[FONS, WAT DOE JIJ HIERNA?]

Transcriptie

1 2011 Auteur: Milou Pouw Interfacultaire Lerarenopleiding Universiteit van Amsterdam Profiel: Leerlingbegeleiding Opdrachtgever: N. Voorn Fons Vitae Lyceum [FONS, WAT DOE JIJ HIERNA?] Een onderzoek naar de effectiviteit van het LOB-beleid op het Fons Vitae Lyceum

2 Inhoudsopgave Inleiding Loopbaanoriëntatie- en begeleiding Wat is goede LOB? Hoe is de LOB-regeling op het Fons Vitae Lyceum? Tussenconclusie Doorstroom na de middelbare school Landelijke cijfers: studie-uitval landelijke cijfers: tevredenheid Resultaten Studie-uitval op het Fons Vitae Lyceum Mening van oud-leerlingen Slot Conclusie Aanbevelingen Evaluatie met de opdrachtgever Literatuurlijst Bijlagen

3 Inleiding Het Fons Vitae Lyceum is een middelbare school in Amsterdam Zuid. Elk jaar slagen er weer vele scholieren voor hun havo- en vwo diploma, om daarna hun studieloopbaan voort te zetten op een zelf gekozen HBO- of WO opleiding. Sommigen komen nog eens terug op school tijdens een musicalvoorstelling of culturele avond, en van deze leerlingen horen docenten dan wat ze zijn gaan doen na hun slagen. Maar de meeste leerlingen zien docenten na de diploma-uitreiking niet meer terug. Over het algemeen hebben de docenten op het Fons Vitae Lyceum dan ook geen idee wat er van hun leerlingen terecht komt, en dit is natuurlijk ook moeilijk bij te houden van iedereen. Echter, het feit is dat de middelbare school als het ware een voorbereiding is op het hoger onderwijs en daarmee de loopbaan van leerlingen, en het is ook tijdens de middelbare schooltijd dat leerlingen geacht worden belangrijke keuzes te maken betreffende deze verdere loopbaan. Het is voor leerlingen van 16,17 jaar oud bijna ondoenlijk om dit soort keuzes zelf uit te vogelen, en daarom is de middelbare school er vaak om de leerlingen daarin te ondersteunen en voor te lichten, in de vorm van Loopbaanoriëntatie- en Begeleiding. Het feit dat docenten hun oud-leerlingen meestal uit het oog verliezen op het moment dat ze het schoolplein voor de laatste keer verlaten brengt met zich mee dat het voor een school lastig is om achteraf te bekijken hoe effectief de hulp wat betreft studiekeuze is geweest voor leerlingen, en of de keuze de juiste is gebleken. Uit onderzoek blijkt namelijk dat het maar al te vaak gebeurt dat studenten gedurende hun studietijd switchen van studie, of zelfs helemaal uitvallen. Een goed LOB-beleid op middelbare scholen kan bijdragen aan een doordachte keuze van leerlingen voor een vervolgstudie, en zo de studie-uitval in de latere loopbaan beperken. Dit onderzoek heeft als doel het in kaart brengen van het LOB-beleid van het Fons Vitae lyceum, en daarbij te onderzoeken hoe effectief dit beleid is. 1 Deze effectiviteit zal gemeten worden door oudleerlingen van de laatste twee afgestudeerde leerjaren te interviewen. Op deze manier kan in kaart gebracht worden in hoeverre leerlingen voor zichzelf de goede keuze hebben gemaakt, als het gaat om hun vervolgstudie, en in hoeverre de studiekeuzebegeleiding op het Fons Vitae Lyceum hieraan heeft bijgedragen. Daarnaast kan deze effectiviteit zich ook tonen door het percentage van de studie-uitval van oud-leerlingen van het Fons Vitae te vergelijken met landelijke cijfers wat betreft studie-uitval. Het Fons Vitae Lyceum profileert zich als een school die begaan is met de loopbaan van hun leerlingen, dit blijkt onder andere uit onderstaand stukje tekst, dat op de website van de school te vinden is: Missie Het Fons Vitae Lyceum is een school voor havo, atheneum en gymnasium. Een school waar leerlingen gestimuleerd worden hun talenten breed te ontwikkelen en een daarbij passend diploma te halen, zodat zij mede door ons toedoen op een zelfbewuste en verantwoorde wijze kunnen functioneren in de maatschappij. 2 1 Hiermee wordt alleen bedoeld Loopbaanoriëntatie- en Begeleiding in de bovenbouw. LOB-activiteiten in de onderbouw tijdens het mentoraat worden in dit onderzoek niet meegenomen

4 Hieruit blijkt al dat de school bewust bezig is met het voorbereiden van leerlingen op hun latere rol in de maatschappij. Voor een visie als de bovenstaande is een goede LOB onmisbaar, en een blik in het schoolplan levert daarover de volgende tekst op: Schoolloopbaanbegeleiding en studie- of beroepskeuze Ook bij de schoolloopbaanbegeleiding en studie- of beroepskeuze speelt de mentor een belangrijke rol. Hij is degene die in persoonlijke contacten met de leerling onderzoekt wat deze wil. Vervolgens is hij ook degene die de leerling (en zijn ouders) informeert over de adviezen die de docentenvergadering heeft gegeven. In meer specifieke situaties zijn de decanen degenen die specifieke kennis hebben over beroeps- en/of studiekeuze. ( ) Wij verwachten van mentoren dat zij hun leerlingen ondersteunen en begeleiden, in de eerste klas als gids, maar in de loop der leerjaren steeds meer als coach, zodat leerlingen geleidelijk aan meer eigen verantwoordelijkheid gaan dragen voor hun (leer)loopbaan. 3 Vooralsnog wordt er dus in het schoolplan vrij kort ingegaan op het LOB-beleid, terwijl er wel degelijk een LOB-beleid aanwezig is op het Fons Vitae Lyceum. Dit vraagt dus om een verder in kaart brengen van dit beleid. In hoofdstuk 1 van dit onderzoek zal ingegaan worden op wat goede LOB inhoudt volgens de algemene standaarden van de VO-raad en zal ook de LOB op het Fons Vitae in kaart worden gebracht. Aan het eind van dit hoofdstuk zal een vergelijking tussen deze twee worden gemaakt en bekeken worden in hoeverre de LOB op het Fons Vitae Lyceum past binnen het ideale plaatje van LOB. Vervolgens zal in hoofdstuk 2 kort worden uiteengezet en toegelicht hoe het gesteld is met de landelijke cijfers als het gaat om uitval van studenten in de vervolgopleidingen. Na een kwalitatieve steekproef door middel van interviews onder oud-leerlingen van de afgelopen twee leerjaren zullen in hoofdstuk 3 allereerst de uitval-cijfers van het Fons Vitae Lyceum vergeleken worden met de landelijke cijfers. In paragraaf 3.2 staan de resultaten van het tweede deel van de interviews, waar wordt ingegaan op de kwaliteit en de effectiviteit van de LOB die de oud-leerlingen hebben ervaren. Tenslotte worden er in hoofdstuk 4 conclusies getrokken aangaande het onderzoek, en daarbij zullen in paragraaf 4.2 aanbevelingen worden gedaan. 3 Schoolplan Fons Vitae Lyceum, , versie september 2007, pag. 7 4

