Werken rond emotioneel herstel : vertrekkende van de methode JACQUES HEIJKOOP.

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Werken rond emotioneel herstel : vertrekkende van de methode JACQUES HEIJKOOP."

Transcriptie

1 Werken rond emotioneel herstel : vertrekkende van de methode JACQUES HEIJKOOP. In : Vibeg-Echo s, 2006 nr. 5 Gerrit Vignero In situaties met ernstig probleemgedrag, wordt er vaak de nadruk gelegd op straf, protocol of vrijheidsbeperkende maatregelen. Er wordt extern een maatregel opgelegd die door het team van begeleiders over de cliënt heen is afgesproken. Er worden afspraken neergeschreven om het probleemgedrag te vermijden en over hoe men moet optreden als het probleemgedrag voorkomt. Nochtans is het mijn ervaring bij de doelgroep waarmee ik werk - personen met een matig tot ernstig verstandelijke handicap*- dat het essentieel is om probleemoplossend te gaan samenwerken met de cliënt. Probleemoplossend samenwerken is één van de werkvormen die Jacques Heijkoop in zijn methode gebruikt. Hij spreekt trouwens ook niet over de cliënt met probleemgedrag maar over de vastgelopen situatie. Daarmee duidt hij aan dat het probleem niet in de persoon zit, maar in het feit dat de moeilijkheden van die aard zijn dat niet alleen de betrokken persoon maar ook de mensen in zijn omgeving erin verzeild zijn geraakt. Een opvoedingssituatie loopt vast als er geen sprake meer is van een dynamische wisselwerking tussen volwassene en kind. Ingrijpen moet je, want interventies vloeien voort uit je verantwoordelijkheid. Alleen kunnen die interventies maken dat er een versterking komt van het zelfvertrouwen van de cliënt en de begeleider en het een samen zoeken wordt. Het werken met als ingang emotioneel herstel is één aspect van probleemoplossend samenwerken. Hoe kan ik als begeleider emotioneel herstel concreet realiseren?' en Hoe kunnen we blijven samenwerken ondanks of dank zij het conflict?. Hoe je omgaat na een conflict tussen begeleider en cliënt, biedt heel veel kansen voor het toekomstig samenleven. De methode Jacques Heijkoop vooronderstelt dat de cliënt niet liever wil dan met jou samenwerken. In zijn jarenlange ervaring als consulent is de rode draad dat de soms complexe problemen niet wezenlijk verschillend zijn van onze problemen. De draaglijke lichtheid van het bestaan ligt in het verlengde van de gewone opvoedingsprocessen en de algemeen menselijke processen. We hebben te maken met kwetsbare mensen, die zich onzeker en onveilig voelen, die heen en weer worden geslingerd tussen willen en niet willen, kunnen en niet kunnen. Het verloop van probleemgedrag. Jacues Heijkoop hanteert de volgende tekening om het verloop van een incident te schetsen. In een situatie verhoogt de spanning, die op zijn top probleemgedrag geeft waarbij het uiteindelijk de bedoeling is dat er samen wordt afgerond. Werken rond emotioneel herstel. Activiteit probleemgedrag voortzetting activiteit Voor meer uitgebreide informatie over dit schema verwijs ik naar het boek Vastgelopen p. 136 tot 144

2 *zie ook kader Bij een ernstig voorval - nadat er iemand door het lint is gegaan - is er een dubbele breuk : er is een emotionele breuk en een handelingsbreuk. De handelingsbreuk betekent dat de activiteit waarmee men bezig was, wordt afgebroken en niet tot een goed einde wordt gebracht. De emotionele breuk ontstaat doordat cliënt en begeleider zodanig opgewonden raken als gevolg van het probleemgedrag dat er een kortsluiting ontstaat in hun relatie. Het is essentieel dat het de begeleider is die het initiatief neemt tot herstel van de handelingsbreuk én de emotionele breuk. Het is zijn verantwoordelijkheid. Als je met behulp van het functioneringsprofiel (nog een werkvorm van Jacques Heijkoop) een analyse maakt, valt op dat de zelfontwikkeling van deze cliënten meestal erg basaal is. Ze hebben het nodig dat de begeleider als belangrijke andere hen aanvult en de stappen zet. Zelf kan de cliënt het (nog) niet en heeft hij of zij steeds verbinding en relatie nodig hebt om te kunnen handelen, om vorm te kunnen geven aan emoties. Herstel van de handelingsbreuk. Meestal is het zo dat er tijdens het over de rooie gaan, het zelfcontroleverlies van de cliënt, gebruik wordt gemaakt van time-out. Men spreekt hier vaak over een vrijheidsbeperkende maatregel. Ik vind het interessanter om time-out positief te kaderen zoals Jacques Heijkoop dat doet : hij vergelijkt het met de time-out in de volleybal. We gaan even uit de wedstrijd,, even tot rust komen, de gemoederen bedaren. Dit tot rust komen geldt evenzeer voor de speler die spanning opbouwt als voor de trainer die zich opjaagt. We stappen even uit de situatie. In die zin is het zinvol dat in de duur van een time-out ook een persoonlijke keuze zit. In deze tijden van afspraken kan je er vaak niet buiten dat er afspraken worden gemaakt, maar het essentiële is dat de begeleider - de hulp-ik van de cliënt op dat moment - vindt dat hij de draad terug kan opnemen.. Wanneer kan voor jou, als begeleider de draad weer worden opgenomen? Wanneer zie je aan de cliënt dat voor hem of haar de draad weer kan worden opgenomen? Een eerste herstel die je doet is deze van de handelingsbreuk. Dit herstel lijkt heel logisch maar er wordt vaak aan voorbijgegaan. Nochtans, wat je concreet kan doen, is vrij eenvoudig. Je gaat terug met de cliënt naar de activiteit die je bezig was op het moment dat de breuk zich voordeed. Je neemt de draad van het leven terug op. Het is een ja-boodschap: kom, we beginnen er terug aan. De begeleider weet wat te doen samen met de cliënt, ze weten wat ze samen om handen hebben. De cliënt herkent de situatie die verder wordt gezet en die deze keer niet problematisch loopt. De situatie wordt ontsmet en je bent terug samen bezig. Dit gewoon naast mekaar samen kunnen bezig zijn in een speelruimte met gekende grenzen en een gekende inhoud, is trouwens een heel basale ontwikkelingstaak. Die kan de cliënt zeker aan. Ook in de methode van Mc Gee Gentle teaching zie je hoe belangrijk hij het vindt om je samen te binden aan een activiteit. Mc Gee geeft aan dat het essentieel is om samen met anderen iets te doen. Het leidt tot waardering en tot het ontwikkelen van een band. Een gemeenschappelijke taak geeft je het kader om iets te doen.

