Science Praktisch onderzoek muizen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Science Praktisch onderzoek muizen"

Transcriptie

1 Science Praktisch onderzoek muizen Door Jasper van Huissteden, Tim v/d Veer, Gijs Groenewoud en Lena Vlaming C2x2

2 Inhoudsopgave 1. Samenvatting 2. Onderzoeksvraag 3. Hypothese 4. Werkwijze 5. Benodigdheden 6. Waarnemingen 7. Conclusie 8. Discussie Samenvatting De ogen van de muis zijn aangepast aan leven in de nacht. Hierdoor is aangetoond dat muizen kleurenblind zijn. Op het netvlies liggen veel meer staafjes dan kegeltjes. Met kegeltjes kan je kleuren zien en met staafjes alleen zwart-wit. Muizen kunnen dus alleen maar zwart-wit zien. De ogen van de muis zijn niet optimaal, muizen zien dan ook vooral met hun snorharen, tastzin en reuk. Met hun snorharen (vibrissae) kunnen ze hun directe omgeving aftasten. De muis voelt zich dan ook veiliger als hij dicht langs voorwerpen heenloopt. Dit omdat hij dan voelt waar hij is. Dit fenomeen heet thigmotaxis. De reuk is ook erg belangrijk bij muizen; ze dicteren er roofdieren mee, communiceren of ze zoeken voedsel. Bij een muizenplaag laten ze bijvoorbeeld smeersporen achter zodat de andere muizen weten waar ze moeten zijn. Ook hun hoor is belangrijk. Hoewel ze gevoelig zijn voor geluiden op frequenties die ook voor mensen hoorbaar zijn (tot 20 khz), kunnen muizen ook geluiden van een veel hogere frequentie (tot 90 khz) horen. Muizen produceren ook heel wat ultrasoongeluiden om te communiceren. Muizen zijn dus kleurenblind maar hebben genoeg andere zintuigen goed ontwikkeld om prikkels waar te nemen.

3 Onderzoeksvraag Heeft het uiterlijk (kleur) van een doolhof invloed op de tijd waarin een muis dit doolhof kan afleggen? Hypothese Wij denken dat muizen kleurenblind zijn. Daarom zullen ze het doolhof niet sneller afleggen door bepaalde kleuren. Wij doen deze proef om te bewijzen dat muizen kleurenblind zijn. Werkwijze: Deel 1 (met een doolhof zonder felle kleuren : 1. Neem drie muizen uit het gezamenlijke hok. 2. Zet ze in een apart hok. 3. Vervolgens pak je een muis rustig op en zet hem in het doolhof. 4. Vanaf het moment dat de muis de vloer van het doolhof raakt de stopwatch aanzetten. 5. Per 10 seconden noteren wat de muis doet in het protocol. 6. Als de muis het eind van het doolhof bereikt heeft de stopwatch stopzetten. 7. De tijd waarin de muis het parcours heeft afgelegd noteren in de tabel bij waarnemingen. 8. Nummers 3 t/m 7 herhalen met de andere twee muizen. Deel 2 (met een doolhof met felle kleuren): 1. Neem dezelfde drie muizen uit het gezamenlijke hok. 2. Zet ze in een apart hok. 3. Vervolgens pak je een muis rustig op en zet hem in het doolhof. 4. Vanaf het moment dat de muis de vloer van het doolhof raakt de stopwatch aanzetten. 5. Per 10 seconden noteren wat de muis doet in het protocol. 6. Als de muis het eind van het doolhof bereikt heeft de stopwatch stopzetten.

4 7. De tijd waarin de muis het parcours heeft afgelegd noteren in de tabel bij waarnemingen. 8. Nummers 3 t/m 7 herhalen met de andere twee muizen. - 3 muizen - Doolhof Karton Oude schoenendoos Lijm Schaar WC-rollen Plakband - Apart hok - Stopwatch - Verf - Kwasten Benodigdheden Waarnemingen Ethogram : Handeling Afkorting Uitleg Rennen R In snel tempo door het doolhof heen rennen. Lopen L In gemiddeld tempo door het doolhof heen lopen. De muis staat met zijn voorpootjes tegen de wand aan. Tegen de wand M opklimmen Verkennen V De muis snuffelt door het doolhof. Wassen W Stilzitten, en zichzelf schoon likken Einde gehaald X De muis raakt het einde van het doolhof aan.

5 Met het neutrale doolhof: Protocol: Muis: Tijd (per min.): Wat doet de muis per 10 sec.: Muis 1 Min 1 L L Z L V L V L V L Muis 2 Min 1 L L V Z Z Z Z L V Z L L V V V V Muis 3 Min 1 L L V V V Z V V L L V V V C Muis 1 Muis 2 Muis 3 gemiddeld Tijd waarin de muis het parcours in het doolhof aflegt: 1,41 minuut 2,41 minuut 2,24 minuut 2,02 minuut Met het kleurrijke doolhof: Protocol Muis: Tijd (per min.): Wat doet de muis per 10 sec.: Muis 1 Min 1 V V L V V V L V V V V V V V V V V V Min 4 V Z V V M Z Min 5 Z Z Z V V V Muis 2 Min 1 M L V V W M M M Z M V M M M M L V V X Muis 3 Min 1 L V L L V M V V L X

6 Tijd waarin de muis het parcours in het doolhof aflegt: Muis 1 Na 5,00 stopte we de tijd want de muis wou niet verder. Muis 2 3,18 Muis 3 1,36 gemiddeld Van de 2 muizen die het wel haalden: 2,27 Conclusie Onze conclusie is dat het niet veel uitmaakt hoe het doolhof er uit ziet. Dit omdat het maar een paar seconden verschilt tussen het gemiddelde van de tijd waarin de muizen het neutrale doolhof aflegden en de tijd waarin de muizen het kleurrijke doolhof aflegden. Het maakt dus niet uit hoe het uiterlijk van het doolhof (kleur) eruit ziet voor de tijd waarin de muis het doolhof kan afleggen. Wij denken daarom dat muizen kleurenblind zijn.

