Overdracht van kredietrisico in goede en slechte tijden

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Overdracht van kredietrisico in goede en slechte tijden"

Transcriptie

1 De stormachtige toename van de handel in kredietrisico heeft de economie gestimuleerd via extra kredietverlening en lagere rentetarieven. Nederland is hierbij één van de koplopers in Europa. Als de risicotolerantie van beleggers afneemt, zoals het geval is sinds de crisis op de Amerikaanse hypotheekmarkt, werken de mechanismen andersom. Dit is recent naar voren gekomen in het opdrogen van bepaalde segmenten van de kredietrisicomarkt, waardoor financiële instellingen met risico s blijven zitten waarvan zij dachten dat ze overdraagbaar waren. Om dit soort financiële stabiliteitsrisico s te beheersen, heeft het risicomanagement van de betrokken instellingen de volle aandacht van DNB.

2 Opkomst kredietrisico-overdracht Grafiek 1 Bancaire rentemarges in het eurogebied In basispunten Rentemarge op 5-jaars huishoudenskrediet 4 Rentemarge op 5-jaars bedrijfskrediet 5 Toelichting: op basis van het verschil tussen 5-jaars bancaire rentetarieven en 5-jaars staatsobligatie (Bron: ecb). Nadat eerder dit jaar sommige verstrekkers van hypotheekleningen aan minder solide debiteuren (sub-prime mortgages) in de Verenigde Staten in de problemen kwamen, zitten nu ook beleggers in deze kredieten op de blaren. Dat het zover heeft kunnen komen, hangt samen met de hoge vlucht die het verhandelen van kredietrisico s de afgelopen jaren heeft genomen. Door het bundelen van kredieten en/of kredietrisico s worden beleggingsinstrumenten gecreëerd die verhandelbaar zijn op financiële markten. Bij een zogeheten securitisatie verplaatst een bank de gebundelde kredieten naar een speciale vennootschap, die op haar beurt schuldpapier uitgeeft dat gedekt wordt door de kredieten. Het schuldpapier kan op de markt worden gebracht in tranches met een verschillend risicoprofiel. Het komt ook voor dat banken kredietderivaten gebruiken, zoals credit default swaps (cds), waarmee de aan de kredietverlening verbonden risico s worden afgedekt, terwijl de kredieten zelf op de bankbalans blijven. Beide vormen van overdracht van kredietrisico aan andere partijen is voor banken aantrekkelijk omdat ze hierdoor minder kapitaal hoeven aan te houden tegenover hun verplichtingen. Dit schept ruimte voor nieuwe kredietverlening. Ook is overdracht van uitstaande leningen voor financiële ondernemingen een manier om nieuwe middelen aan te trekken, die kunnen worden gebruikt voor kredietverlening. Vooral sommige kleinere banken gebruiken securitisatie omdat zij beperkter toegang hebben tot andere vormen van financiering dan de grootbanken. Omdat de rentemarges in het eurogebied in de afgelopen jaren zijn teruggelopen (zie Grafiek 1), is het belang van volumegroei van leningen evenals het aanboren van nieuwe financieringsbronnen voor banken groter geworden. De overdracht van kredietrisico s heeft een impuls gekregen van technische innovaties. Computers met enorme rekenkracht en nieuwe communicatie-infrastructuur hebben de handel in zeer complexe financiële producten mogelijk gemaakt. De introductie van meer risicogebaseerde toezichtkaders, zoals Bazel ii, heeft vervolgens de banken gestimuleerd zich verder te bekwamen in hoogwaardig risicobeheer. De partijen die kredietrisico afdekken zijn veelal andere banken en institutionele beleggers, waaronder hedge funds. Ze profiteren van de mogelijkheid om hun beleggingen te diversifiëren, bijvoorbeeld door een aandeel te nemen in een portefeuille van hypotheekleningen zonder die zelf te hebben verstrekt. Hierdoor kan kredietrisico-overdracht specialisatie in het bankbedrijf bevorderen: banken krijgen de mogelijkheid zich toe te leggen op specifieke markten, zoals de hypotheekmarkt, en de bijbehorende dienstverlening. Tegelijkertijd kunnen ze door kredietrisico-overdracht een gediversifieerde portefeuille van leningen behouden. De toename van het gebruik van instrumenten voor kredietrisico-overdracht is een algemeen verschijnsel in de geïndustrialiseerde wereld. In het eerste kwartaal van dit jaar, toen de marktomstandigheden nog gunstig waren, werd mondiaal een recordbedrag aan met onderpand gedekt schuldpapier (collateralised debt obligations, cdo) uitgegeven van in totaal eur 18 miljard. Ook de securitisatie-activiteiten van Nederlandse financiële ondernemingen zijn de laatste jaren sterk toegenomen (grafiek 2). Nederland loopt hierin binnen Europa voorop. Het leeuwendeel van de Nederlandse securitisaties betreft hypotheekleningen; inmiddels is ruim 2% van de Nederlandse hypotheekschuld gesecuritiseerd. Kredietrisico s op bedrijfsleningen worden doorgaans overgedragen via kredietderivaten. Eind 26 hadden de drie Nederlandse grootbanken ruim eur 7 miljard kredietprotectie gekocht en voor ongeveer hetzelfde bedrag verkocht. Dit is een omvang van bijna een kwart van de geconsolideerde balans van het Nederlandse bankwezen DNB / Kwartaalbericht september 27

