Systeemziekten: Een leuke puzzel! IIIA

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Systeemziekten: Een leuke puzzel! IIIA"

Transcriptie

1 Systeemziekten: Een leuke puzzel! Arosa maart 2016 Joris Hoogslag en Karel Ronday IIIA

2 Indeling Inleiding Puzzelen in kleine groepjes Presentatie Take home messages

3 Disclosures

4 Systeemziekten welk orgaan? IEDER ORGAAN KAN BETROKKEN ZIJN

5 Van top tot teen Algemeen: Hoofd/hals / Cardio / pulm / GE / urogen / neuro / huid Specifiek: Raynaud Huidafwijkingen Spier-en gewrichtsklachten Sicca Ulcera Serositis Zonlichtovergevoeligheid Alopecia (recidiverend) trombo-embolieën

6 Systeemziekten Auto-immuun (buiten cel) Reumatoide artritis SLE Sjogren Pauci-immuun vasculitis Auto-inflammatoir monogenetisch (FMF) (binnen cel) polygenetisch (HLA-B) - Behcet - jicht - systemische JIA - spondylartropathie

7 Lab onderzoek systeemziekten Auto-immuun ANA ENA dsdna Complement Antifosfolipiden Cryoglobulines Pauci immuun ANCA (vasculitis) Auto inflammatoir ACE, lysozyme, soluble IL2-receptor (Sarcoïdose) HLA

8 Ziekte associaties met dsdna en ENA Anti dsdna Anti SSA / Ro Anti SSB / La Anti RNP Anti Jo 1 Anti Sm Anti Scl 70 Anti centromeer Specifiek voor SLE SLE, Sjogren SLE, Sjogren SLE/Mixed Connective Tissue Disease Polymyositis/dermatomyositis Specifiek voor SLE Systemische sclerose Systemische sclerose

9 Systemische lupus erythematosus (SLE) Incidentie 3-5 per per jaar Prevalentie per Man:vrouw 1:9 Leeftijd jaar, maar kan op alle leeftijden Etniciteit vaker bij Afrikanen (Caribisch) en Aziaten (India)

10 Classificatie criteria SLE

11

12 Meest voorkomende symptomen SLE Artralgieën 90% Artritis vaak mild 10% Jaccoud s deformaties (subluxatie en ulnair deviatie MCPs, waardoor zwanenhalsdeformaties) Huid 85% Vlindervorming exantheem Maculopapulair, discoid Splinterbloedingen, nagelriemhypertrofie Livedo reticularis Raynaud

13 Vlindervorming exantheem

14 Discoïde lupus

15 Livedo reticularis

16 Orale ulcera

17 Artritis mild

18 Artritis (Jaccoud s)

19 Laboratorium onderzoek Verhoogde BSE, normaal CRP (Hemolytische) anemie, leuco/lymfopenie, trombopenie (ITP) Nierinsufficientie Hypergammaglobulinemie Urine: proteinurie, leucocyturie, erytrocyturie, cylinders ANA positief Anti-dsDNA ENA: anti-ssa, anti-sm Complement verbruik

20 Behandeling SLE Zonlichtexpositie vermijden / hoge factor, UVA en UVB block Vitamine D (minder zonlichtexpositie, prednison) Hydroxychloroquine = anchor drug Minder flares en gunstig cardiovasculair risicoprofiel Continueren tijdens zwangerschap Afhankelijk van orgaanbetrokkenheid Prednison Methotrexaat, leflunomide (gewrichten) Azathioprine, Mycofenolaat mofetyl, Cyclofosfamide Rituximab, Belimumab

21 Morbus Sjögren Prevalentie % Man:vrouw 1:9 Leeftijd piek jaar, kan op alle leeftijden

22 Morbus Sjögren Primair solitair voorkomend Secundair samen met andere auto-immuunziekten reumatoïde artritis SLE inflammatoire myositis systemische sclerose auto-immuun thyreoiditis primaire biliaire cirrhose

23 Criteria Sjögren ( > 3 uit 6) Sicca ogen (>3 maanden, ernstig) Sicca mond (>3 maanden, drinken bij eten) Schirmertest, keratoconjunctivitis sicca (Rose Bengal) Speekselklieraandoening (echo) histopathologie lipbiopt Auto-immuunserologie (ANA, SSA, SSB) (geen Sjogren zonder hypergammaglob.)

