Programmeren. Hoofdstuk 1 - Programmeertalen Hoofdstuk 2- PSD s maken Hoofdstuk 3. Programrueren zijn. De doelstel linqen van module 4

Transcriptie

1 Programmeren Hoofdstuk 1 - Programmeertalen Hoofdstuk 2- PSD s maken Hoofdstuk 3 - Imperatief programmeren De doelstel linqen van module 4 Programrueren zijn. Je kent de vijf categorieen waarin programmeertalen ingedeeld worden en kunt van elke categorie bijzonderheden noernen. Je weet wat objectoriëntatie is en kent een aantal kernhegrippen van deze methode van programmeren. Bovendien kun je voor cii nade[en evan noemen. Je kent enkele veel toegepaste proqramrneertalen en hun bijzunderheden, je kent het verschil tussen client-sided en server-sided programmeertalen voor het web. je weet wat cen algoritme is. )e bent bekend met de shematechniek PSD, je weet waaruit eeii PSD hestaat en kent de tel men sequentie, iteratie en selectie. je kunt (alledaagse) handelingen weergeven in de vorm van cen PSD. Je kunt een PSD achteraf nalopen om te controleren of het schema juist is.

2 Modues:t: HoofcksEuk 2 HiiIproqrirnma s (utilities) ziln bedoeld your het uitvuewn vui spe vurbatol net tie wci king en hut lwheei van de umputer ficke taken in Systeemontwikkelingsprogramma s worden gebruikt bij de ontwikkeling van software. Belangrijke voorbeelden in deze categorie zijn programmeertalen en ASEtools of IDE s. Een IDE is ecu programma waai in gemakkelijk cen apphiatie kan wol den gesdireven.

3 besproken, zijn niets anders dan reeksen instructies. Ze zijn stuk voor stuk geschreven toegediend in de vorm van programma s. Ook de applicaties die we in module 3 hebben doet zonder dat hij van instructies wordt voorzien. Die instructies worden hem computerprogramma vormen. We hebben at eerder gezien dat een computer niets In prngrammeei taten kunnen reekseii instructies wocden opgesteld die samen een 1.1 Inleiding programmeertalen Programmeren - progracumeertalen geiekend. Lager wil in dit geval zeggen dicht bij de processor apetrots als hij de computer zo in kon stellen dat die de vierkantswortel van ecu getal van gekoppeld aan de computer waarvoom ze waren geschreven. Len progiammeur was al bovendien gemakkelijk fouten werden gemaakt waarna di opdrahl in bet geheugen werd opgeslagen i)at was eentonig werk, waarbij opdracht in door de jtciste schakelaars omhoog of omlaag (dat is ceo 1 of ceo o) Ic zetten, van de computer bevatte ceo lange reeks schakclaars Dc programmeur voerde de eigen nianier, de instructieset, cm de iiiacliinewde Ic Lezeic. vorm wordt opges[agen. Dit noernen we de mat hinecode, Elk type prmessoi heefi een geheugenmedia, wordt hinair vastgelegd Dii betekent dat ook een programrna in binaire jj Dc kleinste geheugeneenlieid is ic bit. [en bit is een binair cijfer (binary digit ): het Machinecode toch even op in. gebiuikt wurden, maar oiiidat ze voor de begripsvorming belangrijk ziln, gaan we er hier abstractie. al[een de chronologische volgorde weer, rnaar ook een toenemende uitdrukkingskracht en Prograimiecrialen woiden wet ingedeeld in vijt huofdiatcgui ieën Deze indeling geeft milet 1.2 Programmeertalen in historisch perspectief programmeertalen, met primitieve en ineer qeavanceerde. HOOFDSTUK 1 Module 4 Programmeren in een prograrnmeertaal In dit hoofdstuk maak je nader kennis met een aantat Dc eerste twee categorieën zal vandaag de dag door de gemiddelde piogiarumeum zelden kan twee waarden hebberm: 0 en 1. Alles in het interne geheugen, maar ook op externe De allereerste computers werden in machinecode geprogrammeerd. Het bedieningspanee[ In die hegintijd waren de programma s nog niet 70 omvangrijk Bovendien waren ze sterk vijf cijters ging berekenen... Mac hinetalen zijn programmeertalen van de cerste genematie. Ze worden tot de lagere

4 ModuLe 4 Programmeren ProgrammeertaLen Hoofdsh*.c 1 Fen opdracht in marhinetaal om twee gelaflen op te tel en, kan als valgt luiclen: ion iioio II De bed/en/ngsponeien van de EN/AC AssembLeertaLen (assembly) Ook assembleertaal (assembly language of assembly) is een lagere programmeertaal. Het verschil met machinecode is dat er gebruik wordt gemaakt van gemakkelijker te onthouden lettercodes in piaats van nullen en enen. Een speciaal vertaalprograrnma, assembleerprogramma (assembler) genaamd, dient dan orn de lettercodes am te zetten n machine-instructies. Dat blijft onder alle omstandigheden nodiq, want uiteinde[ijk is dat voor een computer de enige verstaanbare taal. Overigens is gemakkelijker te onthouden maar betrekkelijk Je nioet denken aan combinaties die uit enkele letters bestaan, bijvoorheeld hr znu kunnen staan voor load into register (haal waarde vanuit het geheugen in het rekenregister), AC voor add constant (tel constante op) en PIM voor put into memory (zet inhoud van rekenregister op een geheuqenplaats). esi,togc 1i ip1 tiing pop pop pop :ii eax, eax4) icr. iflitroemory (r,pr Fen opdraht in assembleertaal urn twee get dl ten op te tel len, kan als volgt luiden: 101) V tnov ricv :::.t eciic1iaracter cxiooh aj.,ai nker erstab1: inc i i;op mak -;--i t.bie ii JC Ii hi VUII f) ji(iiluhti1 It Ifl (It IHi)hI

