TECHNOLOGIE - FICHE. Fotovoltaïsche (PV) systemen voor ondernemingen. A. Inleiding. 1. Componenten van een PV-systeem. 2. Soorten PV-panelen

Transcriptie

1 TECHNOLOGIE - FICHE Fotovoltaïsche (PV) systemen voor ondernemingen A. Inleiding 1. Componenten van een PV-systeem Een fotovoltaïsch systeem bestaat uit zonnepanelen, een montagesysteem om de panelen op het dak te monteren, de nodige bekabeling en omvormers, die de opgewekte gelijkspanning omzetten in een wisselspanning van 230 of 400 Volt / 50 Hertz die kan gebruikt worden voor laagspanningstoepassingen. Voor de meting van de netto-elektriciteitsproductie voor de bepaling van het aantal groenestroomcertificaten (GSC's), wordt een bijkomende elektriciteitsteller na de omvormer voorzien. Het vermogen van een PV-cel, PV-paneel of PV-systeem wordt uitgedrukt in Wp (Watt-piek). Dit is het piekvermogen bij een standaard zoninstraling van Watt en een celtemperatuur van 25 C. In praktijk wordt dit vermogen in België niet gehaald door een niet-optimale zoninstraling of door een te hoge celtemperatuur. Aangezien er meestal omvormers geïnstalleerd worden met een 10 à 15% lager vermogen dan dit van de panelen, is er een verschil in het gelijkstroom (DC) vermogen en het wisselstroom (AC) vermogen. Alle voorschriften, zoals de aansluitvoorwaarden van de netbeheerder, hebben betrekking op het AC-vermogen. Omvormers : minicentrales van SMA Er wordt doorgaans de productiegarantie geboden dat de PV-cellen in de panelen nog 80% van het oorspronkelijke vermogen opwekken na 20 tot 25 jaar. Op de omvormer wordt doorgaans 5 tot 10 jaar fabrieksgarantie gegeven. 2. Soorten PV-panelen Momenteel worden door de installateurs van PV-panelen verschillende types PV-systemen aangeboden. Hierna wordt een korte bespreking gegeven van de verschillende courante types. Afhankelijk van de draagkracht, oriëntatie, helling en oppervlakte van het dak zal een ander type systeem de voorkeur genieten. VLAO : PV-systemen voor ondernemingen Versie: 03/ pag 1/11

2 Polykristallijne silicium-panelen Bron : ODE-Vlaanderen Dit type van panelen wordt het meest toegepast en vindt ook ruime toepassing bij particuliere installaties. Het elektrisch rendement is bij dit type panelen het hoogst van alle types industriële installaties. Doorgaans kan men rekenen op meer dan 100 kwh/m² per jaar 1. Dit type panelen vereist evenwel een goede oriëntatie. Een helling van 35 en een oriëntatie pal op het zuiden zijn optimaal. Zolang de panelen een hellingshoek hebben tussen de 15 en 60 georiënteerd zijn tussen het zuidoosten en het zuidwesten daalt het elektriciteitsrendement slechts met 5 à 10%. De windbelasting van de panelen onder deze hellingshoek is groot waardoor verankering of verzwaring noodzakelijk wordt. Veel dakstructuren van industriële gebouwen zijn hier niet op voorzien. Amorf silicium-panelen Bron : Natec Het amorf silicium op deze panelen werd opgedampt i.p.v. versneden uit siliciumkristallen. Het resultaat is een paneel met een aanzienlijk lagere productiekost, gekoppeld aan een lager elektrisch rendement. Deze panelen hebben echter wel een grotere elektriciteitsproductie bij diffuus licht, waardoor ze vaak iets minder geheld kunnen worden opgesteld. Door hun lager rendement zal wel steeds een veel grotere oppervlakte (2 à 3 keer groter) nodig zijn om hetzelfde productievermogen te halen. 1 Uitgedrukt in m² panelen (niet in dakoppervlakte) VLAO : PV-systemen voor ondernemingen Versie: 03/ pag 2/11

