INGENIEURSMAGAZINE 08/ MAANDBLAD VAN DE VLAAMSE INGENIEURSKAMER

Transcriptie

1 MAANDBLAD VAN DE VLAAMSE INGENIEURSKAMER 08/ INGENIEURSMAGAZINE VIK, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem jaargang 46, nummer 08/09, augustus-september 2008 maandelijks tijdschrift, verschijnt niet in juli en augustus afgiftekantoor ANTWERPEN X- P2A8632

2

3 Commentaar I-mag Ingenieursmagazine is een uitgave van de Vlaamse Ingenieurskamer vzw Lid van World Federation of Engineering Organisations (WFEO) van de UNESCO. Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers (U.P.P.) VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Ing. Bart Demol MSc, Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem HOOFDREDACTEUR Ing. Noël Lagast MSc EINDREDACTIE Luc Vander Elst REDACTIERAAD Ing. I. Born MSc - Ing. B. Demol MSc Ing. H. Derycke MSc - Ing. K. De Wever MSc Ing. N. Lagast MSc - Ing. G. Roymans MSc Ing. W. Samyn MSc - Ing. L. Wezenbeek MSc REDACTIESECRETARIAAT Francine Demaret SECRETARIAAT VIK Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem Tel Fax Website: ing@vik.be Doorlopend open van uur tot uur LIDMAATSCHAPSBIJDRAGEN rek.nr.: ,00 voor technisch en industrieel ingenieurs, die meer dan drie jaar gediplomeerd zijn; voor geassocieerde leden 33,00 voor hen, die 3 jaar of minder dan drie jaar gediplomeerd zijn; voor een samenwonend lid; voor gepensioneerden 17,00 voor studenten-industrieel ingenieur 77,00 voor leden woonachtig in het buitenland 550,00 voor bedrijven, scholen, instellingen, enz. met meer dan 250 werknemers 275,00 voor bedrijven, scholen, instellingen, enz. met minder dan 250 werknemers DRUKKERIJ & LAY-OUT Drukkerij SLEURS nv, Overpelt Tel Fax Voor de ondertekende artikels zijn alleen de auteurs aansprakelijk. COVER Meetapparatuur Metris Netwerken: ook voor jongeren een noodzaak! Het woord was enkele jaren geleden nauwelijks in gebruik, maar duizenden pasten het in allerlei domeinen van de maatschappij al wel toe. Vaak gebeurde dat beroepshalve, uit noodzaak of als maatschappelijk vangnet of netwerk. Het woord spreekt niet alleen tot de verbeelding, maar het leunt ook aan bij een realistische visie. Mensen hebben behoefte aan contact met anderen. Daarom nog niet met om het even wie. Meestal zoekt iemand steun bij gelijken, niet noodzakelijk in de brede betekenis van het woord, maar vaak specifiek en doelgericht. Zo vormen mensen met eenzelfde opleiding een gezamenlijk platform of netwerk. Ingenieurs, architecten en zovelen anderen 'netwerken'. Voor de industrieel ingenieurs geldt het netwerk van de Vlaamse Ingenieurskamer. Sinds een halve eeuw brengt ze duizenden industrieel ingenieurs in contact met elkaar en met andere netwerken. Een netwerk is ook een platform om te lobbyen, een andere taak van de VIK. We staan er niet elke dag bij stil, maar de kracht van het VIK-netwerk is, tot over de landsgrenzen heen, wijdvertakt. Binnen de VIK heeft men ook deelnetwerken: voor de businesssector, de onderwijssector, de openbare diensten, zelfstandigen, studenten en senioren. De VIK biedt de collega's een klankbord om snel toegang te krijgen tot de juiste informatie, om bij te leren en op te treden inzake de internationale erkenning van het diploma. Netwerken is professionaliseren, is meer halen uit uw graad en diploma. Netwerken maakt het mogelijk kennis om te zetten in innovatie, een visie uit te werken en ze op een efficiëntere manier te realiseren. Wie niet aan een netwerk deelneemt, blijft aan de zijlijn staan en laat kansen verloren gaan. Het opbouwen van een netwerk moet in een vroeg stadium gebeuren, van bij het behalen van het diploma. Er wordt ongetwijfeld fors geïnvesteerd in studie en opleidingen. Met het behalen van het diploma van industrieel ingenieur is een korte periode afgesloten in het leven van de jonge industrieel ingenieur. Een veel langere fase - die van de tewerkstelling - sluit daar nu bij aan. Met de VIK staat u nooit alleen met uw vragen over de uitbouw van uw beroepsloopbaan. Industrieel ingenieurs maken een beetje aanspraak op het patent van een eigen 'merkessentie'. Dat is historisch gegroeid en op zich uniek in heel wat aspecten. De typische eigenheid van het diploma ligt onder meer ook aan de basis van de VIK, als gezaghebbende en gewaardeerde organisatie. Met dit septembernummer van I-mag begint ook het nieuwe werkjaar van de VIK. Het is meteen een gelegenheid om, als u nog geen lid van de VIK zou zijn, u vandaag nog te laten registreren. Daarmee gaat ook uw belangrijk netwerk van start. Ik ben overtuigd dat u er graag wil bijbehoren. Alvast welkom bij de club! Ing. Joseph NEYENS MSc Algemeen voorzitter VIK Jaarlijkse algemene statutaire ledenvergadering zaterdag 25 oktober uur - VIK-huis Info en inschrijving: francine.demaret@vik.be 3 I-mag augustus - september 2008

4 Inhoud Commentaar Netwerken, een noodzaak Inhoudstafel Soudal: van eenmanszaak tot Europese speler Technologie Metris brengt totaaloplossingen voor micrometrologie Technologie Modern Times Technologie Naar digitale gegevensuitwisseling over kabels en leidingen Centrum industrie In de kijker: Metris Afdeling Leuven - Hageland Nieuws van de afdelingen VLHORA, VLIR en EURASHE onder één dak Netwerk VIK reikt prijzen uit bij proclamaties Netwerk Opleiding bouwmanager succesvol in Roemenië Netwerk Groot verschil in opleiding in Vlaanderen en Wallonië Netwerk Veiligheid is verantwoordelijkheid voor elke ingenieur Studiegroep in de kijker Activiteiten van de studiegroepen Puzzelaar Denken & doen Lead auditor course ISO 9001:2000 Vik Vorming Hoe prospecten succesvol benaderen? Vik Vorming de masterclass Fellow bouwmanager van start Vik Vorming Duurzaam bouwen Vik Vorming Ventilatietechnieken Vik Vorming Symposia voor het najaar Vik Vorming Cursusagenda Vik Vorming I-mag augustus - september