LESBRIEF LOPEN ALS EEN MENS

LESBRIEF LOPEN ALS EEN MENS LESBRIEF LOPEN ALS EEN MENS OPDRACHT 1: SLINGERPROEF De slingertijd is de tijdsduur wanneer de slinger heen en weer is gegaan. De slinger wordt ook wel periode genoemd. Een slinger is een voorwerp dat

Nadere informatie

Werkstuk Biologie Analyse over leeuwen

Werkstuk Biologie Analyse over leeuwen Werkstuk Biologie Analyse over leeuwen Werkstuk door een scholier 805 woorden 23 oktober 2003 4,4 89 keer beoordeeld Vak Biologie Inleiding We kregen de opdracht een verslag te maken voor het vak biologie.

Nadere informatie

Ibrahim, Thomas, Jesper en Boaz 3VZ1

Ibrahim, Thomas, Jesper en Boaz 3VZ1 Koffie Ibrahim, Thomas, Jesper en Boaz 3VZ1 Inleiding Maandagochtend. Je zit in bed met je ogen open.zuchtend stap je uit bed om je dag te beginnen.gelukkig heb je een kopje koffie om je op te frissen.

Nadere informatie

Een verslag van de slingerproef en de proef over de slingertijd van de eigen benen. Het verslag bevat de volgende onderdelen:

Een verslag van de slingerproef en de proef over de slingertijd van de eigen benen. Het verslag bevat de volgende onderdelen: LOPEN ALS EEN MENS KORTE BESCHRIJVING: LOPEN ALS EEN MENS Bedoeld voor VO onderbouw Doelgroep Vmbo TL/Havo/VWO Thema Bionica, robot denise, slingerproef Soort lesmateriaal Practicum Waardering Verdieping

Nadere informatie

Tijd. 10 min. 55 minuten

Tijd. 10 min. 55 minuten Tijd GROEP 5-6 50 55 minuten 1, 23, 32, 44, 45 en 51 De leerling: weet hoe dag en nacht ontstaan weet dat de tijd niet overal op de wereld hetzelfde is weet met welke instrumenten je tijd kunt meten kent

Nadere informatie

Practicum elektriciteit VMBO-t, Havo & Atheneum

Practicum elektriciteit VMBO-t, Havo & Atheneum De ampèremeter De elektrische stroom is te vergelijken met de hoeveelheid water die voorbij stroomt. De hoeveelheid water meet je in serie met de waterleiding. Op dezelfde wijze meet je elektrische stroom

Nadere informatie

Ethologie. De studie van het gedrag. Doel : Nauwkeurig leren bestuderen van een gedragssysteem van een dier en het leren verwerken van de observaties.

Ethologie. De studie van het gedrag. Doel : Nauwkeurig leren bestuderen van een gedragssysteem van een dier en het leren verwerken van de observaties. Ethologie De studie van het gedrag Doel : Nauwkeurig leren bestuderen van een gedragssysteem van een dier en het leren verwerken van de observaties. Tijd : In het veld : 90 minuten Uitwerking : 60 minuten

Nadere informatie

Ethologie. Klas 4, 5 en 6 van het voortgezet onderwijs

Ethologie. Klas 4, 5 en 6 van het voortgezet onderwijs Ethologie Klas 4, 5 en 6 van het voortgezet onderwijs Deze Doe Mee heeft als thema Ethologie, oftewel Gedragsleer. Door zelf een klein ethologisch onderzoek op te zetten en uit te voeren, kun je kennis

Nadere informatie

lesbrieven werkbladen Lesbrief 3: avonturenpakket de uitvinders en het

lesbrieven werkbladen Lesbrief 3: avonturenpakket de uitvinders en het lesbrieven werkbladen Lesbrief 3: GELUIDSGOLVEN avonturenpakket de uitvinders en het VERBORGEN OOG Copyright De Uitvinders Uitgave 2014 Versie 3.0 geluidsgolven Geluid Proef 1 Geluid door je vingers en

Nadere informatie

3,7. Praktische-opdracht door een scholier 1235 woorden 12 januari keer beoordeeld. Inleiding

3,7. Praktische-opdracht door een scholier 1235 woorden 12 januari keer beoordeeld. Inleiding Praktische-opdracht door een scholier 1235 woorden 12 januari 2003 3,7 67 keer beoordeeld Vak Biologie Inleiding We gaan het gedrag van muizen onderzoeken. Dit is naar aanleiding van iemand die beweert:

Nadere informatie

O P D R A C H T E N B O E KJ E V

O P D R A C H T E N B O E KJ E V O P D R A C H T E N B O E KJ E V Inhoud 1. Inleiding... 2 2. Weersomstandigheden...3 3. Reacties van organismen op verandering van lichtintensiteit...4 3.1 Luxmeter... 4 3.2 Madeliefje...4 3.3 Kauwen...

Nadere informatie

Onderzoek A Spuitwater Voedingskleurstof (in verschillende kleuren: oranje, geel, rood, groen) Bekertjes

Onderzoek A Spuitwater Voedingskleurstof (in verschillende kleuren: oranje, geel, rood, groen) Bekertjes 6-8 jaar Wetenschappelijke inhoud: Humane biologie Beoogde concepten/vaardigheden: Zintuigen Beoogde leeftijdsgroep: 6-8 jaar oud Duur van de activiteit: 2-3 lessen, al naargelang het aantal onderzoeken

Nadere informatie

startopdracht diergedrag 2 in Artis

startopdracht diergedrag 2 in Artis startopdracht diergedrag 2 in Artis diergedrag 2 in Artis: 1999/2008 lespakket diergedrag voor de Tweede Fase startopdracht Binnenkort ga je gedragsonderzoek doen in Artis. Om ervoor te zorgen dat je in

Nadere informatie

Verslag Natuurkunde De snelheid van een karretje.

