Marktanalyse Vrijetijdseconomie. Ten behoeve van het Uitvoeringsprogramma Vrijetijdseconomie Gelderland

Transcriptie

1 Marktanalyse Vrijetijdsecnmie Ten beheve van het Uitveringsprgramma Vrijetijdsecnmie Gelderland Opdrachtgever: Opdrachtnemer: Prvincie Gelderland Leisure Result Datum: Maart 2008

2 INHOUD 1. INLEIDING Aanleiding Opbuw rapprt 5 2. MACRO TRENDS EN ONTWIKKELINGEN Sci-demgrafische ntwikkelingen Ecnmische ntwikkelingen Sciaal- psychlgische ntwikkelingen Technlgische ntwikkelingen Eclgische ntwikkelingen 8 3. TRENDS EN ONTWIKKELINGEN IN RECREATIE EN TOERISME Dagrecreatie en vrijetijdsbesteding Feiten en cijfers Dagrecreatie en vrijetijdsbesteding naar leeftijd landelijk Uitgaven aan dagrecreatie en vrijetijdsbesteding landelijk Reisbereidheid vr dagrecreatie en vrijetijdsbesteding landelijk Dagrecreatie en vrijetijdsbesteding in Gelderland Binnenlands terisme Verblijfsrecreatie en terisme algemeen Feiten en cijfers binnenlands terisme landelijk Feiten en cijfers binnenlands terisme Gelderland Verschillen per regi in Gelderland vr binnenlands terisme Inkmend terisme Feiten en cijfers inkmend terisme Feiten en cijfers inkmend terisme Gelderland Zakelijke markt Zakelijke reizen Zakelijke bijeenkmsten TRENDS EN ONTWIKKELINGEN PER SECTOR Hreca en accmmdaties Belangrijke trends en ntwikkelingen Feiten en cijfers htels en pensins Feiten en cijfers huisjes en bungalws Feiten en cijfers campings Dagattracties Belangrijke trends en ntwikkelingen Feiten en cijfers bezek dagattracties Cultuur Trends en ntwikkelingen in de culturele sectr Cultuur en cultuurbezek in Gelderland Evenementen Trends en ntwikkelingen p het gebied van evenementen Aard en kenmerken bezek aan evenementen Wellness, sprt en sprtieve recreatie Omvang markt wellness, sprt en sprtieve recreatie Wellness, sprt en sprtieve recreatie in Gelderland Detailhandel Ontwikkelingen aanbdzijde detailhandel nn-fd Ontwikkelingen vraagzijde detailhandel nn-fd Mbiliteit Trends en ntwikkelingen in vrijetijdsmbiliteit Tekmstverwachtingen met betrekking tt mbiliteit in de vrijetijd Mgelijke tegenbewegingen van het tekmstscenari 42 2

3 5. SWOT MARKT GELDERLAND Kracht Gelderland Kracht in dagrecreatie en vrijetijdsbesteding Kracht in verblijfsterisme Zwakte Gelderland Zwakte in dagrecreatie en vrijetijdsbesteding Zwakte in verblijfsterisme Kansen vr Gelderland Kansen vanuit macr trends en ntwikkelingen Kansen in dagrecreatie en vrijetijdsbesteding Kansen in verblijfsterisme Kansen in en met verwante sectren Bedreigingen vr Gelderland Bedreigingen vanuit macr trends en ntwikkelingen Bedreigingen in verblijfsterisme Bedreigingen in f uit verwante sectren 46 BRONNEN 47 3

4 1. INLEIDING Vr u ligt de rapprtage van de marktanalyse uitgeverd in het kader van het prject Uitveringsprgramma vrijetijdsecnmie van de Prvincie Gelderland. Deze rapprtage is een nderdeel van een breder nderzek uitgeverd met als del buwstenen te verzamelen vr de vaststelling van het Uitveringsprgramma Vrijetijdsecnmie vr de Prvincie Gelderland. 1.1 Aanleiding De vrijetijdsecnmie speelt een steeds grtere rl in de wereld: de verwachting is dat binnen nu en enkele jaren één p de twaalf banen wereldwijd direct f indirect gerelateerd is aan vrije tijd. Ok in Nederland wint de sectr snel aan belang: de vraag naar vrijetijdsvrzieningen neemt te en de cnsument is bereid m daar k in tenemende mate geld aan te spenderen. De cncurrentie m deze aantrekkelijke vrijetijdseur s neemt te: regi s en steden richten zich dr middel van city- f regimarketing p aantrekkelijke delgrepen. De vrijetijdsecnmie is niet alleen vanuit ecnmisch pzicht belangrijk: een aantrekkelijk vrijetijdsaanbd maakt een stad, prvincie f regi k aantrekkelijk m te wnen. En in het verlengde daarvan is een aantrekkelijke wnmgeving k vr investeerders interessant: in tijden van persneelsschaarste vestigen bedrijven zich graag in gebieden waar mensen (willen) wnen. De speerpunten die in het Sciaal-ecnmisch Beleidsplan genemd wrden, spelen hier duidelijk p in: Het verzilveren van de kennis- en innvatiepsitie van Gelderland; Minder regels en het ng aantrekkelijker maken van ndernemerschap; Investeren in de fysieke bedrijfsmgeving; Optimaal prfiteren van de Gelderse mgelijkheden van de vrijetijdsecnmie. Het laatste punt wrdt verder uitgewerkt in de delstellingen: Een verdere stijging van het marktaandeel van Gelderland p de binnenlandse vakantiemarkt; Een bvengemiddelde tename van buitenlandse vakantiegangers naar de Gelderse teristische regi's; Een bvengemiddelde grei van de werkgelegenheid in de vrijetijdsecnmie. De Prvincie Gelderland heeft met betrekking tt de vrijetijdsecnmie een rijke histrie: de Veluwe en de Achterhek zijn van udsher gebieden met een aantrekkelijk prfiel dr de landschappelijke waarden. De grtere steden zals Arnhem en Nijmegen bieden al jarenlang aantrekkelijk aanbd p het gebied van cultuur en histrie. De regi Rivierenland is de laatste jaren met een inhaalrace bezig en begint een steeds duidelijker prfiel te krijgen p het gebied van terisme en recreatie dr handig gebruik te maken van de cultuur- en natuurwaarden in het eeuwenude rivierenlandschap. De rijke histrie in Gelderland p het gebied van vrijetijdsecnmie kan echter k een nadeel zijn: het is mgelijk dat de kansen en bedreigingen niet vldende zichtbaar zijn vr alle stakehlders. Het ptimaal prfiteren van deze kansen blijft dan achterwege en de bedreigingen kunnen tt verslechtering van de cncurrentiepsitie van Gelderland leiden. Dit heeft een direct ecnmisch en maatschappelijk effect p bedrijven, banen, welzijn en wngent. Om p prvinciaal niveau p kansen en bedreigingen in te kunnen spelen en daarmee de delstellingen uit het SEB te kunnen realiseren, is actuele kennis ver de vrijetijdssectr ndzakelijk. 4

