijk Aanleg waterdoorlatende verharding. Problemen na uitvoering: Klapperende stenen Te lang water op straat verhang

x En voegbreedte als maat voor doorlatendheid?

4 Gemeente Bernheeze. dichtgeslibd systeem Oikos, Enschede Dichtgereden verharding Doorgroeibare verharding met weinig voedingsbodem Uitvoering en doorlatendheid Almere, dichtrijden tijdens bouw- en woonrijp fase Diversen Maar hoe zit dat in Noord Holland? Onkruid Verzakking Beschadiging stenen Dichtslibbing Contact met alle gemeenten in Noord-Holland Enquêtes verstuurd Opbouw van de constructie Functie van de constructie Beheer van de constructie Schade beelden Beoordeling van de constructie Metingen Respons Functie van de verharding Voorkomende problemen 55 gemeenten in Noord-Holland 17 gemeenten met doorlatende verharding (bekend) 17 enquêtes verstuurd 15 enquêtes ontvangen Toegepast op: 60% parkeerterrein 22% rijbaan 14% fietspad 60% Onkruidgroei in de voegen

Diversen Maar hoe zit dat in Noord Holland?

5 Wateroverlast Onderhoud Praktijkonderzoek 73% van de gemeenten heeft geen last van wateroverlast 40% van de gemeenten pleegt geen onderhoud aan doorlatende verharding Metingen door middel van de dubbele ring infiltrometer meetresultaten praktijklocaties 53% van de gemeenten reinigt met een veegzuigmachine Metingen infiltratiecapaciteit Afgekoppeld Behaalde Gemeente opp in % ten gemiddelde opzichte van infiltratie systeem capaciteit [mm/h] Alkmaar Anna Paulowna Beemster Bergen (NH) Beverwijk Castricum Edam Volendam Heiloo Stede Broec Zijpe Voorkomende problemen op een rij: Losliggen en klapperen van de verharding te weinig voegmateriaal, verbrijzeld Spoorvorming Verzakkingen ed Dichtslibben van de voegen Vermindering infiltratiecapaciteit Bij aanleg en gebruiksfase met name bij randen Bomen en andere factoren Onkruidgroei in de voegen Sediment en water Nb ook bij reguliere verharding onderzoek Communicatie hebben wij niet, oh blijkbaar toch wel Communicatie Interne communicatie Stel nieuwe medewerkers goed op de hoogte over doorlatende verharding Houd rekening met de kwetsbaarheid van het systeem Communiceer met oa onderhoud dienst Externe communicatie Hou goed toezicht tijdens de aanleg Overleg met nutsbedrijven Informeer bewoners over de doorlatende verharding Conclusie More info Vragen Doorlatende verharding werkt in veel situaties goed, echter er zijn een paar missers en aandachtspunten Houd rekening met de kwetsbaarheid van het systeem Extra aandacht in ontwerp, aanleg, beheer, onderhoud en communicatie Communicatie intern en extern Deze presentatie Artikelen Praktijkproef Discussie

opzichte van infiltratie systeem capaciteit [mm/h] Alkmaar 25 428 Anna 0 598 Paulowna Beemster 0 216 Bergen (NH) 100 242 Beverwijk 60 99 Castricum 0 109 Edam- 0 560 Volendam Heiloo 40 739 Stede Broec

6 Praktijkcursus Doorlatende verharding Welkomstlunch Koffie intermezzo interactive knowledge exchange serious game WaterTown SKINT Arjen Grent (HNK) Doorlatende verharding in Nederland - Floris Boogaard (Tauw / TU Delft) Introductie: diverse manieren om invulling te geven aan de wateropgave Internationaal onderzoek voor- en nadelen soorten doorlatende verharding Reactie en inbreng van deelnemers Praktijkvoorbeelden uit eigen omgeving Jasper Smidt (HNK) en Floris Boogaard (Tauw / TU Delft) Resultaten metingen in Noord-Holland Enquête resultaten doorlatende verharding in Noord-Holland Uitleg live proef, metingen en opbouw Koffie met intermezzo doorlatende verharding in serious game WaterTown Live proef op doorlatende verharding parkeerterrein Hollands Noorderkwartier Jasper Smidt (HNK) Excursie naar doorlatende verharding gemeente Heerhugowaard Discussie Wat moeten we nog weten om doorlatende verharding toe te passen? In hoeverre en onder welke voorwaarden mag je doorlatende verharding meenemen in de waterberging? Evaluatie praktijkcursus: deze werkvorm ook voor andere voorzieningen houden? Afsluitingsborrel Interactive knowledge exchange serious game WaterTown: Options vs1 Permeable pavement Options vs 2 watertank Sleeping policeman Uitleg proef HHNK Verschillende type doorlatende verharding Meetmethodiek Double ring infiltrometer

doorlatende verharding Reactie en inbreng van deelnemers 13.

7 Uitleg proef HHNK Uitleg proef HHNK Discussie Verticale infiltratie Gebruik van een Diver Goed afdichten van de ringen Bui simuleren door water in de ringen te gieten wat moeten we nog weten om doorlatende verharding toe te passen? in hoeverre en onder welke voorwaarden mag je doorlatende verharding meenemen in de waterberging? evaluatie workshop, deze werkvorm ook voor andere voorzieningen houden?

Vergelijkbare documenten

Praktijkcursus Doorlatende verharding

Praktijkcursus Doorlatende verharding 12.00 Welkomstlunch 12.30 SKINT Arjen Grent (HNK) 12.45 Doorlatende verharding in Nederland - Floris Boogaard (Tauw / TU Delft) Introductie: diverse manieren om invulling