Beleidskader Participatiewet

Transcriptie

1 0 Beleidskader Participatiewet Gemeente Elburg Versie : 2.0 Datum : juli 2014

2 1 Inhoud 1. Inleiding Sociaal domein in beweging Opbouw document Huidige situatie Wijzigingen als gevolg van de Participatiewet Effecten van de Participatiewet Grotere doelgroep Complexere doelgroep Minder budget Sociale werkvoorziening Sociale en financiële consequenties Verschil Sociale werkvoorziening en beschut werk binnen de Participatiewet Onderzoek naar toekomstscenario Sociale werkvoorziening Rapport afbouw met beleid, IROKO Wat is onze visie? Uitgangspunten Participatiewet: waar zetten we op in? Doelgroepen Samenwerking arbeidsmarktregio Hoe gaan we deze ambities realiseren? Inrichtingen van regie op de doelgroep Inrichtingen werkgeversbenadering Instrumenten Inrichten Beschut werk Financieel kader Planning... 16

3 2 1. Inleiding Per wordt de Participatiewet ingevoerd. De ontwikkeling naar de invoering van de Participatiewet kent een lange geschiedenis. Al in 2007 was voor het eerst sprake van plannen om verschillende regelingen voor de onderkant van de arbeidsmarkt samen te voegen tot één nieuwe regeling. Dit om minder gesegmenteerd om te gaan met doelgroepen en meer helderheid te creëren voor werkgevers die een persoon met een arbeidsbeperking in dienst willen nemen. Dit heeft geleid tot een wetsvoorstel voor de Wet Werken naar Vermogen die per zou worden ingevoerd. Door de val van het eerste kabinet Rutte in 2012 is de invoering van deze wet afgeschaft. Het kabinet Rutte Asscher heeft de plannen voortgezet en in gewijzigde vorm en onder een andere naam (Participatiewet) aangeboden aan de kamer; inmiddels is er ingestemd met de wet. De basis van de Wet werk en bijstand blijft in stand. De toegang tot de Wajong wordt beperkt tot mensen die geen arbeidsmogelijkheden hebben. Daarnaast wordt de Wet sociale werkvoorziening afgeschaft per Na deze datum is geen instroom meer mogelijk. Burgers die voorheen in aanmerking waren gekomen voor de Wajong en Sociale werkvoorziening doen vanaf een beroep op de Participatiewet en vallen onder verantwoordelijkheid van de gemeente. Voor de gemeente Elburg betekent dit tot 2018 naar verwachting op termijn een aanzienlijke toename van het uitkeringsbestand. Om meer mensen in een reguliere werkomgeving een kans te bieden heeft het kabinet in het voorjaar van 2013 een zogenoemd sociaal akkoord gesloten met vertegenwoordigers van werkgevers en werknemers. Er is afgesproken dat er landelijk minimaal extra banen gecreëerd worden voor mensen met een arbeidsbeperking Sociaal domein in beweging De rijksoverheid decentraliseert een aantal taken naar gemeenten. Delen van de Awbz worden overgeheveld naar de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), gemeenten worden verantwoordelijk voor de jeugdzorg en nieuwe doelgroepen die onder de Participatiewet vallen. Dit zorgt er voor dat gemeenten meer taken krijgen maar ook een grotere financiële en sociale verantwoordelijkheid. De beleidsvrijheid neemt toe maar dit geldt ook voor de risico s. Dit beleidskader geeft de richting aan die de gemeente Elburg wil inslaan met de invoering van de Participatiewet, in samenhang met de andere genoemde veranderingen waar de gemeente mee geconfronteerd wordt. 1.2 Opbouw document In deze beleidsnotitie worden de kaders en beoogde uitgangspunten voor het beleid geschetst. In een later stadium zal het beleid verder worden geconcretiseerd. Er zal in de loop van 2014 een aantal verordeningen worden opgesteld voor de Participatiewet waarin concreet wordt vastgelegd welke instrumenten we als gemeente inzetten voor burgers die onder de Participatiewet vallen. In de eerste hoofdstukken van dit document wordt ingegaan op de huidige situatie en de veranderingen die gaan komen. Vervolgens worden de effecten van deze wijzigingen beschreven.. In de laatste hoofdstukken wordt ingegaan op de visie op de toekomstige dienstverlening en de manier waarop we dit willen realiseren. In dit beleidskader wordt niet ingegaan op de wetstechnische wijzigingen die per worden doorgevoerd. Hierover zult u separaat worden geïnformeerd.