5 Krt samengevat zijn de delstellingen van het Uitveringsprgramma Vrijetijdsecnmie: Ecnmische grei, het verkrijgen en/ f behuden van een leidende psitie in Nederland; Wnen, werken, studeren en investeren in Gelderland aantrekkelijk maken dr een flrerende vrijetijdsecnmie. De delstellingen van het nderzek dat ten beheve van de vrijetijdsecnmie is uitgeverd zijn: Het pstellen van een analyse van sterktes en zwakten van de vrijetijdsecnmie in Gelderland; Het analyseren van de resultaten van het in de afgelpen jaren geverde beleid; Het analyseren van kansen en bedreigingen vr de vrijetijdsecnmie in Gelderland; Het aangeven van buwstenen vr het te frmuleren beleid; Analyse van de kansen en knelpunten in de recreatiesectr en aanleveren van een beleidsadvies en een actieplan vr het inspelen p de kansen en plssen van deze knelpunten. De vrliggende rapprtage behandelt de kenmerken, trends en ntwikkelingen in de markt, relevant vr de vrijetijdsecnmie. Deze gegevens zijn samengevegd tt een cncrete SWOT-analyse van de Prvincie Gelderland in het kader van de vrijetijdsecnmie. 1.2 Opbuw rapprt Deze rapprtage heeft p zichzelf niet tt del adviserend te zijn. Zij heeft meer de functie van naslagwerk en het bieden van nderbuwing bij het maken van diverse strategische keuzes. Hfdstuk 2 behandeld de macrtrends en ntwikkelingen in de maatschappij die k van invled (kunnen) zijn p terisme, recreatie en vrijetijd. Hfdstuk 3 gaat in p de belangrijkste trends, ntwikkelingen en marktkenmerken van de vr terisme en recreatie relevante deelgebieden dagrecreatie (paragraaf 3.1), verblijfsterisme (paragraaf 3.2) en zakelijk terisme (paragraaf 3.3). In hfdstuk 4 wrdt vervlgens aandacht besteed aan een aantal vr de vrijetijdsecnmie relevante deelsectren. Achtereenvlgens wrdt wat dieper ingegaan p trends en ntwikkelingen in de hreca, diverse (andere) accmmdatievrmen, dagattracties, cultuur, evenementen, wellness, sprt en sprtieve recreatie, detailhandel en mbiliteit. In hfdstuk 5 tensltte zijn de belangrijkste uitkmsten vr Gelderland vertaald in een markt SWOT. Deze SWOT-analyse vrmt één van de buwstenen vr de pstelling van het Uitveringsprgramma Vrijetijdsecnmie vr de Prvincie Gelderland. Guda, maart 2008 drs. Myrthe S. Kres-Willems mr. Reland A. Tameling 5

6 2. MACRO TRENDS EN ONTWIKKELINGEN Ontwikkelingen in terisme en recreatie staan niet p zichzelf. Algemene ntwikkelingen in de maatschappij kennen hun weerslag p de teristisch-recreatieve markt. Dit uit zich in veranderende gedragspatrnen en wensen enerzijds en veranderingen in prductntwikkeling en bedrijfsvering anderzijds. Om als teristisch-recreatieve rganisatie tijdig en p de juiste manier te kunnen inspelen p deze veranderingen met naar de mgeving wrden gekeken vanuit een breed perspectief. In deze paragraaf wrden de vr terisme en recreatie belangrijkste maatschappelijke trends en ntwikkelingen krt weergegeven 1. Achtereenvlgens wrden de sci-demgrafische, ecnmische, sciaalpsychlgische, technlgische en eclgische ntwikkelingen beschreven. Waar relevant zullen de (mgelijke) effecten p terisme en recreatie al krt wrden weergegeven. 2.1 Sci-demgrafische ntwikkelingen Lage bevlkingsgrei Als gevlg van enerzijds het lage gebrtecijfer en anderzijds een tegenmen aantal emigranten is er mmenteel sprake van een lage bevlkingsgrei in Nederland. Naar verwachting zal de Nederlandse bevlking ng licht blijven greien tt 2030 en haar maximale mvang van rnd de 17 miljen bereiken in 2034; Tenemende vergrijzing Met de uderwrdende generatie babybmers is er sprake van een snelle vergrijzing van de bevlking. In 10 jaar tijd zal het aantal 50-plussers in Nederland tenemen met één miljen. Het gaat hierbij wel m een ander type udere dan vrheen. Seniren hebben tegenwrdig veel tijd en geld, zijn langer mbiel en vertnen een ander activiteitenpatrn dan de vrgaande generatie; Ontgrening Naast vergrijzing zien we tegelijkertijd een afname van het aandeel jngeren in de ttale bevlking. Dit heeft nder andere tt gevlg dat een relatief klein deel van de bevlking p termijn zal meten zrgen vr een relatief grt aantal uderen; Afname ptentiële berepsbevlking Op 1 januari telde Nederland 10 miljen inwners tussen de 20 en 65 jaar. In 2040 zal dit aantal naar verwachting afnemen tt 9 miljen. Onder invled van de vergrijzing zal deze ptentiële berepsbevlking daarnaast k veruderen; Tename van het aantal huishudens, maar afname van de huishudenmvang Mede nder invled van de vergrijzing en ntgrening zien we een sterke stijging van het aantal huishudens in Nederland. Het gaat hierbij in het bijznder m een tename van het aantal éénpersnshuishudens. Zwel jngeren als uderen leven een bepaalde peride p zichzelf. Het CBS verwacht een tename van 2,6 miljen alleenstaanden nu tt 3,5 miljen in /3 van deze eenpersnshuishudens zal wrden gevrmd dr mensen van 65 jaar en uder. Eenpersnshuishudens vertnen ver het algemeen een ander vrijetijdspatrn dan bijvrbeeld gezinnen. 1 Deze gegevens zijn ntleend aan: Trendrapprt terisme en recreatie, NRIT 2006 en 2007; Tijdbestedingnderzek SCP; Sciaal Cultureel Rapprt SCP. 6