3 Amorf silicium-dakrollen Bron : IKAROS-Solar Net als bij de amorf Si-panelen wordt hier het silicium opgedampt en is het rendement vergelijkbaar. De dakrollen zijn echter specifiek ontworpen om op de bestaande dakbedekking van platte daken gekleefd te worden. Er zijn ook dakrollen die direct als dakbedekking fungeren en aan elkaar worden gelast. Een minimale dakhelling van 10 wordt meestal opgelegd voor kleine daken en 5 voor grote daken opdat vuil op de dakrollen voldoende met het regenwater wordt afgevoerd. Door hun lichte gewicht (3 à 4 kg/m2) en het feit dat er geen extra windbelasting optreedt, worden er geen extra eisen gesteld aan het draagvermogen van de dakconstructie. Voor veel industriedaken is dit daardoor een ideale oplossing. Monokristallijne silicium-panelen Bron : Sunelpo Deze panelen hebben de hoogste elektricteitsopbrengst per m², maar worden door hun hogere investeringskost maar zelden toegepast in grootschalige projecten. Men treft ze vooral aan in toepassingen waar plaatsgebrek een doorslaggevende factor is. Een opvallende toepassing van deze panelen is het gebruik in 'trackers'. Hierbij worden de panelen met behulp van servomotoren voortdurend naar de zon gericht. Hoewel de opbrengsten van een dergelijk systeem beduidend hoger zijn (tot 30% extra), is de hogere investering in België niet rendabel. Het voordeel van dergelijke 'trackers' moet dan ook vooral in de grote zichtbaarheid van het systeem gezocht worden. De overige PV-systemen zijn immers meestal niet of nauwelijks zichtbaar vanaf de begane grond. VLAO : PV-systemen voor ondernemingen Versie: 03/ pag 3/11

4 3. Opbrengsten van PV-systemen De jaarlijkse elektriciteitsopbrengst van een optimaal opgesteld hellend PV-syteem met een vermogen van Wp (1 kwp) bedraagt in België gemiddeld 850 kwh (op voorwaarde dat er geen beschaduwing van het paneel is). Hierbij zijn alle verliezen (bekabeling, omvormers) meegerekend. Type cellen Vermogen per m² (Wp/m²) Oppervlakte per kwp (m²/kwp) Opbrengst per m² (kwh/m²) Monokristallijn Si , Polykristallijn Si ,3-7, Amorf Si ,5-15, De gemiddelde jaaropbrengst van een polykristallijn Si-PV-systeem is dus iets meer dan 100 kwh/m². De opbrengst van een monokristallijn Si-PV-systeem ligt tot 40% hoger, die van amorf silicium bedraagt ongeveer de helft. Let wel : dit zijn waarden per vierkante meter paneel. Bij een installatie op een plat dak zal het verschil in opgesteld vermogen en opbrengst tussen een kristallijn systeem en een systeem met amorfe dakrollen veel kleiner zijn, aangezien de panelen met een tussenafstand ten opzichte van elkaar geplaatst moeten worden om onderlinge schaduwval te vermijden. 4. Investeringskosten Uiteraard hebben een aantal factoren een invloed op de investeringskosten van een PV-installatie. Voor een dakinstallatie is vooral de draagkracht van het dak zeer belangrijk. Voor de installatie van polykristallijne Si-PV-panelen of amorf Si-PV-dakrollen op een plat dak met voldoende draagkracht kunnen de volgende richtwaarden gehanteerd worden : Grootteorde 5 kwp : /kwp Grootteorde 10 kwp : /kwp Grootteorde 100 kwp : /kwp B. Netkoppeling PV-systemen worden bijna steeds aan het elektriciteitsdistributienet gekoppeld. Hierbij vervult het distributienet een bufferfunctie : in de periodes dat de PV-installatie onvoldoende vermogen levert springt het net bij en tijdens de periodes van overproductie, vloeit een gedeelte van de opgewekte elektriciteit naar het distributienet. Dit heeft als groot voordeel dat het PV-systeem geen invloed heeft op de werking van de elektriciteitsinstallatie binnen het bedrijf. Zo zal ook een eventueel uitvallen van het PV-systeem geen invloed hebben op de elektriciteitsvoorziening binnen het gebouw. 1. Omvormers 10 kw AC Voor vermogens tot en met 10 kw aansluitvermogen (wisselstroomzijde van omvormer) bepaalt het Technisch Reglement Distributie van de VREG dat de elektriciteitsmeter aan het distributienet moet kunnen terugdraaien. Op die manier wordt enkel de netto opgenomen stroom uit het distributienet aangerekend door uw elektriciteitsleverancier. Een vermogen van 10 kw van de omvormer komt overeen met een opgesteld vermogen van 11 à 12 kwp aan fotovoltaïsche panelen. De nodige aanpassing van de bestaande elektriciteitsmeter (indien die niet kan terugdraaien) gebeurt verplicht op kosten van de distributienetbeheerder. Op die manier wordt de geïnjecteerde PV-stroom in het distributienet aan het geldende dagtarief vergoed. Deze terugleververgoeding hangt voor bedrijven in praktijk dus af van de contractprijs van VLAO : PV-systemen voor ondernemingen Versie: 03/ pag 4/11