3 Grafiek 2 Nederlandse securitisatiemarkt Activa van Special Purpose Vehicles, eur miljoen Hypotheken Overige activa Bron: dnb. Grotere fluctuaties in kredieten, rentes en vermogensprijzen Zoals aangegeven, zijn securitisatie en andere vormen van overdracht van kredietrisico s bevorderlijk voor de groei van de bancaire kredietverlening. Tegelijkertijd kan dit verschijnsel de golfbeweging in de kredietcyclus versterken. Zo heeft kredietrisico-overdracht zich de afgelopen jaren vooral ontwikkeld in landen met een lage rente en een sterke huizenprijsstijging (naast Nederland ook in Spanje, Italië en Ierland). Dit komt enerzijds doordat een sterke huizenmarkt en een lage rente veel aanbod genereren van hypotheken die banken kunnen securitiseren, anderzijds doordat institutionele beleggers willen meeprofiteren van de sterke huizenmarkt en op zoek gaan naar hogere rendementen. Zo zullen pensioenfondsen in een omgeving met lage rentes op zoek gaan naar alternatieve beleggingen met voldoende rendement om de pensioenen op langere termijn zoveel mogelijk waardevast te laten zijn. Deze alternatieve beleggingen gaan veelal gepaard met meer risico. De grote vraag van beleggers naar gesecuritiseerde hypotheekleningen versterkt aldus het positieve effect van de lage rente op de bancaire kredietgroei. Dit jaagt de huizenmarkt verder op. Andersom, zoals nu het geval lijkt in de vs, loopt bij een stijgende rente en een afkoelende huizenmarkt de vraag van beleggers naar gesecuritiseerde hypotheekleningen terug, wat een extra rem kan zetten op de bancaire kredietgroei. De toch al afkoelende huizenmarkt wordt hierdoor extra geremd. Kredietrisico-overdracht kan ook gevolgen hebben voor de doorwerking van de marktrentes naar de rentes op bankleningen. Bedenk in dit verband dat de overdracht van kredietrisico de minimum kapitaaleis verlaagt die de toezichthouder aan de banken oplegt, en daarmee de kosten (na aftrek van de kosten om de risico s af te dekken) van additionele kredietverlening kan verminderen. In een competitieve omgeving zullen de banken de lagere kosten doorgeven aan hun cliënten en de renteopslag bij kredietverlening reduceren. Ook hier kan een versterkend effect optreden, omdat de daling van de bancaire rentemarges banken ertoe aanzet om gebruik te maken van instrumenten voor overdracht van kredietrisico s, wat op haar beurt bijdraagt aan de daling van de rentemarges. Met lagere rentemarges zullen banken sneller geneigd zijn om schommelingen in de marktrente door te geven in de rentetarieven. In de vs zijn er duidelijke aanwijzingen dat de doorwerking van renteveranderingen door de centrale bank sterker wordt naarmate banken meer kredietrisico s overdragen. In het eurogebied is dit effect vooralsnog beperkt, gegeven het relatief bescheiden volume van de desbetreffende markten. Een recente ecb studie 1 toont evenwel aan dat de samenhang tussen marktrentes die door monetair beleid worden beïnvloed en bancaire rentes sterker is in lidstaten waar banken relatief veel kredietrisico s overdragen. DNB / Kwartaalbericht september 27 41

4 Risico s voor financiële stabiliteit Stabiliteit banken De overdracht van kredietrisico verschaft de betrokken financiële ondernemingen weliswaar meer flexibiliteit in hun bedrijfsvoering, maar uiteindelijk kan een hoger risicoprofiel optreden. Een belangrijke oorzaak hiervan is dat door verruimde mogelijkheden voor risicobeheer en financiering de banken in de regel minder kapitaal en liquide middelen gaan aanhouden. Tevens kan kredietrisico-overdracht de neiging versterken om risicovollere en minder liquide kredieten te verstrekken omdat wordt verondersteld dat de onderliggende risico s kunnen worden afgestoten. Dit deed zich voor op de Amerikaanse markt voor risicovolle (sub-prime) hypotheekleningen, die een vlucht namen door de mogelijkheid ze te verhandelen (zie het hoofdstuk Financiële Stabiliteit, Kwartaalbericht juni 27). Ten slotte kan de verhandelbaarheid van krediet leiden tot het afzwakken van het risicobeheer van uitstaande leningen, omdat kredietverstrekkers menen minder gevoelig te zijn voor kredietrisico s. Verschillende studies bevestigen dat kredietrisico-overdracht gepaard kan gaan met hogere risico s voor banken. 2 Ook voor Nederlandse banken is niet uitgesloten dat actievere securitisatie van leningen samengaat met een hoger risicoprofiel (grafiek 3). Dit valt echter niet helemaal los te zien van de omvang van de betrokken banken: deels gaat het om kleinere banken die in verhouding tot hun balanstotaal meer securitiseren dan grote banken en Grafiek 3 Credit rating banken en securitisatie Credit rating Aa2 Aa3 A1 A2,,1,2,3,4 Securitisatie Toelichting: Credit rating Moody s (voor vijf Nederlandse banken, gemiddelde ). Securitisatie is cumulatieve omvang transacties periode in verhouding tot totale activa bank. Bron: dnb. zich kenmerken door volatielere balansen en winstgevendheid. Andere sectoren Hoewel niet-gereguleerde partijen als hedge funds belangrijke spelers zijn in de kredietderivatenhandel (met een aandeel van circa 3% volgens de British Bankers Association), doen de Nederlandse banken die kredietrisico verhandelen vooral zaken met andere banken, meestal grote buitenlandse zakenbanken. Verzekeraars en pensioenfondsen spelen een rol als belegger in gesecuritiseerde activa, waarbij ze kredietrisico beschouwen als alternatieve beleggingscategorie. Vooralsnog zijn deze beleggingen van Nederlandse pensioenfondsen en verzekeraars bescheiden, maar er is een stijgende tendens merkbaar. Een voorbeeld is de krediettranche die abn-amro eerder dit jaar aan pggm verkocht. Om de stabiliteitsrisico s van dergelijke transacties te beheersen, is het van belang dat (niet-bancaire) instellingen die kredietrisicoprotectie bieden, over voldoende geavanceerde systemen beschikken om de risico s te kunnen beheersen. Anders zouden deze kredietrisico s terecht kunnen komen bij potentieel kwetsbare partijen, wat een negatieve invloed kan hebben op de stabiliteit van het financiële stelsel. Dit is des te belangrijker indien de risico-overdracht voortvloeit uit verschillen in sectorale toezichtraamwerken of in risicotolerantie. Systeem als geheel Overdracht van kredietrisico tussen sectoren kan bijdragen aan efficiëntere risicospreiding in het financiële stelsel. Dit is het geval als risico s terecht komen bij partijen die ze beter kunnen dragen dan andere. De toegenomen spreiding van risico s kan deels verklaren waarom het stelsel de afgelopen jaren zo veerkrachtig heeft gereageerd op schokken, zoals de scherpe correctie van de Chinese aandelenbeurzen dit voorjaar. De schaduwzijde van de risicospreiding is dat risico s zich ook verplaatsen buiten de gereguleerde sectoren, waarmee het financiële stelsel minder transparant wordt en op voorhand minder duidelijk is waar in een stress-situatie de verliezen zullen optreden. Deze onzekerheid vormde een belangrijk ingrediënt van de recente turbulentie op de kredietmarkten. Het verlies aan transparantie compliceert ook de monetaire analyse, een van de twee pijlers onder het monetaire beleid van de ecb. Zo verlagen securitisaties het volume van kredieten op de bankbalansen, waardoor de door banken gerapporteerde kredietgroei neerwaarts wordt vertekend. 3 Naar schatting is de werkelijke groei van door banken verstrekte kredie- 42 DNB / Kwartaalbericht september 27

