Financieel-economische verkenning SAS
|
|
- Wouter Maes
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Financieel-economische verkenning SAS Inzake het functioneren van het agrarische bedrijf Koningshoeve - Ettingen BV, eigendom van SAS (Stichting Agrarische bedrijven Spaarnwoude) ETTINGEN RUIMZICHT KONINGSHOEVE
2 Inhoudsopgave SAMENVATTING INLEIDING BEDRIJFSBESCHRIJVING HUIDIGE SITUATIE BEGROTE SITUATIE KOMENDE JAREN UITGANGSPUNTEN BIJ SPLITSING EXPLOITATIE OVER DE BEDRIJFSTAKKEN ZOOGKOEIENBEDRIJF KONINGSHOEVE VLEESSTIERENSTAL RUIMZICHT MELKVEEBEDRIJF ETTINGEN BEGROTINGSTOTAAL 3 BEDRIJFSTAKKEN GEVOELIGHEIDSANALYSE PRODUCTIEFACTOREN LAND BEDRIJFSGEBOUWEN GEBRUIKSRECHTEN INRICHTING EN CAPACITEIT CENTRALISATIE ACTIVITEITEN WONINGEN MELKQUOTUM ARBEID MACHINE/LOONWERK VEESTAPEL EIGEN VERMOGEN VREEMD VERMOGEN CONCLUSIE, AANBEVELINGEN EN DISCUSSIE CONCLUSIE BEVINDINGEN CONCLUSIES BEDRIJFSRESULTATEN AANBEVELINGEN DISCUSSIE BIJLAGEN... BIJLAGE 1: GRAFIEKEN... BIJLAGE 2: EXPLOITATIE BIJLAGE 3: CIOLOS- SCAN... BIJLAGE 4: EXPLOITATIE BIJLAGE 5: SCHEMA ONROEREND GOED EN LENINGEN... BIJLAGE 6: ONTWIKKELINGEN IN DE SECTOR... BIJLAGE 7: SWOT-ANALYSE... LITERATUURLIJST... September
3 SAMENVATTING Deze financieel economische verkenning is tot stand gekomen in opdracht van het Recreatieschap Spaarnwoude. Met de verkenning wordt getracht om antwoord te geven op de vraag: Op welke wijze kan de Stichting Agrarische bedrijven Spaarnwoude (SAS) geheel zelfstandig functioneren? Met welke ontwikkelingen en onzekerheden moet rekening gehouden worden en welke aandachtspunten (voor de bedrijfsvoering) vloeien daaruit voort? Opbouw verkenning Om deze vraag te kunnen beantwoorden is er een exploitatie per bedrijfstak opgesteld over de periode Hierin worden de ontwikkelingen in kaart gebracht van de drie biologische bedrijfstakken (zoogkoeien, vleesstieren en melkkoeien) die door de SAS worden gevoerd. De netto bedrijfsresultaten van deze takken leiden uiteindelijk tot het begrotingstotaal. Om op basis van een juiste uitgangssituatie de exploitatie te maken, is zoveel mogelijk aangesloten op de resultaten van de laatste boekjaren. Daarnaast zijn er gesprekken gevoerd met betrokkenen en rapporten, aktes en documenten doorgenomen en verwerkt. Om de bedrijfsvoering nader uit te diepen, is er een SWOT-analyse opgesteld. Hierin worden de sterke en zwakke punten, maar ook de kansen en bedreigingen per productiefactor toegelicht. Vanwege de aanwezige onzekerheden in de productiefactoren is er een gevoeligheidsanalyse opgesteld. Uiteindelijk heeft de verkenning aan de hand van bovenstaande geleid tot conclusies, discussiepunten en aanbevelingen. Resultaten In de huidige situatie komt duidelijk naar voren dat de ingezette lijn (ontwikkelplan ) leidt tot een hogere omzet van het gehele bedrijf. Echter nemen de toegerekende kosten ook toe. Daarnaast is ook een stijging waar te nemen in de niet-toegerekende kosten. Uiteindelijk blijft er wel een hoger netto bedrijfsresultaat over. De totstandkoming van de uitgangspunten per bedrijfstak is voornamelijk gebaseerd op de hectares in gebruik, locaties, werknemers en opbrengsten van de verschillende producten. Om een juist beeld te vormen over de uitbreiding en omzet van zoogkoeienveestapel (Koningshoeve), is er een rekenmodel opgesteld. Hierin wordt stapsgewijs uitgebreid naar de maximale bezetting in de nieuwe hellingstal. Daarnaast wordt de verkoop en 'interne levering' van de broutards weergegeven. Hieruit kan de te realiseren omzet van de zoogkoeien en stieren opgemaakt worden. Bij toename van de veestapel groeit het bedrijfssaldo en daarmee de dekking van de niet-toegerekende kosten. Het saldo per koe is gelijk gehouden aan voorgaande jaren. De ingebruikname van de hellingstal zal echter tot een hoger saldo per koe gaan leiden. Het netto bedrijfsresultaat (excl. financieringslasten) stijgt van 2012 tot 2018 met Bij de vleesstierentak blijft de situatie min of meer hetzelfde. Er kunnen meer vleesstieren aangehouden worden, echter is de afzetmogelijkheid beperkt. Er blijft over om aan de vaste lasten te voldoen. Het melkveebedrijf Ettingen heeft nog ruimte om de veestapel uit te breiden in de reeds aanwezige gebouwen. De groei van melkproductie leidt tot hogere opbrengsten, echter stijgen hier ook de toegerekende kosten. Zodra de leasekosten van de quotering wegvallen wordt het netto bedrijfsresultaat positief. Na betaling van rente en aflossing en correctie voor afschrijving ontstaat een positieve bijdrage van in De netto bedrijfsresultaten van de bedrijven tezamen neemt toe in de periode van 2012 tot 2018 met Uiteindelijk daalt de benodigde beheersvergoeding van in 2011 tot in Conclusie De resultaten van de zoogkoeienveestapel en de groei van de melkproductie in de begrote periode laten een stijgende lijn zien. De resultaten van de vleesstieren zijn goed, echter zijn er vooralsnog beperkte afzetmogelijkheden. In totaliteit blijft er sprake van een laag bedrijfsresultaat. De bouw van de hellingstal heeft veel gekost. Er ontbrak echter een onderbouwing van de economische gevolgen. De bedrijfsresultaten zijn afhankelijk van verschillende productiefactoren. Voor de bewerking van het land is door de omvang, bewerkelijkheid, beheersvoorschriften en ligging van de percelen een beheersvergoeding noodzakelijk, ondanks de lage erfpachtsom. De erfpachtcontracten tussen SPW en SAS komen niet meer overeen met het daadwerkelijk in gebruik zijnde hectares. Afspraken dienen vastgelegd te worden om zekerheid te verkrijgen. Arbeid is de grootste kostenpost in de exploitatie. Mede door ingebruikname van de nieuwe stal is het mogelijk om de aanwezige arbeid efficiënter en gerichter in te zetten. Er kan meer omzet per arbeidskracht behaald worden. Prijsvorming van de producten bepaalt in belangrijke mate de opbrengsten. De biologische markt biedt perspectieven voor de toekomst. Met een eigen merklabel kan hierop goed worden ingespeeld en een goede omzet worden behaald. Toekomst De verkenning heeft geleid tot een rapport waarin inzicht wordt verkregen in de huidige situatie. Met de recente ontwikkelingen van de verschillende bedrijfstakken is de exploitatie doorgerekend tot Op basis hiervan kunnen in een later stadium verschillende scenario's doorgerekend worden. De discussiepunten die bij het opstellen van deze verkenning naar voren zijn gekomen, dienen hiervoor wel eerst uitgewerkt te worden door SPW en SAS. September
4 1. Inleiding Op 13 januari 2012 is door Recreatieschap Spaarnwoude (SPW) een opdracht verstrekt aan WEA Noord-Holland. De titel van de opdracht luidt: Financieel-economische verkenning SAS. Deze verkenning heeft betrekking op het functioneren van de twee agrarische bedrijven Koningshoeve (vleesvee) en Ettingen (melkvee) die opereren onder de naam Koningshoeve- Ettingen BV. De aandelen van deze BV zijn in eigendom bij Stichting Agrarische bedrijven Spaarnwoude (SAS). Het onderzoek spitst zich toe op het functioneren van beide bedrijven alsmede op de financiële en contractuele relatie met SPW. Centrale vraag daarbij: op welke wijze kan de SAS geheel zelfstandig functioneren? Dat wil zeggen onafhankelijk van de financiële bijdrage van het recreatieschap. In eerste instantie was de vraag breed geformuleerd met een aantal mogelijke scenario's erbij. In samenspraak met de opdrachtgever is er voor gekozen om ons in dit onderzoek te beperken tot een beoordeling van de huidige situatie en het doortrekken van deze bedrijfsvoering de komende jaren. Op die manier wordt zichtbaar waar er kansen en bedreigingen liggen en worden de gevolgen van de recent ingezette groei in de vleesveestapel inzichtelijk. Voor een goede beeldvorming over de ontstaansgeschiedenis van de huidige bedrijfsvoering van de SAS zijn in het onderzoek alle relevante akten en eerder opgestelde rapporten over de SAS en haar activiteiten doorgenomen. Deze stukken werden aangeleverd door SPW en SAS. Ook de onderliggende rapporten leverden zij aan. De vraagpunten en tussentijdse documenten zijn besproken met Michael Omvlee van het recreatieschap. Maar ook in diverse vergaderingen met bestuurders en de bedrijfsleider van het SAS. De afgelopen 7 jaar worden nader beschreven in een analyse van de jaarrekeningen. Vervolgens is in een begroting op basis van de laatste boekjaren, gesprekken met betrokkenen, genoemde rapporten en externe expertise een splitsing gemaakt van de bedrijfsactiviteiten. Met name bedrijfsleider Gert Jan van Tunen van Koningshoeve-Ettingen BV heeft geholpen de cijfers juist in te delen. Ook leverde hij een bijdrage bij het ontwikkelen van het model voor doorrekening van de vleesvee activiteiten. Er wordt daarbij onderscheid gemaakt tussen de zoogkoeien-, vleesstieren- en de melkveetak. Voor de 3 takken is een doorrekening voor de komende jaren opgesteld. Bovenstaande heeft geleid tot een zogeheten SWOT-analyse van waaruit de sterke en zwakke punten beschreven worden. Uiteindelijk leiden de opgestelde begrotingen en analyses naar verschillende conclusies en aanbevelingen. Tevens komen hieruit ook verschillende discussiepunten naar voren. 2. Bedrijfsbeschrijving Het recreatieschap heeft op 28 december BV's opgericht, te weten Koningshoeve BV en Ettingen BV. Op dezelfde datum is de SAS directeur/ eigenaar geworden van beide BV's. Zij is eindverantwoordelijk voor de bedrijfsvoering van beide BV's. Per 21 juli 2011 heeft er een juridisch fusie tussen beide BV's plaatsgevonden tot Koningshoeve- Ettingen BV. Om een goede bedrijfsvoering uit te kunnen oefenen, bestaat het bestuur van de SAS uit vijf leden met bestuurlijke ervaring en een netwerk in de sector. Daarnaast zijn zij kundig op het gebied van veehouderij en graslandbeheer. Strategische en tactische zaken bespreken ze met de bedrijfsleider. Hij geeft vervolgens sturing aan de andere vier medewerkers voor uitvoering van de werkzaamheden. De vijf vaste medewerkers wonen op of dichtbij de bedrijfslocaties in de bedrijfswoningen van Koningshoeve- Ettingen BV. Het beheerde grasland vervult een grote rol in het agrarisch natuurbeheer en recreatieve waarden in het gebied (Vereenigde Binnenpolder en Inlaagpolder). Daarnaast wordt er nog bouwland beheerd (Houtrakpolder) om gewassen te telen met een hogere voedingswaarde. Om deze gebieden goed te kunnen beheren (het behouden van het landschap), wordt een beheervergoeding vanuit het recreatieschap ontvangen. Het recreatieschap wordt door het bestuur op de hoogte gehouden van de bedrijfsactiviteiten door het regelmatig houden van overleg. In de periode is er een fors exploitatie tekort ( en negatief) ontstaan. Eind 2004 is daarom gestart met een intensief overleg van betrokkenen om tot oplossingen te komen. Dit resulteerde in een bedrijfsontwikkelplan wat eind 2005 werd gepresenteerd. Ondertussen was in 2004 bedrijfsleider Gertjan van Tunen aangesteld met als vervanger Tom Scheeres. Zij hebben zich in intensieve samenwerking met het bestuur van SAS ingezet voor realisatie van het bedrijfsontwikkelplan Eind 2010 is de balans opgemaakt en een ontwikkelplan voor de periode geschreven. September
