Schoolkeuzemodel en positioneringsschema

Transcriptie

1 Schoolkeuzemodel en positioneringsschema Inhoud: Toelichting Gehanteerde bronnen Drie hoofdgroepen van schoolkeuzemotieven Dimensies van schoolkeuzemotieven Rangorde en prioriteit Pedagogische waarden: conformisme en autonomie Pedagogische waarden en sociale positiekenmerken van ouders Alternatieve en traditionele onderwijsopvatting Verklarend schoolkeuzemodel Positioneringsschema Toelichting: Bij het werken met basisscholen aan een gerichte marketingstrategie is inzicht in het keuzegedrag van ouders onmisbaar. Wat zijn hun drijfveren, wat beweegt hen, wat spreekt hen aan. Er was behoefte aan een duidelijk interpretatiemodel en aan een praktisch analyseinstrument. Deze verkenning van Scholen met Succes leidt tot een dergelijk schoolkeuzemodel dat is gebaseerd op literatuurstudie en empirisch materiaal. Het schoolkeuzemodel leidt vervolgens tot een positioneringsschema dat praktisch toegepast kan worden bij het bepalen van een marketingstrategie voor uw school. In de trainingen voor pr-coordinatoren, die Scholen met Succes verzorgt, speelt dit schema een centrale rol. Gehanteerde bronnen: 1. ouders over opvoeding en onderwijs, SCP, dec 2004, isbn voor het eerst naar school, maar welke?, evenblij en tabak, 1998, isbn kiezen voor een basisschool, Kuis, 1995, isbn de allerbeste basisschool, Sikkes, 2004, isbn een school kiezen in Maastricht, Braster, 2001, isbn onderwijsmeter 2005, min ocw, 2005, 7. zorgen over het onderwijs, consumentenbond i.o.v. Onderwijsraad, kwaliteitskaarten VO, Regioplan OA, 1999, 9. schoolkeuzevrijheid, Laemers/Its/Utf, 1999, oudertevredenheidspeilingen 2000 t/m 2006, market mechanisms in education, proefschrift Teelken, 1998, isbn de markt meester, onderwijsraad, 2001, nr /529 (zie onderwijs in de markt, onderwijsraad, 2001, isbn

2 Drie hoofdgroepen van schoolkeuzemotieven De klassieke verdeling van schoolkeuzemotieven in drie hoofdgroepen, te weten afstand, kwaliteit en richting, wordt in de meeste onderzoeken overgenomen, de laatste tijd vaak aangevuld met de dimensie sociale compositie van klas en school, die soms als aparte categorie en soms als onderdeel van de drie hoofdcategorieën wordt gepresenteerd. In het schema hieronder is deze dimensie ondergebracht in de drie hoofdgroepen (zie de cursieve regels). Dimensies van schoolkeuzemotieven Profiel en richting; Levensbeschouwelijke richting (op, pc, rk, islam) Onderwijskundig concept of profiel Uitgaan van godsdienst van het gezin Pragmatisme (bereikbaarheid en schooltijden) School moet dichtbij huis zijn School moet veilig te bereiken zijn Schooltijden sluiten aan bij gezinsritme Vriendjes, vriendinnetjes op dezelfde school Kindvriendelijk opvoedingsklimaat (sfeer) Veel aandacht voor elk kind apart Veel contacten met ouders Een leuke sfeer Extra activiteiten organiseren Aandacht voor creativiteit Ordelijk en rustig klimaat Kind moet sociaal passen bij andere kinderen Product-Kwaliteit Kindvriendelijk opvoedingsklimaat (sfeer) Onderwijsoutput en cognitieve prestaties Onderwijsoutput en cognitieve prestaties. Aandacht voor leren en prestaties Veel kinderen later naar Vwo of gymnasium Niet te veel probleemleerlingen Kind moet cognitief passen bij andere kinderen Rangorde en prioriteit Uit de oudertevredenheidspeiling en uit diverse andere onderzoeken komt de volgende rangorde naar voren: 1. kindvriendelijk opvoedingsklimaat (sfeer, zorg/aandacht) 2. onderwijsoutput en prestaties (resultaten, niveau) 3. pragmatisme (bereikbaarheid, afstand) 4. profiel en levensbeschouwelijke richting 5. sociale compositie (osm, samenstelling populatie) Als ouders wordt gevraagd welke motieven uiteindelijk de doorslag gaven bij de keuze van een school, blijkt dat pragmatische motieven en richting van de school belangrijker worden.

