VAN EENEN FRAAIEN. en bewaard wordende in het Mus Eu u VAN ZYNE

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "VAN EENEN FRAAIEN. en bewaard wordende in het Mus Eu u VAN ZYNE"

Ivo Goossens
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 BESCHRYVING... VAN EENEN FRAAIEN AMERII{AANSCHEN L y S- T E R, Q, U ER EI PA genaamd, ln BRAs I L VAL~ENDE, en bewaard wordende in het Mus Eu u VAN ZYNE DOORLUCHTIGSTE HOOGHEI~ DEN HEERE PRINSE VAN ORANJE EN NASSAUW, ER/!.. STADHOUDER, ERF-GOUVERNEUR, ERF-KAPITEIN GENER.A.AL EN.ADMIRAAL DER VEREENIGDE NEDERLANDEN, enz. enz. enz. Betchreeven en uitgegeeven door A. V 0 S M A E R, Direlfeur der Porstelyke Natuur-en Kunst-Kabinetten, Lid der Keizerlyke Altad~t~~il, m Korrespondent der Koninglyke Akademie der Weetenfchappm wm Paryr. TE AMsTERDAM, B v P I E T E R M E I J E R, MD CC LXIX.

DOORLUCHTIGSTE HOOGHEI~ DEN HEERE PRINSE VAN ORANJE EN NASSAUW, ER/!.. STADHOUDER, ERF-GOUVERNEUR, ERF-KAPITEIN GENER.A.AL EN.

2 -...,.. 1~ (, l I I I 8: 1 ( 3 a v a J J 1,. I 2 A.51 U Vl.a. J (l L1 V ~a I 3: II D 0 1I ~ T 2 D I T H ::> U J JI \. ~ ä t~ u~~~ ï-:i~ V\. a a\. TA ï ~ o TA\\.\ a.~ Y~ 15\ <1. a 5\. 3.. a.\\: Vl3...T/1_ TT l\\.1\.\ )\ 3. c 5\\.13. Vi 5\~~iJ 0 a.~ 5\: (.s\3.g. ü (\l\c\. \.:_"" ~ 3..<1 ly1:\? o..:l\ 5\:il\.l ~S\l E.ll1 y;_71_.1\ ~ S\ZVii ~ -~"").::w~.~:;) t ~IJ 3.. <1 Vl...1. ~\ 3.. C13.. Vl "\: t,,,.,.:.. t~:.~...,.-, : o~\ "f 1~i.., \U. t r.")w\~~- r.~i\-it\1/ll t\~ -\ \1\r;A ~~ (~~1.\\1-\ \t~\) \~!)n \:<l,!. \ I\ t 1 ~~~\Î: t ~ I W~ \ \~\) \:ll.,\:1~~).~ ~J(\~~~-1()1\ \~\) ~3\l"(l(tl.l\\)ll rl) dl SI. 11i 0 ht rr l x ~,..., a -- J T -[ rr

$ll1 y;_71_.1\ ~ S\ZVii ~ -~"").::w~.~:;) t ~IJ 3.. <1 Vl...1. ~\ 3.. C13.. Vl. 0 1.."\: t,,,.,.:.. t~:.~...,.-, : o~\ "f 1~i.., \U. t r.")w\~~- r.$