5 rnachinegeoriënteerde taal. verder van de processor at staat dan machinetaal, spreken we nog wet van een As nibleerlaal is een taal van de twerde generatie. Ondanks ret feit dat assenibleertaat van de geheugenplaats. gel ieugen Dc pi ogrammeur hoeft alleen maar de naam te noenwri en net het nummer imeft bij Ic Iineiiicn Het vertaalprogiainiiia regelt de pirialsing van iii variabek in bet Len hiki emil veice liii your iii proglammetir is dat hij niel langer geheugenplaatseir Module 4 Programmeren hepciatde processor of ten hcpaald hcsturinqssysteeni tail zijn wel machine alhankelijk. Ze zett cnn tie biunuide on) in opdra hten voor ceo gebi nikt op ceo courpute, met ceo andere processor Dc (urn piers voor de deslwtreftende ri onafhankelijk. In bet ideate qeval kan dezelfdc bionrode zondei aanpassiligen worden Bit hogere programmeertalen prrigramineerlalen van di derde generalie hoeft it- nr-e,dei[reld. flit flcett mede te inaken niet de ver risseride De programmaopdrachten in ceo progiainrneertaal van de derde generalie 1110 mac hine objectcode of dock ode). dat de ping! arninar egels (de sourcecode of hronrode) nniiet in mnc fine inst r neties (de naai madiinencode. Hiervoor dient de compiler. Oat is ecu spec iaal vertaatprogramma Ook bij deze hogere programmeertalen worden de instriu ties ciiteiridclijk weer vcrtaald Van COBOL is overigens 00k ten 00 versie versc[ienen. vita ii tei I van surani g- oude tal en al s I 1) in (0131)1, Pascal, en dci gel i jke I ii univancj lug steeds in mt up hetleiri is de dci de general iepi ugramniatucir (qes breven IforoLLLE om het programma nit te voeren We spreken daarom ook wel van procedurele talen. programmeur schrijft stapsgewijs de procedure (regels) voor die de computer moet volgen de programmeur geen kennis te hehhen van de eigens( happen van de prrnessor Dc dan assembleertaal. programmaopdracht. Deze prograrnrnaopdraht henadert at veel meer de menselijke taai het rnogetijk werd om verschillende machioetaalopdrachten te ombiticren in één De votgende gwte stap in de ontwikkeling van programineertalen werd gezet ben Hogere programmeertalen systems. Je rnoet dan drnkcn aan de pni essors tail r r or nut rollers een assembleertaal als het programma atgest.eind moet worden op de programmas oplevert. Er wordt daarnm alleen gehruik geniaakt van spec i ft eke keninerken van een processor, bi j voorbeel d in embedded veel voorkumende toepassi rig van een assembi eertaal in appar aten als knff leautumaten en I heinistat en. flit is ecu tijdrovende aangelegenheid, (tie meestal lange, 000ver7ichtelijke Het schrijveri van programrna S In assembleertaal is een zeer Heofashsk 1 ProgrammeertaLen

6 readin PascaL, een taal die helpt bij het ontwikkelen van goed gestructureerde programmas. applicatiesoftware. Het besturingssysteem UNIX is ontwikkeld in C. C, een nog altijd veelgebruikte taat voor het ontwikkelen van systeem- en zijn nog veet banken en verzekeringsmaatschappijen die COBOL-programma s gebruiken. COBOL, vioeger cen popnlaire programmeertaal your administiatieve Inepassingeni Fr FOR RI i, ontwikkeld voor technische en wetenschappelijke toepassingen. tuepassinrtjsgebied. De Iwkeiutsle iijnr Hoo4shte 1 Programmeertalen Module 4 meren Program Een vootbeeld van een statement in Pascal Jierde-generatietalen Hulpmiddelen In tateri van de vierde generatie (461) worden de programrnaopdrachten steeds krachtiger eeni stap verder verwijderd van de omputer. Er iitn tient,illen derde- general etaten, Ze werden vadk urn wikkn lij your uen bepaahi tie meeste talen van deze generatie zijn niet-procedureel; ze zijn eerder prob(eemgericht. tilt wit zeggen dat de programnneur moet aangeven welk duel hij your oçjen Iwelt en dat de algemeenr luepasbaic vner(ie general ielaal Ievert onhandelhaar grote prograluma S up, omdat de software veel ballast bevat be vierde qeneratiesofiware die het programma allerlel opdrachten en voorzieningen op. Een menselijke programmeur zou een meer be huge verwarht ingr ii dir men hail van vien dr generatielalen zijn niet nil qekomen Een maakt, begriipt natuurlijk niet echt wat er mod gebeuren en neernt your de zekerheid afgewogen keuze maken. waarmee op cenvoodige wij,e de lay out van irrvu[schermen kani worden bepaatd Verder Diii deze redeir heperki men zich beven tot vierde geneiatiehnlpmnddeien. Met deze ccii toepassing gerrereren Een voorheeld van ion hulpmrddel is ecu schermgenerator, hutpmiddelen (Engels: tools) kan men snel een tuepassing of ceo bepaald gedeelte van zijn er rapprtgerieratoren, waarmee men aarr de baird vail gegeveirs oft cern database sirel een overzklit kin p1 odm cntn omputer daarbij bepaall welke reeks Inst run ties (laarvoor nodig zi)n Deze talen iijn weer tie opdracht in COBOL 0111 twee çjetallen op te tellen. luidt: COMPUIF X Y / jorfl. %OFi

7 database. Deze vraagtaal wordt. in module 1 behandeld. Met SQL kun je onder meer geri cht selecti es maken in een generatiehulpmidde[en gerekend. wnrdr n en v,aaqlalen als SQL (Slim lured Query Laugnaje) worden tot ch uiriie Uok macro s de in applilatres als Mit rosoti Word en Ixcel qeri aakl kunnen ModuLe 4 Programmeren ii re urds van dour de pr oqraurrireur gedetrnieerde datatypen. procedures dris veel uveizichteliker Bovendien kunnen do gogevoris georqarriseerd worderi I elkens npnieuw nit Ic I hi (yen Oinvangrijke prngrarnmas hi lyon door hot qebrnrk van een procedure kan worden verwezen, is het niel nodig urn de afzonderlijke opdrachten programrnaaljes worden gernaakt, procedures en fiinilie, Duordal in ceo programma naar wor den, bijvoor beeld hot suq eren vrn getallen. Voot die handetingen kunnen aparte dat in programma s bepaatde handelinqe.n op meerdere plaatsen uitqevoerd moeten Pascal, voeren bewerkingen rut op afzonderlijke gegevens. Het komt regeirnatig your Pr og; amnia s di gesi hreveu wor den yr pror edur ele talen (van de dei de ijerier itie), zoak Procedures werken mel p1 ui cdiii es Do te.hniek van obje Igeorienteerde ploglaininas houwt vourt op do techniek van het Procedures en objecten techniek Meer over objectoriëntatie lees je in de volgende paragraaf. verschenen. COBOL is oorspronkelijk een derde-generatietaal. Deze is nu ook in een 00-versie over methoden (methods ) in plaats van over procedures of functies. op de techniek van de derde generatietalen. Alleen 0 (IC terminologie van 00 spreken we Objectqeorienteerde programma s gebruiken de 00 techniek. Deze lechniek bouwt voort Vele talen ondersteunen tegenwoordig objectgeorinteerd prograowneren (56L) Objectgeoriënteerde talen 1 ProgrammeertaLen

8 datum I boodschappen ( messages ) gestuurd waarvan bet object zeif bepaatt op welke manier adres naam apart gestructureerd zijn worden 00-code en gegevens gecombineerd tot objecten. Objecten 1 Programmeertat:n ModuLe 4 Programme Voorbeeld: leerlingenadministratie F n s)nrbppid von tot nbto t lee, tine, no i een eweunt no dus beschouwd ats samenhangende zelfstandige eenheden. worden. In zo n administratie werkt men met zaken als yak, docent, leerling, es en toets, Een leeringenadministratie van een school kan goed met de 00-techniek opgebouwd Objectonentatie, vaak afgekort tot 00, is een tecliniek die voorlbouwt op de te iniek vaii bet werken met procedures en datatypen. Terwiji in procedurele talen code en gegeveris De administratie beschikt per Leering over gegevens zoals: hoe het object werkt. Bij gebruik van bet object hoeft tiij alleen de rol te kennen die Voor het gebruik van een object in een programma hoeft een programmeur niet te weten b geboortedatum bet object binneri het programma kan spelen In een programma worden naar objecten enzovoort. Objecten bestaan uil een set gegevens (nra,n, adres, gelmor tedt urn) en ecu Bovendien voert de administratie regetmatig bewerkingen op de Leerlinggegevens nit. de ( method ) bet die afhandelt. Birinen bet programma func.tioneert het object als een soort serie procedures die op de gegevens uitgevoeid kunnen worden cen iomhinatie van data namen moeten atgedrukt worden, de adresgegevens moeten gewijzigd kunnen wniden black box. Veel meer dan bij de procedurele software-ontwikkeling wordt een programma en bijbehorende instructies. geboorte- I telefoon Invoeren Opvragen rapportcijfers,