Verslag Natuurkunde De snelheid van een karretje. Verslag Natuurkunde De snelheid van een karre. Verslag door een scholier 1241 woorden 23 januari 2017 6 10 keer beoordeeld Vak Methode Natuurkunde Pulsar De snelheid van een karre Namen uitvoeren van proef:

Nadere informatie

En natuurwetenschappelijk onderzoek en het verslag daarvan (categorie 3)

En natuurwetenschappelijk onderzoek en het verslag daarvan (categorie 3) En natuurwetenschappelijk onderzoek en het verslag daarvan (categorie 3) Bij een natuurwetenschappelijk onderzoek probeer je een verband te leggen tussen theorie en praktijk. De proef, het experiment,

Nadere informatie

Nabespreking Reflectieopdracht 1 Zoek de fout!

Nabespreking Reflectieopdracht 1 Zoek de fout! Nabespreking Reflectieopdracht 1 Zoek de fout! Leerlingen formuleren zelf (samen) de criteria voor een goede onderzoeksvraag en passen die toe op hun eigen onderzoeksvraag. Het is enerzijds wel de bedoeling

Nadere informatie

bijlagen bij vmbo VMBO ruimte voor leerlingen

bijlagen bij vmbo VMBO ruimte voor leerlingen bijlagen bij vmbo VMBO ruimte voor leerlingen 121 bijlage 1 opdrachtblad leerlingen hebben minder ruimte dan biologische kip materiaal meetmateriaal: een kleine en een grote liniaal, rolmaat, meetlint,

Nadere informatie

O&O cyclus. Onderzoeken en ontwerpen

O&O cyclus. Onderzoeken en ontwerpen O&O cyclus Onderzoeken en ontwerpen O&O cyclus Waslijn O&O Deze platen kun je aan de muur hangen bij een onderzoeksopdracht of ontwerpopdracht. Tijdens het onderzoeken of ontwerpen staat het leerproces

Nadere informatie

HANDIG VOERSPELLETJES VOOR KONIJNEN EN KNAAGDIEREN

HANDIG VOERSPELLETJES VOOR KONIJNEN EN KNAAGDIEREN HANDIG VOERSPELLETJES VOOR KONIJNEN EN KNAAGDIEREN l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN HIER LEES JE HANDIGE INFORMATIE OVER

Nadere informatie

MENU. Tekenevenement Tussen de lijnen = GROEI! 1. Help de boom - groep 1 t/m 4 (hoofdopdracht)

MENU. Tekenevenement Tussen de lijnen = GROEI! 1. Help de boom - groep 1 t/m 4 (hoofdopdracht) MENU Tekenevenement Tussen de lijnen = GROEI! In deze bijlage wordt het menu voor het tekenevenement beknopt weergegeven. Per opdracht leest u: - het idee van de opdracht - de duur hiervan - de daarbij

Nadere informatie

onderwerp: Ik ruik mensenvlees ( drama- beweging)

onderwerp: Ik ruik mensenvlees ( drama- beweging) onderwerp: Ik ruik mensenvlees ( drama- beweging) -lln. kn. zich soepel bewegen op de muziek; -lln. kn. sprookjesfiguren uitbeelden met de nadruk op één zintuig; -plezierbeleving; -lln. durven expressief

Nadere informatie

Lichaamsbeweging 6-8. Auteurs: Kristína Žoldošová en Iveta Matejovičová. jaar

Lichaamsbeweging 6-8. Auteurs: Kristína Žoldošová en Iveta Matejovičová. jaar 6-8 jaar Wetenschappelijke inhoud: Biologie Beoogde concepten: De werking van het menselijk lichaam, het verband tussen de werking van het hart en de ademhaling Beoogde leeftijdsgroep: Leerlingen van 7

Nadere informatie

Huisregels. voor. kinderen

Huisregels. voor. kinderen Huisregels voor. kinderen Versie januari 2016 Inhoudsopgave Huisregels Dreumesen HD pagina 3 Huisregels Peuters HP.pagina 4 2 Huisregels Dreumesen We willen kinderen zoveel mogelijk op positieve wijze

Nadere informatie

Doe workshop ABA. Caroline Peters BCABA, 8-11-2012

Doe workshop ABA. Caroline Peters BCABA, 8-11-2012 Doe workshop ABA Caroline Peters BCABA, 8-11-2012 1 Inhoud Historie ABA Instituut Wat is ABA? Versterken van gewenst gedrag Uitdoven van ongewenst gedrag Gewenst gedrag opwekken door omgeving aan te passen

Nadere informatie

1,1. Verslag door Brenno 757 woorden 27 juni keer beoordeeld. Biologie voor jou. Biologie. Verslag Bacteriën Kolonies.

1,1. Verslag door Brenno 757 woorden 27 juni keer beoordeeld. Biologie voor jou. Biologie. Verslag Bacteriën Kolonies. Verslag door Brenno 757 woorden 27 juni 2018 1,1 2 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Biologie Verslag Bacteriën Kolonies Brenno Mulder H4C Inhoudsopgave: 1. Onderzoeksvraag Wat is

Nadere informatie

Huisregels. voor. kinderen

Huisregels. voor. kinderen Huisregels voor. kinderen Versie september 2014 Inhoudsopgave Huisregels Dreumesen HD pagina 3 Huisregels Peuters HP.pagina 4 2 Huisregels Dreumesen We willen kinderen zoveel mogelijk op positieve wijze

Nadere informatie

De bloeddruk van een zorgvrager meten

De bloeddruk van een zorgvrager meten OPDRACHTFORMULIER De bloeddruk van een zorgvrager meten Naam student: Datum: Voordat je gaat oefenen 1 Lees het handelingsformulier van deze vaardigheid en noteer vragen en opmerkingen. Bespreek deze met