3 I NATUURLYKE.. HISTORIE VAN DEN 1 l t r. A M E R I I{ A A N S C H E N.L ~- y -s T E R -...r genaamd QUEREIPA. De foorteq deezer wonderlyk fchoone Vogels, van welkeïi noch maar weinige Schryvers gefprooken hebben, zyn. zq onderfcheidèn. afge9eeld en befchreeven dat wy het niet ondien fl:ig oordeelen dezelven, door eene naauwkeurige nafpeuring ~ zo veel mogelyk, op te helderen. - D.e lleer B R 1-s s o :N ( a), een der vomnaámfte Ornit.hologi _, t ~ ~ ft he Schryvers van onzen tyd, brengt deezen Vogel,,welken wy,. wegens deszelfs evereenkomft, voor eene Lyftër- foort hou den ; met andere en veel ve:çfcljillende Vogels in zyp XXIII. Ge Oacht, t welk dqor hem Cotinga genaamd wordt;. een naam, zegt by, van de Amerikaane~,ondeend E D w A. ~ -D s ( b ) béfchryft en verbeeldt onder anderen t~èe dérgelyke V[ogels;, cue hy-manakin noemt, en welken-door B-lUS s o N tot zyne eerfl:e foort betrokken worden.. f? ~ -EB A_ ( c)- ~eert ~~n~~~!c ~en. yogel, die zeer: ve!fchild met den g~~nen" pi~~ W:~ r b~~r b~fchryven,~ ZU1! 1 en, _efi n~mt.gem Oc?~ol~n ~. waarfch~k 1.i~ PJl"vplging van FE ~ NA N D! s, welken hy aanbaalt,,çloch. teri, onrechte.-.. ~ \.. FE R. N /1. N.DEs, ( d) in zyne :Befchryving van den Ococolin (om nle f~ll ~en Patrys ~~ ~re~~~n, waar a~ ~y ~enz;elven naam" ~~efç) fchynt ~ a) COTINCA DE CAYENNE. Ornithologie Tom. ll p tab. 34 fig. 3. ~) MANAKIN. (;lanpres To,.,. 1. p. 65. Tab. 2<J.J ltiem 1;om. JIJ, p T~b. 34&. c) OcocouN. Tbe}qurw., tom. II._p Ta~. p6. fig. 3 (à) Hiftorit~ Animalium fi Cap. CCXI. p. S4 u A z

afge9eeld en befchreeven dat wy het niet ondien fl:ig oordeelen dezelven, door eene naauwkeurige nafpeuring ~ zo veel mogelyk, op te helderen. - D.

4 B E s c H R y V l N.G }(AN DEN fchynt my, in allen opzifh~~~ (Jf.le~~ ~e. zien op den Vogel, die by ons onder de benaaming van Troupial bekend is, dan op de Cotinga; v~n:pits. de laadle, de geel.7 koleur _ enz., waar _van FE R N A N n E s fpr~ekt, niet heeft. B RIs s on brengt deezen Vogel, dien SE B A te gelyker tyd, hoewel ten onrechte,, een Spreeuw noemt, tot zyn derde foort der Cotingaas, en noem~ hem Coti1:1ga van Cayenne. Maar fla ik het oog op het geen de Heer B R 1 s s o N in de befchryving van ~yn e.erfte Cotinga zegt : Eenigen.hebben op de borft een dwarsbcmd vah. het.zklfde ~laauw als. dat -Ja# ilen rug,,, f:;z eenige ro[chl8eutige vlakken-aafz. t/f! benede?iflt; dee!e_h van ~ den half- én op den buik. Ce) dan, zég ik, ~ I{án ik niet opmaak~n Vaarom deeze kundige fchcyver de foort van S EB A van de eer1]:e foort zyner Cotingaas affebeidt, én die by zyne derde foort brengt, aangemerkt het verfchil in déeze jllin,der is, dan de l verfchjllendheden, zo eveq door hem -aangehaald~! - De- beroèinde Heer L I N N É. herneemt thans in zyii vernieuwd Natuur fyflema (f) de benaaming. van Ampelis, t geen hy hu aan bet Geilacht geeft, waar tqe hy:deeze fooiten van Vogels brengt: De fesde zyner Ampe{zs, ~ayana. I. ~... r... t,., genaa_md,_ ( zynde de derde vau ~deh : Beer.BR:i ss on, ende aahgêhaalh~ vatj- SE_s A) is eigenlyk die, welke Hèt meeft met dee_ze, :die V!Y thans behandelen, overeén komt... KL E d~~ (g) m,~akt een E.pot- vogel van C:Ieezen Lyfier. ~ hem noémende lf#ntqs, ~~ll 1 Oé~co!in : -~ irf n~~öl~{n~-~an S i _n A.. :, :. Van meerder"gewicht achten,wy het weinigé 1! t g~en J:?E,LA AT ~ - rt~~ ~ ~ (e) Ûrnith. pag.34t-. ~... l r \,"ly -. i. l (f) AMPELis. Edit. Duodecima, reform. pag & 29s. No 6... ~ g) LANJUS, OcocOLIN àiéfus. ÁVium prod. págj St. N 6,.. l: ( b ) Qu:EP.iiVA, Bej,br;jVing van HZejtindiin, pag. 505:.. o,!.. c h ). aanteekent als hy ~egt: J5J m~fle1 1 tt1kaîeêl/gróót: iüerk van h,e~ VogeltJe Q ~ER i: I;~, "t a! el~:,zetr fc.k?~ne rootfe vjerkens hteft. lo}-9e.borfl l tie vleiige!en zwart, "en tfe rèftjjan ~het ljf hlaauw: tléeze I 1 I I I