24 Oorzaken sicca Medicatie (antidepressiva, amitriptyline), roken Leeftijd Langdurig contactlenzen Fibromyalgie en chronische vermoeidheid Angst en depressieve stoornissen Bestraling hoofd/hals Ontregelde diabetes mellitus Ernstige hyperlipidemie Sarcoïdose HIV / hepatitis Lymfoom Sjögren

25 Symptomen Sjögren Sicca Artralgieën en myalgieën Vermoeidheid Raynaud (13-30%) Polyneuropathie (mn sensorisch) Leucocytoclastische vasculitis (immuuncomplex/cryo s) Sialo-Lymfadenopathie, cave verhoogd risico lymfomen Lymfocytaire interstitiële pneumonitis (LIP) Renaal: interstitiële nefritis, renale tubulaire acidose

26 Sicca Schirmer test (> 10 cm na 5 min)

27 Periodontitis, caries

28 Parotitis

29 Leucocytoclastische vasculitis

30 Laboratorium onderzoek Sjögren Verhoogde BSE Hypergammaglobulinemie Hypokaliemie, verlaagd bicarbonaat Nierinsufficientie, leucocyturie, proteinurie ANA positief ENA: anti-ssa en/of anti-ssb positief Verlaagd complement (mn C4), verhoogde C1q binding Cryoglobulinemie

31 Aanvullend onderzoek Sjögren Schirmertest Oogarts: keratoconjunctivitis sicca Lipbiopt: lymfocyten aggregaties speekselkliertjes Echografie speekselklier (vroeger ook sialogram)

32 Zwangerschap en anti-ssa/ssb Neonatale lupus 1-2% Congenitaal hartblock (mn weken) Hydroxychloroquine 400mg werkt beschermend

33 Behandeling Sjögren Symptomatisch Kunsttranen Kunstspeeksel (saliva ortana) (suikervrije) kauwgom, pastilles, Vermijden dranken met lage ph (cola, koffie) Vermijden nicotine Pilocarpine Afhankelijk van orgaanbetrokkenheid zoals bij SLE

34 Sarcoïdose Multisysteemziekte Granulomen (niet necrotiserend) Pathogenese onbekend Mogelijke rol infecties / expositie pathogenen / genetica

35 Sarcoïdose Prevalentie per hoogste prevalentie Noord-Europa Etniciteit: Afro-amerikanen vaak ernstiger ziek dan Kaukasiërs (meer chronisch beloop) Leeftijd piek jaar en vrouwen >50 jaar Man: vrouw vrouwen iets vaker dan mannen

36 Symptomen sarcoïdose Pulmonaal >90% Hilaire / mediastinale lymfadenopathie Infiltratieve afwijkingen Extrapulmonaal Musculoskeletaal (25%): artritis, myopathie, ossaal Huid (30%): erythema nodosum, papels, noduli, plaques Oog (25%): uveitis (anterior/posterior), retinale vasculitis Lever: hepatomegalie (20%), verhoogde transaminasen Nier: nefritis, nefropathie, nefrocalcinosis Cardiovasculair Neurologisch KNO

37 Cutane sarcoïdose

38 Aanvullend onderzoek sarcoïdose Laboratoriumonderzoek Verhoogde BSE Bloedbeeld afwijkingen Leverchemie afwijkingen Hypercalciurie, hypercalciemie Hypergammaglobulinemie ACE, lysozyme, soluble IL2-receptor Beeldvorming x-thorax, CT-thorax, PET-scan Longfunctie onderzoek

39 Sarcoïdose PA Granulomen (niet necrotiserend)

40 Acute sarcoïdose - Löfgren s syndroom TRIAS Bilaterale (peri)artritis enkels Bihilaire en mediastinale lymfadenopathie Erythema nodosum % specificiteit voor de diagnose sarcoïdose

41 Löfgren s syndroom Andere veel voorkomende verschijnselen: Malaise Verhoogde BSE Koorts / subfebriele temperatuur

42 Bilaterale (peri)artritis enkels

43 Erythema nodosum

44 Bihilaire lymfadenopathie

45 Beloop sarcoïdose spontane remissie 60-70% 80-90% bij syndroom van Löfgren (<2 jaar) 4-7% ernstige extra-pulmonale verschijnselen Slechtere prognose indien Zwart ras Ontstaan na 40 e Lupus pernio (granulomen gelaat) Chronische uveitis, chronische hypercalciemie, nefrocalcinose, neusbetrokkenheid, cysteuze botafwijkingen, neurosarcoidose, cardiale betrokkenheid

46 Behandeling sarcoïdose Löfgren alleen supportive Rust/ NSAIDs / colchicine Prednison Methotrexaat Hydroxychloroquine Azathioprine Cyclofosfamide TNFalpha blokkers

47 Polymyositis / dermatomyositis Prevalentie 5 tot 22 per Man : vrouw 1:2 Leeftijd piek jaar, kan alle leeftijden

48 Symptomen Spierzwakte >> spierpijn Dyspneu Slikklachten Huidafwijkingen (dermatomyositis) Verhoogde kans op maligniteit! Standardised incidence ratio: Polymyositis 2.1 Dermatomyositis 5.1

49 Laboratorium onderzoek PM / DM Verhoogde BSE Verhoogd CPK, ASAT, LDH, evt troponine Verhoogd aldolase ANA positief of negatief myositis specifieke antistoffen (anti-jo1) anti-synthetase antistoffen antistoffen overlapsyndromen (MCTD, sclerodermie)

50 Spierbetrokkenheid - proximaal

51 Gottronse papels

52 Heliotrope rash

53 Maculopapulaire rash en Shawl sign

54 Aanvullend onderzoek PM / DM Radiologisch onderzoek X-thorax, HRCT-thorax: interstitiële longafwijkingen MRI spieren: myositis EMG; proximale spieren PA: spierbiopt