4 3 2. Huidige situatie Op dit moment is de gemeente verantwoordelijk voor de uitvoering van de Wet werk en bijstand (Wwb) en de Wet sociale werkvoorziening (Wsw). De uitvoering van bijvoorbeeld de WW, de WIA en de Wajong zijn verantwoordelijkheden van het UWV. Wet werk en bijstand De Wet werk en bijstand is het vangnet van de sociale zekerheid. Wie niet in zijn eigen bestaan kan voorzien kan tijdelijk een beroep doen op de gemeente. De gemeente biedt ondersteuning aan burgers om uiteindelijk weer (door middel van werk) een eigen inkomen te genereren en biedt indien nodig tijdelijk een bijstandsuitkering. De gemeente ontvangt twee budgetten van het rijk. Het inkomensdeel is bedoeld voor het verstrekken van uitkeringen. Op dat budget loopt de gemeente een financieel risico. Een tekort is voor eigen rekening van de gemeente. Daarnaast ontvang de gemeente een re-integratiebudget (werkdeel). Met dat budget kan de gemeente de arbeidsparticipatie bevorderen om de uitkeringslasten zo laag mogelijk te houden. De gemeente Elburg kende eind 2013 circa 180 bijstandsgerechtigden. Wet sociale werkvoorziening Mensen met een lichamelijke, psychische of verstandelijke handicap kunnen soms moeilijker een baan vinden, omdat zij niet in staat zijn om voldoende arbeidsproductiviteit te leveren. Zij kunnen een indicatie voor de Sociale werkvoorziening aanvragen bij UWV en vervolgens een beroep doen op ondersteuning van de gemeente. De gemeente biedt ondersteuning bij het vinden van een plek in de Sociale werkvoorziening. Als een kandidaat bij een reguliere werkgever wordt geplaatst dan compenseert de gemeente de werkgever voor de lagere arbeidsproductiviteit. De gemeente ontvangt een budget van het rijk voor de Wsw (rijksbijdrage) en moet hiervoor een minimum aantal plekken realiseren. In 2013 hadden 146 Elburgers een plek in de Sociale werkvoorziening. De gemeente Elburg heeft de uitvoering van de Sociale werkvoorziening belegd bij Inclusief Groep NV. Wajong UWV is verantwoordelijk voor de Wajong. De regeling is bedoeld voor mensen die op jonge leeftijd een langdurige ziekte of handicap hebben gekregen. Het UWV beschikt over middelen voor het verstrekken van een uitkering en uitvoeren van re-integratie. In 2013 vielen ongeveer 300 personen uit Elburg onder de Wajong.

5 4 3. Wijzigingen als gevolg van de Participatiewet De Participatiewet beoogt een vereenvoudiging van de verschillende regelingen om uiteindelijk meer personen met een kwetsbare positie op de arbeidsmarkt te kunnen plaatsen in een zo regulier mogelijke werkomgeving. Het kabinet heeft daarom de volgende wijzigingen voorgesteld: De Wwb heet vanaf 1 januari 2015 Participatiewet De huidige basis van de Wwb blijft in stand. De gemeente blijft verantwoordelijk voor het vangnet van de Sociale zekerheid. De Wajong blijft alleen toegankelijk voor nieuwe instromers die duurzaam volledig arbeidsongeschikt zijn. De uitvoering van de regeling blijft bij UWV. De bestaande populatie wordt herkeurd door het UWV maar blijft (in tegenstelling tot eerdere plannen) onder verantwoordelijkheid van het UWV vallen. Nieuwe instromers die zich melden voor de Wajong, en bij wie arbeidsmogelijkheden worden vastgesteld, vallen onder de Participatiewet. De Wet sociale werkvoorziening wordt afgeschaft per Instroom in de Wsw is vanaf die datum niet meer mogelijk. De wettelijke rechten en plichten van de bestaande medewerkers in de Sociale werkvoorziening blijven in stand. De wachtlijst voor de Wsw (Swgeïndiceerden zonder Sw- plek) vervalt. De rijksbijdrage voor de Sociale werkvoorziening wordt overgeheveld naar het re-integratiebudget. Bij die overheveling wordt rekening gehouden met een natuurlijk verloop onder de bestaande Sw- werknemers. Daarbovenop wordt een efficiencykorting doorgevoerd door het rijk. De minimumtaakstelling (minimum aantal te realiseren SW- plaatsen) komt te vervallen. Het gebundelde re-integratiebudget zal naar verwachting gepaard gaan met toenemende beleidsvrijheid voor gemeenten om zelf prioriteiten te stellen. Tegelijkertijd zal het ministerie ook ruimte inperken om ervoor te zorgen dat gemeenten zich voldoende inzetten voor mensen met een beperking die in de toekomst deel uitmaken van de Participatiewet. Eventuele verplichtingen op dit gebied leggen een beslag op het beschikbare budget. Om te bevorderen dat werkgevers meer verantwoordelijk worden voor de arbeidsdeelname van mensen met een beperking zijn in het sociaal akkoord afspraken gemaakt over de realisatie van uiteindelijk banen voor deze groep. In arbeidsmarktregio s worden samenwerkingsverbanden opgezet tussen gemeenten en sociale partners om hier afspraken over te maken (Werkkamers / werkbedrijven). Gemeenten hebben de lead in deze samenwerkingsverbanden. Herkeurde Wajongers hebben overigens voorrang bij invulling van deze garantiebanen. 4. Effecten van de Participatiewet 4.1 Grotere doelgroep Binnen de Participatiewet worden gemeenten verantwoordelijk voor een grotere doelgroep. Burgers met een arbeidshandicap die voorheen in aanmerking zouden komen voor een Wajonguitkering of een plaats in de Sociale werkvoorziening vallen in de toekomst onder de Participatiewet. Daarnaast worden de regels voor voorliggende voorzieningen steeds verder aangescherpt waardoor meer mensen naar verwachting een beroep zullen doen op het vangnet van de Participatiewet. Voor de gemeente Elburg betekenen de verschillende maatregelen naar