Nadere informatie

toets kleurenleer toets kleurenleer toets kleurenleer

toets kleurenleer toets kleurenleer toets kleurenleer cor haima toets kleurenleer toets kleurenleer toets kleurenleer Inleiding In deze opdracht worden opdrachten gegeven naar aanleiding van de cd-rom Basiskleur van het GOC. Getracht is zoveel mogelijk te

Nadere informatie

Spreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info

Spreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info Oog Inleiding De meeste mensen hebben 5 zintuigen. Het gezichtsvermogen om te zien, het gehoor om te horen, de reuk om te ruiken, de smaak om te proeven en het gevoel om te voelen. Met zintuigen maak je

Nadere informatie

Profielwerkstuk Biologie Invloed van kou op het concentratievermogen

Profielwerkstuk Biologie Invloed van kou op het concentratievermogen Profielwerkstuk Biologie Invloed van kou op het concentratievermogen Profielwerkstuk door R. 1428 woorden 20 februari 2013 7,2 19 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Voorwoord Wij hebben

Nadere informatie

De proefjeskist. Wat moet er voor de les gebeuren:

De proefjeskist. Wat moet er voor de les gebeuren: De proefjeskist De proefjeskist is een kist waarin alle benodigdheden zitten om zes scheikundige/biologische proefjes te doen. De proefjes worden door groepjes in circuit vorm uitgevoerd. De kist is bedoeld

Nadere informatie

S C I E N C E C E N T E R

S C I E N C E C E N T E R BEN JIJ SNELLER DAN JE SCHADUW? Jullie gaan een exhibit ontwerpen waarbij jullie de bezoekers kennis laten maken met de eigenschappen van glow-in-the-dark -verf. Met de exhibit kunnen de bezoekers hun

Nadere informatie

Physical Computing Technisch verslag bewegingssensor

Physical Computing Technisch verslag bewegingssensor Physical Computing Technisch verslag bewegingssensor Door Kim Nooij en Remco Smit Inhoudsopgave 1. Student......3 2. Algemeen......3 3. Functionele Omschrijving......3 4. Technische Omschrijving......5

Nadere informatie

SPREEKBEURT Chinchilla

SPREEKBEURT Chinchilla l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n SPREEKBEURT Chinchilla ZOOGDIEREN OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN WE HEBBEN DE BELANGRIJKSTE INFORMATIE OVER DE CHINCHILLA

Nadere informatie

DIGIPRENTSERIE: DE SNOEPSLANG

DIGIPRENTSERIE: DE SNOEPSLANG DIGIPRENTSERIE: DE SNOEPSLANG Toelichting Bedankt voor het downloaden van het pakket De Snoepslang. Deze werkbladen zijn bedoeld om te gebruiken naar aanleiding van het verhaal De Snoepslang. Je vindt

Nadere informatie

Kijken naar het heelal

Kijken naar het heelal Kijken naar het heelal GROEP 5-6 55 70 minuten 1, 46 en 54 Tip. Je kunt de Melkweg met het blote oog bekijken. Dit kan het beste in januari als het nieuwe maan is. Als het mogelijk is, kunt u de leerlingen

Nadere informatie

Opdrachten basisonderwijs

Opdrachten basisonderwijs Opdrachten basisonderwijs Opdracht 1 Wat is veilig? Je ziet hier drie keer hetzelfde kruispunt. Maar het gebruik van borden, stoplichten en tekens op de weg verschilt per kruispunt. Je gaat de veiligheid

Nadere informatie

lesbrieven De ontdekking avonturenpakket de uitvinders en het zonnewiel leerlingenbestand Lesbrief 3: Verhaal deel 1: De laatste ansichtkaart

lesbrieven De ontdekking avonturenpakket de uitvinders en het zonnewiel leerlingenbestand Lesbrief 3: Verhaal deel 1: De laatste ansichtkaart lesbrieven leerlingenbestand Lesbrief 3: De ontdekking Verhaal deel 1: De laatste ansichtkaart Opdracht 1: Horizonverfraaiing Verhaal deel 2: De ontdekking Opdracht 2: Laat maar draaien Opdracht 3: Steentjes

Nadere informatie

ECLIPS. SAMENVATTING Opdrachten om de eclips op 20 maart 2015 waar te nemen. Z. van Meekeren, W. van der Pol en F. Behnen Eclips 2015

ECLIPS. SAMENVATTING Opdrachten om de eclips op 20 maart 2015 waar te nemen. Z. van Meekeren, W. van der Pol en F. Behnen Eclips 2015 SAMENVATTING Opdrachten om de eclips op 20 maart 2015 waar te nemen. Z. van Meekeren, W. van der Pol en F. Behnen Eclips 2015 ECLIPS Opdrachten ANW, biologie en O&O Inhoud Inleiding... 2 Weersomstandigheden...

Nadere informatie

Proeven geluid. Wat is geluid? Doel: Met dit proefje ervaar je wat geluid is. Materiaal: -Ballon -Eigen stem

Proeven geluid. Wat is geluid? Doel: Met dit proefje ervaar je wat geluid is. Materiaal: -Ballon -Eigen stem Proeven geluid Wat is geluid? Doel: Met dit proefje ervaar je wat geluid is. -Ballon -Eigen stem Blaas de ballon op en knoop hem dicht. Houd de ballon nu tussen je handen en praat tegen de ballon. Wat

Nadere informatie

Handgemaakte spectroscoop

Handgemaakte spectroscoop 59 Doel We gaan onderzoeken waaruit wit licht is opgebouwd. Benodigdheden Doos Cd Mes Plakband Wc rolletje 2 scheermesjes of 2 lange stukken van een breekmes potlood aluminiumplakband of aluminiumfolie