55 Behandeling PM / DM Afhankelijk van orgaanbetrokkenheid Prednison + Azathioprine, methotrexaat, mycofenolaat mofetil, cyclofosfamide, rituximab, IVIG, tacrolimus

56 Behçet

57 Behçet Prevalentie sterk wisselend meest voorkomend in Turkije: per Etniciteit Mediterrane landen, Zijderoute Man:vrouw 1:1 Leeftijd jaar

58 Behçet - symptomen Ulcera Orale ulcera Genitale ulcera mn scrotum of vulva Huid Erythema nodosum Papulopustulaire huidafwijkingen / acne / folliculitis Uveïtis/hypopion/retinale vasculitis Vasculair Tromboflebitis, Veneuze tromboembolieën, trombose Vasculitis GI / Neurologisch / cardiaal / pulmonaal / renaal / artritis

59 Aanvullend onderzoek Behçet Laboratoriumonderzoek Verhoogde BSE / CRP HLA B51 associatie Pathergie test PA Vasculitis (polymorf nucleair celinfiltraat. Geen Ab)

60 Behandeling Behçet Colchicine Prednison Afhankelijk van orgaanbetrokkenheid Azathioprine, methotrexaat, ciclosporine, cyclofosfamide, infliximab Bloedverdunners + anti-inflammatoire behandeling bij trombose

61 Arteriitis temporalis Incidentie per per jaar Life time risk 0.5-1% Man:vrouw 1:3 Leeftijd zelden <50 jaar 80% tussen 70 en 80 jaar Etniciteit Scandinavisch

62 Arteriitis temporalis - symptomen Koorts, nachtzweten, gewichtsverlies Hoofdpijn / nekpijn Kaakclaudicatio Haarkampijn (passagere) visusverlies PMR: Nachtelijke pijn en ochtendstijfheid schouder- en bekkengordel Pijnlijk verdikte arteria temporalis Inflammatie, aneurysmata, dissectie grote vaten

63 Aanvullend onderzoek AT Laboratoriumonderzoek Verhoogde BSE / CRP Anemie, normocytair Verhoogd AF Verhoogd α2 globuline Beeldvorming PET-scan PA Vasculitis + reuscellen

64 Arteriitis temporalis - behandeling Prednison Bij therapie resistentie Methotrexaat Azathioprine Studie: Tocilizumab (anti-il6) Verdenking op AT = spoedverwijzing

65 Systemische sclerose Prevalentie per miljoen Man:vrouw 1:3 Prognose bij combi pulmonale hypertensie en interstitiële longaandoening: 2 jaars overleving 50%

66 Systemische sclerose - symptomen Bindweefselziekte fibrose Raynaud, digitale ulcera Huid: gelimiteerd / diffuus Pulmonaal: intertitieel longbeeld Cardiovasculair: pulmonale hypertensie, myocarditis, ritmestoornissen Gastrointestinaal Renale crise

67 Aanvullend onderzoek Ssc Laboratoriumonderzoek ANA positief Anti-centromeer, anti-scl-70, anti-rna polymerase Nagelriemmicroscopie Radiologisch onderzoek X-thorax, HRCT-thorax Longfunctie onderzoek Echo cor

68 Raynaud

69 Capillaritis

70 Pitting scars

71 Beperkte mondopening

72 Teleangiectasieën

73 Raynaud primair / secundair

74 Nagelriemmicroscopie

75 Raynaud primair (niet pathologisch) Vaker vrouwen dan mannen Eerste manifestatie tussen e jaar Symmetrisch Eerste graads familieleden met de aandoening

76 Raynaud - secundair Ontstaan op latere leeftijd + Koorts, gewichtsverlies Gewrichts- of spierklachten Sicca klachten Huidafwijkingen Dysfagie, regurgitatie Medicatie gebruik Bekend met atherosclerose

77 Oorzaken secundair Raynaud Werk gerelateerd; pneumatische hamer Medicatie (B-blokkers) Drugs (cocaïne) Roken Auto-immuunziekten Atherosclerose, Hyperviscositeit

78

79 Take home messages Ieder orgaan kan betrokken zijn; systemisch (multi orgaan) Patroonherkenning (tijd, lappendeken + constit. klachten) Specifieke anamnese : Raynaud, zonlichtovergevoeligheid, ulcera, serositis, alopecia, sicca, huidafwijkingen, spier/gewrichtsklachten, (recidiverend) trombo-embolieën Acute sarcoïdose trias: artritis enkels, erythema nodosum, bihilaire lymfadenopathie Arteriitis temporalis: spoedverwijzing

80 antwoorden

81

82

83

Behandeling van bindweefselziekten en het secundair optreden van het Sjögrensyndroom. aandoeningen

Behandeling van bindweefselziekten en het secundair optreden van het Sjögrensyndroom. aandoeningen Behandeling van bindweefselziekten en het secundair optreden van het Sjögrensyndroom bij reumatische aandoeningen M. Walravens, reumatoloog K. Thevissen, reumatoloog i.o. Hoboken, 12 oktober 2013 Opbouw

Nadere informatie

MCTD (mixed connective tissue disease)

MCTD (mixed connective tissue disease) MCTD (mixed connective tissue disease) Wat is MCTD? MCTD is een zeldzame systemische auto-immuunziekte. Ons afweersysteem (= immuunsysteem) beschermt ons tegen lichaamsvreemde indringers, zoals o.a. bacteriën

Nadere informatie

myositis inclusion body - myositis (sibm)

myositis inclusion body - myositis (sibm) 94 09 Samenvatting Richtlijnen Dermatologie 2015 Dermatomyositis, (DM), polymyositis polymyositis sporadische (PM) en inclusion sporadische body - en myositis inclusion body - myositis (sibm) Dr. D.N.H.