5 1. Loopbaanoriëntatie- en begeleiding 1.1 Wat is goede LOB? In 2009 is de VO-raad het Project Stimulering LOB gestart. LOB is volgens de VO-raad een zeer belangrijk instrument voor het maken van een doordachte studiekeuze van leerlingen, en deze keuze stimuleert weer de talentontwikkeling van leerlingen, en maakt dat zij kunnen uitblinken op het gebied waar hun talenten liggen. Deze twee punten staan hoog op de agenda van het ministerie van OCW. Tot op heden lijkt LOB nog niet goed tot zijn recht te komen in het voortgezet onderwijs, wat jammer is, en wat ook bij zou kunnen dragen aan de relatief hoge uitval van studenten in het eerste jaar van hun vervolgstudie; gemiddeld 30% in het HBO en 25% in het WO. 4 Het Project Stimulering LOB is erop geënt scholen zich bewust te laten worden van waar zij staan wat betreft LOB. Het gaat om het uitwisselen van kennis over wat werkt binnen LOB en waar dit al werkt, zodat scholen elkaar daarin kunnen stimuleren. Daarnaast ligt de focus ook op het bevorden van deskundigheid, dus op welke manier mensen, die op verschillende wijzen met LOB in aanraking komen, hun taken op een deskundige manier kunnen uitvoeren en daarin geholpen kunnen worden. En als laatste rijst daarmee natuurlijk de vraag: wat is dan goede LOB? En als school kun je je dan afvragen in hoeverre je al voldoet aan het beeld van wat goede LOB is, en wat er nog verbeterd kan worden. In haar stimuleringsplan heeft de VO-raad getracht verschillende theorieën bij elkaar te brengen tot een heldere uiteenzetting over wat verstaan wordt onder goede Loopbaanoriëntatie- en Begeleiding. LOB kan gedefinieerd worden als een geïntegreerd, dynamisch en continu proces is van voorbereiding op een toekomstige vervolgopleiding, arbeidsmarkt, maatschappelijke participatie en verwerving en loopbaancompetenties. 5 Hierbij moet benadrukt worden dat het dus gaat om een proces, en dat wil dan ook zeggen dat het niet ophoudt op het moment dat leerlingen hun middelbare schooldiploma in handen hebben. In het stimuleringsplan wordt dan ook gepleit voor een doorlopende studieloopbaanbegeleiding, die doorloopt tot in het vervolgonderwijs. Op deze manier wordt LOB dus tot stand gebracht door een samenwerking tussen het middelbare onderwijs en het vervolgonderwijs, met hulp vanuit de beroepspraktijk en ouders. Vooralsnog wordt genoemd dat de theorie die ontwikkeld is op dit gebied vaak toegespitst is op het VMBO, omdat dit erg beroepsgericht is en dus vaker en makkelijker samenwerkt met de beroepspraktijk. De aansluiting tussen de havo/vwo en het hbo en wo is minder goed, terwijl dit wel van groot belang kan zijn voor de uiteindelijke keuze van leerlingen. Het zou bijvoorbeeld goed werken om leerlingen al in het voortgezet onderwijs in contact te laten komen met het wetenschappelijk onderwijs, door bijvoorbeeld mee te kunnen werken aan onderzoeken. Op deze manier maken leerlingen een keuze die ook gebaseerd is op ervaring en de reflectie hierop. De volgende punten zijn volgens de VO-raad van belang voor het voeren van een goed LOB-beleid en ook onderdeel van de huidige visie op LOB. 4 Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA), Voorlichting en begeleiding bij de studie- en beroepskeuze en de rol van arbeidsmarktinformatie, maart VO-raad, Stimuleringsplan LOB, februari 2009, pag. 10 5

6 Loopbaancompetenties (van leerlingen) moeten leerdoelen zijn, op genomen in het curriculum. De loopbaanleerlijn (en activiteiten) is geplaatst in de eerste lijn, waarbij de docenten en mentoren zorg dragen voor de uitvoering ervan. De loopbaanleerlijn is structureel geïntegreerd in het curriculum, in plaats van dat het los staat van het onderwijs. Het traject van loopbaanbegeleiding moet worden aangepast aan de vraag van de leerling, in plaats van een vaststaand programma. 6 Bovenstaande punten zouden dus als uitgangspunt genomen kunnen worden voor het voeren voor een succesvol LOB-beleid. Andere factoren die LOB volgens de VO-raad tot een succes kunnen maken, (maar welke op dit moment nog wel vaak valkuilen zijn voor veel scholen) zijn 7 : Maak werk van effectieve LOB Dit vooral met de nadruk op effectief, en dit kan alleen wanneer er voldoende deskundigheid aanwezig is binnen de school. Formuleer een visie en een beleid dat bij de situatie van de school past. Op deze manier wordt de eenduidigheid bevorderd, en zijn de stappen die gezet worden voor leerlingen ook logisch en passend bij de schoolcultuur. Beschrijf rollen en taken voor management, docenten, mentoren en decanen. Bij een dergelijke aanpak is het voor iedereen binnen de school duidelijk wat zijn of haar taak is en kunnen daar ook geen misverstanden over ontstaan. Organiseer deskundigheidsbevordering Zoals gezegd is dit noodzakelijk voor het organiseren van een effectieve LOB, en dit valt ook samen met één van de speerpunten van het Project Stimulering LOB. Prioriteer LOB: maak tijd en mensen vrij Wanneer er geen tijd en ruimte is voor een gestructureerde LOB, zal dit ook afdoen aan de effectiviteit daarvan. Maak als school zichtbaar wat er al aan LOB gebeurt Op deze manier kan de school zich onderscheiden en is het voor ouders helder wat het beleid is op dit gebied. Doe het samen met de omgeving: bedrijven, vervolgonderwijs en ouders Ook dit is een groot speerpunt van de VO-raad, en volgens onderzoek ook onmisbaar als het gaat om het maken van keuzes voor leerlingen. 6 VO-raad, Stimuleringsplan LOB, februari 2009, pag. 4 7 VO-raad, Stimuleringsplan LOB, februari 2009, pag. 13 6