7 2.2 Ecnmische ntwikkelingen Ecnmisch herstel en gunstig vruitzicht vr Nederland Na enkele jaren van stagnatie is de Nederlandse ecnmie weer aangetrkken. In 2006 was er sprake van een psitieve grei van 3 prcent. Tevens was er sprake van stijging van de kpkracht. Vr 2007 en 2008 verwacht men een grei van ngeveer 2,75%. Wel is het cnsumentenvertruwen eind 2007 weer enigszins afgenmen (definitieve greicijfers ver 2007 zijn ng niet bekend); Cnsumentenvertruwen psitief, maar eind 2007 licht afgenmen Met het blijvende herstel van de ecnmie nam in 2006 k het cnsumentenvertruwen verder te. Sinds het najaar van 2007 is het cnsumentenvertruwen echter weer enigszins gedaald. Negatieve berichten vanuit de Verenigde Staten, een sterke Eur en een dalende beurs zijn hiervr nderliggende factren. Het prducentenvertruwen blijft wel nveranderd psitief; Beschikbare tijd en geld van invled p aard cnsumentengedrag Tijd en geld lijken in tenemende mate bepalend te zijn vr de aard van het cnsumentengedrag van diverse grepen in de samenleving. Beide factren hebben dr hun schaarste een sterke invled p cnsumentenbeheften. Er is een duidelijk nderscheid te maken in cnsumentengedrag tussen grepen met veel geld, maar weinig tijd, en grepen met met veel tijd, maar weinig geld. Elk van deze grepen vragen m heel andere srten prducten en een andere (marketing) benadering. Een derde pkmende grep is de grep kapitaalkrachtige uderen met veel tijd en (relatief) veel geld. Deze laatste grep is een belangrijke greiende delgrep vr terisme en recreatie in de nabije tekmst. 2.3 Sciaal- psychlgische ntwikkelingen Van (spectaculaire) belevenis naar (kleinschalige, persnlijke) beleving De laatste jaren was er k in Nederland sprake van een belevenisecnmie. De cnsument ging in zijn vrije tijd p zek naar een experience, het liefst grtschalig en eenmalig. Hierin vindt een verschuiving plaats en het is niet langer een belevenis ( experience ) die de cnsument zekt, maar een beleving. Emties brengen de cnsument in beweging, waarbij de intieme en de persnlijke ervaring de harten van de mensen raakt. Het gaat nu m de kleinschalige, intieme en persnlijke belevenissen die drslaggevend zijn bij de keuze van de cnsument; Van mannelijk naar vruwelijk: zrg en aandacht Vruwelijke waarden wrden weer gewaardeerd. Zachte waarden als zrg en aandacht zijn belangrijk en de huiselijke mgeving wint weer aan terrein. Het gaat erm dat de cnsument het gevel krijgt bij ns ben je thuis. Organisaties die hierin slagen zullen succesvl zijn; Van individu naar grep: ervaringen delen met familie, vrienden en belangstellenden De tekmst is aan het grepsgevel. Cnsumenten willen met vrienden, familie, maar k met mensen die een bepaalde belangstelling delen, een grepsgevel creëren. Er meten nieuwe manieren ntwikkeld wrden m samen te zijn en samen te den. Vr de cnsument geldt: samen is beter dan alleen; Van glbaal naar lkaal: zeken naar eigen identiteit en mgeving De wereld is steeds tegankelijker en alles is bereikbaar. Nederlanders wrden steeds meer wereldburgers, maar juist het vervagen van grenzen rept een tegenreactie p die zich kan uiten in tegenmen interesse in stedelijke en reginale identiteit en zelfs tenemende 7

8 natinalistische gevelens. Juist dr glbalisering ntstaat behefte aan kleinschaligheid en authenticiteit; Zeken naar zekerheid, huvast in de veelheid van claims In nze huidige cmmerciële samenleving is alles bereikbaar en alles te krijgen. Dat wil niet zeggen dat wat we krijgen ged is vr nszelf f nze mgeving. Bewust cnsumeren is belangrijk vr de cnsument, waarbij eerlijkheid centraal staat. De cnsument is gevelig vr keurmerken, gezndheid- en milieuclaims, maar alleen wanneer deze eerlijk zijn; Wellnesstrend Vergrijzing, afnemende vrije tijd, tenemende werkdruk, en daarmee de greiende behefte aan nthaasting dragen eraan bij dat de interesse in gezndheidsbevrderende activiteiten teneemt. Dit gaat verder dan een tegenmen interesse vr sauna s, sprtschl en schnheidsbehandelingen. Aandacht vr harmnie van lichaam, geest en ziel is hierbij een centraal thema. Vral de grep 40-plussers is gevelig vr deze trend. 2.4 Technlgische ntwikkelingen Tename gebruik elektrnische media, k bij seniren Het aantal gebruikers en bezitters van cmputer(s), Internetaansluitingen en mbiele telefn is in de afgelpen jaren in hg temp tegenmen. Inmiddels gebruikt ruim 70% van de Nederlandse bevlking minimaal 1 keer per maand het Internet, van de 12 tt 75 jarigen had daarnaast in % tegang tt het Internet. 75% van de Nederlandse bevlking gebruikt de pc (bijna) dagelijks; Veranderingen in infrmatiebehefte Veel cnsumenten winnen in tenemende mate via Internet infrmatie in ver (ptentiële) aankpen. Men wil snel, meer en specifiekere infrmatie. In terisme en recreatie geldt dit vral vr bestemmingen. Hier betreft het zwel praktische infrmatie, vr hulp bij het beslissingsprces f m vraf al zveel mgelijk geregeld te hebben, als k nderhudende infrmatie m vraf al in de stemming te kmen. Daarnaast hebben teristen p de plek van bestemming steeds meer behefte aan vral snelle en duidelijke infrmatie. In reactie p deze beheftes wrden nieuwe prducten ntwikkeld zals bijvrbeeld GPS-ruteplanners, Dagit 2 en Onrute 3. Ok in de verdere ntwikkeling van websites kan en zal steeds meer wrden ingespeeld p deze veranderingen (vrbeeld Eclgische ntwikkelingen Tenemende belangstelling vr klimaatverandering, milieueffecten en duurzaamheid Het besef van het belang van duurzaamheid en het zuinig mgaan met nze hulpbrnnen is de afgelpen jaren tegenmen. An Incnvenient Truth (Al Gre) begint langzaam cncretere vrmen aan te nemen in het cllectieve bewustzijn. Er is sprake van een stijgende belangstelling vr het nderwerp en k aan de aanbdzijde is een tenemend aantal initiatieven te zien. Niettemin is de bereidheid vr duurzaam cnsumeren nderhevig aan dezelfde wetten als gewn cnsumeren. De cnsument geeft aan alleen bereid te zijn tt de aanschaf van duurzame prducten bij gede prijs/kwaliteit verhuding, brede verkrijgbaarheid en duidelijke herkenbaarheid; 2 Dagit = Dynamisch Audi-Ge Infrmatiesysteem vr teristen. 3 Onrute = sftwareprgramma m mie rutes te plannen te gebruiken in diverse navigatiesystemen ntwikkeld dr Waypint in samenwerking met ANWB. 8

9 Tename mbiliteitbehefte, maar afname mbiliteit dr de grenzen aan de capaciteit Als gevlg van ntwikkelingen als het tenemend frensisch verkeer, de tename van het aantal tweeverdieners, de grtere spreiding van familie en vrienden en de greiende mbiliteit van uderen neemt de mbiliteitsbehefte te. Echter de grenzen aan de capaciteit wrden bereikt en verheidsmaatregelen in de afgelpen jaren zijn vral gericht p terugdringen van de autmbiliteit mede in het kader van terugdringen van de CO2 uitstt. Het gevlg is dat de feitelijke mbiliteit is verslechterd. Echter is sinds 2000 de vrijetijdsmbiliteit gestegen met gemiddeld een half uur per week (SCP Tijdbestedingsnderzek 2005). 9