5 technologie TECHNOLOGIE Van eenmanszaak tot Europese speler Soudal blijft jaar na jaar sterk groeien TURNHOUT. Halverwege september bezoekt de regionale afdeling Kempen het bedrijf Soudal. Dat en het gegeven dat Soudal 17 industrieel ingenieurs tewerkstelt in de meest uiteenlopende functies waren al goede redenen om het bedrijf eens voor het voetlicht te plaatsen. Maar daarnaast leest het verhaal van Soudal ook als een trein en is de stichter en bezieler van het bedrijf, Vic Swerts, een typevoorbeeld van een 'American dream': de zoon van een melkboer staat nu aan het hoofd van een bedrijf met werknemers. In 1966 nam Vic Swerts een lasbedrijfje aan de Antwerpse Ossenmarkt over. Vooral de productie van polyesterplamuur interesseerde hem. Na enige tijd kreeg hij van Bayer de toelating om siliconen te produceren, een product waar op dat moment maar weinig mensen in geloofden. Het bedrijfje groeide langzaam, verhuisde naar Turnhout en produceerde het eerste jaar kokers siliconen. Na tien jaar liet Vic Swerts een eerste productiehal bouwen in het industriepark van Turnhout. In 1981 veranderde de naam in Soudal nv. Uitbreiding, overnames, verhoogde export en de diversificatie van producten leidden ertoe dat Soudal nv vandaag in dertig landen gevestigd is, personeelsleden telt en een heel breed en innovatief gamma van materialen aanbiedt. Professionalisering Vandaag rollen er maar liefst kokers per dag van de band, verhoogt Soudal jaarlijks zijn omzet met bijna 40 miljoen euro en groeit het personeelsbestand jaarlijks met zowat 100 eenheden aan. Het gevolg van een doorgedreven professionalisering? Vic Swerts, voorzitter van Soudal: Je begint te professionaliseren op het moment dat je begint. Toen ik in 1966 begon, volgde snel de crisis van de jaren '70. Maar we groeiden ook toen jaarlijks met 50%. Het verschil ligt vooral in 'doorzetten en het willen doen'. Let op: wij zijn gegroeid met vallen en opstaan en met een hoop stommiteiten. Nu zijn het specialisten die de professionalisering aanpakken en beter stroomlijnen. Luc Thys, marketingdirecteur: Onze aanpak ligt helemaal in de lijn van de persoonlijkheid van Vic Swerts. Voor internationaal succes hoef je niet in álles beter te zijn. Je mag natuurlijk ook niet slechter zijn. Je moet minstens mee kunnen en je moet beter zijn in de dingen die tellen: logistiek, prijs, innovatie. En je moet net dat beetje meer doen om de klanten tevreden te stellen. De laatste 20 jaar zijn we geëvolueerd naar een veel technischere en veel innovatievere speler op de markt. Wij schrijven vandaag mee de innovaties in onze sector. We hebben een aantal wereldprimeurs, die nog niemand ons heeft nagedaan. Voor internationaal succes hoef je niet in álles beter te zijn. Je mag natuurlijk ook niet slechter zijn. Soudal heeft 300 formules voor silicone in huis en maakt voor de professionele wereld spitsproducten voor een zeer specifieke toepassing. Nochtans maken siliconen nu nog slechts 30% uit van het productenaanbod. Dat komt onder meer omdat Soudal veel belang hecht aan vernieuwing en in de loop van zijn bestaan enkele keren de juiste strategische keuzes heeft gemaakt. Vic Swerts: Het nieuwe research- and developmentcenter dat we hiernaast bouwen, geeft aan dat we nog altijd volledig willen inzetten op innovatie. Het gebouw overstijgt eigenlijk wat voor Turnhout mogelijk is. Iedereen weet dat het ontzettend moeilijk is om nog goede mensen te vinden. Daarom zetten we een wat prestigieuzer gebouw neer, waar we goede mensen willen in krijgen die fier zijn om bij Soudal te werken. Doe-het-zelf Vandaag rollen er ruim kokers per dag van de band bij Soudal. Luc Thys: We zijn enerzijds Luc Thys gegroeid via de productsegmenten: siliconen in de jaren 70, daarna de complementaire polyurethaanschuimen en later de lijmen. Dan is er de doe-het-zelfwereld bijgekomen. We hadden de technologie van de producten in huis, maar qua logistiek en vermarkting was dat een heel nieuwe 5 I-mag augustus - september 2008

6 TECHNOLOGIE manier van werken. Als je binnen de 24 uur moet leveren in een achterhoek in Hongarije, dan heb je een ander logistiek apparaat nodig dan wanneer je wekelijks aan professionelen moet leveren. De laatste 20 jaar zijn we geëvolueerd naar een veel technischere en veel innovatievere speler op de markt. Negentig procent van de Soudal-productie is bestemd voor export naar zowat 100 verschillende landen. Vic Swerts: We spelen mee op de Europese markt. Op de wereldmarkt durf ik niet zeggen. België is nu eenmaal een klein land met een kleine afzetmarkt. Er is voor ons meer buitenland dan binnenland. Als je wil groeien, moet je over de grenzen kijken. In het buitenland proberen we altijd klein te beginnen. Afhankelijk van de man die aan het Soudal-roer staat in dat land, lukt dat of lukt dat niet. Het is niet overal een even groot succes. Wat vooral belangrijk is, is doorzetten. Wij willen de nummer één, twee of drie zijn op de Europese markt en - als het kan - de technische evolutie juist voor blijven. Maar anderzijds wil ik ook mijn sociale functie naar behoren kunnen blijven vervullen, want op de duur heb je ook een sociale functie als werkgever. Ik doe nog veel meer dan alleen geld verdienen. Ik doe nogal wat 'goede werken', maar het is natuurlijk gemakkelijk om van veel een gedeelte weg te geven. Mijn ambitie is om Soudal te laten groeien en genoeg kapitaal te behouden om zelfstandig te blijven. Er is voor ons meer buitenland dan binnenland. Geheel Luc Thys: Soudal is in schuim echt wel een van de grote spelers, maar het geheel is is belangrijk. Wij spelen op verschillende productsegmenten. Als één productsegment het moeilijker krijgt, kun je hopelijk nog voort met een ander productsegment. Het geheel als bedrijf moet de delen blijven overstijgen, jaar na jaar. Wij zijn bijna nergens de grootste, maar in ons totale productengamma zijn wij wel een van de grote spelers. Tekst: Luc VANDER ELST Foto's: SOUDAL NV Vic Swerts: een portret in zeven uitspraken Vic Swerts is het typevoorbeeld van een ondernemer die het gemaakt heeft, maar nooit vergeten is hoe hij begonnen is. Hij is een ondernemer met een hart voor zijn bedrijf, een hart voor zijn mensen en een hart voor de wereld daarbuiten. Big business met een menselijk gelaat: een beeld van de oprichter en voorzitter van Soudal aan de hand van zeven uitspraken. > Ooit was ik fier dat dit bedrijf een onemanshow was. Maar ik weet al lang dat een onemanshow heel beperkend is. Als die ene man weg is, valt het kaartenhuisje ineen. > Ik ben hier nog wel het hoofd, maar ik heb heel veel goede teamspelers. Dat is de reden van ons succes: we hebben een geweldig orkest, maar eigenlijk bespeel ik geen enkel instrument. Je kunt tot op grote hoogte fantastische orkesten uitbouwen zonder zelf beroepsmuzikant te zijn. > Je moet altijd proberen om iets meer te doen dan de anderen. Ik was thuis de oudste en ik moest het voorbeeld geven: werken dus! Er hing thuis geen studiesfeer en ik had dus ook geen goede schoolresultaten, maar ik heb wel leren doorzetten, iets meer doen dan de andere. Je moet geen tien seconden voorlopen op honderd meter. Een honderdste van een seconde is genoeg. > Men heeft mij ooit eens gevraagd of ik altijd groter wou worden. Eigenlijk wou ik niet groot worden. Ik heb gewoon mijn best gedaan. Het is eten of opgegeten worden. Ik wil minstens even goed doen als de concurrentie en ze liefst zelfs voor blijven. Wij zijn wereldberoemd in Turnhout, maar je moet dat echt relativeren: op wereldvlak betekent dat niets. Vic Swerts > Financieel gezien had iedereen meer kansen om iets te bereiken dan ik. Alle stopverffabrikanten mochten siliconen maken. Ik kende daar niets van, maar ik heb die kans niet laten liggen. > Ik heb altijd geopteerd voor heel straffe medewerkers, omdat mijn plaats toch niet in vraag werd gesteld. Elk bedrijf kan of durft dat niet, want heel goede elementen betekenen vaak concurrentie voor de andere functies in huis. > Ik had er veel voldoening van om mensen te kunnen een plezier doen en daar ook nog geld aan te verdienen. Dat was een ingesteldheid. Dat heeft te maken met een soort middenstandsgevoel, denk ik. Als mensen tevreden zijn, dan heb je een win-winsituatie. Anders lijkt het op profiteren en daar hou ik niet van. LVE VIK-afdeling Kempen brengt een bezoek aan Soudal op 15 oktober: zie Nieuws uit de afdelingen. I-mag augustus - september