7 1.2 Hoe is de LOB-regeling op het Fons Vitae Lyceum? Om een goed beeld te krijgen van hoe de LOB ingericht en geïntegreerd is op het Fons Vitae Lyceum, heb ik de decaan van het VWO, de heer A. Streefland, geïnterviewd. Tijdens het interview zijn we vooral ingegaan op de huidige LOB-regeling en hoe deze wordt uitgevoerd op school. Daarnaast is kort gevraagd naar de persoonlijke visie van de decaan. Allereerst heeft Dhr. Streefland uitgelegd hoe het LOB-beleid in elkaar zit op het Fons Vitae Lyceum. Wanneer leerlingen VWO doen beginnen ze in de derde klas aan het begin van het jaar met het kiezen van een M- of N-stroom. Leerlingen worden op verschillende manieren geholpen om tot een keuze te komen. Zo werken de leerlingen op de computer met programma s om bijvoorbeeld te testen waar hun interesses en vaardigheden liggen, er zijn ouderavonden, en daarnaast hebben alle leerlingen in de derde klas van het VWO een gesprek met de decaan over de keuze voor één van beide stromen. In de vierde klas zitten VWO-leerlingen dus binnen een bepaalde stroom, en in dat jaar is het de bedoeling dat ze een profiel gaan kiezen om daarmee in de vijfde te starten. Meestal wordt dit een profiel dat binnen de gekozen stroom valt, maar er kan eventueel ook gekozen worden voor een N-profiel, terwijl de leerling M-stroom doet, of andersom. Daarbij kiezen leerlingen dus niet alleen een profiel, maar moeten er ook extra keuzevakken worden gekozen binnen het pakket. Er zijn een aantal vakken, waaronder bijvoorbeeld Management en Organisatie, die pas starten in de vijfde, en leerlingen kunnen dan ook al eerder gekozen vakken voor de vierde klas (bijvoorbeeld filosofie) laten vallen en starten met een nieuw vak, als dit de leerling beter ligt. Ook in de vierde klas van het VWO voeren de leerlingen gesprekken met de decaan over de profielkeuze. Daarbij wordt al wel een beetje gekeken naar wat de leerling wil gaan doen na de middelbare school, maar gaat het ook om interesses en vaardigheden. Er wordt als het ware een midden gehouden tussen wat leerlingen later willen en wat hun vaardigheden zijn. Dhr. Streefland geeft aan dat de ervaring leert dat datgene dat leerlingen willen, niet altijd binnen hun mogelijkheden valt, en dat dat moment van waarheid vaak in de derde klas al naar boven komt. In de HAVO kiezen leerlingen niet eerst een stroom, maar wordt aan het eind van de derde klas gelijk een profiel gekozen voor 4 en 5 HAVO. De decaan van de HAVO voert ook individuele gesprekken met de derde klas-leerlingen over hun profielkeuze. In 4 HAVO en 5 VWO beginnen op het Fons Vitae Lyceum activiteiten met betrekking tot een eventuele studiekeuze. De leerlingen in deze klassen zijn dat jaar verplicht een gezamenlijke open avond bij te wonen, waarbij voorlichting wordt gegeven over verschillende studierichtingen. Leerlingen die dan al een idee hebben van wat ze willen bezoeken dan zelf vaak open dagen van hogescholen en universiteiten, deze zijn niet verplicht. Leerlingen die geen idee hebben van wat ze willen gaan doen kunnen terecht bij de decanen voor een individueel gesprek. Naast de decanen hebben ook mentoren een rol in de Loopbaanoriëntatie- en Begeleiding van leerlingen, maar dit gebeurt niet altijd. Mentoren kunnen een hele grote rol hebben, en individuele docenten ook, maar dat is erg afhankelijk van de mentoren. Er zijn natuurlijk mentoren die daar goed in zijn, en die ook contact hebben met leerlingen individueel en er zijn er natuurlijk ook die dat niet hebben. 8 8 Interview Dhr. A. Streefland,

8 Van de mentoren wordt wel verwacht dat ze gesprekken hebben met leerlingen. Als je mentor bent van 6 VWO heb je maar tien leerlingen onder je hoede, en dan praat je met die leerlingen, en dan praat je natuurlijk ook over de toekomst. En als ze er daar niet uitkomen, dan sturen ze ze (red. de leerlingen) naar mij. Maar dat wisselt heel erg, want je hebt ook mentoren die dat niet zo doen. 9 De vaste, ingeroosterde mentoruren in 5 HAVO en 6VWO zijn afgeschaft op school, vanwege bezuinigingen. Daarnaast waren ingeroosterde mentoruren ook een belasting voor het rooster, en werd het niet noodzakelijk geacht om elke week een mentoruur te hebben in het laatste schooljaar. Door de bezuinigingen is het ook mogelijk dat de vele individuele aandacht die er nu is, minder zal worden. De dreiging bestaat dat dat verder verzakelijkt. Het is leuk dat ik met iedereen praat, maar het kost natuurlijk ontzettend veel tijd. En ik vind het wel leuk, maar je kan zeggen dat het te duur is. 10 Op de website en in het schoolplan wordt aangegeven dat het Fons Vitae Lyceum een school is die een focus heeft op talentontwikkeling, en het behalen van een daarbij passend diploma, zodat leerlingen op een bewuste wijze kunnen functioneren in de maatschappij. 11 Daarnaast wordt het volgende vermeld op de website: We zijn een katholieke school waar iedereen welkom is, waar we naast het verwerven van kennis en vaardigheden ook aandacht hebben voor levensvragen en ontwikkeling van persoonlijke kwaliteiten. 12 Deze visie is in zekere zin terug te zien in het LOB-beleid op de school. De aandacht voor individuele leerlingen en hun persoonlijke kwaliteiten is terug te zien in de individuele gesprekken die de decanen voeren met de leerlingen over hun stroom- en profielkeuze, en eventueel ook de studiekeuze. Daarnaast geeft Dhr. Streefland ook aan dat het niet-zakelijke karakter van het beleid ook rijmt met de cultuur van de school. 13 In het tweede deel van het interview is er meer ingegaan op de persoonlijke visie van Dhr. Streefland op het LOB-beleid. Allereerst heb ik heb gevraagd een definitie te geven van wat goede LOB moet inhouden. ( ) Dat de leerlingen in ieder geval de beschikking hebben over alles wat bekend is op het gebied van eisen van vervolgopleidingen. En verder individuele aandacht voor de leerlingen via óf mentoren óf decanen en dan gaat het vooral om goed contact hebben. 14 Daarnaast is Dhr. Streefland al wat langer decaan, en heeft dus ook de nodige ervaring met het LOBbeleid op school en de uitwerking hiervan. 9 Interview Dhr. A Streefland 10 Interview Dhr. A. Streefland Interview Dhr. A. Streefland 14 Interview Dhr. A. Streefland 8