3 Pedagogische waarden: conformisme en autonomie. De voorkeur voor bepaalde schoolkeuzemotieven is afhankelijk van de door ouders geprefereerde pedagogische waarden (of opvoedingsdoelen/oriëntaties). Die wordt in de meeste literatuur onderscheiden in twee hoofddimensies, namelijk: Conformisme: Gericht op aanpassing aan de sociale omgeving, met nadruk op gehoorzaam zijn, orde en regelmaat, leren luisteren naar volwassenen en het hebben van goede manieren. Naarmate de ouders meer kiezen voor conformisme als opvoedingswaarde, wordt er meer de voorkeur gegeven aan scholen die kleine klassen hebben, die dichtbij zijn, die een bepaalde richting hebben en die aandacht besteden aan leren, sociale problemen en aan godsdienst. Autonomie (zelfbepaling): gericht op de individuele persoonlijkheidsontwikkeling van het kind, met nadruk op het ontwikkelen van zelfvertrouwen, het dragen van verantwoordelijkheid, kritisch denken, het vormen van een eigen oordeel, rechtvaardig zijn en omgaan met gevoelens en emoties. Naarmate de ouders meer kiezen voor zelfbepaling als opvoedingswaarde, wordt er meer de voorkeur gegeven aan scholen die aandacht besteden aan creativiteit, godsdienstige en etnische verscheidenheid.. Pedagogische waarden en sociale positiekenmerken van ouders De voorkeur voor bepaalde pedagogische waarden is op zijn beurt afhankelijk van de sociale positiekenmerken van ouders zoals hun economische en culturele status, hun opleidingsniveau, de etnische groep waartoe zij behoren en de godsdienst van het gezin: Ouders met een godsdienstige achtergrond zullen relatief vaak een school kiezen op basis van de richting en de aandacht voor godsdienst/levensbeschouwing en sfeer. Hoog opgeleide ouders en ouders uit economisch en cultureel rijkere milieus zullen relatief sterk de nadruk leggen op kwaliteitsindicatoren bij de keuze van een school en zullen bovendien eerder geneigd zijn om te kiezen voor zelfbepaling als opvoedingswaarde. Laag opgeleide ouders en ouders uit economisch en cultureel achtergestelde milieus zullen relatief sterk de nadruk leggen op bereikbaarheid bij de keuze van een school en zullen bovendien eerder geneigd zijn om te kiezen voor conformisme als opvoedingswaarde dan voor zelfbepaling. In allochtone gezinnen wordt meer de voorkeur gegeven aan scholen die weinig leerlingen hebben, die streven naar een hoge onderwijsoutput, met aandacht voor leren, vorming en godsdienstige verscheidenheid.