10 3. TRENDS EN ONTWIKKELINGEN IN RECREATIE EN TOERISME 3.1 Dagrecreatie en vrijetijdsbesteding Op basis van gegevens uit het CVTO (Cntinu Vrijetijds Onderzek, 2007), het Tijdbestedingsnderzek van het SCP (2006) en gegevens van het CBS (tt 2002) kan een beeld wrden geschetst van het gedrag, de trends en de ntwikkelingen p het gebied van dagrecreatie. Onder dagrecreatie verstaan we 4 : Alle dagactiviteiten die wrden ndernmen vanuit de eigen wning waarbij men minimaal 1 uur (inclusief reistijd) van huis is. In paragraaf wrdt in de eerste plaats ingegaan p enkele interessante feiten en cijfers met betrekking tt de vrijetijdsbesteding van de Nederlander. Vervlgens zal in een breder perspectief aandacht wrden besteed aan (verschillen in) vrijetijdsbesteding naar leeftijd, uitgaven aan de verschillende srten vrijetijdsbesteding en reisbereidheid. Naast de landelijke gegevens zals beschreven in paragraaf wrdt in paragraaf ingegaan p specifieke gegevens vr de Prvincie Gelderland. Speciale aandacht is hierbij vr de vereenkmsten en verschillen met de landelijke situatie Feiten en cijfers Met betrekking tt de vrijetijd besteding van Nederlanders kunnen in de eerste plaats een aantal interessante feiten en cijfers wrden genemd. Gemiddeld heeft de Nederlander 45 uur per week vrij te besteden Van de ttale beschikbare tijd in een week (168 uur) heeft men gemiddeld 45 uur aan vrije tijd, dit wil zeggen tijd die niet wrdt besteed aan persnlijke verzrging (eten, slapen e.d.) f verplichtingen (werk, pleiding, zrg). Van deze 45 uur wrdt 27 uur binnenshuis besteed en gemiddeld 18 uur buitenshuis. (SCP 2006); Gemiddeld nderneemt de Nederlander per week 5 vrijetijd activiteiten buitenshuis 99,3% van alle Nederlanders (15,3 miljen) nderneemt wel eens vrijetijdsactiviteiten buitenshuis (minimaal 1 maal in jaar tijd). Gemiddeld nderneemt men 5 vrijetijdsactiviteiten per week buitenshuis. Dit kmt neer p 260 activiteiten per persn per jaar. Een ttaal vlume van 4,0 miljard; Veel Nederlanders den aan recreatief winkelen, uitgaan en buitenrecreatie De hgste participatiecijfers kennen recreatief winkelen (90%), uitgaan (90%), en buitenrecreatie (88%). Ok de participatiecijfers van het bezek aan attracties (80%), evenementen (72%) en cultuur (71%) liggen relatief hg; De activiteiten zelf sprten, buitenrecreatie en hbby s wrden vaak ndernmen De hgste frequentie hebben respectievelijk de activiteiten (clusters van activiteiten) zelf sprten (gemiddeld 115,1 activiteiten per persn per jaar), buitenrecreatie (gemiddeld 95,9 activiteiten per persn per jaar), hbby-, verenigingsactiviteiten en cursussen (gemiddeld 75,1 activiteiten per persn per jaar) en recreatief winkelen (gemiddeld 56,5 activiteiten per persn per jaar); De meest ndernmen activiteiten zijn buitenrecreatie 5, recreatief winkelen en sprt Activiteiten die dr veel Nederlanders (hge participatiegraad) én vaak (hge frequentie) wrden ndernmen zijn de meest ndernmen activiteiten. Dit zijn in vlgrde van meest 4 Definitie zals bepaald en aangehuden in het CVTO Dit betreft hfdcategrieën (clusters) bestaande uit diverse deelactiviteiten (CVTO, 2007). 10

11 ndernmen: buitenrecreatie (24% van het ttaal) gevlgd dr recreatief winkelen (18%) en zelf sprten (16%). (NB recreatief winkelen was vrheen de meest ndernmen activiteit, de definitie van buitenrecreatie is echter aangepast, waardr wandelen en fietsen vr plezier nu vaker tt dit cluster wrden gerekend); De 15 meest geliefde activiteiten De tp 15 van meest geliefde activiteiten nder Nederlanders (bestaande uit deelactiviteiten van de diverse clusters): Wandeling vr plezier (417 miljen); Winkelen in de binnenstad (264 miljen); Fietsen vr plezier (205 miljen); Winkelen vr plezier in stadsdeelcentrum/ wijk) (184 miljen); Uit eten in een restaurant/ eetcafé (169 miljen); Tertchtjes met de aut (119 miljen); Fitness (117 miljen); Zwemmen in binnenbad (117 miljen); Markt bezeken (113 miljen); Bar/ café bezeken (106 miljen); Tuincentrum (101 miljen); Recreëren niet aan het water (95 miljen); Recreëren aan het water (86 miljen); Onderwijs/ schlvereniging (82 miljen); Vetbal (79 miljen); De meeste vrijetijdsactiviteiten nderneemt men buiten de eigen gemeente 42% van deze activiteiten wrdt ndernmen in de eigen gemeente, 56% elders in Nederland en 2% in het buitenland; De aut is verreweg het meest gebruikte ververmiddel Men begeeft zich naar een activiteit te in de meeste gevallen met de aut (45%), de fiets (24%) f te vet (19%). Slechts in 4% van de gevallen gaat men met het penbaar verver; De vrkeuren liggen tijdens vakanties iets anders dan thuis Tijdens vakanties in eigen land nderneemt de Nederlander veelal de vlgende activiteiten regelmatig: wandelingen maken (61%), uit eten gaan (61%), tchtjes met de aut (55%), zwemmen (43%), funshpping (37%), tchtjes met de fiets (28%) bezek natuurgebied (28%) en bezek bezienswaardige gebuwen (20%). 11% gaat naar een attractie- f pretpark en 9 % naar een dierentuin. Activiteiten die men als men ze nderneemt meestal k vaak nderneemt (met een hge frequentie) zijn wandelen, zwemmen en fietsen. Znnebaden en strandbezek wrden wanneer ndernmen k veelal vaker per vakantie ndernmen, maar het is een relatief klein percentage Nederlanders dat aangeeft deze activiteiten te ndernemen tijdens een binnenlandse vakantie Dagrecreatie en vrijetijdsbesteding naar leeftijd landelijk De ndernmen activiteiten verschillen per leeftijdsgrep. Dr de gegevens ver vrijetijdsbesteding van het CBS tt 2002 te cmbineren met de gegevens van het meest recente uitgeverde nderzek naar vrijetijdsbesteding, het CVTO van NIPO/NBTC, kan naast inzicht in deze verschillen per leeftijdsgrep k vrzichtig iets wrden gezegd ver interessante verschuivingen in gedrag per leeftijdsgrep in de afgelpen 10 tt 15 jaar. Helaas zijn de cijfers van het CBS en het CVTO niet één p één met elkaar vergelijkbaar. Er zijn essentieel andere definities en methden van nderzek gehanteerd. In deze rapprtage wrden de gegevens van het CBS en de gegevens van het CVTO dan k naast elkaar 11

12 geplaatst. Beide brnnen geven een beeld dat gezamenlijk tt vrzichtige inzichten en cnclusies kan leiden. Tabel 3.1 geeft inzicht in de ntwikkeling van het aantal ndernmen dagtchten per leeftijdscategrie per jaar in de peride Tabel 3.1 Ontwikkeling van aantal dagtchten (X 1.000) naar leeftijd, Ttaal dagtchten % verschil +27,2-12,5 +11,3 +29,4 +16,9 % ttaal* Winkelen % verschil -1,2-36,5-7,3-2,2-19,8 % ttaal Wandelen % verschil +22,3-19,5 +3,1 +32,2-11,3 % ttaal Fietsen % verschil +39,6-12,5 +14,5 +42,3 +28,4 % ttaal Paardrijden Trimmen, fitness, e.d. hardlpen, % verschil +9,4-25,6 +114,8 +47,1 +184,6 % ttaal % verschil +167,2 +80,5 +63,3 +106,9 +329,8 % ttaal Overige buitensprt % verschil +67,2-3,4-7,4 +18,0 +128,0 % ttaal Bezek evenementen *: uitgaande van cijfers Brn: CBS, % verschil +20,8 +8,2 +5,5 +49,8 +52,7 % ttaal In de eerste plaats valt p dat het aantal dagtchten naar leeftijd is afgenmen in de categrie 16 tt 25 jaar. Dit is in lijn met de gecnstateerde ntgrening van de Nederlandse samenleving. De verige leeftijdscategrieën vertnen een stijgende lijn in het ttale aantal ndernmen dagtchten. Vral jngeren in de leeftijd van 0 tt 14 en de leeftijdscategrieën vanaf 45 jaar en uder zijn prcentueel in aantallen dagtchten 12