5 ten in het eurogebied 1 procentpunt hoger dan uit de statistieken blijkt. Aangezien Nederland een hoger securitisatievolume kent dan de meeste andere Europese landen, is het verschil in ons land ongeveer 2 procentpunt. Momenteel werkt het Eurosysteem aan nieuwe rapportagekaders om betere statistieken te krijgen over de omvang van kredietrisico-overdracht en de invloed ervan op de gerapporteerde bancaire kredietgroei. Een ander gevolg van de krediethandel is dat financiële ondernemingen, met name banken, afhankelijker zijn geworden van de kredietmarkten voor hun inkomsten en balans- en liquiditeitsmanagement. Het risico hiervan is dat bij een omslag in de marktomstandigheden en een oplopende risicoaversie bij beleggers de banken blijven zitten met risico s waarvan werd verondersteld dat ze konden worden overgedragen. Dit is temeer een risico omdat de markten voor nieuwe financiële instrumenten, zoals gestructureerde kredietproducten, nog relatief illiquide zijn. Hierdoor kan het bij een omslag in de kredietcyclus moeilijker worden om deze instrumenten te verhandelen en kunnen scherpe prijsreacties optreden. Dit risico heeft zich deze zomer gemanifesteerd in de vorm van de hevige turbulentie op de financiële markten, inclusief het opdrogen van liquiditeit op segmenten van de kredietmarkt (zie het dnb Overzicht Financiële Stabiliteit, september 27). Sommige financiële ondernemingen met exposures op deze markten zijn hierdoor geconfronteerd met waardeverliezen en liquiditeitsspanningen. Ook om dergelijke stabiliteitsrisico s te beheersen, bevordert dnb adequaat risicomanagement bij financiële ondernemingen. Het steeds meer risico-georienteerde karakter van het toezicht levert daaraan een belangrijke bijdrage. 1 R. Gropp, C.K. Sorensen en J. Lichtenberger (27) The dynamics of bank spreads and financial structure, ECB Working Paper, no Zie bijvoorbeeld Froot, K.A., en J. C. Stein (1998) Risk management, capital budgeting, and capital structure policy for financial institutions: An integrated approach, The Journal of Financial Economics, no. 47, en Cebenoyan, A.S. en P. E. Strahan (24) Risk management, capital structure and lending at banks, Journal of Banking and Finance, no. 28, en Instefjord (25) Risk and hedging: do credit derivatives increase bank risk? Journal of Banking and Finance, no. 29, Zie ook dnb (22) Onderschatte kredietgroei door toenemende securitisaties, Statistisch Bulletin, december 22, en dnb (25) Special purpose vehicles: einde aan de groei? Statistisch Bulletin, juni 25. DNB / Kwartaalbericht september 27 43

De Nederlandsche Bank. Statistisch Bulletin maart 2009

De Nederlandsche Bank. Statistisch Bulletin maart 2009 9 De Nederlandsche Bank Statistisch Bulletin maart 29 Financiering via kapitaalmarkt moeilijker en duurder geworden Nederlandse ingezetenen hadden eind 28 voor het eerst meer dan eur 1. miljard aan schuldpapier

Nadere informatie

Verpakken van leningen via securitisaties stil gevallen, gedekte obligaties populairder

Verpakken van leningen via securitisaties stil gevallen, gedekte obligaties populairder Verpakken van leningen via securitisaties stil gevallen, gedekte obligaties populairder Na het uitbreken van de kredietcrisis kwam de openbare markt voor het bundelen van woninghypotheken en andere kredieten

Nadere informatie

Markt voor onderhandse derivaten in korte tijd sterk gekrompen

Markt voor onderhandse derivaten in korte tijd sterk gekrompen Markt voor onderhandse derivaten in korte tijd sterk gekrompen De mondiale markt voor onderhandse derivaten - niet gestandaardiseerd verhandeld op de beurs maar in maatwerk tussen grote partijen - is sinds

Nadere informatie

Kredietverlening aan Nederlandse bedrijven loopt terug

Kredietverlening aan Nederlandse bedrijven loopt terug Het Nederlandse bedrijfsleven is in sterke mate afhankelijk van bancaire kredietverlening. De groei van de zakelijke kredietverlening is in de tweede helft van 28 vertraagd. Dit hangt grotendeels samen

Nadere informatie

De toekomst van het originate-to-distribute -model bij banken

De toekomst van het originate-to-distribute -model bij banken De toekomst van het originate-to-distribute -model bij banken Het verstrekken, verpakken en verhandelen van kredieten ( originate-to-distribute ) heeft de afgelopen jaren een hoge vlucht genomen. Dit innovatieve

Nadere informatie

Financiële instellingen en bedrijven geven minder schuldpapier uit in 2010

Financiële instellingen en bedrijven geven minder schuldpapier uit in 2010 Financiële instellingen en bedrijven geven minder schuldpapier uit in 2010 Nederlandse financiële instellingen, bedrijven en de overheid gaven het afgelopen jaar voor EUR 66 miljard aan schuldpapier uit.

Nadere informatie

Toenemende concurrentie op de Nederlandse hypotheekmarkt

Toenemende concurrentie op de Nederlandse hypotheekmarkt Toenemende concurrentie op de Nederlandse hypotheekmarkt FEBRUARI 2016 www.dmfco.nl Met de toenemende beleggingen van Nederlandse pensioenfondsen in Nederlandse hypotheken kent de hypotheekmarkt nu drie

Nadere informatie

Kentering op de Europese woningmarkten

Kentering op de Europese woningmarkten Na een hausse die twaalf jaar duurde, is nu in de meeste Europese landen waaronder Nederland een afvlakking van de huizenprijsstijging te zien. In enkele landen dalen de prijzen zelfs. Een belangrijke

Nadere informatie

Internationale vorderingen Nederlandse banken onder druk

Internationale vorderingen Nederlandse banken onder druk Internationale vorderingen Nederlandse banken onder druk De vorderingen van Nederlandse banken op het buitenland zijn onder invloed van de financiële crisis en de splitsing van ABN AMRO in 2007 en 2008

Nadere informatie

Recente ontwikkelingen in de kredietvoorwaarden van banken

Recente ontwikkelingen in de kredietvoorwaarden van banken Recente ontwikkelingen in de kredietvoorwaarden van banken Een van de informatiebronnen voor de ecb bij het voeren van het monetaire beleid is de Bank Lending Survey, een kwalitatieve kwartaalenquête naar

Nadere informatie

De solvabiliteitsratio van het Nederlandse bankwezen

De solvabiliteitsratio van het Nederlandse bankwezen De onrust op de financiële markten heeft tot verscherpte aandacht geleid voor de solvabiliteit van banken, de mate waarin hun vermogen de mogelijke verliezen op (risicogewogen) activa dekt en een voldoende

Nadere informatie

Financiering Nederlandse woningmarkt onder druk

Financiering Nederlandse woningmarkt onder druk Position paper Financiering Nederlandse woningmarkt onder druk November 2011 De financiering van de hypotheekmarkt geschiedt voor een deel door middel van spaargeld. Voor het andere gedeelte zijn banken

Nadere informatie

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Derde kwartaal 2017-1 juli 2017 t/m 30 september 2017 Samenvatting: De maandelijkse nominale dekkingsgraad eind september 2017 is 117,8% en is gestegen ten opzichte

Nadere informatie

Herstel emissies op financiële markten in 2009

Herstel emissies op financiële markten in 2009 De financiële markten hebben drie turbulente jaren achter de rug, waarin stagnatie en opleving elkaar afwisselden. Gedurende de crisis varieerde de rol van kortlopend geldmarktpapier, obligaties en aandelen

Nadere informatie

Uitkomsten DNB macro-stresstest zomer 2009

Uitkomsten DNB macro-stresstest zomer 2009 Uitkomsten DNB macro-stresstest zomer 2009 Stresstesting wordt door DNB al een aantal jaren gebruikt als instrument voor het financiële stabiliteitsbeleid en het prudentiële toezicht. Deze zomer is opnieuw

Nadere informatie

Ja, hier ben ik mee bekend. Voor mijn reactie op dit bericht verwijs ik naar de antwoorden op de onderstaande vragen.