5 3. Huidige situatie In de, door Flynth adviseurs en accountants BV, opgestelde jaarrekening zijn alle bedrijfsactiviteiten geconsolideerd verwerkt. De opbrengsten en de specifieke kosten zijn daarbij wel gepresenteerd voor de vleesvee en de melkkoeien apart. We hebben een overzicht (zie Bijlage 2: Exploitatie ) gemaakt van de ontwikkeling in de afgelopen 7 jaar op basis van de jaarrekeningen. Incidentele opbrengsten en kosten hebben we daarbij apart weergegeven. Samengevat vielen de volgende zaken op: De totale opbrengsten van het bedrijf groeiden met 26% in 7 jaar tijd. De daadwerkelijke omzet (vee en melk) en aanwas van het vee stegen echter met 43% (vleesvee) en 53% (melkvee). De invloed van overige opbrengsten (werk voor derden, adoptiekoeien, handelsvee, hooi- en mest opbrengsten) is daarmee duidelijk afgenomen. Met name het wegvallen van de werk voor derden (bijna in 2009) scheelt enorm. Deze lijn (zie Figuur 1) zal zich de komende jaren ook voortzetten. Verloop opbrengsten (x1.000) Omzet en aanwas vleesvee Melk en O&A melkvee Voer, graan en mestopbrengsten Werk voor derden Handelsvee Figuur 1: Verloop opbrengsten op basis van opgestelde begroting De toegerekende kosten 1 stegen met 48%. Dit loopt dus gelijk op met de omzet ontwikkeling. Opvallend is dat de kosten voor melkvee veel harder stegen dan die voor vleesvee. Voor vleesvee bleven de toegerekende kosten (excl. stro) ongeveer gelijk. Voor melkvee verdubbelde de voerkosten (Figuur 3 in Bijlage 1: Grafieken). Oorzaak zijn de hard gestegen voerprijzen. In Figuur 4 (zie Bijlage 1: Grafieken) zijn de prijsindexcijfers van agrarische goederen te zien. Biologische voeders zijn schaarser dan reguliere voeders. Het saldo (exclusief het strooisel) voor de vleesveetak is dus door technische verbeteringen hard gestegen. De dekking voor de niet toegerekende kosten nam met 70% toe in 7 jaar tijd uit deze tak. Voor melkvee is dit 18%. Grootste variabele kostenpost is tegenwoordig het strooisel. Een stijging van 124% is erg veel. De prijsstijging gecombineerd met het grotere verbruik zorgen hiervoor. Strooisel is in de jaarrekening niet toegedeeld per tak in de praktijk blijkt dat de vleesveetak met zijn strooiselstallen de grootste verbruiker is. 1 Alle kosten die aan een bepaalde landbouwtak zijn toe te rekenen en die variëren met de productieomvang September
6 De niet-toegerekende kosten lagen in % hoger als in Met name de machine- en loonwerk kosten stegen hard. Arbeid is de grootste post en steeg met 17% in 7 jaar. Door aflossingen en een lagere rentevoet daalden de rentelasten met 46%. Het netto bedrijfsresultaat is na 2005 op een veel hoger niveau komen te liggen dan daarvoor. De weg die op basis van het ontwikkelplan is ingeslagen lijkt dus aan te slaan. De laatste 2 jaar zijn er liquiditeitsproblemen waardoor een trekker via financial lease is aangekocht en er een schuld van is opgebouwd bij de bedrijfsleider. Verloop eigen vermogen Stand langlopende lening EV Stand lening Figuur 2: Verloop eigen vermogen en langlopende lening Er is steeds voldaan aan de aflossingsverplichtingen. De incidentele baten zijn gebruikt voor extra aflossingen waardoor het leningsniveau in 7 jaar tijd in totaal ruim 1 miljoen euro (zie Figuur 2) is gedaald. Het eigen vermogen is hierdoor flink gegroeid tot een niveau van 24% van het balanstotaal. De laatste 3 jaar is er sprake van een stabiel niveau. September
7 4. Begrote situatie komende jaren 4.1. Uitgangspunten bij splitsing exploitatie over de bedrijfstakken In samenspraak met bedrijfsleider Gert Jan van Tunen zijn de kosten en opbrengsten zo goed mogelijk gesplitst over de bedrijfstakken. Deze splitsing vormt een belangrijk uitgangspunt voor de beoordeling van de bedrijfsresultaten en de exploitatie begrotingen voor de komende jaren van de verschillende bedrijfstakken. De voorliggende begrotingen (Bijlage 4: Exploitatie ) betreffen een voortzetting van de huidige situatie; een soort nulmeting. Algemeen Areaal is verdeeld over Koningshoeve en Ettingen, dit gaat om respectievelijk 262 en 121 hectare. Dit komt bij benadering overeen met een 2/3-1/3 verdeling. Om de bijdrage van de vleesstieren te beoordelen zijn de direct toe te delen kosten en opbrengsten apart gehouden. Dit resultaat van de vleesstieren dient ter dekking van de kosten voor arbeid, eigen ruwvoer, land en gebouwen. Genoemde kosten staan onder de Koningshoeve waardoor dit resultaat lager uitvalt. Er zijn 5 werknemers waarvan er één recent voor 50% is afgekeurd. Daarnaast is Gert Jan van Tunen naar schatting 50% van zijn tijd bezig met overhead/management taken. De 4 arbeidskrachten die dan overblijven zijn 50/50 verdeeld over het melkvee- en het zoogkoeienbedrijf. Na verdeling van de overhead van de bedrijfleider komt het melkvee bedrijf op 2,25 VAK 2. Het zoogkoeien bedrijf huurt zomers 0,50 VAK extra in voor het vele landwerk en komt daarmee op 2,75 VAK in totaal. Met de extra lasten voor huur van de nieuwe stal is nog geen rekening gehouden. Toelichting berekening veestapel limousins Aantal zoogkoeien huidig jaar is het aantal zoogkoeien en vaarzen van het voorgaande jaar, minus de verkochte koeien. Het aantal zoogkoeien groeit naar de maximale bezetting van 230 stuks. Aantal kalveren is aantal geboren kalveren (voortkomend uit het inseminatieplan, rekening houdend met 4% uitval) minus het aantal verkochte kalveren dat jaar. Jaarlijks worden er 25 kui kalveren geleverd voor kalfsvlees en worden boventallige pinken uitgeselecteerd. Verkoopbedrag per diercategorie is besproken met Gert Jan van Tunen en onderbouwd met het gemiddelde over de drie laatste boekjaren. Vleesstieren tot 1 jaar vallen nog onder de zoogkoeien veestapel. Na dit jaar worden ze verkocht als Broutards aan de reguliere mesterij of via een "interne levering" geleverd aan Ruimzicht voor hetzelfde bedrag. Opbrengsten Beheersvergoeding is toegedeeld aan de hectares. In de begrote jaren is deze leeg gelaten om te kunnen zien hoeveel de jaarlijkse beheersvergoeding zou moeten bedragen. Opbrengsten voortkomend uit afgesloten agrarisch natuurbeheer contracten en probleemgebiedenvergoeding bij Ettingen naar voren laten komen, aangezien dit alleen op landbouwgrond afgesloten kan worden. Contract voor natuurbeheer is stopgezet, hiervoor zijn dientengevolge geen inkomsten meer. Bedrijfstoeslag is over het areaal van Ettingen en Koningshoeve verdeeld. Dit betreft de toeslag met een historische (samenvoeging van o.a. zoogkoeien-, stieren-, ooi-, melk- en slachtpremie) grondslag. Vanaf 2014 verandert de toeslag, de inschatting (zie Bijlage 3: Ciolos- scan) het huidige areaal (Gecombineerde Opgave 2011) zijn opgenomen in de begroting. Na het wegvallen van de werkzaamheden voor het Recreatieschap zijn de inkomsten uit werk voor derden ingeschat op een totaal van Verkoop hooi is bij groei van de veestapel niet langer mogelijk. Verhuur van woningen, 3/5 voor Koningshoeve, 2/5 voor Ettingen Overige opbrengsten zijn 50/50 verdeeld Mestvergoeding (aanvoer drijfmest afgeleverd op Ettingen) is 25% Koningshoeve en 75% Ettingen. Er blijft voldoende ruimte voor de aanvoer van mest, ondanks de uitbreiding van de veestapel. Omdat de biologische normen lager zijn en zoogkoeien minder fosfaat produceren dan melkkoeien, neemt de productie niet zo snel. De lijn voor de aanvoer mest is derhalve doorgetrokken in volgende jaren. De vergoeding landinrichting is verdeeld op basis van het areaal Verhuur van gebouwen en ontvangen weidegeld volledig aan Koningshoeve toegedeeld. Opbrengst bouwland is onder Ettingen geplaatst, omdat de gewassen als veevoer voor de melkkoeien dienen. Er wordt geen graan meer geteeld de komende jaren, hierdoor geen verkoopopbrengsten meer. Wel gras/klaver en luzerne. De loonwerkkosten en zaaizaadkosten blijven dus wel aanwezig. 2 VAK: Volwaardige arbeidskracht (2.200 uur) September
8 Toegerekende kosten Krachtvoer -en ruwvoerkosten zijn per bedrijfstak gesplitst, dus bijv. stierenbrok en aangekochte mais komt bij Ruimzicht naar voren Qua vrachtkosten is er een vast bedrag van bij de Ettingen aangehouden, restant komt bij de Koningshoeve terecht Voor de strooiselkosten is de aankoop van zaagsel, gehakseld stro en 40 ton stro bij de Ettingen weergegeven, rest van de strobalen bij Koningshoeve Onder overig productgebonden kosten vallen fokkerijkosten en bijv. Rendac Voor de doorrekening van de komende jaren is uitgegaan van de gemiddelde kosten over Niet toegerekende kosten 3 De kosten voor inhuur van arbeid, van de AB, is toegedeeld aan Koningshoeve. De kosten van vaste arbeid zijn conform de verdeling 2,25 VAK en 2,75 VAK toegedeeld aan Ettingen respectievelijk Koningshoeve. Loonwerkkosten verricht t.b.v. voedergewassen (graan, luzerne en gras/klaver) zijn volledig aan Ettingen toegedeeld, de kosten voor mestrijden voor 3/4. Voederwinning grasland en graslandverzorging o.b.v. hectares verdeeld. Verpakkingsmateriaal (plastic voor balen) en machinekosten zijn o.b.v. hectares verdeeld Afschrijving gebouwen, Ettingen en Liedeweg bij Ettingen, rest bij Koningshoeve Onderhoud gebouwen en algemene kosten, 1/3 voor Ettingen, 2/3 voor Koningshoeve. Het niveau is gelijk aan de afgelopen 3 jaar. Overige onroerend goed kosten (o.a. waterschapslasten en gemeentelasten) zijn verdeeld o.b.v. hectares Netto bedrijfsresultaat 4 Opbrengsten minus de toegerekende en niet toegerekende kosten geven per bedrijfstak een netto bedrijfsresultaat. Op de laatste pagina (van Bijlage 4: Exploitatie ) worden deze opgeteld. Hiervan moeten dan nog de financieringslasten en de investeringen worden gedaan Zoogkoeienbedrijf Koningshoeve In de begroting tot 2018 neemt het aantal zoogkoeien toe tot 230 stuks. Dit is mogelijk geworden door de nieuwe hellingstal. Hier is namelijk plaats voor 180 moederdieren met bijbehorende kalveren. Samen met de potstallen van Koningshoeve (20 stuks) en Klaas van Kieten (25 stuks) is er voldoende capaciteit. In de 2e potstal bij Klaas van Kieten is er ruimte voor 12 zoogkoeien die afgevoerd gaan worden. In 2011 is een verschuiving van opbrengsten te zien. Er is minder vee verkocht om de groei gestalte te geven. De aanwas neemt hierdoor toe en de omzet (verkoop koeien, pinken, broutards en kalveren) neemt af waardoor er probleem met liquide middelen ontstaat. Deze investering wordt nu gefinancierd door 2 jaar (2012 en 2013) niet af te lossen. Daarnaast is SAS bezig met een verruiming van het rekening courant krediet bij de Rabobank. Met de gestelde prijzen (gemiddelde afgelopen jaren) is een groei naar een omzet mogelijk. Het wegvallen van de overige opbrengsten wordt hiermee gecompenseerd. De OECD geeft in haar Outlook o.a. de prijsontwikkeling van de agrarische producten tot en met 2021 weer. In bijlage 6 is hiervan in grafiekvorm de prijsontwikkeling van rundvlees en melkproducten weergegeven. Duidelijk zijn de schommelingen in prijsvorming zichtbaar. In cijfers uitgedrukt zullen de rundvleesprijzen in hun verwachting gemiddeld 6% hoger liggen dan de basis (08/09 en 10/11). Het effect hiervan is in de gevoeligheidsanalyse in paragraaf 4.6. zichtbaar. De toegerekende kosten groeien met de veestapel mee. Ze zijn gebaseerd op de kosten per koe uit de laatste 3 boekjaren. Het saldo per koe blijft ongeveer gelijk. Door de grotere veestapel is er dan een betere dekking van de niet toegerekende (ofwel vaste) kosten. Bij de vaste lasten is echter een jaarlijkse stijging van energie, arbeid en algemene kosten waar te nemen. Om dit te kunnen blijven betalen moeten de kosten gedrukt worden of het saldo verder verhoogt. Met innovatieve maatregelen zijn er mogelijkheden om de kosten te drukken. Het netto bedrijfsresultaat (voor de financieringslasten) stijgt van 2012 tot 2018 met ruim door de grotere veestapel. 3 alle kosten die niet mee variëren op basis van de productieomvang. Alleen als er een grote wijziging is in de productieomvang, veranderen deze kosten 4 alle opbrengsten (omzet en aanwas vee, subsidies, overige opbrengsten) minus alle toegerekende en niet-toegerekende kosten. Dit betreft het resultaat voor betaalde rente, aflossingen en vervangingsinvesteringen. September
