Wethouder van Volksgezondheid, Duurzaamheid, Media en Organisatie. Onderwerp Beantwoording technische vragen nota Gezond aan de slag!

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Wethouder van Volksgezondheid, Duurzaamheid, Media en Organisatie. Onderwerp Beantwoording technische vragen nota Gezond aan de slag!"

Transcriptie

1 Wethouder van Volksgezondheid, Duurzaamheid, Media en Organisatie Rabin S. Baldewsingh Gemeente Den Haag Retouradres: Postbus , 2500 DJ Den Haag Aan de voorzitter van de commissie Samenleving Uw brief van Uw kenmerk Ons kenmerk BOW/ RIS Doorkiesnummer adres Onderwerp Beantwoording technische vragen nota Gezond aan de slag! Aantal bijlagen 1 Datum 2 februari 2012 Geachte voorzitter, Op 12 januari heeft uw commissie mij een aantal technische vragen gesteld over de nota volksgezondheid Gezond aan de slag! Hierbij doe ik u de gestelde vragen en gevraagde antwoorden toekomen. Deze antwoorden kunnen in de voorbereiding meegenomen voor de commissievergadering van 9 februari, wanneer ik met uw commissie van gedachten zal wisselen over deze nieuwe nota volksgezondheid. Met vriendelijke groet, Rabin Baldewsingh wethouder Inlichtingen bij H. Verpoorten Postadres: Postbus , 2500 DJ Den Haag Telefoon: Bezoekadres: Spui 70, Den Haag Fax: Internetadres:

2 BOW/ Bijlage: Technische vragen van de commissie Samenleving over de nota Volksgezondheid Gezond aan de slag! Fractie VVD 1. De nota 'Gezond aan de slag' is de vierde nota volksgezondheid op rij en zet in op vijf speerpunten. Kunnen de speerpunten van alle vier nota 's op een rijtje worden gezet en kan daarbij in het kort worden aangegeven welke ervaringen uit de voorgaande nota 's / periodes hebben geleid tot aanpassingen in het komende beleid? In overzicht in bijlage A staan de speerpunten van de verschillende nota s beschreven. Hoewel de indeling per nota varieert (van een doelgroepenbenadering tot een indeling op basis van gezondheidsproblemen) zijn er geen grote verschuivingen zichtbaar in de prioritaire onderwerpen. Dat geldt zowel voor de gezondheidsproblemen als de doelgroepen. De constante in alle nota s is de aanpak van sociaaleconomische gezondheidsachterstanden. Hoewel een aantal speerpunten niet meer in de nota volksgezondheid wordt genoemd, betekent dit niet dat deze in het gemeentelijke beleid geen aandacht meer krijgen. Sommige onderdelen staan namelijk beschreven in aparte nota s zoals bijvoorbeeld het beleid ten aanzien van huiselijk geweld in de nota huiselijk geweld en sociaal kwetsbaren in Den Haag Onder Dak II of zijn opgenomen in andere thema s. Zo is de toegankelijkheid van preventie en zorg een onderdeel van alle thema s in de nieuwe nota. Uit evaluatie van eerdere nota s bleek dat het moeilijker was de onderlinge samenhang goed te bewaken, naarmate het aantal actiepunten toenam. Daarom is in de nieuwe nota gekozen voor vijf brede thema s in plaats van een groot aantal kleinere thema s, waardoor versnippering wordt voorkomen en de onderlinge samenhang eenvoudiger bewaakt kan worden. Daarnaast blijkt dat het wenselijk is dat de ambities uit de nota vertaald worden in concrete activiteiten en dat samen met de uitvoerende partijen daar afspraken over worden gemaakt. Het gaat hierbij met name op het punt van bereik (hoeveel Hagenaars dienen met de aanpak bereikt te worden). 2. Op pag. 19 staan diverse activiteiten opgenoemd, die uitgevoerd gaan worden op het terrein van gezonde seksualiteit. Onlangs stond er een artikel in het AD van met de kop "Gratis SOA-test aan banden". Door een stormloop op de soa-klinieken worden de gratis en anonieme testen op seksueel overdraagbare ziekten dit jaar aan banden gelegd. Deskundigen vrezen voor een toename van onbetrouwbare thuistesten, met alle gevolgen van dien. Klopt het, dat de SOA-testen aan banden worden gelegd en zo ja, heeft dat consequenties, en zo ja welke, voor het beleid op het gebied van gezonde seksualiteit? Bij de activiteiten van het Regionaal soa-centrum gaat het om aanvullende seksuele hulpverlening, bedoeld voor mensen met een verhoogd risico op besmetting met hiv/soa en die niet bij de reguliere zorg niet terecht kunnen. Dit zijn onder andere jongeren, prostituees en prostituanten, mannen die seks hebben met mannen, mensen uit gebieden waar soa s veel voorkomen (met name uit Afrikaanse landen) en/of mensen die gewaarschuwd zijn voor een soa. Tot voor kort konden ook mensen terecht bij het Regionaal soa-centrum, die alleen maar anoniem wilden blijven maar niet tot de risicogroepen behoorden. Deze worden voortaan naar de huisarts terug verwezen. Jongeren die niet (ook) tot de risicogroepen behoren krijgen voortaan (alleen) een chlamydia test aangeboden, omdat uit de praktijk blijkt er meestal bij hen geen andere soa wordt gevonden. Andere testen zijn altijd mogelijk, maar vinden plaats op indicatie. Om het aanvullende karakter en de financiële houdbaarheid op langere termijn te waarborgen zal het Soa-centrum haar activiteiten richten op de eerdergenoemde

3 BOW/ risicogroepen. Dit betekent dat Regionaal soa-centrum iets strenger is aan de poort, maar dat de regeling niet ingrijpend verandert voor de risicogroepen. 3. Onderzoeken zoals de G4-Gezondheidsenquête en de Haagse Gezondheidsmonitor lopen qua looptijd niet parallel met de nu vast te stellen Nota Volksgezondheid In het najaar van 2012 zal de G4 Gezondheidsenquête plaatsvinden. Stel, dat uit dit (en eventueel andere onderzoeken) resultaten komen, die tot bijstelling van het vastgestelde gezondheidsbeleid zouden moeten leiden; is dat dan mogelijk? Indien de Haagse volksgezondheidssituatie daarom vraagt, kan het beleid worden bijgesteld. De activiteiten uit de nota zullen op hun voortgang bekeken en zonodig vindt bijsturing plaats. Gelet op de epidemiologische ontwikkelingen en ervaringen uit de afgelopen jaren is de verwachting dat ten aanzien van de vijf thema s uit de nota ook in de komende jaren (ook na het aflopen van de nota Natuurlijk: gezond!) een gemeentelijke aanpak noodzakelijk blijft. Overigens zullen de uitkomsten van de G4-Gezondheidsenquête 2012 in het voorjaar van 2014 beschikbaar komen. De uitkomsten van dit onderzoek worden meegenomen bij de voorbereiding van de nota met een looptijd vanaf Fractie D66 1. Pag. 18: In de wijken waar volwassenen zijn die ondersteuning willen bij het stoppen met roken zijn er voorlichtingsactiviteiten Wie bepaalt in welke wijken die volwassenen zich bevinden? In 2011 heeft STIVORO ervaring opgedaan in de Schilderswijk. Op basis van deze ervaring is met Context (de preventieafdeling van de Parnassia Bavo Groep) en STIVORO afgesproken om deze trainingen aan te bieden niet alleen in de Schilderswijk maar ook in Escamp. 2. De kosten voor stoppen-met-roken middelen en -cursussen worden niet langer door de zorgverzekeraar vergoed. Welke consequenties heeft dit voor deze activiteiten? Per 1 januari 2012 is de ondersteunende medicatie uit het basispakket gehaald. De trainingen en telefonische coaching worden wel gefinancierd door verzekeraars. Samen met Context en STIVORO wordt naar oplossingen gezocht om deze medicatie te kunnen (voor)financieren. Cliënten zullen zelf ook moeten bijdragen, waarbij van belang is dat men aanzienlijk bespaart door niet te roken. We proberen dus wel de trainingen voort te zetten. 3. Pag. 18: Gezonde seksualiteit in Den Haag. Het RIVM heeft laten weten dat te veel mensen gebruik maken van de tests bij de SOAklinieken en dat huisartsen dit moeten gaan overnemen. Verwacht u niet dat hierdoor een drempel wordt ingevoerd voor het laten testen op SOA s, omdat het principe van een(1) adres voor testen wordt verlaten en de gewenste anonimiteit, zo belangrijk bij SOA s, als minder wordt ervaren bij een bezoek aan de huisarts? Zie beantwoording vraag 2 VVD. 4. Een huisarts zal de testen niet zelf uitvoeren, maar dit door een laboratorium laten doen. Is er een samenwerking tussen GGD en deze laboratoria mbt het aanleveren van de resultaten van de SOA-tests, zodat de prevalentie van SOA s kan worden gevolgd? De testen per jaar van het Regionaal soa-centrum worden uitgevoerd door een gecertificeerd ziekenhuis laboratorium. Dit laboratorium doet ook een groot deel van de Haagse huisartsentesten. Haagse burgers kunnen overigens bij diverse ziekenhuizen (en de daarmee verbonden microbiologische laboratoria terecht). Voor zover bekend worden de gegevens niet gebundeld