3 Zelfs in situaties waar er omwille van omstandigheden (bijv. de begeleider in kwestie werkt die avond niet meer) veel tijd is tussen het voorval en het samen bezig zijn met de cliënt, is dit handelingsherstel, hoe kunstmatig het dan vaak lijkt, belangrijk. Emotioneel leren. Dit herstel van de handelingsbreuk is de eerste opstap naar emotioneel herstel. Een activiteit samen verder kunnen zetten en samen kunnen tot een einde brengen geeft een heel duidelijk signaal aan de cliënt : we hebben iets samen. Het boogje (zie de tekening rond het verloop van probleemgedrag) kan worden afgerond en de draad van het leven kan terug worden opgenomen. Het is essentieel dat het de persoon is die het voorval heeft meegemaakt die deze aanzet geeft. Andere begeleiders kunnen hulp-ik van deze begeleider zijn zodat deze het verder aankan. Een tweede opstap in het emotioneel herstel betekent dat je de cliënt opnieuw het gevoel geeft erbij te horen. Dit kan je best doen door : Heel bewust aandacht te besteden aan de manier waarop je het gevoel hebt met hem echt contact te hebben. Zo neem ik altijd contact met Jan door even op het puntje van zijn neus te wrijven. Jan her- kent mij zo. Nabijheid. De cliënt heeft je erg kortbij nodig. Vaak zie je dat er na een conflict als alles zogezegd rustig is, de cliënt alleen wordt gelaten. Redenen hiervoor zijn de emotie van de begeleider, men wil de anderen in de groep ook wat rust bieden. Deze elementen zijn belangrijk maar je moet in de eerste plaats blijven vertrekken van de cliënt, die het in die situatie moeilijk heeft. Door het weinig ontwikkelde zelf heeft hij u dan echt nodig. Het is van groot belang dat hij of zij kan ervaren dat een begeleider hem niet loslaat om te kunnen spreken over emotioneel herstel. In het cirkelen van de begeleider rond de cliënt is het meest basale niveau het fysiek nabij zijn. Pas nadien kan er worden overwogen wanneer de volgende stappen verder weg worden gezet : visueel op afstand, vervolgens de begeleider nog horen zonder hem te zien en pas tenslotte weten dat de begeleider in de buurt is. Gebruik maken van de interesses van de cliënt. Invloed geven aan de cliënt kan je zeer goed door voorwerpen, situaties of activiteiten waarvan je weet dat hij of zij deze tof vindt, te hanteren. De herkenning voor de cliënt : ah jij weet dat ik dat graag doet en jij biedt mij dat aan, awel tof. Zeker dan een bad plannen bijvoorbeeld voor iemand die daar deugd van heeft, een kop koffie aaanbieden om stoom af te laten of dat geliefde fotoboek. Mascottes : knuffelbeesten, een pop, een lap, een blok kunnen het gevoel van veiligheid vergroten. Het principe van het gunnen staat bij Heijkoop erg hoog. Vaak is het immers zo dat in de emotionele geladenheid van de situatie men als begeleider eerder de spontane neiging heeft te gaan afpakken. De favoriete tekenfilm, langer bij mekaar blijven zitten, een blikje cola : shiwawa! Gebruik te maken van de basisplaats van de cliënt. Voor mensen waarmee men vastloopt is het belangrijk een plaats te hebben die een basisplaats kan zijn, waar de cliënt zich goed voelt, van waaruit hij in zijn activiteiten in het dagelijks leven vertrekt en naar waar hij terugkeert. Ruimte laten voor de eigen wijze van zijn van de cliënt. Het is belangrijk om op zoek te gaan naar hoe de cliënt zich in het dagelijkse leven zelf organiseert, zelf controleert, het ritme dat hem of haar ligt. Wat kan hij aan van informatie, nabijheid, prikkels? Binnen emotioneel herstel moet men weten via welk kanaal elke cliënt emotionele ondersteuning

4 ervaart op zogenaamd goede momenten. De begeleider bepaalt de extra steun die nodig is en gebruikt daarbij de instrumenten die voor de cliënt belangrijk zouden kunnen zijn. Het zijn de begeleiders omdat zij kunnen inschatten wanneer hij of zij te opgewonden raakt, omdat zij op zoek zijn gegaan naar de omstandigheden die ertoe bijdragen dat zijn of haar spanning te veel oploopt, omdat zij kunnen inschatten wat hij of zij wel aankan en wat niet, omdat zij kunnen aftasten welke mate van zelfbescherming hij of zij op dat moment tot zijn beschikking heeft. Steeds weer vanuit wat ze al probeerden te weten te komen bij de cliënt. Er zijn twee personen in de relatie, waarbij de verantwoordelijke begeleider zorgt voor de verbinding. Samen zorgen dat het lukt, is een uitspraak van Jacques Heijkoop die ik op cursus tientallen keer heb gehoord. Het risico is immers altijd dat net op momenten van hoge spanning de kontakten worden afgebroken. Valkuilen. Belangrijk is dat probleemgedrag wordt gezien als behorend bij dit leven van deze cliënt in deze periode. Een van de valkuilen is dat je beloftes gaat doen : als je braaf bent, als je dat nu niet meer gaat doen, dan. Dan leg je de verantwoordelijkheid bij de cliënt. Dit hoeft geen probleem te zijn als een kind of jongere ver genoeg gevorderd is in doorwerkte ontwikkelingstaken. Dan helpen straf en beloningssystemen perfect. Hier niet : jij moet hulpik zijn en overnemen. Ondersteunen in goede (what s in a name) en slechte (what s also in a name) tijden. Begeleider zijn in zo n situatie is een niet te onderschatten opdracht. Een andere valkuil die in het verlengde ligt is het afsluiten van schijnakkoorden tussen de bewoner en de begeleider. Het zijn uitlatingen, menselijk en typisch die de verwachting uitdrukken dat dit negatief gedrag van de bewoner in de toekomst niet meer zal gesteld worden. En nu moet het gedaan zijn, dit is nu de laatste keer geweest. Hierdoor ontstaat de verwachting bij de begeleider dat dit probleemgedrag niet meer zal optreden en dat de bewoner deze belofte heeft gemaakt Bij deze schijnakkoorden is deze intentie niet aanwezig bij de bewoner. Wat zelfontwikkeling betreft is dit verantwoordelijkheid geven die hij of zij niet aankan. Het geeft uiteindelijk frustratie bij de begeleiders en men kan in een spiraal van probleemgedrag komen. Als begeleider moet je in je achterhoofd hebben wat je gaat doen, inderdaad in goede en slechte tijden. De belofte van ik zal het nooit meer doen is weeral slechts te maken door personen die al verder doorgroeit zijn in ontwikkelingstaken Ook hier is het belang van het juist inschatten van het emotioneel ontwikkelingsniveau van de cliënt essentieel. Er wordt te snel besproken met de cliënt. Binnen de ontwikkelingslijn van doen spreken bespreken en reflecteren, zie je dat dit te hoog gegrepen is. De nadruk moet liggen op het samen doen met de cliënt. Spreken is ook belangrijk. Bespreken heeft weinig zin, want dat vraagt logisch denken wat bij deze cliënten cognitief een moeilijk niveau is, onmogelijk zelfs als de emotie hoog zit. Het bespreken gaat over het hoofd heen. Het willen voorkomen van probleemgedrag kan een probleem op zich worden omdat de begeleidingssituatie meer en meer besmet wordt, als bedreigend wordt gezien. Vermijdingsgedrag door begeleiders voelen deze cliënten sterk aan, in opwinding en angst. Trouwens, hoe hoger de angst en de opwinding hoe meer de situatie geladen wordt en hoe sterker het leren is aan de situatie en aan de signalen. Soms hoor je ook van collegabegeleiders : bij mij gebeurt dit niet. Maar het is de vraag of dit sowieso beter is voor de cliënt en wat hij bijleert rond verbinding met mensen. Omgaan met probleemgedrag is en blijft een