7 TECHNOLOGIE De uitdagingen voor de ingenieurs van Soudal De ingenieurs bij Soudal werken in de meest uiteenlopende afdelingen: verkoop, productie, kwaliteitscontrole, onderzoek en ontwikkeling, labo, enz. We laten 3 van de 17 ingenieurs aan het woord. Ing. Jan Verbruggen MSc is hoofd van de technische service, de schakel tussen ontwikkeling en klant, die de klanten de juiste professionele toepassingen aanbeveelt en nagaat welke professionele toepassingen de klanten precies willen. Ik schrijf lastenboeken op maat van de klant. Als we voor een grote klant een formule op maat maken, dan gaan we na hoe die klant werkt, wat zijn eisen zijn en hoe het product wordt verwerkt. Dat gieten we in een mooie omschrijving met de verschillende parameters. Jan studeerde in 1987 af aan de Karel de Grotehogeschool als industrieel ingenieur scheikunde. Hij is Ing. Jan Verbruggen MSc aan zijn tweede arbeidsperiode bij Soudal bezig. Wat we hier doen, heeft in feite meer te maken met mechanica. Scheikunde komt er ook wel bij te pas. We gaan bijvoorbeeld na wat de invloed van een zuur op een doorhardend product is. Als men mij komt zeggen dat een product geel wordt, dan zoek ik uit waarom. Het spectrum van de producten is heel breed. Niemand kan alles weten. Ik hou me vooral bezig met beglazing, maar je kit af tussen glas en kader. Dat kader kan verf zijn, maar het kan ook aluminium met een poedercoating zijn en in die poedercoating kan dan een antigraffitiproduct zitten. Dat wil zeggen dat er niks pakt op die coating, dus ook geen silicone. Dan moeten we weer een trucje vinden om die silicone toch te laten hechten op die coating. Je moet het dus veel breder bekijken. Elk nieuw materiaal levert ons nieuwe uitdagingen op. Voor de komende tien, twintig jaar hebben we nog uitdagingen genoeg. Ing. Bob Laurent MSc is hoofd van de kwaliteitscontrole bij Soudal. Hij is industrieel ingenieur in de biochemie. Hij studeerde af bij Groep T en volgde een aanvullende vorming kwaliteitsingenieur in Antwerpen. Bob Laurent wordt geconfronteerd met heel veel verschillende eigenschappen van veel verschillende producten. De kwaliteit wordt gecontroleerd vanaf de aanvoer van grondstoffen, over de menging tot aan het eindproduct. Bij de ingangscontrole werken we vooral met certificaten van leveranciers, maar we doen ook enkele steekproeven, omdat bepaalde grondstoffen tijdens het transport kunnen veranderen van eigenschap. Ing. Bob Laurent MSc Bij de menging keurt de operator vaak zelf. Met steekproeven drijven we die kwaliteitscontrole nog op. Soudal heeft kwaliteit altijd hoog in het vaandel gedragen. De metingen leveren almaar betere cijfers op. Ik ben bij Soudal op de productieafdeling begonnen in september Eerst was ik vooral verantwoordelijk voor menging en afvulling. Toen de plaats voor kwaliteitsverantwoordelijke vrijkwam ben ik daarin doorgegroeid. Het bedrijf was kleiner, toen ik hier begon, maar het groeide, ook richting buitenland. Een internationaal bedrijf in volle expansie, zoals dit, biedt kansen om binnen de firma te groeien en dat maakt het boeiend. Elke dag is bij wijze van spreken een uitdaging. Bob Laurent heeft de ambitie om nog wat hogerop te geraken in het bedrijf. Ik ben hier graag. Als vrij jonge ingenieur zit ik toch al in een serieuze positie voor een bedrijf van deze grootte. Wat niet wil zeggen dat ik niet nog verder wil gaan. Het leuke hier is dat je als jonge ingenieur een paar keer met je hoofd tegen de muur kan lopen en dat mag ook. Je mag hier nog leren uit je fouten. Zo breid je je groeipotentieel uit. Ing. Luc Loos MSc werkt voor onderzoek en ontwikkeling en is specialist op het gebied van silicone. Hij studeerde af in chemie, in Geel en later bij De Naeyer. Ik ben hier in 1980 begonnen als pas afgestudeerde. Ik heb uit drie aanbiedingen voor deze job gekozen, omdat dit het meest technisch was. Wij doen hier aan productontwikkeling en productverbetering in de breedste zin van het woord. Bij de ontwikkeling van nieuwe producten Ing. Luc Loos MSc gaan we deels voort op eigen technologie en deels op technologieën die ons worden aangereikt door nieuwe of bestaande leveranciers, zoals Bayer en Wacker. Als we zelf iets uitzoeken, dan is het meestal op basis van bestaande technologieën, want we hebben al heel wat in huis. Toen Luc bij Soudal begon, werkten er 26 mensen. Aanvankelijk deed ik ontwikkeling, kwaliteitscontrole en technical service, maar naarmate Soudal groeide, is dat allemaal in aparte diensten overgegaan. Als er een product verandert, of de verwerkingsomstandigheden veranderen, dan moeten wij nieuwe oplossingen uitdokteren. Soms heeft dat te maken met regio's, met alternatieve grondstoffen, met grondstoffen die wegvallen, met milieu, nieuwe wetgeving, enz. Wij proberen onze producten ook zoveel mogelijk vrij te houden van gevarenetikettering. En soms moeten er dus bepaalde producten vervangen worden door milieuvriendelijkere producten. Onderzoek en ontwikkeling zijn heel belangrijk, want zonder aanpassingen en verbeteringen kan de verkoop niet verder. Behalve productontwikkelingen en productverbeteringen optimaliseren wij ook de kosten van onze producten. Een product mag nog zo schitterend zijn: als het te duur is, verkoopt het niet. Het nieuwe researchcenter dat wordt gebouwd is toch een vorm van appreciatie voor ons werk. LVE 7 I-mag augustus - september 2008