9 De rentedruk daalt na 2014 snel door de aflossingen. De aflossingen op de leningen worden na de aflossingsvrije periode weer opgepakt. Omdat de einddatum (zie bijlage 5) van alle leningen gelijk blijft liggen de aflossingen wel op een hoger niveau als in het verleden. De hogere cashflow uit het hogere bedrijfsresultaat wordt dus direct aan aflossingen besteed en is daarmee niet beschikbaar voor investeringen of groot onderhoud. Na 2016 daalt de aflossingsdruk doordat lening 3 is afgelost. De financieringslasten (rente en aflossing samen) voor 2017 zijn begroot op terwijl dit in is Vleesstierenstal Ruimzicht Om de bijdrage van de vleesstieren te kunnen beoordelen zijn de (toegerekende) kosten en opbrengsten apart van de zoogkoeien weergegeven. Met de toerekening van vaste lasten zou dit verfijnd kunnen worden. Deze cijfers zijn echter niet gespecificeerd beschikbaar. Van belang is of de extra inspanning geld oplevert. Zonder de vleesstierenstal zouden alle stierkalveren (110 per jaar in de begroting) weggaan naar de reguliere mesterij. Deze zogenaamde broutards leveren het zoogkoeienbedrijf dan per stuk op. Er zijn bij Ruimzicht 2 potstallen beschikbaar. De stierenstal met een capaciteit van 48 stieren wordt momenteel hersteld na een brand. De andere potstal is ingericht voor 60 stuks jongvee maar huisvest nu 45 stieren. Skal 5 eist dat de dieren een uitloop krijgen. Met herstel van de stal wordt dit gelijk gerealiseerd voor de stierenstal. De kosten en opbrengsten van het op Ruimzicht gehuisveste jongvee zijn niet apart weergegeven. Voor de interne levering aan Ruimzicht ontvangt Koningshoeve in onze berekening hetzelfde bedrag. ( 1.000) Afleveren van biologische vleesstieren op 2 jarige leeftijd leverde de afgelopen 3 jaar op. Probleem is de beperkte afzetmogelijkheid met jaarlijks 55 dieren. Totale opbrengst is dan ruim per jaar. De voerkosten (alleen aangekocht voer) lagen de laatste jaren gemiddeld op 862 per afgeleverde stier. Het voersaldo komt daarmee op ongeveer per stier. Vanuit dit voersaldo worden de lasten voor gezondheidszorg, ruwvoer, arbeid en andere vaste lasten betaald. De dekking van de vaste lasten (zie Koningshoeve) vanuit de stierenstal is ongeveer per jaar Melkveebedrijf Ettingen De ligboxenstal aan de Oude Notweg 1 bevat 120 grootveeboxen. Bij kg melk per koe zou er dan maximaal kg geproduceerd kunnen worden. Gezien de conditie van de gebouwen is in de begroting met een doorgroei naar kg gewerkt. Het pas uitgebrachte KWIN geeft een inschatting van de gangbare melkprijs op gemiddeld 32,50 (excl. btw) per 100 kg melk. Deze inschatting geldt tot en met Voor de middellange termijn voor biologische melk gaat het KWIN uit van een melkprijs die 8,50 (excl. btw) hierboven ligt. Voor biologischdynamische melk is er sprake van een toeslag van 12,70 (excl. btw). Beide toeslagen zijn gebaseerd op de toeslag zoals FrieslandCampina die hanteert. Vertaald naar de cijfers van Ettingen: Het gemiddelde over de jaren 2009, 2010 en 2011 was voor dit bedrijf 41,90 (incl. btw) per 100 kg melk. De KWIN komt inclusief 6% btw op bijna 43,50 per 100 kg melk. Dit is 3,4% lager dan de 45,00 in de begroting. De OECD komt in haar Outlook voor melkproducten met prijzen die gemiddeld 11% hoger dan in de afgelopen jaren. Dit percentage opgeteld bij de 41,90 van Ettingen geeft een verwachte gemiddelde melkprijs van 46,50 per 100 kg melk. Zoals gezegd wordt de prijs meer volatiel, we hebben daarom begroot met 45,00. In een jaar kan dit behoorlijk gaan afwijken in positieve of negatieve zin. De gevoeligheidsanalyse (paragraaf 4.6) voor melk is daarom op 10% gezet. De groei van de melkproductie in de huidige stalruimte is mogelijk door het verplaatsen van het jongvee. De ligboxenstal is bijna geheel (alleen de kleinste kalveren zijn nog aanwezig) voor de melkkoeien beschikbaar. De kalfkoeien en vaarzen kunnen in de potstal. Het jongvee is gehuisvest in een, van Rijkswaterstaat, gehuurde stal. Dit betreft de voormalige locatie van Gijs Vink. Deze stallen zijn in goede conditie en op korte afstand van de Oude Notweg. 5 Skal: Een onafhankelijke, internationaal opererende organisatie, die sinds 1985 duurzame en biologische productiemethoden controleert en certificeert 6 Kwantitatieve Informatie voor de Veehouderij. De KWIN bevat statistische prijsinformatie over onderdelen van veehouderijbedrijven en normen voor het maken van berekeningen, bedrijfsevaluaties en begrotingen. September
10 De groei in productie zorgt de komende jaren (bij een gelijke melkprijs) voor hogere opbrengsten. De toegerekende kosten stijgen mee maar per saldo blijft er meer over ter dekking van de vaste lasten. Tot 2015 hebben we nog te maken met de quotering. Het extra saldo gaat dan ook grotendeels op aan leasekosten. Het melkveebedrijf blijkt in staat de toegerekende en niet toegerekende kosten te kunnen voldoen zonder de beheersvergoeding. Zeker na het wegvallen van de leasekosten. Het netto bedrijfsresultaat is namelijk positief na Na betaling van rente en aflossingen en correctie voor de afschrijvingen blijkt er een toenemende bijdrage aan de liquide middelen vanuit de melkveetak. Van negatief in 2012 tot bijna positief in Begrotingstotaal 3 bedrijfstakken De 3 bedrijfstakken zijn doorgerekend op basis van de huidige situatie. In het overzicht van de exploitatie tot en met 2018 komen de netto bedrijfsresultaten van de 3 takken bij elkaar. Vanuit dit resultaat moeten nog de rente, de aflossingen en de investeringen worden betaald. De beheersvergoeding zit niet in dit resultaat. Onder aan de streep is af te lezen hoeveel er tekort is om de exploitatie sluitend te krijgen. Het netto bedrijfsresultaat van de 3 takken samen vertoont een duidelijk stijgende lijn. In totaal stijgt het resultaat met in de periode Door aflossingen dalen de rentelasten van naar Het resultaat is in 2018 dan hoger maar nog steeds negatief. De cash flow is ook negatief. Zonder beheersvergoeding kan dus niet worden voldaan aan de aflossingsverplichtingen en de investeringswensen. Begroot voor vervanging van machines en gebouwen is in totaal In de exploitaties van Ettingen en Koningshoeve is het onderhoud van beide productiefactoren opgenomen. De aflossingsdruk is in 2012 en 2013 laag doordat aflossing op de leningen van het vleesveebedrijf tijdelijk is stopgezet. In de 3 jaar daarna is de aflossingsdruk echter heel hoog. Dit komt met name doordat 2 leningen eindigen in Vanaf 2017 daalt de aflossingsplicht tot per jaar. De huidige situatie doorbegroot richting 2018 geeft een gunstige ontwikkeling weer. De benodigde beheersvergoeding daalt van in 2012 tot in Kanttekening hierbij zijn een aantal ontwikkelingen en wensen die nog niet zijn opgenomen: o Lening van bedrijfsleider GJ van Tunen wordt niet op afgelost o huur of financieringslasten hellingstal zijn nog niet bekend o vervanging asbest dak stal Ettingen geschatte kosten: tot o nieuwbouw stal Ettingen, bij 150 boxen ad kost dit o voor onderhoud en investeringen in gebouwen is 2 maal begroot. In de toelichting op de boekhouding komt SAS al een aantal jaren op een benodigd bedrag van per jaar. September
11 4.6. Gevoeligheidsanalyse Bovenstaande is afhankelijk van de uitgangspunten genoemd in paragraaf 4.1., de gehanteerde prijzen, managementbeslissingen en externe factoren. Van een aantal van deze factoren (Tabel 1) is onderzocht hoe groot de impact is van een 5% wijziging. Vooral de impact van een hogere of lagere melkprijs is groot. Vanwege de grotere schommelingen in de melkprijs is deze voor de jaren 2012 en 2018 op 10% wijziging doorgerekend. In de kolom structureel is het effect van 5% te zien. Bedrijf Factor Wijziging Structureel Ettingen Melkprijs 10% % Voerkosten 5% Strooisel 5% Canon 5% Ruimzicht Vleesprijs 5% Voerprijs 5% Koningshoeve Vleesprijs 5% Voerkosten 5% Strooisel 5% Canon 5% Totaal Rente 1% Tabel 1: Weergave impact bij wijziging van prijzen en kosten De gevolgen van een wijziging in opbrengstprijs zijn groter dan bij een kostenpost. Bij rente gaat het om een verhoging of verlaging met een procentpunt. In Bijlage 6: Ontwikkelingen in de sector is beschreven welke externe veranderingen er gaande zijn en er aankomen. De marktontwikkelingen blijken voornamelijk gunstig voor Koningshoeve-Ettingen BV. Het areaal geeft het bedrijf bovendien ruimte in de nieuwe toeslagrechten en het mestbeleid. September
12 5. Productiefactoren In de SWOT-analyse (zie Bijlage 7: SWOT-analyse) zijn de productiefactoren voor de SAS samengevat. Hierna volgt een toelichting hierop Land In de Gecombineerde Opgave van 2011 is 434,34 hectare opgegeven door Koningshoeve-Ettingen BV. Dit betreft de beteelbare (dus niet kadastrale) oppervlakte grond in gebruik. Dit gebruik is op basis van erfpacht bij SPW, maar ook op losse basis van SPW en SBB. De erfpacht geeft het bedrijf door zijn looptijd en titel een stabiele basis terwijl de kosten voor de canon gering zijn. Tegelijkertijd is er sprake van erg veel kleine percelen met een lage ruwvoeropbrengst. De natuurclaim maakt het logisch dat er een biologische teeltwijze wordt toegepast. Ook verkaveling ten opzichte van de stallen maakt de situatie verre van ideaal. Kortom de basiskosten zijn gering de bewerkingskosten echter zeker niet. Het land biedt mogelijkheden voor natuurontwikkeling en recreatie. Het bereiken van natuurdoelstellingen blijft van belang evenals het behoud van maatschappelijk draagvlak. De opbrengsten hiervan zijn echter tot op heden niet in harde euro s uit te drukken. In de voorstellen voor het toekomstig Gemeenschappelijk Landbouw Beleid (GLB) na 2014 geeft landbouwcommissaris Ciolos van de EU aan hoe de landbouw overgaat tot een gelijke inkomenssteun voor alle bedrijven (zie ook Bijlage 3: Ciolos- scan). De bedoeling is dat er uiteindelijk voor ieder bedrijf in een regio of lidstaat een zelfde bedrijfstoeslag per hectare ontstaat. Veel hectares zijn in dat geval een voordeel voor de SAS. Onduidelijk hierin is nog hoe land met natuurstatus wordt ondersteund, wel lijkt het erop dat de biologische status een vrijstelling op de vergroeningseisen geeft. Met de huidige veestapel is er nauwelijks genoeg ruwvoer te winnen om de winter door te komen. Verkoop van voer zit er dan ook zeker niet meer in. Sterker nog bij groei van de veestapel zal aankoop van ruwvoer noodzakelijk worden. De van Staatsbosbeheer gepachte percelen zorgen voor goed ruwvoer voor de melkveestapel. De kwaliteit van dit ruwvoer is van belang om de melkproductie op peil te houden. Continuïteit is dus zeker gewenst. Minder grond in erfpacht betekent voor Koningshoeve-Ettingen BV; 1. een daling van de erfpachtslasten al zijn die met 22,69/ha niet hoog 2. daling van de bewerkingskosten; van de loonwerk-, machine- en arbeidskosten is de eerste variabel te noemen. De andere twee kan je niet zo maar vanaf. 3. Ruwvoer aankopen terwijl dit de komende jaren schaars blijft. Biologisch ruwvoer is helemaal schaars te noemen. 4. Lagere ontvangst van bedrijfstoeslag 5. Minder mogelijkheden voor eventuele deelname aan (agrarisch) natuurbeheer 6. Mestruimte wordt kleiner waardoor de opbrengsten uit de aanvoer van mest vervallen en er wellicht een afvoerplicht ontstaat. De status van natuur- of landbouw is daarbij van invloed. 7. Wanneer SPW gronden opeist zullen de lopende erfpachtcontracten afgekocht moeten worden Sinds 1995 is er regelmatig grond toegevoegd aan het areaal van Koningshoeve- Ettingen BV. SPW krijgt percelen terug van andere vertrekkende of stoppende pachters en kan dit vervolgens uitgeven aan de resterende pachters waaronder Koningshoeve- Ettingen BV. Bij de bedrijfsverplaatsing van Gijs Vink heeft er onder begeleiding van de Stivas een ruil van percelen plaatsgevonden. Percelen worden eerst op losse basis verhuurd, als er voldoende areaal is om de kosten van de notaris te verdelen volgt de definitieve vastlegging. Omdat dit al enige tijd niet gebeurd is is er momenteel een groot verschil in de daadwerkelijk gebruikte oppervlakte en zoals die op papier staat. De meeste percelen zijn gelegen rond de 5 bedrijfslocaties. Met beweiding en voederwinning is dit praktisch en efficiënt. In het schema is het areaal (uit de gecombineerde opgave) per locatie af te lezen. Afstoten van een locatie betekent dan ook een toename van transport van vee, mest en gewas over de weg. September