6 5 verwachting een toename van 44% van het bestand in het kader van de Participatiewet in de periode Dit zijn prognoses gebaseerd op ongewijzigd beleid. 4.2 Complexere doelgroep De doelgroep waar gemeenten verantwoordelijk voor worden wordt niet alleen groter maar ook complexer. Naar verwachting zal, door aanscherping van de Wajong en afschaffing van de Wet sociale werkvoorziening, het aantal cliënten met een arbeidshandicap toenemen. Dit betekent dat specifieke expertise nodig zal zijn om deze doelgroep een passende dienstverlening te bieden. Het ligt voor de hand om hierin intensief samen te werken met instanties die nu al kennis van- en inzicht in specifieke problematiek hebben. Als er sprake is van meerdere problemen binnen één gezinssituatie is een integrale aanpak op meerdere terreinen van het sociaal domein noodzakelijk. 4.3 Minder budget De invoering van de Participatiewet gaan gepaard met een forse bezuiniging. Gemeenten zullen met substantieel minder middelen een grotere doelgroep moeten bedienen. Voor de gemeente Elburg verwachten wij de volgende ontwikkeling van het gebundelde re-integratiebudget (inclusief SWmiddelen): Jaar Gebundeld reintegratiebudget Uit het bovenstaande volgt de prognose dat voor de gemeente Elburg het gebundelde reintegratiebudget, ter ondersteuning van de genoemde doelgroepvolumes, in de periode (2013 en 2014 fictief) zal afnemen van ongeveer 4,0 miljoen naar 3,3 miljoen, een daling van bijna 20%.

7 6 5. Sociale werkvoorziening De Wet sociale werkvoorziening wordt afgeschaft per , parallel aan de invoering van de Participatiewet. Nieuwe instroom is niet meer mogelijk. Een belangrijk uitgangspunt van de Participatiewet is dat ernaar wordt gestreefd om zoveel mogelijk mensen in een reguliere omgeving te laten werken. Het aantal beschutte werkplekken moet op termijn terug. Dit betekent dat de populatie van de huidige Sw- bedrijven langzaam afbouwt. Het gemiddeld landelijk verloop is circa 6% per jaar. Voor de gemeente Elburg is het verloop naar verwachting 5,5%. De kosten van de oude Sociale werkvoorziening leggen een groot beslag op het budget dat gemeenten hebben in het kader van de Participatiewet. Het huidige rijksbudget verdwijnt en gaat op in een gebundeld reintegratiebudget waaruit ook de (loon)kosten voor de Sociale werkvoorziening moeten worden betaald. De gemeente Elburg heeft door een adviesbureau laten onderzoeken wat hiervan het verwachte effect is. Uitkomst is dat, bij ongewijzigd beleid, het complete beschikbare budget in de toekomst wordt besteed aan de oude Sociale werkvoorziening. Dit betreft slechts 24% van de totale doelgroep die onder de Participatiewet valt. 5.1 Sociale en financiële consequenties Conclusies die uit het bovenstaande kunnen worden getrokken zijn de volgende: Als gevolg van de Participatiewet moet de gemeente aanzienlijk meer mensen ondersteuning gaan bieden bij hun terugkeer naar de arbeidsmarkt. De omvang van de bijstand stijgt van 180 bijstandsuitkeringen in 2013 naar circa 258 in Wie nog niet in eigen bestaan kan voorzien heeft recht op een bijstandsuitkering. De gemeente krijgt daarvoor een budget van het Rijk, maar op dat budget loopt de gemeente een risico. Tekorten zijn in principe voor eigen rekening. De Wsw is een sterfhuis. Het aantal oude Sw-plekken daalt als gevolg van natuurlijk verloop, maar de kosten blijven hoog. Zonder bijsturing van beleid zal in 2018 het volledige budget besteed worden aan de huidige Sociale werkvoorziening. Er is geen budget over voor de resterende doelgroep. 5.2 Verschil Sociale werkvoorziening en beschut werk binnen de Participatiewet In de Participatiewet bestaat ook de mogelijkheid om burgers een vorm van beschut werk te bieden. Het is een illusie te denken dat alle burgers in een regulier bedrijf kunnen werken. Er zijn altijd burgers die een dusdanige arbeidsbeperking hebben dat zij aangewezen zijn op een vorm van beschut werk. In het landelijke beleid (en bij de toekenning van budget aan gemeenten door het rijk) wordt er vanuit gegaan dat er op termijn landelijk beschutte werkplekken overblijven. Nu zijn dit er landelijk Er zijn nadrukkelijke verschillen tussen beschut werk oud (de huidige sociale werkvoorziening) en beschut werk nieuw binnen de Participatiewet. Onderstaand is dit schematisch geduid. Verdiencapaciteit doelgroep Sociale werkvoorziening oud De huidige werknemers in de Sociale werkvoorziening verdienen gemiddeld 50% van hun loon zelf door middel van productie Beschut werk Participatiewet Voor beschut werk binnen de Participatiewet komen alleen burgers in aanmerking die maximaal 30% van hun loon zelf kunnen verdienen.