Ja, hier ben ik mee bekend. Voor mijn reactie op dit bericht verwijs ik naar de antwoorden op de onderstaande vragen. 2015Z03278 Vragen van de leden Aukje de Vries en Van der Linde (beiden VVD) aan de ministers van Financiën en voor Wonen en Rijksdienst over het bericht "ABN AMRO CFO: Nieuwe kapitaalbodems kunnen buffer

Nadere informatie

Driemaandelijkse beslissing van de Nationale Bank van België inzake het contracyclische bufferpercentage (1 januari 2016): 0 %

Driemaandelijkse beslissing van de Nationale Bank van België inzake het contracyclische bufferpercentage (1 januari 2016): 0 % Driemaandelijkse beslissing van de Nationale Bank van België inzake het contracyclische bufferpercentage (1 januari 2016): 0 % Krachtens artikel 5, 2 van Bijlage IV van de Bankwet heeft de Nationale Bank

Nadere informatie

Sterke toename van beleggingen in Duits en Frans schuldpapier. Grafiek 1 - Nederlandse aankopen buitenlandse effecten

Sterke toename van beleggingen in Duits en Frans schuldpapier. Grafiek 1 - Nederlandse aankopen buitenlandse effecten Sterke toename van beleggingen in Duits en Frans schuldpapier Nederlandse beleggers hebben in 21 per saldo voor bijna EUR 12 miljard buitenlandse effecten verkocht. Voor EUR 1 miljard betrof dit buitenlands

Nadere informatie

Achterblijvende groei Overige financiële intermediairs binnen de financiële sector

Achterblijvende groei Overige financiële intermediairs binnen de financiële sector Achterblijvende groei binnen de sector De sector omvat in Nederland behalve banken, verzekeraars en pensioenfondsen een verhoudingsgewijs omvangrijke categorie overige (ofi s) zoals bijzondere en beleggings.

Nadere informatie

Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Derde kwartaal juli 2017 t/m 30 september Samenvatting:

Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Derde kwartaal juli 2017 t/m 30 september Samenvatting: Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel Derde kwartaal 2017-1 juli 2017 t/m 30 september 2017 Samenvatting: De maandelijkse nominale dekkingsgraad is gestegen van 113,6% naar 116,5%; De beleidsdekkingsgraad

Nadere informatie

Huishoudens bouwen hun effectenportefeuille af

Huishoudens bouwen hun effectenportefeuille af Huishoudens bouwen hun effectenportefeuille af Inleiding Door de opkomst van moderne informatie- en communicatietechnologieën is het voor huishoudens eenvoudiger en goedkoper geworden om de vrije besparingen,

Nadere informatie

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Derde kwartaal 2015-1 juli 2015 t/m 30 september 2015

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Derde kwartaal 2015-1 juli 2015 t/m 30 september 2015 Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Derde kwartaal 2015-1 juli 2015 t/m 30 september 2015 De maandelijkse nominale dekkingsgraad ultimo september is gedaald ten opzichte van eind juni; De beleidsdekkingsgraad

Nadere informatie

De impact van banksparen op de Nederlandse bank- en verzekeringssector

De impact van banksparen op de Nederlandse bank- en verzekeringssector De impact van banksparen op de Nederlandse bank- en verzekeringssector De Nederlandse markt voor fiscaal gefaciliteerde vermogensvorming verandert in snel tempo. Sinds de introductie van de Wet Banksparen

Nadere informatie

1llh1ll1llL 3.5% 5 Pl. Recente ontwikkelingen bancaire kredietverlening in Nederland (DNB, 31 mei 2013)

1llh1ll1llL 3.5% 5 Pl. Recente ontwikkelingen bancaire kredietverlening in Nederland (DNB, 31 mei 2013) Procentuele Recente ontwikkelingen bancaire kredietverlening in Nederland (DNB, 31 mei 2013) De groei van de kredietverlening aan huishoudens en bedrijven is sinds het uitbreken van de kredietcrisis in

Nadere informatie

Groeien in De Kempen. Rabobank De Kempen Roeland Verbeet Manager Grootzakelijk 09-06-2015

Groeien in De Kempen. Rabobank De Kempen Roeland Verbeet Manager Grootzakelijk 09-06-2015 Groeien in De Kempen Rabobank De Kempen Roeland Verbeet Manager Grootzakelijk 09-06-2015 NL: Hevig debat over gebrek aan kredietverlening in MKB Selectie nieuwsberichten over kredietverlening door banken

Nadere informatie

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Eerste kwartaal 2017-1 januari 2017 t/m 31 maart 2017 Samenvatting: De maandelijkse nominale dekkingsgraad eind maart 2017 is 112,6% en is gestegen ten opzichte

Nadere informatie

De zoektocht naar rendement: een hernieuwde opleving van alternatives?

De zoektocht naar rendement: een hernieuwde opleving van alternatives? De zoektocht naar rendement: een hernieuwde opleving van alternatives? Nu de rente op obligaties volledig opgedroogd lijkt te zijn, staatsleningen en ook zelfs sommige bedrijfsleningen een negatieve rente

Nadere informatie

Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Tweede kwartaal april 2012 t/m ultimo juni Samenvatting:

Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Tweede kwartaal april 2012 t/m ultimo juni Samenvatting: Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel Tweede kwartaal 2012-1 april 2012 t/m ultimo juni 2012 Samenvatting: Nominale dekkingsgraad gedaald van 107,6% naar 101,9% Beleggingsrendement is 1,6%

Nadere informatie

Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Derde kwartaal 2015-1 juli 2015 t/m 30 september 2015. Samenvatting:

Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Derde kwartaal 2015-1 juli 2015 t/m 30 september 2015. Samenvatting: Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel Derde kwartaal 2015-1 juli 2015 t/m 30 september 2015 Samenvatting: De maandelijkse nominale dekkingsgraad is fors gedaald van 115,4% naar 103,7%. Dit

Nadere informatie

Levensverzekeraars reduceren renterisico met derivaten

Levensverzekeraars reduceren renterisico met derivaten Levensverzekeringen worden in de regel voor een lange periode afgesloten. De rente speelt hierdoor voor levensverzekeraars een belangrijke rol. Bij een rentedaling daalt het eigen vermogen van deze sector