8 technologie TECHNOLOGIE Metris brengt totaaloplossingen voor micrometrologie Meer dan helft Vlaams personeelsbestand is ingenieur LEUVEN. Metris werd als spin-off van de K.U.Leuven opgericht in 1995, maar heeft op korte tijd al een hele weg afgelegd. Metris is gespecialiseerd in micrometrologie en is inmiddels al beursgenoteerd. Met hoogtechnologische innovatie en een aantal gerichte en erg uitgekiende overnames zette het bedrijf vorig jaar een omzet van 93 miljoen euro neer en stelt het al 700 werknemers tewerk, van wie 120 in Vlaanderen. Ongeveer tweederde van die 120 Vlaamse werknemers zijn ingenieurs. Ir. Renaat Van Cauter en Ing. Christophe Dupont MSc hadden het met ons over hun werkgever. Wat eigenlijk begon als een doctoraat over algoritmes voor reverse engineering mondde uit in een brede waaier van totaaloplossingen voor micrometrologie. Renaat: In 1995 begon het verhaal van Metris inderdaad bij software. Bij de K.U.Leuven was er een onderzoeksafdeling die zich bezighield met reverse engineering, een manier om gemeten puntwolken te modelleren naar een CAD-model. Zo ontstond er technologie in de vorm van software. Maar voor Metris zou het interessanter zijn om een unieke combinatie van scanner en software tegelijk aan te bieden. Ook de markt vroeg meer naar mogelijkheden voor 3D-inspectie op coördinaatmeetmachines. Zo groeide het idee om onze klanten totaaloplossingen aan te reiken. Geleidelijk aan groeide de vraag van belangrijke klanten uit de automobielsector en in 1999 nam Metris dan de laserscantechnologie van een Duits bedrijf over. Drie jaar later volgde de overname van een platform voor verwerking van grote puntwolken en nog drie jaar later werd Krypton overgenomen, waarmee ook de I-mag augustus - september

9 TECHNOLOGIE robotscanning en de 'handheld' scanning bij Metris terechtkwam. Renaat: Door zelf coördinaatmeetmachines te leveren met daarop de scanners van Metris konden we onze klanten een totaaloplossing aanbieden. De overnames die daarop volgden, maakten de cirkel rond. Met lasertechnologie, waar nodig aangevuld met klassiekere meetmethoden, kunnen we vandaag de meeste klanten een volledige oplossing bieden op het vlak van micrometrologie. Auto's en vliegtuigen Het productgamma van Metris bestaat vooral uit oplossingen die het digitale inspectieproces mogelijk maken: 3Dlaserscanners, laserradars en igps voor 'large scale metrology' en de traditionelere coördinaatmeetmachines (CMM's) en meetarmen. Met de laserscanners kunnen voorwerpen heel nauwkeurig worden opgemeten naar dimensies, naar vormen en naar geometrische kenmerken, zoals bevestigingsgaten. Metris vindt zijn klanten vooral in de automobielindustrie en de vliegtuigindustrie. Het productgamma van Metris bestaat vooral uit oplossingen die het digitale inspectieproces mogelijk maken: 3D-laserscanners, laserradars en igps voor 'large scale metrology' en de traditionelere coördinaatmeetmachines (CMM's) en meetarmen. Renaat: Het inspectieproces bij de preproductie en de productie van auto's moet zeer snel en foutloos kunnen gebeuren. Door dat inspectieproces via laserscannen te laten verlopen - contactloos van op een zekere hoogte boven het meetstuk - krijgt de producent op veel kortere tijd veel meer informatie en een volledig digitaal model van zijn opgemeten voorwerp. Daarmee kan hij zijn auto al virtueel bouwen en virtueel nagaan waar er assemblageproblemen kunnen ontstaan. Autoconstructeurs krijgen zo veel meer data, die ze veel dieper kunnen analyseren. Dat levert in het productieproces een serieuze tijdswinst op en een betere beheersing van het productieproces. Christophe: Die laserscans leveren behalve productiviteitsverhoging ook een groter gebruiksgemak op. Constructeurs doen daar hun voordeel bij tijdens de assemblage: minder hardware, minder personeel, enz. De optische technologie is ontwikkeld in de jaren 90 en kwam in productie vanaf ongeveer Dat differentieert Metris van de traditionele spelers: wij hebben ons nooit op de traditionele systemen gefocust en dat was direct onze voorsprong. X-ray Voor die andere belangrijke klant, de vliegtuigconstructeurs, biedt Metris een laserradar aan, die kan meten tot 60 meter met een nauwkeurigheid van 0,4 tot 0,5 mm. Zo kan die een vleugel van meter in één keer geautomatiseerd en contactloos opmeten. De winst in tijd en arbeidsintensiteit is evident. Christophe: Wij leveren totaaloplossingen. Alles wat wij in huis hebben, is com- Ing. Christophe Dupont MSc en ir. Renaat Van Cauter met tussen hen in logo en baseline van Metris De VIK-afdeling Leuven-Hageland bezoekt Metris op vrijdag 19 september: zie Nieuws uit de afdelingen. 9 I-mag augustus - september 2008