5 leerproces. Het is een kans om emotioneel te leren, om te leren rond zelfcontrole, versterken van het zelfvertrouwen, er goed zijn doorgekomen, invloed ervaren op moeilijke momenten. Misschien kan je deze wetenschap nadien ook gebruiken als je aan het begin van de boog ziet dat de spanning oploopt. Tot slot Een pleidooi dus om te werken aan emotioneel herstel. En dat is niet zo vreemd aan het eigen leven. Als je een hevig conflict met iemand hebt gehad, en dat is niet uitgepraat of afgerond, dan zal je de eerstvolgende keer je die persoon tegenkomt, opnieuw in een zelfde spanningsniveau komen als tijdens het conflict. Is er afgerond, dan zal er waarschijnlijk nog herkenning zijn maar is het spanningsniveau lager. Als je er op kan terugkomen en eventueel al mee lachen, dan is het over. Vergeven kan je, vergeten dat hangt af van je geheugen (en leeftijd, grapje) soms. Ook als begeleider zit je trouwens in een vastgelopen situatie met de emotie, met lichamelijke en/of emotionele pijn. Collega s zullen hierbij jouw steun en hulp-ik zijn. Er zijn ook heel wat opleidingen in het omgaan met agressie die aan dit aspect aandacht besteden. Want voor je eigen welbevinden is het noodzakelijk dat ook jij de kansen krijgt die je aan de cliënt geeft. *Eveneens bij doelgroepen bijzondere jeugdzorg of persoen met een licht verstandelijke handicap zie je ook dat er methodes worden ontwikkeld om te werken na het conflict. Ik verwijs hier graag naar : Geert Stroobant met zijn boek :Teamcoaching in de jeugdhulpverlening, anders omgaan met regelovertredend gedrag (Uitgeverij Garant, 2004). N.J. Long ea. Praten met kinderen en jongeren in crisissituaties. Life Space Crisis Intervention (Uitgeverij Lannoo, 2003). In het volgende VIBEG-nummer dat een thema-nummer is rond grensoverschrijdend gedrag komt dit kort aan bod. Te lezen : Heijkoop, J. (1992). Kijk hen eens. Utrecht:Klik. Heijkoop, J. (1993). Bij de hand. Utrecht:Klik. Heijkoop, J. (1995). Vastgelopen. Anders kijken naar begeleiding vanmensen met een verstandelijke handicap met ernstige gedragsproblemen. Baarn:Nelissen. Siepkamp, P. van de.(2005) Gentle Teaching. Baarn :Nelissen. Van Wolvelaer, F. Het emotioneel herstel. Vibeg-Echo s, 1989 (10) Vignero, G. Hoe gooien mij op het spoor bracht van J. Heijkoop. Een casus. Vibeg-echo s, nr. 3, 2004 (25).

KINDEREN OPVOLGEN WAAROVER MEN ZICH ZORGEN MAAKT OF WAAR DE RELATIE MEE DREIGT VAST TE LOPEN Leidraad en instrumenten (Sofie De Bie)

KINDEREN OPVOLGEN WAAROVER MEN ZICH ZORGEN MAAKT OF WAAR DE RELATIE MEE DREIGT VAST TE LOPEN Leidraad en instrumenten (Sofie De Bie) KINDEREN OPVOLGEN WAAROVER MEN ZICH ZORGEN MAAKT OF WAAR DE RELATIE MEE DREIGT VAST TE LOPEN Leidraad en instrumenten (Sofie De Bie) Verloop van een conflict Emotionele breuk handelingsbreuk HERSTEL Herstel

Nadere informatie

DE DRAAD IS EEN VERHAAL

DE DRAAD IS EEN VERHAAL DE DRAAD IS EEN VERHAAL De draad heeft maar zin als hij ergens kan aanhangen. De dynamiek in de draad leidraad sterkste draad kwetsbare draad Dynamiek bij cliënt en ouder / begeleider Dynamiek in eerste

Nadere informatie

Wacht maar tot ik groot ben!

Wacht maar tot ik groot ben! www.geerttaghon.be Wacht maar tot ik groot ben! Omgaan met agressie bij kleine kinderen Geert Taghon 2013 Ontwikkeling kleine kind De wereld leren kennen en zich hieraan aanpassen (adaptatie) Processen

Nadere informatie

DE DRAAD TUSSEN KIND EN OUDER

DE DRAAD TUSSEN KIND EN OUDER 1 DE DRAAD TUSSEN KIND EN OUDER Gerrit Vignero De metafoor de draad wil aan de hand van een aantal draden de sociaal emotionele ontwikkeling verhelderen. De draad is een beeld om deze complexe realiteit

Nadere informatie

Online Titel Competentie Groepsfase Lesdoel Kwink van de Week

Online Titel Competentie Groepsfase Lesdoel Kwink van de Week onderbouw Les 1 Online Dit ben ik! Besef van jezelf Forming Ik kan mezelf voorstellen aan een ander. Ken je iemand nog niet? Vertel hoe je heet. Les 2 Online Hoe spreken we dit af? Keuzes maken Norming

Nadere informatie

Cambriana online hulpprogramma

Cambriana online hulpprogramma Dit is deel 1 van het online hulpprogramma van Cambriana. Verwerking van een scheiding 'Breaking up is hard to do' Neil Sedaka Een scheiding is een van de pijnlijkste ervaringen die je kunt meemaken in

Nadere informatie

Voel jij wat ik bedoel? www.psysense.be 17/5/2008

Voel jij wat ik bedoel? www.psysense.be 17/5/2008 Voel jij wat ik bedoel? www.psysense.be 17/5/2008 Gevoel en emoties / definitie Emoties: in biologische zin: affectieve reacties. Prikkeling van dit systeem geeft aanleiding tot allerlei lichamelijke reacties.

Nadere informatie

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN Blijf kalm; Verzeker je ervan dat je de juiste persoon aan de lijn hebt; Zeg duidelijk wie je bent en wat je functie is; Leg uit waarom je belt; Geef duidelijke en nauwkeurige informatie en vertel hoe

Nadere informatie

workshop? 2. In welke situatie(s) voel je je wel eens onveilig in je werk? 3. Wat heb je nodig om je veilig te voelen

workshop? 2. In welke situatie(s) voel je je wel eens onveilig in je werk? 3. Wat heb je nodig om je veilig te voelen 1. Om welke reden(en) volg je deze workshop? 2. In welke situatie(s) voel je je wel eens onveilig in je werk? 3. Wat heb je nodig om je veilig te voelen in je werk? 4. Waarin blink jij jjmet betrekking

Nadere informatie

OMGAAN MET PROBLEEMGEDRAG BEGELEIDINGSVISIE

OMGAAN MET PROBLEEMGEDRAG BEGELEIDINGSVISIE OMGAAN MET PROBLEEMGEDRAG 1. ALGEMENE UITGANGSPUNTEN BEGELEIDINGSVISIE De cliënten binnen OC Cirkant zijn volwassenen met een verstandelijke beperking. Elke cliënt heeft zijn eigenheid, ook op vlak van

Nadere informatie

Caroline Penninga-de Lange Je kind in balans

Caroline Penninga-de Lange Je kind in balans Je kind in balans Caroline Penninga-de Lange Je kind in balans Op weg naar emotionele stabiliteit UITGEVERIJ BOEKENCENTRUM ZOETERMEER Van Caroline Penninga-de Lange verschenen eerder bij Uitgeverij Boekencentrum:

Nadere informatie

HEIJKOOP KIJKT ANDERS

HEIJKOOP KIJKT ANDERS HEIJKOOP KIJKT ANDERS Notitie over vergelijking Methode Heijkoop en VHT/VIB Jaap van der Giessen, juni 2005 Aanleiding Als AIT-opleidingscoördinator voor de Gehandicaptenzorg kom ik regelmatig collega

Nadere informatie

Hoe haal ik het beste uit mijn medewerkers? 2016 Christine Bender Coaching & Consulting 1

Hoe haal ik het beste uit mijn medewerkers? 2016 Christine Bender Coaching & Consulting 1 Hoe haal ik het beste uit mijn medewerkers? 2016 Christine Bender Coaching & Consulting 1 Even voorstellen 2016 Christine Bender Coaching & Consulting 2 Ik geloof dat iedereen zijn eigen manier heeft om

Nadere informatie

3. Wat betekent dat voor de manier waarop lesgegeven zou moeten worden in de - voor jou - moeilijke vakken?

3. Wat betekent dat voor de manier waarop lesgegeven zou moeten worden in de - voor jou - moeilijke vakken? Werkblad: 1. Wat is je leerstijl? Om uit te vinden welke van de vier leerstijlen het meest lijkt op jouw leerstijl, kun je dit simpele testje doen. Stel je eens voor dat je zojuist een nieuwe apparaat

Nadere informatie

Train-the-Trainer: agressiebeheersing. D-na voor ICOBA

Train-the-Trainer: agressiebeheersing. D-na voor ICOBA Train-the-Trainer: agressiebeheersing D-na voor ICOBA Vandaag INHOUD? Verschillende lagen Het CLIA-competence-model (prof. Decorte) Men dient te beschikken over domeinspecifieke kennis en vaardigheden

Nadere informatie

Hoe Zeker Ben Ik Van Mijn Relatie

Hoe Zeker Ben Ik Van Mijn Relatie Hoe Zeker Ben Ik Van Mijn Relatie Weet jij in welke opzichten jij en je partner een prima relatie hebben en in welke opzichten je nog wat kunt verbeteren? Na het doen van de test en het lezen van de resultaten,

Nadere informatie

Positief Huishouden met Kinderen

Positief Huishouden met Kinderen Positief Huishouden met Kinderen Deel 3: Opruimen met kinderen Dit werkboek is van: Datum: 1 Copyright Drukke Moeders Marijke Minten Welkom Dit is een werkboek dat hoort bij de videotraining Positief Huishouden

Nadere informatie

Als opvoeden even lastig is

Als opvoeden even lastig is Als opvoeden even lastig is Hoe pak je dat dan aan? Soms weet ik niet meer wat ik moet doen om hem stil te krijgen. Schattig? Je moest eens weten. Hoezo roze wolk? Mijn dochter kan af en toe het bloed

Nadere informatie

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou!

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou! DEEL 1 1 WERKBOEK 5 Eigen keuze Inhoud 2 1. Hoe zit het met je keuzes? 3 2. Hoe stap je uit je automatische piloot? 7 3. Juiste keuzes maken doe je met 3 vragen 9 4. Vervolg & afronding 11 1. Hoe zit het

Nadere informatie

VERBINDEND GEZAG / NIEUWE AUTORITEIT EN HET ANGSTIGE OF TERUGGETROKKEN KIND. Lenny Rodenburg, 18 april 2018

VERBINDEND GEZAG / NIEUWE AUTORITEIT EN HET ANGSTIGE OF TERUGGETROKKEN KIND. Lenny Rodenburg, 18 april 2018 VERBINDEND GEZAG / NIEUWE AUTORITEIT EN HET ANGSTIGE OF TERUGGETROKKEN KIND Lenny Rodenburg, 18 april 2018 DE PRINCIPES VAN GEWELDLOOS VERZET VERTAALD NAAR: Lenny Rodenburg, 18 april 2018 Kinderen die

Nadere informatie

<prikkelaar toevoegen> Compaen pakt aan.

<prikkelaar toevoegen> Compaen pakt aan. Compaen pakt aan. Ik weet hoe ik jou kan bereiken Versterk je leerkracht: Hoe bereik ik de kinderen in mijn klas? 19 maart 2014 Jelte van der Kooi trainer/ adviseur schoolbegeleider

Nadere informatie

Gentle Teaching. in de ondersteuning van mensen met EMB Simone Schipper, orthopedagoog/gz-psycholoog 1

Gentle Teaching. in de ondersteuning van mensen met EMB Simone Schipper, orthopedagoog/gz-psycholoog 1 Gentle Teaching in de ondersteuning van mensen met EMB Simone Schipper, orthopedagoog/gz-psycholoog 1 Opbouw van de presentatie! Even voorstellen Wat is Gentle Teaching? Waarom Gentle Teaching bij mensen

Nadere informatie

7Omgaan met faalangst

7Omgaan met faalangst DC 7Omgaan met faalangst 1 Inleiding Faalangst kan jouw leerprestaties behoorlijk in de weg staan. In dit thema lees je iets over de oorzaken van faalangst en geven we je tips om ermee om te gaan. De inhoud

Nadere informatie

Weerbaarheid en zelfsturing voor particulieren. Bouwen aan zelfvertrouwen. Jeugd

Weerbaarheid en zelfsturing voor particulieren. Bouwen aan zelfvertrouwen. Jeugd Weerbaarheid en zelfsturing voor particulieren Bouwen aan zelfvertrouwen Jeugd 1. Weerbaarheidstrainingen voor kinderen Heeft uw kind moeite met voor zichzelf op te komen? Of is uw kind wellicht te weerbaar?

Nadere informatie

Vaktherapie en groepstrainingen bij De Hoenderloo Groep

Vaktherapie en groepstrainingen bij De Hoenderloo Groep Vaktherapie en groepstrainingen bij De Hoenderloo Groep Therapie en training, iets voor jou? Als je bij De Hoenderloo Groep komt wonen, heb je vaak al veel meegemaakt in je leven. Het valt niet altijd

Nadere informatie

Agressiebeheersing vanuit het emotionele ontwikkelingsprofiel 28/04/2015 EMOTIONELE ONWIKKELING. buitenkant versus binnenkant

Agressiebeheersing vanuit het emotionele ontwikkelingsprofiel 28/04/2015 EMOTIONELE ONWIKKELING. buitenkant versus binnenkant Agressiebeheersing vanuit het emotionele ontwikkelingsprofiel Dr. Iris Van den Brandei.o. SEN vzw Centrum voor Therapie en Welzijn Balans EMOTIONELE ONWIKKELING buitenkant versus binnenkant intrapsychisch

Nadere informatie

edda.triggert Contactgegevens: Edda Janssens /

edda.triggert Contactgegevens: Edda Janssens / edda.triggert Contactgegevens: Edda Janssens edda@eddatriggert.be - 0495/82.15.23 www.eddatriggert1.be Hulpbronnen: De draad tussen cliënt en begeleider - Gerrit Vignero - uitgeverij Garant Ontwarring

Nadere informatie

Online Psychologische Hulp Overspanning & Burn-out

Online Psychologische Hulp Overspanning & Burn-out Online Psychologische Hulp 2 Therapieland 3 Therapieland Online Psychologische Hulp In deze brochure maak je kennis met de online behandeling Overspanning & Burn-out van Therapieland. Je krijgt uitleg

Nadere informatie

In de eeuwigheid van het leven waarin ik ben is alles volmaakt, heel en compleet en toch verandert het leven voortdurend. Er is geen begin en geen