Nadere informatie

Tabellenboek. Gitaar

Tabellenboek. Gitaar 4T versie 1 Natuur- en scheikunde 1, Geluid Werk netjes en nauwkeurig Geef altijd een duidelijke berekening of een verklaring Veel succes, Slj en Zan Tabellenboek 1. Neem de volgende tabel netjes over

Nadere informatie

LESBRIEF BIJ VOORSTELLING WOLFJE VAN THEATERGROEP ARTHUR GROEP 3-4-5

LESBRIEF BIJ VOORSTELLING WOLFJE VAN THEATERGROEP ARTHUR GROEP 3-4-5 LESBRIEF BIJ VOORSTELLING WOLFJE VAN THEATERGROEP ARTHUR GROEP 3-4-5 Wolfje is voorbestemd om een SprookjesWolf te worden. Hij is namelijk de oudste zoon van de oudste zoon in de oudstezonenfamilielijn.

Nadere informatie

Zonder zintuigen weet je niet wat er om je heen gebeurt. Daarom gebruik je oren, je ogen, je neus, je huid en je tong.

Zonder zintuigen weet je niet wat er om je heen gebeurt. Daarom gebruik je oren, je ogen, je neus, je huid en je tong. Naam: DE ZINTUIGEN OOG, NEUS EN MOND Zintuigen. Doe je ogen eens dicht. Doe eens oordopjes in je oren. Weet je nu nog wel waar je bent? Ben je binnen of buiten? Schijnt de zon? Of regent het? Dat kun je

Nadere informatie

Friesland College Leeuwarden

Friesland College Leeuwarden Voorwoord In dit verslag staat precies beschreven wat ik heb gedaan met de Demontage. Ook staat er in dit verslag wat er allemaal in een computer zit met alle benamingen erbij. Er word ook gemeld wat voor

Nadere informatie

Proef Natuurkunde Vallen en zwaartekracht

Proef Natuurkunde Vallen en zwaartekracht Proef Natuurkunde Vallen en zwaartekracht Proef door een scholier 1883 woorden 19 januari 2005 5,4 91 keer beoordeeld Vak Methode Natuurkunde Natuurkunde overal Verband tussen massa en zwaartekracht Wat

Nadere informatie

Thema 7Oog, oogafwijkingen en oogcorrecties

Thema 7Oog, oogafwijkingen en oogcorrecties 07-01-2005 10:27 Pagina 1 Oog, oogafwijkingen en oogcorrecties Inleiding Het oog is een zeer gevoelig en bruikbaar optisch instrument. In figuur 2.56 zie je een aantal doorsnedentekeningen van het menselijk

Nadere informatie

7-8. Fietsbel. Waarvoor worden geluiden gebruikt?

7-8. Fietsbel. Waarvoor worden geluiden gebruikt? Waar vind je geluid? Geluid wordt veroorzaakt door trillingen. Deze trillingen zijn een vorm van beweging die je kunt horen. Dit kan je terug vinden in verschillende toonhoogtes. Voorbeelden zijn: vogels

Nadere informatie

Geluidsnelheid. 1 Inleiding. VWO Bovenbouwpracticum Natuurkunde Practicumhandleiding

Geluidsnelheid. 1 Inleiding. VWO Bovenbouwpracticum Natuurkunde Practicumhandleiding VWO Bovenbouwpracticum Natuurkunde Practicumhandleiding Geluidsnelheid 1 Inleiding De voortplantingsnelheid v van geluidgolven (of: de geluidsnelheid) in lucht is zo n 340 m/s. Deze geluidsnelheid is echter

Nadere informatie

verstoppertje spelen Woezel waar zit je?

verstoppertje spelen Woezel waar zit je? verstoppertje spelen Woezel waar zit je? spelregels 1 Verstoppertje spelen voor: 2+ spelers vanaf: 6 maanden speelduur: ca. 10 min. ON Exclusief 2x 1,5V AAA alkaline batterijen Hier ben ik! OFF Woezel

Nadere informatie

1e klas. BiNaSch slootwateronderzoek. Deze reader is van: Scala Rietvelden Vakgroepen natuurkunde, scheikunde en biologie 1e klas. Klas:.

1e klas. BiNaSch slootwateronderzoek. Deze reader is van: Scala Rietvelden Vakgroepen natuurkunde, scheikunde en biologie 1e klas. Klas:. 1e klas BiNaSch slootwateronderzoek Deze reader is van: Klas:. Docent: Vakgroepen natuurkunde, scheikunde en biologie 1e klas Waterkwaliteit In deze lessencyclus ga je naar de kwaliteit van het water van

Nadere informatie

Clicker Training. Train uw pup met de clicker training. Uw pup leren wat zijn naam is:

Clicker Training. Train uw pup met de clicker training. Uw pup leren wat zijn naam is: HIL02347 P&K Puppy Clicker NL 19/10/07 14:34 Page 1 Clicker Training Train uw pup met de clicker training Clicker training is in de jaren veertig ontwikkeld door trainers van zeezoogdieren. Zij ontdekten

Nadere informatie

Leerlingenhandleiding

Leerlingenhandleiding Leerlingenhandleiding Afsluitende module Van Nature tot Metro Van Nature tot Metro Inleiding Onderzoekers publiceren het verslag van hun onderzoek in wetenschappelijke bladen die internationaal verschijnen.

Nadere informatie

VOORBEELD WETENSCHAPPELIJK VERSLAG

VOORBEELD WETENSCHAPPELIJK VERSLAG VOORBEELD WETENSCHAPPELIJK VERSLAG LET OP: DIT IS EEN VOORBEELDVERSLAG EN IS DUS ERG BEKNOPT! NAAM: VOORNAAM & ACHTERNAAM KLAS: 1M1 - SCHOOL VAK: BIOLOGIE DOCENT: MEVROUW SMIT INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding..