8 7 Financiering De gemeente krijgt een taakstelling opgelegd. Het rijksbudget is hierop afgestemd. Het rijksbudget SW vervalt en wordt onderdeel van het totale Participatiebudget. De taakstelling vervalt Organisatie Schaal De gemeente Elburg heeft de uitvoering van de Sociale werkvoorziening momenteel belegd bij Inclusief Groep NV, via de Gemeenschappelijke Regeling RNV De huidige uitvoering van de Sociale werkvoorziening is gezamenlijk georganiseerd met 7 Noord Veluwse gemeenten: Elburg, Nunspeet, Putten, Ermelo, Harderwijk, Nijkerk en Oldebroek. Voor uitvoering van beschut werk binnen de Participatiewet zijn diverse keuzemogelijkheden. Samenhang met arbeidsmatige dagbesteding (WMO) is een mogelijkheid. Voor de uitvoering van Beschut werk binnen de Participatiewet is de schaal van de arbeidsmarktregio leidend. Dit betekent dat Oldebroek en Nijkerk voor dit onderdeel georiënteerd zijn op een andere regio. 5.3 Onderzoek naar toekomstscenario Sociale werkvoorziening In de eerste maanden van 2014 hebben de 7 aandeelhoudende gemeenten van de Inclusief Groep onderzoek gedaan naar de toekomst van de Sociale werkvoorziening. Het onderzoek is uitgevoerd door adviesbureau IROKO. Voor de gemeente Elburg stond in het onderzoek voorop dat we kwetsbare burgers ook in de toekomst een passende werkplek willen blijven bieden. Wettelijk gezien zijn de rechten van de werknemers in de huidige Sociale werkvoorziening geborgd: zij blijven recht houden op het huidige salaris, een werkplek en begeleiding. Verder is voorafgaand aan het onderzoek vastgesteld dat er (in lijn met de doelstelling van de Participatiewet) wordt gestreefd naar zo regulier mogelijke werkplekken voor onze burgers en dat we belang hechten aan een blijvend betaalbare dienstverlening voor de complete doelgroep van de Participatiewet. 5.4 Rapport afbouw met beleid, IROKO Het onderzoek heeft geleid tot het rapport Afbouw met beleid van IROKO en is door de projectgroep voorzien van een ambtelijk advies. In het onderzoek zijn verschillende scenario s bekeken. Rode draad in alle scenario s was de wens van alle betrokken gemeenten om meer grip te krijgen op de doelgroep van de Sociale werkvoorziening en om uiteindelijk zoveel mogelijk aan te sluiten bij de doelstelling van de Participatiewet: meer mensen aan het werk in een zo regulier mogelijke omgeving. In de afgelopen jaren is ervaren dat de Sociale werkvoorziening teveel op afstand van de gemeenten is georganiseerd. Gezien het toenemende financiële belang (en risico) en de samenhang met de overige doelgroep waar de gemeente verantwoordelijk voor is bij de Participatiewet wordt dit als onwenselijk gezien. In het rapport afbouw met beleid wordt door IROKO geadviseerd om op termijn toe te werken naar privatisering van rendabele bedrijfsactiviteiten van de Inclusief Groep zodat burgers met meer verdiencapaciteit uiteindelijk in een zo regulier mogelijke omgeving kunnen werken. Tegelijkertijd zorgt deze optie ervoor dat de tekorten in de komende jaren

9 8 beperkt worden. Voor de gemeente Elburg heeft dit naar verwachting het effect dat in 2020 het tekort bijna ,- minder is dan in de situatie waarbij het beleid ongewijzigd blijft. Deze middelen kunnen worden ingezet om de resterende doelgroep van de Participatiewet te bedienen. Voor meer details verwijzen we u naar het rapport Afbouw met beleid van IROKO en het ambtelijk advies Een nieuw perspectief van juni Vóór we vanuit de gemeente Elburg een definitief standpunt innemen over de toekomst van de Sociale werkvoorziening hechten we eraan om het onderzoek van IROKO integraal te zien met de beleidsontwikkeling van de Participatiewet. Het gaat niet enkel om de toekomst van de oude Sociale werkvoorziening maar juist ook om de manier waarop we burgers binnen de Participatiewet willen bedienen. Tegelijkertijd zien we het vraagstuk rondom de toekomst van de Sociale werkvoorziening wel als essentieel omdat de keuzes hierin een groot effect hebben op de toekomstige financiële situatie en als gevolg daarvan de mogelijkheid om de complete doelgroep van de Participatiewet te bedienen. De optie van vervreemding (scenario 4 uit het rapport van IROKO) zien we daarom graag verder uitgewerkt in een business case om uiteindelijk de voor- en nadelen van het scenario goed te kunnen wegen, zowel sociaal als financieel. We zien Inclusief Groep als één van de mogelijke samenwerkingspartners bij de uitvoering van de Participatiewet. Daarom zien we ook graag verder uitgewerkt wat het effect hiervan is op zowel de bedrijfsvoering van de Sociale werkvoorziening als op de uitvoering van de Participatiewet. Dit is in lijn met scenario 3, zoals door IROKO beschreven. Overigens is het bedrijf Inclusief Groep geen doel maar een mogelijk middel om de doelgroep van de Participatiewet een goede dienstverlening te kunnen bieden.