13 5.2. Bedrijfsgebouwen Gebruiksrechten In 1995 heeft Koningshoeve- Ettingen BV vier van de huidige bedrijfslocaties gekocht van SPW. Het economisch eigendom van deze gebouwen is geactiveerd op de balans. De ondergrond van de gebouwen is in erfpacht van SPW gekregen. Op de balans staan ook nog bedrijfsgebouwen aan Liedeweg. Deze zijn echter niet meer als zodanig in gebruik. Zoals gezegd heeft Koningshoeve- Ettingen BV 1995 het economisch eigendom verworven van de gebouwen. Het juridische (of bloot) eigendom ligt bij de daadwerkelijke erfverpachter. Aangezien SPW het in ondererfpacht uitgeeft ligt het eigendom dus bij hun erfverpachter SBB (in de stukken wordt nog de voorganger BBL genoemd). Uit de onderzoeken door mevrouw D.C.A. Bos-Klaver van Klaver Makelaardij en de heer P. Nabben van Pot/Jonker/Seunke advocaten is duidelijk naar voren gekomen dat er verschil bestaat tussen beide erfpachtcontracten. Beide kwamen ook tot de conclusie dat er geen opstalrecht is gevestigd voor de door Koningshoeve-Ettingen BV aangekochte gebouwen. Gezien het feit dat SBB de juridisch eigenaar is lijkt dit ook logisch. Koningshoeve-Ettingen BV kan dus geen locatie verkopen. Dit kan alleen SBB/BBL doen. Vervolgens moeten zij een vergoeding betalen aan hun erfpachter SPW. Die dit dan geheel of gedeeltelijk doorbetaald aan Koningshoeve-Ettingen BV. De vergoeding is dan voor de gebouwen en voor de afkoop van het erfpachtrecht. De vijfde locatie betreft de gehuurde stal van Rijkswaterstaat. Door gebruik te maken van deze stallen is het mogelijk geworden om te groeien met de melkveestapel. De geringe huurlasten worden daarmee royaal vergoed door extra melkopbrengsten Inrichting en capaciteit Aan de Kerkweg zijn de zoogkoeienactiviteiten geconcentreerd. Zoals hiervoor beschreven is er op Kerkweg 33 en 34 plaats voor respectievelijk 200 en 37 moederdieren. Voor jongvee is er plaats voor 280 (180 zoogkalveren in hellingstal en 100 gespeende kalveren in potstal) respectievelijk 30 stuks. Het mannelijk jongvee is te vinden op de locatie Ruimzicht. Capaciteit is hier 60 stuks stieren en 35 stuks gespeende kalveren. In totaal is er dus stalruimte voor ongeveer 650 dieren (Zie Bijlage 5: Schema onroerend goed en leningen). De nieuwe stal staat direct naast de oude potstal op Koningshoeve en is daarmee arbeidsvriendelijk en efficiënt. De stal bij Klaas van Kieten zijn beperkt van omvang en arbeidsefficiëntie kan beter. Op de Ettingen is de stalruimte benut door melkkoeien en jonge kalveren. De stal is onderwerp van discussie. Het asbestdak is vervallen en dient vervangen te worden. Zeker gezien het feit dat de SAS als werkgever verantwoordelijk is voor de werknemers waarvan er 1 met zijn gezin vlak bij de stal woont. De stal is verouderd en beperkt van omvang. SAS wil de komende jaren een nieuwe stal realiseren voor de melkkoeien. Het jongvee van de melkkoeien is gehuisvest in de gehuurde stal genaamd Vinkebrug. Daar is ruimte voor 60 pinken en koeien en 50 kalveren. Na realisatie van de nieuwbouw zou het jongvee in de huidige melkveestal gehuisvest kunnen worden Centralisatie activiteiten In diverse verslagen en rapporten wordt er geschreven over het centraliseren van de activiteiten op Kerkweg 33 en Oude Notweg 1. Dit zou met name de arbeidsefficiëntie ten goede komen. Aandachtspunten en voor- en nadelen van het afstoten van locaties: Voordelen 1. verkoop levert geld op waarmee bijvoorbeeld nieuwbouw (deels) gefinancierd kan worden 2. het recht op erfpacht is ook ten gelde te maken 3. arbeidsefficientie door kortere looplijnen etc 4. transport bewegingen tussen de stallen verdwijnen September
14 Nadelen 5. winst bij verkoop is belast 6. arbeidsdruk op medewerkers die op de locatie zelf wonen neemt toe; met name buiten de normale werktijden 7. transport bewegingen van en naar de percelen nemen toe 8. de kans op en de gevolgen van een veeziekte nemen bij centralisatie toe 9. nieuwbouw wordt direct noodzakelijk voor de melkveetak bij het afstoten van Vinkebrug of Oude Notweg 10. voor vleesveetak keuze tussen krimp van de veestapel (en dus van omzet) of ook nieuwbouw om dezelfde omvang te behouden in het geval 1 van de 3 locaties wordt af gestoten. Aandachtspunten 11. het vergroten van de arbeidsefficiëntie door centralisatie leidt niet automatisch tot lagere kosten omdat er sprake is van personeel met een vast dienstverband. Het voordeel kan wel behaald worden door meer opbrengsten te genereren per persoon Woningen Koningshoeve- Ettingen BV heeft het economisch eigendom van 5 woningen. Deze woningen worden verhuurd aan de 5 medewerkers. De ondergrond van de woningen is in ondererfpacht verkregen van SPW. Opstalrecht is hier ook niet gevestigd. De woningen aan Liedeweg 2 en Kerkweg 32a zijn niet verbonden aan een bedrijfslocatie en dus niet noodzakelijk voor de bedrijfsvoering. Kerkweg 32a staat wel zo dicht op de stallen van Kerkweg 33 dat verkoop niet verstandig is. Voor de verhuur van 5 woningen ontvangt Koningshoeve- Ettingen BV in 2011 in totaal ofwel per woning 300 per maand. Bij een getaxeerde waarde van is dit een rendement van 2%. Hier tegenover staan de vaste lasten zoals de erfpacht voor erf en ondergrond, verzekeringen, waterschapslasten en gemeentelasten. In het overzicht voor groot onderhoud aan de gebouwen is de wens voor bijna aan de woningen opgenomen. Gezien de liquiditeitsproblemen worden er in de laatste jaren alleen de hoogst noodzakelijke werkzaamheden uitgevoerd. In 2010 zijn er geen grote bedragen uitgegeven. In 2011 is ruim aan onderhoud besteed Melkquotum Er heeft een groei in de melkproductie plaatsgevonden de afgelopen jaren. Voor de continuïteit had hiervoor melkquotum aangekocht moeten worden. Door de beperkte financiële mogelijkheden is er voor gekozen om jaarlijks superheffing ( ) en/of leasekosten (in 2011 is er kg geleased) te betalen. Verdere groei gaat tot 2015 meer kosten aan lease. Na die tijd gaat dit gemakkelijker. Er is veel vraag naar biologische melk en de Ettingen lijkt dit efficiënt te kunnen produceren dus groei in productie lijkt een logische keuze Arbeid Een agrarisch bedrijf runnen met alleen maar betaald personeel valt niet mee. Er is sprake van piekperioden en onregelmatige werktijden. In Nederland worden de bedrijven daarom als gezinsbedrijven gerund. Koningshoeve- Ettingen BV wordt gerund door een personeelsbestand van 5 vaste ervaren medewerkers. Door de groei van het bedrijf en centralisatie van het vee neemt de werkdruk op de 2 werknemers bij de melkveestal en de zoogkoeienstal toe. Zij zijn ook meer bereid om een stap extra te doen ten opzichte van de andere 3. De leeftijdsopbouw van het personeelsbestand laat een vergrijzing zien de komende jaren terwijl er voorlopig nog niemand met pensioen gaat. De instroom van jongeren lijkt op deze manier geblokkeerd. De totale arbeidskosten van het personeel (lonen en sociale lasten) zijn, voor de oude boekjaren, voor 2,75/5 deel aan de vleesveetak en voor 2,25/5 deel aan het melkvee toebedeeld. Nu is er nog 4,5 vaste arbeidskracht aanwezig omdat 1 van de medewerkers voor 50% is afgekeurd. Daarnaast is er in de afgelopen jaren nog veel gebruik gemaakt van de agrarische bedrijfsverzorging (door ziekte en bouwwerkzaamheden). Deze kosten zijn geheel toebedeeld aan de Koningshoeve. In de toekomst gaat er meer gebruik gemaakt worden van de flexibele arbeidskrachten van de agrarische bedrijfsverzorging. De verdeling van arbeid dient nog verder uitgediept te worden. Er is geconstateerd dat er vanaf 2011 minder werk voor derden wordt uitgevoerd. Daarnaast zijn de loonwerkkosten voor het landwerk flink toegenomen. Dit houdt in dat er een verschuiving optreedt in de werkverdeling van het personeel. Er blijft in het voorjaar/zomer meer tijd over om het vee te September
15 verzorgen of met nevenactiviteiten bezig te houden. Doordat er verschillende beheersovereenkomsten op de percelen zitten, is er sowieso wel sprake van een spreiding qua ruwvoerwinning. Een mogelijkheid is om wel snijmaïs te telen, zodat de arbeid vroeger in het voorjaar (eind april met de grondbewerking en inzaaien) en later in het najaar (oktober met het oogsten) benut wordt. Op de akkerbouwpercelen van SBB liggen hiervoor mogelijkheden. Gedacht kan ook worden aan een samenwerking met een biologische akkerbouwer. Daarmee neemt de afhankelijk van een vrij kleine markt (biologische mais aankopen) af. Aan de andere kant zijn er ook redenen waarom deze markt klein is; zelf mais telen is niet goedkoop en door de biologische eisen ook niet eenvoudig. De ligging van de percelen ten opzichte van de bedrijfsgebouwen heeft een grote invloed op de inzet van arbeid. Hierbij kan gedacht worden aan: Controle van de dieren, vlak bij de bedrijfsgebouwen ca. 1 minuut per dier, bij veel kavels ca. 7 minuten per dier. Een halve minuut meer of minder per dier per dag betekent een verschil van 9 dieren per persoon of 28,59 per hectare (bron: Praktijkrapport 1, 2002, WUR) het halen/brengen van vee naar de kavels het rijden naar de kavels om oogstwerkzaamheden te verrichten Daarnaast moet er ook rekening gehouden worden met de grootte van de kavels. Wanneer er sprake is van grote vierkante, aaneengesloten blokken, is het landwerk makkelijk en snel uit te voeren. Echter is er veelal sprake van kleine percelen, waar zich greppels en obstakels in bevinden. Uit gegevens van het CBS 7 komt naar voren dat in 2011 in de regio Waterland en droogmakerijen er per bedrijf gemiddeld 2,1 gezinsarbeidskracht aanwezig is en 0,7 ingehuurde arbeidskracht. Kanttekening hierbij is dat 83% van deze bedrijven uit graasdierbedrijven bestaat, de rest uit akkerbouw en tuinbouwbedrijven. In de KWIN wordt aangegeven dat per VAK 100 zoogkoeien incl. jongvee en afmesten van mannelijk jongvee realiseerbaar is. Op de Koningshoeve en Ruimzicht zou het werk dan uitgevoerd kunnen worden door 2,3 VAK. Daarnaast blijkt dat in de melkveehouderij voor vergelijkbare (melkproductie) bedrijven 1,46 VAK nodig is. Deze vergelijkingsgroep heeft echter 50 ha in beheer terwijl Ettingen ruim 140 ha in gebruik heeft. De 90 ha verschil en incourante percelen maken dat er nog zeker een 0,50 VAK nodig is voor het melkveebedrijf. Opgeteld is er dan 4,3 VAK nodig. Binnen de huidige arbeidsbezetting is er dan nog 0,2 VAK over voor extra management zaken als personeelsbeleid en het SAS bestuur. De moeilijkheid van de inzet van arbeid komt voornamelijk door de aanwezige pieken. Als het aanbod voor het uitvoeren van werk voor derden mogelijk is, is de arbeid ook nodig op het eigen bedrijf. Het maaien en schudden van de percelen neemt veel tijd in beslag omdat het bewerkelijke percelen zijn, daarnaast dienen de geperste ronde balen (nu door de loonwerker) nog getransporteerd te worden tot bij de bedrijfsgebouwen. Vanwege de uitbreiding van de veestapel is het verstandig geweest om het persen en wikkelen van balen uit te besteden aan de loonwerker. Zij hebben de juiste machines en kunnen vanaf 's morgens vroeg aan de gang. De medewerkers dienen zich te concentreren op het vee. Iedereen heeft zijn eigen taak en er dient via protocollen te werk te gaan, aangezien er niet 24/7 dezelfde medewerker op locatie is. De omvang van loonwerkkosten is gezien het aantal hectares dat in gebruik is, niet hoog. Deels komt dit omdat er weinig mest per hectare wordt gereden. Daarnaast wordt door de beperking van de beheerovereenkomsten minder hectares gemaaid Machine/loonwerk Bij gezinsbedrijven waar in verhouding veel arbeid beschikbaar (bv oudere zoons) is vaak te zien dat men meer geld investeert in machines. Als de arbeid schaarser is maakt men vaak de keuze om meer zaken uit te besteden. Dit is veelal goedkoper omdat de meeste machines maar een beperkt aantal draaiuren per jaar maakt. Het feit dat de arbeid toch al beschikbaar is leidt er dus toe dat er geïnvesteerd wordt in machines. Ook bij Koningshoeve- Ettingen BV is in het verleden ingezet op alles zelf uitvoeren. De bedrijfsomvang en de omvang en spreiding van de percelen dragen bij aan deze keuze. Uit de gesprekken en de cijfers blijkt dat er nu meer een economische keuze gemaakt wordt. De uitbesteding van het persen van het gras is daarbij een sprekend voorbeeld. Het wegvallen van de kosten voor stretchfolie, minder brandstofverbruik en lagere onderhoudskosten wegen op tegen hogere loonwerkkosten. De grotere machines van de loonwerker zijn op de kleine- en minder draagzame percelen niet altijd een voordeel. Een deel van het werk zal daarom in eigen beheer uitgevoerd blijven. 7 Centraal Bureau voor Statistieken September