4 BOW/ Deze gegevens over de ruim cliënten worden jaarlijks gepubliceerd door het Regionaal soacentrum en geven een goed beeld van de prevalentie van de soa s. 5.. Pag. 19: Alle jonge mannen tussen 20 en 25 jaar worden benaderd voor een persoonlijk consult bij het regionale soa-centrum Hoe groot is deze groep jonge mannen? Hoe worden deze jonge mannen uitgenodigd? Er worden ongeveer jonge mannen uitgenodigd met een persoonlijk geadresseerde brief. Fractie CDA Pag. 19, 5e bullit Daarin staat dat alle jonge mannen tussen 20 en 25 jaar worden benaderd voor een persoonlijk consult bij het regionale soa-centrum. Mijn vragen zijn: - Op welke wijze worden de mannen benaderd? - Wat gebeurt er als mannen geen gehoor geven aan de oproep voor een persoonlijk consult? Er worden mannen benaderd door middel van een brief. Indien er geen gehoor wordt gegeven aan de oproep voor een persoonlijk consult,dan wordt geen verdere actie ondernomen. Het is hun eigen keuze, maar wellicht blijft de (informerende) inhoud hangen en melden zij zich alsnog in een later stadium. Fractie SP Algemeen 1a. Waarom is er gekozen aan te sluiten bij de speerpunten in het landelijke volksgezondheidbeleid? Het is de bedoeling dat de landelijke speerpunten opgenomen worden in de lokale nota. In de Wet Publieke Gezondheid (wetswijziging) van mei 2011 is dit bepaald. Hiervan kan worden afgeweken als de lokale gezondheidssituatie dusdanig afwijkt van de landelijke situatie, waardoor inzet op deze speerpunten niet zinvol is. Dat is Den Haag niet het geval, de landelijke speerpunten zijn ook voor Den Haag relevant zo blijkt uit onderzoek (Gezondheidsmonitor 2010 en de G4-Gezondheidsenquête). 1b. Krijgt de Gemeente Den Haag rijksgeld voor de uitvoering? Naast de reguliere middelen via het Gemeentefonds worden onderdelen uit de nota gefinancierd met financiële middelen vanuit het Rijk. Het betreft de Gezond in de stad middelen, middelen vanuit het Nationaal Actieplan Sport (beiden voor het speerpunt voeding en bewegen) en RIVM-subsidies (gezonde seksualiteit). 2. Is armoede als oorzaak van ongezond eten meegenomen in het onderzoek? Hoewel veel goedkope voedingsmiddelen als ongezond kunnen worden gekwalificeerd, is armoede niet de oorzaak van ongezonde voeding. Hoewel dat niet altijd eenvoudig al zijn, is het mogelijk om ook met een beperkt budget de gezonde keuzes te maken. Dat betekent mensen informeren en voorlichten over gezonde voeding zodat zij gezonde(re) keuzes maken. Uit de G4- Gezondheidsenquete blijkt dat de meeste Hagenaars te weinig groente en fruit consumeren. Dat geldt voor mannen en vrouwen, alle leeftijdsgroepen, alle wijken (wijken met en zonder achterstand) en ook alle opleidingsniveaus.

5 BOW/ Psychische gezondheid 3. Waaruit blijkt dat VMBO-leerlingen meer risico lopen een depressieve stoornis te ontwikkelen? Als het zo is dat alle VMBO leerlingen behoren tot een risicogroep worden dan ook alle leerlingen behapt door deze nota? Uit onderzoek van het Trimbos Instituut Gezondheid en welzijn van jongeren in Nederland (Dorselaer S., Zeijk E., Eeckhout S van den, Bogt T. ter, Volleberghe W.) blijkt dat in het VMBO meer leerlingen met psychosociale problematiek worden gezien dan in het VWO. Er wordt een pilot uitgevoerd voor een drietal VMBO scholen in Escamp. Na de evaluatie van de pilot wordt gekeken hoe het project verder kan worden uitgerold binnen het beschikbare budget. 4. Als maar liefst 48 % van de inwoners van de gemeente Den Haag behoort tot een risicogroep om een depressieve stoornis te ontwikkelen, en er wordt tegelijkertijd gekozen voor een aanpak in slechts twee wijken, waar kunnen dan diegenen terecht die in een andere wijk wonen? Hoe wordt deze groep opgespoord? Hoe komen ze er achter waar ze terecht kunnen? Er is een stadsbrede aanpak voor het terugdringen en voorkomen van psychische en depressieve klachten waarbij er voor alle Haagse burgers preventieve maatregelen beschikbaar zijn op verschillende locaties in de stad. In gezondheidscentra in de wijk en op GZZ- locaties in de stad zijn preventiespreekuren waar mensen met psychische klachten terecht kunnen. Via voorlichtingsbijeenkomsten krijgen mensen informatie over psychische klachten en wat hieraan te doen is. Mensen kunnen zich ook zelf aanmelden voor workshops, cursussen en trainingen. Ook professionals die mensen signaleren met depressieve klachten, zoals huisartsen, JGZ, welzijnswerkers kunnen verwijzen naar preventieve ondersteuning. Uit epidemiologisch onderzoek van de GGD Den Haag blijkt dat het risico op het krijgen van een depressie groter is voor bewoners van wijken met achterstand. Voor deze wijken is extra aandacht voor bereiken van bevolkingsgroepen met een verhoogd risico. Hier worden preventie activiteiten wijkgericht aangeboden op basis van de vraag in de wijk. Activiteiten worden samen met huisartsen, eerstelijns hulpverleners en wijkorganisaties georganiseerd. Bij moeilijk bereikbare groepen wordt gebruik gemaakt van vertrouwenspersonen of ervaringsdeskundigen. 5. Ook werklozen behoren tot een risicogroep, is er samenwerking met de werkpleinen op dit punt? Zo ja, hoe is dat vormgegeven? Zijn de medewerkers van (gemeentelijke) organisaties en instanties (bijvoorbeeld de dienst DSZW) geschoold in het herkennen van depressie? Op werkpleinen wordt in samenwerking met de GGZ- preventie advies, ondersteuning en deskundigheidsbevordering voor professionals aangeboden. Voor de bezoekers zijn er workshops, cursussen en trainingen over stress, somberheid, piekeren of andere mentale klachten. Voor professionals die in de praktijk van hun werk in aanraking komen met mensen met psychische klachten is er deskundigheidsbevordering om deze beter klachten te kunnen signaleren, depressieve klachten bespreekbaar te maken, te adviseren en indien noodzakelijk te verwijzen naar de zorgverlening. Gezonde seksualiteit Landelijk staat het gratis en anoniem laten testen op Soa s onder druk, Regionale Soa-klinieken hebben onlangs besloten dit alleen nog toe te staan als men tot een risicogroep behoort. Jongeren worden doorverwezen naar de huisarts.