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EE Den Haag

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EE Den Haag > Retouradres Postbus 20201 2500 EE Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EE Den Haag Korte Voorhout 7 2511 CW Den Haag Postbus 20201 2500 EE Den Haag www.rijksoverheid.nl

Nadere informatie

Nederlandse banken doorstaan Europese stresstest goed

Nederlandse banken doorstaan Europese stresstest goed Nederlandse banken doorstaan Europese stresstest goed 23 juli 2010 De vier Nederlandse banken die in samenwerking met De Nederlandsche Bank (DNB) hebben deelgenomen aan de stresstest van het Europese Comité

Nadere informatie

Beantwoording Kamervragen 2009Z07254 1

Beantwoording Kamervragen 2009Z07254 1 Beantwoording Kamervragen 9Z7 Vragen van het lid Tang (PvdA) aan de minister van Financiën over de hoge fundingkosten van banken als gevolg van de hoge spaarrentes die banken in Nederland bieden. Vraag

Nadere informatie

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM. Tweede kwartaal april 2012 t/m 30 juni Samenvatting: Lage rente drukt dekkingsgraad

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM. Tweede kwartaal april 2012 t/m 30 juni Samenvatting: Lage rente drukt dekkingsgraad Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Tweede kwartaal 2012-1 april 2012 t/m 30 juni 2012 Samenvatting: Lage rente drukt dekkingsgraad Nominale dekkingsgraad is gedaald van 110,0% naar 105,1% Beleggingsrendement

Nadere informatie

De Minister van Financiën Ir. J.R.V.A. Dijsselbloem Postbus EE Den Haag. DNB-analyse effecten langdurig lage rente

De Minister van Financiën Ir. J.R.V.A. Dijsselbloem Postbus EE Den Haag. DNB-analyse effecten langdurig lage rente De Minister van Financiën Ir. J.R.V.A. Dijsselbloem Postbus 20201 2500 EE Den Haag Onderwerp DNB-analyse effecten langdurig lage rente De Nederlandsche Bank N.V. Prof. dr. K.H.W. Knot President Postbus

Nadere informatie

zorg financiering in 2014 en verder Anja van Balen Sector Banker Zorg ABNAMRO

zorg financiering in 2014 en verder Anja van Balen Sector Banker Zorg ABNAMRO zorg financiering in 2014 en verder Anja van Balen Sector Banker Zorg ABNAMRO Financiering in een reguliere bancaire omgeving Miti ganten Jaar verslag Basel 3 kosten van financiering Basel 3 Wat houdt

Nadere informatie

Commerciële vastgoedmarkt in zwaar weer

Commerciële vastgoedmarkt in zwaar weer Commerciële markt in zwaar weer Wereldwijd is dit jaar een omslag opgetreden op de markt voor commercieel. Het aantal transacties is sterk gekrompen en in veel landen zijn de prijzen gedaald, in de meeste

Nadere informatie

Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Tweede kwartaal 2015-1 april 2015 t/m 30 juni 2015. Samenvatting:

Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Tweede kwartaal 2015-1 april 2015 t/m 30 juni 2015. Samenvatting: Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel Tweede kwartaal 2015-1 april 2015 t/m 30 juni 2015 Samenvatting: De maandelijkse nominale dekkingsgraad is fors gestegen van 105,7% naar 115,4%. Dit komt

Nadere informatie

Solvency II: Impact op Financiële instellingen

Solvency II: Impact op Financiële instellingen Solvency II: Impact op Financiële instellingen Op weg naar een risico georiënteerde financiële branche Eye on Insurance 9 December 2009 Niek Hoek Agenda Belang risico management voor financiële instellingen

Nadere informatie

Kwartaalbericht Woningmarkt

Kwartaalbericht Woningmarkt Een veelbelovende oplossing? Werd een aantal jaar geleden het Deense arbeidsmarktmodel als lichtend voorbeeld aangehaald voor het Nederlandse arbeidsmarktbeleid, nu wordt het traditionele Deense hypotheekmodel

Nadere informatie

De Nederlandsche Bank. Statistisch Bulletin juni 2008

De Nederlandsche Bank. Statistisch Bulletin juni 2008 08 De Nederlandsche Bank Statistisch Bulletin juni 2008 Centrale bank en prudentieel toezichthouder financiële instellingen 2008 De Nederlandsche Bank nv Oplage: 2400 Iedere openbaarmaking en verveelvoudiging

Nadere informatie

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Vierde kwartaal 2017-1 oktober 2017 t/m 31 december 2017 Samenvatting: De (12 maands)beleidsdekkingsgraad is gestegen van 112,7% eind september 2017 naar 115,3%

Nadere informatie

ALM & alternatieve beleggingen. Seminar IBS. 13 juni 2019 Martin Bakker

ALM & alternatieve beleggingen. Seminar IBS. 13 juni 2019 Martin Bakker ALM & alternatieve beleggingen Seminar IBS 13 juni 2019 Martin Bakker Agenda 1. Wie zijn wij? 2. Stichtingen vs. Pensioenfondsen 3. ALM en scenario analyse 4. Alternatieve beleggingen in ALM-context 2

Nadere informatie

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Tweede kwartaal april 2015 t/m 30 juni 2015

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Tweede kwartaal april 2015 t/m 30 juni 2015 Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Tweede kwartaal 2015-1 april 2015 t/m 30 juni 2015 De maand dekkingsgraad ultimo juni is sterk gestegen t.o.v eind maart De beleidsdekkingsgraad is gedaald van

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2014 2015 Aanhangsel van de Handelingen Vragen gesteld door de leden der Kamer, met de daarop door de regering gegeven antwoorden 1810 Vragen van de leden

Nadere informatie

Marktwaardedekkingsgraad per 30 september ,8%, een toename van 1,3%-punt ten opzichte van 30 juni 2013.

Marktwaardedekkingsgraad per 30 september ,8%, een toename van 1,3%-punt ten opzichte van 30 juni 2013. Kwartaalbericht 2013 Samenvatting Marktwaardedekkingsgraad per 30 september 2013 122,8%, een toename van 1,3%-punt ten opzichte van 30 juni 2013. Meer informatie vindt u op de website. Beleggingsrendement

Nadere informatie

Dexia. Jaarresultaten /03/2018 Presentatie aan de pers

Dexia. Jaarresultaten /03/2018 Presentatie aan de pers Dexia 01/03/2018 Presentatie aan de pers Een dynamisch beheer om de uitvoering van het geordende resolutieplan veilig te stellen (1/2) Verkleining van de voetafdruk van de Groep Daling van het balanstotaal

Nadere informatie

Triodos Bank Private Banking

Triodos Bank Private Banking Triodos Bank Private Banking Triodos Bank Private Banking biedt een breed pakket van financiële en niet-financiële diensten aan voor vermogende particulieren, stichtingen, verenigingen en religieuze instellingen.