Nadere informatie

Eczeem... of deze keer toch niet?

Eczeem... of deze keer toch niet? Eczeem... of deze keer toch niet? Klinisch Pathologische Conference Maandag 20 april 2015 Mijke Breukels & Fransje Castelijns ELKERLIEK ZIEKENHUIS HELMOND Casus destijds 5 jarig meisje Histologie

Nadere informatie

Nabespreking Reuma en Collageen

Nabespreking Reuma en Collageen Nabespreking Reuma en Collageen 18 november 2014 Marco Schreurs Immunologie, Erasmus MC SKML Reuma en Collageen * Rondzendingen 2012.1 t/m 2014.1 * Analyten - Reuma: reumafactor en anti-ccp - Collageen:

Nadere informatie

Systemische Lupus Erythematodes (SLE)

Systemische Lupus Erythematodes (SLE) Systemische Lupus Erythematodes (SLE) Systemische lupus erythematodes (SLE) is een ontstekingsziekte. Deze ontstekingen kunnen in het gehele lichaam (systemisch) voorkomen. SLE is een auto-immuunziekte.

Nadere informatie

Compagnonscursus 2012

Compagnonscursus 2012 Compagnonscursus 2012 Artritis: Aankomen of afblijven? Marcel Posthumus Reumatologie-Klinische Immunologie Martini Ziekenhuis Groningen Inhoud Reumatologie-Klinische Immunologie Martini Ziekenhuis Mono-artritis

Nadere informatie

Interstitiële longaandoeningen

Interstitiële longaandoeningen Interstitiële longaandoeningen bij auto-immuunaandoeningen Interstitiële longaandoeningen (ILD), ook wel diffuse longaandoeningen genoemd, vormen een heterogene groep van meer dan 150 verschillende longaandoeningen.

Nadere informatie

Urticariële vasculitis

Urticariële vasculitis Urticariële vasculitis een netelige vorm van vasculitis Dr. Deepak Balak Dermatoloog UMC Utrecht d.m.w.balak@umcutrecht.nl SNNDV Themadag Vasculitis 16 maart 2019 Antwerpen Disclosures Deepak Balak (potentiële)

Nadere informatie

Luchtwegen: luchtpijp. luchtwegen spirometrie. Longblaasjes: Alveolen longvolumes diffusie

Luchtwegen: luchtpijp. luchtwegen spirometrie. Longblaasjes: Alveolen longvolumes diffusie Interstitiële longziekten Prof. Dr. Guy Brusselle Dienst Longziekten UZ GENT BVP, 23/11/2013 Interstitiële longziekten (ILZ): Inleiding Kenmerken overzicht ILZ met gekende oorzaken ILZ met ongekende oorzaken:

Nadere informatie

MDO-praatje (Catastrofaal) antifosfolipen syndroom. Charlotte Schaap AIOS interne geneeskunde

MDO-praatje (Catastrofaal) antifosfolipen syndroom. Charlotte Schaap AIOS interne geneeskunde MDO-praatje (Catastrofaal) antifosfolipen syndroom Charlotte Schaap AIOS interne geneeskunde Casus Patient 51 jaar RvO: overname van elders ivm wisselende EMV-scores, oorzaak vooralsnog onduidelijk. Voorgeschiedenis

Nadere informatie

Richtlijn Q koorts. versie 14-12-2009 Jeroen Bosch Ziekenhuis. Richtlijn Q koorts

Richtlijn Q koorts. versie 14-12-2009 Jeroen Bosch Ziekenhuis. Richtlijn Q koorts Richtlijn Q koorts versie 14-12-2009 Jeroen Bosch Ziekenhuis Richtlijn Q koorts Verdenking acute Q koorts: Frequente presentatie: Asymptomatisch Griepachtig beeld: Koorts, hoofdpijn, myalgieen, arthritis.