9 Het probleem is een beetje, in de zesde klas, dat leerlingen die het meest moeite hebben met kiezen, tegelijkertijd ook vaak zwakke leerlingen zijn. En die zijn dan heel gefocused op het eindexamen, en dus minder op kiezen, want die willen eerst hun eindexamen halen. Dat vind ik ook logisch. Ik ben daar altijd wat voorzichtig in, je gaat ze niet lastigvallen als ze met hun eindexamen bezig zijn met wat ga je volgend jaar doen? Maar ik kan me ook voorstellen dat je daar wat harder in bent. 15 Een negatief aspect dat wordt ervaren vanuit universiteiten, is dat deze vaak veel reclame maken voor studies. Nu wordt niet zozeer deze reclame als negatief ervaren, maar meer de inhoud van de studies waar reclame voor wordt gemaakt. Er is op een gegeven moment een woud van nieuwe studierichtingen ontstaan om studenten te trekken, waarvan de inhoud toch een beetje dubieus is, in ieder geval dubieus in wat ze daar nou laten mee moeten gaan doen. En dat leerlingen dat om het glamour-achtige gaan kiezen, daar ben ik nooit zo n voorstander van. Die (red. universiteiten) maken het vaak voor leerlingen ingewikkelder om te kiezen, want die hebben daar niet zo n beeld bij. Er is gewoon heel veel bijgekomen, en dat maakt het voor de leerlingen ondoorzichtiger en daar is volgens mij in heel Nederland niemand bij gebaat. 16 Als sterk punt van het LOB-beleid noemt Dhr. Streefland het sterke individuele karakter van de begeleiding, dat eventueel afgezet zou kunnen worden tegen een wat meer systematische aanpak. 1.3 Tussenconclusie In de eerste paragraaf is een beschrijving gegeven van wat volgens de VO-raad goede Loopbaanoriëntatie- en Begeleiding in zou moeten houden. Daarna is in de tweede paragraaf een beeld geschetst van de LOB op het Fons Vitae Lyceum en de visie erop van één van de uitvoerders van het beleid. In deze paragraaf worden deze twee eerste paragrafen naast elkaar gelegd ter vergelijking. Daarbij wordt gekeken in hoeverre het Fons Vitae Lyceum past in het plaatje van goede LOB volgens de VO-raad. Allereerst zal worden ingegaan op het karakter en de definitie van Loopbaanoriëntatie- en Begeleiding. Volgens de VO-raad is LOB een belangrijk instrument voor de talentontwikkeling van leerlingen en het kunnen uitblinken op het gebied waar de talenten van een leerling liggen. Als één van de eerste punten in de visie van het Fons Vitae Lyceum wordt de talentontwikkeling van leerlingen genoemd, om bij deze talenten een passend diploma te kunnen halen. Er kan dus gezegd worden dat talentontwikkeling van leerlingen zowel bij het Fons Vitae Lyceum, als bij de VO-raad, hoog in het vaandel staat. De defnitie van LOB, zoals de VO-raad die heeft geformuleerd was de volgende: een geïntegreerd, dynamisch en continu proces is van voorbereiding op een toekomstige vervolgopleiding, arbeidsmarkt, maatschappelijke participatie en verwerving en loopbaancompetenties. 17 Het proces van profiel- en studiekeuze is op het Fons Vitae Lyceum een geïntegreerd proces, en ook continu, in de zin dat het proces al begint in de derde klas, en doorloopt tot aan het einde van de 15 Interview Dhr. Streefland 16 Interview Dhr. Streefland 17 VO-raad, Stimuleringsplan LOB, februari 2009, pag. 10 9

10 schooltijd. Leerlingen worden daarin voorbereid op (het kiezen van) een vervolgopleiding. Deze keuze vindt soms al plaats tijdens de schooltijd, maar het gebeurt ook dat leerlingen hun keuze later pas maken. De stimulans tot maatschappelijke participatie is terug te zien in activiteiten binnen het mentoraat, zoals de werkveldstage in de 4 e klassen, die voor alle leerlingen verplicht is. Het werken aan loopbaancompetenties komt niet expliciet naar voren, maar is in zekere zin wel ingebed in de aandacht voor talentontwikkeling en de individuele aandacht voor leerlingen. Het voorbereiden op de arbeidsmarkt komt in het geheel het minst naar voren. Naast de definitie van wát LOB is, heeft de VO-raad ook punten opgesteld die onderdeel zijn van de visie op goede LOB, en punten die nu nog vaak valkuilen zijn op veel scholen, maar die LOB ook tot een succes kunnen maken. De VO-raad pleit ten eerste voor het maken van loopbaancompetenties tot leerdoelen, geïntegreerd in het curriculum. Wat de precieze leerdoelen van het Fons Vitae Lyceum zijn ten aanzien van de loopbaancompetenties is niet duidelijk, maar vooralsnog lijkt het alsof de LOB los staat van het curriculum. Daarnaast is een goede loopbaanleerlijn volgens de VOraad geplaatst in de eerste lijn, en wordt deze dus uitgevoerd door docenten en mentoren. Op dit moment is de uitvoering van de LOB vooral in handen van de decanen, en spelen de mentoren daarbij ook een rol. Welke rol dit precies is, verschilt per mentor. Door het individuele karakter van de LOB op het Fons Vitae wordt de begeleiding toegespitst op de vraag van de leerling; een belangrijk punt volgens de VO-raad. De zogenaamde succesfactoren (en huidige valkuilen) zijn in zekere mate terug te zien in de LOB op het Fons Vitae Lyceum. Allereerst lijkt er voldoende deskundigheid aanwezig bij de decanen, die beiden veel ervaring hebben met LOB. Hoe het is gesteld met de deskundigheid van de mentoren, is op dit moment onbekend, alsmede het punt of er veel aan deskundigheidsbevordering wordt gedaan, vooralsnog wordt dit nergens expliciet benoemd. De visie op LOB en de uitvoering ervan rijmt met de visie en de cultuur van de school, een punt dat van belang is volgens de VO-raad. Een andere succesfactor voor goede LOB is het vrijmaken van tijd en mensen voor het beleid. Onder andere de bezuinigingen hebben ervoor gezorgd dat de mentoruren in 5 HAVO en 6 VWO zijn afgeschaft, en de kans bestaat dat de tijd die de decanen krijgen voor individuele gesprekken in de toekomst ook (deels) verdwijnt. Voor een buitenstaander (dus geen leerling/ouder) is het niet direct zichtbaar wat het LOB-beleid inhoudt op het Fons Vitae. Een (korte) uitleg over hoe de LOB is geregeld op school is niet te vinden buiten de schoolmuren. De samenwerking tussen het Fons Vitae en de omgeving (arbeidsmarkt, ouders, universiteiten en hogescholen) is vooral zichtbaar in de ouderavonden in de derde klas, waarbij het gaat om het kiezen van een stroom, en de verplichte open avond in 4 HAVO en 5 VWO, waarbij voorlichting wordt gegeven door vervolgopleidingen. De werkveldstage brengt leerlingen voor een korte tijd in contact met de arbeidsmarkt, dus dit zou ook een samenwerking genoemd kunnen worden. Van een verdere intensievere of meer geïntegreerde samenwerking tussen school en arbeidsmarkt of vervolgopleidingen lijkt geen sprake. In de eerste paragraaf zijn in totaal elf punten genoemd van de VO-raad, die gelden als punten voor een goede LOB. Alle punten zijn in meer of mindere mate wel terug te zien in het beleid op het Fons Vitae Lyceum, zij het wel dat veel punten ook niet helemaal duidelijk lijken te zijn. Vooral op de punten van de rol van mentoren en hun deskundigheid, de integratie in het curriculum en blijven houden van voldoende tijd en ruimte voor LOB verschilt het Fons Vitae Lyceum in enige mate van de visie van de VO-raad, of is niet precies duidelijk wat de visie van het Fons Vitae Lyceum hierover is. 10