Nadere informatie

Vormen van een raket Raketten

Vormen van een raket Raketten Vormen van een raket Raketten Vgroep 1-2 17 tijdsduur 65 minuten kerndoelen 1, 23, 32, 44, 45 en 54 lesdoelen De leerling: herkent een aantal wiskundige vormen: een cirkel, een driehoek, een rechthoek

Nadere informatie

1.Inleiding: De Plug & Play Business Formule

1.Inleiding: De Plug & Play Business Formule Werkboek Inhoudsopgave: 1.Inleiding: De Plug & Play Business Formule 2. Het H.A.R.T. model 2.1. H.A.R.T. staat voor: 2.1.1. Mijn verhaal over oprechte communicatie 2.1.1: Hoofd Gebruik de rest van deze

Nadere informatie

Een zorgvrager hulp bieden tijdens het eten en drinken

Een zorgvrager hulp bieden tijdens het eten en drinken OPDRACHTFORMULIER Een zorgvrager hulp bieden tijdens het eten en drinken Naam student: Datum: Voordat je gaat oefenen 1 Lees het handelingsformulier van deze vaardigheid en noteer vragen en opmerkingen.

Nadere informatie

AFDELING I: Uitleg Keurmeester (Km): De Km geeft uitleg over wijze waarop de volgoefeningen uitgevoerd dienen te worden.

AFDELING I: Uitleg Keurmeester (Km): De Km geeft uitleg over wijze waarop de volgoefeningen uitgevoerd dienen te worden. AFDELING I: A. Volgoefeningen: Doelstelling: De combinatie dient in staat te zijn een surveillance uit te voeren. Algemeen: Alle oefeningen beginnen- en eindigen bij de Km; Het volgen dient te geschieden

Nadere informatie

Prezi les 1: Website:

Prezi les 1: Website: Les 1 Bouw van het hart Inhoud 1. De leerkracht vertelt dat de leerlingen tijdens deze les het gaan hebben over de bouw van het hart. 2. De leerkracht laat het skelet van een mens zien en vraagt de leerlingen

Nadere informatie

Instructies ontkleuren en verven LADY LXRY HAAR.

Instructies ontkleuren en verven LADY LXRY HAAR. Instructies ontkleuren en verven LADY LXRY HAAR. Let er op dat u geen garantie hebt als u het haar beschadigd door het ontkleuren en/of verven. Lees altijd de instructies goed door en draag oude kleding

Nadere informatie

Naam Klas: Repetitie trillingen en geluid HAVO ( 1 t/m 6)

Naam Klas: Repetitie trillingen en geluid HAVO ( 1 t/m 6) Naam Klas: Repetitie trillingen en geluid HAVO ( 1 t/m 6) Vraag 1 Een luidspreker en een microfoon zijn in principe op dezelfde manier opgebouwd. Alleen werken ze in omgekeerde richting. Wat bij een luidspreker

Nadere informatie

Tips voor activiteiten in de winter, lekker knutselen

Tips voor activiteiten in de winter, lekker knutselen Tips voor activiteiten in de winter, lekker knutselen 1) Voor de kleinste kinderen In de winter kunnen vogels wel wat extra s gebruiken. Met kinderen van alle leeftijden kun je hiermee aan de slag. Dennenappels

Nadere informatie

Het Menselijk Lichaam

Het Menselijk Lichaam 2011 Minka Dumont www.lesmateriaalvoorhoogbegaafden.com Het Menselijk Lichaam Vaardigheden: Onderzoeksvaardigheden Denken: Praktisch, analytisch, kritisch, creatief Benodigdheden: Internet/ printer Schaar/lijm

Nadere informatie

Werkbladen Hondengedrag: Kalmerende signalen

Werkbladen Hondengedrag: Kalmerende signalen Werkbladen Hondengedrag: Kalmerende signalen Figuur 1: Artikel NRC Blaffende honden De wetenschappers in het bovenstaande artikel denken dat honden hard hun best doen om met ons te communiceren op de manier

Nadere informatie

3.3 Les 3: Het opstellen van een hypothese

3.3 Les 3: Het opstellen van een hypothese 3.3 Les 3: Het opstellen van een hypothese Doel: Lesinhoud De leerlingen formuleren hypotheses die beginnen met ik denk dat. De leerlingen weten dat ze bij een onderzoek ook het tegenovergestelde onderzoeken

Nadere informatie

Examentrainer. Vragen vmbo-bk. Het oor. Oorpijn

Examentrainer. Vragen vmbo-bk. Het oor. Oorpijn THEMA 5 ZINTUIGlijke waarneming EXAMENTRAINER OEFENVRAGEN 3 VMBO-bk Examentrainer Vragen vmbo-bk Het oor 1p 1 Het oor bestaat uit verschillende delen. Elk deel heeft een andere taak. Drie delen van het

Nadere informatie

Workshop Plan van aanpak PWS. Maandag 19 mei

Workshop Plan van aanpak PWS. Maandag 19 mei Workshop Plan van aanpak PWS Maandag 19 mei Belang goed plan van aanpak Deadline 10 juni Goed plan van aanpak Onderzoek wordt een gemakkelijke invuloefening Het wordt duidelijk waar zich problemen voordoen

Nadere informatie

De planeten Reis door het zonnestelsel

De planeten Reis door het zonnestelsel De planeten Reis door het zonnestelsel Cgroep 1-2 01 tijdsduur 40 minuten kerndoelen 1, 46 en 54 lesdoelen De leerling: (her)kent de namen van de acht planeten weet dat de planeten om de zon draaien kan

Nadere informatie

Maatregelen nemen om de eetlust bij een zorgvrager te bevorderen

Maatregelen nemen om de eetlust bij een zorgvrager te bevorderen OPDRACHTFORMULIER Maatregelen nemen om de eetlust bij een zorgvrager te bevorderen Naam student: Datum: Voordat je gaat oefenen 1 Lees het handelingsformulier van deze vaardigheid en noteer vragen en opmerkingen.