6 BOW/ Geldt dit dan niet voor Den Haag? Kunnen mensen die niet behoren tot een risicogroep zich hier nog wel anoniem en gratis laten testen? Zie beantwoording vraag 2 VVD. Er wordt gekozen voor de methodiek van Uma Tori. Deze wordt gericht op alleen de vrouwen, later eventueel ook op mannen. 7. Waarom is er niet gekozen voor een aanpak voor vrouwen en mannen? 8. Waar kunnen mannen tot die tijd terecht? Deze methodiek leent zich niet om zowel vrouwen en mannen te combineren. Het is bij deze voorlichting belangrijk dat er een vertrouwelijke sfeer ontstaat, waardoor het mogelijk is om een gevoelig onderwerp als seksualiteit te bespreken. Seksuele weerbaarheid is hierbij een belangrijk thema. Dit thema is voor mannen minder relevant. De ervaringen die zijn en worden opgegaan met de vrouwengroepen worden ook meegenomen bij het opzetten van de mannengroepen. Gelet op de beperkte financiële middelen is gekozen om eerst om de vrouwen in te zetten. Deze voorlichting komt boven op het reguliere preventieaanbod. Mannen kunnen daar tot die tijd gebruik van maken. Gezond gewicht Met een leefstijlprogramma, dat samen met de zorgverzekeraars is ontwikkeld, worden volwassenen met overgewicht begeleid naar een gezonde leefstijl. Behalve dat zij zelf gaan bewegen krijgen zij advies over voeding en bewegen. Dit programma is speciaal bedoeld voor de sociale minima. 9. Wat is er geregeld voor mensen met overgewicht die niet behoren tot de sociale minima? Het leefstijlprogramma voor de sociale minima wordt aangeboden vanuit het aanvullend pakket (het zogenoemde minimacontract). Mensen niet behorend tot de sociale minima kunnen ook gebruik maken van leefstijlprogramma s. Afhankelijk van de wijze waarop men verzekerd is wordt dit al dan niet vergoed. Daarnaast kunnen zij ook gebruik maken van het reguliere sport en beweegaanbod. 10. Hoe wordt er geïnvesteerd in netwerken? Wie zijn er bij betrokken en wat kost het? Investering in netwerken vindt plaats door het optimaliseren van de informatievoorziening voor zorgaanbieders, het toerusten van sportaanbieders en de centrale rol van Sportsupport als verbindingsofficier tussen sport en zorg in de wijk. In de periode is hier in totaal ,- voor beschikbaar. Betrokken partijen zijn: Stichting Lijn 1, zorgverzekeraars Izacura (UVIT) en Azivo (Menzis), 1e lijnszorgaanbieders (huisartsen, fysiotherapeuten, diëtisten), sport- en beweegaanbieders in de wijken, Haagse Hogeschool, ROC Mondriaan, Sportservice Zuid Holland, Stichting Werkgever sportclubs en 2 e lijnsinstellingen (GGZ preventie en ziekenhuizen) met een wijklocatie. 11. Kinderen zullen worden gemeten en gewogen door vakleerkrachten lichamelijke opvoeding. Is dat niet heel vervelend voor de kinderen in kwestie? Alle leerlingen van bepaalde klassen worden gemeten en gewogen. Zij krijgen een folder mee naar huis voor hun ouders. Hierin staat informatie over het project. Het meten en wegen gebeurt tijdens de gymles in de gymkleding op een passende plaats zodat er privacy is voor de leerlingen. De gegevens worden niet kenbaar gemaakt aan derden. Als ouders niet willen dat hun kind meedoet aan het project, kunnen ze dit via een briefje laten weten. 12. Wordt (net als vroeger) er ook nog gemeten en gewogen door de schoolarts?

7 BOW/ In Den Haag worden alle jeugdigen op 5-, 10- en 14-jarige leeftijd tijdens een periodiek geneeskundig onderzoek (pgo) onderzocht door de jeugd gezondheidszorg (JGZ). 13. Is de vakleerkracht daar voor opgeleid en/of is er aanvullende scholing voor vakleerkrachten die nu ook als taak hebben iets te doen met overgewicht bij sommige kinderen? Het project de Gewichtige Vakleerkracht bestaat uit het volgen van een bijscholingsprogramma in het eerste jaar, het meten en wegen van alle leerlingen, het registreren, het doorverwijzen en coaching/ stimuleren van activiteiten in breder schoolverband. De vakleerkrachten LO die deelnemen aan het project krijgen bijscholing op de volgende onderwerpen: gezondheidsrisico s van overgewicht, voeding en energiebalans bij kinderen, meten, wegen, registreren en doorverwijzen en motiverende gespreksvoering met ouders. 14. Hebben alle scholen de beschikking over een vakleerkracht lichamelijke opvoeding? In Den Haag hebben zo n 95% procent van alle PO scholen een vakleerkracht lichamelijke opvoeding. Scholen mogen zelf bepalen of zij een vakleerkracht hebben. Alle scholen die deelnemen aan het project de Gewichtige Vakleerkracht hebben een vakleerkracht lichamelijke opvoeding. 15. Er doen 90 scholen mee, wat gebeurt er met de rest van de scholen en hun leerlingen? Zij worden tijdens het periodieke geneeskundig onderzoek van de JGZ gemeten en gewogen. 16. Hoeveel scholen doen er niet mee? In totaal zijn er 151 Primair Onderwijsscholen in Den Haag, waarvan 85 onderwijsachterstand (OA) scholen zijn. Momenteel zijn er 67 (onderwijsachter)scholen die deelnemen aan de Gewichtige Vakleerkracht. In het schooljaar doen 90 basisscholen mee aan het project. Wat betekent dat er dan ongeveer 60 scholen niet meedoen aan de Gewichtige Vakleerkracht. Gezondheid en genotmiddelen In de nota staat veel over cannabisgebruik bij jongeren en/of middelbare scholieren. Navraag bij jongeren, en diverse onderzoeken die gedaan zijn door het Trimbos-instituut leren dat het gebruik van coke en speed op middelbare scholen en onder jongeren ook veel voorkomt, en meer problemen oplevert dan het gebruik van cannabis. Preventie en voorlichting rond genotmiddelen op scholen blijft een belangrijke taak voor Context, de preventieafdeling van Parnassia. Hierbij krijgen alle genotmiddelen aandacht. Wij richten ons hoofdzakelijk op de meest gebruikte middelen en de effecten daarvan, te weten alcohol en cannabis. Tevens richten we ons specifiek op hoogrisico-jongeren met problematisch cannabisgebruik omdat dit een psychose kan veroorzaken of verergeren met alle gevolgen van dien. 17. Cocaïne en speed zijn minder lang zichtbaar bij bloedonderzoek, wordt daar rekening mee gehouden in de genoemde screening? De screening die bedoeld wordt in de nota omvat geen bloedonderzoek. De screening heeft tot doel om in een zo vroeg mogelijk stadium er achter te komen welke jongeren (vaak met een gedragsstoornis) een hoog risico lopen om problematisch te gaan gebruiken. Problematisch cannabisgebruik komt relatief veel voor bij jongeren die veelvuldig spijbelen, jongeren in de jeugdzorg, gedetineerde jongeren en zwerfjongeren. Cannabisgebruik kan een psychose veroorzaken of verergeren bij mensen die daar aanleg voor hebben.

8 BOW/ Is het beleid voor speed- en/of cocaïnegebruik hetzelfde als bij cannabis? Uit de voorgaande antwoorden kunt u opmaken, dat in het preventiebeleid in het algemeen geen onderscheid wordt gemaakt naar middelen in de zin, dat het ene middel meer aandacht krijgt. Er wordt informatie gegeven van de effecten en de risico s van de diverse genotmiddelen. Gezonde leefomgeving Er worden 4 Zoneparcs ontwikkeld in de krachtwijken. 19. Wordt er ook een Zoneparc ontwikkeld in Den Haag Zuidwest? Ja, in Zuidwest wordt een Zoneparc gerealiseerd bij OBS Anne Frank aan de Beresteinlaan. 20. Is er onderzocht wat de teloorgang van veel binnentuinen en/of brede stoepen in Den Haag zuidwest door herstructurering betekent voor de uitnodigende ruimte die stimuleert om te bewegen? Zo ja, wat kwam daar uit? Zo nee, is het college bereid dit alsnog te doen? En zo nee, waarom niet? Nee, dit onderwerp is niet specifiek onderzocht. Het college heeft niet de intentie om een dergelijk onderzoek te (laten) uitvoeren. Er is immers een norm vastgesteld voor speelruimte in de openbare ruimte - drie procent van de oppervlakte inclusief het groengebied waar gespeeld kan worden. 21. Welk beleid is er voor versteende wijken niet zijnde krachtwijken die niet bezitten over een uitnodigende openbare ruimte die stimuleert te bewegen? Op het gebied van sport en beweegstimulering zijn er veel initiatieven ontplooid. Het beleid openbare ruimte richt zich op de hele stad. Zo is er een sterfietsrouteplan ontwikkeld. Stedebouwkundig geldt ook in de 'versteende' wijken de bovengenoemde norm van drie procent. Dictum 22. Leven in armoede wordt in de nota beschreven als overkoepelende factor. Waarom is armoedebestrijding dan niet opgenomen in het dictum? Er is gekozen om in het dictum geen enkele factor opgenomen. In de nota staat aangegeven welke factoren (waaronder armoede) van belang zijn voor de volksgezondheidssituatie. Armoedebestrijding vindt plaats vanuit een andere portefeuille (van wethouder Kool). Het college zet in op het vergroten van de participatie van alle Hagenaars. Mensen die meedoen in de maatschappij zijn gezonder zo blijkt uit onderzoek en daarmee levert participatie een belangrijke bijdrage aan het verbeteren van de volksgezondheid.