13 tegenmen. Een mgelijke verklaring hiervr is een nieuwe generatie 50-plussers die p stap gaat met de kleinkinderen. Ok de pkmende grep weinig tijd, veel geld van de tweeverdienende uders kan van invled zijn. Deze grep heeft een grtere behefte m in de schaarse vrije tijd vral kwalitijd dr te brengen met de kinderen en gaat daarm vaker p stap. Per type dagtcht is eveneens een aantal pvallende ntwikkelingen aan te wijzen. In aantal ndernmen dagtchten zijn de activiteiten winkelen, wandelen en fietsen de meest ndernmen activiteiten. De ppulariteit van winkelen is in de peride echter wel enigszins gedaald. Het betreft een ttale daling ver de leeftijdscategrieën heen van ruim 12%. Een mgelijke verklaring vr deze daling is de ecnmische stagnatie en het gebrek aan cnsumentenvertruwen in 2001/ Wandelen en fietsen zijn in de peride juist in ppulariteit tegenmen. Daarbij is een stijging te cnstateren van respectievelijk ruim 10% en maarliefst bijna 30%. Vral in de leeftijdscategrie 45 tt 64 is te zien dat deze activiteiten snel tenemen. Parallel is er een tename bij de jngste leeftijdscategrie van 0 tt 14 jaar. Een andere pvallende ntwikkeling is de algehele stijging van het aantal ndernmen sprtieve activiteiten. Vr trimmen, jggen en fitness is sprake van een stijging ver alle leeftijdscategrieën. Ttaal betreft het een stijging van maarliefst ruim 80%. In het bijznder de leeftijdscategrieën vanaf 45 jaar en uder vertnen een substantiële tename van sprtieve activiteiten. Naast een sterke stijging van het aantal malen trimmen, jggen en fitness is er k een sterke tename bij paardrijden en verige buitensprten. Dit nderschrijft de pkmst van de actieve udere. Tensltte kan ng wrden gewezen p de tegenmen ppulariteit van het bezek aan evenementen (+20%), in het bijznder bij de leeftijdscategrieën 45 tt 65 en 65-plus. Tabel 3.2 geeft inzicht in de meest ndernmen vrijetijdsactiviteiten vlgens het CVTO van Tevens zijn ter vergelijk de percentages van ndernmen activiteiten naar leeftijd pgenmen p basis van het CVTO 2007 en het CBS Deze percentages zijn niet één p één vergelijkbaar, maar de gegevens geven een indicatie van verschuivingen die wellicht dr andere gegevens kunnen wrden ndersteund. Absluut wrden de meeste vrijetijdsactiviteiten ndernmen dr de leeftijdsgrepen (14%), p de vet gevlgd dr de leeftijdsgrepen en (beide 13%), jarigen (12 %), 6-12 en jarigen (beide 11%). Interessant is echter dat de jarigen en de 6-12 jarigen gemiddeld de meeste activiteiten per persn ndernemen (veel tijd). In tabel 3.2 valt p dat er tussen 2002 (CBS) en 2006 (CVTO ), een verdere verschuiving lijkt te hebben plaatsgevnden in aantal ndernmen activiteiten naar leeftijd ten gunste van de 45-plussers en ten kste van de leeftijd tussen 24 en 45. Dit is in lijn met de gecnstateerde ntwikkelingen p het gebied van vergrijzing, pkmende (vervregd) pensinerende babybmers met veel tijd en veel geld en een kleiner wrdende werkende klasse tussen 24 en 55 met veel geld, maar weinig tijd. Eerder is al aangegeven dat de activiteiten buitenrecreatie (in het bijznder wandelen en fietsen), recreatief winkelen, zelf sprten en uitgaan veel ndernmen activiteiten zijn. Gelet p de verdeling van deze activiteiten ver de leeftijdscategrieën dan zijn er enige duidelijke verschillen in vrkeuren. 0 tt 12 jarigen zijn wat sterker vertegenwrdigd bij sprtieve activiteiten (zelf sprten en fietsen vr plezier). De leeftijdsgrep 13 tt 24 heeft in het bijznder interesse vr zelf sprten, uitgaan en cultuur. De grep tussen 24 en 45 is absluut gezien een heel grte grep en daardr in alle activiteiten ged vertegenwrdigd. 13

14 De vrkeuren liggen echter duidelijk bij uitgaan, recreatief winkelen en cultuur. Zelf sprten is k ged vertegenwrdigd bij deze grep, maar in het bijznder trimmen, hardlpen en fitness en dergelijke. Vanaf 45 jaar neemt de belangstelling vr wandelen, fietsen en evenementen sterk te. Tt de leeftijd van 65 is k recreatief winkelen ng relatief ppulair. Vanaf 65 jaar zijn in het bijznder wandelen en fietsen de meest ndernmen activiteiten. Ok dan zijn echter recreatief winkelen en het bezeken van evenementen ng geliefd. Tabel 3.2 Ondernmen dagtchten naar leeftijd p basis gegevens CVTO Ttaal dagtchten Recreatief winkelen Wandelen vr plezier Fietsen vr plezier Zelf sprten Cultuur Trimmen, hardlpen, fitness, e.d. Evenementen Uitgaan Aantal (*1000) % 2007* % 2002* Aantal (*1000) % % Aantal (*1000) % % Aantal (*1000) % % Aantal (*1000) % % Aantal (*1000) % % Aantal (*1000) % % Aantal (*1000) % % Aantal (*1000) % % * Pas p: cijfers zijn niet één p één vergelijkbaar, geeft slechts een indicatie, dit geldt vr alle dagtchten Brn: CVTO 2007, CBS