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2015 2016 33 283 Macro-economische risico s voor het financiële stelsel Nr. 13 BRIEF VAN DE NEDERLANDSCHE BANK Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der

Nadere informatie

Stagnatie bij bancaire bfi s, groei van activiteiten bij overige bfi s

Stagnatie bij bancaire bfi s, groei van activiteiten bij overige bfi s Stagnatie bij bancaire bfi s, groei van activiteiten bij overige bfi s Bijzondere Financiële Instellingen (bfi s) zijn entiteiten die in Nederland zijn opgericht door buitenlandse multinationale concerns

Nadere informatie

Dekkingsgraad 121,8% per 30 september 2012, toename van 9,3%-punt ten opzichte van 30 juni 2012.

Dekkingsgraad 121,8% per 30 september 2012, toename van 9,3%-punt ten opzichte van 30 juni 2012. Kwartaalbericht 2012 Samenvatting 121,8% per 30 september 2012, toename van 9,3%-punt ten opzichte van 30 juni 2012. Meer informatie over de dekkingsgraad vindt u op de website. Beleggingsrendement 4,2%

Nadere informatie

Mkb-bankfinanciering in Europees perspectief

Mkb-bankfinanciering in Europees perspectief Mkb-bankfinanciering in Europees perspectief Het Nederlandse mkb ontvangt minder vaak bankleningen dan het mkb elders in de eurozone Relatieve kans op kredietverlening, t.o.v. eurozone (%) -4-8 -12-16

Nadere informatie

Europa in crisis. George Gelauff. Rijksacademie voor Financiën, Economie en Bedrijfsvoering

Europa in crisis. George Gelauff. Rijksacademie voor Financiën, Economie en Bedrijfsvoering Europa in crisis George Gelauff Rijksacademie voor Financiën, Economie en Bedrijfsvoering Opzet Baten en kosten van Europa Banken en overheden Muntunie en schulden Conclusie 2 Europa in crisis Europa veruit

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2009 2010 31 371 Kredietcrisis Nr. 286 BRIEF VAN DE MINISTER VAN FINANCIËN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag, 27 november

Nadere informatie

Werkkapitaal Management & Marktontwikkelingen

Werkkapitaal Management & Marktontwikkelingen Advisory Finance Infrastructure Werkkapitaal Management & Marktontwikkelingen Investments 4 maart, 2010 Principal Financial Company B.V. Inhoud 1. Oorzaken kredietcrises 2. Katalysator kredietcrises 3.

Nadere informatie

Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Eerste kwartaal 2015-1 januari 2015 t/m 31 maart 2015

Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Eerste kwartaal 2015-1 januari 2015 t/m 31 maart 2015 Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel Eerste kwartaal 2015-1 januari 2015 t/m 31 maart 2015 Samenvatting: dalende euro en dalende rente door monetair beleid De beleidsdekkingsgraad is gedaald

Nadere informatie

Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Eerste kwartaal 2014-1 januari 2014 t/m 31 maart 2014. Samenvatting: stijgende aandelen

Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Eerste kwartaal 2014-1 januari 2014 t/m 31 maart 2014. Samenvatting: stijgende aandelen Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel Eerste kwartaal 2014-1 januari 2014 t/m 31 maart 2014 Samenvatting: stijgende aandelen Nominale dekkingsgraad gestegen van 123,0% naar 123,6% Reële dekkingsgraad

Nadere informatie

2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE

2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE > Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Anna van Hannoverstraat 4

Nadere informatie

Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Vierde kwartaal oktober 2016 t/m 31 december Samenvatting:

Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Vierde kwartaal oktober 2016 t/m 31 december Samenvatting: Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel Vierde kwartaal 2016-1 oktober 2016 t/m 31 december 2016 Samenvatting: De maandelijkse nominale dekkingsgraad is gestegen van 98,8% naar 105,7%; De beleidsdekkingsgraad

Nadere informatie

Beleggen in het Werknemers Pensioen

Beleggen in het Werknemers Pensioen Kwartaalbericht Beleggen in het Werknemers Pensioen Het Werknemers Pensioen van a.s.r. is een moderne DC-regeling. Het kent drie lifecycles: defensief, neutraal en offensief. Alle lifecycles van het Werknemers

Nadere informatie

QE in de eurozone: bezit van de zaak, einde van het vermaak?

QE in de eurozone: bezit van de zaak, einde van het vermaak? QE in de eurozone: bezit van de zaak, einde van het vermaak? Komt er QE in de eurozone? Sinds enige maanden wordt er op de financiële markten gezinspeeld op het opkopen van staatsobligaties door de Europese

Nadere informatie

kortlopende kredieten langlopende kredieten buitenlandse banken1

kortlopende kredieten langlopende kredieten buitenlandse banken1 Observatorium voor krediet aan niet-financiële vennootschappen de Berlaimontlaan 14 BE-1000 Brussel Tel. +32 2 221 26 99 Fax +32 2 221 31 97 BTW BE 0203.201.340 RPM Brussel 2010-05-20 Links: kredietobservatorium

Nadere informatie

Financieren anno 2015 BDO M&A - Debt Advisory Strategisch financieringsadvies

Financieren anno 2015 BDO M&A - Debt Advisory Strategisch financieringsadvies Financieren anno 2015 BDO M&A - Debt Advisory Strategisch financieringsadvies drs. Roel van der Sar RC RV Manager Corporate Finance Debt Advisory Introductie drs. Roel van der Sar RC RV Senior Manager

Nadere informatie

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Derde kwartaal juli 2014 t/m 30 september 2014

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Derde kwartaal juli 2014 t/m 30 september 2014 Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Derde kwartaal 2014-1 juli 2014 t/m 30 september 2014 Nominale dekkingsgraad is gedaald van 123,1% naar 117,0% Beleggingsrendement is 1,8%, Obligaties stegen

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2015 2016 32 013 Toekomst financiële sector Nr. 117 BRIEF VAN DE MINISTER VAN FINANCIËN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag,

Nadere informatie

Datum 19 januari 2016 Betreft Toezending DNB-studie "Scherper licht op financiële stabiliteitsrisico s van het schaduwbankwezen"

Datum 19 januari 2016 Betreft Toezending DNB-studie Scherper licht op financiële stabiliteitsrisico s van het schaduwbankwezen > Retouradres Postbus 20201 2500 EE Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EE Den Haag Korte Voorhout 7 2511 CW Den Haag Postbus 20201 2500 EE Den Haag www.rijksoverheid.nl

Nadere informatie

Alternatieve financieringsvormen voor bankkrediet. Bart P.M. Joosen

Alternatieve financieringsvormen voor bankkrediet. Bart P.M. Joosen Alternatieve financieringsvormen voor bankkrediet Bart P.M. Joosen 30 januari 2014 Aanbodzijde van de financieringsmarkt 2 Aanbodzijde van de financieringsmarkt Banken Institutionele beleggers Beurs (public