9 BOW/ Bijlage A: Speerpunten nota volksgezondheid Nota Versterking van de positie van de zorgvragers in het bijzonder van jongeren, ouderen en sociaal kwetsbaren. Verbetering inzicht op de volksgezondheid door versterking van de monitorfunctie; Versterking van de regiefunctie tussen de diverse partijen op het terrein van de volksgezondheid en op aanpalende terreinen. Verbetering van de eigen gemeentelijke dienstverlening door investeren in infectieziektenbestrijding, Openbare geestelijke gezondheidszorg (oggz), ambulancehulp en gezondheidsbevordering Verbetering van de toegang tot de zorg door laagdrempelige loketten voor jeugdzorg, ouderenzorg en sociaal kwetsbaren. Verbetering koppeling tussen zorg/opvang en de sectoren wonen, activering en welzijn; Versterking van het laatste vangnet door het creëren van extra voorzieningen voor opvang en sluitende netwerken van hulpverleners; Nota Op uw gezondheid Aandacht voor sociaal-economische gezondheidsverschillen (SEGV) Toegankelijke preventie en gezondheidszorg Jongeren met name risicogedrag Ouderen Sociaal kwetsbaren Vrouwen Positie van zorgdragers Specifieke gezondheidsproblematiek niet-westerse Hagenaars Besmettelijke ziekten Psycho-medische problematiek Nota Natuurlijk: gezond! Gezonde wijken Gezond leven Gezond aan het werk Gezond wonen Toegankelijke preventie en gezondheidszorg Gezonde kennis Nota Gezond aan de slag! Gezonde voeding en bewegen Gezonde leefomgeving Gezondheid en genotmiddelen Psychische gezondheid Gezonde seksualiteit Rabin Baldewsingh, wethouder

Wethouder van Volksgezondheid, Duurzaamheid, Media en Organisatie

Wethouder van Volksgezondheid, Duurzaamheid, Media en Organisatie Wethouder van Volksgezondheid, Duurzaamheid, Media en Organisatie Rabin S. Baldewsingh Gemeente Den Haag Retouradres: Postbus 12 600, 2500 DJ Den Haag De voorzitter van Commissie Samenleving Uw brief van

Nadere informatie

Wethouder van Jeugd, Welzijn en Sport Wethouder van Volksgezondheid, Duurzaamheid, Media en Organisatie

Wethouder van Jeugd, Welzijn en Sport Wethouder van Volksgezondheid, Duurzaamheid, Media en Organisatie Wethouder van Jeugd, Welzijn en Sport Wethouder van Volksgezondheid, Duurzaamheid, Media en Organisatie Karsten Klein Rabin Baldewsingh Gemeente Den Haag Retouradres: Postbus 12 600, 2500 DJ Den Haag De

Nadere informatie

De leden van de raad van de gemeente Groningen te GRONINGEN (050)

De leden van de raad van de gemeente Groningen te GRONINGEN (050) Beantwoording schriftelijke vragen ex art.41 RvO PvdA en PvdD over sluiting Testlab Noord-Nederland E. Bruinewoud De leden van de raad van de gemeente Groningen te GRONINGEN (050) 367 69 91 1 6989642 20-6-2018

Nadere informatie

PROGRAMMABEGROTING 2015-2018

PROGRAMMABEGROTING 2015-2018 PROGRAMMABEGROTING 2015-2018 Programma 1 : Zorg, Welzijn, Jeugd en Onderwijs 1A Lokale gezondheidszorg Inleiding Op grond van de Wet publieke gezondheid (Wpg) heeft de gemeente de taak door middel van

Nadere informatie

PROGRAMMABEGROTING

PROGRAMMABEGROTING PROGRAMMABEGROTING 2016-2019 Programma 1 : Zorg, Welzijn, Jeugd en Onderwijs 1A Lokale gezondheidszorg Inleiding Op grond van de Wet publieke gezondheid (Wpg) heeft de gemeente de taak door middel van

Nadere informatie

Raadsvergadering, 29 januari 2008. Voorstel aan de Raad

Raadsvergadering, 29 januari 2008. Voorstel aan de Raad Raadsvergadering, 29 januari 2008 Voorstel aan de Raad Nr: 206 Agendapunt: 8 Datum: 11 december 2007 Onderwerp: Vaststelling speerpunten uit de conceptnota Lokaal Gezondheidsbeleid Wijk bij Duurstede 2008-2011

Nadere informatie

Voorbeeldadvies Cijfers

Voorbeeldadvies Cijfers Voorbeeldadvies GGD Twente heeft de taak de gezondheid van de Twentse jeugd, volwassenen en ouderen in kaart te brengen. In dit kader worden diverse gezondheidsmonitoren afgenomen om inzicht te verkrijgen

Nadere informatie

De aanpak en de resultaten in 2007

De aanpak en de resultaten in 2007 Wethouder van Onderwijs, Jeugdzaken en Sport S. Dekker Gemeente Den Haag Retouradres: Postbus 12 600, 2500 DJ Den Haag Aan de voorzitter van de Commissie Jeugd en Burgerschap Uw brief van Uw kenmerk Ons

Nadere informatie

Resultaten Jongerenonderzoek

Resultaten Jongerenonderzoek Resultaten Jongerenonderzoek 2013 Groenewald GGD Zuid Limburg Geleen, april 2014 Inhoudsopgave 1. Inleiding 1 2. Resultaten van uw school 2.1 VMBO klas 2 3 2.2 VMBO klas 4 4 2.3 HAVO/VWO klas 2 5 2.4 HAVO/VWO

Nadere informatie

Bestuursopdracht Raad

Bestuursopdracht Raad Bestuursopdracht Raad Natuurlijk: gezond! Uitgangspunten notitie lokaal gezondheidsbeleid Naam ambtenaar: P.M. Veldkamp Datum: 18 april 2008 1. Aanleiding. Gemeenten zijn verplicht om iedere vier jaar

Nadere informatie

Wie doet wat? Inzet Ouder & Kind-Team Amsterdam en Samen Doen tbv het Pact Gezond Gewicht

Wie doet wat? Inzet Ouder & Kind-Team Amsterdam en Samen Doen tbv het Pact Gezond Gewicht Wie doet wat? Inzet Ouder & Kind-Team Amsterdam en Samen Doen tbv het Pact Gezond Gewicht Opstellers: Marleen Johannes (OKT A), Hayat Elbouk (SD), Carlo van der Linde (Jeugd), Jane Edeling (AAGG, cluster

Nadere informatie

Onderwerp: Verlengen nota Lokaal gezondheidsbeleid Wijk bij Duurstede 2008-2011

Onderwerp: Verlengen nota Lokaal gezondheidsbeleid Wijk bij Duurstede 2008-2011 Raadsvergadering, 31 januari 2012 Voorstel aan de Raad Onderwerp: Verlengen nota Lokaal gezondheidsbeleid Wijk bij Duurstede 2008-2011 Nr.: 483 Agendapunt: 11 Datum: 31 januari 2012 Onderdeel raadsprogramma:

Nadere informatie

Hierbij zend ik u de antwoorden op de vragen van het Kamerlid Wolbert (PvdA) over kinderen van allochtone afkomst die overgewicht hebben (2014Z07817).

Hierbij zend ik u de antwoorden op de vragen van het Kamerlid Wolbert (PvdA) over kinderen van allochtone afkomst die overgewicht hebben (2014Z07817). > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 2008 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Rijnstraat 50 255 XP Den Haag www.rijksoverheid.nl Bijlage(n)

Nadere informatie

Onderwerpen/deelprojecten regionaal uitvoeringsprogramma depressiepreventie 2008 t/m 2011 Gelderse Roos

Onderwerpen/deelprojecten regionaal uitvoeringsprogramma depressiepreventie 2008 t/m 2011 Gelderse Roos Bijlage 2 Onderwerpen/deelprojecten regionaal uitvoeringsprogramma depressiepreventie 2008 t/m 2011 Gelderse Roos A1 Uitbrengen jaarkrant A2 Advertentie huis aan huis bladen A3 Consultatie B1 Brochures

Nadere informatie

Soa- poli Kennemerland

Soa- poli Kennemerland Soa- poli Kennemerland PATIENTENinformatie SOA POLI KENNEMERLAND De SOA-poli Kennemerland is een laagdrempelige voorziening die bedoeld is als aanvulling op de reguliere huisartsenzorg. De SOA-poli is

Nadere informatie

13 december 2007. Bijlage. Zorgvernieuwingsprojecten GGZ en Collectieve Preventie GGZ. Bestedingsplan. Regio Midden-Holland.