In de eeuwigheid van het leven waarin ik ben is alles volmaakt, heel en compleet en toch verandert het leven voortdurend. Er is geen begin en geen 14 In de eeuwigheid van het leven waarin ik ben is alles volmaakt, heel en compleet en toch verandert het leven voortdurend. Er is geen begin en geen einde, alleen een voortdurende kringloop van materie

Nadere informatie

STOP 4-7 programma. Samen sterker Terug. Pad

STOP 4-7 programma. Samen sterker Terug. Pad STOP 4-7 programma Samen sterker Terug Op Pad STOP 4-7 PROGRAMMA Samen sterker Terug Op Pad Ecologisch (samen) en positief (sterker terug op pad) Een vroeg interventie- of preventieprogramma: kindtraining

Nadere informatie

Tijdschrift Kindermishandeling April 2013 Onderwijsspecial deel 2. 8 tips voor een goed gesprek met je leerling

Tijdschrift Kindermishandeling April 2013 Onderwijsspecial deel 2. 8 tips voor een goed gesprek met je leerling 8 tips voor een goed gesprek met je leerling Edith Geurts voor Tijdschrift Kindermishandeling Het kan zijn dat je als leerkracht vermoedt dat een kind thuis in de knel zit. Bijvoorbeeld doordat je signalen

Nadere informatie

Doe mij maar een gewoon leven

Doe mij maar een gewoon leven Triple C model Doe mij maar een gewoon leven Het Relationeel Competentiemodel Triple C is binnen ASVZ niet meer weg te denken in de omgang met cliënten die intensieve begeleiding vragen. Daarnaast wordt

Nadere informatie

WERKBOEK. Durf te doen wat je raakt..

WERKBOEK. Durf te doen wat je raakt.. WERKBOEK Durf te doen wat je raakt.. Dag 1 what makes you happy Wat is jouw happy list? Waar word je blij van? Waardoor vergeet je de tijd? Wanneer voel je de sprankel in je buik? Wat is je droom, je wens

Nadere informatie

Deel 12/12. Ontdek die ene aanpak waarmee je al je problemen oplost

Deel 12/12. Ontdek die ene aanpak waarmee je al je problemen oplost Beantwoord eerst de volgende vragen: 1. Welke inzichten heb je gekregen n.a.v. het vorige deel en de oefeningen die je hebt gedaan? 2. Wat heb je er in de praktijk mee gedaan? 3. Wat was het effect op

Nadere informatie

RECHT OP MENSWAARDIGE BEHANDELING AVE REGINA VZW

RECHT OP MENSWAARDIGE BEHANDELING AVE REGINA VZW RECHT OP MENSWAARDIGE BEHANDELING AVE REGINA VZW INHOUD VAN DE WORKSHOP Doelgroep van Ave Regina vzw - Jongerenzorg Preventief werken binnen de leefgroep Vrijheidsbeperkende maatregelen en sanctiebeleid

Nadere informatie

DO'S EN DON'TS VOOR OUDERS

DO'S EN DON'TS VOOR OUDERS WWW.PESTWEB.NL DO'S EN DON'TS VOOR OUDERS Kinderen en jongeren willen je hulp, als je maar (niet)... Wat kinderen zeggen over pesten Kinderen gaan over het algemeen het liefst met hun probleem naar hun

Nadere informatie

Doe mij maar een gewoon leven

Doe mij maar een gewoon leven Triple C model Doe mij maar een gewoon leven Het Relationeel Competentiemodel Triple C is binnen ASVZ niet meer weg te denken in de omgang met cliënten die intensieve begeleiding vragen. Daarnaast wordt

Nadere informatie

Vragenkaartjes voor kinderen van 4 t/m 6 jaar

Vragenkaartjes voor kinderen van 4 t/m 6 jaar 4 t/m 6 jaar 4 t/m 6 jaar 4 t/m 6 jaar Hoe vraag je aan iemand om met je te spelen? Wat speel je graag op het schoolplein? Jij kan al goed helpen hè. Wie help jij graag? Wat doe je dan? van 4 t/m 6 jaar

Nadere informatie

Smoesjes. TipsforTrouble HOME TROUBLE MEER WETEN < > EXTRA PITTIG

Smoesjes. TipsforTrouble HOME TROUBLE MEER WETEN < > EXTRA PITTIG geef haar gelijk dat zij het zwaar heeft en dat de crechemedewerkers zodat ze alles op tijd af kan krijgen. Collega zal in de slachtofferrol terecht komen en wellicht in tranen uitbarsten. voel dat ik

Nadere informatie

Tot een geloofsgesprek komen. I Ontmoeten

Tot een geloofsgesprek komen. I Ontmoeten Tot een geloofsgesprek komen I Ontmoeten Het geloofsgesprek vindt plaats in een ontmoeting. Allerlei soorten ontmoetingen. Soms kort en eenmalig, soms met mensen met wie je meer omgaat. Bij de ontmoeting

Nadere informatie

Diversiteit en beroepsvaardigheden Leer jezelf kennen Basishouding en diversiteit Discriminatie Gedrag bij diversiteit Pesten. Hoofdstuk 2: werken

Diversiteit en beroepsvaardigheden Leer jezelf kennen Basishouding en diversiteit Discriminatie Gedrag bij diversiteit Pesten. Hoofdstuk 2: werken Diversiteit en beroepsvaardigheden Leer jezelf kennen Basishouding en diversiteit Discriminatie Gedrag bij diversiteit Pesten Hoofdstuk 2: werken Werkwijze en opdrachten Boek en laptop nodig voor iedere

Nadere informatie

Aan de slag met de Werk Ster!

Aan de slag met de Werk Ster! Aan de slag met de Werk Ster! Werk Ster Copyright EgberinkDeWinter 2013-2014 Werk Ster Stappen naar werk De Werk Ster helpt je duidelijk te krijgen waar jij op dit moment staat op weg naar werk. Je krijgt

Nadere informatie

MEE Nederland. Raad en daad voor iedereen met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind

MEE Nederland. Raad en daad voor iedereen met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind MEE Nederland Raad en daad voor iedereen met een beperking Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Inhoudsopgave

Nadere informatie

LEZINGEN EN WORKSHOPS OPVOEDEN

LEZINGEN EN WORKSHOPS OPVOEDEN LEZINGEN EN WORKSHOPS OPVOEDEN GGD Kennemerland geeft diverse bijeenkomsten voor ouders. Over opvoeding, gezondheid en gedrag bij kinderen. Deze bijeenkomsten kunnen als school, peuterspeelzaal of kinderdagverblijf

Nadere informatie

Kwaliteit van leven Een hulpmiddel bij de voorbereiding van een zorgplan

Kwaliteit van leven Een hulpmiddel bij de voorbereiding van een zorgplan Kwaliteit van leven Een hulpmiddel bij de voorbereiding van een zorgplan De zorg en begeleiding van mensen met een verstandelijke beperking moet erop gericht zijn dat de persoon een optimale kwaliteit

Nadere informatie

Inleiding 2. Wie is Christine? 4. Tip 1: Houd het doel van feedback voor ogen 5. Tip 2: Richt feedback op gedrag, niet op de persoon 6

Inleiding 2. Wie is Christine? 4. Tip 1: Houd het doel van feedback voor ogen 5. Tip 2: Richt feedback op gedrag, niet op de persoon 6 Inhoudsopgave Inleiding 2 Wie is Christine? 4 Tip 1: Houd het doel van feedback voor ogen 5 Tip 2: Richt feedback op gedrag, niet op de persoon 6 Tip 3: Geef feedback over uw waarneming en vermijd interpretaties

Nadere informatie

Inleiding. Autisme & Communicatie in de sport

Inleiding. Autisme & Communicatie in de sport Sanne Gielen Inleiding Starten met een nieuwe sport is voor iedereen spannend; Hoe zal de training eruit zien? Zal de coach aardig zijn? Heb ik een klik met mijn teamgenoten? Kán ik het eigenlijk wel?