10 9 6. Wat is onze visie? De invoering van de Participatiewet past binnen een bredere beweging in het Sociaal domein waarin de overheid steeds meer vraagt van haar burgers. De overheid zal eerst een beroep doen op de eigen kracht en het netwerk van de burger; pas als aantoonbaar blijkt dat de aanvullende ondersteuning noodzakelijk is dan bieden we dit door middel van maatwerk. Dit proces van transformatie vraagt om veranderende verhoudingen tussen overheid en burger en is naar verwachting een proces dat tijd nodig heeft. Het proces op hoofdlijnen is als volgt: Gesprek met de burger Beroep op eigen kracht Algemene voorzieningen Specialistische ondersteuning Deze lijn, die in het sociaal domein van de gemeente Elburg de komende jaren leidend is, is ook een belangrijk uitgangspunt in de dienstverlening binnen de Participatiewet. We doen primair een beroep op zelfredzaamheid van de burgers. Dit betekent dat wij verwachten dat zij zelf verantwoordelijkheid nemen in het proces van activering en re-integratie en hier waar mogelijk ook hun eigen netwerk inschakelen. Daarnaast kunnen zij gebruik maken van algemene voorzieningen die beschikbaar zijn om de weg naar werk weer te vinden: denk hierbij aan bijvoorbeeld digitale voorzieningen (vacaturesites, sociale media etc.) of uitzendbureaus. Tegelijkertijd realiseren we ons dat een deel van de doelgroep van de Participatiewet onvoldoende zelfredzaam is om op eigen kracht weer een passende plek op de arbeidsmarkt te vinden. Deze groep bieden wij gerichte, en waar nodig gespecialiseerde, ondersteuning. Gezien het sociale en financiële belang van de Participatiewet zien we de noodzaak om sterke regie te voeren op de uitvoeringsactiviteiten. Een kwalitatief goede dienstverlening voor de burger staat voorop. Het uitgangspunt van de Participatiewet is dat zoveel mogelijk burgers in een zo regulier mogelijke omgeving moeten werken. Dit uitgangspunt staat voorop in de dienstverlening. Structuur is hieraan ondergeschikt. In onze visie biedt de invoering van de Participatiewet een uitgelezen mogelijkheid om te werken aan een toekomstbestendige dienstverlening. Dit kan zeker leiden tot structuurwijzigingen. Dit betekent echter niet dat we voorbijgaan aan de bestaande structuren; hetgeen hierin effectief is kan in stand blijven. Er is veel opgebouwd aan kennis, ervaring en netwerk dat gebruikt kan worden om de huidige en toekomstige doelgroep goed te bedienen. Tegelijkertijd past niet alles vanuit de huidige situatie in het toekomstbeeld en zullen ook nieuwe vormen van dienstverlening ontwikkeld moeten worden. De gemeente Elburg zoekt bij de voorbereiding op- en uitvoering van de Participatiewet nadrukkelijk de verbinding met andere decentralisaties in het Sociale domein. De Participatiewet is onderdeel van een brede beweging in het sociale domein waarin de verzorgingsstaat wordt omgevormd naar een participatiesamenleving. Er wordt in toenemende mate een beroep gedaan op eigen kracht en zelfredzaamheid van burgers. De dienstverlening van de Participatiewet wordt zoveel mogelijk gesynchroniseerd met de decentralisatie van Awbz- taken naar de WMO en de decentralisatie van de Jeugdzorg. Concrete gezamenlijke thema s zijn bijvoorbeeld de vereenvoudiging van de toegang in het Sociaal domein (één gezin, één plan, één regisseur) en het organiseren van voorzieningen voor beschut werk / dagbesteding.

11 Uitgangspunten Participatiewet: waar zetten we op in? De gemeente Elburg hanteert bij de inrichting en uiteindelijke uitvoering van de Participatiewet een aantal uitgangspunten, waarbij we uitgaan van budget neutrale uitvoering: Zoveel mogelijk burgers een passende werkplek Ons belangrijkste uitgangspunt voor de uitvoering van de Participatiewet is dat zoveel mogelijk burgers van onze gemeente een passende werkplek vinden. Nog te vaak staan mensen aan de kant omdat zij een beperking hebben. De Participatiewet biedt kansen om dit, samen met werkgevers, te doorbreken. Voor burgers die niet in een regulier bedrijf mee kunnen organiseren wij een kwalitatief goede vorm van beschut werk, waarbij we de combinatie zoeken met arbeidsmatige dagbesteding. Een zinvolle dagbesteding met een goede begeleiding staan hierin voorop en prevaleren boven economische effecten. Niet de regeling staat centraal maar de kans voor de burger om naar vermogen te kunnen werken. We onderschrijven de doelstelling van de wet (zoveel mogelijk burgers aan het werk in een zo regulier mogelijke werkomgeving) en gaan hier actief mee aan de slag. Samenwerking met werkgevers We zullen veel investeren in de samenwerking met lokale en regionale ondernemers. Een actieve werkgeversbenadering is nodig om meer burgers te kunnen plaatsen in een zo regulier mogelijke werkomgeving. We zullen werkgevers zoveel mogelijk ontzorgen waar dat kan maar ook een beroep doen op maatschappelijk verantwoord ondernemen. Overheid en ondernemers hebben elkaar hierin nodig. Sociale en economische doelstellingen kunnen elkaar versterken. Via afspraken die in de arbeidsmarktregio (zie hoofdstuk 7) worden gemaakt zullen we werkgevers een solide ondersteuning bieden als zij een burger met een arbeidsbeperking in dienst nemen. Hier hebben we de afgelopen jaren al stevig in geïnvesteerd en we zullen hierop verder bouwen. We investeren actief in samenwerking met werkgevers en nemen waar mogelijk drempels bij werkgevers weg. We gaan hierbij uit van mogelijkheden en niet van beperkingen. Bemiddeling vanuit één organisatie Publieke werkgeversbenadering wordt in onze visie zoveel mogelijk vanuit één publieke (werk)organisatie vormgegeven. Hierbij gaat het zowel om individuele bemiddeling als bemiddeling van groepen. We maken hierbij gebruik van de kracht van bestaande organisaties in de regio. Vanuit de lokale publieke werkgeversbenadering is er directe aansluiting met de regionale werkgeversdienstverlening en afspraken die als gevolg van het Sociaal akkoord in de Stedenvierkant (zie hoofdstuk 8) worden gemaakt. Er wordt, waar dit van toegevoegde waarde is, actief samengewerkt met private partijen (uitzendbureaus, detacheringsbedrijven, Veluwe Portaal) om meer resultaat te bereiken. Daarnaast wordt actief samengewerkt met bedrijven / sociale ondernemingen die werk beschikbaar hebben (of kunnen organiseren) voor de doelgroep. Wij willen voor werkgevers een betrouwbare en transparante partner zijn zodat we langdurige samenwerkingsrelaties kunnen opbouwen. We werken toe naar één publieke werkgeversbenadering, gekoppeld aan de schaal van de arbeidsmarktregio s. Lokale werkgeversbenadering is van cruciaal belang, regionale samenwerking is aanvullend.