13 december 2007. Bijlage. Zorgvernieuwingsprojecten GGZ en Collectieve Preventie GGZ. Bestedingsplan. Regio Midden-Holland. 13 december 2007 Bestedingsplan Bijlage Regio Midden-Holland Zorgvernieuwingsprojecten GGZ en Collectieve Preventie GGZ Inleiding Op 3 oktober 2007 heeft het portefeuillehoudersoverleg Wmo ingestemd met

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG. Datum 4 maart 2014 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG. Datum 4 maart 2014 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter, > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Rijnstraat 50 2515 XP DEN HAAG T 070 340 79 11 F 070 340 78

Nadere informatie

2010D02442. Lijst van vragen totaal

2010D02442. Lijst van vragen totaal 2010D02442 Lijst van vragen totaal 1 In hoeverre heeft de staatssecretaris jongerenorganisaties betrokken bij de totstandkoming en uitvoering van haar beleid? 2 Welke verband ligt er tussen de brief over

Nadere informatie

Strategische Agenda Een gezond en veilig bestaan voor onze inwoners in Zaanstreek-Waterland

Strategische Agenda Een gezond en veilig bestaan voor onze inwoners in Zaanstreek-Waterland Strategische Agenda 2018-2021 Een gezond en veilig bestaan voor onze inwoners in Zaanstreek-Waterland Vastgesteld Algemeen Bestuur 18 oktober 2018 Inleiding In de door het Algemeen Bestuur in december

Nadere informatie

Factsheet GGD Hollands Noorden. M T W

Factsheet GGD Hollands Noorden. M T W T 088 01 00 500 M info@ggdhn.nl W www.ggdhn.nl Inhoudsopgave Over de GGD... 3 Jeugdgezondheidszorg... 4 Infectieziektenbestrijding... 5 Kwetsbare burgers... 6 Onderzoek, beleid en preventie... 7 Colofon...

Nadere informatie

BESLUIT OPSCHRIFT. Vergadering van 18 maart Onderwerp Beantwoording raadsvragen in zake: Vragenlijsten GGD - Besluitvormend

BESLUIT OPSCHRIFT. Vergadering van 18 maart Onderwerp Beantwoording raadsvragen in zake: Vragenlijsten GGD - Besluitvormend BESLUIT OPSCHRIFT Vergadering van 18 maart 2014 nummer: 2014_BW_00173 Onderwerp Beantwoording raadsvragen in zake: Vragenlijsten GGD - vormend Beknopte samenvatting De VVD heeft raadsvragen gesteld naar

Nadere informatie

Samenvatting Jong; dus gezond!?

Samenvatting Jong; dus gezond!? Samenvatting Jong; dus gezond!? Deel III Gezondheidsprofiel regio Nieuwe Waterweg Noord, 2005-2008 Samenvatting rapport Jong; dus gezond!? Gezondheidssituatie van de Jeugd (2004-2006) Regio Nieuwe Waterweg

Nadere informatie

GGD Hollands Noorden. en wijkverpleegkundigen met S1-taken

GGD Hollands Noorden. en wijkverpleegkundigen met S1-taken GGD Hollands Noorden en wijkverpleegkundigen met S1-taken Waarom een GGD? Wet Publieke Gezondheidszorg (WPG): Gezondheidsbeschermende en gezondheidsbevorderende maatregelen voor de bevolking of specifieke

Nadere informatie

Nota gezondheidsbeleid Eemnes Aandachtpunten en/of mogelijkheden bij uitvoering van prioriteiten

Nota gezondheidsbeleid Eemnes Aandachtpunten en/of mogelijkheden bij uitvoering van prioriteiten Bijlage I. Aandachtpunten en/of mogelijkheden bij uitvoering van prioriteiten 3.1 schadelijk alcoholgebruik aansluitende lokale activiteiten uit het Plan van Aanpak uit. Het college zal nog een uitgewerkt

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG. Datum 20 december 2013 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG. Datum 20 december 2013 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter, > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Rijnstraat 50 2515 XP DEN HAAG T 070 340 79 11 F 070 340 78

Nadere informatie

Verslag regionale werkconferenties kiezen voor gezond leven

Verslag regionale werkconferenties kiezen voor gezond leven Verslag regionale werkconferenties kiezen voor gezond leven Aanleiding voor de werkconferenties Het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) brengt in het najaar van 2006 een tweede Preventienota

Nadere informatie

Informatie voor professionals

Informatie voor professionals Informatie voor professionals De GGD Noord- en Oost-Gelderland (GGD NOG) heeft, met ingang van het schooljaar 2014-2015, de werkwijze van de afdeling jeugdgezondheidszorg (deels) aangepast. In deze brief

Nadere informatie

Raadsvoorstel (gewijzigd)

Raadsvoorstel (gewijzigd) Raadsvoorstel (gewijzigd) BARCODE STICKER Nr. 2009-064 Houten, 17 november 2009 Onderwerp: Tweede kadernota Lokaal Gezondheidsbeleid 2010-2013 Beslispunten: 1. In te stemmen met de volgende in de tweede

Nadere informatie

het antwoord op de Basis GGZ

het antwoord op de Basis GGZ het antwoord op de Basis GGZ mentale ondersteuning direct en dichtbij Inhoudsopgave Indigo Wat is de Basis GGZ? Verwijscriteria Wat kan Indigo mij bieden? 1. POH-GGZ 2. Generalistische Basis GGZ Mirro:

Nadere informatie

Lokaal gezondheidsbeleid 2016-2020. Workshop 18 februari 2016

Lokaal gezondheidsbeleid 2016-2020. Workshop 18 februari 2016 Lokaal gezondheidsbeleid 2016-2020 Workshop 18 februari 2016 Programma 9.30 uur Welkom Toelichting VTV 2014 en Kamerbrief VWS landelijk gezondheidsbeleid Concept Positieve Gezondheid Wat is integraal gezondheidsbeleid?

Nadere informatie

Gezond meedoen in Sittard-Geleen. Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014

Gezond meedoen in Sittard-Geleen. Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014 Gezond meedoen in Sittard-Geleen Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 214 Dit is de samenvatting van het lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 214 Een nieuwe kijk

Nadere informatie

Toelichting aanvullende regeling Seksuele Gezondheidszorg

Toelichting aanvullende regeling Seksuele Gezondheidszorg Toelichting aanvullende regeling Seksuele Gezondheidszorg Per 1 januari 2012 worden de regelingen Aanvullende Curatieve Soa-bestrijding (ACS) en de Aanvullende Seksualiteitshulpverlening (ASH) geïntegreerd

Nadere informatie

Gezondheidsachterstanden. Gelijke kansen voor iedereen

Gezondheidsachterstanden. Gelijke kansen voor iedereen Gezondheidsachterstanden Gelijke kansen voor iedereen Goede gezondheid: niet voor iedereen Een goede gezondheid is een groot goed, voor de individuele burger én voor de samenleving als geheel. We worden

Nadere informatie

Wmo beleidsplan 2013 INLEIDING

Wmo beleidsplan 2013 INLEIDING December 2012 INLEIDING Het beleidsplan Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo) 2008-2011 heeft een wettelijk bepaalde werkingsduur van vier jaren. In 2012 is besloten dit beleidsplan met één jaar te

Nadere informatie

Depressie in Zeeland

Depressie in Zeeland Depressie in Zeeland Kernpunten 15.000 119.000 19 jr en ouder ernstige depressieve klachten milde depressieve klachten ernstig depressieve klachten 19-24 jarigen 10 % 2012-2016 34% 57% 19-24 jarigen milde

Nadere informatie

Bouwstenen nota volksgezondheid Renate Martens en Ivanka van der Veeken. Gemeente Drimmelen GGD West-Brabant:

Bouwstenen nota volksgezondheid Renate Martens en Ivanka van der Veeken. Gemeente Drimmelen GGD West-Brabant: Bouwstenen nota volksgezondheid 2013-2016 Gemeente Drimmelen GGD West-Brabant: Renate Martens en Ivanka van der Veeken Bouwstenen Evaluatieverslag nota volksgezondheid 2008-2011 Landelijke nota gezondheidsbeleid

Nadere informatie

Nota Lokaal Gezondheidsbeleid

Nota Lokaal Gezondheidsbeleid Nota Lokaal Gezondheidsbeleid 2012-2015 Wettelijk kader Gewijzigde Wet Publieke Gezondheid (januari 2012) Wijzigingen betreffen drie thema s, te weten: 1. Betere voorbereiding op infectieziektecrisis 2.