B RIs s on brengt deezen Vogel, dien SE B A te gelyker tyd, hoewel ten onrechte,, een Spreeuw noemt, tot zyn derde foort der Cotingaas, en noem~ hem Coti1:1ga van Cayenne.

5 , die p de Idó. -v. rertyd, oort beborfl j I en,1$- en deèzyaandhe- liwd aan ngt: -vau nlyk re én fiern.at vtin heeft t eeze

6 2 li d k ti (].. v l."() f l J V V g 1 V ( k W 0 p b fi z n: k a1 n 0 b! t

7 : AMERIKAANSeHEN L YSY.ER. - 5 te kótte, dod1 klaáre, befchi jving duid onzen Vogel vry wel aan ; maar t geen meer. is ;. daar vinden wy de W,aare Land-benaaming, die wy hem dus, onderfcheidings halven, als eenen toenaam geeven kunnen. Ik beken py de eerfte vergelyking der aangehaalde Schryveren,.tegep, deeze onze Lyfter- foort, by na in twyfel gebragt te zyn, of de koletirel), met welken S ~ BA en E n w A R n s hunne Vogels.verbeelden,. der natuure wel nauwkeurig genoeg gevolg9 waaren ~ Dan.daar na gelegenheid gevonden hebbende dee~e fraaie Vogels in "tie Kabinetten.der LjefQébÇers naar te gaan, (.gelyk, :- onder and?- ren, in dat van den zo vriendelyken als. verplicqtenden Heer, J u L I ANus,. te Utrecht, ~t geen óngemeene zeldzaamneden bevat ) bèn ik volledig overtuigd geworden, dat onder.deeze. foort,. verfcheide verfc~llendheden, even als by ~e Europe_efche Lyfrers., ge~onden worden~ In deeze gedachten dus door eigene. ONdervinding gefl:erkt, vennoede ik, dat niet alleen de twee Manakins van E n w A R n s, ( naamenlyk, die de keel, borft en het gedeeltevan den buik,.purper kleurig heeft, en die met de rooze- of oranje -kleurige vlakken, welken hy alleen in kunne onderfcheiden denkt te zyn, doch vcy onzeker) maar ook de Ococolin van S E B A ( die maar zeer weinig purper onder den bek h_eeft ) en de Vogel met den blaauwen dwarsband, van welken B R I s s o N by zyn eerfte foort als eene verfcheidenheid fpreekt, en eindelyk deeze,. dien wy hier befchryven zullen, vyf, of ten minften vier onderfcheiden foorten zyn. Voornaamenlyk mogen wy dit veronderftellen ~ indien het verfchil de1~ kunne ( omtrent welke wy by de kennis der vogelen, viffchen en andere fchepzelen nog op duiftere paden wandelen ) hier in geene miftafting kan veroorzaak en; dit plaats hebbende,_ zoude het kunnen zyn, dat de V <>gel-van SE BA de vrouwelyke foort van den onzen is, vermits de purpere koleur. der keele veel minder, en de blaauwe koleur zelfs zwakker is; doch wy zyn verplicht hier aan te merken,_ dat deeze veronderftelling alleenlyk ruft op een i ge waar- A 3!îlfC-

tegep, deeze onze Lyfter- foort, by na in twyfel gebragt te zyn, of de koletirel), met welken S ~ BA en E n w A R n s hunne Vogels.verbeelden,. der natuure wel nauwkeurig genoeg gevolg9 waaren ~ Dan.