5 de leverancier. Wel is de teruglever-vergoeding beperkt tot het volledige eigen jaarlijkse verbruik, m.a.w. netto teruggeleverde energie onder 0 op jaarbasis wordt niet automatisch vergoed. Een achteruitdraaiende elektriciteitsmeter is enkel toegelaten wanneer het totaal geïnstalleerd vermogen van alle elektriciteitsproductie-installaties die aan een distributienetaansluiting zijn verbonden, kleiner of gelijk is aan 10 kw. Als dit vermogen groter is, moeten afname van en injectie van elektriciteit in het distributienet apart worden gemeten. 2. Omvormers > 10 kw AC : dubbele meting en ogenblikkelijke compensatie Voor een opgesteld vermogen van de omvormer groter of gelijk aan 10 kw AC gelden de algemene regels van het nieuwe Technisch Reglement Distributie Elektriciteit in het Vlaams Gewest, opgesteld door de VREG. Er zijn voor deze situatie twee aparte aansluitingspunten (EAN-codes) en twee aparte meters voor verbruik en PV-productie verplicht. Compensatie is alleen ogenblikkelijk mogelijk, op het moment van verbruik. Voor de distributienetkoppeling is ook een technische studie door de distributienetbeheerder verplicht. Indien het locale elektriciteitsdistributienet niet voldoende zwaar is, wordt de installatie geweigerd of beperkt of dient een verzwaring van het distributienet uitgevoerd te worden op kosten van de aanvrager. Voor de verkoop van de geïnjecteerde PV-elektriciteit in het distributienet via de aparte elektriciteitsmeter (met eigen EAN-code) moet dan een afzonderlijke leverancierafnemer gezocht worden op de vrije markt. Over de aankoopprijs moet onderhandeld worden. Doorgaans kan een vergoeding van 4 à 5 ct/kwh verkregen worden. Afname van en injectie van PV-elektriciteit in het distributienet worden apart gemeten met een tweerichtingsteller. De telling in één richting meet de opgenomen elektriciteit uit het distributienet: het ogenblikkelijk elektriciteitsverbruik in het bedrijf is dan groter dan wat de PVinstallatie op dat moment produceert. De telling in de andere richting meet de geïnjecteerde elektriciteit: de zonnestroom die het PV-systeem op een bepaald ogenblik méér produceert dan het elektriciteitsverbruik, van het bedrijf en die dus wordt geïnjecteerd in het distributienet. Dat betekent dat de PV-productie het verbruik alleen ogenblikkelijk kan compenseren en dus het distributienet niet als stockage van het teveel aan zonnestroom voor een later moment niet kan gebruikt worden.. C. Subsidies 1. De verhoogde investeringsaftrek De onderneming doet met het plaatsen van een PV- systeem een fiscaal voordeel onder de vorm van de verhoogde investeringsaftrek. Artikel 69 van het Wetboek der Inkomstenbelasting (W.I.B.) biedt bedrijven immers de mogelijkheid hun belastbare winst te verminderen met een verhoogde investeringsaftrek voor energiebesparende investeringen. De aftrek wordt verricht op de winst van het belastbaar tijdperk tijdens hetwelk de vaste activa zijn verkregen of tot stand zijn gebracht. Voor de energiebesparende investeringen (o.a. PV), gedaan tijdens het belastbaar tijdperk dat aan aanslagjaar 2010 (investeringen in 2009 en inkomsten 2009) verbonden is, is er een verhoogde aftrek van 15,5%. Rekening houdend met de vennootschapsbelasting komt dit neer op een reële subsidie van ongeveer 5,27 % van het investeringsbedrag via een verminderde belasting op de bedrijfswinst. Een informatiebrochure met het subsidiereglement alsook een aanvraagformulier is te vinden op de website Deze steun is cumuleerbaar met de ecologiepremie. 2. Ecologiepremie Bedrijven die zelf investeren in een PV-installatie op hun eigen bedrijfsgebouw, kunnen in een aantal gevallen een beroep doen op de ecologiepremie. Driemaal per jaar is er een oproep (call) voor het indienen van aanvragen. Per call is er een budget van 40 miljoen euro. Via een puntensysteem wordt bepaald welke projecten het hoogst gerangschikt zijn om in aanmerking te komen voor een VLAO : PV-systemen voor ondernemingen Versie: 03/ pag 5/11