Nadere informatie

PREVENTIE VOOR POH-GGZ

PREVENTIE VOOR POH-GGZ PREVENTIE VOOR POH-GGZ ZORG BIEDEN DIRECT EN DICHTBIJ. DAAR STAAT INDIGO VOOR. HET LIEFST IN DE WIJK, LAAGDREMPELIG EN TOEGANKELIJK. VOOR IEDEREEN. MENTALE ONDERSTEUNING DIRECT EN DICHTBIJ INDIGO BIEDT

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG. Datum 23 juni 2015 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG. Datum 23 juni 2015 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter, > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag T 070 340 79 11 F 070 340

Nadere informatie

Onderwerp voortgangsrapportage brede school ontwikkeling

Onderwerp voortgangsrapportage brede school ontwikkeling Wethouder van Onderwijs, Jeugdzaken en Sport S. Dekker Gemeente Den Haag Retouradres: Postbus 12 600, 2500 DJ Den Haag Aan de Voorzitter van de Commissie Jeugd en Burgerschap Uw brief van Uw kenmerk Ons

Nadere informatie

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG. Datum 8 december 2014 Betreft: nieuwe opzet Leefstijlmonitoring

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG. Datum 8 december 2014 Betreft: nieuwe opzet Leefstijlmonitoring > Retouradres: Postbus 20350, 2500 EJ Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Rijnstraat 50 2515 XP Den Haag www.rijksoverheid.nl Bijlage(n)

Nadere informatie

Regionale nota gezondheidsbeleid Kennemerland

Regionale nota gezondheidsbeleid Kennemerland Regionale nota gezondheidsbeleid Kennemerland 2017-2020 Inhoud presentatie: Gezondheid Landelijke aanpak Regionale nota Speerpunten Wat doen we al Cijfers Lokale paragraaf? Vragen/reacties Wat is gezondheid?

Nadere informatie

Wethouder van Sociale Zaken, Werkgelegenheid en Economie. Uw commissie heeft bij de begrotingsbehandeling verzocht om nadere informatie over:

Wethouder van Sociale Zaken, Werkgelegenheid en Economie. Uw commissie heeft bij de begrotingsbehandeling verzocht om nadere informatie over: Wethouder van Sociale Zaken, Werkgelegenheid en Economie Henk Kool Gemeente Den Haag Retouradres: Postbus 12600, 2500 DJ Den Haag De voorzitter van Commissie Samenleving Uw brief van Uw kenmerk Ons kenmerk

Nadere informatie

Gemeentelijke rapportage Gezondheidsbevordering Jeugd Zoeterwoude

Gemeentelijke rapportage Gezondheidsbevordering Jeugd Zoeterwoude Jeugd Zoeterwoude Inleiding 3 1. Gezonde School 3 2. Verslavingspreventie 3 3. Sociaal-Emotionele Ontwikkeling 4 4. 2019 4 Gemeente Gemeente Zoeterwoude Verantwoordingsperiode 1-1-2018 t/m 31-12-2018 Publicatiedatum

Nadere informatie

De jeugdgezondheidszorg als bondgenoot bij preventie en begeleiding van jongeren en seks

De jeugdgezondheidszorg als bondgenoot bij preventie en begeleiding van jongeren en seks De jeugdgezondheidszorg als bondgenoot bij preventie en begeleiding van jongeren en seks Vanessa Peters, GGD Gelderland Midden Marinka de Feijter, GGD N-O Gelderland Ineke van der Vlugt, Rutgers WPF 1

Nadere informatie

preventie mentale ondersteuning direct en dichtbij

preventie mentale ondersteuning direct en dichtbij preventie ZORG BIEDEN DIRECT EN DICHTBIJ. DAAR STAAT INDIGO VOOR. HET LIEFST IN DE WIJK, LAAGDREMPELIG EN TOEGANKELIJK. VOOR IEDEREEN. mentale ondersteuning direct en dichtbij Indigo biedt niet alleen

Nadere informatie

Handreiking Gezonde Gemeente. Voor beleid en uitvoering in wijk en gemeente

Handreiking Gezonde Gemeente. Voor beleid en uitvoering in wijk en gemeente Handreiking Gezonde Gemeente Voor beleid en uitvoering in wijk en gemeente Handreiking Gezonde Gemeente Voor beleid en uitvoering in wijk en gemeente In de digitale Handreiking Gezonde Gemeente op Loketgezondleven.nl

Nadere informatie

Wethouder van Welzijn, Volksgezondheid en Emancipatie

Wethouder van Welzijn, Volksgezondheid en Emancipatie Wethouder van Welzijn, Volksgezondheid en Emancipatie H.P.G. van Alphen Gemeente Den Haag Retouradres: Postbus 12 600, 2500 DJ Den Haag Aan: de Commissie Maatschappelijke ontwikkeling Uw brief van Uw kenmerk

Nadere informatie

Onderwerp: Nota lokaal gezondheidsbeleid: Gezondheid, welzijn en welbevinden.

Onderwerp: Nota lokaal gezondheidsbeleid: Gezondheid, welzijn en welbevinden. Vergadering: 21 5 2013 Agendanummer: 7 Status: Opiniërend Portefeuillehouder: W. Zorge Behandelend ambtenaar L.W.Top, 0595 447716 E mail: gemeente@winsum.nl (t.a.v. L.W.Top) Aan de gemeenteraad, Onderwerp:

Nadere informatie

Heeft u kennis genomen van het artikel 'GGD moet stoppen met seksvragen aan 13-jarigen' in het algemeen Dagblad van 18 februari 2014?

Heeft u kennis genomen van het artikel 'GGD moet stoppen met seksvragen aan 13-jarigen' in het algemeen Dagblad van 18 februari 2014? VVD-fractie Harderwijk C. Van der Wal-Zeggeling p/a Spiekerweg 9 3849 PT HARDERWIJK datum: ons kenmerk: uw brief van: uw kenmerk: onderwerp: 17 april 2014 U14.002313 Beantwoording van schriftelijke vragen

Nadere informatie

11 epidemiologisch bulletin, 2012, jaargang 47, nummer 2

11 epidemiologisch bulletin, 2012, jaargang 47, nummer 2 11 epidemiologisch bulletin, 2012, jaargang 47, nummer 2 Gezond aan de slag! De Haagse nota 2012-2014 Hugo Verpoorten De nieuwe nota Gezond aan de slag! bevat de speerpunten van het sbeleid van Den Haag

Nadere informatie

Jeugdgezondheidszorg (4-19 jaar)

Jeugdgezondheidszorg (4-19 jaar) Jeugdgezondheidszorg (4-19 jaar) Folder voor ouders/verzorgers Welkom bij de GGD West-Brabant! Uw partner bij de gezonde groei en ontwikkeling van kinderen van 4 t/m 19 jaar Uw kind is of wordt binnenkort

Nadere informatie

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 29 januari 2018 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 29 januari 2018 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter, > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag T 070 340 79 11 F 070 340

Nadere informatie

Utrecht Gezond! Een succesvolle aanpak tussen gemeente en zorgverzekeraar

Utrecht Gezond! Een succesvolle aanpak tussen gemeente en zorgverzekeraar Utrecht Gezond! Een succesvolle aanpak tussen gemeente en zorgverzekeraar Utrecht gezond! Gemeente Utrecht en Door: Ellen van der Voorst en Victor Everhardt Achmea, divisie Zorg & Gezondheid werken samen

Nadere informatie

Preventie via de gemeentepolis. Samenvatting rapport Preventie en de gemeentepolis van BS&F

Preventie via de gemeentepolis. Samenvatting rapport Preventie en de gemeentepolis van BS&F Preventie via de gemeentepolis Samenvatting rapport Preventie en de gemeentepolis van BS&F Dit is een samenvatting van het rapport Preventie en de gemeentepolis van BS&F (februari 2017). Het rapport laat

Nadere informatie

Kinderen in West gezond en wel?

