Self-Esteem. Treatment in Anxiety. SETA trial

Transcriptie

1 Self-Esteem SETA trial Treatment in Anxiety dr. Tonnie Staring prof. dr. Kees Korrelboom drs. David vd Berg dr. Daniëlle Cath dr. Maartje Schoorl prof. dr. Iris Engelhard

2 Academisch Angstcentrum Psychotrauma en Angst Wetenschapsfonds

3 met dank aan: Senay Ercan Daniëlle Kielman Renee van Loon Roos Guijt Sophia Oostenbroek Daniëlle Tilburgs Jos Berden Rhodé Zwijnenburg Eva van Oosten Sophie Thunnissen Kathelyn Slot Erik ten Broeke Marjolein Korteweg Marjolein Bongers Leon ter Hart Lisanne van der Velden Valerie Bakker Margreet Blaauw Mijke de Boer Machteld van der Sluijs Jutte Koekebakker Marijda Fournier Marjolein van den Ingh Marjon Bruns en de deelnemende patiënten

4 CGT bij angststoornissen Werkt goed (Van Balkom ea, 2013; Hofmann ea, 2014) 40% knapt op, 30% blijft ernstige klachten houden ondanks jaren angstbehandeling (M.A. - Durham ea, 2012) Negatief zelfbeeld als één van de obstakels?

5 Negatief zelfbeeld bij angststoornissen Negatieve wederzijdse invloed blijkt uit 2012 meta-analyse

6 Negatief zelfbeeld bij angststoornissen Studie uit 2013 met adolescenten:

7 Negatief zelfbeeld bij angststoornissen Longitudinale studie uit 2014 met adolescenten: vond dat een negatief zelfbeeld latere sociale angstklachten voorspelde, maar niet andersom; angstklachten voorspelden niet een later laag zelfbeeld (kwetsbaarheidsmodel versus littekenmodel)

8 Zelfbeeldtherapie bij angst? COMET -> positieve representaties EMDR rechtsom -> negatieve representaties

9 Brewin

10 Methoden

11 Design

12 Inclusie criteria Angststoornis (met actuele STAI>38) Negatief zelfbeeld (Rosenberg<27) 2 maanden geen medicatiewijziging Voldoende beheersing Nederlandse taal In staat om minimaal één positieve eigenschap te noemen

13 Exclusie criteria Middelenmisbruik of afhankelijkheid Ernstige depressie of psychotische stoornis die acute behandeling vereist

14 Meetinstrumenten SCID / MINI Rosenberg SERS-SF STAI (state en trait) BDI-II BSI Motivatielijstje

15 12 therapeuten Teminste psycholoog (veel van hen waren GZ, KP, PT, VGCt thrpt/sprvsr, EMDR thrpt) Minimaal basiscursus EMDR gehad Kregen 1 dag cursus in EMDR rechtsom en 1 dag in COMET trainers: E. ten Broeke en K. Korrelboom) Daarna 8 uur supervisie in beide modules in klein groepsverband, en ook consultatie 24/7

16 Behandelmodules Zowel EMDR rechtsom als COMET waren in een 6-sessie protocol uitgeschreven Therapeut moest per sessie een checklist van stappen afvinken, zoals uitgevoerd met patiënt Alle therapiesessies werden opgenomen, meestal op video en soms op audio Opnames werden gebruikt in de supervisie en later ook voor de treatment integrity checks

17 Analyses Lineair Mixed Models and Cohen s D effect sizes Mediation analyses with bootstrapping

18 Resultaten

19 Patiëntenstroom Patiëntenstroom 61 patients were referred by their clinicians 47 patients randomized - 7 patients excluded who did not meet the inclusion criteria - 5 patients decided not to participate - 2 patients were referred too late - 24 patients allocated to group 1-24 (100%) patients assessed at T0 (baseline) - 23 patients allocated to group 2-23 (100%) patients assessed at T0 (baseline)

20 47 patients randomized Patiëntenstroom referred too late - 24 patients allocated to group 1-24 (100%) patients assessed at T0 (baseline) - 23 patients allocated to group 2-23 (100%) patients assessed at T0 (baseline) - 22 patients completed at least 4 EMDR sessions (92%) - 23 patients assessed at T1 (96%), 1 patient dropped out of the study all together - 23 patients completed at least 4 sessions COMET (100%) - 22 patients assessed at T1 (96%), 1 patient had missed the assessment - 21 patients completed at least 4 COMET sessions (88%) - 22 patients assessed at T2 (92%), 2 patients had dropped out of the study - 19 patients completed at least 4 sessions EMDR (83%) - 21 patients assessed at T2 (91%), 2 patients had dropped out of the study