6 ecologiepremie. Enkel de hoogst gerangschikten krijgen zo de subsidie, tot uitputting van het budget. In dit systeem geldt wel dat bedrijven die investeren in hernieuwbare energie, starten met een hoge score (72 van de 100 punten). Deze bedrijven kunnen dus als eerste een beroep doen op de premie. Of u al dan niet kan genieten van de ecologiepremie is afhankelijk van een aantal voorwaarden: De hoofdactiviteit omschreven via een NACE-code van uw bedrijf dient opgenomen te zijn in de lijst van aanvaardbare NACE-codes. Onder andere de landbouwsector en de voedingsindustrie zijn zo uitgesloten van de ecologiepremie ; Het bedrijf of de instelling mag géén vzw zijn; De installatie moet door de steunaanvragende ondernemingen worden afgeschreven op minimum 3 jaar; De installatie mag niet bedoeld zijn voor doorverkoop en dient minimaal 5 jaar in het bedrijf te blijven. De ecologiepremie is voorts afhankelijk van de grootte van de onderneming. Voor fotovoltaïsche zonnepanelen bedraagt deze 6 % (voor GO s) en 12 % (voor KMO's). De Europese definitie van een KMO is hierbij van toepassing. De maximale steun die oproep uitgekeerd wordt, bedraagt Let wel op dat deze steun aangevraagd moet worden vóór de datum van de eerste (voorschot)factuur. Ook dient de investering voltooid te zijn binnen de 5 jaar na beslissing tot toekenning (datum laatste factuur = beëindiging). Een informatiebrochure met het subsidiereglement alsook een aanvraagformulier is te vinden op de website 3. Groenestroomcertificaten: Elke producent van groene stroom heeft recht op groenestroomcertificaten (GSC's), dus ook eigenaars van PV-systemen. Deze worden door de VREG uitgereikt per kwh geproduceerde netto-elektriciteit, onafhankelijk of die in het distributienet wordt geïnjecteerd of door uzelf wordt verbruikt. Voor zonnepanelen die na 1 januari 2006 in dienst zijn genomen bedraagt de waarde van een groenestroomcertificaat 450 euro per kwh, voor elk certificaat dat wordt uitgereikt tot 20 jaar na de indienstname van de installatie. Uw distributienetbeheerder is verplicht deze GSC aan te kopen aan deze wettelijk bepaalde prijs. Nadat deze 20 jaar verstreken zijn, worden nog verder groenestroomcertificaten toegekend, maar kunnen deze niet meer automatisch aan 450 euro worden verkocht. U kan deze groenestroomcertificaten wel nog verhandelen op de certificatenmarkt, tegen een door u onderhandelde prijs. Opgelet : installaties die in dienst treden na 01/01/2010 zullen slechts 350 euro ontvangen per certificaat. Aandachtspunten m.b.t. fiscale aspecten: Groenestroomcertificaten zijn belastbaar als inkomsten in de boekhouding; Vanaf 1 april 2008 is het normale btw-tarief van 21% van toepassing op alle verhandelingen van groenestroom- en warmtekrachtcertificaten. Dit is het gevolg van beslissing E.T van 26 februari 2008 die de fiscale administratie heeft gepubliceerd. Enkel particuliere installaties met een vermogen < 10 kwp blijven vrijgesteld van een BTW-heffing. Voor eventuele vragen hierover kan contact opgenomen worden met de BTW-administratie (02/ of info.vat@minfin.fed.be). VLAO : PV-systemen voor ondernemingen Versie: 03/ pag 6/11