8 ó B E s c H R y V I N G VAN DEN neemingen van fommige Ornithologici, welke de koleur der vrouwelyke foorten doorgaans minder fchoon en zwakker vinden. Een fl:elregel, welke, hoewel zy by fommige foorten doorgaat, echter anderfints, door dagelykfche ondervinding beweezen kan worden aan genoegzaame tegenfpraak onderworpen te zyn. _ De overeenkomfiige kenmerken, welke wy in deeze Vogelen met de, Lytl:ers vinden, naamenlyk de grootheid, de gedaante van het lyf, de bek, (die, genoegzaam als die der, Lyfters, het omgeboogen puntje heeft) de ftaart, de voeten, dit alles by een genomen, zeg ik, doet ons deezen Vogel, op het eerfte aanfchou". wen, een Lyfter noemen., Van deezen Vogel, alhier in s Graven Hage op eene verkoping, zeer wel gedroogt en opgezet, voor het Vorftelyke Kabinet gekogt, en dus by ons niet leevende gezien zynde, kunnen wy, wegens deszelfs natuurlyke eigenfcbappen, hier niets zeker ter neder ftellen., ~et komt ons nocht;áns niet onwaarfchynlyk voor, dat deszelfs, gewoone leevenswyze en voedzei niet veel v.an den Lyfter verfchil Jen zal Deszelfs geboorteplaats is Braill. D [ den de v D D lichtl zwa.r toon de z1 D pera< zyn verte veert D zyn, HESCHRY

_ De overeenkomfiige kenmerken, welke wy in deeze Vogelen met de, Lytl:ers vinden, naamenlyk de grootheid, de gedaante van het lyf, de bek, (die, genoegzaam als die der, Lyfters, het omgeboogen

9 ~ante het een tou" _ ing, t,en zelfs zelfs chil rou den. rctat, orrelen IRY- AMERIKAANSCHEN L YS-TE~ 7 BESCHRYVING VA~ DEN AMERIKAANSCHEN L y s T E R, genaamd Q U E R E I Y A. Tab. V. De grootte van deezen Vogel is overeenkomende met dien Lys", ter, welke onder de benaaming van Krams -Vogel bekend is. De Bek is zwart ; het puntje van den bovenfl:en eventjes over den onderfi:en als omgeboogen. De Neusgaaten half ovaal buiten de voorhoofds-veeren uitfl:ekende. De Oogen.: De Tong De veeren van het Hoofd, den Hals en den Rug zyn fchoon lichtblaauw, met zwart gemengd. De flag- veeren der Vleugels zyn zwart, gelyk mede de fchoften der Vleugels, doch wat laager ver toonen zich ook eenige blaauwe veertjes. De Staart-veeren zyn me... de zwart. De Keel is van onder den Bek tot op de Borfl: fchoon pur perachtig rood. De geheele Borft en Buik, tot aan den Staart, zyn fchoon lichtblaauw. Dicht by de Beenen en by den Aars vertoonen zich alleen een enkeld purperachtig rood en zwart veertje. De Beenen, en de Klaauwen, die van vooren drie en achter een zyn, zyn zw~rt, gelyk mede de kromme platachtige Nagels. - EINDE

De Bek is zwart ; het puntje van den bovenfl:en eventjes over den onderfi:en als omgeboogen. De Neusgaaten half ovaal buiten de voorhoofds-veeren uitfl:ekende. De Oogen.

10 D. l,. f.. R DJ

Vergelijkbare documenten

VAN EENE ZELDZAAME NOG NIET BESCHREEVEN

VAN EENE ZELDZAAME NOG NIET BESCHREEVEN BESCHRYVING VAN EENE ZELDZAAME AFRIKAANSCHE NOG NIET BESCHREEVEN ~ A T - S 0 0. R T, GENAAMD DE BIZAAM~KAT, OP DE I{AAP DE GOEDE HOOP VALLENDE, En bewaard wordende in het MusEuM VAN ZYNE DOORLUCHTIGSTE