9 1 C)4tLI Joordelen van objectoriëntatie Als voordelen van objectorientatie kunnen we noemen: kui teie uiilwikkeliiigstijd dnoi liergebi trik van programmamodutes complexere problemen zijn te hanteren door betere organisatie van programmacode betere onderhoudbaarheid van programma s doordat duidelijker is wat elk deel van de software doet betere uitwisselingsmogelijkheden als gevoig van vastgestelde standaards. KLassieke programmatuur in de meerderheid Tot op heclen is de klassieke programmatuui (geschreven in COBOL, Pascal, en dergelijke) in omvang nog steeds in de meerderheid. Dit heeft mede te maken met de verrassende vitaliteit van sommige oude talen als COBOL Van COBOl is overigens onk een 00 versie versr.henen. I Itforn.wLh Sinds de van gekregen. Bij in de doe] intriidu tie objertgeorinteerde ontwikke]ing einden. van Java 1995) prograrnrnas een zag van 00 (in grote softwarehuizen treeft rlindelijke je sottwareprojecten de ijntwikkel trig impuls dan ook een toename your coinrneruiële Begrippen uit de objectoriëntatie Belangrijke hegrippen nit de wereld van de objednrientalie zijn (lnssen haakjes de Engelse 1 e in) objecten ( kiassen I lasses) rnethoderi ( nrethods) inkapseling (t n apsulation inlier ilan ovr o rving ( obects) e) Objecten In het dagelijks leven komen we objecten in a[lerlei vormen tegen. Een huis, een stofzuiger, een sihoot en ccii auto zijn voorbeelden van objecten, Dok meer abstracte zaken zoals versiagen, rekeningen, nnderdelen van een gebruikersinterlace (hijvoorbeeld vensters, knoppen, pictogranlinen en menus) zijn objet ten, Hierbij vormen samenhangende gegevens en tie opdrachten die erop uitgevoerd worden, een onlosmakelijk geheel Het gcbr uik van obecien in ccii programma heeft als vuordeel dat het niet irodig is orn te weten hoe bet objet I icc hnisc h in elkaar ill Bet is allenn van belang om te weten hoe je het object gebruikt. Objeclen zipi te onderscheiden op basis van eigensc happen Bij 00 noern die nigeusi liippt ii tiributc ii

10 Module 4 Programmeren Programmeertalen Hoottk I Attributen van het object Auto kunnen zijn hel hebben van wielen. bestuurbaar zijn, merk, type, kleur. bouwjaar, cataloguswaarde, Kiassen Een object is attijd een vertegenwoordiger van een ktasse. Ktassen zijn rechtstreeks verbonden aan objecten. Men zegt wet dat ceo object een instantie van een kiasse is. In de klasse wordt pen lijst heschreven van alte attributen en methoden van het object. /oorbe.ela We hebben daarnet een auto een object genoernd. Er zijn diverse typen autos: stationwagens. cabrios, SUV s. besteiwagens. enzovoort. Afle hestelwdgens behoren tol de klosse van auto s. Een ki asse bestaat, dos nit objecten met een aanl a gemeenschappelijke attr ibuten. Elke individuele besteiwagen die uit de fabriek kornt, is een object van de kiasse Auto. Methoden Methoden worden gebruikt om te communiceren met andere objecten en met tie buitenwereld. Dc methoden verzorcjen het geilrag van hel ohjet 1 Methoden bi j he I object auto kunnen it in: verknnpk 1 car ina.keu repareren, overspuiten. nkapseung Under irikapseling wordt verstacri: bet in een object insluiteri van cite taken die bet object nodig heelt urn te luni tionei en in bet hijznnder tie methoden en do data Door nkapse[iiig iijn tie netiriuten en tie data vooi,indere ohjc( Oil Onik htbaai Overerving Klassen kunnen at Ii ibuten cii met hoiten van andere, vergelijkbare, kiasson ovei ne,ncn, We spreken dcii van oveieiviiig Dankiij deze mogelijkheid hoeven dezelfde eigens happen niet steeds opnieuw beschreven te worden. We zeggen dan wet dat de kiasse de attrihuten en methoden van tie erhoven gelecjen klasse cr11 Joorbeda [err ki asse Rei olwcgr n ke,il qrnl endr ei s doze] fde at Ii thriten a] S do kiasse Auto. Tmrners, nok hij elke tiestt lwcgen is er sprake van Mock, lype, Kleur, Bouwjaar, Cataiuguswaarrte. II-

11 Hoc di ui. là. ModuLe - 4 Programmeren Programmeertaten 1.35 VoorbeeLd: auto Objecten Ook aan een auto kunnen we begrippen uit de wereld van de objectoriéntatie koppelen: Objecten zijn te onderscheideo op basis van attributen. Atiributen van het object Auto kunnen zijn: het hebben van wielen bestuui baar zijn merk type kleur bouwjaar cataloguswaarde, Kiassen Een auto is een object. Er zijir diverse typeri duto s. Bijvoorbeeld: stationwageris cabrio s SUV s hestelwcigeiis. ALLe bestelwagens behoren tot de klassr! van auto s. Een kiasse bestaat dus uit objecten met een aantal gemeenschappelijke attributeo. Elke individue[e bestetwageri die uit de fabriek komt, is een object van de klasse Auto Methoden Pr thoden hij het nhje I Auto kurinen zijn verkopen repareren overspuiten. Overerving Een kiasse Beslelwaqt n kent qi otendeels de7eltde atir itniten als de kiasse Auto, miners, ouk brj elke hestelwageir is ci sprake viri Merk, type, Kleur, Bouwjaar, C,talociuswaarde.