Nadere informatie

www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro De Ziekte van Behçet Versie 2016 2. DIAGNOSE EN THERAPIE 2.1 Hoe wordt het gediagnosticeerd? De diagnose is voornamelijk klinisch. Het kan een tot vijf

Nadere informatie

Sjögren-syndroom (SS)

Sjögren-syndroom (SS) Sjögren-syndroom (SS) Wat is het Sjögren-syndroom (SS)? Het SS is een auto-immune systeemziekte waarbij verschillende organen en systemen in het lichaam kunnen betrokken zijn. De traan- en speekselklieren

Nadere informatie

Polymyalgia reumatica (PMR), niet altijd wat het lijkt. C. De Gendt

Polymyalgia reumatica (PMR), niet altijd wat het lijkt. C. De Gendt Polymyalgia reumatica (PMR), niet altijd wat het lijkt C. De Gendt Diagnose In 1964 moest US Supreme Court rechter Potter Stewart, gewiekst met woorden, toegeven dat een definitie van harde pornogafie

Nadere informatie

Sarcoïdose en interstitiële longziekten in het MCH-Bronovo. Copyright Dr M.J. Overbeek

Sarcoïdose en interstitiële longziekten in het MCH-Bronovo. Copyright Dr M.J. Overbeek Sarcoïdose en interstitiële longziekten in het MCH-Bronovo Dr. R. Nocker Longarts Dr. R. vd Heijde Longarts Dr. M.J. Overbeek Longarts J. de Bruijn Verpleegkundig specialist ILD/sarcoïdose C. Van Ree

Nadere informatie

www.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro De Ziekte Van Behçet Versie 2016 2. DIAGNOSE EN THERAPIE 2.1 Hoe wordt het gediagnosticeerd? De diagnose is voornamelijk klinisch. Het kan een tot vijf jaar

Nadere informatie

REUMATOLOGIE achtergronden casusschetsen

REUMATOLOGIE achtergronden casusschetsen REUMATOLOGIE achtergronden casusschetsen Voorstel wijzigingen bij herziening werkafspraak kunnen op de laatste pagina worden genoteerd. Interline augustus 2009 Voor: begeleider/presentator INTERLINE Reumatologie

Nadere informatie

Autoimmuunziekten. Prof. Dr. Jan Willem Cohen Tervaert. Hoogleraar Interne Geneeskunde en Immunologie. Maastricht University

Autoimmuunziekten. Prof. Dr. Jan Willem Cohen Tervaert. Hoogleraar Interne Geneeskunde en Immunologie. Maastricht University Autoimmuunziekten Prof. Dr. Jan Willem Cohen Tervaert Hoogleraar Interne Geneeskunde en Immunologie Maastricht University Het immuunsysteem: goed of slecht? Speelt het immuunsysteem een rol bij de preventie

Nadere informatie

Plaats van biologicals in reumatisch lijden. AZ Damiaan Oostende Dr. M. Maertens Reumatologie

Plaats van biologicals in reumatisch lijden. AZ Damiaan Oostende Dr. M. Maertens Reumatologie Plaats van biologicals in reumatisch lijden AZ Damiaan Oostende Dr. M. Maertens Reumatologie Welke aandoeningen? Plaats van deze biologicals? Welke biologicals? Specifieke aandachtspunten bij patiënt behandeld

Nadere informatie

ZWANGER WORDEN. Reumatische aandoeningen & zwangerschap. Dr. Isabelle Dehaene Vrouwenkliniek

ZWANGER WORDEN. Reumatische aandoeningen & zwangerschap. Dr. Isabelle Dehaene Vrouwenkliniek MAG KAN IK ZWANGER WORDEN Reumatische aandoeningen & zwangerschap Dr. Isabelle Dehaene Vrouwenkliniek JA! Uitzonderingen verhoogde bloeddruk in de longbloedvaten, ernstig longlijden chronisch nierfalen

Nadere informatie

MCTD. Wat is MCTD? Mixed Connective Tissue Disease (Gemengde bindweefselziekten)

MCTD. Wat is MCTD? Mixed Connective Tissue Disease (Gemengde bindweefselziekten) MCTD Wat is MCTD? Mixed Connective Tissue Disease (Gemengde bindweefselziekten) Sinds tientallen jaren is het bekend dat sommige bindweefselziektepatiënten (zie de algemene folder) symptomen hebben zowel

Nadere informatie

Ziekteactiviteit en kwaliteit van leven bij SLE: wat hebben we geleerd van 10 jaar onderzoek in Amsterdam? Michel Tsang-A-Sjoe, arts-onderzoeker

Ziekteactiviteit en kwaliteit van leven bij SLE: wat hebben we geleerd van 10 jaar onderzoek in Amsterdam? Michel Tsang-A-Sjoe, arts-onderzoeker Ziekteactiviteit en kwaliteit van leven bij SLE: wat hebben we geleerd van 10 jaar onderzoek in Amsterdam? Michel Tsang-A-Sjoe, arts-onderzoeker Behandelen we uw ziekte goed? Mak et al. Semin Arthritis

Nadere informatie

Azathioprine (Imuran ) bij dermatologische aandoeningen

Azathioprine (Imuran ) bij dermatologische aandoeningen Azathioprine (Imuran ) bij dermatologische aandoeningen Uw behandelend arts heeft aangegeven u met het geneesmiddel azathioprine te willen gaan behandelen. Deze folder geeft informatie over dit geneesmiddel.