Kinderen in West gezond en wel? GGD Amsterdam Uitkomsten Amsterdamse gezondheidsmonitor basisonderwijs 13-14 Kinderen in West gezond en wel? 1 Wat valt op in West? Voor West zijn de cijfers van de Jeugdgezondheidsmonitor van schooljaar

Nadere informatie

INDIGO HET ANTWOORD OP DE BASIS GGZ

INDIGO HET ANTWOORD OP DE BASIS GGZ INDIGO HET ANTWOORD OP DE BASIS GGZ Inhoudsopgave Indigo Brabant 2 Wat is de Basis GGZ? 2 Wat kan Indigo mij bieden? 4 1. POH-GGZ 2. Generalistische Basis GGZ Specialistische GGZ 7 Heeft u vragen? 7 Contact

Nadere informatie

Kinderen in Centrum gezond en wel?

Kinderen in Centrum gezond en wel? GGD Amsterdam Uitkomsten Amsterdamse gezondheidsmonitor basisonderwijs 13-14 Kinderen in Centrum gezond en wel? 1 Wat valt op in Centrum? Voor Centrum zijn de cijfers van de Jeugdgezondheidsmonitor van

Nadere informatie

Kinderen in Zuid gezond en wel?

Kinderen in Zuid gezond en wel? GGD Amsterdam Uitkomsten Amsterdamse gezondheidsmonitor basisonderwijs 13-14 Kinderen in Zuid gezond en wel? 1 Wat valt op in Zuid? Voor Zuid zijn de cijfers van de Jeugdgezondheidsmonitor van schooljaar

Nadere informatie

uw antwoord op de Basis GGZ

uw antwoord op de Basis GGZ uw antwoord op de Basis GGZ mentale ondersteuning direct en dichtbij 2 Inhoudsopgave Indigo Wat is de Basis GGZ? Verwijscriteria Wat kan Indigo mij bieden? 1. POH-GGZ 2. Generalistische Basis GGZ Mirro:

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG

Aan de Voorzitter van de Tweede kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20301 2500 EH Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Directoraat-Generaal Preventie, Jeugd en Sancties Schedeldoekshaven

Nadere informatie

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG De voorzitter van de Tweede Kamer der StatenGeneraal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Ons kenmerk Inlichtingen bij Doorkiesnummer Den Haag Onderwerp Bijlage(n) Uw brief Seksuele gezondheid Een goede seksuele

Nadere informatie

Aan de slag. Geestelijk gezond

Aan de slag. Geestelijk gezond Direct aan de slag Geestelijk gezond Iedereen streeft naar een gezond leven. Daarin past de zorg voor lichaam en geest. Niet alleen omdat mensen daar zelf bij gebaat zijn, maar ook omdat onze omgeving

Nadere informatie

JEUGDGEZONDHEIDSZORG 4-19 JAAR

JEUGDGEZONDHEIDSZORG 4-19 JAAR JEUGDGEZONDHEIDSZORG 4-19 JAAR EEN GEZONDE JEUGD HEEFT DE TOEKOMST Kinderen zijn lichamelijk, geestelijk en sociaal voortdurend in ontwikkeling. Bij de meeste kinderen gaat dit zonder al te grote problemen.

Nadere informatie

PILOT GEZONDHEIDSONDERZOEK 15/16-JARIGEN

PILOT GEZONDHEIDSONDERZOEK 15/16-JARIGEN CHECK UITKOMSTEN PILOT GEZONDHEIDSONDERZOEK 15/16-JARIGEN Gezondheid Relaties Lichaam Seksuele ontwikkeling Gevoel Alcohol, drugs & gamen 2 Doel gezondheidsonderzoek Jongeren vragen niet makkelijk om hulp,

Nadere informatie

Gezond meedoen in Vaals. Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014

Gezond meedoen in Vaals. Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014 Gezond meedoen in Vaals Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 214 Dit is de samenvatting van het lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 214 Een nieuwe kijk op gezondheid

Nadere informatie

Gezond meedoen in Kerkrade. Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014

Gezond meedoen in Kerkrade. Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014 Gezond meedoen in Kerkrade Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 214 Dit is de samenvatting van het lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 214 Een nieuwe kijk op gezondheid

Nadere informatie

Gezond meedoen in Simpelveld. Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014

Gezond meedoen in Simpelveld. Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014 Gezond meedoen in Simpelveld Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 214 Dit is de samenvatting van het lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 214 Een nieuwe kijk op

Nadere informatie

B&W-Aanbiedingsformulier

B&W-Aanbiedingsformulier B&W.nr. 08.1145, d.d. 25 november 2008 B&W-Aanbiedingsformulier Onderwerp Sluiten samenwerkingsconvenant 'Veerkracht' in het kader van preventie van depressie bij ouderen in Leiden Zuidwest BESLUITEN Behoudens

Nadere informatie

Gezondheidsmonitoren jongeren en ouderen. Meta Moerman Cie Welzijn gemeente Neerijnen 19 juni 2012

Gezondheidsmonitoren jongeren en ouderen. Meta Moerman Cie Welzijn gemeente Neerijnen 19 juni 2012 Gezondheidsmonitoren jongeren en ouderen Meta Moerman Cie Welzijn gemeente Neerijnen 19 juni 2012 Wat is E-MOVO q Onderzoek onder 2 e en 4 e klassers, nu 3 e keer q Vragenlijst wordt digitaal in klas ingevuld

Nadere informatie

De jeugd van tegenwoordig. Resultaten uit Gezondheidsonderzoek Jeugd 2016 Bestuurscommissie 6 juli 2017

De jeugd van tegenwoordig. Resultaten uit Gezondheidsonderzoek Jeugd 2016 Bestuurscommissie 6 juli 2017 De jeugd van tegenwoordig Resultaten uit Gezondheidsonderzoek Jeugd 2016 Bestuurscommissie 6 juli 2017 1 Inhoud Waartoe, hoe en wat? Wat kenmerkt de jeugd van tegenwoordig? Patronen voor preventie En verder

Nadere informatie

Lokale paragraaf gezondheidsnota

Lokale paragraaf gezondheidsnota Lokale paragraaf gezondheidsnota Aanleiding: Gemeenten hebben de wettelijke taak om de gezondheid van hun burgers te beschermen en te bevorderen. Deze taak staat beschreven in de Wet Publieke Gezondheid.

Nadere informatie

Deel ggz vanaf 2008 in het basispakket

Deel ggz vanaf 2008 in het basispakket Deel ggz vanaf 2008 in het basispakket Behandeling psychische problemen voortaan in het basispakket van uw zorgverzekering In deze brochure leest u hoe het is geregeld na 1 januari 2008 Ministerie van

Nadere informatie

Gezond meedoen in Valkenburg aan de Geul. Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014

Gezond meedoen in Valkenburg aan de Geul. Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014 Gezond meedoen in Valkenburg aan de Geul Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 214 Dit is de samenvatting van het lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 214 Een nieuwe

Nadere informatie

Handreiking Gezonde Gemeente. Voor beleid en uitvoering in wijk en gemeente

Handreiking Gezonde Gemeente. Voor beleid en uitvoering in wijk en gemeente Handreiking Gezonde Gemeente Voor beleid en uitvoering in wijk en gemeente Handreiking Gezonde Gemeente Voor beleid en uitvoering in wijk en gemeente In de digitale Handreiking Gezonde Gemeente op Loketgezondleven.nl

Nadere informatie

llochtone meiden en vrouwen in-zicht

llochtone meiden en vrouwen in-zicht 2010 PROJECTEN Nieuwsbrief INHOUD Allochtone meiden & vrouwen in-zicht (Vervolg project) Kinderen aan zet (Onderzoek naar de gevolgen voor kinderen van het hebben van een moeder die seksueel misbruikt

Nadere informatie

1. Buurtsportcoach Sport en Zorg, 0.4 fte

1. Buurtsportcoach Sport en Zorg, 0.4 fte 1. Buurtsportcoach Sport en Zorg, 0.4 fte Bevolking Doesburg De gemeente Doesburg heeft 11.437 inwoners. 30-39: 1129 Daarvan is 39% tussen de 40 64 jaar ( 4455) en 21% boven de 65 jaar ( (Bron: CBS 2014).