12 11 Compensatie van lagere verdiencapaciteit Ondersteuning aan cliënten en werkgevers is maatwerk. Werkgevers kunnen gebruik maken van bijvoorbeeld proefplaatsingen of overname door de gemeente van het risico bij ziekte (no- risk polis). Als een cliënt aantoonbaar een verdiencapaciteit heeft die lager ligt dan gemiddeld dan compenseren wij dit als gemeente via loonkostensubsidie, indien nodig voor een langere periode (binnen de kaders van de uiteindelijke wetgeving en beschikbaar budget). Wel zullen we ook na plaatsing periodiek in gesprek blijven met werkgever en werknemer om te bepalen of er sprake is van groei in loonwaarde en de subsidie geleidelijk kan worden afgebouwd. Uitgangspunt is dat iemand beter een deel van de uitkering kan terugverdienen dan volledig afhankelijk is van een uitkering. We investeren waar nodig in groei van burgers door middel van bijvoorbeeld scholing en training. De manier waarop we omgaan met het bepalen van de verdiencapaciteit van burgers zal vastgelegd worden in een verordening. We zullen op regionaal niveau (arbeidsmarktregio) afspraken moeten maken over de manier waarop we de verdiencapaciteit (loonwaarde) van burgers vaststellen. We zetten de beschikbare instrumenten optimaal in om burgers in een zo regulier mogelijke werkomgeving te plaatsen. Loonkostensubsidie is hierin een cruciaal middel. Meer plaatsingsmogelijkheden creëren We zullen actief investeren in het creëren van meer plaatsingsmogelijkheden voor burgers met een lagere verdiencapaciteit. Dit kan binnen overheidsinstellingen zijn, maar ook bijvoorbeeld bij maatschappelijke instellingen. Naast plaatsing in betaald werk kan het ook gaan om onbetaald werk, stages of een tegenprestatie; alles staat echter in het teken van participatie. Zeker als het gaat om werkplekken voor kwetsbare burgers zien we een meerwaarde in inzet in de lokale samenleving. Van burgers die een uitkering ontvangen verwachten we, waar mogelijk, een tegenprestatie. Wij zullen hier, conform hetgeen is vastgelegd in de re-integratieverordening, op basis van maatwerk uitvoering aan geven. We verwachten van burgers met een uitkering een tegenprestatie en geven hier op basis van maatwerk uitvoering aan. We zorgen voor voldoende mogelijkheden om te kunnen participeren. Versterken van de uitvoering Zoals uit de prognoses blijkt zal de omvang van de doelgroep uitkeringsgerechtigden sterk toenemen. Daarnaast neemt ook de complexiteit van de doelgroep toe. We zullen de uitvoering hier waar nodig op aanpassen. Dit kan door het aangaan van samenwerkingsverbanden, door inkoop van diensten / middelen, bijscholen van eigen medewerkers of aantrekken van deskundigheid. Gaandeweg zal worden bezien wat hierin nodig is om de complete doelgroep optimaal te kunnen bedienen. De nieuwe doelgroepen stromen de komende jaren geleidelijk in, waardoor er tijd is om te bepalen welke kennis en ervaring we daadwerkelijk nodig hebben om deze burgers te kunnen bedienen. Naast inzet op activering van doelgroepen zetten we ook sterk in op handhaving. Dit betreft niet alleen fraudebestrijding en controle of iemand rechtmatig een uitkering ontvangt. We verwachten van uitkeringsgerechtigden dat ze, uiteraard naar vermogen, meewerken aan terugkeer op de arbeidsmarkt. Waar we signaleren dat dit niet, of onvoldoende, het geval is zullen we binnen de kaders van de wet passende maatregelen nemen.

13 Doelgroepen We onderscheiden in de dienstverlening aan de burger een aantal verschillende doelgroepen. Voor deze doelgroepen zijn instrumenten beschikbaar om hen te activeren. In grote lijnen maken we een onderscheid in vier doelgroepen: burgers met een korte afstand tot werk, burgers met een lange afstand tot werk, burgers die zijn aangewezen op een beschutte werkomgeving en nieuwkomers. Het onderscheid in doelgroepen is enkel bedoeld om specifieke voorzieningen te kunnen afstemmen op de kenmerken van de doelgroep. Basisvoorzieningen zijn, indien nodig, voor alle doelgroepen beschikbaar. De genoemde voorzieningen voor nieuwkomers zijn aanvullend aan de basisvoorzieningen en aanvullend aan het reguliere inburgeringstraject via de Dienst Uivoering Onderwijs (DUO). We zien in de praktijk dat veel nieuwkomers ook na afronding van een inburgeringstraject nog extra ondersteuning nodig hebben om te kunnen werken. Het dienstverleningspakket ziet er in grote lijnen als volgt uit: Doelgroep Korte afstand tot werk (verdiencapaciteit %) Lange afstand tot werk (verdiencapaciteit 30 80%) Beschut werk (verdiencapaciteit minder dan 30%) Activiteit - Bemiddeling naar werk (basis) - Sollicitatiebegeleiding, ondersteuning en training - Proefplaatsing (max. 3 maanden) - Bemiddeling naar werk (intensief) - Sollicitatiebegeleiding, ondersteuning en training - Proefplaatsing - Loonkostensubsidie / no- risk polis - Trainingen - Praktijkassessment - Bemiddeling naar vrijwilligerswerk / maatschappelijke activering - Training op stap naar vrijwilligerswerk - Beschutte werkplek Nieuwkomers - Specifieke (taal)trainingen - Praktijkassessment nieuwkomers