10 TECHNOLOGIE plementair. Wij doen onze eigen producten geen concurrentie aan. We kunnen eventueel ook terugvallen op traditionele meettechnologie, zoals tastprobes, als laserscanning geen oplossing biedt. Of we werken met X-raysystemen of computertomografie, onze meest recente systemen. Die maken het dan weer mogelijk om de interne structuur van voorwerpen te analyseren. Afhankelijk van wat er moet worden opgemeten, gebruiken we meer of minder gesofisticeerde meetapparatuur. De automobiel- en de luchtvaartindustrie zijn goed voor zowat 60% van het klantenbestand van Metris. Ongeveer een vijfde van het Metris-personeel houdt zich bezig met onderzoek en ontwikkeling. Christophe: Vaak leggen klanten ons een probleem voor met bijbehorende specificaties. Als het om een potentiële business case gaat, dan werken wij intens samen om hardware en software volgens die specificaties te ontwikkelen. Zo gaan we na wat er in de markt nodig is om te kunnen verkopen en daar richten we onze producten dan op. Vaak zijn er al verkoopdeals gesloten op een moment dat het product nog in ontwikkeling is. Wij streven ernaar om te bieden wat onze klanten nodig hebben. Renaat: De klanten waarmee we samenwerken, zijn doorgaans leidende constructeurs. Wat we produceren, heeft dus wel goede afzetmogelijkheden. Als je een product levert dat aan de specificaties voldoet voor bijvoorbeeld Volvo of Toyota, dan is de rest vaak ook geïnteresseerd. Wereldwijde expansie De automobiel- en de luchtvaartindustrie zijn goed voor zowat 60% van het klantenbestand van Metris. De overige 40% bestaat uit verschillende industrietakken zoals de productie van scheermachines, wasmachines, gsm's, windturbines, prothesen, tandprothesen, enz. Renaat: We zijn niet gelieerd aan één klant. Zelfs de grootste klanten van Metris vertegenwoordigen maar één tot twee procent van de omzet. We hebben eigenlijk zo'n breed klantenbestand dat we op dat vlak niet echt afhankelijk zijn van deze of gene klant. Christophe: Onze technologie wordt ook gebruikt om de dagdagelijkse productie onder controle te krijgen. Zo krijgen bedrijven minder uitval, draait de productie soepeler en zijn er minder kosten in het algemeen. Metris heeft op dit moment voet aan grond in 14 landen, maar biedt een wereldwijde verkoop, dienstverlening en ondersteuning aan. Tekst: Luc VANDER ELST Foto's: METRIS en Luc VANDER ELST Christophe Dupont, kwaliteitsingenieur Ing. Christophe Dupont MSc studeerde af als industrieel ingenieur elektromechanica bij Groep T in Leuven. Hij werkt nu bijna 4 jaar bij Metris, waar hij indertijd spontaan solliciteerde. Ik ben kwaliteitsmanager voor de productie in België. Wij kopen alle componenten los aan en de kwaliteitscontrole begint vanaf daar en loopt tot het afgewerkte product buitengaat. Zelfs daarna nog: mochten er problemen zijn bij de klanten, dan moeten die uiteraard ook worden opgelost. Dat laatste komt voor een gedeelte ook bij mij terecht, voor een ander gedeelte bij de dienst na verkoop. Als er bij de productie een bepaalde component faalt, dan zoeken wij uit waar de fouten liggen. Wij monitoren continu en brengen verbeteringen aan. Het is niet altijd een eenvoudige taak, want wij groeien zodanig snel dat wij veel nieuwe producten en veel nieuwe componenten op onze boterham krijgen. Zo krijg je natuurlijk geen vaste databank van leveranciers die jaar in, jaar uit hetzelfde leveren. Dat zou veel gemakkelijker onder controle te houden zijn. Ir. Renaat Van Cauter: marketing Ir. Renaat Van Cauter studeerde af als burgerlijk ingenieur aan de K.U.Leuven in Daarna was hij twee jaar lang projectassistent bij de universiteit. In 1995 begon hij als supportingenieur bij LMS, een andere spin-off van de K.U.Leuven en in 2003 stapte hij over naar Metris om er de marketing voor zijn rekening te nemen. Wij maken alle brochures, staan in voor de website, doen opendeurdagen, tradeshows, externe communicatie enz. Mijn technische achtergrond is daarbij zeer welgekomen: de producten vertalen van zeer technische naar toch begrijpbare taal. Door de vele overnames focus ik mij nu volledig op de rol van marketing communication. LVE I-mag augustus - september

11 drukkerij Sleurs Astridlaan 213 B-3900 Overpelt Tel Fax All in one Hypermoderne offsetdrukkerij tot formaat 70 x 100 cm + dispersielaklaag Professionele layout- & prepressafdeling Digitale drukkerij Gepersonaliseerde drukwerken Blistering & postverzending Moderne afwerkingsunits Levering in heel België Specialisatie: aanmaken, drukken, verwerken en verzenden van bedrijfsbrochures en tijdschriften. Vraag prijsofferte!

12 technologie MODERN TIMES MODERN TIMES MODERN TIMES Een pleister voor je hart IMEC in Leuven ontwikkelde een klein draadloos sensorsysteem waarmee een hart continu kan worden in het oog gehouden. De draadloze sensor is ingebouwd in een plooibaar en rekbaar materiaal en geïntegreerd in textiel. Het geheel lijkt op een pleister en kan vrij comfortabel op het lichaam gedragen worden zonder dat het opvalt. Draadloze elektrocardiogrampleisters zijn erg nuttig om bijvoorbeeld hartritmestoornissen te ontwaren tijdens dagelijkse activiteiten buiten het ziekenhuis. De draadloze ECGpleister kon voordien al wel de hartslag van een patiënt meten, maar het systeem werd verfijnd, werd plooibaarder en elastischer en kreeg extra software mee om de hartsignalen te verwerken. De resultaten zouden veelbelovend zijn. Hartverwarmend is dat. Mobiel drinkbaar water Het is Belgisch en het zuivert op welke locatie ook ter wereld tot liter water per dag. De H2O Purecontainer is een transporteerbaar waterzuiverinssysteem, ingebouwd in een doordeweekse container. Belgisch en toch uniek in de wereld. Het systeem zuivert water uit vervuild water van een meer, een bron of een rivier in proper, veilig en drinkbaar water. De container weegt kilogram en kan tot liter drinkbaar water per dag zuiveren, genoeg voor een bevolking van zowat koppen. Leugendetector verraadt dat je niet echt ziek bent Is het je ook al eens overkomen dat je het echt niet zag zitten om te gaan werken? En dan bel je naar je werkgever en meld je je ziek. In Engeland doen ze aan 'abscence management' en denken ze er iets op gevonden te hebben. Een leugendetector kan softwarematig onderkennen of je al dan niet liegt aan de telefoon over je ziekte. Daarvoor wordt gebruikgemaakt van het 'voice risk analysissysteem (VRA). Een proefproject van een jaar leverde de overheid maar liefst pond op aan uitgespaarde ziektedagen. De technologie werd ontwikkeld door Capita en Digilog UK. Ze werkt door stemveranderingen in de stem van de beller te ontwaren. Na enkele duizenden berekeningen krijgt de telefonist van de software een advies. Dat advies moet de beller ertoe aanzetten om zijn ziekteverzuim te herzien. Werkgevers zijn doorgaans voorstander. De privacycommissie heeft wellicht nog vragen I-mag augustus - september