Nadere informatie

Bijlage 3 Jaarprogramma gemeente Meerssen 2008 (inclusief Jeugdgezondheidszorg)

Bijlage 3 Jaarprogramma gemeente Meerssen 2008 (inclusief Jeugdgezondheidszorg) Bijlage 3 Jaarprogramma gemeente Meerssen 2008 (inclusief Jeugdgezondheidszorg) Deze bijlage is een eerste aanzet. Aan de hand van het nieuwe productenboek van de GGD Zuid - Limburg zal het jaarprogramma

Nadere informatie

Aan de gemeenteraad. juni Beste raadsleden,

Aan de gemeenteraad. juni Beste raadsleden, Raadhuislaan 6, Rockanje Postadres: Postbus 550, 3235 ZH Rockanje E-mailadres: gemeente@westvoorne.nl Telefoon (0181) 40 80 00 Fax (0181) 40 80 99 Uw kenmerk: Aan de gemeenteraad Uw brief van: Ons kenmerk:

Nadere informatie

Activiteiten gericht op het behalen van de doelstellingen van de Regionale Nota Gezondheidsbeleid

Activiteiten gericht op het behalen van de doelstellingen van de Regionale Nota Gezondheidsbeleid Activiteiten gericht op het behalen van de doelstellingen van de Regionale Nota Gezondheidsbeleid 2016-2019 Bijlage bij adviesnota AB 2 juli 2015 20 mei 2015 Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Gezondheidsbescherming

Nadere informatie

Bijlage Menukaart Kinderen sportief op gewicht (KSG) 2014 B-Fit 2-4 Doelgroep 0-4 jarigen

Bijlage Menukaart Kinderen sportief op gewicht (KSG) 2014 B-Fit 2-4 Doelgroep 0-4 jarigen A) Kosten en uren Geef hieronder inzicht in de kosten en uren die nodig zijn om met de interventie aan de slag te gaan. De interventie staat beschreven zoals deze er op dit moment uit ziet. Bij interventies

Nadere informatie

Subsidieplafonds Subsidieplafonds 2016

Subsidieplafonds Subsidieplafonds 2016 Subsidieplafonds Subsidieplafonds 1 0360_15 Subsidieplafonds V1 Subsidieplafonds 2 Subsidieplafonds Beoogd Maatschappelijk Effect stelling Bedrag Jaarlijkse subsidie Samenredzaamheid 1. Ambitie Bewoners

Nadere informatie

In het Delen Achter de Duinen rapport wordt benadrukt dat een aanzienlijke groep kinderen uit veelal arme gezinnen zonder ontbijt naar school gaat.

In het Delen Achter de Duinen rapport wordt benadrukt dat een aanzienlijke groep kinderen uit veelal arme gezinnen zonder ontbijt naar school gaat. Typ teksttyp teksttyp tekst Rabin S. Baldewsingh Wethouder van Sociale Zaken, Werkgelegenheid, Wijkaanpak en Sport 060 Retouradres: Postbus 12600, 2500 DJ Den Haag Aan de voorzitter van de Commissie Samenleving

Nadere informatie

De lessen kunnen op elk gewenst tijdstip bekeken worden. Aantal deelnemers. Pedagoog. Jeugdverpleegkundige.

De lessen kunnen op elk gewenst tijdstip bekeken worden. Aantal deelnemers. Pedagoog. Jeugdverpleegkundige. 4.2.12. Digitale opvoedondersteuning voor ouders van het jonge kind Ondersteuning in de vorm van een aantal online lessen voor ouders met kinderen tot 4 jaar, om ze voor te bereiden op de (toekomstige)

Nadere informatie

Gezondheidsenquête Methode en respons

Gezondheidsenquête Methode en respons Gezondheidsenquête 2016 1. Methode en respons Gezondheidsenquête Haaglanden 2016 1. Methode en respons 1 Mei 2017 Inhoudsopgave Inleiding... 3 Achtergrond... 3 Doel van het onderzoek... 4 Onderzoeksopzet...

Nadere informatie

Preventie in Gooise Meren. Preventie in het Sociaal domein

Preventie in Gooise Meren. Preventie in het Sociaal domein Preventie in Gooise Meren Preventie in het Sociaal domein Preventie: brede opgave Samen werken aan een vitale samenleving: prettig leefbaar, veilig, toegankelijk, gezond en betrokken Domein overstijgend:

Nadere informatie

Regie, zorg aan en preventie van gezondheidsachterstanden bij asielzoekers

Regie, zorg aan en preventie van gezondheidsachterstanden bij asielzoekers Regie, zorg aan en preventie van gezondheidsachterstanden bij asielzoekers Hier komt tekst RIB - 8 juni 2017 Jan Hier Braat komt ook tekst Evy Hochheimer Opvang asielzoekers en Gezondheidszorg Asielzoekers

Nadere informatie

Gezond meedoen in Stein. Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014

Gezond meedoen in Stein. Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014 Gezond meedoen in Stein Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 214 Dit is de samenvatting van het lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 214 Een nieuwe kijk op gezondheid

Nadere informatie

de veiligheid in de dorpen te behouden en waar mogelijk te versterken en overlast tegen te gaan.

de veiligheid in de dorpen te behouden en waar mogelijk te versterken en overlast tegen te gaan. Prestatieafspraken Jongeren(opbouw)werk 2012 In de kaders staan de doelstellingen van de productgroepen zoals de gemeente Geldermalsen die kent in het kader van de WMO. Per kader zijn de relevante doelstellingen

Nadere informatie

Werkinstructie benaderen intermediairs Sense

Werkinstructie benaderen intermediairs Sense Werkinstructie benaderen intermediairs Sense BIJLAGE 7 Voorbeeld van de opzet van de presentatie in PowerPoint BIJLAGE 7 VOORBEELD VAN DE OPZET VAN DE PRESENTATIE IN POWERPOINT] 1 WERKINSTRUCTIE BENADEREN

Nadere informatie

Gezond meedoen in Heerlen. Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014

Gezond meedoen in Heerlen. Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014 Gezond meedoen in Heerlen Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 214 Dit is de samenvatting van het lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 214 Een nieuwe kijk op gezondheid

Nadere informatie

Gezond meedoen in Gulpen-Wittem. Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014

Gezond meedoen in Gulpen-Wittem. Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014 Gezond meedoen in Gulpen-Wittem Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 214 Dit is de samenvatting van het lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 214 Een nieuwe kijk

Nadere informatie

Jaarcijfers 2012. Regionaal Centrum voor Seksuele Gezondheid zuidelijk Zuid-Holland. GGD Hollands Midden GGD Rotterdam-Rijnmond GGD Zuid-Holland-Zuid

Jaarcijfers 2012. Regionaal Centrum voor Seksuele Gezondheid zuidelijk Zuid-Holland. GGD Hollands Midden GGD Rotterdam-Rijnmond GGD Zuid-Holland-Zuid Regionaal Centrum voor Seksuele Gezondheid zuidelijk Zuid-Holland GGD Hollands Midden GGD Rotterdam-Rijnmond GGD Zuid-Holland-Zuid Juni 2013 Samenstelling: Hannelore Götz, arts Maatschappij en Gezondheid

Nadere informatie

> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG

> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Rijnstraat 50 2515 XP DEN HAAG T 070 340 79 11 F 070 340 78

Nadere informatie

agendanummer afdeling Simpelveld VI- 38 Burgerzaken 21 oktober 2008 onderwerp Uitvoeringsnota Gemeentelijk gezondheidsbeleid

agendanummer afdeling Simpelveld VI- 38 Burgerzaken 21 oktober 2008 onderwerp Uitvoeringsnota Gemeentelijk gezondheidsbeleid Aan de raad agendanummer afdeling Simpelveld VI- 38 Burgerzaken 21 oktober 2008 onderwerp Uitvoeringsnota Gemeentelijk gezondheidsbeleid 2008-2011 Inleiding Op grond van Wet Collectieve Preventie Volksgezondheid

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 29 maart 2018 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 29 maart 2018 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter, > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag T 070 340 79 11 F 070 340

Nadere informatie

Gezond meedoen in Maastricht. Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014

Gezond meedoen in Maastricht. Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014 Gezond meedoen in Maastricht Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 214 Dit is de samenvatting van het lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 214 Een nieuwe kijk op

Nadere informatie

Gezond meedoen in Schinnen. Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014

Gezond meedoen in Schinnen. Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2014 Gezond meedoen in Schinnen Samenvatting Lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 214 Dit is de samenvatting van het lokaal rapport Volksgezondheid Toekomst Verkenning 214 Een nieuwe kijk op gezondheid

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG. Datum 2 september 2014 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG. Datum 2 september 2014 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter, > Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 2008 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Rijnstraat 50 255 XP DEN HAAG T 070 340 79 F 070 340 78 34

Nadere informatie

JEUGDGEZONDHEIDSZORG 4-19 JAAR

JEUGDGEZONDHEIDSZORG 4-19 JAAR JEUGDGEZONDHEIDSZORG 4-19 JAAR INFORMATIE VOOR OUDERS / VERZORGERS Een gezonde jeugd heeft de toekomst Kinderen zijn lichamelijk, geestelijk en sociaal voortdurend in ontwikkeling. Bij de meeste kinderen

Nadere informatie