11 2. Doorstroom na de middelbare school 2.1 Landelijke cijfers: studie-uitval In deze paragraaf wordt een korte toelichting gegeven bij de landelijke cijfers als het gaat om uitval van studenten in het eerste jaar van hun vervolgopleiding in het HBO of WO. In 2008 heeft het Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA) een onderzoek gedaan naar de voorlichting en begeleiding bij het maken van een studiekeuze door leerlingen in het middelbaar onderwijs. Hierbij is niet alleen gekeken naar de tevredenheid van studenten over de hulp bij hun keuze, maar zijn ook cijfers gepubliceerd over studieuitval in het hoger onderwijs. De cijfers in datzelfde onderzoek stammen nog uit 2004, maar sindsdien zijn er geen grote veranderingen geweest. Het ROA doet al sinds de jaren negentig onderzoek op dit gebied en heeft gedurende de afgelopen jaren gegevens verzameld van in totaal 336 havo/vwo scholen en 36 hbo/wo-instellingen. De cijfers in dit onderzoek komen van de grote schoolverlatersenquete die in 2004 door het ROA is gehouden bij deze 336 middelbare scholen en 36 hbo/wo-instellingen, daarbij zijn in het voorjaar van 2005 nog een aantal vragen extra beantwoord door deze leerlingen. Het ROA gebruikt ook cijfers uit de jaren 90 om veranderingen te kunnen waarnemen, in dit onderzoek gaat het dus echt om de laatst verzamelde cijfers van 2004/2005. Hoeveel respondenten er precies waren staat nergens vermeld, alleen dus het aantal meewerkende scholen. Van de havo-schoolverlaters volgde ten tijde van het onderzoek 86,5% procent nog de vervolgopleiding die ze in de eerste plaats hadden gekozen. Dit betekent dus dat 13,5% van de exhavisten hun vervolgopleiding ongediplomeerd heeft verlaten in Van de vwo-schoolverlaters volgden er in 2004 nog iets meer hun eerst gekozen vervolgopleiding: 88,2%. 11,8% van de exvwo ers heeft in 2004 hun vervolgopleiding ongediplomeerd verlaten. 18 Deze cijfers gelden alleen voor studenten die gelijk na het behalen van hun middelbare schooldiploma in het daaropvolgende studiejaar een vervolgopleiding zijn gaan doen, in welk jaar van hun studie ze zaten is niet duidelijk, het gaat er alleen om dat er in het studiejaar bovenstaand percentage studenten is gestopt met hun opleiding zonder hiervoor een diploma te hebben behaald. Van het totale aantal instromers (dus ook mensen die van het mbo, of een andere opleiding komen) in het wetenschappelijk onderwijs stopt 25% in het eerste jaar met de studie, en in het HBO is dit zelfs 30%. 19 Wanneer studenten besluiten om te stoppen met hun opleiding, heeft dit vaak te maken met spijt van de gekozen opleiding, hoewel dit niet altijd de reden tot stoppen hoeft te zijn. De cijfers wat betreft spijt staan in de tabel hieronder. Het gaat hierbij wel om alle ondervraagde studenten in 2004, en niet alleen om diegenen die gestopt zijn. 18 Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA), voorlichting en begeleiding bij de studie- en beroepskeuze en de rol van arbeidsmarktinformatie, maart 2008, p p.3 11

12 Spijt van keuze vervolgopleiding Totaal % Havo Geen spijt van keuze opleiding 80,4 Spijt van keuze opleiding 19,6 Vwo Geen spijt van keuze opleiding 86,7 Tabel Spijt van keuze opleiding 13,3 Nogmaals, spijt van de gekozen opleiding is lang niet altijd de reden voor het stoppen met een opleiding. Er zijn vele andere redenen voor het stoppen met een vervolgstudie en doorstuderen terwijl de student wel spijt heeft van zijn/haar keuze kan natuurlijk ook. Uit onderzoek van de ROA is gebleken dat 51% van de in 2004 ondervraagde studenten die gestopt waren met hun opleiding spijt van hun keuze als de belangrijkste reden opgaven. Andere redenen waren de moeilijkheid van de studie, motivatie, het niet interessant zijn van de lessen of het toch liever gaan werken. 21 Het is wel gebleken dat ongeveer anderhalf jaar na het afstuderen op de middelbare school de meeste studenten die waren gestopt wel weer een andere opleiding zijn gaan volgen, vwo ers iets vaker dan havisten. Aan de gestopte studenten is anderhalf jaar na het afstuderen op de middelbare school gevraagd of ze op dat moment weer een opleiding volgden. Bij de havo-schoolverlaters volgde op dat moment 70,3% een opleiding, en bij het vwo ligt dit percentage wat hoger: 87,9%. 22 Dat een student stopt met een in eerste instantie gekozen opleiding, wil dus niet zeggen dat deze studenten nooit meer een nieuwe studie start. 2.2 landelijke cijfers: tevredenheid Als het gaat over de tevredenheid over de studiekeuzebegeleiding die leerlingen krijgen op de middelbare school, kan dat gaan over de hulp bij de keuze voor een bepaald profiel of vakkenpakket, en over de hulp bij het kiezen van een vervolgstudie. Deze twee aspecten van tevredenheid op landelijk gebied staan hieronder verwerkt in tabel 2.2 en 2.3. Deze tabellen komen allebei uit het onderzoek van het ROA uit 2004 en het beslaat hier dus oud-leerlingen van 336 havo/vwo scholen door heel Nederland. In de originele tabellen wordt ook ingegaan op het verschil van tevredenheid per profiel, maar dit is niet van belang voor dit onderzoek. 20 Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA), maart 2008, p Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA), maart 2008, p Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA), maart 2008, p

13 Tevredenheid met hulp bij keuze vakkenpakket Totaal % havo Zeer ontevreden 5,3 Tamelijk ontevreden 13,2 Neutraal 36,1 Tevreden 36,5 Zeer tevreden 8,9 vwo Zeer ontevreden 3,1 Tabel Tamelijk ontevreden 12,7 Neutraal 32,9 Tevreden 41,0 Zeer tevreden 10,3 Zoals af te lezen in bovenstaande tabel zijn zowel havisten als vwo ers voornamelijk overwegend neutraal tot tevreden, waarbij vwo ers nog wat vaker aangeven tevreden tot zeer tevreden te zijn over de hulp bij de keuze voor een bepaald vakkenpakket. Tevredenheid met hulp keuze vervolgopleiding Totaal % havo Zeer ontevreden 6,0 Ontevreden 18,7 Neutraal 41,5 Tevreden 27,4 Zeer tevreden 6,4 vwo Zeer ontevreden 4,5 Tabel Ontevreden 17,7 Neutraal 41,8 Tevreden 30,4 Zeer tevreden 5,6 23 Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA), maart 2008, p