12 Hoofcstuk Enkele veelgebruikte programmeertalen Cen C++ C C is een derde-generatietaal, een gestructureerde procedurele taal die veel wordt toegepast voor het ontwikkelen van besturingssystemen en applicatiesoftware. C wordt beschouwd als een erg compacte en efficidnte taal die dicht bij machinecode staat. Oft maakt dat C snel is, maar ook toutgevoelig en vooral voor beqinliets niet echt rnakkelijk. C++ De ohjectgeorienteerde opvo[ger van C is C+, ook een derde-generatietaal. Het is een krachtige rnaar complexe taal die veel gebruikt wordt in tehnishe tuepassinqen Q. - Ikfcj C++ is in 1980 ontworpen door B.j a me St roust i up een niedewei ki van AT&T. De naam C++ is als een woordspeling bedoeld. In ui. C betekent C++ namelijk dat C vervangen wordt door zijn opvolger, dus C++ wil zegyeii ddt. bet em een vulgende versie van C gaat Java Java is ceo objetlgeorienteerde pmogrammueertaal, die grote nvereenkomsten heeft met C+. Het bijzondeie Van lava is dat bet platfoimomiafhankelik is. Drie onderdelen Java is ontwmkkeld duui de tiniia Sun en bestaat uit die ondeidelen de programmeertaal Java Deze wordt beschouwd als een veetzijdige, overzichtelijke, betrouwbare en zuiver objet ttjenm idnteeide taal De taal was oorsprnnkelijk hedoeld om op kicine omputers te dmaaieii en wordt flu dan ook gebruikt in bijvnorheeld PDA s en inobiele telefoons Java Development Kit (JDK) De JOK is een uitqebreide bibliotheek van proqiainmacomponenten 1)eze maakt Java tot een sonrt kist vol handiqe onderdelen waaimee bet leuk piogramma s bouwen is.. Java Virtual Machine (JVM) Flit is ceo vem taler die de hytei ode nmiet naai een mahinelaal die gesi hikt is vnnr het platform waarop bet Java programma wordt uitgevoerd. [)e bytec ode draait op atle Iattorins waaivoni em VM hvst,iit

13 - - Hooc&shk 1 I ModuLe 4 - Programmeren ProgrammeertaLen Het Ia1 ci gnninde punt naakt Java weienliik anders dan zijn your ga nqer s Br de programmeertalen die voor de komst van lava gebruikt werden, wordt het geschreven programma vertaald naar de machinecode die de computer begrijpt. Daarvoor wordt een vertaalprogramma gebruikt, de al eerder genoemde compiler, Om het programma voor eon ander besturingssysteem ( een ander platform ) geshikt te inaken noel het aangepast worden, waarna het opnieuw gecompileerd moet worden. Bytecode De (:ompiler vertaalt lava naar een vorm die geen mathinecode is van een bestaand besturingssysteem, maar naar een tussenliggende vorm: de bytecode. Voor de uitvoering van die bytecode is het noodzakeiijk dat die bytecode omgezet wordt naar de machinetaat van die machine. Dit gebeurt door de JVM. Deze virtuete machine moet wel speciaal geschreven zijn voor het betreffende besturingssysteem. Er is dos voor elk hesturingssysteem eon eigen JVM nodig. H Hoewel wij de naam Java vooral associëren met een Indonesisch eiland, is de taal genoemd naar de koffie die de ontwikkeiaars dronken (en die hen wakker moest houderi). Vandaar dat in het logo van Java 00k een kopje koffie te zien is. Overigens draait Java onder alle populaire 64-bits systemen. Java - program ma HelloWnrldAppjwa kv Windows LIflLIx rvi,ic Os z:1 jo,t,tiri,ior tori in plntforn rirrfliuokt lijkr bfi

14 knoppen een proqianima te laten uitvoeren heeft genoemd Visual Basic.NET voor gebruik. r een programma to compileren (omzetten naar ma( hinetaai) tekst op te maken Jo werkt in Delphi in de IDE. De IDE biedt de rnogelijkheid om: terug DeLphi fioo44sk ProgrammeertaLen ModuLe 4 Programmeren gebaseerd is op de taal Pascal. In Delphi vind je alle bijzonderheden van OD-programmeren Delphi is een visuele, objectgeoriënteerde prograrnmeeromgeving van Borland, die Eon van de sterke punten van Delphi is de VCL, een bibliotheek met objecten die klaar zijn webapplicaties behoort tot de mogelijkheden selerlievakjes keuzemenu s dialooqvensters Bask, niaai vanal versie 7 van Visual Basic heefi Mk rosoft qekozen your eon nieuwe naani lei echtgekonien l)aan dour wer kte hol appai aat ii let ndar behuren fouten in een computerprogramma veroorzaakt door een insect: tussen de mechanische onderdelen van de computer was een met zoeken naar touten wordt debuggen genoernd. Al s een prugramma eon fout bevat spreken we van eon hug. Ilel Vol gens de over] everi ng werd een van de eerste gemel de en moest hot debugd worden, (2002) VB NET rnaakt deel uit van een groter geheel, dat Microsoft hut.neiplatform Mel VB Nfl kuni e applii alie, vuo do Vl/indows uiiigeviiig s linijveii be die kenmerkend zijn vooi Windowsapplicaties, zoals: Daai na wordt de bibehorende progranirnacude eraan verbondeii. Ouk hot s lii ijveii van Len programineertaal van Microsoft is Visual Basic NET. Voorheen heette deze taal Visual gehi uikensint erfa e slaat daai bij ( eiil iaal flew wurdf ontwon pen met al le your zieningen de fouten uit een programma te halen (te debuggen).

15 Module 4 Programmeren Programmeertalen Ptatformonafhankelijk ticj bet rornpclereri van tie programmacode wordt gebruck qernaakt van een tussentaa[, verge[ijkbaar met de bytecode van Java. VBA De Microsoft Office-pakketten bevatten cen vereenvoridigde versie van VB NET, die VBA wonit genoenid - Hier nec kun je niet al leen macro s voor de betreffende progracnmas ontwikkeien, maar ook vo[waardige programma s. ror00ki rv i. k OLOLLc& aora.. vvwcr0 is &ee ois pro UL ocro C# C# is, net ats Visual Basic, een programmeertaal ontwikke[d door Microsoft voor het NET-framework. Je spreekt de naarn uit als het Engelse c sharp. Net als C-t en Java, is C# objectgeoridnteerd. De taal kan worden ingezet voor desktopapplicaties, serverapplicaties en ook voor proqramma s op mobiele apparatuur zoals PDA s en smartphones. De naam Cf is geinspireerd door de rnuziekwereld, waar de Ii 9 achier eeri bepaalde riout eeii Ira lye stap huger aangeef 1. LII is curs ccii halve SI ap huger dan C, waar ncee net al S C I- - eon vulgende ver sic van C mod wrileri aarcgedicirl Overeenkomsten met Java, C++ Voordelen De overeenkomsten tusseri vooral Java en Cli, maar ook tussen C+4 en C#, zijn groot. Java programmeuc s zullen daarom weinig ncoeite hebben urn over te schakelen naai Cli op bet NET-framework en vice versa, Lnkete voordelerc van Cli zijn Net als bij Java, hoeti de ( li progranciocu genu cekening te houden met het ucrderhoud van bet geherigen lit wurdi auturnatcsc h door her NET-framework geregelcl We noernen dii qarhaqe toiler. tcon