21 Therapieparticipatie EMDR: 4 of meer sessies gevolgd 3 of minder sessies gevolgd COMET: 4 of meer sessies gevolgd 3 of minder sessies gevolgd Gemiddeld aantal bewerkte herinneringen in een EMDR module: 3,05 (1-6)

22 Treatment integrity Gestandaardiseerde beoordelingen voor EMDR rechtsom en COMET sessies. Voor beide gold: score > 80% is voldoende - 65 van in totaal 509 sessies (13%) zijn at random geselecteerd en via videoopname gescoord door getrainde assistenten - 17 video s hiervan zijn onafhankelijk van elkaar dubbel beoordeeld Voldoende 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% EMDR Onvoldoende COMET

23 Effect op positieve zelf-opvattingen Resultaat: effect size (Cohen s D) als 1 e module als 2 e module EMDR n.s. 0,49 COMET 0,55 n.s EMDR-COMET 2. COMET-EMDR T0 T1 T2

24 Effect op negatieve zelf-opvattingen Resultaat: Regr-analyse 1 st module: t=2,77 p=0,008 effect size (Cohen s D) Totaal geschatte effect EMDR 0,35 COMET 0,93 e.s. COMET = 2,66 x e.s. EMDR EMDR-COMET 2. COMET-EMDR T0 T1 T2

25 Effect op zelfwaardering (Rosenberg) Resultaat: Regr-analyse 1 st module: t=3,03 p=0, effect size (Cohen s D) Totaal geschatte effect Interactie effect EMDR 0,46 n.s. COMET 1,25 Sign. red. e.s. COMET = 2,72 x e.s. EMDR % 41% 17% 32% 1. EMDR-COMET 2. COMET-EMDR T0 T1 T2

26 Effect op angst (STAI state) Mediatie: Effect op angst wordt volledig verklaard door zelfwaardering Resultaat: Pc=0,0000 terwijl Pc =0,136 Pa=0,0000 en Pb=0, X X effect size (Cohen s D) A C M C' B Totaal geschatte effect EMDR 0,43 Y Y % 17% 1. EMDR-COMET 2. COMET-EMDR 36% 48% COMET 0,60 e.s. COMET = 1,40 x e.s. EMDR 20 T0 T1 T2

27 Effect op depressie (BDI-2) Mediatie: Effect op depr. wordt volledig verklaard door zelfwaardering effect size (Cohen s D) Pc=0,0000 terwijl Pc =0,3776 Pa=0,0000 en Pb=0,0000 X X A C M C' Totaal geschatte effect Interactie effect EMDR 0,31 n.s. COMET 0,83 Sign. red. B Y Y e.s. COMET = 2,68 x e.s. EMDR Resultaat: EMDR-COMET 2. COMET-EMDR 4% 17% 9% 27% 41% 62% T0 T1 T2

28 Conclusies

29 Conclusies COMET superieur aan EMDR rechtsom op zelfbeeld bij patiënten met angststoornissen (e.s.=1,45 vs. e.s.=0,77) (zowel op de positieve als de negatieve zelfopvattingen en ook is de participatie hoger) COMET werkt niet beter als EMDR eraan vooraf wordt geboden het is zelfs andersom: COMET lijkt minder goed te werken na EMDR (COMET > EMDR+COMET) Bij de beste combinatie van zelfbeeldmodules herstelt uiteindelijk 57% van een negatief zelfbeeld, 48% van de state angst, en 62% van de depressie

30 Conclusies Een beter zelfbeeld lijkt geschikt als interventie target: het medieerde volledig de reductie in angst (state) en in depressie Patiënten rapporteerden hoge motivatie voor de zelfbeeldmodules, ondanks aanmelding voor angstbehandeling. COMET: de module van 6 individuele sessies is even effectief als een module van 8 groepssessies (eerdere trials)

31 Beperkingen N=47, enige ruimte voor toevalsbevindingen Geen follow-up Bij de 2 e module is na-effect van 1 e module niet uitgesloten Interventies waren beperkt tot 6 sessies Pos./neg. geheugenrepresentaties niet echt gemeten

32 Sterke kanten Blinde, onafhankelijke metingen Gerandomiseerd (onafhankelijk bureau) Goede therapieparticipatie (en geen verschillen tussen ITT en completers analyses) Therapeuten deden beide modules (geen confounder) Goede treatment integrity (gecontroleerd) Slechts 9% (4 van 47 patiënten) drop-out bij de nametingen Patiënten ook eigen controle (kregen beide interventies)

33 Self-Esteem Treatment in Anxiety SETA trial dr. Tonnie Staring prof. dr. Kees Korrelboom drs. David vd Berg dr. Daniëlle Cath dr. Maartje Schoorl prof. dr. Iris Engelhard