16 5.7. Veestapel In het schema (Bijlage 5: Schema onroerend goed en leningen) van de veestapel is te zien dat de zoogkoeien veestapel ongeveer 500 dieren groot gaat worden waarvan 230 stuks de moederdieren zijn. In dit schema is verder af te lezen dat er jaarlijks 220 levende kalveren worden geteeld. Bij de vrouwelijke dieren duurt het 3 jaar voordat ze afkalven, stieren kunnen op 2 jarige leeftijd naar de slager. Dit zou betekenen dat er in totaal * * 110 = 780 stuks vleesvee rondlopen op het bedrijf. Gezien de stalcapaciteit is dit niet mogelijk en voor de vervanging van moederdieren ook niet noodzakelijk. Door jaarlijks kalveren, pinken en broutards uit te selecteren en te verkopen past dit wel. De rendabiliteit van deze werkwijze zou nader onderzocht moeten worden Eigen vermogen In hoofdstuk 3 is geconstateerd dat het eigen vermogen de laatste 3 jaar stabiel is. Om de solvabiliteit 8 goed weer te geven zouden ook de stille reserves op met name de gebouwen meegenomen moeten worden. De gebouwen (exclusief ondergrond) zijn recent getaxeerd (door Klaver Makelaardij, zie bijlage 5) op terwijl ze voor op de balans staan. De solvabiliteit is dan ineens 50% Vreemd vermogen Zoals beschreven is er flink afgelost de laatste jaren. De rente druk op de exploitatie neemt daardoor af. De mogelijkheid om een externe financiering aan te trekken zou daarom groter moeten worden. Toch doen banken daar moeilijk over getuige de moeizame discussie om extra krediet te krijgen ter overbrugging van de periode van groei in aantal zoogkoeien. Komende 2 jaar wordt er niet afgelost op de leningen van de Koningshoeve. Dit scheelt 2 maal in de liquide middelen. Bij handhaving van de einddatum komt de aflossing daarna echter heviger terug. Vanwege het urgente onderhoud aan het staldak van de Ettingen ligt er tevens een verzoek van het SAS om de aflossing op deze leningen ook op te schorten. 8 mate waarin de onderneming met eigen middelen is gefinancierd. Het eigen vermogen wordt opgevat als de financiële buffer voor het opvangen van ondernemingsrisico's September
17 6. Conclusie, aanbevelingen en discussie 6.1. Conclusie Door overheidsbezuinigingen is ook Recreatieschap Spaarnwoude op zoek naar mogelijkheden om minder uit te geven. De jaarlijkse beheersvergoeding aan Koningshoeve-Ettingen BV is daarbij in beeld. De vraag is of zij op korte of langere termijn zonder deze vergoeding vanuit SPW kan. Deze verkenning is een startpunt naar verdere verzelfstandiging van de SAS. Door goed in beeld te brengen waar de huidige bedrijfsvoering de komende jaren toe leidt is het mogelijk om een helder besluit te nemen over het wel of niet uitvoeren van een scenario. In nader te bepalen scenario's worden de alternatieven voor de huidige bedrijfsvoering uitgewerkt. Deze worden dan afgezet tegen de resultaten uit dit rapport. De conclusie kan opgesplitst worden in twee delen. Er is een algemene conclusie waarin zaken worden benoemd die het antwoord op de vraag bemoeilijken. Het andere deel gaat in op de bedrijfsresultaten Bevindingen De centrale vraag van SPW is concreet. De beantwoording van deze vraag brengt echter veel aspecten mee waar rekening mee dient te worden gehouden. Gedurende het onderzoek zijn er nog een aantal zaken aan het licht gekomen die het antwoord minder concreet maken. In een groot deel van deze zaken speelt SPW een rol: Bij het aangaan van de investerings- en subsidieverplichtingen voor de zoogkoeienstal (bouwkosten 1,9 mln euro!) is geen exploitatiebegroting gemaakt. Er is dus geen beeld van de extra lasten in relatie tot kostenbesparingen en omzet verhoging. SPW en SAS hebben geen definitieve afspraken gemaakt over de vergoeding en de gebruiksvorm van de nieuwe zoogkoeienstal. SAS heeft te maken met het wegvallen van opbrengsten (loonwerk voor SPW, hooi- en graanverkoop) Er is urgent onderhoud aan de stal van Ettingen in verband met het gevaar van asbest In de boekhouding is een voorziening opgevoerd voor (achterstallig) onderhoud aan gebouwen. De liquide middelen laten dit niveau van onderhoud al jaren niet toe. De wens bestaat om een nieuwe stal voor de melkkoeien te bouwen. De erfpachtsom is al jaren niet verhoogd, SPW is zich hierop wel aan het oriënteren. Leningen, erfpachtcontracten, beheersvoorschriften en beheersvergoedingen verbinden SPW en SAS. Nader onderzoek zal moeten uitwijzen of hier sprake is van staatssteun. Door recente wijzigingen (bouw zoogkoeienstal, wegvallen diverse opbrengsten) was er geen goed beeld van de huidige situatie. Ten gevolge daarvan viel niet te beantwoorden welke veranderingen (scenario's) er moeten worden doorgevoerd om tot een sluitende exploitatie te komen. In samenspraak met SPW en SAS is daarom een begroting gemaakt. In deze begroting is voorzetting van de huidige bedrijfsvoering met concrete wijzigingen als het wegvallen van overige opbrengsten en het groeien van de vleesvee omzet doorgerekend voor de komende 6 jaar. De noodzakelijke beheersvergoeding blijkt in lager dan in 2012 ( ). De aflossingsplicht aan SPW zorgt in 2014 voor een tijdelijke behoefte aan een hogere beheersvergoeding. De behoefte aan een beheersbijdrage daalt dus voor het gehele bedrijf. Per bedrijfstak zitten hier duidelijke verschillen in. Voor het zoogkoeienbedrijf blijft de behoefte gelijk. Terwijl er bij de melkveetak, na het einde van de quotering, liquide middelen overblijven. Vanuit deze basis kunnen scenario's worden doorgerekend. Dit gaat echter pas nadat er duidelijkheid is over bovenstaande punten. Meer biologische melk afleveren klinkt bijvoorbeeld veelbelovend maar aangezien hier een fikse investering in stalruimte voor nodig is valt dit niet eenvoudig te beoordelen Conclusies bedrijfsresultaten Sinds 2005 is er veel veranderd in de bedrijfsvoering. In de jaarrekeningen komt dit tot uitdrukking door een veel hoger eigen vermogen. De solvabiliteit is gestegen van 0 naar 24% in 7 jaar tijd. Hierbij zijn de stille reserves op de activa niet meegenomen. De financieringsdruk is behoorlijk afgenomen echter de inkomsten uit andere activiteiten (als melk- en vleesverkoop) ook waardoor de kasstroom toch beperkt is. De ingezette groei van de zoogveestapel is begroot tot De melkveestapel groeit iets en is financieel gezond. De resultaten laten de komende jaren een stijgende lijn zien. De afhankelijkheid van de beheersvergoeding neemt hiermee af tot ongeveer per jaar. Bij 383 hectare is dit 720 per hectare. September
18 Koningshoeve heeft de laatste jaren een stijging van het saldo laten zien van 70% en is daarmee op de goede weg. Een steeds groter deel van de lasten uit met name de beheerde grond en de benodigde arbeid worden daarmee betaald. Het feit dat het om een biologisch vlees gaat dat onder een merknaam zijn eigen markt heeft werkt daar aan mee. Maar ook het in de hand houden van de toegerekende kosten is een goede zaak. Zoogkoeien houden is vaak niet rendabel te noemen, getuige ook het kleine aantal zoogkoeienbedrijven in Nederland. De keuze voor een nieuwe zoogkoeienstal is daarmee duidelijk niet gebaseerd op economische gronden. Sterker nog de economische gevolgen zijn niet eens doorgerekend. De verwachting dat Koningshoeve na bouw van deze stal op korte of lange termijn zonder beheersvergoeding zou kunnen is dan ook niet reëel te noemen. De beslissing om een nieuwe stal te bouwen komt voort uit het feit dat de oude stal niet meer aan de biologische eisen voldeed. Daarnaast is er sprake van arbeidsbesparing door de centralisatie. De lage bedrijfsresultaten leiden ertoe dat het achterstallige onderhoud aan gebouwen niet weggewerkt kan worden. Banken vragen ook om een gezonde bedrijfsvoering alvorens met financieringsverzoeken in te stemmen. Terecht is er voor gekozen om het balen persen uit te besteden. De overige oogstwerkzaamheden zorgen al voor een piekbelasting van het personeel. Zelf persen verhoogd dan de druk op het personeel nog verder. Ook de werkzaamheden voor het recreatieschap zorgden voor een piek in het werk. Het wegvallen van de inkomsten en de extra loonwerkkosten moeten door verschuiving van de focus richting het vee worden terugverdiend Aanbevelingen Ettingen kan groeien naar 140 melkkoeien in de huidige gebouwen. Bij 20 droge koeien worden er dan continu 120 gemolken. Op jaarbasis stijgt de productie dan naar 140 * = kg. Na renovatie van het dak kan op die manier een aantal jaren meer geld verdiend worden ten einde nieuwbouw te kunnen financieren. De vraag naar biologische producten is goed. Bij melk is er zelfs sprake van een tekort in Nederland. De provincie stimuleert uitbreiding van het aanbod en het distribueren hiervan. Voor bouw van de melkveestal en uitbouw van het distributiekanaal kan wellicht een beroep op een subsidie gedaan worden. Het management (bedrijfsleiders en bestuurders) van SAS sturen een groot bedrijf aan met een aantal bedrijfstakken. Voor sturing en monitoring van de afzonderlijke takken is het handig en noodzakelijk om kosten en opbrengsten toe te delen. Evalueren en bijsturen is met managementinformatie per tak beter mogelijk. In het jaarrapport komen de takken dan weer samen. Stieren mesten levert geld op. Het aanbod van biologisch stierenvlees is beperkt echter de markt ook. Deze markt moet dus verder ontgonnen worden. Uitbouw van de markt zou voor elke extra afgeleverde stier namelijk opleveren. Door beide stallen van Ruimzicht te benutten kunnen er jaarlijks 90 stieren afgeleverd worden in plaats van 55 stuks. Bewerkelijkheid, ligging en omvang van de percelen maken naast de beheersvoorschriften een beheersvergoeding ook noodzakelijk. In principe zouden de percelen in aanmerking moeten komen voor Subsidie Natuur en Landschap(SNL)- Natuur en SNL-Agrarisch, getuige de ambitie en natuurbeheerkaarten op de site van de provincie. Of de oude afspraken van SPW en de nieuwe realiteit bij de provincie dit ook mogelijk maken is zeker de moeite waard om verder te onderzoeken. Er zijn veel meer hectares in gebruik als verwerkt in de erfpachtcontracten. SPW en SAS behoren hun afspraken hierover vast te leggen in nieuwe contracten. Dit geeft zekerheid in de bedrijfsvoering maar ook richting (externe) financiers. In de aanwezige contracten wordt onderscheid gemaakt tussen verschillende soorten beheer. Op basis van de beperkingen die gelegd worden op het beheer kan per soort van beheer een hectarevergoeding worden vastgesteld. Een richtlijn die hiervoor kan gehanteerd worden zijn de vergoedingen die in de index van het SNL worden gehanteerd. In het SNL staat de kwaliteit centraal. Er vindt monitoring plaats, zodat de resultaten van het gevoerde beheer inzichtelijk zijn. Zonodig kan het beheer hierop aangepast worden. Er worden ook gronden gebruikt van Staatsbosbeheer. Deze gronden zijn belangrijk vanwege de ruwvoerkwaliteit. Een gesprek met deze organisatie over een vaste (erf)pachtcontract is dan ook logisch en noodzakelijk. Er vinden momenteel onderzoeken plaats naar de teelt van Olifantengras op veengronden om te gebruiken als strooisel in stallen. Gezien de ruime beschikbaarheid van grond en de hoge strooiselkosten behoeft dit zeker aandacht van Koningshoeve-Ettingen BV. September