15 Vergelijken we de percentages naar leeftijd tussen 2002 (CBS) en 2006 (CVTO) dan lijken de in 2002 gecnstateerde trends zich vrt te zetten 6. Er is een verdere accentverschuiving in aantal ndernmen activiteiten naar de grep van 45 jaar en uder ten ksten van de grep 25 tt 44. Ouderen gaan relatief meer activiteiten ndernemen; De ppulariteit van wandelen en fietsen lijkt verder te te nemen, in het bijznder bij de grep 65+. De grep 0 tt 12 en in mindere mate 13 tt 24 is relatief ng wat meer gaan fietsen. De trend van de pkmst van de actieve udere lijkt verder te wrden bevestigd dr de relatieve ppulariteit van zelf sprten, waarnder trimmen, hardlpen en fitness, bij deze grep; Er is een verdere stijging van het percentage 45+ en 65+ dat evenementen bezekt ten ksten van de grep 24 tt 45; Bij de jngeren is er een daling van de belangstelling vr evenementen bij de 0 tt 12 jarigen en een stijging bij de 13 tt 24 jarigen. Deze wisseling kan mgelijk wrden verklaard dr een iets andere leeftijdsindeling in het CVTO ten pzichte van het CBS. Het CBS gaat uit van de grepen 0 tt 15 jarigen en 16 tt 24 jarigen. Het lijkt er hierdr p dat vral de grep 13 tt 15 jarigen relatief veel evenementen bezekt Uitgaven aan dagrecreatie en vrijetijdsbesteding landelijk Ttaal besteden Nederlanders circa 75,9 miljard aan vrijetijdsactiviteiten. Het vergrte deel hiervan ( 55,9 miljard) wrdt besteed aan dagrecreatie. Dit kmt neer p gemiddeld 14,60 per activiteit per persn. Van deze 14,60 is 12,00 direct te te wijzen aan de ndernmen activiteit. 2,60 wrdt besteed aan reisksten en abnnementen/ lidmaatschapsgeld; Grte verschillen in uitgaven per type dagtcht Het meeste geld (exclusief verversksten en abnnementen) wrdt uitgegeven tijdens recreatief winkelen: 32,69, wellness, beauty en ntspanning: 23,61 en uitgaan: 17,39. Het minste geld wrdt uitgegeven tijdens buitenrecreatie: 3,40, waterrecreatie en watersprt: 3,72, zelf sprten: 3,92 en hbby s e.d.: 4,73. Aan attracties geeft men gemiddeld 8,18 direct uit per bezek, (53% van de ttale bestedingen aan het bezek aan attracties); Niet tijdens alle dagrecreatieve activiteiten wrdt geld uitgegeven. Bij uitgaan (93%), recreatief winkelen (80%) en culturele activiteiten (78%) wrdt bij het merendeel van de activiteiten geld uitgegeven. Bij buitenrecreatie (25%), hbby-, vereniging f cursussen (29%) en zelf sprten (30%) wrdt relatief minder vaak geld uitgegeven tijdens de activiteit. Om inzicht te krijgen in de ntwikkeling van de uitgaven aan dagrecreatieve activiteiten kan gebruik wrden gemaakt van gegevens van het CBS tt 2002 en gegevens van het CVTO Ok hier geldt dat beide brnnen niet één p één vergelijkbaar zijn. De nderzeksaanpak lpt p het gebied van uitgaven zelfs zver uiteen dat geen echte vergelijking mgelijk is. Op basis van beide brnnen wrdt een z helder mgelijk beeld geschetst. Tabel 3.3 geeft een verzicht van de ntwikkelingen in de uitgaven aan dagtchten in de peride 1995 tt 2002 p basis van gegevens van het CBS. 6 Deze cnclusies dienen met de ndige vrzichtigheid te wrden geïnterpreteerd mdat het alleen percentages betreft en mdat de twee nderzeken niet vlledig vergelijkbaar zijn. 15

16 Tabel 3.3 Ontwikkeling uitgaven per persn per dagtcht (in eur s), Jaar Deelname Cnsumptie Reisksten Ttaal per ksten ksten dagtcht Ttaal dagtchten ,72 4,26 1,19 7, ,92 6,97 1,84 11,73 Winkelen ,30 3,04 1,52 4, ,54 4,99 2,39 7,92 Wandelen ,13 1,81 0,92 2, ,37 2,90 1,38 4,65 Fietsen ,20 1,94 0,26 2, ,34 3,35 0,59 4,28 Paardrijden ,34 3,66 1,02 10,02 Trimmen, hardlpen, fitness, e.d ,08 4,62 1,67 13, ,27 3,38 1,37 10, ,85 5,13 1,87 14,85 Overige buitensprt ,95 1,00 2,41 7, ,19 1,51 3,06 9,76 Bezek evenementen ,99 4,78 1,90 8, ,83 8,84 2,47 14,14 Znnen e.d. aan zee ,40 3,73 1,73 5, ,29 6,14 2,18 8,61 Watersprt ,40 2,25 1,49 6,14 Brn: CBS, ,10 4,47 1,88 9,45 Uit tabel 3.3 blijkt dat de uitgaven per persn per dagtcht in 2002 aanzienlijk waren gestegen ten pzichte van In 2002 gaf men gemiddeld per persn 11,73 uit aan een dagtcht, een stijging van 63,6% ten pzichte van Het meeste geld wrdt tijdens een dagtcht besteed aan cnsumptie, gemiddeld 6,97 per persn per dagtcht. De hgste uitgaven per persn per dagtcht wrden enerzijds gedaan bij diverse (buiten)sprt activiteiten zals trimmen, hardlpen en fitness, paardrijden en verige buitensprten, en anderzijds bij het bezek aan evenementen, watersprt en znnen en dergelijke aan zee. De hge uitgaven bij de eerste grep activiteiten wrden vral verrzaakt dr deelname ksten. Bij de tweede grep activiteiten nemen cnsumpties het grtste deel van de uitgaven in beslag. In tabel 3.4 zijn de gemiddelde uitgaven per dagtcht weergegeven vlgens de gegevens van het CVTO Deze uitgaven zijn exclusief reisksten, abnnementen en lidmaatschapsksten, maar inclusief uitgaven in winkels en verige ksten. Als zdanig zijn de ttaalbedragen niet vergelijkbaar met de gegevens in tabel 3.3. In het CVTO is niet specifiek per activiteit gevraagd naar de gemaakte reisksten. Wel is p basis van afgelegde kilmeters en gebruikt ververmiddel een gemiddelde berekend van 1,96 per activiteit. 16

17 Tabel 3.4 Uitgaven per persn per dagtcht (in eur s), exclusief reisksten, abnnementen en lidmaatschapsksten, Deelname ksten Cnsumptie ksten Uitgaven in winkels Overige ksten Ttaal per dagtcht Ttaal dagtchten 1,70 3,30 6,10 0,85 12,0 Recreatief winkelen 0,0 2,16 29,41 1,12 32,93 Buitenrecreatie 0,47 1,57 1,07 0,76 3,87 Wandelen 0,30 0,65 0,87 0,14 1,96 Fietsen 0,20 0,82 0,35 0,15 1,51 Zelf sprten 2,11 1,53 0,29 0,28 4,21 Jggen 0,06 0,26 0,14 0,04 0,50 Fitness 2,95 0,45 0,39 0,21 4,00 Cultuur 8,20 2,91 1,10 0,53 12,74 Evenementen 4,47 4,56 5,46 1,82 16,31 Brn: CVTO, 2007 Tabel 3.4 geeft de uitgaven vr de belangrijkste typen dagtchten weer (meest ndernmen). Helaas zijn de nderzeksmethden gebruikt vr de gegevens van het CBS tt 2002 en de gegevens van het CVTO zdanig anders dat geen cnclusies kunnen wrden getrkken ver de verdere ntwikkelingen in uitgaven tussen 2002 en Reisbereidheid vr dagrecreatie en vrijetijdsbesteding landelijk Tabel 3.5 geeft een verzicht van de reisbereidheid per type dagtcht p basis van gegevens uit het CVTO Tabel 3.5 Gegrafische spreiding vrijetijdsactiviteiten (2004/2005, 2006/2007) Categrieën Jaar % Binnen % Buiten 0-5 km 6-10 km > 10 km Gem. afstand gemeente gemeente Ttaal 04/ / ,7 Winkelen 04/ / ,6 Buitenrecreatie 04/ / ,1 Wandelen 04/ / Fietsen 04/ / Cultuur 04/ / ,1 Attracties 04/ / ,4 Evenementen 04/ / ,6 Sprten 04/ / ,5 Uitgaan 04/ / ,8 Brn: CVTO, 2004/2005,2006/