4 Alternatieve en traditionele onderwijsopvatting Met enige voorzichtigheid is, op basis van het voorgaande, een tweedeling tussen een alternatieve en een traditionele onderwijsopvatting of voorkeur te herkennen. De traditionele (leerstof-/prestatiegerichte) onderwijsopvatting is te omschrijven in termen van conformisme als opvoedingswaarde en affiniteit voor scholen met nadruk op kennisoverdracht, voorbereiding VO/arbeidsmarkt, ordelijke gedisciplineerde sfeer, bereikbaarheid, kleine klassen en kleine scholen. Deze opvatting lijkt meer te worden aangetroffen bij kerkelijke, laagopgeleide en cultureel minder rijke gezinnen. De alternatieve (leerling-/ontplooiingsgerichte) onderwijsopvatting is te typeren in termen van zelfbepaling als opvoedingswaarde en affiniteit voor scholen met culturele verscheidenheid, pluriform samengestelde klassen en een nadruk op creativiteit en sociaal emotionele ontwikkeling, op zelfstandig leren. Meer karakteristiek voor buitenkerkelijke en hoogopgeleide gezinnen, die beschikken over een zekere mate van cultureel kapitaal. Verklarend schoolkeuzemodel In samenhang bekeken wordt de schoolkeuze bepaald door een afweging tussen drie hoofdmotieven, waarbij pragmatische overwegingen de doorslag geven. De voorkeur voor bepaalde schoolkeuzemotieven wordt medebepaald door de opvattingen van ouders over het onderwijs (alternatief of traditioneel). De onderwijsopvattingen zijn weer afhankelijk van de pedagogische waarden of opvoedingsoriëntatie van de ouders en van de sociale positie van de ouders. Pedagogische waarden Conformisme / autonomie Sociale positie ouders Ses, opl.nivo, godsd., etn. Opvattingen over onderwijs. Alternatief / traditioneel Schoolkeuzemotieven Kwaliteit Pragmatisme Richting (sociale compositie) in principe doorslag Schoolkeuze

5 Positioneringsschema Een combinatie van de onderwijsopvatting (op de verticale as) traditioneel alternatief met de keuzemotivatie (op de horizontale as) extrinsiek intrinsiek, levert een indelings en interpretatiekader van mogelijke consumentenbehoeften op tbv marktsegmentatie en differentiatie van het aanbod. In het schema is per kwadrant een doelgroep genoemd en een schooltype dat inspeelt op de dominante behoeften van de mensen met die betreffende onderwijsopvatting en keuzemotivatie. Buurtverbonden ouders Traditioneel Traditionele, ambitieuze ouders Extrinsiek Service zoekende ouders Buurtschool Bredeschool met dagarrangementen Keuze Onderwijs opvatting Alternatief (streng) Christelijke school motivatie Intrinsiek Conceptschool (montessori ed.) Toekomstgerichte ouders Legenda Traditionele onderwijsopvatting: Conformisme, leerstofgericht, prestatiegericht, conventioneel Alternatieve onderwijsopvatting: Autonomie, leerlinggericht, ontplooiingsgericht, toekomstgericht Extrinsieke keuzemotivatie: keuze op pragmatische, organisatorische gronden; bereikbaarheid, schooltijden, Intrinsieke keuzemotivatie: keuze op inhoudelijke, onderwijskundige gronden: richting en profiel, Toelichting doelgroepen: Buurtverbonden ouders. Hebben vertrouwen in de school in hun buurt en kiezen de school die voor hun gevoel het best de buurt vertegenwoordigt. Buurtgevoel en gemak gaan hier samen. Men hecht aan klassieke leerprestaties, saamhorigheidsgevoel en sociale verbanden. Traditionele, ambitieuze ouders. Hechten aan tradities en zullen eerder voor bijzonder onderwijs kiezen. Willen graag dat hun kinderen naar een zo hoog mogelijke vervolgopleiding gaan en verwachten dat de school daar zijn best voor doet. Service zoekende ouders Het betreft hier ouders die vertrouwen hebben in het onderwijsaanbod en met name belang hechten aan een goede service. Denkbij aan voor- en naschoolse opvang en continurooster. Willen dat hun kinderen zichzelf kunnen zijn en zich als mens kunnen ontplooien. Toekomstgerichte ouders Stellen het kind centraal en willen dat het zich op een verantwoorde manier ontwikkeld. Hebben daar ook ideeën over, maar staan open voor andere meningen en opvattingen.