7 Aanvraag van groenestroomcertificaten Eigenaars van PV-installaties kunnen een aanvraag indienen voor de toekenning van groenestroomcertificaten voor de netto-geproduceerde elektriciteit gemeten door een elektriciteitsteller na de omvormer. Zij kunnen deze aanvraag indienen via een vereenvoudigd modelformulier. Modelformulieren zijn te downloaden via de site van Registratie van groenestroomcertificaten Groenestroomcertificaten worden geregistreerd in een internetgebaseerde databank, die kan worden geraadpleegd via Deze databank waarborgt de echtheid van de groenestroomcertificaten. Na de goedkeuring van de aanvraag deelt de VREG aan de eigenaar van de productie-installatie een gebruikersnaam en paswoord mee. Hiermee kan de eigenaar inloggen op de databank om zijn certificatenrekening te raadplegen. Ook kan men via dit internetgebaseerde softwareplatform certificaten van zijn eigen rekening overschrijven naar de rekening van een andere partij wanneer men deze verkoopt. Dit systeem is vergelijkbaar met een elektronische bankrekening. Rapportering meterstand Voor installaties met een nominaal vermogen lager dan 10 kw AC mag de eigenaar van de installatie zelf de meter uitlezen en regelmatig via de certificatendatabank of schriftelijk aan de VREG rapporteren. Voor grotere installaties staat de distributienetbeheerder in voor het uitlezen van de meterstanden. 4. Steun voor land- en tuinbouw De land- en tuinbouw kan nog steeds rekenen op de VLIF-steun. Deze bedraagt op dit moment nog steeds 30 % van de investering. Deze steun wordt enkel toegekend voor het gedeelte van de PVinstallatie dat jaarlijks het elektriciteitsverbruik dekt. Voor meer informatie rond deze steun kunt u terecht bij het Innovatiesteunpunt voor de Land- en Tuinbouw ( D. Financiering 1. Eigen investering Als kapitaalbelegging op 20 jaar heeft PV momenteel een hoge financiële return op het kapitaal (IRR 2 ±11% voor belastingen). De terugverdientijd van een PV-installatie voor ondernemingen is ongeveer 7 à 9 jaar. 2. Investering door derden Verhuur daken Een aantal nieuwe bedrijfjes zijn ontstaan die het financieel winstgevend genoeg vinden om daken (vanaf m²) af te huren om hun PV-panelen op te plaatsen. Meestal wordt een jaarlijkse huurprijs voor 20 jaar contractueel afgesproken en een opstalrecht voor hun PV-installatie verleend. Men biedt meestal een huurprijs van 1 tot 1,75 /m² per jaar voor 20 jaar aan, eventueel aangevuld met deelname in de winst van de opbrengst of zo n 15 EUR per jaar per kwp. De verhuurder kan vaak ook de opgewekte elektriciteit kopen aan een prijs die iets goedkoper (bv. -1 ct/kwh) is dan de aangekochte elektriciteit van uw leverancier. Leasingcontracten Naast de klassieke hypothecaire leningen bieden de meeste banken momenteel ook leasingcontracten aan. Een groot deel van de investering wordt zo door de bank gedragen, welke eigenaar blijft van de installatie tot het einde van het leasingcontract. Verschillende banken (ING, 2 IRR : Internal Rate of Return VLAO : PV-systemen voor ondernemingen Versie: 03/ pag 7/11

8 Dexia, ) bieden dergelijke formules aan. Voor banken zijn dergelijke formules aantrekkelijk door de lage risicograad en de hoge financiële rendementen. Deze formules zijn interessant omdat er relatief weinig eigen kapitaal nodig is en (een deel van) de risico's door een derde partij worden gedragen. E. Financiering Hierna worden enkele eenvoudige rekenvoorbeelden gepresenteerd. De voorgestelde kostprijzen zijn representatief voor de marktprijzen eind Wel kan voor een bedrijf de prijs afwijken i.f.v. de dakconstructie waarop de installatie dient geplaatst te worden. Bij de voorbeelden werd geen rekening gehouden met een financiering door een derde partij. Een dergelijke financiering is in vele gevallen echter erg interessant. Het is daarom aan te raden om de situatie met een bank te bespreken vooraleer tot de investering over te gaan. 1. Kleine installatie (10 kwp), geplaatst door een KMO Inkomsten Jaarlijkse elektriciteitsproductie kwh Jaarlijkse inkomsten groenestroomcertificaten (jaar 1) Jaarlijkse besparing elektriciteit (jaar 1 aan 12ct/kWh) Totale jaarlijkse opbrengsten (jaar 1) Investering Investeringskost, excl. BTW ecologiepremie (12%) verhoogde investeringsaftrek (5,27%) 824,23 Netto investering ,70 Resultaat Terugverdientijd (1) 9 jaar IRR van de investering (voor belastingen) (1) (2) 12 % Totale inkomsten over 20 jaar (1) ,92 Deze berekening gaat uit van een optimale oriëntatie en installatie van het systeem. (1) : berekend met een jaarlijkse stijging van de elektriciteitsprijs van 5% en een PVpaneelrendement van 85% na 20 jaar. (2) : IRR staat voor 'Internal Rate of Return'. Het is de actualisatievoet waarbij de netto huidige waarde (NHW) van een investering nul wordt. VLAO : PV-systemen voor ondernemingen Versie: 03/ pag 8/11