Nadere informatie

Zwangerschap bij SLE: ziektebeloop en risico s. Inhoud. Inleiding. Preconceptionele zorg (voor de zwangerschap) Historisch perspectief

Zwangerschap bij SLE: ziektebeloop en risico s. Inhoud. Inleiding. Preconceptionele zorg (voor de zwangerschap) Historisch perspectief Zwangerschap bij SLE: ziektebeloop en risico s Deze presentatie is gehouden ter gelegenheid van een patientensymposium Er kunnen geen rechten worden ontleend aan de data weergegeven op de volgende slides

Nadere informatie

Myopathie Pericardwrijven paf. Is het te rijmen? Verhoogde hartenzymen. Jordi Liesveld AIOS Anesthesiologie Casus van de dag

Myopathie Pericardwrijven paf. Is het te rijmen? Verhoogde hartenzymen. Jordi Liesveld AIOS Anesthesiologie Casus van de dag Myopathie Pericardwrijven paf Is het te rijmen? Verhoogde hartenzymen Jordi Liesveld AIOS Anesthesiologie Casus van de dag 1-9- 2015 Casus D1 SEH met pijn bovenbuik Hypotensie Acute op chronische nierinsufficienhe

Nadere informatie

Jicht belicht. Laura Kienhorst Arts-onderzoeker

Jicht belicht. Laura Kienhorst Arts-onderzoeker Jicht belicht Laura Kienhorst Arts-onderzoeker Beroemde jichtpatiënten Erasmus Rubens Kant Keizer Karel Kenmerken van jicht Prevalentie 1-2% van volwassenen Incidentie 0,6-2/1000 Man/vrouw = 8:1 Meest

Nadere informatie

Aanbevelingen voor het uitvoeren van ANA en ENA diagnostiek

Aanbevelingen voor het uitvoeren van ANA en ENA diagnostiek Aanbevelingen voor het uitvoeren van ANA en ENA diagnostiek Jan Damoiseaux Damoiseaux et al. 1 NTKCL 35: 234-239 (2010) Initiated and supported by 1. De ANA-test dient een vast onderdeel te zijn van de

Nadere informatie

Welke patient kunt u verwijzen naar de polikliniek allergologie?

Welke patient kunt u verwijzen naar de polikliniek allergologie? Welke patient kunt u verwijzen naar de polikliniek allergologie? Allergologie: er is meer dan antihistaminica Huub Willems 1-2-2011 Rhinitis +- astma Urticaria Angio-oedeem Voedingsallergieën Medicatiereacties

Nadere informatie

Azathioprine (Imuran ) bij reumatische aandoeningen

Azathioprine (Imuran ) bij reumatische aandoeningen Azathioprine (Imuran ) bij reumatische aandoeningen Uw behandelend arts heeft aangegeven u met het geneesmiddel azathioprine te willen gaan behandelen. Deze folder geeft informatie over dit geneesmiddel.

Nadere informatie

I nhoud. 1 Anatomie en fysiologie van het bewegingsapparaat... 1 F.P.J.G. Lafeber. R.E.M. Toes. M. Vis en J.M.W. Hazes. R.B.M.

I nhoud. 1 Anatomie en fysiologie van het bewegingsapparaat... 1 F.P.J.G. Lafeber. R.E.M. Toes. M. Vis en J.M.W. Hazes. R.B.M. XI I nhoud 1 Anatomie en fysiologie van het bewegingsapparaat............................................ 1 F.P.J.G. Lafeber 1.1 Inleiding...............................................................................................

Nadere informatie

Zeldzame juveniele primaire systemische vasculitis

Zeldzame juveniele primaire systemische vasculitis https://www.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro Zeldzame juveniele primaire systemische vasculitis Versie 2016 2. DIAGNOSE EN THERAPIE 2.1 Wat voor types vasculitis zijn er? Hoe wordt vasculitis

Nadere informatie

Het Fenomeen van Raynaud

Het Fenomeen van Raynaud Het Fenomeen van Raynaud Wat is het Fenomeen van Raynaud? Wij spreken van het Fenomeen van Raynaud bij het plotseling optreden van verkleuringen van vingers en/of tenen bij blootstelling aan kou of bij

Nadere informatie

Plaquenil. (Hydroxychloroquine) Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee! Bij reumatische aandoeningen

Plaquenil. (Hydroxychloroquine) Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee! Bij reumatische aandoeningen Plaquenil (Hydroxychloroquine) Bij reumatische aandoeningen U heeft in overleg met uw behandelend arts besloten dat u in verband met reumatische klachten Plaquenil gaat gebruiken of u overweegt dit te

Nadere informatie

Azathioprine (Imuran ) bij dermatologische aandoeningen

Azathioprine (Imuran ) bij dermatologische aandoeningen Azathioprine (Imuran ) bij dermatologische aandoeningen Uw behandelend arts heeft aangegeven u met het geneesmiddel azathioprine te willen gaan behandelen. Deze folder geeft informatie over dit geneesmiddel.