19 De verhuur van de woningen behoort zakelijker opgepakt te worden. Er zou in ieder geval naar een behoorlijk rendement gestreefd moeten worden. Nu worden er meer kosten gemaakt door het bedrijf als dat er aan huur wordt ontvangen. Het belang van de werknemers is daarin tegensteld aan dat van de werkgever. Flynth heeft dit onderzocht en er voor gezorgd dat zowel de huur als het loon correct wordt verwerkt in de administratie. Over het genoten voordeel van de werknemers (loon in natura) wordt loonheffing afgedragen en er is een duidelijke relatie tussen de WOZ waarde en de huur. Arbeid is de grootste kostenpost. In vergelijking met andere agrarische bedrijven wordt het bedrijf volledig gevoerd door werknemers. Het is wenselijk dat er bij het jaarresultaat een positief resultaat overblijft. Bij een gezinsbedrijf is dit het jaarinkomen (vanuit het bedrijf), en dus te besteden aan privé-uitgaven. Omdat het 'jaarinkomen' reeds bij arbeid is verwerkt in het resultaat van de Koningshoeve en Ettingen, is de fiscale winst niet te vergelijken met een gezinsbedrijf. Er is minder flexibiliteit om de arbeidskosten aan te passen (bijv. in een slecht jaar, waar een gezinsbedrijf dan ook minder privé uitgeeft, omdat er minder te besteden is). In arbeid snijden is geen populaire maatregel maar wellicht wel noodzakelijk. De centralisatie van het vee en de moderne stal maken het mogelijk om meer vee te houden per persoon. Hiermee ontstaat dan meer omzet per persoon. Deze goede ontwikkeling gaat door de groeiende veestapel de komende jaren verder. De leeftijdsopbouw van het personeelsbestand is niet optimaal. Over 10 jaar zijn waarschijnlijk nog dezelfde werknemers in dienst maar zijn het vijftigers en zestigers geworden. Omvorming richting meer flexibele arbeid ligt voor hand. De eenmalige financiële pijn van het gedwongen afscheid nemen van een werknemer is de investering die SAS dan zou moeten maken. Flexibiliteit kan ook inhouden dat de werknemers op termijn parttime gaan werken en er naar behoefte personeel wordt ingehuurd. Het eigen vermogen gebaseerd op reële waarden voor de activa ligt op 50% van het balanstotaal. Dit zou voor een bank dus niet direct aanleiding moeten zijn om huiverig te zijn met een financiering. Zeker als er aan het recht op erfpacht ook een waardering wordt gehangen Discussie Uitbreiding van de (vlees) veestapel houdt in dat de Koningshoeve- Ettingen BV zijn best moet doen om zijn merkvlees nog meer te promoten en tegen een goede prijs af te zetten. Inzet van de vrijgekomen arbeid levert hierbij zeker geld op. In de begroting is de stijging van het zoogkoeiensaldo niet doorgetrokken. Het saldo per koe is gelijk gelaten. Mochten de bedrijfsleider en zijn collega s kans zien om tegen lagere variabele kosten 9 per koe te werken dan gaat het rendement met deze aantallen dieren snel omhoog. De erfpachtsom is laag. Er bestaat voor SAS een reëel gevaar dat SPW met verhogingen komt de komende jaren. Het erfpachtcontract geeft aan dat verhoging om de 5 jaar mogelijk is. De contracten lopen nog door tot Een verhoging van de canon heeft op basis van het aantal hectares dat in gebruik is, een grote kostenverhoging tot gevolg in de exploitatie. Verkoop van een locatie kan zorgen voor de financiële middelen om een nieuwe stal bij Ettingen te realiseren. Het centraliseren van het vee geeft efficiency voordelen. Vooral het vervallen van onderhoud en andere gebouwlasten. Door centralisatie kan meer omzet per arbeidskracht gerealiseerd worden. Voor de bedrijfsvoering zijn met name de woningen Kerkweg 33 en Oude Notweg 1 nodig. De andere woningen zijn niet nodig voor het toezicht op het vee. Ze zijn echter moeilijk los te snijden van het bedrijf. Alleen Liedeweg is in dit opzicht vrij te verkopen. De woning aan Kerkweg 34 staat voor de stallen en Kerkweg 32a te dicht op de stallen van Kerkweg 33. Deze woningen zouden wel als plattelandswoning verkocht kunnen worden, waarbij de woning wel als 'bedrijfswoning' wordt beschouwd in het kader van vergunningverlening, maar er wel derden in wonen (wetsvoorstel 'plattelandswoning' is door de Tweede Kamer goedgekeurd). Verkoop van zowel bedrijfsgebouwen als woningen is echter niet gemakkelijk voor economisch eigenaar Koningshoeve- Ettingen BV. Ze beschikt niet over een opstalrecht. Hun erfverpachter kan ook niet handelen zonder de toestemming van SBB. 9 Variabele kosten: deze kosten bewegen mee met de productieomvang van het bedrijf. Per eenheid productie (bijv. per kg melk) zijn deze kosten tamelijk constant September
20 Tot nu toe is het recreatieschap de huisbankier van SAS. Door de strengere wet- en regelgeving willen en kunnen zij niet meer ingaan op nieuwe financieringsverzoeken. SAS zal daarom naast een goed verhaal over de eigendommen en rechten (dekking) ook een gezonde winst en verliesrekening moeten realiseren om terecht te kunnen bij reguliere banken. Beide bedrijven maken nu gebruik van de landbouwregeling. Er wordt geen BTW afgedragen over de verkochte producten of dieren, echter wordt er ook geen BTW terugontvangen van de gemaakte kosten. Mogelijk is het voordeliger om geen gebruik meer te maken van de landbouwregeling. Een discussiepunt hierin is de ontvangen beheerssubsidie. Mogelijk kan de belastingdienst de verrichte beheerswerkzaamheden als een belaste prestatie zien, wanneer deze door SPW wordt verstrekt. Er dient dan evengoed BTW afgedragen te worden over de ontvangen vergoeding. Indien de beheersvergoeding rechtstreeks vanuit de provincie ontvangen kan worden, kan dit beschouwd worden als een subsidie en is er geen sprake van BTW afdracht. September
Financiële Analyse. D.E. Momelkveebedrijf. Pinkenlaan AB KOEDORP :52. Versie: Check FM 2_0 2017_06_11
Financiële Analyse D.E. Momelkveebedrijf Pinkenlaan 12 1234 AB KOEDORP 15-06-2017-8:52 Versie: Check FM 2_0 2017_06_11 Inhoud 1 Structuur van het bedrijf 2 Totaal bedrijfsresultaat 3 Beschikbare liquide
Nadere informatieFinanciële Analyse. Frank de Boer. Aston Martinnlaan NB. Oud-Beijerland :56. Versie: Check FM 2_0 2016_09_05
Financiële Analyse Frank de Boer Aston Martinnlaan 70 3261 NB Oud-Beijerland 31-10-2016-15:56 Versie: Check FM 2_0 2016_09_05 Inhoud 1 Structuur van het bedrijf 2 Totaal bedrijfsresultaat 3 Beschikbare
Nadere informatieFinanciële Analyse. G.E. Sloten. Grote markt BC. Brabant :10. Versie:
Financiële Analyse G.E. Sloten Grote markt 1 2345 BC Brabant - 17:10 Versie: 2017.19 Inhoud 1 Structuur van het bedrijf 2 Totaal bedrijfsresultaat 3 Beschikbare liquide middelen 4 Samenvatting sector Fokzeugenhouderij
Nadere informatieAgroFinancieel Melkvee
Dhr. Veehouder Koestraat 1 9999 AA DARP Bedrijfsgegevens Klantnummer: Telefoon: 123456 0570-664111 Adviseur: A.D. Viseur BTW-boekhouding Alle financiële cijfers zijn weergegeven exclusief BTW De financiële
Nadere informatieAgroFinancieel Melkvee
AgroFinancieel Melkvee Mts. Veehouder Koestraat 8 9999 AA Darp Bedrijfsgegevens Klantnummer: Telefoon: Adviseur: BTW boekhouding Periode: 123456 0570 664111 Dhr A.D. Viseur Alle financiële cijfers zijn
Nadere informatieVoorbeeld Melkvee 2014 Q4
Voorbeeld Melkvee Q4 BAS kwartaal 4 Inhoudsopgave Begeleidende brief Opbrengsten melkvee en veemanagement Voersaldo melkvee en voermanagement Saldo melkvee en toegerekende kosten Beschikbaar voor HARR
Nadere informatieDe ondernemende mens centraal
De ondernemende mens centraal Overzicht 1: Ontwikkeling van de bedrijfsstructuur GRONDGEBRUIK (HA) Grasland 40,15 40,94 42,38 Maïsland 7,21 7,31 7,15 Overig 0,44 0,34 0,26 Totaal 47,80 48,60 49,79 MELKQUOTUM
Nadere informatieBedrijfsleiderskring: Voorbeeld Boekjaar: 01/10/17
Besleiderskring: Voorbeeld Boekjaar: 1/1/17 Blz. 1 Algemene besgegevens Geproduceerde FPCM Kg Geproduceerde FPCM / ha Kg Geprod. FPCM / ha voergewas Kg Geproduceerde FPCM / ak Kg Land totaal Ha Land veehouderij
Nadere informatieBedrijfseconomisch verslag
Bedrijfseconomisch verslag Opgesteld door: Adviseur x Opsteldatum: 7-1-2019 Opgesteld voor: 04166 VOORBEELDBEDRIJF Dorpsstraat 21 3950 BOCHOLT Bespreking: Financieel en managementverslag Rondgang: - Voer
Nadere informatieAgroFinancieel Melkvee
Dhr. Veehouder Koestraat 1 9999 AA DARP Bedrijfsgegevens Klantnummer: Telefoon: 123456 0570-664111 Adviseur: A.D. Viseur BTW-boekhouding Alle financiële cijfers zijn weergegeven exclusief BTW De financiële
Nadere informatieTopkoers 2009/2010. Voorbeeld bedrijf. Accon AVM
Topkoers 29/21 Voorbeeld bedrijf Accon AVM fgdfgdf INHOUDSOPGAVE VERANTWOORDING 1. STRUCTUUR VAN HET BEDRIJF 2. BESTEDING VAN EN BEHOEFTE AAN FINANCIELE RESULTATEN 3. PLANNING 1 2 4 6 4. FINANCIELE KENGETALLEN
Nadere informatieRapportage Toekomstvisie bedrijf
Rapportage Toekomstvisie bedrijf Dhr. G. Evers Groeneveld 5 3744 ML Baarn D L V R u n d v e e A d v i e s BV W W W. D L V. N L Noord President Kennedylaan 35a Postbus 354 8440 AJ Heerenveen Tel. 0513 65
Nadere informatie5. Samenvatting sector Melkveehouderij
5. Samenvatting sector Melkveehouderij Enkele kenmerken van de vergelijkingsgroep over 2016 Melkproductie Gemiddeld Overige kenmerken Kg melk totaal 859.945 Saldo per 100 kg melk 18,62 Kg melk per koe
Nadere informatieBedrijfseconomische analyse
0,78125 Bedrijfseconomische analyse Melkveehouder Straatnaam 1234 AB Plaats Bedrijfseconomische analyse 2013 Uitgebracht aan: Melkveehouder Straatnaam 1234 AB Plaats klantnummer: 1234 Alle bedragen in
Nadere informatie2015: Kans(en) en/of bedreiging voor de melkveehouder?!
2015: Kans(en) en/of bedreiging voor de melkveehouder?! Vic Boeren (06 53407806) Eric Bouwman (06 26544114) november 2014 DLV Dier Groep BV Onafhankelijk, toonaangevend en landelijk werkend adviesbedrijf
Nadere informatie30-11-2015 PROGRAMMA VOERWINST VERGELIJKING ZEUGEN ONTWIKKELINGEN EN TRENDS. 2015 is prognose bedragen exclusief btw
PROGRAMMA DE ROL VAN DE ADVISEUR Woensdag 2 december 2015 Ontwikkelingen en trends Uitbreiden zin of onzin? Toekomst bedrijven Risicomanagement / prijsfluctuaties De succesvolle melkveehouders De rol van
Nadere informatieBAS Melkvee Plus Q Voorbeeldrapport Melkvee
BAS Melkvee Plus Q 4 - BAS Melkvee Plus - t.a.v. de firmanten Agro Business park 85 6708 PV Wageningen Klantnummer: 01234 Datum: 27 juli 2017 OPDRACHT EN VERANTWOORDING Conform uw opdracht hebben wij het
Nadere informatieGrotere landbouwbedrijven bepalen grondvraag en -prijs
Grotere landbouwbedrijven bepalen grondvraag en -prijs Huib Silvis en Martien Voskuilen Grotere bedrijven zijn bij uitbreiding van het areaal landbouwgrond in het voordeel omdat zij over het algemeen hogere
Nadere informatieProgramma 10 november 2015
Programma 10 november 2015 Opening voorzitter Groene Uitweg Subsidie (Maike van der Maat) Presentatie 1 (PPP-Agro, Dick Jan Koster) Wat brengt grond op? Wat kan grond kosten? Korte pauze Presentatie 2
Nadere informatie68 melkkoeien (incl vaarzen), 21 pinken, 24 kalveren Vervangingspercentage 29 %
2. OMZET EN AANWAS De bedrijfseconomische berekening van de omzet en aanwas is een verhaal apart. Hieronder zal dat aan de hand van een voorbeeldberekening worden duidelijk gemaakt. 2.2 Voorbeeldbedrijf
Nadere informatie1. Samenvatting sector Fokzeugenhouderij
1. Samenvatting sector Fokzeugenhouderij Enkele kenmerken van de vergelijkingsgroep over 2016 Gemiddeld Aantal gemiddeld aanwezige fokzeugen 336 Groepsgrootte 2014 2015 2016 Aantal geselecteerde bedrijven
Nadere informatieBAS Melkgeiten - voorbeeldrapport
Inhoudsopgave Begeleidende brief Opbrengsten melkgeiten en veemanagement Saldo melkgeiten en toegerekende kosten Beschikbaar voor HARR en niet toegerekende kosten Resultaat en HAR-lasten Liquiditeit en
Nadere informatieResultaten Melkveehouderij Bedrijfsanalyse 2013
Resultaten Melkveehouderij Bedrijfsanalyse 2013 Inleiding Dit is een tussentijds overzicht van de bedrijfsresultaten van melkveehouders van PPP-Agro Advies over het boekjaar 2013. Achtereenvolgens zijn
Nadere informatieBedrijfseconomische Analyse
Bedrijfseconomische Analyse Cliëntnr: Cowdashboard nr: Boekjaar: Bedrijfsinformatie: Ondernemingsvorm: BTW boekhouding: Accountant: Zuivelfabriek: Inhoudsopgave: Blz 1. Blz 2. Blz 3-4. Blz 5-6-7. Blz 8.