18 De reisbereidheid vr het ndernemen van dagtchten is gering Het merendeel van de dagtchten wrdt p minder dan 10 kilmeter van het thuisadres ndernmen. 42% van de activiteiten wrdt ndernmen in de eigen gemeente, 56% elders in Nederland en 2% in het buitenland (CVTO 2007); De reisbereid verschilt wel sterk per type dagtcht De grtste reisbereidheid heeft men ng altijd vr cultuur (47% meer dan 10 kilmeter) en evenementen (46% meer dan 10 kilmeter). Sprten, wandelen (vr plezier) en winkelen, det men relatief vaak dicht bij huis binnen een straal van 5 km. Vr evenementen, cultuur, attracties, uitgaan en buitenrecreatie is men vaker bereid m ver de gemeentegrenzen heen te gaan; De gemiddelde afgelegde afstand (enkele reis) is 15,7 kilmeter De langste afstanden is men bereid af te leggen vr evenementen ( 28,6 km) cultuur (25,1 km), uitgaan (23,8 km), attracties en sprtwedstrijden (respectievelijk 20,4 en 20,3 km). De minste kilmeters legt men af vr zelf sprten (8,5 km) en hbby s (9,2 km)l; De afgelpen jaren is de reisbereidheid vr dagtchten afgenmen De gegevens in tabel 3.5 bevestigen het beeld dat de reisbereidheid in de afgelpen jaren is afgenmen. Het percentage dagtchten p een afstand van meer dan 10 kilmeter (enkele reis) is gedaald van 44% naar 29%. Het aantal dagtchten dicht bij huis p een afstand van minder dan 5 kilmeter is juist tegenmen van 35% naar 55%. Overigens kan een deel van deze ntwikkeling k wrden verklaard dr wijzigingen in definities. In het bijznder geldt dit vr buitenrecreatie waarnder wandelen en fietsen. Vlgens het NRIT (2007) zu de daling daarnaast grtendeels kunnen wrden verklaard dr de tenemende cngestie, waardr de reisafstand afneemt bij een gelijk aantal reisminuten Dagrecreatie en vrijetijdsbesteding in Gelderland Het CVTO 2007 geeft naast de landelijke gegevens k inzicht in de kenmerken van vrijetijd besteding en vrijetijdbesteders specifiek in Gelderland. Het is hierbij vral interessant m inzicht te krijgen in die aspecten waarin Gelderland significant afwijkt van het landelijke beeld. Hiervr kan wrden gekeken naar de ndernmen activiteiten in Gelderland versus de ndernmen activiteiten in Nederland. Een tweede interessante vergelijking kan wrden gemaakt tussen de kenmerken en activiteiten ndernmen van de vrijetijdbesteders afkmstig uit Gelderland en vrijetijdbesteders afkmstig van buiten Gelderland. Beide invalsheken wrden hierna besprken. Activiteiten in Gelderland versus activiteiten elders in het land; In Gelderland blijft men gemiddeld wat dichter bij huis 57% van de activiteiten wrdt in de eigen prvincie ndernmen. 43% wrdt in de eigen gemeente ndernmen (gemiddeld is dit 42%). Ok blijft men gemiddeld wat dichter bij de eigen wning (0-5 km +2%); In Gelderland pakt men vaker de fiets In Gelderland gebruikt men relatief vaak de fiets als ververmiddel naar een bestemming (28% versus gem. 24%). Minder gebruikt men het penbaarverver (trein 1%, verig OV 2%) f gaat men te vet (-1%); 18

19 In Gelderland wrdt veel tijd besteed aan sprt en hbby s, maar weinig aan buitenrecreatie en uitgaan Gelet p de verdeling ver de verschillende activiteiten dan wrdt er relatief veel tijd besteed aan zelf sprten (17% versus 7%), en hbby s, verenigingen en cursussen 14% versus 6%). Weinig tijd pvallend geneg wrdt besteed aan buitenrecreatie (23% versus 33%)en uitgaan (9% versus 14%). Wat betreft buitenrecreatie det men vral minder aan recreëren niet aan water en tertchtjes met de aut. Men gaat k niet zveel naar een dierentuin, maar juist wel naar de speeltuin, kinderberderij f berderij. Men det veel vr de schl, kerk en sprtvereniging en besteed graag tijd aan muziek, zang, dans, tekenen en schilderen; In Gelderland wrdt minder geld uitgegeven aan cnsumpties De ttale gemiddelde directe bestedingen per activiteit per persn zijn in Gelderland niet significant afwijkend van de rest van Nederland. Wel besteed men significant minder geld aan cnsumpties ( 2,81 versus 3,39 ). Ok de verige ksten liggen iets lager ( 0,56 versus 0,91); In Gelderland ndernemen (jnge) gezinnen relatief veel vrijetijd activiteiten Wat betreft leeftijd lijken de gezinnen (leeftijdsgrepen 6 tt 12 en 35 tt 54) wat sterker vertegenwrdigd in de vrijetijdsactiviteiten in Gelderland. De jeugd (12 tt 24) en de empty nesters (55 tt 64) lijken juist wat ndervertegenwrdigd. De gegevens ver de grepsgrtte bevestigen het beeld dat gezinnen relatief wat vaker vrijetijd besteden in Gelderland. Grepsgrttes van 4 en 5 zijn in Gelderland relatief wat ververtegenwrdigd. Dit lijken in het bijznder gezinnen te zijn met kinderen jnger dan 6 én 6 jaar f uder en een gezinshfd uder dan 35. (+2%); Prfiel vrijetijdbesteders Gelderland De hgere sciale klassen zijn in de vrijetijdsbesteding iets sterker vertegenwrdigd in Gelderland. De CD klasse juist wat minder. Er is een sterke ververtegenwrdiging van de zrgzamen/ traditinelen (20% versus 15% landelijk) en een lichte ververtegenwrdiging van de ruimdenkers/ prgressieven (9% versus 7% landelijk). Evenwichtigen/ mdalen (19%, versus 21% landelijk) en geëngageerden (12%, versus 13% landelijk) zijn k ged vertegenwrdigd, maar iets minder dan het landelijke gemiddelde. Vrijetijdbesteders uit Gelderland versus vrijetijdbesteders van elders; Gelderlanders lpen en fietsen, bezekers van elders kmen met de aut Gelderlanders kmen minder met de aut (41% versus 44% landelijk) en meer met de fiets (30% versus 28% landelijk) f te vet (19% versus 18% landelijk). Bezekers van elders kmen veel vaker met de aut (63%) en juist minder vaak te vet (12%) f met de fiets (15%). Ok kmen bezekers van elders vaker met de trein; Gelderlanders blijven dicht bij huis, bezekers van elders hebben hge reisbereidheid Gelderlanders leggen gemiddeld 9,4 km af vr een activiteit (landelijk 14,3%), bezekers van elders leggen maarliefst gemiddeld 46,1 km af naar een activiteit te; Gelderlanders besteden wat minder Bestedingen dr Gelderlanders liggen gemiddeld rnd de 9,87 (landelijk 12,00). Bezekers van elders besteden gemiddeld juist veel 18,80. ( directe bestedingen exclusief verver en abnnementen); 19