16 I Ho$dsEk 1 Module 4 Programmeren Programmeertalen C# is cen veilige taa[. Er wmdt gecontroleerd op kleine touteri die zouden kunnen leiden tot onverwat hte esuti aten ot?elts een ash van het prog, arnina 811 ( + bijvoorbeeld, moet de programmeur deze toutjes zelt voorkomen NET heeft een uitcjebreide bibliotheek waar C#programma s gebruik van kunnen maken, C# is platformonafhankelijk. Bij de eerste release was.net alteen voor Windows bedoeld, en dus niet platformonafhankelijk, maar dat is nu niet meer het gevat. Nadelen Er zijn ook nadeten te noemen: De extra controles voor stabiliteit drukken de performance van een C prngrainnra C staat verder van de processor dan C++ en rout daardoor performance in voor gebruikersvriende[ijkheid voor de programmeur. Doordat C# kenmerken van nogal wat ta[en (C, C++, Java) combineert, heelt het een hoop toeters en bellen. Dit kan een C#-programma onoverzichte[ijk maken. 1.5 ProgrammeertaLen voor het web Programmeertalen voor het web De k[assieke programmeertalen schieten over het algemeen tekort op het gebied van webapplicaties. Dc opkornst van Iret web heeft dan ook een aantal nienwe en vernieowde talen opgeleverd. 81) de indeling van deze talen speelt het lieni serverinodel een ml I Als Iret client serverrnodel op inter ret loecjepast wot dl corn po n e ftc n bestaat het uit verst lri[lende Dc lent is de ornpriler van de gehi ulker waar op een browser draait, Via dii programma bezoekt de gebruiker websites, bijvoorbeeld door de URL in de adresbalk te typen of op hyperlinks te klikken. Dc aanvraag voor cen wehpagina wordt verzonden naar een server waarop de website opgeslagen is. De server stuurt de gevraagde pagina naar de client. Poputaire sites zoals (icrogle en Fa thook kunnen nuijornen aarivr agerr per sec onde hedienen Hieronder zie je een scheinatisch voorstel van het client-servermodel. Dc clients duen eerr aanvraaq voor een webpagina bij een server; de server veriendt de çjevraagde pagina via o tel net

17 - Hoofc&shLk 1 - Module 4 Programmeren Programmeertalen 2 A.. 4 Zowel voor de server als voor de client zijn programmeertalen ontwikkeld. De client-sided programmeertalen worden uitgevoerd op de computer van de gebruiker, Hierbij zijn HTML en XHTML een oprnaaktaat, en JavaScript een scriptingtaa[, De server-sided ta[en zoals PHP en ASP worden uitgevoerd op de server die de websites bevat HTML Met HTML beschrijt je de structuur van webpagina s. Als je Hi ML gebruikt, plaats je I!I i besturingscodes in teksten. Daarrnee geef je aan hoe die tekst door een browser afgebee[d moet worden op het bee[dscherm. li!i HTMl Hyper [ext Markup I anguage [I Zifl veischitlende codes, INJV0O[beeld vool bet vet, cuisie[ en onderstreept inaken van tekst, voor het maken van qwte en minder grote koppen, VOO[ het opnernen van afheeldingen en hyperlinks (zie onder), voor het kiezen van kleuren, noern mair op. De codes staan tussen punthaken <en >. Over het algemeen bestaan ze nit een begin en een einckode, hijvaorbeeld <hi> om een hoofdkop aan te geven </hi urn het einde van deze kop aan te geven Met deze code geeft de browser kuppeir van niveau 1 weer. In grote err vette letters. j in HIMI. kun je Java progranirna s opnenien, die applets worden genoernd Appi et s dr aa en Oj) de cli not j

18 =.-.- Hco4k 1 Module 4 Programmeren Programmeertalen Hyperlinks Een van de belangjljkste kenmerken van HTML is de moge[ijkheid om documenten aan elkaar te koppelen via hyperlinks, verwijzingen naar andere paginas op het internet. css HTMl. werkt samen met de techniek CSS. Via CSS is de opmaak van webpagina s zeer nauwkeurig in te stellen. fl iforvoile \ CSS Cascading Style Sheets HTMl. in de praktijk Dit is een voorbee[d van een HTML-code: chtml> <head> <titl e>voorbeel d van een hyperl I nk</ti t,l e> </head> <body> Kl i k <d href [ittp:// >hterc/o> voor een voorbeel ci van eeti s impel e wehpag I na </body> <I ht nil> Met deze code ziet tie webpagina er zo uit reeniprm!crosort Internet Explorer Bestand Oewerken Leeld Favorieteri Extra Help 4, Qooeige 0 ZoekenFo.,oxerer l Koppehren Neiton AnOWus Kiik ir voor eon voorbeeld VEfl EEtL othipele webpanina ezecenpr

19 Hoofd1uk XHTML XHTML is een nieuwere variant van HtML. XHTML is dan aok net als HIML een client-sided opmaaktaat. XHTML stelt striktere eisen aan de codering dan HTML. Lu moet je bij XHTML afle tags rlsiuiten, Hii idooi kan ci bij het albeelderi van webpaginas nnridci lout gaan. XHTML werkt sarnen met een techniek die CSS, Cascading Style Sheets, wordt genoernd. Hierdoor worden inhoud en structuur (XHTML) XHTML exteris I bi e HTMl en opniaak (CSS) van een pagina gescheiden JavaScript Net als opmaaktalen zijn scriptingtalen client-sided programmeertaleri Fen hekende scriptingtaal is JavaScript. ScriptingtaaL JavaScript is ontwikkeld door under nicer Netscape Communications Corporation. Het is een Sc ripttaal die fungeert als uitbreidmng op HTML hier mnee kun je progranimaregels aan een webpagina toevoegen. De browser interpreteert de JavaScript-opdrachten als de pagina op het scherm gep[aatst wordt. Java en JavaScri pt worcien nogal eens door ci kaar gehaa id. Ilet grootste versrhii tussen beide talen is dat Java een volwaaritige prngranimeertaal is, ferwiji lavasrript is hcrtncid ais uithreimling op HTMl JavaSc-ript is eenvoudiger, maar ddardoor ook beper kter: het, wormit uitsluit,end toegepast your wehapplicaties. De toepassingsmogelijkheden van Java zijri veel breder. Je knot cc hi jvoorhceld mntnpletc Ickst verwerkers icc progranimer cmi. Geen vo11edge programmeertaal In teqenstelling tot Java is JavaSiript qeen volledige prnqrarnmeertaal. Dc npdrachten zijn beperkt tot de objecten van de wehhrowser. Met JavaScript kan een ontwerper webpaginas mcci interactivpteit qeven Via wi script kan nj meaqeren op eiqenshappen van de browser en de computeromgevinq

20 (HdLshaL. 1 r!? ModuLe 4 Programme Pgrammeerta Event De gebrrnker voert een bepaalde handeting uit; liii tikt gegevens in, kiest een nioqelijkheid uit eon menu, kiikt op een knop of vuft een ve[d in, waarna (avascript-opdrachten voor een passende reactie zorgen. We zeggen dan dat JavaScript reageert op een event; de handeliiig van de gebiuiker heet in programmeertaaijargon een event of geheurtenis Een reactie zou kunnen zijn dat er een aangepaste tekst wordt getoond, die betrekking heeft op de gemaakte keuze. mouseover en mouseout Een voorbeeld van een toepassing is het laten op[ichten van eon plaatje of tekst als de gebruiker er met de muisaanwijzer overheen gaat. Dat is een visueet signaa[ dater op die ptaats gektikt kan worden. Er worden in dat gevat twee p[aatjes gemaakt, een donkere en een [ichte versie. De pagina bevat JavaScript-opdrachten die reageren op de event mouseover en ervoor zorgen dat de Iichte versie van het p[aatje verschijnt. Bij de event mrniseout (do muisaanwijzer veriaat hot gebied) wordt de donkereyersie weer teruggezet. Andere scriptingta[en zijn Y8Script en Rash ActionScript PHP Moderne websites zijn vaak dynamisch. Ze bevatten a[[ertei functies die je niet met HTML kunt aanbrengen. Denk aan een gastenboek, een mogelijkheid om etektronisch te betalen, een discussietorum, een totoatburn of een gepersonatiseerde website. Urn deze functies rnocjelijk te maken lijn or aanvullingen op HTML nntwikkeid PHP ASP, ISP Coidlusion P1W Ilyper Text Preprocussu, :z..i..j Dc betekeri is van de a fkoi Ii ig Pill heeft in de 1 oi>p van tie t i jd een veraridori ny ondergaan. in nor ste instant to hot ekonde het Personal Home Page Tools, maar tegenwoordig wordt meestal de aandui cling PHP: HyperText P1 eproc essor qehi ul kt A Do syntaxis (si [odour en volgorde van do regels) van PHP vor mont uveieenkomsten met die van C, Java en Pen. Bij PHP voert cen preprocessot eerst een bewerking uit op eon wehpagina voordat liii naar de browsei wordt gestuuid PHP doninienton hebben meestal de extensie.php.