Nadere informatieBAS Q BAS Melkgeiten - voorbeeldrapport
BAS Q 4-216 BAS Melkgeiten - voorbeeldrapport BAS Q4-216 Inhoudsopgave Begeleidende brief Opbrengsten melkgeiten en veemanagement Saldo melkgeiten en toegerekende kosten Beschikbaar voor HARR en niet toegerekende
Nadere informatieBespreking Kostprijs 2006
Bespreking Kostprijs 2006 i.s.m. Wim Govaerts Nick van Eeckeren (Louis Bolk Instituut) Jan Verkaik (Animal Sciences Group Wageningen UR) Eric van Dijken Van Dijken Bedrijfsadvies Vooraf Wie is Eric van
Nadere informatieAgroFinancieel Zeugen
Zeugen Mts. Zeugenhouder Keulenstraat 15 7400 AT DEVENTER Bedrijfsgegevens Klantnummer: 12345 Telefoon: 0570-664111 Adviseur: Alle financiële cijfers zijn weergegeven exclusief BTW BTW-boekhouding Periode:
Nadere informatieBAS. Melkvee Plus. Q Fiscaal. Voorbeeldrapport Melkvee
BAS Q 4 - Fiscaal Voorbeeldrapport Melkvee Melkvee Plus BAS Melkvee Plus Q4- Voorbeeldrapport Melkvee t.a.v. de firmanten Agro Business park 85 6708 PV Wageningen Klantnummer: 01234 Datum: 21 juni 2018
Nadere informatieEffectrapportage hervorming GLB vanaf 2015
Effectrapportage hervorming GLB vanaf 2015 A.K. Kerbouwer 1e Kruisweg 1a 3262 LK Oud-Beijerland 29 oktober 2014 Versie: 2014.13 Versie: 2014.13 pag 1 van 12 INHOUDSOPGAVE pag. Inhoudsopgave 2 A. Algemene
Nadere informatie1.1 Opbrengsten BRONNENBOEK: INFO BIJ: DEELTAAK 1. Hoofdstuk 1. Het saldo
Hoofdstuk 1. Het saldo BRONNENBOEK: INFO BIJ: DEELTAAK 1 Het woord saldo betekent eigenlijk: verschil. In het bedrijf gaat het om het verschil tussen opbrengsten en kosten. Een bedrijf met de hoogste productie
Nadere informatieTopkoers pluimvee 2010
Topkoers pluimvee Familie Tok Hennenland fgdfgdf Colofon INHOUDSOPGAVE (2) Structuur van het bedrijf (3) Kritische factoren voor Financiële bedrijfsontwikkeling (4) Technische kengetallen (4.1) Historisch
Nadere informatieStudiedag melkvee Mag het een liter méér zijn?
Studiedag melkvee Mag het een liter méér zijn? Financiering van het groeiend melkveebedrijf Jan Leyten 6 november 2014 Agenda 1. Evoluties in de melkveesector 2. Verantwoord investeren 3. Investeren in
Nadere informatieAgrarische grondmarkt eerste kwartaal 2013
Agrarische grondmarkt eerste kwartaal 213 Mei 213 Jan Luijt en Martien Voskuilen Landelijk overzicht De lichte stijging van de agrarische grondprijs in 212 lijkt zich in het 1 e kwartaal van 213 te stabiliseren
Nadere informatieTopkoers pluimvee 2011
Topkoers pluimvee 2011 Familie Tok Hennenland fgdfgdf Colofon INHOUDSOPGAVE (2) Structuur van het bedrijf (3) Kritische factoren voor Financiële bedrijfsontwikkeling (4.1) Historisch overzicht technische
Nadere informatie/ GES dag STERKER WORDEN, DWARS DOOR ALLE VERANDERINGEN HEEN
l.vandellen@acconavm.nl / 058-2887887 GES dag 14-11-2013 STERKER WORDEN, DWARS DOOR ALLE VERANDERINGEN HEEN Wat telt na 2015? Durk hat in stal bout Dierplaatsen? Mest Of toch grond? Gewoon dóórgaan is
Nadere informatieRuwvoerkost in kostprijs melk. Diane Schoonhoven
Ruwvoerkost in kostprijs melk Diane Schoonhoven Overzicht Evolutie kostprijs melkveebedrijf De verschillen tussen bedrijven zijn groot Ruwvoermelk maakt het verschil Voorbeelden impact op voerkosten 2
Nadere informatieBAS. Melkvee Plus. Q Fiscaal. Voorbeeldrapport Melkvee
BAS Q 1 - Fiscaal Voorbeeldrapport Melkvee Melkvee Plus BAS Melkvee Plus Q1- Voorbeeldrapport Melkvee t.a.v. de firmanten Agro Business park 85 6708 PV Wageningen Klantnummer: 01234 Datum: 20 juni OPDRACHT
Nadere informatieProvincies, natuurlijk doen! Aanvulling BBL-oud-grond
Provincies, natuurlijk doen! Aanvulling BBL-oud-grond Aanvullend advies aan het Interprovinciaal Overleg over de verdelingsvraagstukken samenhangend met de BBL-oud-grond Juni 2013 Inhoud 1 Inleiding 2
Nadere informatieB i j l a g e 6. N a d e r e o n d e r b o u w i n g g r o n d g e b o n d e n b e d r i j f
B i j l a g e 6. N a d e r e o n d e r b o u w i n g g r o n d g e b o n d e n b e d r i j f Datum: maart 2017 Van: mr. drs. D. Harmsen Aan: dhr. G.J. Klont (gemeente Achtkarspelen) CC: dhr. B. van Dellen
Nadere informatieExtra bijvoeren in najaar op biologische bedrijven: economie en eiwitbenutting
Extra bijvoeren in najaar op biologische bedrijven: economie en eiwitbenutting Juli 2005 Gertjan Holshof (ASG) Gertjan.holshof@wur.nl Deze publicatie is tot stand gekomen in het kader van het project 100
Nadere informatieLage kostprijs biedt ruimte voor de toekomst (1)
Lage kostprijs biedt ruimte voor de toekomst (1) Aart Evers en Michel de Haan Het lagekostenbedrijf realiseerde in 1999 een kostprijs van 74 cent per liter melk. Een mooi resultaat en gunstig voor de inkomenspositie!
Nadere informatieOpvallend in deze figuur is het grote aantal bedrijven met een vergunning voor exact 340 stuks melkvee (200 melkkoeien en 140 stuks jongvee).
Ontwikkeling melkveebedrijven in Utrecht, Gelderland en Brabant Analyse van mogelijke groei van melkveebedrijven op basis van gegevens van CBS en provincies Het CBS inventariseert jaarlijks de feitelijk
Nadere informatiePerspectief Regionale voercentra
Perspectief Regionale voercentra Aanjager voor optimaliseren op gebiedsniveau Onderwijs Dronten, 22 november 2012 Paul Galama Onderwerpen Waarom voercentrum? Hoe werkt het in praktijk? Gevolgen voor kostprijs
Nadere informatieVoorbeeld Melkvee 2015 Q1
Voorbeeld Melkvee 215 Q1 BAS 215 kwartaal 1 Inhoudsopgave Begeleidende brief Opbrengsten melkvee en veemanagement Voersaldo melkvee en voermanagement Saldo melkvee en toegerekende kosten Beschikbaar voor
Nadere informatieBUSINESS VALUATION UITWERKING TOPAAS B.V.
BUSINESS VALUATION UITWERKING TOPAAS B.V. VERONDERSTELLINGEN Vraagprijs 2.500.000 (pand en inventaris). Inkomsten: In totaal 40 kamers; Bezetting kamers: T1 45%, T2 52%, T3 63%, vanaf T4 en verder 68%;
Nadere informatieBAS. Melkvee Plus. Q Bedrijfseconomisch. Voorbeeldrapport Melkvee
BAS Melkvee Plus Q 4 - Bedrijfseconomisch Voorbeeldrapport Melkvee BAS Melkvee Plus Q4- Voorbeeldrapport Melkvee t.a.v. de firmanten Agro Business park 85 6708 PV Wageningen Klantnummer: 01234 Datum: 21
Nadere informatieDe cijfers zijn exclusief BTW en subsidie zoals toeslagrechten. De specialisatie van de melkveehouderij
Melkveehouderij VAC consult Een zoektocht naar een evenwichtige balans tussen groei en ontwikkeling Met het oog op de afschaffing van het melkquotum op 31 maart 2015, verandert de ondernemingsomgeving
Nadere informatieWaarden van fosfaatrechten - achtergrondnotitie Natuur & Milieu 1 februari 2016
Waarden van fosfaatrechten - achtergrondnotitie Natuur & Milieu 1 februari 2016 1 Aanleiding en samenvatting In 2015 heeft toenmalig staatssecretaris Dijksma van EZ fosfaatrechten voor de melkveehouderij
Nadere informatieDe heer Bouwland. Den Akker. TopKoers 2010/2011
De heer Bouwland Den Akker TopKoers 2010/2011 dfgdfgfghdfgfgd INHOUDSOPGAVE VERANTWOORDING 1. STRUCTUUR 2. BESTEDING BRUTO GELDSTROOM PER HECTARE 3. BESCHIKBARE BRUTO GELDSTROOM PER HECTARE 4. OMZETANALYSE
Nadere informatieEsdonk 8, Gemert. Onderbouwing grondgebonden karakter. Rundveehouderij Meulepas V.O.F. Bedrijfsopzet Esdonk 8, Gemert
Onderbouwing grondgebonden karakter Rundveehouderij Meulepas V.O.F. Onderbouwing grondgebonden karakter rundveehouderij Esdonk 8 - Gemert 1 INHOUD 1 Inleiding 3 2 Locatie 4 3 Beschrijving van de inrichting
Nadere informatieHierbij moet wel rekening worden gehouden met het krachtvoerverbruik van het jongvee. Dit moet apart worden genoteerd.
4. VOERKOSTEN Krachtvoerkosten Krachtvoerkosten zijn de eerste toegerekende kosten waar we tegenaan lopen. Om te beginnen kunnen we stellen, dat de voerkosten gelijk zijn aan de voeraankopen vermenigvuldigd
Nadere informatieVergroting agrarisch bouwperceel Akkermansweg 2 te Gaanderen
Vergroting agrarisch bouwperceel Akkermansweg 2 te Gaanderen Het gaat hier om het vergroten van het bouwvlak met de bestemming Agrarisch. Gebleken is dat een uitbreiding van de melkrundveehouderij bedrijfseconomisch
Nadere informatieSynVest RealEstate Fund N.V.
Financiële berichten SynVest RealEstate Fund N.V. 1e kwartaalcijfers 2015 SynVest. Ondernemend vermogen. INHOUDSOPGAVE EERSTE KWARTAAL 2015 Pagina 1 Analyse Bedrijfsresultaat 2 2 Intrinsieke waarde 2 3
Nadere informatieStichting Thus, Zevenaar. 1 BALANS PER 31 DECEMBER 2015 (na resultaatbestem m ing) 31 december december 2014 ACTIVA
JAARREKENING 2015 Stichting Thus, Zevenaar 1 BALANS PER 31 DECEMBER 2015 (na resultaatbestem m ing) 31 december 2015 31 december 2014 ACTIVA Vaste activa Immateriële vaste activa (1) 1.114 Materiële vaste
Nadere informatieFinancieel Jaarverslag 2015 en Begroting Tennisclub Ootmarsum
Financieel Jaarverslag 2015 en Begroting 2016 Tennisclub Ootmarsum Inhoud 1. Overzicht Resultatenrekening en begroting 2. Overzicht Balans 3. Overzicht ledenaantal 4. Toelichting Resultatenrekening 2015
Nadere informatieKanttekeningen bij de Begroting 2015. Paragraaf 4 Financiering
Kanttekeningen bij de Begroting 2015 Paragraaf 4 Financiering Inhoud 1 Inleiding... 3 2 Financieringsbehoefte = Schuldgroei... 4 3 Oorzaak van Schuldgroei : Investeringen en Exploitatietekort... 5 4 Hoe
Nadere informatieBenchmark zuivelondernemingen 2005 t/m 2007
Benchmark zuivelondernemingen 25 t/m 27 Inhoudsopgave pag. Voorwoord 2 Toelichting kengetallen 3 Tabellen en grafieken: Algemene kengetallen 7 Arbeidsproductiviteit 9 Kosten en opbrengsten 12 Rendementen
Nadere informatieStichting MicroHulp Helmond
Stichting MicroHulp Helmond te Helmond Jaarrekening 2014 INHOUDSOPGAVE Pagina Algemeen 2 Jaarrekening 2014 Balans per 31 december 2014 3 Resultatenrekening over 2014 4 Grondslagen van waardering en resultaatbepaling
Nadere informatieIntroductie Optimus advies door middel van Melkveewet en GLB 2015
Introductie Optimus advies door middel van Melkveewet en GLB 2015 Bijeenkomst 26 januari P.G. Kusters land- en tuinbouwbenodigdheden B.V, Dreumel Optimus advies Gestart in 2014 als samenwerkingsverband
Nadere informatiePERSBERICHT Brussel, 13 december 2017
PERSBERICHT Brussel, 13 december 2017 Inhaalbeweging voor de landbouwers in 2017 De heeft samen met de gewestelijke overheden en deskundigen de voorlopige schattingen van de Belgische landbouweconomische
Nadere informatieInkomen vraagt om aandacht
Inkomen vraagt om aandacht F. Mandersloot en A.T.J. van Scheppingen (PR) Lagere melk- en vleesprijzen en hogere kosten. Dat is wat melkveehouders momenteel aan den lijve ondervinden. Natuurlijk veroorzaakt
Nadere informatieRekenmodel grondgebondenheid behorende bij de AMvB Verantwoorde groei melkveehouderij
Rekenmodel grondgebondenheid behorende bij de AMvB Verantwoorde groei melkveehouderij 1. Inleiding Met de Wet verantwoorde groei melkveehouderij (in werking getreden op 1 januari 2015) is het begrip melkveefosfaatoverschot
Nadere informatieBAS Leghennen - voorbeeldrapport
Inhoudsopgave Begeleidende brief Opbrengsten leghennen en veemanagement (Voer)Saldo leghennen en voermanagement Beschikbaar voor HARR en niet toegerekende kosten Resultaat en HAR-lasten Liquiditeit en
Nadere informatieFosfaatrechten Melkveehouderij. Marcel van Alphen
Fosfaatrechten Melkveehouderij Marcel van Alphen 1 Alan Accountants en Adviseurs - 1.000 bedrijven klant (waarvan 500 agrarisch) - 45 medewerkers - Waar staan wij voor: - Persoonlijke aanpak en korte lijnen
Nadere informatieOntwikkelingen op de agrarische grondmarkt tot 1 juli 2003.