9 2. Grote installatie (50 kwp), geplaatst door een GO (grote onderneming) Inkomsten Jaarlijkse elektriciteitsproductie kwh Jaarlijkse inkomsten groenestroomcertificaten (jaar 1) Jaarlijkse besparing elektriciteit ( kwh) Verkoop elektriciteit ( kwh) (jaar 1 aan 12 ct/kwh) 562,50 (jaar 1 aan 4,5 ct/kwh) Totale jaarlijkse opbrengsten ,50 (jaar 1) Investering Investeringskost, excl. BTW ecologiepremie (6 %) verhoogde investeringsaftrek (5,27 %) 3.897,17 Netto investering ,83 Resultaat Terugverdientijd (1) 9 jaar IRR van de investering (voor belastingen) (1) 11 % Totale inkomsten over 20 jaar (1) ,69 Deze berekening gaan uit van een optimale oriëntatie en installatie van het systeem. (1) : berekend met een jaarlijkse stijging van de elektriciteitsprijs van 5% en een PVpaneelrendement van 85% na 20 jaar. F. Bouwvergunning Er is geen stedenbouwkundige vergunning nodig voor PV-installaties op daken van vergunde gebouwen. Tot voor kort waren zonnepanelen die meer dan 20% van het dakvlak van een hellend dak innamen nog vergunningspichtig. Hieraan kwam een einde door de omzendbrief RO2008/02 van 18 juli Let wel : sommige plannen van aanleg (BPA, APA, RUP of verkavelingsvoorschriften) verbieden het plaatsen van zonnepanelen. Op de daken van gebouwen in deze zones kan ongeacht de oppervlakte een vergunning worden bekomen via een afwijking op de verkavelingsvergunning. Enkel indien de verkavelingsvoorschriften een expliciet verbod bevatten op het plaatsen van zonnepanelen en zonneboilers is een wijziging van de verkavelingsvergunning noodzakelijk. Ook is het meestaal verboden om PV-panelen te plaatsen in beschermde dorpszichten of in de nabijheid daarvan. Ook indien er geen vergunning vereist zou zijn, is het plaatsen van PV-panelen in dergelijke gevallen verboden. Gelukkig zijn dit evenwel uitzonderingsgevallen. G. Milieuvergunning Alle PV-systemen, ook de grote, zijn vrijgesteld van een milieuvergunning. De Vlaamse Regering heeft immers op 19/09/2008 een wijziging van de Vlarem 2 wetgeving goedgekeurd waarbij aan rubriek b van VLAREM volgende uitzondering werd toegevoegd : Elektriciteitsproductie op basis van zonne-energie is niet ingedeeld. VLAO : PV-systemen voor ondernemingen Versie: 03/ pag 9/11

10 H. Meer informatie 1. Algemene informatie BelPV Organisatie voor Duurzame Energie (ODE-Vlanderen) Vlaams Energieagentschap Brochures "Elektriciteit uit zonlicht" (algemene brochure over fotovoltaïsche zonne-energie, 41 blz) "Bouwen met fotovoltaïsche zonne-energie" (34 blz) Te verkrijgen via -> publicaties 2. Steunmaatregelen Groenestroomcertificaten Vlaams Energieagentschap : VREG : Ecologiepremie Agentschap Economie : Verhoogde investeringsaftrek Federale Overheidsdienst (FOD) financiën : Meer info en aanvraagformulier via : 3. Aansluitvoorwaarden aan distributienet (technisch reglement) VREG : VLAO : PV-systemen voor ondernemingen Versie: 03/ pag 10/11

11 Voor bijkomende informatie en duiding of de bespreking van een concreet PV-project kunt u vrijblijvend terecht bij het VLAO in uw provincie: VLAO Vlaams-Brabant Bert Stassen Tel Fax bert.stassen@vlao.be VLAO Antwerpen Katrien De Maeyer Tel Fax katrien.demaeyer@vlao.be VLAO Limburg Wim Van Rompay Tel Fax wim.vanrompay@vlao.be VLAO West-Vlaanderen Eddy Jonckheere Tel Fax eddy.jonckheere@vlao.be VLAO Oost-Vlaanderen Joachim Castelain Tel Fax joachim.castelain@vlao.be VLAO : PV-systemen voor ondernemingen Versie: 03/ pag 11/11