Nadere informatie

4 Vind me dan. Achtergrondinfo Planten en dieren hebben allerlei manieren om niet op te vallen. Deze kunnen onderverdeeld worden in:

4 Vind me dan. Achtergrondinfo Planten en dieren hebben allerlei manieren om niet op te vallen. Deze kunnen onderverdeeld worden in: 4 Vind me dan Er is altijd wel een verjaardag of een ander feestje om te vieren. En bij een feestje horen cadeautjes. Maar voor het zover is, wil je het cadeautje natuurlijk zo goed mogelijk verstoppen.

Nadere informatie

Test je kennis! De heelalquiz

Test je kennis! De heelalquiz Test je kennis! heelalquiz Introductie les 3 Planeten, sterren, manen, de oerknal. Het zijn termen die leerlingen vast wel eens voorbij hebben horen komen. Maar wat weten de leerlingen eigenlijk al van

Nadere informatie

Inleiding. Autisme & Communicatie in de sport

Inleiding. Autisme & Communicatie in de sport Sanne Gielen Inleiding Starten met een nieuwe sport is voor iedereen spannend; Hoe zal de training eruit zien? Zal de coach aardig zijn? Heb ik een klik met mijn teamgenoten? Kán ik het eigenlijk wel?

Nadere informatie

Module D: Wie was waar op het moment van de moord?

Module D: Wie was waar op het moment van de moord? Module D: Wie was waar op het moment van de moord? Situatieschets Bij het onderzoek door de politie is gebleken dat Rachid om 24.00 uur de politie heeft gebeld met de mededeling dat hij het dode lichaam

Nadere informatie

Werkblad Diergedrag vwo

Werkblad Diergedrag vwo Diergedrag vwo 1 Werkblad Diergedrag vwo Duur: 1,5 uur. In ARTIS leven veel dieren. Ze blijven mensen boeien met hun wonderlijke gedrag. Van de kleine gestreepte zweepspinnen die zich wekenlang door hun

Nadere informatie

Onderzoeksboekje. Klas: Namen:

Onderzoeksboekje. Klas: Namen: Onderzoeksboekje Klas: Namen: De onderdelen van de onderzoekscyclus: 1. Introductie 2. Verkennen 3. Opzetten onderzoek 4. Uitvoeren onderzoek 5. Concluderen 6. Presenteren 7. Verdiepen/verbreden 2 Science

Nadere informatie

BIOKLOK DE BIOLOGISCHE KLOK IN DE LES MODULE A. klok. www. bio. .nl

BIOKLOK DE BIOLOGISCHE KLOK IN DE LES MODULE A. klok. www. bio. .nl BIOKLOK DE BIOLOGISCHE KLOK IN DE LES MODULE A www. bio klok.nl BIOKLOK MODULE A OCHTENDMENSEN, AVONDMENSEN INLEIDING Maandagochtend, het is 7:00 uur, tijd om op te staan! Zou je liever nog wat langer

Nadere informatie

over vogels rondom school. Kijk op www.vogelweekend.be/scholen voor alle werkbladen en informatie over de Vogelweek voor Scholen.

over vogels rondom school. Kijk op www.vogelweekend.be/scholen voor alle werkbladen en informatie over de Vogelweek voor Scholen. VOGELWEEK VOOR SCHOLEN: VOOR DE LEERKRACHT Bouw een voederplank Klus je mee? Natuurpunt organiseert de Grote Vogelweek voor Scholen. Leer de vogels rondom je school kennen, tel hoeveel er zijn en doe mee

Nadere informatie

Praktische Opdracht Safaripark Beekse Bergen Vmbo bbl-kbl

Praktische Opdracht Safaripark Beekse Bergen Vmbo bbl-kbl Praktische Opdracht Safaripark Beekse Bergen Vmbo bbl-kbl 1 Algemene inleiding Afrika in één dag beleven in Safaripark Beekse Bergen in Hilvarenbeek wacht een Afrikaans avontuur met brullende leeuwen,

Nadere informatie

Doel: Je kunt je eigen lichaamsgewicht beoordelen en diagrammen invullen en aflezen.

Doel: Je kunt je eigen lichaamsgewicht beoordelen en diagrammen invullen en aflezen. MENS & NATUUR THEMA LIFESTYLE: WEGEN, METEN EN CONDITIETEST Doel: Je kunt je eigen lichaamsgewicht beoordelen en diagrammen invullen en aflezen. WEGEN en METEN Materiaal: - weegschaal - meetlat - pen -

Nadere informatie

Woordweb. Dit woordweb hebben wij met zijn drieën in week 1 gemaakt. Het gaat over gedrag. We hebben goed nagedacht over waar wat moet.

Woordweb. Dit woordweb hebben wij met zijn drieën in week 1 gemaakt. Het gaat over gedrag. We hebben goed nagedacht over waar wat moet. Woordweb Dit woordweb hebben wij met zijn drieën in week 1 gemaakt. Het gaat over gedrag. We hebben goed nagedacht over waar wat moet. Gerbils Woestijnratten Ethogram Gerbils Omgeving: Bij een ethogram

Nadere informatie

D-proeven rijden. Beoordeling

D-proeven rijden. Beoordeling D-proeven rijden Tijdens het leren paardrijden gaat het voornamelijk om het plezier en het onder de knie krijgen van de rijvaardigheid. Als je de basis geleerd hebt, is het leuk om te laten zien wat je

Nadere informatie

De wens van. Zoek een kandidaat die een bijzondere wens heeft. Interview de kandidaat. Geef de antwoorden van dat kind door aan de Spel afdeling.