14 Uit de bovenstaande tabel blijkt dat de tevredenheid over de hulp bij de keuze voor een bepaalde vervolgopleiding zowel bij havisten als vwo ers hoofdzakelijk neutraal scoort. Van de overige studenten is het grootste deel dan tevreden, maar bij allebei de niveaus geeft bijna een vijfde van de studenten aan ontevreden te zijn over de hulp bij de studiekeuze. Wanneer tabel 2.2 en 2.3 naast elkaar gelegd en vergeleken worden, lijkt het erop dat de hulp bij de keuze voor een vervolgopleiding achterblijft op de hulp bij de keuze voor een profiel of vakkenpakket. Er kan uit bovenstaande tabel in zekere zin geconcludeerd worden dat ongeveer een kwart van de studenten ontevreden tot zeer ontevreden is over de hulp bij de studiekeuze. Hoe groter dit aantal, hoe groter de kans op spijt achteraf, en op deze manier wordt de kans op studieuitval natuurlijk ook groter. Projecten zoals genoemd in hoofdstuk 1 zijn er om deze ontevredenheid tegen te gaan. In de volgende twee paragrafen zal blijken welke positie het Fons Vitae Lyceum heeft ten opzichte van deze landelijke cijfers. 24 Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA), maart 2008, p

15 3. Resultaten 3.1 Studie-uitval op het Fons Vitae Lyceum Om een beeld te krijgen van de effectiviteit van de LOB op het Fons Vitae Lyceum is er een steekproef gedaan onder oud havo- en vwo leerlingen die in 2009 en 2010 zijn geslaagd voor hun diploma. In totaal zijn er van beide leerjaren tien havisten en tien vwo ers geïnterviewd. In totaal waren er in deze twee leerjaren 275 geslaagden, dus de steekproef beslaat bijna 15% van het totale aantal leerlingen. Voor de interviews was de beschikking over alfabetisch lijsten met telefoonnummers per leerjaar per niveau. Bij de havo stonden de klassen door elkaar en waren het dus twee grote lijsten. Bij deze interviews heb ik de eerste tien leerlingen van de lijst gebeld. Wanneer er niet opgenomen werd, is de volgende op de lijst gebeld. De vwo-lijsten waren per klas gesorteerd, en zijn dus per leerjaar elke keer de eerste drie leerlingen van 6VA, 6VB en de eerste vier leerlingen van 6VC gebeld. Ook voor deze lijsten geldt dat wanneer er niet werd opgenomen, de volgende op de lijst werd gebeld. Alle oud-leerlingen die te bereiken waren, waren bereid om mee te doen aan het onderzoek, en de houding van de leerlingen was over het algemeen erg enthousiast. Het interview werd in alle gevallen telefonisch afgenomen en bestond uit twee delen. In het eerste deel werden de oud-leerlingen gevraagd naar hun studieloopbaan na de middelbare school, om zo een beeld te krijgen van eventuele studie-uitval en de redenen daarvoor, en in het tweede deel werd ingegaan op de ervaringen van de oud-leerlingen met de LOB op het Fons Vitae Lyceum. De twee leerjaren zijn in eerste instantie apart geïnterviewd, maar worden in deze resultaten samengevoegd. Allereerst werd de oud-leerlingen gevraagd of ze na de middelbare school gelijk een vervolgopleiding zijn gestart. Wanneer dit niet het geval was, werd gevraagd naar wat de leerling wel heeft gedaan. De resultaten hiervan staan in onderstaande tabel, het gaat dus steeds om een totaal van 20 havisten en 20 vwo ers. Vermeld moet worden dat, omdat het om een steekproef gaat van 40 leerlingen in totaal, onder de tabellen steeds vermeld staat hoeveel procent 1 leerling (n) is, om geen vals beeld te geven van om hoeveel leerlingen het werkelijk gaat. Keuze in het jaar na het VO: HAVO VWO Totaal % Totaal % Wetenschappelijk Onderwijs - 70 Hoger Beroeps Onderwijs 60 - Reizen/Tussenjaar Werken 5 - Oriëntatietraject - 5 VWO 20 - Tabel 3.1 (n=5%) Bij beide niveaus is te zien dat het merendeel van de oud-leerlingen is gaan studeren na het behalen van het middelbare school-diploma. Bijna een kwart van de havisten zijn na het slagen voor hun examen doorgestroomd naar het vwo, ofwel omdat ze nog niet wisten welke vervolgopleiding ze 15

16 wilden doen, ofwel omdat ze naar de universiteit wilden. Bij het vwo is een kwart van de oudleerlingen eerst gaan reizen of heeft een tussenjaar genomen, om te bekijken welke vervolgopleiding ze wilden gaan doen. Één leerling is hiervoor een oriëntatietraject gestart. Aan de oud-leerlingen die een vervolgopleiding zijn gaan doen werd vervolgens gevraagd of ze deze opleiding nog steeds volgen. Daarbij werd ook gevraagd of de student van plan is de opleiding te blijven volgen, of dat er een plan is om te stoppen. Van de 60% havisten die een vervolgopleiding zijn gaan doen is 41,7% tijdens of na het eerste jaar gestopt met de vervolgopleiding. 58,3% volgt dus op dit moment nog de eerst gekozen opleiding. Van de 70% vwo ers die een vervolgopleiding zijn gestart na het behalen van hun diploma is 28,5% tijdens of na het eerste jaar gestopt met de opleiding, wat betekent dat 71,5% van deze leerlingen de opleiding nog volgt. De oud-leerlingen die hun vervolgopleiding hebben afgebroken werd gevraagd naar de belangrijkste reden voor het stoppen. Het gaat hier dus om de 9 leerlingen van de 40 die hun opleiding hebben afgebroken. De redenen die genoemd zijn, en het aantal procent van de leerlingen dat een reden noemde zijn vermeld in tabel 3.2. Redenen voor afbreken opleiding: HAVO Totaal % VWO Totaal % De opleiding was niet leuk 60% 25% Het lag aan de school zelf 25% Gebrek aan motivatie 25% De opleiding lag me niet 20% De overgang van middelbare school naar universiteit was te groot Ik wilde alleen mijn propedeuse halen, om daarna naar de universiteit te kunnen. Tabel 3.2 (havo: n=20%, vwo: n=25%) 20% 25% In bovenstaande tabel is af te lezen dat de voornaamste reden voor havisten om te stoppen met een vervolgopleiding is dat de vervolgopleiding niet leuk genoeg was en daarbij niet aan de verwachtingen voldeed. Één leerling (20%) gaf aan van tevoren al te hebben bedacht om te stoppen na één jaar, om daarna door te kunnen stromen naar het WO. Bij de oud-vwo ers is geen duidelijke voornaamste reden voor het afbreken van de studie aan te wijzen, dit waarschijnlijk ook omdat het maar vier leerlingen betreft. Opvallend is dat één vwo leerling de te grote overgang van middelbare school naar universiteit noemt als reden tot afbreken van de studie. Van de leerlingen die aangaven gestopt te zijn met hun eerst gekozen vervolgopleiding zijn de meesten na één jaar weer begonnen met een nieuwe studie. Van de havisten is 20% (1 leerling) gaan werken in plaats van een nieuwe opleiding te starten, en bij de vwo ers is dit 25% (ook 1 leerling). Deze laatste leerling gaf wel aan een nieuwe opleiding te zijn gestart, maar ook met deze gestopt te zijn. 16