21 Hoofdthk 1 Aanvuliinq op HTML Hoewel PHP een adovulting is op HTML, mekt de bezoeker van een website met dat er naast HTML ook PHP in de website is verwerkt. Het resultaat dat naar de browser op de -c. client wordt gestuurd, is namelijk een HTML-bestand. Vaak komen de gegevens uit een jr database Err PHP is goed in staa gegevens nit een ddtabdse te halen en deze op te nenren tussen de HTML-code die naar de client wordt gestuurd. Dit is ook het dynamische aspect I!IL!1 van PHP: afhankelijk van wat de internetgebruiker wil, worden verschillende gegevens uit de database gesetecteerd. Denk hijvoorbeeld aan het gebruik van een zoekmachine: zonder een programmeertaal als PHP zou dit niet mogelijk zijn. Op basis van de ingevoerde L1 zoekterm wordt het overzicht van websites samengesteld, afkomstig uit een immense database. Omdat PHP een aanvulling op HTML is, is kennis van HTML voor de PHP-programmeur een vereiste. PHP is ontwikkeld als open-sourceproduct. [lit betekent dat de 0 broncode vrij is verspreid en aangepast mag worden (net. als opensoutte bijvoorbeeld Linux). PHP in de praktijk Hier zie je een HTML-code waarin een PHP-blok, gemarkeerd door de, is opgenomen: <.ht.ml <head> <! voorbeeld 2.1 Bestarrdsnaani: voorbeeld_0201.php > ctitlehet eerste PHPscript</tit]e> </head> <body) <h?>de huidige datnm</h?> <?php $vandadg getdateo; $ruaand $vandaag[ rnonth ]; $dag $vandaag[ mday I: P1 ho Hal in Het is vandaaq $clag $rnaand <Fir> /body </htrnl> Deze HTML rode en PHP blok zien er op de webpagina in nit O - tool, bol, 00 o Book o,oo,d R.ood aol, 000oo Bookoooko 10B I)e huidige datum EaJio El, Jon 9 Ap,l Done

22 Hoo&htk 1 Module 4 Programmeren Programmeertalen 1.6 Vragen en opdrachten Open vragen 1. Noem de vhf categorieen waarin programmeertalen kunnen worden ingedeeld en geef van elke categorie één voorheeld. 2. a. Wat is een procedurele programmeertaal? b. We[ke catecjorie talen ontwikke[de men als reactie up de procedure[e talen? 3. Assembleren betekent samenste[len. Wat wordt door een assernbleertaal samengesteld? 4. Geef twee voorbeelden van objecten met hun bijbehorende attributen, methoden en klassen. 5. Noem de drie onderde[en waaruit Java bestaat en geef een korte beschrijving van elk onderdeel. 6. Waarum wordt VB.NET p[atformonafhanke[ijk genoemd? 7. Wat is het verschil tussen client-sided en server-sided programmeertalen voor het web? 8. a. Waarvoor wordt HTML gebruikt? b. Wat is de functie van JavaScript? c. Wat is de functie van PHP? 9. Waarvoor dient de techniek CSS? 10. Het ontwikkelen van informatiesystemen beslaat een breed gehitid. Je bent er niet met ahleen maar wat programnieren. Leg uit wat ei met deze uitspraak bedoeld wordt. 11 Leg in je eigen woorden ml wat machinetaal is. 1.? Waai nm heel een taal van tie tweede general ie onk wel cen mat hinegenrienteerde taal? 13. Noem vier voorbeelden van prograrnmeerta[en van de derde generatie en geef van elk én of meer kenmerken. 14. Meestal zijn programma s die geschreven zijn in een [agere taal sneller leg uit hoe dit konil 15. Wat is het vuurdee[ van werken met procedures in ccii prugidmnnleer[dal? 16. Wat is de taak van cen compiler 17, Welke verschil[en tussen HTML en XHTML ken je?

23 e4l)ofash.k 1. ModuLe 4 Programmeren ProgrammeertaLen 18 avasu pt munqeert als nil breiding op H ML Het reageer I op events Vrl hi knrri dit? 19. Hieronder lie je enkele instruities uit programma s, Geet hij e[ke instrutie aan bij welk type prugrarnmeertaal hij hoorl a b. If Apple = Pear then goto Fruitcake; c. MOV 20h,A d. Window.close e. GROUP BY JArtiestj Meerkeuzevragen 1. Hieronder staan twee heweringen I. Elk type processor heshikt over een spe ifieke instructieset orn rnachine ode te lezen. II. 31) gebruik van een assernbleertaal is een speciaal vertaalprograrnma nodig urn de programmacode om te zetten in nullen en enen. a. len II zijn juist. b. I is juist en II is onjuist. c. Irs unjuist en Ills juist d. I en II zijn beide uniuist, 2. Wat is de taak van de Java Virtual Machine? a. Die zet bytecode orn in machine-instructies. b. Die levert programmacornponenten voor het bouwen van programma s. c. Die zet bytecode urn zodat deze gesihikt is vuor rnobiele telefoons. d. Die vurrut ne si hakel tussen do inn liinoi ode en hot best niiingssysteern 3 Welke van de onderstaande uitspraken over PHP is joist? a. PHP is eon opmaaktaal voor het web. h. Met do kumst van PHP is HTML ahteihaald. c. PHP mdc wnrdt opgenornm n in ceo blok HTML ode d. PHP werkt alleen maar sarnen met de open sourebrowser Mozilla 4. VVelke talon iijn prublorogorin hi a talon van do vierde groeialin b. objet tgoor inteei de lalen c. talon van do derde generatie d. hogere prograrnmeertalen. Hieronder stran steeds drie talen gerrnemd In welk geval gaat hot oni drie objectgeorienteerde talen? i C Visual I3ash Java b. C-n n, Delphi, HI Ml I CI,jdvd,C d. Pascal, Delphi, Baso