Nadere informatie

Wall Street of niet, dat is de vraag

Wall Street of niet, dat is de vraag Wall Street of niet, dat is de vraag 1. Beleggers hebben geen leuke tijd achter de rug. 2011 was een moeilijk beleggingsjaar. Het begon goed, alsof het ingezet herstel na het bloedbad van 2008/2009 zich

Nadere informatie

bankfinanciering / bedrijfswaardering

bankfinanciering / bedrijfswaardering bankfinanciering / bedrijfswaardering Masterclass Internationaal ondernemen in de tuinbouw 4 November 2015 H.A.Rijken 1 MKB financiering: bankiersperspectief 1 Relatieve kredietwaardigheid in het MKB 2

Nadere informatie

Persbericht. Huishoudens verliezen koopkracht in Centraal Bureau voor de Statistiek

Persbericht. Huishoudens verliezen koopkracht in Centraal Bureau voor de Statistiek Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB04-112 15 juli 2004 9.30 uur Huishoudens verliezen koopkracht in 2003 In 2003 is het reëel beschikbaar inkomen van huishoudens voor het eerst in tien jaar

Nadere informatie

Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Vierde kwartaal oktober 2013 t/m 31 december Samenvatting: stijgende aandelen

Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Vierde kwartaal oktober 2013 t/m 31 december Samenvatting: stijgende aandelen Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel Vierde kwartaal 2013-1 oktober 2013 t/m 31 december 2013 Samenvatting: stijgende aandelen Nominale dekkingsgraad gestegen van 120,6% naar 123,0% Reële

Nadere informatie

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM

Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Tweede kwartaal 2017-1 april 2017 t/m 30 juni 2017 Samenvatting: De maandelijkse nominale dekkingsgraad eind juni 2017 is 115,7% en is gestegen ten opzichte van

Nadere informatie

Beleggingen institutionele beleggers in 2004 met 8,1 procent omhoog

Beleggingen institutionele beleggers in 2004 met 8,1 procent omhoog Publicatiedatum CBS-website Centraal Bureau voor de Statistiek 9 december 25 Beleggingen institutionele beleggers in 24 met 8,1 procent omhoog drs. J.L. Gebraad Centraal Bureau voor de Statistiek, Voorburg/Heerlen,

Nadere informatie

Veranderingen in de internationale positie van Nederlandse banken

Veranderingen in de internationale positie van Nederlandse banken Veranderingen in de internationale positie van Nederlandse banken De Nederlandse bancaire vorderingen 1 op het buitenland zijn onder invloed van de economische crisis en het uiteenvallen van ABN AMRO tussen

Nadere informatie

Europese kapitaalmarktunie

Europese kapitaalmarktunie April 2015 Position paper Europese kapitaalmarktunie Hoe een Europese kapitaalmarktunie kan leiden tot groei van de Europese economie en hoe verzekeraars hieraan kunnen bijdragen. Het Verbond ondersteunt

Nadere informatie

PERSBERICHT. Versterking kapitaalpositie ING met 10 miljard euro

PERSBERICHT. Versterking kapitaalpositie ING met 10 miljard euro PERSBERICHT Versterking kapitaalpositie ING met 10 miljard euro Op 19 oktober 2008 is bekend gemaakt dat ING haar kapitaal verder heeft versterkt met behulp van de Nederlandse overheid. De solvabiliteit,

Nadere informatie

Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Eerste kwartaal januari 2017 t/m 31 maart Samenvatting:

Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Eerste kwartaal januari 2017 t/m 31 maart Samenvatting: Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel Eerste kwartaal 2017-1 januari 2017 t/m 31 maart 2017 Samenvatting: De maandelijkse nominale dekkingsgraad is gestegen van 105,7% naar 110,5%; De beleidsdekkingsgraad

Nadere informatie

Samenvatting: positief sentiment en gewijzigde rekenrente (UFR) stuwen dekkingsgraad

Samenvatting: positief sentiment en gewijzigde rekenrente (UFR) stuwen dekkingsgraad Kwartaalbericht Algemeen Pensioenfonds KLM Derde kwartaal 2012-1 juli 2012 t/m 30 september 2012 Samenvatting: positief sentiment en gewijzigde rekenrente (UFR) stuwen dekkingsgraad Nominale dekkingsgraad

Nadere informatie

Investeren in Nederland

Investeren in Nederland Februari 2013 Position paper Investeren in Nederland Nederland staat voor grote uitdagingen. Bij zowel banken als de overheid ontbreken de financiële middelen om een impuls te geven aan de economie. Verzekeraars

Nadere informatie

De Nederlandse markt voor beleggen in woninghypotheken

De Nederlandse markt voor beleggen in woninghypotheken De Nederlandse markt voor beleggen in woninghypotheken De Nederlandse hypotheekmarkt is structureel aan het veranderen. De traditionele aanbieders hebben in de afgelopen tijd stap voor stap plaats gemaakt

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500EA 's-gravenhage. Datum 1 december 2015 Betreft Kamervragen securitisatievoorstellen

Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500EA 's-gravenhage. Datum 1 december 2015 Betreft Kamervragen securitisatievoorstellen > Retouradres Postbus 20201 2500 EE Den Haag Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500EA 's-gravenhage Korte Voorhout 7 2511 CW Den Haag Postbus 20201 2500 EE Den Haag www.rijksoverheid.nl Uw

Nadere informatie

Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Tweede kwartaal 2014-1 april 2014 t/m 30 juni 2014. Samenvatting: dalende rente

Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Tweede kwartaal 2014-1 april 2014 t/m 30 juni 2014. Samenvatting: dalende rente Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel Tweede kwartaal 2014-1 april 2014 t/m 30 juni 2014 Samenvatting: dalende rente Nominale dekkingsgraad gestegen van 123,6% naar 123,7% Reële dekkingsgraad

Nadere informatie

BNG Bank draagt bij aan oplossing maatschappelijke uitdagingen

BNG Bank draagt bij aan oplossing maatschappelijke uitdagingen P ERSBERICHT H ALFJAARCIJFERS 2016 BNG Bank draagt bij aan oplossing maatschappelijke uitdagingen Koninginnegracht 2 2514 AA Den Haag T 070 3750 750 www.bngbank.nl Duurzaamheid belangrijk deel van de strategie

Nadere informatie

Beleggingsbeleid pensioenfondsen onder de loep

Beleggingsbeleid pensioenfondsen onder de loep Meerdere pensioenfondsen hebben de risico s van hun beleggingsbeleid onderschat en hebben onvoldoende aandacht voor de governance en beheersing van beleggingsrisico s. Dat blijkt uit het themaonderzoek

Nadere informatie

Kwartaalbericht. 2e kwartaal 2015 Den Haag, 14 juli 2015. Samenvatting cijfers per 30 juni 2015