13

14

15 centra INDUSTRIE Naar digitale gegevensuitwisseling over ligging kabels en leidingen VIK steunt onderzoeksproject KLIMOP WOMMELGEM. Soms breekt de toekomst trager aan dan we zouden willen. Zo ook op het gebied van de informatie over de ligging van kabels en leidingen in de Vlaamse ondergrond. Nog altijd leveren graafwerken dagelijks onvoorziene schade en blijft er een risico verbonden aan het openleggen van nieuwe sleuven. In ons dichtbevolkte Vlaanderen liggen er zowat km aan ondergrondse kabels en leidingen. De plannen worden op grote schaal aangevraagd en afgedrukt. De aanvraagprocedure is sinds 2006 sterk vereenvoudigd. Het Agentschap voor geografische informatie Vlaanderen (AGIV) begon in maart 2007 met KLIP, het kabel- en leidinginformatieportaal, dat zowat de hele Vlaamse ondergrond beslaat. Sindsdien kan een aannemer elektronisch op een kaart het gebied aanduiden waar hij wil werken. De planaanvragen gaan automatisch naar elke kabelen leidingbeheerder uit die zone. Voor kabels en leidingen die federaal beheerd worden is er het KLIM, het kabels- en leidingeninformatiemeldpunt. KLIMOP Toch wordt de aannemer vaak nog overstelpt met informatie. Meer dan 300 beheerders leggen kabels, leidingen of buizen en die nemen geen risico's. Gevolg: voor kleine werken komen soms pakken plannen toe: alles wat bestaat bij de verschillende kabel- en leidingbeheerders wordt afgedrukt. Per planaanvraag neemt men gemiddeld met 7 beheerders contact op en de informatie valt niet altijd gemakkelijk te interpreteren. Alle plannen moeten worden opengevouwen en symboliek, schaal, oriëntatie, topografische achtergrond, verschilt volgens nutsbedrijf. De volgende logische stap in de informatie-uitwisseling is dan ook dat alle nodige informatie digitaal naar de aannemers gaat. Zo groeide de aanzet voor een onderzoeksproject: hoe kunnen we grafische informatie over de ligging van kabels en leidingen uitwisselen en koppelen aan een uniforme topografische achtergrond? Ook de VIK vroeg al om dat onderwerp als eindwerkopdracht uit te werken. Begin 2006 dienden de vakgroepen landmeten van de KaHo Sint-Lieven en Hogeschool Gent een onderzoeksvoorstel in bij IWT- Vlaanderen om de materie te verkennen. Tal van overheids- en privépartners stapten in het project. De Bouwunie en de VIK werden opgenomen in de gebruikerscommissie van het TeTra-onderzoeksproject. Plannen worden nu nog op grote schaal afgedrukt. Zo drukt Eandis per jaar twee keer de hoogte van de Eiffeltoren af, als je alle plannen zou versnijden tot A4'tjes. Per werkdag worden er zowat 250 planaanvragen verwerkt. Het project kreeg de naam 'KLIMOP': kabels- en leidingenuitwisselingsformaatimplementatie & ontwikkelingsproject. De onderzoeksvraag luidt: wat staat een digitale uitwisseling van gegevens over de ligging van kabels en leidingen technisch nog in de weg? Welke problemen moeten worden aangepakt om tot een digitaal overzichtsplan te komen van alle ondergrondse kabels en leidingen? Sommigen dromen al van een 'digitaal kadaster van de ondergrond' of een centraal beheerd informatiesysteem dat ook centraal toegankelijk zou zijn voor iedereen en dat steeds de meest recente informatie zou bevatten. Maar wie draagt de verantwoordelijkheid voor de actualiteit en de juistheid van de data, wie beheert de data en draagt de beheerskosten, hoe organiseert men het beheer en de actualisatie van zo'n kadaster, waarbij tientallen nutsbedrijven duizenden veranderingen per dag moeten doorgeven? GRB Een eerste belangrijke noodzaak is een eenduidige, gebiedsdekkende en grootschalige topografische achtergrond. Het Vlaams grootschalig referentiebestand (GRB) is nog niet klaar, maar kan die rol uitstekend vervullen. Elke KLB (kabel en leidingbeheerder) zou dus enkel zijn eigen leidinggegevens digitaal moeten doorsturen op het moment van een planaanvraag. De meeste KLB's maken gebruik van CAD- of GIS-systemen waarin ze hun leidingen en kabels intekenen. Ze beschikken dus over digitale informatie, maar die verschilt. Er moeten dus eerst afspraken gemaakt worden: wat verlangt een aannemer, wat wil en kan een KLB doorsturen? Welke kenmerken van leidingen zijn van belang? Is het nuttig en mogelijk informatie mee te geven over nauwkeurigheid, betrouwbaarheid van de ligging, diepteligging? Om daarover een idee te krijgen enquêteerde het KLIMOP-team enkele nutsbedrijven en aannemers. Op basis daarvan bevroeg AGIV de ruimere sector. Het resultaat wordt omgezet in een datamodel met een onderling samenhangende structuur. Het KLIMOP-team bestudeerde het Nederlandse datamodel, maakte een ontwerpmodel en kon vanuit die ervaringen input leveren om het IMKL-Vlaanderen (informatiemodel kabels en leidingen) mee vorm te geven. Work in progress KLIMOP bestudeert nu nog digitalisatietechnieken van analoge plannen, inpassing van het nieuw aangemaakte GRB in bestaande eigen topografie van de KLB's en opmeettechnieken voor kabels en leidingen. Een uitgebreide praktijkproef van het GIM moet leiden tot feedback op het voorlopige IMKL en PMKL (presentatiemodel kabels en leidingen). Op 25 september worden de resultaten van het KLIMOP-onderzoeksproject toegelicht voor het grote publiek. We brengen voort verslag uit over de evolutie van dit project. Tekst: Ine DE CUBBER, Greet DERUYTER en Guido KIPS Samenvatting voor I-mag: Luc VANDER ELST 15 I-mag augustus - september 2008

16

17 afdelingen ACTIVITEIT IN DE KIJKER > LEUVEN-HAGELAND METRIS INNOVATIEF IN 3D-KWALITEITSCONTROLE vrijdag 19 september 2008 LEUVEN. Metris stelt momenteel meer dan 670 medewerkers tewerk. Het bedrijf kiest voor productleiderschap op basis van de nieuwste meettechnologieën zoals laser- en CT-scanning. Sterke bedrijfsresultaten zijn het gevolg. Innovatieve micrometrologieoplossingen voor nauwkeurige en efficiënte 3D-geometrieinspectie worden wereldwijd gebruikt door vooraanstaande producenten van vliegtuigen, auto's, schepen, windturbines, motoren, werktuigen, elektronicaborden en zelfs gsm's. Als fabrikanten prototypes maken en op het moment dat ze overgaan naar serieproductie levert Metris het materiaal aan om de kwaliteitcontrole grondiger en efficiënter te laten verlopen. De laserscanners van Metris bieden voor heel wat toepassingen betere oplossingen dan de conventionele 'tastprobe-metingen'. Een laserscanner meet duizenden punten per seconde en levert zo een nauwkeurig beeld van het gehele meetobject af. Het resultaat zijn tijdwinst, volledigheid en correctheid. Toepasbaar bij de montage van gsm's tot vliegtuigen. Laserscanning gebeurt volledig contactloos en is dus ook bruikbaar bij de inspectie van delicate en vervormbare objecten. Naast innovatieve meetsystemen met laserscantechnologie biedt Metris sinds 2007 ook inspectiesystemen aan voor röntgen- en computertomografie, waarmee je letterlijk binnenin voorwerpen kunt kijken om er te speuren naar onvolmaaktheden in de interne structuur. De toepassingen daarvan zijn velerlei en op dit moment wellicht nog niet allemaal bekend. Metris is de op drie na grootste wereldspeler op vlak van driedimensionale micrometrologie. In 2006 verkoos Enst & Young het bedrijf tot 'onderneming van het jaar' en op 12 december 2006 volgde de beursgang op Euronext Brussel. In 2007 boekte Metris 93 miljoen euro omzet en 7,1 nettowinst. Op vrijdag 19 september brengt de afdeling Leuven-Hageland een hoogst interessant bezoek aan dit bedrijf. U bent van harte welkom. Plaats: Metris, Geldenaaksebaan 329, Leuven. Datum: vrijdag 19 september 2008 om 15 uur. Kostprijs: gratis voor VIK-leden, niet-leden betalen 5 euro. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat tot en met 12 september 2008 met het engagement zeker aanwezig te zijn en bij afwezigheid zeker tijdig te verwittigen. Max. 50 deelnemers. Referte: BBLVN I-mag augustus - september 2008