Nadere informatie

Als niet alleen de ziekte zich kwaadaardig toont. Frustraties van de partner. Dr AC Brouwer-Dudok de Wit, klin psycholoog/psychotherapeut

Als niet alleen de ziekte zich kwaadaardig toont. Frustraties van de partner. Dr AC Brouwer-Dudok de Wit, klin psycholoog/psychotherapeut Als niet alleen de ziekte zich kwaadaardig toont. Frustraties van de partner Dr AC Brouwer-Dudok de Wit, klin psycholoog/psychotherapeut De komende 3 kwartier Wie staat er tegenover jullie? Op welke vragen

Nadere informatie

Cognitieve gedragstherapie bij autisme

Cognitieve gedragstherapie bij autisme Cognitieve gedragstherapie bij autisme Caroline Schuurman, gz-psycholoog Centrum Autisme Rivierduinen Nieuwe ontwikkelingen in de behandeling van autisme bij volwassenen Utrecht, 14 juni 2011 CGT bij autisme

Nadere informatie

Vroeg Interventiedienst Drugs

Vroeg Interventiedienst Drugs VRIND Vroeg Interventiedienst Drugs Als aan ouders gevraagd wordt wat hun grootste bekommernissen zijn voor hun kinderen in de toekomst, dan scoort 'drugs' zeer hoog. Ouders maken zich zorgen over drugs.

Nadere informatie

Emoties, wat is het signaal?

Emoties, wat is het signaal? Emoties, wat is het signaal? Over interpretatie en actieplan dr Frits Winter Functie van Emoties Katalysator, motor achter gedrag Geen emoties, geen betrokkenheid, geen relaties Te veel emoties, te veel

Nadere informatie

Enkele gegevens evens over jezelf en de school:

Enkele gegevens evens over jezelf en de school: VEILIGHEID VRAGENLIJST LEERLINGEN Een belangrijke taak voor de school is te zorgen dat leerlingen zich prettig en veilig voelen. Dat lukt niet altijd. Bijvoorbeeld, omdat er soms wordt gediscrimineerd

Nadere informatie

Positief Huishouden met Kinderen

Positief Huishouden met Kinderen Positief Huishouden met Kinderen Deel 2: Communiceren met kinderen Dit werkboek is van: Datum: 1 Copyright Drukke Moeders Marijke Minten Welkom Dit is een werkboek dat hoort bij de videotraining Positief

Nadere informatie

QUICKSCAN Ervaringsbewijs begeleider buitenschoolse kinderopvang

QUICKSCAN Ervaringsbewijs begeleider buitenschoolse kinderopvang QUICKSCAN Ervaringsbewijs begeleider buitenschoolse kinderopvang Naam: Datum:. C o m p e t e n t i e 1 me t k in d e r e n o m g a an 1. Spreekt kinderen van verschillende leeftijdsgroepen spontaan en

Nadere informatie

Hoe word je succesvol in sales

Hoe word je succesvol in sales Hoe word je succesvol in sales Verkopen gaat niet vanzelf. Zeker niet in deze tijd. Toch zijn nog steeds veel verkopers erg succesvol. Dat komt niet door het product of de dienst die ze aanbieden, maar

Nadere informatie

. "I am not what happened to me. I am what I choose to become."

. I am not what happened to me. I am what I choose to become. VERGEVING EN ZELFBEELD. "I am not what happened to me. I am what I choose to become." IS DEZE WORKSHOP IETS VOOR MIJ? Vaak denkt men bij vergeving aan mensen, die iets vreselijks is aangedaan of zelf een

Nadere informatie

18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid

18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid 18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid Goed, gezond en gemotiveerd aan het werk tot je pensioen? Dat bereik je door kansen te pakken op het werk. Leer aan de hand van onderstaande punten hoe je

Nadere informatie

Het probleem is dat pesten soms wordt afgedaan als plagerij of als een onschuldig spelletje.

Het probleem is dat pesten soms wordt afgedaan als plagerij of als een onschuldig spelletje. 1-1. HET PROBLEEM Pesten en plagen worden vaak door elkaar gehaald! Het probleem is dat pesten soms wordt afgedaan als plagerij of als een onschuldig spelletje. Als je gepest bent, heb je ervaren dat pesten

Nadere informatie

Stoppen met zelfbeschadiging?

Stoppen met zelfbeschadiging? Stoppen met zelfbeschadiging? Hoe weet ik of ik eraan toe ben te stoppen? Besluiten om te stoppen met zelfbeschadiging is een persoonlijke beslissing. Niemand kan dit voor je beslissen. Stoppen omdat je

Nadere informatie

25-9-2014. Door Machteld Muller & Linda Stoutjesdijk www.phorosadvies.nl 06-10508273/06-12987505

25-9-2014. Door Machteld Muller & Linda Stoutjesdijk www.phorosadvies.nl 06-10508273/06-12987505 Door Machteld Muller & Linda Stoutjesdijk www.phorosadvies.nl 06-10508273/06-12987505 Lichamelijk: pijn, fysieke beperkingen, afweging behandeling vs bijwerkingen Angst en onzekerheid: verloop ziekte,

Nadere informatie

Adviezen in een hulpverlenend gesprek: zegen of vloek? Door: Johan Clarysse, stafmedewerker Tele-Onthaal West-Vlaanderen

Adviezen in een hulpverlenend gesprek: zegen of vloek? Door: Johan Clarysse, stafmedewerker Tele-Onthaal West-Vlaanderen Adviezen in een hulpverlenend gesprek: zegen of vloek? Door: Johan Clarysse, stafmedewerker Tele-Onthaal West-Vlaanderen Adviezen in een hulpverlenend gesprek: zegen of vloek? 1 Advies is vaak iets anders

Nadere informatie

Mijn kind heeft een LVB

Mijn kind heeft een LVB Mijn kind heeft een LVB Wat betekent een licht verstandelijke beperking nu precies? Informatie voor ouders van kinderen en jongeren met een licht verstandelijke beperking in de leeftijd van 6 tot 23 jaar

Nadere informatie

Wat wil jij? Wat wil ik?