24 Hoofs& a Module 4 Programmeren ProgrammeertaLen ti. Het verschijnsel ddt objecten, altributen en/of int thodeii vn andere, veigelijkbaie obje ten ku nnen overnemen, wordi aangeduid met de term a. overerving b. inkapseling C. classificatie d. attribuuttoekenning 7. Wat is VBA? a. de objectgeoriënteerde opvotger van Visual Basic b. een derde-generatietaat, ontwikkeld voor administratieve toepassingen c. een bibliotheek met objecten die ktaar zijn voor gebruik d, een versie van Visual Basic die ingebouwd is in de populaire Office pakketten 8. Welke technieken zijn vergelijkbaar met PHP? a. ISP en avascript b. HTML en XHTML CSS en VBScript d. ASP en Cotdfusion Korte opdrachten 1. Sommige talen maken bij het omzetten van de taal in machinecode geen gebruik van een compiler, rnaar van een interpreter. a. Zoek uit wat het verschit is tussen deze twee vertaatprogramma s. b. Noem enkele talen die geinterpreteerd in plaats van gecompiteerd worden. c. Wat zijn naar jouw mening de voor- en nadelen van het gebruik van een interpreter? 2. Zoek nit wat de verschillen zijn tussen Ct en C#. 3. De naam van de programmeertaal C geeft aan dat er twee voorgangers waren. Zoek uit waarvoor de taal A en de taa( B werden gehruikt. 4. PHP is afgeleid van de scripttaal Pen. a. Zoek uit wat Pert is en waarvoor het dierrt. Beschrijf enkete kenmerken van Pert b. Wordt Pert nog steeds toegepast? Zn ja, waar? I

25 machinecode objectgeoriënteerde taten. assembleertalen hogere programmeertalen vierde-generatietalen Programmeerta[en kunnen in vijf hoofdcategorieën ingedeeld worden: 1.7 Samenvatting C en vooral lava heeh objet tonientatie bevat C# is ceo programnieertaal van Mk-rosoft die keomerken van C, Basic NET is een prograrnmeertaat err omgeving van Microsoft, die kenmerken van Delphi is ceo vrsue[e 00programmeeromgeving, gebaseerd op de taa[ Pascal. Visual is een platformonafhanketilke OOprograrnmeertaal, die bestaat nit drip onderdeten De taal C is een derde ge neratietaal Zijil objectgeonienteerde nakomeling is Ce + ava bi hun werk de moette orn procedurele programma s urn te zetten naar OO-prograrnma s de geringe beschikbaarheid van programmeurs met vo[doende OO-kennis het ontbreken van voldoende hulpmiddeten die programmeurs kunnen ondersteunerr Praktische problernen bij het gebruik van 00 zijn. kortere ontwikkelingstijd door heigebruik van programmamodules coruplexere problemen zijn te hanteren door betere orgarrisatie van progianimacode het onderhoud van programma s is eenvoudiger omdat duidelijker is wat elk deel van betere uitwissetingsrnogelijkheden (tool vastqestel(le standaards de software (Joel b Voordelen van objectoriëntalie zijn ( methods ), inkapse[ing ( encapsulation ) en overerving ( inheritance ). hegrippen hij objectoriéntatie: objecten ( objects ), klassen ( classes ), methoden in gang gezet naar aarr[eiding van boodschappen van andere objeten. Belangrijke Bij objectoriëntatie worden gegevens en code gecombineerd in objecten. De code wordt hiervan genereren. generatiehulprniddelen kan men wet sne[ een toepassing of een bepaald gedeelte prob[eemgericht. Ze leveren vaak onhandelbaar grote programma s op. Met vierde De meeste ta[en van de vierde generatie zijn nret-proceduree[, maar meer Bekende derde-generatietalen iijn COBOL, C en Pascal. compiler vertaald naar machinecode. Ze worden ook wet procedure[e talen genoemd. Bij hogere programmeertaten (vanaf de derde generatie) worden de instructies door een gene ratie. lettercodes in plaats van nullen en enen. Assemb[eertaal behoort tot de tweede Bij assemb[eertaten wordt er gebruik gemaakt van gemakkelijker te onthouden ook wet dat dergetijke talen dichter bij de processor staan. mitten en enen. Deze taal wordt tot de [agere programmeertalen gerekend We zeggen Machinecode is de programmeertaal van de eerste generatie. De instructie s beslaan uit Hoofc&s+uk

26 PHP en ASP. opmaaktaien (HTML en XHTML) en scriptingtalen (waaronder javascript). Server-sided: de laatste op de server waarop de gevraagde website zich bevindt. C bent-sided: sives sided talen. De cci ste woiden op de Computer van de gebroiker uitqcvocrd, I3j programmeertalen voor het web maken we onderscheid tussen ciientsided en Hoofdshk 1 pogrammeerta: ModuLe 4 Programme

27 HOOFDSTUK 2 PSD s maken 2.1 Inleiding PSD ModuLe 4 Programmeren I!Ii&II -. Er zijrr vers( hilleride tetlinieken waaimee je stireirras kurt irraken iforvo&e PSD Programma Structuur Diagram Een PSD staat rink hekend under de naam Diagram. Ecu daarvan is het PSU, Een PSD is een schema dat de samenhang de structuur van instructies binnen een programma weergeeft, PSD s bestaan ult: H rro SEruL0oJ100 4 Ls rechthoeken driehoeken tekst. \/001?St s Probleemoplossing Je moet PSD s beschouwen als voorbereiding op het coderen in een programmeertaa[. Ze zijn programmeertaalonafhankelijk. Bovendien gelden er geen strenge taalregels; de probleernoplossing staat centraal. We spreken in dit verband wet van ecu algoritme: een set opdrachten orn een berekening of een handeling stapsgewijs in een bepaalde volgorde ult te voeren. In de informatica slaat het meestal op lets wat de computer uit dient te voeren. ifornw&t Voor alle duidelijkheid: het schrijven van opdrachten in een programmeertaal is en ongeveer de laatste stap in hel. systeernont,wi kkel i ngspr u es Eerst moet. de programmeur op een gestrrrclureerde wi jze de DPI 0551 rig van can pruhi eem bederiken PSD s vormen hi erbi j een hu 1 pmi ddel Basisstructuren Bil P50 s iijn er naar drie basisstrllturen. Als je eleze up de juiste mauler combinee,t, kim je hiermee elk willekeurig programmeerprobleem oplossen. Dc basisstructuren zijn: sequentie ( opeerivolging ) iteratie (herhaling ) selectie ( keuze ).