Ontwikkelingen op de agrarische grondmarkt tot 1 juli 2003. In deze notitie wordt een beeld geschetst van de ontwikkelingen op de agrarische grondmarkt. De notitie is als volgt ingedeeld: 1. Samenvatting.
Nadere informatieSt. Kindervakantieland Almere Almere. Jaarrapport 2016
Almere Jaarrapport 2016 INHOUDSOPGAVE Pagina FINANCIEEL VERSLAG 1 Medeling van de penningmeester 4 2 Financiële positie 5 JAARREKENING 1 Bestuursverslag over 2016 6 1 Balans per 31 december 2016 7 2 Staat
Nadere informatieKennisdag Praktisch op weg Kosten verkenning natuurlijk afkalven. Monique Mourits BEC Wageningen November 2016
Kennisdag Praktisch op weg Kosten verkenning natuurlijk afkalven Monique Mourits BEC Wageningen November 2016 Achtergrond en doel workshop Rendement Rendement = Opbrengsten - Kosten Voerkosten Kosten;
Nadere informatieJaarrekening Stichting Vrije Christelijke School Westerlee Galgeweg MT 's-gravenzande
Jaarrekening 2013 Stichting Vrije Christelijke School Westerlee Galgeweg 57 2671MT Voorblad 0 Inhoud Opdracht 2 Resultaatvergelijk 3 Financiele positie 5 Grondslagen 7 Balans 9 V en W 11 Materiele activa
Nadere informatieNadere onderbouwing. 1. Bedrijfsmatige noodzaak 2. Locatie nieuwbouw 3. Omschrijving bouwplan
Nadere onderbouwing 1. Bedrijfsmatige noodzaak 2. Locatie nieuwbouw 3. Omschrijving bouwplan 1. Bedrijfsmatige noodzaak Het melkveebedrijf van de familie Klaver is één van de grootste bedrijven in Noord-
Nadere informatieOpmaak van een winnend Bedrijfsplan
Opmaak van een winnend Bedrijfsplan 1 Inhoud - Voorstelling - Algemeen - Wat doe je ermee? - Waarom is het belangrijk? - Opbouw van het bedrijfsplan - Voorbeeld - Valkuilen 2 Bedrijfsplan: Algemeen - 4
Nadere informatieAEFIDES INSPIRATIS I BV TE GRONINGEN. Jaarverslag 2011 25 april 2012
AEFIDES INSPIRATIS I BV TE GRONINGEN Jaarverslag 2011 INHOUDSOPGAVE Pagina JAARVERSLAG 1 Opdracht 2 2 Algemeen 3 3 Resultaat 4 4 Financiële positie 5 5 Directieverslag 6 JAARREKENING 1 Balans per 31 december
Nadere informatieOnderstaand treft u de balans aan per 31 december 2014. Na de balans volgt een korte toelichting op de belangrijkste wijzigingen in de balans.
FINANCIEEL BELEID Financiële positie op balansdatum Onderstaand treft u de balans aan per 31 december 2014. Na de balans volgt een korte toelichting op de belangrijkste wijzigingen in de balans. Activa
Nadere informatieFrank Weersink 26-2-2015
Voorstellen Frank Weersink Inhoud Aanleiding Kosten Voorbereidingen voor weiden Voor-& nadelen Dagelijks omweiden Beweidingsplan Materialen Tools - Farmwalk- Platemeter Grasbehoefte Financieel Verliezen
Nadere informatiePachtafhankelijke bedrijven in beeld
Pachtafhankelijke in beeld Huib Silvis, Ruud van der Meer en Martien Voskuilen Pacht heeft een belangrijke rol als financieringsinstrument voor de landbouw, zowel bij bedrijfsovername als bedrijfsvergroting.
Nadere informatieDit is een voorbeeldrapport.
Dit is een voorbeeldrapport. Bedrijfsanalyse over het boekjaar 2012 Prognose 2013-2015 VOF de Boer Hoeve "Suydeinde" Zuideinde 18 b 2445 AV Aarlanderveen 12 april 2013 Opgesteld door: Klaas de Jong Adviseur
Nadere informatieBAS Vleeskalveren - voorbeeldrapport
Inhoudsopgave Begeleidende brief Saldo vleeskalveren Beschikbaar voor HARR en niet toegerekende kosten Resultaat en HAR-lasten Liquiditeit en kasstroom Liquiditeitsmarge en kritieke opbrengst Werkkapitaal,
Nadere informatieVoorbeeldrapport Melkvee 2015 Q3
Voorbeeldrapport Melkvee 25 Q3 BAS 25 kwartaal 3 Inhoudsopgave Begeleidende brief Opbrengsten melkvee en veemanagement Voersaldo melkvee en voermanagement Saldo melkvee en toegerekende kosten Beschikbaar
Nadere informatieBAS Q BAS Vleeskalveren - voorbeeldrapport
BAS Q - 216 BAS Vleeskalveren - voorbeeldrapport BAS Q-216 Inhoudsopgave Begeleidende brief Saldo vleeskalveren Beschikbaar voor HARR en niet toegerekende kosten Resultaat en HAR-lasten Liquiditeit en
Nadere informatieBAS Fruitteelt - voorbeeldrapport
Inhoudsopgave Begeleidende brief Opbrengst fruitteelt Saldo gewasteelten Beschikbaar voor HARR en niet toegerekende kosten Resultaat en HAR-lasten Liquiditeit en kasstroom Liquiditeitsmarge en kritieke
Nadere informatieTe weinig verschil Verschil tussen de hoogte van uitkeringen en loon is belangrijk. Het moet de moeite waard zijn om te gaan werken.
Hoofdstuk 4 Inkomen Paragraaf 4.1 De inkomensverschillen Waardoor ontstaan inkomens verschillen. Inkomensverschillen ontstaan door: Opleiding Verantwoordelijkheid Machtspositie Onregelmatigheid of gevaar
Nadere informatie20-4-2012. Afwegingskader Opstallen - Weiden. Stichting Weidegang (missie) Programma
Afwegingskader Opstallen - Weiden Symposium Lekker Buiten: Outdoor Animal Husbandry De kracht en uitdagingen van het buiten houden van vee 19 april Wageningen Ir. Q.G.W. (René) van den Oord sr. adviseur
Nadere informatieStichting MicroHulp Helmond
Stichting MicroHulp Helmond te Helmond Jaarrekening 2015 INHOUDSOPGAVE Pagina Algemeen 2 Jaarrekening 2015 Balans per 31 december 2015 3 Resultatenrekening over 31 december 2015 4 Grondslagen van waardering
Nadere informatieVergroting agrarisch bouwperceel Bleeksestraat 8 te Wehl
Vergroting agrarisch bouwperceel Bleeksestraat 8 te Wehl Het gaat hier om het vergroten van het bouwvlak met de bestemming Agrarisch. Gebleken is dat een uitbreiding van het agrarische bedrijf bedrijfseconomisch
Nadere informatieDeze toelichting is opgesteld door het CBS op verzoek van het Ministerie van LNV.
Toelichting op de cijfers van de mestproductie in 2018 zoals berekend in de vorm van momentopnames in kwartaalrapportages en zoals gepubliceerd als voorlopige cijfers d.d.15-2-2018 op de CBS-website. Deze
Nadere informatieHET BEROEP VAN MAKELAAR IN ONROEREND GOED VIND IK ONTROEREND GOED!!!!!
Werkstuk door een scholier 2095 woorden 18 december 2002 7,3 109 keer beoordeeld Vak Economie HET BEROEP VAN MAKELAAR IN ONROEREND GOED VIND IK ONTROEREND GOED!!!!! 1. Inleiding. Het onderwerp makelaardij
Nadere informatieEconomie en melkproductie
Economie en melkproductie Productschap Zuivel onderwijsdag Pierre Berntsen Directeur Agrarische Bedrijven ABN AMRO 19 november 2013 Agenda Stand van de economie Beschikbaarheid van grondstoffen en zuivel
Nadere informatieErratum bij de rekening 2009
Erratum bij de rekening 2009 1 Grondbedrijf 1a Tussentijdse winst-/verliesname Van het nemen van winst is in de voorliggende jaarrekening 2009 afgezien. De lopende exploitatie TPE vertoont weliswaar een
Nadere informatieInkomsten en uitgaven van de landsoverheid Curaçao in 2014
Inkomsten en uitgaven van de landsoverheid Curaçao in 2014 Inleiding Joyce Mahabali De inkomsten van de overheid zijn de gelden die de overheid binnenkrijgt, overheidsuitgaven zijn de gelden die de overheid
Nadere informatieOntwikkelingen op de agrarische grondmarkt
Ontwikkelingen op de agrarische grondmarkt In deze notitie wordt een beeld geschetst van de recente ontwikkelingen op de agrarische grondmarkt. De notitie is als volgt ingedeeld: 1. Samenvatting 2. Achtergrond
Nadere informatieTechnische en economische kengetallen pelsdierenhouderij
Technische en economische kengetallen pelsdierenhouderij 2009-2010 Uitgangspunt is 1500 teven per volwaardige arbeidskracht Alles excl. BTW Nertsen 21.1 Opbrengsten...2 21.1.1 Productie pelzen...2 21.1.2
Nadere informatieVlottende activa Vorderingen (2) Liquide middelen (3)
JAARREKENING 2017 1 BALANS PER 31 DECEMBER 2017 (na resultaatbestemming) 31 december 2017 31 december 2016 ACTIVA Vaste activa Materiële vaste activa (1) 229.785 243.569 Vlottende activa Vorderingen (2)
Nadere informatieStichting MicroHulp Helmond
Stichting MicroHulp Helmond te Helmond Jaarrekening 2016 INHOUDSOPGAVE Pagina Algemeen 2 Jaarrekening 2016 Balans per 31 december 2016 3 Resultatenrekening over 31 december 2016 4 Grondslagen van waardering
Nadere informatieJaarbericht Weller Wonen Holding BV 2015
Jaarbericht Weller Wonen Holding BV 2015 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 1 1. Algemeen... 2 2. Jaarrekening... 3 2.1 Balans per 31 12 2015 (voor winstbestemming)... 3 2.2 Winst en verliesrekening over 2015...
Nadere informatieM E D E D E L I N G. Bijlagen 1. Besluit DB 6 maart Bijlage bij besluit DB 6 maart 2013 (besluit AB 3 december 2009)
M E D E D E L I N G Adviescommissie 25 maart 2014 agendapunt 3f Dagelijks bestuur 10 april 2014 Algemeen bestuur 19 juni 2014 Bijlagen 1. Besluit DB 6 maart 2014 2. Bijlage bij besluit DB 6 maart 2013
Nadere informatieToelichting bij de jaarrekening 2007
Toelichting bij de jaarrekening 2007 De jaarrekening 2007 sluit met een positief saldo van 61.886. De begroting 2007 ging uit van een positief resultaat van 15.265. Hierna volgt een toelichting op het
Nadere informatieFinancieel verslag 2015
Financieel verslag 2015 Inhoud Jaarrekening 2 Balans per 31 december 2015 3 Winst- en verliesrekening 2015 4 Toelichting op de balans en winst- en verliesrekening 5 Overige gegevens 10 Statutaire regeling
Nadere informatieGroep Wegingsfactor Prijsverandering Partieel prijsindexcijfer Woning 40% +10% 110 Voeding 30% -10% 90 Kleding 20% +20% 120 Diversen 10% +15% 115
Samenvatting door M. 1480 woorden 6 januari 2014 7,2 17 keer beoordeeld Vak Methode Economie Praktische economie Tijd is geld De ECB leent geld uit aan de banken. Ze rekenen daar reporente voor. Banken
Nadere informatieVergroting agrarisch bouwperceel Broekhuizerstraat 10A te Wehl
Vergroting agrarisch bouwperceel Broekhuizerstraat 10A te Wehl Het gaat hier om het vergroten van het bouwvlak met de bestemming Agrarisch. Gebleken is dat een uitbreiding van de melkrundveehouderij bedrijfseconomisch
Nadere informatieStichting Thas, Zevenaar. 1 BALANS PER 31 DECEMBER 2016 (na resultaatbestem ming) 31 december december 2015 ACTIVA
JAARREKENING 2016 Stichting Thas, Zevenaar 1 BALANS PER 31 DECEMBER 2016 (na resultaatbestem ming) 31 december 2016 31 december 2015 ACTIVA Vaste activa Materiële vaste activa (1) 243.569 257.353 Vlottende
Nadere informatieDe dagelijkse taken in de melkveehouderij worden uitgeoefend door de drie leden van de VOF (beide ouders en zoon).
Motivatie tweede bedrijfswoning Momenteel behoort bij het bedrijf een totale oppervlakte landbouwgrond van 103 ha., Het gemiddelde bouwplan is als volgt verdeeld: 70 ha. grasland 23 ha. maïsland en 7 ha.
Nadere informatie