Nadere informatie

PJP profylaxe bij prednison. Amelieke Cremers, AIOS MMB

PJP profylaxe bij prednison. Amelieke Cremers, AIOS MMB PJP profylaxe bij prednison Amelieke Cremers, AIOS MMB 30-10-2018 Q 1. Indicatie 2. Wanneer starten PJP Prednison Profylaxe PJP Wat is het Waar komt het vandaan Welke problemen Hoe toon je het aan Lymfocyten

Nadere informatie

Palpabele lymfeklieren bij kinderen

Palpabele lymfeklieren bij kinderen Palpabele lymfeklieren bij kinderen Frank Eskes, kinderarts Meander Medisch Centrum Tom Wolfs, kinderarts-infectioloog Wilhelmina Kinderziekenhuis Leerdoelen Aan het eind van de workshop heb je: Kennis

Nadere informatie

REUMATHOLOOG. Hilde Beulens

REUMATHOLOOG. Hilde Beulens REUMATHOLOOG Hilde Beulens Verzamelnaam Er bestaan meer dan 200 reumatische aandoeningen. 1 op de 5 Belgen heeft reumatische klachten. 1 op 1000 kinderen in België lijdt aan kinderreuma. 1/3de van de bevolking

Nadere informatie

De behandeling van sarcoïdose: een stapsgewijze benadering

De behandeling van sarcoïdose: een stapsgewijze benadering De behandeling van sarcoïdose: een stapsgewijze benadering Bij de behandeling van sarcoïdose zijn de volgende drie vragen met name van belang: welke patiënten hebben behandeling nodig, waarmee dienen deze

Nadere informatie

huisartsennascholing 10 sept 2013

huisartsennascholing 10 sept 2013 huisartsennascholing 10 sept 2013 -polyneuropathie -restless legs syndrome Joost van Oostrom Afdeling Neurologie Rijnstate Programma (2x) WAAROM moeten we hier iets over weten WAT moeten we hierover weten

Nadere informatie

Nabespreking SKML rondzending Collageen 4 april 2012. Diana Dufour - van den Goorbergh Afdeling Immunologie Erasmus MC te Rotterdam

Nabespreking SKML rondzending Collageen 4 april 2012. Diana Dufour - van den Goorbergh Afdeling Immunologie Erasmus MC te Rotterdam Nabespreking SKML rondzending Collageen 4 april 2012 Diana Dufour - van den Goorbergh Afdeling Immunologie Erasmus MC te Rotterdam Rondzending collageen Rondzendingen: 2010.2-2011.1-2011.2 Frequentie:

Nadere informatie

Klinische Dag NVvH 2 oktober 2014 Disclosure belangen M. Roeven

Klinische Dag NVvH 2 oktober 2014 Disclosure belangen M. Roeven Klinische Dag NVvH 2 oktober 2014 Disclosure belangen M. Roeven Geen (potentiële) belangenverstrengeling Azacitidine, een gekke oorzaak van crazy paving M. Roeven; M. Cruijsen; W. van der Velden, Casus

Nadere informatie

Onderwerpen. De lever en zijn functies PBC: oorzaak? Wat is het precies? Verschijnselen en klachten Natuurlijk beloop Behandeling Overlapsyndromen

Onderwerpen. De lever en zijn functies PBC: oorzaak? Wat is het precies? Verschijnselen en klachten Natuurlijk beloop Behandeling Overlapsyndromen Onderwerpen De lever en zijn functies PBC: oorzaak? Wat is het precies? Verschijnselen en klachten Natuurlijk beloop Behandeling Overlapsyndromen 1 De lever 2 De Lever 3 Functies van de lever Voedingsstoffen:

Nadere informatie

Sarcoïdose. & het gewricht. Gewrichtsklachten komen bij sarcoïdose veelvuldig voor. Hierbij ontstaan pijn en problemen met bewegen.

Sarcoïdose.  & het gewricht. Gewrichtsklachten komen bij sarcoïdose veelvuldig voor. Hierbij ontstaan pijn en problemen met bewegen. Sarcoïdose & het gewricht Gewrichtsklachten komen bij sarcoïdose veelvuldig voor. Hierbij ontstaan pijn en problemen met bewegen. www.sarcoidose.nl Wat is een gewricht? Een gewricht is een verbinding tussen

Nadere informatie

Juveniele Dermatomyositis

Juveniele Dermatomyositis www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro Juveniele Dermatomyositis Versie 2016 2. DIAGNOSE EN THERAPIE 2.1 Is het anders bij kinderen dan bij volwassenen? Bij volwassenen kan dermatomyositis een

Nadere informatie

Zeldzame Juveniele Primaire Systemische Vasculitis

Zeldzame Juveniele Primaire Systemische Vasculitis www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro Zeldzame Juveniele Primaire Systemische Vasculitis Versie 2016 2. DIAGNOSE EN THERAPIE 2.1 Wat voor types vasculitis zijn er? Hoe wordt vasculitis geclassificeerd?

Nadere informatie

Prednison/Prednisolon

Prednison/Prednisolon Prednison/Prednisolon Ziekenhuis Gelderse Vallei Het doel van deze folder is u praktische informatie te geven over het nieuwe medicijn dat u gaat gebruiken: prednison. Hoe werkt prednison? Bij patiënten

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/35226 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Meijs, Jessica Title: Systemic sclerosis : from science to clinical practice Issue

Nadere informatie

Interline augustus REUMATOLOGIE casusschetsen

Interline augustus REUMATOLOGIE casusschetsen Interline augustus 2009 REUMATOLOGIE casusschetsen INTERLINE Reumatologie PMR + AT augustus 2009 CASUSSCHETSEN Casusschets 1 Mevrouw van Makkum, 62 jaar. Voorgeschiedenis: gezond, alleen wat hoge bloeddruk.