20 Prfiel bezekers van elders wijkt sterk af van prfiel Gelderlanders Bezekers van buiten Gelderland kmen met name uit Utrecht (18%), Nrd-Hlland (17%), Zuid-Hlland (15%) en Nrd- Brabant (15%) en tensltte Overijssel (14%). Onder de dagrecreatieve bezekers aan Gelderland elders uit Nederland is vral de grep 55 tt en met 64 sterk ververtegenwrdigd (17% versus 12% landelijk en 11% nder bezekers uit Gelderland zelf). Juist van de bezekers van buiten Gelderland is de sciale klasse A licht ndervertegenwrdigd (16% versus 19% landelijk) en klasse CD juist sterk ververtegenwrdigd (35% versus 30% landelijk). Het zijn k relatief veel alleenstaanden (14% versus 10% landelijk) en stellen (36% versus 32% landelijk). In het bijznder gezinnen znder kinderen met gezinshfd 55 jaar en uder en alleenstaanden jnger dan 65. Bezekers van buiten zijn vral behudend/ cnservatieven (18% versus 15% landelijk) en genieters/ hednisten (12% versus 9% landelijk). Zrgzamen/ Traditinelen zijn ndervertegenwrdigd (14% versus 20% landelijk). 3.2 Binnenlands terisme Verblijfsrecreatie en terisme algemeen Participatiegraad vakanties in Nederland tamelijk stabiel rnd 80%, wel meer vakanties De participatiegraad vr vakanties van Nederlanders ligt al jaren rnd de 80% (% bevlking dat minimaal 1 maal per jaar met vakantie gaat in binnenland f buitenland). De participatiegraad vr binnenlandse vakanties lag in 2007 p 52%, vr het buitenland was dit 59,8%. Hewel het aantal mensen dat p vakantie gaat dus niet duidelijk lijkt te f af te nemen, stijgt het aantal ndernmen vakanties wel van 34,5 miljen in 2006 naar 35,1 miljen in 2007 (bijna terug p niveau van 2004). Het gemiddelde aantal ndernmen vakanties per persn neemt dus wel licht te (2007 2,81); In 2007 buitenland weer ppulair 2007 laat een lichte stijging zien van het aantal dr Nederlanders ndernmen vakanties in het buitenland (+ 5%), en een daling van het aantal vakanties in eigen land (-1,2%). In 2006 was juist de binnenlandse vakantie ppulair. Vermedelijk speelt het weer in deze verhuding, samen met het ecnmische klimaat een belangrijke rl (2006 was een mie zmer, 2007 juist niet, het ecnmische klimaat was zwel in 2006 als 2007 gunstig); Binnenlandse vakanties vral krt en vaker in de winter Vral de binnenlandse vakantiemarkt is sterk afhankelijk van de krte en middellange vakanties 7. Bijna 75% van alle vakanties in 2006 en 2007 hadden een duur van maximaal 7 dagen. Bij de krtere binnenlandse vakanties lijkt de winterperide in ppulariteit te te nemen laat een lichte extra daling van het aantal lange binnenlandse vakanties zien (8 dagen f langer) Dit is in lijn met de sterkere vrkeur vr de buitenlandse vakantie in 2007; Stijging in aantal vakanties vral extra ndernmen krte en middellange vakanties De stijging in het aantal ndernmen vakanties is het sterkst in het aantal ndernmen krte tt middellange vakanties (tt maximaal 7 dagen). Dit duidt p een tenemende ppulariteit van het ndernemen van een extra krte vakantie tussendr. Bijvrbeeld de stedentrip; Hgere besteding Teristen blijven steeds krter maar besteden wel meer per dag. In 2006 is rnd de 13 miljard aan vakanties uitgegeven. Hiervan is ruim 2,5 miljard besteed aan binnenlandse vakanties (teristisch en seizensrecreatief). Buitenlandse teristen hebben in 2006 vr 7 Vakanties met een lengte van 2 tt maximaal 7 dagen,. 20

21 circa 1,8 miljard in Nederland besteed aan vakanties en dagtchten. In 2007 lagen de ttale bestedingen aan vakanties ng 6% hger p 13,8 miljard. De binnenlandse bestedingen van Nederlanders stegen met 5,1% naar 2,7 miljard (ttale bestedingen, zwel teristisch als seizensrecreatief) Feiten en cijfers binnenlands terisme landelijk Gemiddeld nderneemt de Nederlander ruim 2 vakanties in eigen land per jaar Gemiddeld brengen Nederlanders p jaarbasis 2,17 vakanties dr in eigen land. Gekeken naar type mgeving wrdt 39% van de binnenlandse vakanties drgebracht in bs en heide gebied. 20% brengt men dr aan strand, zee en duinen, 14% p het platteland en 10% in steden. 24% van de in Nederland ndernmen vakanties zijn seizensrecreatieve vakanties 8 : drgebracht in een eigen accmmdatie ; Sinds 2006 weer stijging bestedingen aan binnenlandse vakanties In ttaal werd er in Nederland ruim 2,5 miljard besteed aan binnenlandse vakanties in Dit is bijna 4% meer dan in 2005 (hiervr daling). In 2007 zijn de bestedingen aan binnenlandse vakanties wederm gestegen met 5,1% naar 2,7 miljard; Gemiddeld besteedde men per persn per vakantie in ,53 en per dag 22,15. Tijdens teristische vakanties lagen de gemiddelde bestedingen wat hger p 168,- per vakantie en 27,- per dag. Tijdens seizensrecreatieve vakanties besteed men gemiddeld wat minder per dag: 9,-. In Gelderland liggen de gemiddelde bestedingen per teristische vakantie wat lager dan gemiddeld p 25,- per persn per dag. De bestedingen aan seizensrecreatieve vakanties liggen p het landelijke gemiddelde van 9,- per dag. In 2007 daling participatiegraad en aantal ndernmen vakanties in binnenland 2007 was vr de binnenlandse vakantiemarkt een minder gunstig jaar. De participatiegraad is gedaald met 0,7% naar 52,3% en het aantal ndernmen vakanties nam af met 1,2% naar 17,6 miljen; Daling binnenlandse vakanties vral in vaste standplaats en lange vakantie Vral de seizensrecreatieve vakanties laten in 2007 een sterke daling zien van 10%. Het aantal teristische vakanties is ng iets gestegen met 2%. Het aantal ndernmen krte en middellange binnenlandse vakanties is stabiel p 12,8 miljen, maar het aantal ndernmen lange vakanties (8 dagen f langer) is in 2007 iets gedaald met 4% naar 4,8 miljen; Bungalw meest ppulaire accmmdatie, htel in pkmst, camping verliest terrein Landelijk gezien werd in % van de teristische binnenlandse vakanties drgebracht in een vakantiebungalw p een park, 21% in een htel/ mtel, 9% in een teristische caravan, 6% in een teristische tent en 3% in een stacaravan (laatste drie samen betekent 18% p een camping (excl. jeugdherberg /grepsaccmmdatie van 5%)). De cijfers ver 2007 laten een verdere stijging zien van het aantal teristische vakanties ndernmen in een htel (+8%) en in een bungalw (+5%). Het aantal teristische campingvakanties is licht gedaald met 2%; Signalen van seizensverlenging vr binnenlandse vakanties 8 Seizenrecreatieve vakanties zijn vlgens het CVO: vakanties drgebracht in een eigen accmmdatie, zals een tweede wning, (sta)caravan p seizen- f jaarplaatsvlkstuinhuisje f bt met een vaste ligplaats. 21