17 Alle leerlingen die op het moment van het interview een vervolgopleiding deden, dus ook degenen die overgestapt zijn naar een nieuwe opleiding, gaven aan van plan te zijn deze opleiding af te maken. Dit geldt voor zowel de havisten als de vwo ers. De oud-leerlingen werden bij de laatste vraag van het eerste deel gevraagd om hun keuze voor hun huidige vervolgopleiding een cijfer te geven naar tevredenheid. Bij de havisten kwam er een gemiddelde uit van een 8,1 voor de tevredenheid van de studiekeuze. Bij de vwo ers was dit een 7,5. Bij de havisten is de tevredenheid dus 0,6 punt hoger dan bij de vwo ers. Wanneer de bovenstaande resultaten worden vergeleken met de landelijke cijfers wat betreft studieuitval, komt daaruit de volgende tabel. Landelijk % Fons Vitae Lyceum % Studie-uitval HAVO 13,5 41,7 Studie-uitval VWO 11,8 28,5 Tabel 3.3 (Fons Vitae Lyceum: havo: n=8,3% vwo: n=7,1%) In de tabel is een heel duidelijk gat te zien tussen de landelijke cijfers, en de cijfers die uit de steekproef naar voren zijn gekomen. Vooral de studie-uitval bij oud-havisten van het Fons Vitae Lyceum geeft een veel hoger percentage dan landelijk het geval is. Net als bij de landelijke cijfers is het percentage van de studie-uitval bij vwo ers minder hoog, maar alsnog is het een veel hoger getal dan het landelijk percentage. Naast deze vergelijking kunnen ook de redenen voor het afbreken van de vervolgopleiding worden vergeleken met de landelijke statistieken. In het onderzoek van het ROA kwam spijt van de gekozen opleiding het vaakst naar voren als reden om te stoppen met een opleiding. Van de geïnterviewde leerlingen die waren gestopt, kwam een soortgelijke reden naar boven, namelijk de opleiding was niet leuk of voldeed niet aan mijn verwachtingen. Vrij vertaald betekent dit dus ook spijt van de gekozen opleiding. Verder is gebrek aan motivatie ook een voorname reden die naar voren kwam in het onderzoek van het ROA, maar deze reden werd in dit onderzoek slechts eenmaal genoemd. Verder heeft het ROA oud-leerlingen gevraagd in hoeverre er sprake was van spijt van de gekozen opleiding. Dit is in dit onderzoek niet aan de oud-leerlingen gevraagd, maar er is wel gevraagd om een cijfer te geven voor de keuze van de huidige vervolgopleiding. Het cijfer van de havisten kwam uit op een 8,1 en het cijfer van de vwo ers kwam uit op een 7,5. Uit de landelijke tabel kwam naar voren dat 80,4% van de ondervraagde havisten geen spijt had van de gekozen opleiding, en dat geldt voor 86,7% van de vwo ers. Met de bovenstaande cijfers van de geïnterviewde leerlingen kan voorzichtig geconcludeerd worden dat de meeste leerlingen geen spijt hebben van de opleiding die zij op dit moment volgen. 17

18 3.2 Mening van oud-leerlingen In het tweede deel van de telefonische interviews werd de leerlingen gevraagd hun mening te geven over de LOB op het Fons Vitae Lyceum en hoe zij de hulp hebben ervaren. Allereerst werd gevraagd in hoeverre de studiekeuzebegeleiding op het Fons Vitae Lyceum de leerling heeft geholpen bij het maken van een keuze. De resultaten van deze vraag staan in tabel 3.4. In hoeverre heeft de LOB op het Fons Vitae Lyceum je geholpen bij het je studiekeuze? Totaal % havo Niet 55 Een beetje 10 Gemiddeld 25 Veel 10 Heel veel - vwo Niet 75 Tabel 3.4 (n=5%) Een beetje 25 Gemiddeld - Veel - Heel veel - In de bovenstaande tabel is af te lezen dat zowel bij de havo als het vwo de meeste oud-leerlingen aangeven niet geholpen te zijn door het Fons Vitae Lyceum bij het maken van een keuze. Bij de havo is dit getal een stuk lager dan bij het vwo. De vwo-leerlingen (en de havo-leerlingen ook) geven vaak aan zelf al ongeveer een keuze gemaakt te hebben, en dat het Fons Vitae daar niet zoveel meer aan kon toevoegen. Een tweede toelichting van veel leerlingen is dat ze het gevoel hadden alles helemaal zelf te moeten uitzoeken, en dus vanuit school niet voldoende hulp gekregen hebben. En een laatste, veel genoemde toelichting, is dat leerlingen er op dat moment helemaal niet zo mee bezig waren (en er ook niet toe gestimuleerd werden) en alles later zelf hebben uitgekozen. Voor de duidelijkheid: het gaat hier om die losse groepen redenen, de ondervraagden hebben dus niet meerdere redenen aangegeven. Vervolgens werd de leerlingen gevraagd om over een drietal informatieaspecten te zeggen hoe goed ze de kwaliteit per aspect vonden op het Fons Vitae Lyceum. De resulaten die samengevat in drie tabellen hieronder. 18

19 Informatie over de mogelijkheden van verschillende vakkenpakketten Havo Slecht - Matig 15 Gemiddeld 35 Goed 45 Zeer goed 5 Vwo Slecht 5 Tabel 3.5 (n=5%) Matig 15 Gemiddeld 25 Goed 55 Zeer goed - Totaal % Over het algemeen kan gezegd worden dan de meeste leerlingen wél tevreden zijn over de informatie die wordt gegeven over de verschillende mogelijkheden van vakkenpakketten en profielen. De tevredenheid is bij vwo-leerlingen over het algemeen iets groter van bij havisten. Bij beide niveaus ligt de uiteindelijke score tussen gemiddeld en goed, waarbij er meer richting goed kan worden gegaan. In de landelijke statistieken (tabel 2) over de tevredenheid met de hulp bij het kiezen van een vakkenpakket zijn de scores het hoogst bij neutraal en tevreden. Nu is tevredenheid over de hulp bij het kiezen iets anders dan informatie over de mogelijkheden van vakkenpakketten, maar de scores komen wel overeen met de landelijke cijfers op het gebied van hulp bij profielkeuze. 19