14 13 7. Samenwerking arbeidsmarktregio Vanuit de wet Structuur Uitvoering Werk en Inkomen (SUWI) zijn gemeenten verplicht om op het gebied van werk en inkomen samen te werken in de arbeidsmarktregio. De gemeente Elburg is aangesloten bij de arbeidsmarktregio Stedenvierkant (Apeldoorn, Zupthen, Deventer, Harderwijk). Dit geldt ook voor de buurgemeenten Nunspeet, Zeewolde, Harderwijk, Ermelo en Putten. In de Participatiewet is opgenomen dat in de arbeidsmarktregio collectief afspraken moeten worden gemaakt over dienstverlening aan werkgevers; denk hierbij aan het synchroniseren van inzet van subsidies en de methode om de verdiencapaciteit van mensen vast te stellen. Verder is de arbeidsmarktregio het platform waarin de afspraken uit het sociaal akkoord verder worden uitgewerkt. Inmiddels is een Werkbedrijf opgericht waarin gemeenten en sociale partners afspraken maken over het plaatsen van burgers met een arbeidsbeperking. Onderstaand is weergegeven op welke manier onze gemeente vertegenwoordigd is in deze structuur. De grondhouding vanuit de gemeente Elburg ten opzichte van de samenwerking in Stedenvierkant is positief. Uitgangspunt is wel dat samenwerking, naast de wettelijke opdracht, meerwaarde moet hebben voor de burgers van de eigen gemeente.

15 14 8. Hoe gaan we deze ambities realiseren? In de eerdere hoofdstukken is een aantal ambities en uitgangspunten geformuleerd die leidend zijn voor de uitvoering van de Participatiewet in de komende jaren. Samenvattend gaat het om de volgende ambities: - Maximale inzet op het plaatsen van burgers in een zo regulier mogelijke werkomgeving - Koppeling van werk & inkomen aan het sociaal (wijk)team - Verder ontwikkelen van één integrale publieke werkgeversbenadering, gelinkt aan de arbeidsmarktregio - Organiseren van beschutte werkplekken, mogelijk in combinatie met arbeidsmatige dagbesteding - Herstructureren en omvormen van de huidige sociale werkvoorziening 8.1 Inrichtingen van regie op de doelgroep In het verleden is regie op ontwikkeling en re-integratie van de doelgroep grotendeels op afstand geplaatst van de gemeentelijke organisatie, zeker als het gaat om de doelgroep van de Sociale werkvoorziening. Ambitie is om vanuit de gemeente een heldere en duidelijke regie te voeren met betrekking tot de ontwikkeling van uitkeringsgerechtigden naar werk. Dit vraagt veel van onze consulenten. Niet alleen de omvang van de doelgroep neemt toe maar (door afschaffing van de Sociale werkvoorziening en beperking van de Wajong) ook de complexiteit. De organisatie zal hierop voorbereid moeten worden. Deskundigheid zal moeten worden ontwikkeld en / of aangetrokken. We zullen hierin, waar van toegevoegde waarde, ook de samenwerking en samenhang zoeken met andere regiogemeenten. Continue aandacht voor- en investering in kennisontwikkeling is noodzakelijk om de burger goed te kunnen bedienen. 8.2 Inrichtingen werkgeversbenadering In de nieuwe structuur wordt werkgeversbenadering op het niveau van de arbeidsmarktregio s vormgegeven. We zullen samen met de gemeenten Nunspeet, Putten en SDV werken aan een effectieve vorm van werkgeversbenadering. Er is het laatste jaar al spraken van een pragmatische samenwerking rondom Match! en we bekijken de mogelijkheid om dit verder uit te bouwen. Uitgangspunt is één integrale werkgeversbenadering voor alle doelgroepen met een directe lijn naar de ontwikkelingen in de arbeidsmarktregio Stedenvierkant. Hier is ook de samenwerking met UWV gewaarborgd. Voor werkgevers scheppen we duidelijkheid (één dienstenpakket vanuit de arbeidsmarktregio) en zijn we een betrouwbare en effectieve partner. Lokale werkgeverscontacten zijn en blijven cruciaal en samenwerking met economische zaken is van toenemend belang. Tegelijk kijken we op dezelfde schaal ook naar de inrichting van een detacheringsfaciliteit zodat we ook voldoende mogelijkheid hebben om groepsgewijs of individueel te detacheren. De regie op- en trajectbegeleiding van de doelgroep oud- SW is bij de Inclusief Groep belegd. We zetten in op het vormen van een netwerkorganisatie waardoor er intensieve samenwerking is tussen de consulenten van detachering / begeleid werken in de Sociale werkvoorziening en de jobfinders / jobcoaches die werken voor de gemeentelijke doelgroep die onder de Participatiewet valt. Ook in het benaderen van werkgevers wordt synergie gezocht en wordt toegewerkt naar (op termijn) één publieke werkgeversbenadering.