Wat wil jij? Wat wil ik? Alle formulieren bij het boek Wat wil jij? Wat wil ik? ALLE PAGINACIJFERS KOMEN OVEREEN MET DE PAGINANUMMERS IN HET BOEK UITGEVERIJ BOEKENCENTRUM ZOETERMEER eens oneens 1 Ik vind mijzelf aantrekkelijk

Nadere informatie

9 Vader. Vaders kijken anders. Wat doe ik hier vandaag? P Ik leer mijn Vader beter kennen. P Ik weet dat Hij mij geadopteerd

9 Vader. Vaders kijken anders. Wat doe ik hier vandaag? P Ik leer mijn Vader beter kennen. P Ik weet dat Hij mij geadopteerd 53 9 Vader Wat doe ik hier vandaag? P Ik leer mijn Vader beter kennen. P Ik weet dat Hij mij geadopteerd heeft. P Ik begin steeds beter te begrijpen dat het heel bijzonder is dat ik een kind van God, mijn

Nadere informatie

Ontdek je kracht voor de leerkracht

Ontdek je kracht voor de leerkracht Handleiding les 1 Ontdek je kracht voor de leerkracht Voor je ligt de handleiding voor de cursus Ontdek je kracht voor kinderen van groep 7/8. Waarom deze cursus? Om kinderen te leren beter in balans te

Nadere informatie

Stellingen en normering leerlingvragenlijst

Stellingen en normering leerlingvragenlijst Stellingen en normering leerlingvragenlijst Expertsysteem ZIEN! voor het primair onderwijs 3.0 oktober 2014 ZIEN! is een product van, in samenwerking met ParnasSys ZIEN!PO leerlingvragenlijst 3.0 Stellingen

Nadere informatie

Oefening buikademhaling

Oefening buikademhaling Omgaan met stress Oefening buikademhaling Adem langzaam in gedurende drie tellen (door je neus) Adem langzaam uit gedurende vijf tellen (door je mond) Leg je hand op je buik om te voelen of je buik beweegt:

Nadere informatie

Haïti. Anneke Vinke, 19 januari 2010

Haïti. Anneke Vinke, 19 januari 2010 Haïti Anneke Vinke, 19 januari 2010 Opzet Korte introductie Feiten en verder Morgen... PAUZE --> daarna vragen/discussie 2 Situatie: RAMP in Haïti TV beelden & leed: zien van pijn van kinderen niet te

Nadere informatie

ONDERNEMEN IS VOOR HELDEN

ONDERNEMEN IS VOOR HELDEN ONDERNEMEN IS VOOR HELDEN EXCLUSIEF PROGRAMMA OVERZICHT 2016 LEF IN ACTIE Ontdek waarom het zo moeilijk is je hart te volgen en heb het lef dit toch te doen! De achtergrond van het programma Jij weet dat

Nadere informatie

De kracht van de ontmoeting Spreken in waarheid Positieve Heroriëntering

De kracht van de ontmoeting Spreken in waarheid Positieve Heroriëntering COLUMBUS De kracht van de ontmoeting Spreken in waarheid Positieve Heroriëntering 1. Visie en missie Instroom in BJZ verminderen Mogelijk antwoord op verontrusting / MANO Kijken en handelen vanuit menselijk-existentieel

Nadere informatie

Theoretische verantwoording

Theoretische verantwoording Goed gedaan Theoretische verantwoording Malmberg Goed gedaan! Theoretische verantwoording Een preventief programma Goed gedaan! is een praktisch sociaal-emotioneel programma voor de basisschool. Het geeft

Nadere informatie

@ AB. Eigenaardig Mentorschap

@ AB. Eigenaardig Mentorschap @ AB Eigenaardig Mentorschap Als mentor moet je kunnen omgaan met al die eigenaardigheden van je leerlingen. Daarbij heb je ook je persoonlijke eigenaardigheden waarvan het prettig is als die een plek

Nadere informatie

Omgaan & Trainen met je hond Door: Jan van den Brand. (3 e druk) 2015, Jan van den Brand www.hondentraining adviescentrum.nl

Omgaan & Trainen met je hond Door: Jan van den Brand. (3 e druk) 2015, Jan van den Brand www.hondentraining adviescentrum.nl Door: Jan van den Brand Inleiding Ik krijg veel vragen van hondeneigenaren. Veel van die vragen gaan over de omgang met en de training van de hond. Deze vragen spitsen zich dan vooral toe op: Watt is belangrijk

Nadere informatie

VIER EENVOUDIGE TAKTIEKEN OM LASTIGE COLLEGA S VOOR JE TE WINNEN

VIER EENVOUDIGE TAKTIEKEN OM LASTIGE COLLEGA S VOOR JE TE WINNEN E-BLOG VIER EENVOUDIGE TAKTIEKEN OM LASTIGE COLLEGA S VOOR JE TE WINNEN in samenwerken Je komt in je werk lastige mensen tegen in alle soorten en maten. Met deze vier verbluffend eenvoudige tactieken vallen

Nadere informatie

Au-tomutilatie. Een groot probleem, een grote uitdaging. Carmen van Bussel Orthopedagoog/GZ-psycholoog

Au-tomutilatie. Een groot probleem, een grote uitdaging. Carmen van Bussel Orthopedagoog/GZ-psycholoog Au-tomutilatie Een groot probleem, een grote uitdaging Carmen van Bussel Orthopedagoog/GZ-psycholoog Inhoud Waarom verwonden cliënten zichzelf? Handelingsverlegenheid en machteloosheid bij begeleiders

Nadere informatie

Training Omgaan met Agressie en Geweld

Training Omgaan met Agressie en Geweld Training Omgaan met Agressie en Geweld 2011 Inleiding In veel beroepen worden werknemers geconfronteerd met grensoverschrijdend gedrag, waaronder agressie. Agressie wordt door medewerkers over het algemeen

Nadere informatie

Wat is assertiviteit en hoe kan het je helpen met je persoonlijke wellness?

Wat is assertiviteit en hoe kan het je helpen met je persoonlijke wellness? Wellness Ontwikkelings Activiteit Assertief zijn Hoe deze techniek je leven kan verbeteren Voordelen Meer zelfvertrouwen Meer geloof in je eigen kunnen Eerder nee durven te zeggen Vermindering van Weinig

Nadere informatie

Startopdracht. Iedereen die in Zorg en Welzijn werkt, krijgt te maken met agressie op het werk.

Startopdracht. Iedereen die in Zorg en Welzijn werkt, krijgt te maken met agressie op het werk. Agressiespel Startopdracht Iedereen die in Zorg en Welzijn werkt, krijgt te maken met agressie op het werk. Hoe vaak heb jij te maken met agressie op het werk, op een schaal van 0 (helemaal nooit) tot

Nadere informatie

Leerproject assertiviteit omgaan met agressie Mol

Leerproject assertiviteit omgaan met agressie Mol Leerproject assertiviteit omgaan met agressie Mol Individuele- en groepsvorming in het kader van gerechtelijk alternatieve maatregelen. Doorverwijzingen vanuit het justitiehuis in Turnhout (bemiddeling

Nadere informatie

E-CURSUS 1: WELKE WAARDEN ZIJN VAN WEZENLIJK BELANG VOOR JOU?

E-CURSUS 1: WELKE WAARDEN ZIJN VAN WEZENLIJK BELANG VOOR JOU? E-CURSUS 1: WELKE WAARDEN ZIJN VAN WEZENLIJK BELANG VOOR JOU? Thuis en op school heb je allerlei waarden meegekregen. Sommigen passen bij je, anderen misschien helemaal niet. Iedereen heeft waarden. Ken

Nadere informatie

VoorleesExpress. Samen met ouders aan de slag. Praktische tips

VoorleesExpress. Samen met ouders aan de slag. Praktische tips VoorleesExpress Samen met ouders aan de slag Praktische tips Samen met ouders aan de slag Ouders betrekken bij het voorlezen Je gaat straks via de VoorleesExpress twintig weken voorlezen bij een of meerdere

Nadere informatie

Hoogbegaafdheid en onderpresteren

Hoogbegaafdheid en onderpresteren Hoogbegaafdheid en onderpresteren Onderwijs Praktijk Texel Hoogbegaafdheid en onderpresteren Veel kinderen weten niet dat leren leuk kan zijn en weten niet wat ze nodig hebben om zich minder ellendig te

Nadere informatie

Veiligheid en welbevinden. Hoofdstuk 1

Veiligheid en welbevinden. Hoofdstuk 1 30 Veiligheid en welbevinden Kees (8) en Lennart (7) zitten in de klimboom. Kees geeft Lennart een speels duwtje en Lennart geeft een duwtje terug. Ze lachen allebei. Maar toch kijkt Lennart even om naar

Nadere informatie

Inhoudstafel Leermeermoment Chicago Jongeren Lees dit alvorens te beginnen... 2 Doelstelling van de activiteit... 2 Overzicht...