De wens van. Zoek een kandidaat die een bijzondere wens heeft. Interview de kandidaat. Geef de antwoorden van dat kind door aan de Spel afdeling. De wens van Uitleg voor regie: In De wens van... gaan jullie op zoek naar een kind dat een bijzondere wens heeft. Jullie proberen die wens op een grappige manier in vervulling te laten gaan. Dit heb je

Nadere informatie

Vormen van een raket Raketten

Vormen van een raket Raketten Vormen van een raket Raketten Vgroep 1-2 17 tijdsduur 65 minuten kerndoelen 1, 23, 32, 44, 45 en 54 lesdoelen De leerling: herkent een aantal wiskundige vormen: een cirkel, een driehoek, een rechthoek

Nadere informatie

Educatiemateriaal Hotel Perdu

Educatiemateriaal Hotel Perdu Educatiemateriaal Hotel Perdu Het materiaal bestaat uit zes onderdelen Voor de voorstelling 1 meenemen van voorwerp huiswerkopdracht 2 eerste pagina's paspoort invullen 15 minuten 3 het spel spelen 30/60

Nadere informatie

Verslag Natuurkunde De uitrekking van veren

Verslag Natuurkunde De uitrekking van veren Verslag Natuurkunde De uitrekking van veren Verslag door Evelien 582 woorden 2 februari 2017 6,5 71 keer beoordeeld Vak Natuurkunde De uitrekking van veren Literatuuronderzoek Massa heeft als eenheid kg,

Nadere informatie

Levenswijze en gedrag van konijnen. Inge Overmeire - Levenswijze en gedrag van konijnen 1

Levenswijze en gedrag van konijnen. Inge Overmeire - Levenswijze en gedrag van konijnen 1 Levenswijze en gedrag van konijnen Inge Overmeire - Levenswijze en gedrag van konijnen 1 1. levenswijze van het Europese wilde konijn Lagomorpha of haasachtigen : levenswijze totaal sociale dieren kolonie

Nadere informatie

Activiteiten bij het thema Waarnemen en bewegen uit de boekenreeks Wetenschappelijke doorbraken de klas in! (boek 3, 2014)

Activiteiten bij het thema Waarnemen en bewegen uit de boekenreeks Wetenschappelijke doorbraken de klas in! (boek 3, 2014) Activiteiten bij het thema Waarnemen en bewegen uit de boekenreeks Wetenschappelijke doorbraken de klas in! (boek 3, 2014) Overzicht Introductieactiviteit Activiteit 1 Parcours... 2 Activiteit 2 Neuron-firing

Nadere informatie

Inhoud. Inleiding 2. Materiaal & Methode 3. Resultaten 5. Theoretisch Kader 6. Discussie 7. Bronnen 9. Appendix Onderzoeksvraag 2

Inhoud. Inleiding 2. Materiaal & Methode 3. Resultaten 5. Theoretisch Kader 6. Discussie 7. Bronnen 9. Appendix Onderzoeksvraag 2 Bifilaire slinger De invloed van de slingerlengte, de lengte van en afstand tussen de draden op de trillingstijd van een bifilaire slinger. Kiki de Boer, Sitti Romijn, Thomas Markhorst & Lucas Cohen Calandlyceum

Nadere informatie

Testverslag Project Design for Space Robbert Kooiman en Merlijn de Vries Playability Emiel Kampen 11-12-2014

Testverslag Project Design for Space Robbert Kooiman en Merlijn de Vries Playability Emiel Kampen 11-12-2014 Testverslag Project Design for Space Robbert Kooiman en Merlijn de Vries Playability Emiel Kampen 11-12-2014 Inhoud Testverslag... 3 Doelgroep... 3 Leeftijd... 3 Geslacht... 3 Game Designers... 3 Tijdens

Nadere informatie

Working with parents. Models for activities in science centres and museums

Working with parents. Models for activities in science centres and museums Working with parents. Models for activities in science centres and museums 1 Indice VOERTUIGEN DIE ROLLEN MECHANICA... 3 1. Kort overzicht van de activiteiten in de workshop... 3 2. Doelstellingen... 3

Nadere informatie

Maak je eigen vlieger

Maak je eigen vlieger Uitdager van de maand Maak je eigen vlieger Natuur & Techniek, Groep 7/8 Algemeen Titel Maak je eigen vlieger Cognitieve doelen en vaardigheden voor excellente leerlingen Inzicht in hoe een vlieger vliegt

Nadere informatie

DIERGEDRAG IN ARTIS. Lespakket diergedrag voor bovenbouw vmbo STARTOPDRACHT

DIERGEDRAG IN ARTIS. Lespakket diergedrag voor bovenbouw vmbo STARTOPDRACHT DIERGEDRAG IN ARTIS Lespakket diergedrag voor bovenbouw vmbo STARTOPDRACHT Diergedrag in Artis, oktober 2008 INLEIDING Binnenkort ga je naar dierentuin Artis in Amsterdam. Dieren in de dierentuin zijn

Nadere informatie

Acoustics. The perfect acoustics of a car. Jan Hoekstra

Acoustics. The perfect acoustics of a car. Jan Hoekstra Acoustics The perfect acoustics of a car. Jan Hoekstra Onderwerpen: Wat is geluid? Een stukje theorie. Acoustics. Toepassingen. Vragen? Bedankt. Wat is geluid? Geluid is een verstoring van de atmosfeer

Nadere informatie

GEZONDHEIDSKUNDE-AFP LES 3. Zintuigen

GEZONDHEIDSKUNDE-AFP LES 3. Zintuigen GEZONDHEIDSKUNDE-AFP LES 3 Zintuigen 1 INLEIDING Zintuigcellen Reuk-, smaak- en PH-sensoren Smaakzintuig Warmte- en koudesensoren Tast-, druk- en pijnsensoren Fotosensoren 2 ZINTUIGEN VORMEN DE VERBINDING

Nadere informatie