16 Instrumenten Doelstelling van de Participatiewet is om zoveel mogelijk burgers te plaatsen in een zo regulier (normaal) mogelijke werkomgeving. Om dit te realiseren zijn in de wet een aantal instrumenten vastgelegd die kunnen worden ingezet om deze doelstelling te realiseren. Door het ministerie is bepaald dat deze instrumenten op dezelfde manier worden ingezet binnen de arbeidsmarktregio, om duidelijkheid te creëren voor werkgevers. Zij weten welke tegemoetkomingen en ondersteuning ze kunnen verwachten per arbeidsmarktregio. Het gaat in elk geval om inzet van één methodiek om loonwaarde vast te stellen, inzet van een no- risk polis om ziekterisico voor de werkgever te beperken én afspraken over de manier van inzet van financiële tegemoetkoming in de vorm van loonkostensubsidie. Via de Noord Veluwse vertegenwoordiging in de arbeidsmarktregio zullen we onze wensen kenbaar maken met betrekking tot de gewenste instrumenten en dienstverlening aan werkgevers. Vanuit de gemeente Elburg hebben we de laatste jaren verder geïnvesteerd in relaties met werkgevers. We doen dit vanuit de lokale setting door inzet van jobfinders / jobcoaches en werken samen met Match! Doelstelling is het plaatsen van mensen in een zo regulier mogelijke werkomgeving. Inclusief Groep is ook één van de mogelijke partners die kan bijdragen aan het realiseren van deze doelstelling. We verzorgen vanuit de gemeente een sollicitatietraining en maken daarnaast waar nodig gebruik van een aantal faciliteiten die in het Participatiehuis in Harderwijk zijn georganiseerd, zoals een praktijkassessment, sollicitatiebegeleiding en (taal)traingen. Lokaal blijven we een sollicitatietraining aanbieden. Er is in de dienstverlening bijzondere aandacht voor de taalcomponent. Het beheersen van de Nederlandse taal is van essentieel belang om te kunnen functioneren op een werkplek. 8.4 Inrichten Beschut werk Voor burgers die naar verwachting niet in het reguliere bedrijf meekunnen ( ook niet met loonkostensubsidie) organiseren we een vorm van beschut werk. Dit zien we in samenhang met het organiseren van arbeidsmatige dagbesteding onder de WMO. We kijken individueel naar een geschikte plek waarbij de burger in kwestie zo volledig mogelijk kan meedoen in de maatschappij. Productie staat niet voorop; centraal staat het bieden van een geschikte werkplek met een goede begeleiding. De vorm en intensiteit van beschut werk is mede afhankelijk van het beschikbare budget. Vanuit de wet is er is er geen verplichting opgelegd om burgers voor een indicatiestelling voor te dragen bij UWV. Indicatiestelling heeft naar onze mening niet altijd een meerwaarde voor de burger. Inkomen kan zowel via een dienstverband worden geregeld als via (gedeeltelijk) doorbetalen van de uitkering. In vergelijking met de huidige Sociale werkvoorziening zien we het organiseren van beschut werk niet zozeer als een bedrijfsmatige activiteit maar meer als een gemeentelijke voorziening. Het verdient de voorkeur om dit zo dicht mogelijk bij de woonomgeving van de burger te organiseren. Mensen moet zoveel mogelijk deelnemen aan onze lokale samenleving en niet aan de zijlijn staan. Wij verwachten dat er lokaal voldoende oplossingen zijn om mensen een goede beschutte werkplek, dagbesteding of vrijwilligerswerk te bieden. We hechten ook belang aan doorstroom van de doelgroep: wie meer kan bieden we de mogelijkheid om zich verder te ontwikkelen, met als mogelijk eindstation een betaalde baan. De gemeente zal in de reintegratieverordening de verdere invulling van beschut werk vastleggen en een indicatie geven van het aantal beschikbare plekken. Daarnaast starten we in de loop van 2014 lokaal met een pilot waarbij we een voorziening creëren waar we verschillende doelgroepen, zowel vanuit de Wmo als uit de doelgroep beschut, kunnen plaatsen.

17 Financieel kader In de hoofdstukken 4 en 5 is beschreven wat het verwachte financiële effect is van de invoering van de Participatiewet. Er is sprake van één ongedeeld budget voor zowel de oude Sociale werkvoorziening als voor re-integratie van de overige doelgroep. Dit gebundelde budget wordt de komende jaren met 20% afgebouwd. In hoofdstuk 5 is beschreven dat een groot deel van het ongedeelde budget de komende jaren nodig is voor bekostiging van de Sociale werkvoorziening. De middelen voor re-integratie nemen vanaf 2015 gestaag af. We streven ernaar om de complete doelgroep van de Participatiewet een passende dienstverlening te kunnen bieden. Bij uitvoering van de Participatiewet gaan we uit van budget neutrale uitvoering. Dit betekent dat wij dienstverlening aanbieden binnen de financiële ruimte die wij vanuit het Participatiebudget beschikbaar hebben. Door hervormingen in de Sociale werkvoorziening kan mogelijk budget vrijvallen dat voor de doelgroep van de Participatiewet kan worden gebruikt. Dit neemt niet weg dat we de komende jaren keuzes zullen moeten maken in het aanbod aan dienstverlening: de mate waarin we bijvoorbeeld beschut werk kunnen aanbieden of begeleiding op de werkplek (jobcoaching) kunnen inzetten is sterk afhankelijk van het beschikbare budget. De raad stelt ook hier de kaders waarbinnen we onze dienstverlening kunnen uitvoeren. 9. Planning Activiteit Omschrijving Afgerond Interne voorbereiding Interne organisatie voorbereiden op uitvoering (processen, systemen, ontwikkeling (doorlopend) personeel etc.) Contracten Contracten met aanbieders (waar van Afspraken arbeidsmarktregio Werkgeversbenadering Beschut werk Vaststellen verordeningen: Loonkostensubsidie, beschut werk, tegenprestatie en bijstellen re-integratieverordening Evaluatie toepassing) evalueren en waar nodig afsluiten Synchroniseren instrumenten werkgeversbenadering en uitwerken afspraken sociaal akkoord Inrichten van één publieke werkgeversbenadering; netwerkorganisatie Inrichten / regelen van voldoende beschutte werkplekken voor nieuwe instroom Vastleggen van beleid in verordeningen, vaststellen verordeningen door college en raad Evaluatie van dienstverlening aan nieuwe doelgroepen