28 Hoofas Sequentie Sequentie is de eerste basisstructuur van een PSD. Sequentiële opdrachten warden van boven naar beneden één voor één uitgevoerd: opdracht 1 opdracht 2 opdracht 3 opdracht 4, enzovoort Voorbeeld: ei bakken Laten we uitgaan van een eenvoudig probleem: het bakken van een ei. Dit ziet er in een PSD zo uit: vuur aansteken pan op het vuur zetten een halve eetlepel boter in de pan doen boter laten smelten ei breken en in de pan doen ei gedurende drie minuten bakken vuur uitdoen Hoe gedetailleerd een schema is, hangt at van de gebruiker. lemand die al vaker jets gekookt of gebakken heeft, za[ vo[doende hebben aan de handeting your aansteken, Voor iemand die dit voor het eerst doet, zouden we het schema zo kunnen uithieiden: pak doosje lucifers haal een lucifer uit dousjc strijk lucifer langs iijkant draai het gas open houd brandende lucifer bij het gas blaas lucifer uit Algoritme Het stapsgewljs aihandelen van een sequentle (of reeks), iiuemen we ceo algoiitme. Algoritmes zijii niet voorbehouden aan de informatica: je komt ze ouk tegen in de wiskunde en natuurkunde

29 Voorbeeld: ei bakken proces noem je iteratie. Iteratie is de tweede basisstructuur van een PSD. Vaak moeten in programma s bepaalde onderdelen herhaatd worden. Dit herhalende 2.3 Iteratie!I ModuLe 4 Programmeren een halve eetlepel boter in de pan doen your uildnen aantal gebakken eieren plus één ci breken en in de pan doen ci gedurende drie minuten bakkcn ci op bord leggen zolang aantal gebakken eleren ongelijk aan 3 boter lalen snwlten aantal gebakken eierrn iso pan op het V[JUI 7ettcn your aansteken aan even uit van dne stuks. 81) Lontrote vooraf krijg je dit PSD je kunt vooraf en achteralcontroleren of je het gewenste aantal eieren gebakken hebt. We Voorbeeld: controle vooraf Controte voaruf. Controle ochteraf Herhaal actie Totdat voorwaarde Zolang voorwaarde Herhaal actie We geven beide vormen als vo[gt weer. iteratie met controle achteraf. iteratie met controle vooraf E zijn twee soorten iteraties: ControLe vocraf en achteraf dit aan door middet van een iteratie. eerste en de Laatste stap uit het schema niet bij elk nieuw el opnieuw te doen, maar (Ic tussenliggende stappen moeten wel voor elk ei uitgevoerd worden. In het shert1a geefje Stel dat er in de pan maar één gebakken el past. A[s je meer eieren wilt bakken, hoefje de V HOOahk 2 PSD s maken I

30 fl 2.4 Selectie waar is. ci op bord leggen een halve eetlepel boter in de pan doen aantal gebakken eleren is 0 Bij (out role achterat krijg je dit PSD Hoof& shk Voorbeeld: controle achteraf Voorbeeld: ei bakken your aansteken tvuiruit?fl Ic s hema ziet ci 70 nit: kant up, naai de andere sei Ic opdiat hten ii Bij controle achteraf wordt de herhaling minstens één keen iforvto\ vuur uitdoen totdataantal gebakken eleren gelijk aan 3 el breken en in de pan doen ei gedurende drie minuten bakken boter laten smelten aantal gebakken eieren plus één vuur aansteken pan op het vuur zetten athanketijk is van een bepaalde keuzernoge[ijkheid. Welke kant liet programma opgaat, De derde basisstructuur van een PSD is selectie Dit houdt in dat het piogrammaverloop hangt at van het antwoord op de vraag of er aan een bepaalde vooiwaarde is voldaan Is het antwoord ja, dan gaat het programma bijvoorbee[d linksat, urn de ene serie opdrachten afte werken Maar is het antwoord flee, dan gaat het programma de aiidere In een PSD geef je dii weei in een di ielioek en twee kolommen. In de erw kolnlt staat wat het programma moet doen a[s de voorwaarde wel ge[dt, in do andere als deze niet geldt Ak je een el gaat hakken, kan het zijn dat het your niet meor aanqestuken Irneft te woiden uitgevoerd. DIt is een verschil ten opzichte van de controle vooraf. l3ovendien wordt en herhaald tot de voorwaarde waar is, BiJ controle vonraf wurdt er herhaald tot de voorwaarde niet

31 hetft. Er zijn dus twee keuzes te maken: prijs bedraagt tien euro. Kinderen tot twaalf jaar en ouderen vanaf zestig jaar betaten de In dit voorbeeld gaat om het bepalen van de toegangsprijs voor een pretpark. Do normale Voorbeeld: toegarrgsprijs volende voorbeeld. nadat eeir keuze (Jemaakt is, weer een rrieuw keuiepr obleerri your (Joel Kijk eens naar hel Nu is dit natuorlilk ceo heel eenvnudiq keuzevoorlweld. Hel s ook denkhaar dat er zich, ModuLe 4 - Programmeren bijhoriden. (Denk bijvoorheeld aan [ret aarrtal to hakkon eieren.) opdrahten in do juiste volgorde uitvoeren en cike verandoring in waardon op papier uitvoert. Dit heeft uiteraard atteen zin als je dat nauwkeuriq doet. e moet daarhij alle is het betangmijk dat e de opdrachten naloopt, waarhij je do opdraditen stuk voor stuk Om inzicht to krijgen in do werking van je PSD en orn to controleren of je shema joist is, 2.6 Het nalopen van een PSD controleren! Let op. als JO eenrrnaal eon programma gesr.hieven hebt, mod je deze nog we[ goed your aanrstekenr ja nec is het vuor oil? Deze structuur kun je (los zelt eenvoudiq verder uitbreiden: Enzovoort. De vakken van een keuzediagram mogen nieuwe keuzeir bevatten. In het gedeelte dat herhaald wordt, mag een keuzediagram voorkomen. elke rechthoek van een structuur zeif weer uit andere structuren mag bestaan: de werking van elk programrna heschrijven, hoe ingewikkeld dat ook is. Dat komt doordat selectie. Het lijkt missc.hien onwaarschijnlijk, maar met deze structuren kun je in principe Je hebt nu voorbeelden gezien van de drie basisstructuren van PSD s: sequentie, iteratie en 2.5 Programmabeschrijving vend toegang toeqang is 5 euro toegang is 10 euro toegang is 5 euro ja nee e leeftijd >=60 leeftijd <12 nee vraag leeftijd Hcdsh 2 PSD s ma ken

32 I j J? ervan is. Als de werking van het P50 onbekenci is onderzoek je wat bet PSD doet. Als de werking van het P50 bekend is controteer je of het PSD juist is. ion (ontrole wordt wet een ooggetuigenverstag genoernd. Het doel is tweeledig Ocggetuiqerwerstag HoofashI.. 2 I VoorbeeLd: de controle doorgrondt. Van het voorbeeld dat we nu gaan bekijken, weten we nog niet wat het doel Om de controle ult te voeren is het niet nodig dat je de werking van het PSD at van tevoren We hebben dit PSD (het is een vrij eenvoudig P50, maar het gaat om het principe) Je ziet eerst twee sequentie-opdrachten. Het blijkt dat het hierbij gaat om jets wat op het scherm afqedrukt moet worden: sla het bestand op Daaronder staat een iteratie met een (ontrole achieraf. Het programma moet als het ware herhaaldelijk wachten totdat de gebruiker een 1 of een N indrukt. overgaan tot opslaan. In alle andere gevallen geheurt er niets. Dit betekent dat de Het P50 eindigt met een setectie: drukt de gebruike op de j-tuets, dan kan liet programma get)ruikel uitsiuiien(1 op de I kan drukken urn het hestand onder deieifd ni-un op te slaan Dit is eon methode om te voorkomen dat bet bestand ongewild oveisthreven wordt druk af Dit bestand bestaat al. druk at Toch onder deze naam opslaan? (ifn) totdat een J of N is ingedrukt een waaishuwjng dat een bestand al onder een bepaalde naam op s hijfaanwezig is de vraag of deze naam desondanks gehandhaafd moet h[ijven. wacht op toetsiridruk