Inhoudstafel Leermeermoment Chicago Jongeren Lees dit alvorens te beginnen... 2 Doelstelling van de activiteit... 2 Overzicht... Inhoudstafel Leermeermoment Chicago Jongeren Lees dit alvorens te beginnen... 2 Doelstelling van de activiteit... 2 Overzicht... 2 Praktische voorbereiding... 2 Tijd (duur)... 2 Locatie... 2 Materiaal...

Nadere informatie

Inhoud 20-10-2011. Gehechtheidstheorie: Cees Janssen Gevaar van chronische stress Bewijs: onderzoek Sterkenburg

Inhoud 20-10-2011. Gehechtheidstheorie: Cees Janssen Gevaar van chronische stress Bewijs: onderzoek Sterkenburg 1 Inhoud Gehechtheidstheorie: Cees Janssen Gevaar van chronische stress Bewijs: onderzoek Sterkenburg Praktijk: Tineke Pilon Consequenties voor praktijk: alles is liefde 2 Definitie Gehechtheidsband Met

Nadere informatie

Terugvalpreventie in MBCT Onderwijsnotities

Terugvalpreventie in MBCT Onderwijsnotities Terugvalpreventie in MBCT Onderwijsnotities Sessie 6: Helder zien - De eerste signalen van depressie opmerken gewaarzijn van vroege waarschuwingssignalen, terugvalsignalen onder de microscoop leggen. Het

Nadere informatie

NASLEEP VAN EEN RUZIE OF EEN BETREURENSWAARDIG

NASLEEP VAN EEN RUZIE OF EEN BETREURENSWAARDIG NASLEEP VAN EEN RUZIE OF EEN BETREURENSWAARDIG INCIDENT Toelichting Deze brochure is een vertaling van de handleiding van Gottman (www.gottman.com) voor het verwerken van ruzies uit het verleden en betreurenswaardige

Nadere informatie

Ik wil dood suïcidaliteit

Ik wil dood suïcidaliteit Ik wil dood suïcidaliteit bij jongeren Mark De Bock Anneleen Franssens Annelies Kog Klinisch psychologen en orthopedagogen, psychotherapeuten UKJA Waar of niet waar? De meeste zelfmoorden gebeuren impulsief

Nadere informatie

DÉ SLIM-TENNIS WEDSTRIJDVOORBEREIDING

DÉ SLIM-TENNIS WEDSTRIJDVOORBEREIDING DÉ SLIM-TENNIS WEDSTRIJDVOORBEREIDING HOE JEZELF MENTAAL VOOR TE BEREIDEN OP WEDSTRIJDEN, MET OOG OP GENIETEN EN WINNEN AJDIN KOLONIC - WWW.SLIMTENNIS.NL Is jouw doel elke keer als je aan een wedstrijd

Nadere informatie

Als je nog steeds hoopt dat oplossingen buiten jezelf liggen dan kun je dit boekje nu beter weg leggen.

Als je nog steeds hoopt dat oplossingen buiten jezelf liggen dan kun je dit boekje nu beter weg leggen. Theoreasy de theorie is eenvoudig. Je gaat ontdekken dat het nemen van verantwoordelijkheid voor je eigen denken en doen dé sleutel is tot a beautiful way of life. Als je nog steeds hoopt dat oplossingen

Nadere informatie

Werken met jouw eigen omgangsstijl. Arno Willems, GZ-psycholoog MFCG awillems@koraalgroep.nl 06-51396341

Werken met jouw eigen omgangsstijl. Arno Willems, GZ-psycholoog MFCG awillems@koraalgroep.nl 06-51396341 Werken met jouw eigen omgangsstijl Arno Willems, GZ-psycholoog MFCG awillems@koraalgroep.nl 06-51396341 Begeleiderscongres oktober 2011 1 MFCG Multi-Functioneel Centrum voor mensen met een verstandelijke

Nadere informatie

OMGAAN MET PROBLEEMGEDRAG INHOUD 1. VISIE ST.-ODA OP AGRESSIE

OMGAAN MET PROBLEEMGEDRAG INHOUD 1. VISIE ST.-ODA OP AGRESSIE OMGAAN MET PROBLEEMGEDRAG Jaak Jacobs en Ruth Geuens Gent 03/05/2011 Hasselt 13/05/2011 Leuven 15/06/2011 1 INHOUD 1. Visie St.-Oda op agressie 2. Oorzaken van probleemgedrag/agressie 3. Basishouding van

Nadere informatie

Gefeliciteerd. De allerbelangrijkste regel als we het hebben over kinderen en honden is:

Gefeliciteerd. De allerbelangrijkste regel als we het hebben over kinderen en honden is: Gefeliciteerd. Je bent zwanger en je hebt één of meerdere honden. Het wordt jullie eerste kind. Je bent net bij de verloskundige geweest, het gaat goed met je kindje, en je hebt deze folder meegekregen.

Nadere informatie

[IN 3 STAPPEN JE EX TERUG.]

[IN 3 STAPPEN JE EX TERUG.] 2011 Life Coach Désirée Snelling Berg Desirée [IN 3 STAPPEN JE EX TERUG.] Leer de technieken om met behulp van je onderbewuste en het universum je ex weer terug te krijgen. Inleiding Het is geen geheim

Nadere informatie

Omgaan met gedrag op Basisschool De Bareel

Omgaan met gedrag op Basisschool De Bareel 1. Uitgangspunten gedrag Omgaan met gedrag op Basisschool De Bareel Schooljaar 2013 Inhoud 2. Preventief handelen om te komen tot gewenst gedrag 3. Interventies om te komen tot gewenst gedrag 4. Stappenplan

Nadere informatie

De begeleider als instrument bij gedragsproblemen

De begeleider als instrument bij gedragsproblemen www.incontexto.nl De begeleider als instrument bij gedragsproblemen Nathalie van Kordelaar Mirjam Zwaan Doel voorlichting Grip krijgen op (probleem) gedrag Evalueren In kaart brengen Uitvoeren Analyse

Nadere informatie

Geestig Omgaan met (ongewenst) gedrag van kinderen in groep

Geestig Omgaan met (ongewenst) gedrag van kinderen in groep Geestig 2017 Omgaan met (ongewenst) gedrag van kinderen in groep basisprincipes van het scheppen van een positief klimaat, het bieden van structuur en herstelgericht reageren op ongewenst gedrag YES I

Nadere informatie

Ouders over kindcentra

Ouders over kindcentra Ouders over kindcentra Oberon, september 2015 Wat vinden ouders eigenlijk van kindcentra? Kennen zij de gedachte achter Kindcentra2020? We besloten om het maar eens aan ze te vragen. Onderzoeksbureau Oberon

Nadere informatie