18 afdelingen ACTIVITEITEN ANTWERPEN Bezoek Zoo, Antwerpen, 13 uur Proeverij uit Calabria, VIK-huis, 20 uur Inschrijven voor alle activiteiten: De Antwerpse zoo achter de schermen zondag 7 september 2008 Een bezoek achter de schermen belicht de hele zoo-infrastructuur: een kijkje in de dienstingangen, de keukens, de filterzalen, Kortom: je komt overal waar de gewone bezoeker nooit komt. Alle vragen over de dagelijkse werking van een dierentuin met dieren krijgen een antwoord. Wat eten die dieren, waar halen de verzorgers al het voedsel vandaan, wat met zieke dieren, wat is een stamboek en hoe werkt dat? Om veiligheidsredenen kunnen kinderen niet deelnemen. Plaats: Zoo, Koningin Astridplein 26, Antwerpen. Datum: zondag 7 september 2008 om 13 uur stipt. Samenkomst om uur achter kassa/verkooppunt. Kostprijs: volgens normaal tarief; betalen aan de kassa van de zoo. Als u na inschrijving toch verhinderd bent, verwittig ons dan tijdig. Het bezoek is bestemd voor volwassenen (vanaf 16 jaar) en eventueel kinderen vanaf 12 jaar onder toezicht van hun ouders. Het aantal deelnemers is beperkt tot 40 (twee groepen). Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Referte: BBAWN Proeverij uit Calabria vrijdag 17 oktober 2008 De VIK-afdeling Antwerpen organiseert een degustatie van specialiteiten uit het Italiaanse Calabria. Op het menu staan onder andere Italiaanse ham (San Daniele, prosciutto met bruschetta), pancetta, Italiaanse salami/salametto (Sopressa, Milano, Mortadella) met bospaddestoelen, gedroogde tomaten, gegrilde groenten én - niet te vergeten - de typische producten in olijfolie. Dat alles wordt overgoten met heerlijke wijnen uit Calabria. Een gastronomische aanrader! Volledige tekst in I-mag mei en op Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem. Datum: vrijdag 17 oktober 2008 om 20 uur, ontvangst vanaf uur. Kostprijs: 25 euro voor VIK-leden en hun partner, niet-leden betalen 30 euro. Eerst inschrijven, na bevestiging secretariaat het verschuldigde bedrag vooraf betalen op rekeningnr van de VIK-afdeling Antwerpen, met vermelding 'proeverij Calabria'. Het aantal deelnemers is beperkt tot 35. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Referte: CAAWN KEMPEN Bezoek gerechtshof "Het Kasteel der Hertogen van Brabant", Turnhout, 14 uur VOLZET Waterski, vvw Gierle vzw, Haarlebeek z/n, Langs de autostrade, Lille, uur Bezoek Hansen Transmissions, Lommel, 14 uur Bezoek Soudal + regionale ledenvergadering, Turnhout, 14 uur Bezoek BioEnergy nv, Maatheide 74 A, Lommel, 14 uur Inschrijven voor alle activiteiten: Gerechtshof Turnhout zaterdag 13 september 2008 VOLZET Op zaterdag 13 september bezoekt de VIK-afdeling Kempen het gerechtshof in Turnhout, gevestigd in het Kasteel der Hertogen van Brabant, op een boogscheut van de Grote Markt en van het cultureel centrum De Warande. Het kasteel is omgeven door een slotgracht. Een gespecialiseerde gids geeft uitleg over het indrukwekkende gebouw waar in de middeleeuwen de hertogen van Brabant vertoefden. Gedurende ongeveer anderhalf uur worden we rondgeleid van de kelders tot in de versterkte toren van het historische kasteel. De vroegere bewoners, de restauratie en de huidige rechtspraak worden uitvoerig besproken. Na de rondleiding kunnen we napraten in een nabijgelegen drankgelegenheid. Volledige tekst in I-mag mei en op Plaats: Ingang gerechtsgebouw, Kasteelplein 1, Turnhout. Datum: zaterdag 13 september om 14 uur stipt. Kostprijs: 3 euro per persoon. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Maximum aantal deelnemers: 20 personen. Referte: BBKPN Waterski zaterdag 20 september 2008 Op zaterdag 20 september 2008 organiseren de VIK-jongeren van afdeling Kempen een activiteit voor de durvers onder de industrieel ingenieurs. Tussen 10 en 12 uur kun je namelijk deelnemen aan een initiatie waterskiën in de Lilse plassen. Gedurende 2 uur kan je kennismaken met die leuke sport. De deelnemers zullen gedurende die twee uur over het water kunnen 'vliegen' onder begeleiding van ervaren mensen. Aangezien het aantal deelnemers beperkt is, is snel inschrijven de boodschap. Voor alle sportievelingen is het echt wel een must om dit eens mee te maken! We hopen jullie te mogen verwelkomen op zaterdag 20 september. I-mag augustus - september