Kwartaalbericht. 2e kwartaal 2015 Den Haag, 14 juli 2015. Samenvatting cijfers per 30 juni 2015 Kwartaalbericht 2e kwartaal 2015 Den Haag, 14 juli 2015 Samenvatting cijfers per 30 juni 2015 Dekkingsgraad (UFR): 108,3% Beleidsdekkingsgraad: 110,0% Belegd vermogen: 19,6 miljard Rendement 2015 1 e halfjaar:

Nadere informatie

Inhoudsopgave Inleiding

Inhoudsopgave Inleiding Notitie datum onderwerp aan van 15-5-2009 Bancaire kredietverlening aan MKB Nederlands Kapitaal & Herstrukturerings Fonds Barbara Baarsma, Marco Kerste en Freek Tewes (SEO Economisch Onderzoek) Inhoudsopgave

Nadere informatie

Alternatieve financieringen voor middelgrote bedrijven. 24 september 2013 1 1

Alternatieve financieringen voor middelgrote bedrijven. 24 september 2013 1 1 Alternatieve financieringen voor middelgrote bedrijven 24 september 2013 1 1 1 Inhoud Alternatieve vormen van financiering Een Europese Private Placement? Financiering van NPEX Contact: Victor Meijer (victor.meijer@nibc.com)

Nadere informatie

Kwartaalverslag Tweede kwartaal 2019

Kwartaalverslag Tweede kwartaal 2019 Kwartaalverslag Q2-2019 Kwartaalverslag Tweede kwartaal 2019 1 In het kort De beleidsdekkingsgraad per 30 juni 2019 bedroeg 117,3%. Het rendement van 1 april tot en met 30 juni 2019 bedroeg 3,5%. Het pensioenvermogen

Nadere informatie

Groene kredieten stuwen hypotheekmarkt in 2011 naar ongekende hoogte

Groene kredieten stuwen hypotheekmarkt in 2011 naar ongekende hoogte Persbericht Groene kredieten stuwen hypotheekmarkt in 2011 naar ongekende hoogte Brussel, 7 februari 2012 De belangrijkste vaststellingen voor het volledige jaar 2011: De hypothecaire kredietverlening

Nadere informatie

Risicorapportage Financiële markten 2019

Risicorapportage Financiële markten 2019 Risicorapportage Financiële markten 09 SPEIL TOPI s entrale tegenpartijen (central counterparties oftewel s) verminderen de onderlinge afhankelijkheid tussen financiële instellingen Zo wordt het risico

Nadere informatie

stijgt 22% overheden BNG Bank De nettowinst bedroeg miljoen. In 226 miljoen is van mening dat

stijgt 22% overheden BNG Bank De nettowinst bedroeg miljoen. In 226 miljoen is van mening dat PERSBERI CHT JAARC IJFERS 2 0 15 Nettowinst BNG Bank EUR 226 miljoen Koninginnegracht 2 2514 AA Den Haag T 070 3750 750 www.bngbank.nl - Nieuwe langlopende kredietverlening stijgt 22% - Scherpere tarieven

Nadere informatie

Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Vierde kwartaal oktober 2015 t/m 31 december Samenvatting:

Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Vierde kwartaal oktober 2015 t/m 31 december Samenvatting: Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel Vierde kwartaal 2015-1 oktober 2015 t/m 31 december 2015 Samenvatting: De maandelijkse nominale dekkingsgraad is gestegen van 103,7% naar 106,3%; De beleidsdekkingsgraad

Nadere informatie

Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Tweede kwartaal april 2017 t/m 30 juni Samenvatting:

Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Tweede kwartaal april 2017 t/m 30 juni Samenvatting: Kwartaalbericht Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel Tweede 2017-1 april 2017 t/m 30 juni 2017 Samenvatting: De maandelijkse nominale dekkingsgraad is gestegen van 110,5% naar 113,6%; De beleidsdekkingsgraad

Nadere informatie

Vastgoed financieren. In een commerciële omgeving. Anja van Balen Sector Banker zorg 31 oktober 2013

Vastgoed financieren. In een commerciële omgeving. Anja van Balen Sector Banker zorg 31 oktober 2013 Vastgoed financieren In een commerciële omgeving Anja van Balen Sector Banker zorg 31 oktober 2013 Welkom in de commerciële bancaire wereld Businessplannen Bancaire normen Business plan Focus aanbrengen

Nadere informatie

EMPEN C REDIT L INKED N OTE

EMPEN C REDIT L INKED N OTE EMPEN C REDIT L INKED N OTE per juli 2011 Profiteer van een aantrekkelijke rente met een beperkt risico Profiteer van een aantrekkelijke rente met een beperkt risico De Europese rente staat momenteel op

Nadere informatie

Beleggingen n institutionele beleggers maken pas op de plaats in 2007

Beleggingen n institutionele beleggers maken pas op de plaats in 2007 7 Beleggingen n institutionele beleggers maken pas op de plaats in 27 drs. J.L. Gebraad Publicatiedatum CBS-website: 24 oktober 28 Den Haag/Heerlen Verklaring van tekens. = gegevens ontbreken * = voorlopig

Nadere informatie

Nieuwe inzichten voor ALM analyse naar aanleiding van de krediet crisis

Nieuwe inzichten voor ALM analyse naar aanleiding van de krediet crisis Nieuwe inzichten voor ALM analyse naar aanleiding van de krediet crisis Peter Vlaar Hoofd ALM modellering APG VBA ALM congres 5 november 2009 Agenda Karakteristieken van de kredietcrisis? Hoe kunnen we

Nadere informatie

Datum 26 april 2017 Betreft Vragen van het lid Leijten (SP) over het bericht dat spaarders geen rente meer krijgen op hun spaargeld

Datum 26 april 2017 Betreft Vragen van het lid Leijten (SP) over het bericht dat spaarders geen rente meer krijgen op hun spaargeld > Retouradres Postbus 20201 2500 EE Den Haag Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500EA Den Haag Korte Voorhout 7 2511 CW Den Haag Postbus 20201 2500 EE Den Haag www.rijksoverheid.nl

Nadere informatie

Kredietverlening aan het mkb

Kredietverlening aan het mkb Kredietverlening aan het mkb Stuurgroep Kredietverlening 2 mei 2012, Den Haag Inleiding en aanleiding Sinds het uitbreken van de financiële en economische crisis in 2007 is er veel aandacht voor kredietverlening

Nadere informatie

Driemaandelijkse beslissing van de Nationale Bank van België inzake het contracyclische Bufferpercentage voor 2019K2: 0%

Driemaandelijkse beslissing van de Nationale Bank van België inzake het contracyclische Bufferpercentage voor 2019K2: 0% Driemaandelijkse beslissing van de Nationale Bank van België inzake het contracyclische Bufferpercentage voor 2019K2: 0% Krachtens artikel 5, 2 van Bijlage IV van de Bankwet heeft de Nationale Bank van

Nadere informatie