20 Informatie over vervolgopleidingen Havo Slecht 5 Matig 20 Gemiddeld 50 Goed 25 Zeer goed - Vwo Slecht 15 Tabel 3.6 (n=5%) Matig 55 Gemiddeld 20 Goed 10 Zeer goed - Totaal % De resultaten betreffende de kwaliteit van de informatie over vervolgopleidingen verschillend nogal bij havo en vwo. De helft van de ondervraagden bij de havo vinden deze kwaliteit gemiddeld en de andere twee kwarten van de groep scoren bijna precies gelijk aan de boven- en onderkant bij goed en matig. 70% van de vwo-leerlingen geeft aan dat de informatie over vervolgopleidingen onder de maat is, waarbij iets meer dan de helft een matig geeft en 15% slecht als score geeft. De overige 30% van de leerlingen geeft de score gemiddeld of goed, waarbij goed de minste score is. Voor beide niveaus kan dus gezegd worden dat een grote meerderheid van de oud-leerlingen de kwaliteit van informatie over vervolgopleidingen gemiddeld of ondermaats vond. Wanneer deze resultaten vergeleken worden met landelijke cijfers (tabel 3) valt op dat in het onderzoek van het ROA het zwaartepunt van de tevredenheid over hulp bij het kiezen van een vervolgopleiding ligt tussen neutraal en tevreden, en dat bij oud-leerling van het Fons Vitae Lyceum dit zwaartepunt duidelijk anders ligt. Oud-havisten zijn duidelijk wel iets meer tevreden, met het zwaartepunt op gemiddeld. Maar bij het vwo ligt het zwaartepunt op matig, terwijl in de landelijke cijfers vwo ers over het algemeen tevreden zijn met de hulp. De vraag bij het Fons Vitae ging natuurlijk wel over de informatie die gegeven werd, en niet de hulp zelf. Een cijfer voor de hulp wordt later gegeven. 20

21 Informatie over de hulp bij het kiezen van een vervolgopleiding Totaal % Havo Slecht 5 Matig 20 Gemiddeld 30 Goed 40 Zeer goed 5 Vwo Slecht 10 Tabel 3.7 (n=5%) Matig 35 Gemiddeld 20 Goed 35 Zeer goed - De resultaten met betrekking tot informatie over de hulp bij het kiezen van een vervolgopleiding zijn redelijk gelijkwaardig verspreid over de tabel. Met dit aspect wordt bedoeld de informatie over de hulp die leerlingen kunnen krijgen op school, ofwel: weten leerlingen bij wie ze terecht kunnen. De havo geeft wederom een betere algemene score af. Bijna de helft van de havisten geeft dit aspect een goed tot zeer goed. Daarnaast is er een groot deel (30%) dat een gemiddeld geeft voor dit aspect. Een kwart van de havisten vind de kwaliteit van de zichtbaarheid onder de maat. Bij de oudvwo ers is er een kleine hang naar beneden, als het gaat om de kwaliteit, maar de scores blijven redelijk verdeeld. Evenveel leerlingen gaven een score van matig en goed. Dit is de meerderheid van deze groep. Een klein deel geeft aan de kwaliteit slecht te vinden, en de rest (20%) blijft in het midden hangen. Samenvattend kan gezegd worden dat deze resultaten bij beiden niveaus verspreid zijn, maar dat er bij de havo een hang is naar gemiddeld of hoger en bij het vwo een hang naar gemiddeld of lager. De leerlingen werd daarna gevraagd om de LOB op het Fons Vitae Lyceum te scoren door middel van een cijfer (1-10) aan de hand van hun tevredenheid. Oud-havisten komen met elkaar op een gemiddelde van een 6,2 voor hun tevredenheid, met een standaarddeviate van 1,25, en oud-vwo ers geven een gemiddelde van een 5,6, met een standaarddeviatie van 1,73. Het is duidelijk dat havisten over het algemeen iets meer tevredenheid dan vwo ers over de hulp die ze hebben gekregen, en dat hun cijfers ook dichter bij elkaar liggen. De spreiding tussen de verschillende cijfers ligt bij het vwo wat hoger. Beide cijfers zijn net aan voldoende, waarbij de havo dus iets hoger ligt. Deze cijfers rijmen gedeeltelijk met de landelijke neutraal tot tevreden die het onderzoek van het ROA oplevert. Het gemiddelde van een 6,2, die oud-havisten van het Fons Vitae Lyceum geven aan de hulp die ze hebben gekregen, is te koppelen aan de landelijke score neutraal. De 5,6 die de hulp op het Fons Vitae Lyceum van oud-vwo ers krijgt is niet helemaal te koppelen aan neutraal tot 21

22 tevreden. Er waren namelijk een aantal oud-leerlingen die in de interviews aangaven tevreden te zijn over de hulp, en zij gaven altijd wel een 7 of hoger. Op het gebied van hulp bij het kiezen van een vervolgopleiding lijkt vooralsnog het vwo iets achter te liggen op de landelijke statistieken. De leerlingen werd vervolgens gevraagd om hun cijfers toelichting te geven en daarbij vooral te kijken naar punten ter verbetering van de Loopbaanoriëntatie- en Begeleiding op het Fons Vitae Lyceum. Per niveau is eerst geturft hoevaak bepaalde uitspraken over verbetering voorkwamen. Uitspraken die twee of meerdere keren voorkwamen zijn in onderstaande tabel te lezen, met daarbij de frequentie van het noemen. De procenten komen bij elkaar niet uit op 100%, omdat de ondervraagden meerdere verbeterpunten konden noemen. Wanneer een een kwart (10 lln.) of meer van het totale aantal ondervraagde leerlingen eenzelfde punt noemt, wordt deze meegenomen de aanbevelingen. Verbeterpunten genoemd door oud-leerlingen. HAVO % VWO % % van het totale aantal ondervraagden Meer individuele gesprekken ,5 Meer voorlichting en informatie ,5 Eerder (jonger) starten met het traject De zichtbaarheid vergroten ,5 Het belang van LOB meer onderstrepen/ leerlingen meer attenderen op dat belang Intensievere begeleiding De moeilijke overgang van VO naar vervolgonderwijs zichtbaarder en geleidelijker maken ,5 Meer aandacht bij het kiezen van een profiel voor de ,5 aansluiting van het vakkenpakket op een vervolgopleiding Grotere rol voor de mentor Meer aansporen of verplichte om open dagen te bezoeken ,5 Mensen (bijv. hoogleraren of studenten) van hogescholen 15-7,5 en universiteiten uitnodigen (Meer) mentoruren in de examenklas ,5 Tabel 3.8 (havo/vwo kolom: n=5%, laatste kolom: n=2,5%) Uit tabel 3.8 is af te lezen dat er een zestal verbeterpunten is dat door (meer dan) een kwart van het totaal aantal ondervraagde oud-leerlingen genoemd is. Deze punten krijgen een korte toelichting, die de ondervraagden er vaak zelf bij gaven. Het eerste punt is het belang van LOB en het maken van de keuze. Het overgrote deel van alle oud-leerlingen dat bij een eerder punt aangaf niet geholpen te zijn door het Fons Vitae Lyceum bij hun keuze, gaf tegelijkertijd ook aan daar zelf ook aan bijgedragen te hebben. 22