19 ACTIVITEITEN Meer informatie en een routebeschrijving zijn te vinden op: Doorklikken naar clubs/vvw Gierle Plaats: VVW Gierle vzw, Haarlebeek z/n, Langs de autostrade, Lille. Datum: zaterdag 20 september 2008 om 9.30 uur. Kostprijs: 15 euro te betalen ter plaatse, niet-leden betalen 20 euro. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Referte: SAKPN Hansen Transmissions woensdag 24 september 2008 Hansen Transmissions International nv heeft als corebusiness de productie van tandwielkasten en handhaaft zijn pionierspositie op het vlak van de aandrijvingstechnologie sinds Vanuit vestigingen in Edegem en Lommel wordt de brede waaier van toepassingen wereldwijd verspreid: windturbines en industriële toepassingen, zoals koeltorens, waterzuiveringsinstallaties, transportbanden, mixers, Hansen produceert zijn tandwielkasten volledig op maat van de klant. Van a tot z, van ontwerp tot productie en montage. Plaats: Hansen Transmissions International nv, Gerard Mercatorstraat 40, Lommel. Datum: woensdag 24 september 2008 om 14 uur. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Referte: BBKPN Soudal woensdag 15 oktober 2008 De naam Soudal klinkt velen bekend in de oren, want hij staat voor kwalitatieve bouwproducten voor de professionele bouwsector, doe-het-zelf, industrie en automotive sector. Het bekendst is de 'silicone' in de al even bekende gele kokers. In samenwerking met de grondstoffenleveranciers ontwikkelden de scheikundigen van Soudal door de jaren vele nieuwe technologieën en het productengamma werd alsmaar ruimer: voegkitten, polyurethaanschuim, lijmen, vochtwering, producten voor de auto, vulmiddelen, enz. De eigen ontwikkelingen worden ook nog steeds in Turnhout geproduceerd in 2 fabrieken, langs weerszijden van de autosnelweg. Soudal telt inmiddels 25 buitenlandse vestigingen en exporteert naar meer dan 100 landen. Soudal telt meer dan werknemers en haalt een omzet van meer dan 250 miljoen euro. Momenteel lopen er dagelijks bijna kokers per dag (!!) van de band! Na de ontvangst en verwelkoming bezoeken we beide plants van Soudal. Vanaf uur is er gelegenheid tot vraagstelling. Om 17 uur volgt de regionale ledenvergadering VIKafdeling Kempen en een halfuur later sluiten we af met een natje en een droogje. Volledige tekst in I-mag mei en op Plaats: nv Soudal, Guesthouse Veedijk, Turnhout. Datum: woensdag 15 oktober 2008 om 14 uur. Kostprijs: gratis voor VIK-leden, niet-leden betalen 5 euro. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Referte: BBKPN BioEnergy Lommel donderdag 23 oktober 2008 BioEnergy nv werd opgericht door de Group Machiels uit Hasselt en FarmFrites uit Lommel. Het bedrijf wil jaarlijks ton aardappelbijproducten, zoals schillen en zetmeelstromen, verwerken. Het eindproduct, elektriciteit, wordt verkocht aan het elektriciteitsnet en zal naar schatting Lommelse gezinnen voorzien van groene stroom. Farm Frites Lommel zal op zijn beurt m 3 gezuiverd water vanuit BioEnergy hergebruiken en het zal de opgewekte stoom die door de gasmotoren als bijproduct wordt ontwikkeld, verwerken in het aardappelproductieproces. De biomassa wordt met behulp van een 450 meter lang ondergronds transport aangevoerd vanaf de terreinen van FarmFrites. Langs datzelfde traject gaat de stoom en het gezuiverde water terug naar Farm Frites Lommel. Dat leidingstelsel alleen al is een complex project, waarbij met enorm veel invloedsfactoren rekening moet worden gehouden: temperatuurverschillen, uitzetting van leidingen, condensvorming, enz. Het proces bestaat uit 3 activiteiten: verwerking van industriële bioreststoffen energieproductie proceswaterzuivering Dat gebeurt via volgende eenheidsprocessen: homogenisatie en thermofiele vergisting scheiding vast - vloeibaar decarbonatatie ammoniak stripping membraan bioreactor omkeerosmose warmtekrachtkoppeling BioEnergy is dan wel niet het enige vergistingsproject ter wereld, maar waar dit project wel uniek in is en veel verder gaat dan andere vergelijkbare installaties, is de mate waarin zowat alles wordt hergebruikt. Voorts is het merkwaardig dat BioEnergy als het ware fysiek vastzit aan de Farm Fritesbedrijven in Lommel. 19 I-mag augustus - september 2008

20 ACTIVITEITEN Tijdens het bedrijfsbezoek volgen we het hele proces vanaf de aanvoer van de biomassa tot de elektriciteitsproductie en de waterzuivering. Plaats: BioEnergy nv, Maatheide 74 A, Lommel. Datum: donderdag 23 oktober 2008 om 14 uur. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Referte: BBKPN LEUVEN-HAGELAND Bezoek Metris, Leuven, 15 uur Spoorwegfietsen in Maredsous, Leuven, 8.30 uur Whiskyproeverij, Lassaut, Holsbeek, 20 uur Bezoek Renier natuursteen, Aarschot, 14 uur Karting Gastronomisch weekend in Bütgenbach (t/m 16/11/2008) Lezing: EPB-richtlijnen voor bouwers en verbouwers Bezoek ASCO, Zaventem, Bowling, ACRO, Tienen, 21 uur Inschrijven voor alle activiteiten: Spoorwegfietsen in Maredsous zaterdag 20 september 2008 U zocht hét perfect dagje uit voor uw hele gezin, gekruid met een vleugje sport, een lekker hapje & drankje, maar vooral op smaak gebracht met een geweldige portie ontspanning en vertier? De VIK-afdeling Leuven-Hageland biedt u de perfecte oplossing! Onze dag begint al goed met een bezoek aan de traditionele brouwerij van Bocq, waar we de processen van het brouwen onder de knie krijgen. De dorstigen onder ons kunnen er tevens het lokale vocht degusteren. We brengen daarna een bezoek aan de abdij van Maredsous en proeven er de plaatselijke specialiteiten: bier & kaas van de abdij. Goed op kracht gekomen met deze plaatselijke geneugten, vertrekken alle sportievelingen en natuurliefhebbers voor een railbiketochtje door de beeldschone vallei van de Molignée. U leest het goed: via oude spoorwegen stampen we een spoorwegfiets verder (of laten we ons voorttuffen door de moedigsten). In afwachting van het draaien van onze spoorwegfietsen aan de terminus zijn we genoodzaakt daar ook een terrasje te doen. Kortom, voor de levensgenieters onder ons: een niet te missen activiteit! Plaats: Afspraak op parking Bodart, Leuven, vanwaar we samen carpoolen. Datum: zaterdag 20 september 2008 om uur. Kostprijs: 15 euro voor VIK-leden en partners, 17 euro voor niet-leden. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Referte: SALVN Whiskyproeverij met diner vrijdag 10 oktober 2008 Een whiskyproeverij ('nosing and tasting') is bij uitstek een leuke activiteit. Aan de hand van een presentatie en in een informele sfeer leiden wij u met een virtuele reis door de ontstaansgeschiedenis van (malt) whisky, het productieproces en (belangrijk!) enkele verschillende smaken en geuren door het proeven van 6 uitzonderlijke whisky's. Dat geheel wordt bovendien opgeluisterd door professionele doedelzakspelers! De uiteenzetting wordt gegeven door de heer Louis Schrevens, sinds jaren een whiskykenner en alombekend voor de organisatie van whiskyreizen naar diverse productielocaties. Als geen ander heeft hij de whiskymicrobe letterlijk en figuurlijk in zijn bloed zitten. Louis Schrevens is ook medestichter en drijvende kracht van de unieke 'Single Malt Club'. Nadien gaan we genieten van een driegangendiner verzorgd door meesterkok Daniël Lassaut. Als u zich een BOB laat vergezellen, is ook een veilige thuiskomst gegarandeerd! Plaats: Salons Lassaut, Kortrijksebaan 75, Holsbeek. Datum: vrijdag 10 oktober 2008 om 20 uur stipt. Verwelkoming deelnemers vanaf uur. Kostprijs: whiskyproeverij met diner: 45 euro voor VIK-leden en familie, niet-leden betalen 50 euro (tasting 6 whisky's + driegangenmenu all in). Deelname aan de voordracht met diner zonder tasting: 35 euro voor VIK-leden en familie, niet-leden betalen 45 euro (driegangenmenu all in). Na inschrijving betaalt u het overeenkomstig bedrag op de rekening van de VIK-afdeling Leuven- Hageland met de vermelding whiskyproeverij + aantal personen. Inschrijving vereist: VIK-secretariaat. Referte: FELVN Renier natuursteen: van droom tot werkelijkheid vrijdag 17 oktober 2008 Renier Natuursteen werd in het begin van de 20ste eeuw opgericht. Hamer en beitel waren toen het belangrijkste gereedschap om de natuursteen te bewerken, maar intussen is er heel veel veranderd. Renier verwerkt een uitgebreid I-mag augustus - september