Nadere informatie

Van "lijder" naar "leider" van reumatologische aandoeningen.

Van lijder naar leider van reumatologische aandoeningen. Van "lijder" naar "leider" van reumatologische aandoeningen. Wat kan je van de reumatoloog verwachten in tweede lijn Dr klaas vandevyveremd Indeling Corebusiness van de reumatoloog Majeure partner Degeneratieve

Nadere informatie

Sarcoïdose. & de huid. Sarcoïdose van de huid komt bij 20 tot 35% van alle sarcoïdosepatiënten voor. Soms is een huidaandoening

Sarcoïdose.  & de huid. Sarcoïdose van de huid komt bij 20 tot 35% van alle sarcoïdosepatiënten voor. Soms is een huidaandoening Sarcoïdose & de huid Sarcoïdose van de huid komt bij 20 tot 35% van alle sarcoïdosepatiënten voor. Soms is een huidaandoening zelfs de enige klacht. Er zijn verschillende soorte n huid afwijkingen die

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/31686 holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/31686 holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/31686 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Zirkzee, Els Title: Care for patients with (neuropsychiatric) SLE Issue Date: 2015-02-03

Nadere informatie

Een zuigeling met een infectie

Een zuigeling met een infectie Een zuigeling met een infectie Katja Heitink-Pollé, kinderarts, hematoloog-oncoloog WKZ en Flevoziekenhuis Masja de Haas Sanquin Casus Meisje van 6 maanden oud 3e kind van Surinaamse ouders Reden van komst:

Nadere informatie

systemische lupus erythematodes (SLE)

systemische lupus erythematodes (SLE) systemische lupus erythematodes (SLE) Wat is lupus? Lupus Erythematodes (of kortweg lupus) is een auto-immuunziekte, dat wil zeggen een ontregeling van het eigen afweersysteem, waarbij het afweersysteem

Nadere informatie

Indicaties voor Immuunsupressie en Biologicals bij IMID. Robert Landewé Hoogleraar reumatologie, amc/uva Reumatoloog, AMC Heerlen

Indicaties voor Immuunsupressie en Biologicals bij IMID. Robert Landewé Hoogleraar reumatologie, amc/uva Reumatoloog, AMC Heerlen Indicaties voor Immuunsupressie en Biologicals bij IMID Robert Landewé Hoogleraar reumatologie, amc/uva Reumatoloog, AMC Heerlen IMID?? Immune-Mediated Inflammatory Diseases Inflammatie Immuunsysteem is

Nadere informatie

Dermatomyositis (DM), polymyositis (PM) en sporadische inclusion body - myositis (sibm)

Dermatomyositis (DM), polymyositis (PM) en sporadische inclusion body - myositis (sibm) 07 71 Dermatomyositis (DM), polymyositis (PM) en sporadische inclusion body - myositis (sibm) Dr. D.N.H. Enomoto De richtlijn dateert uit 2005. Inleiding De idiopathische inflammatoire myopathieën vormen

Nadere informatie

Erkende expertisecentra zeldzame aandoeningen

Erkende expertisecentra zeldzame aandoeningen Erkende expertisecentra zeldzame aandoeningen Om de kennis over zeldzame aandoeningen te vergroten wijst de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) Expertisecentra aan. Daaronder zijn ook

Nadere informatie

Tentamen C: correctievoorschrift 10 december 2004

Tentamen C: correctievoorschrift 10 december 2004 Thema 2.1: Infectie- en immuunziekten a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a a

Nadere informatie

Het nefrotisch syndroom Oorzaken en gevolgen. prof. J. Wetzels Radboud UMC Nijmegen

Het nefrotisch syndroom Oorzaken en gevolgen. prof. J. Wetzels Radboud UMC Nijmegen Het Oorzaken en gevolgen prof. J. Wetzels Radboud UMC Nijmegen Opbouw presentatie 1. Hoe werken de nieren? 2. Het klachten en verschijnselen oorzaken behandeling bij volwassenen 3. Dr. Bouts: kinderen

Nadere informatie

Azathioprine. (Imuran)

Azathioprine. (Imuran) Azathioprine (Imuran) Bij reumatische aandoeningen In overleg met uw reumatoloog heeft u besloten om azathioprine (Imuran) te gaan gebruiken of u overweegt dit te gaan doen. Deze folder geeft informatie

Nadere informatie

Mycofenolaat Mofetil (MMF CellCept ) bij reumatische aandoeningen

Mycofenolaat Mofetil (MMF CellCept ) bij reumatische aandoeningen Mycofenolaat Mofetil (MMF CellCept ) bij reumatische aandoeningen Uw behandelend arts heeft aangegeven u met het geneesmiddel mycofenolaat mofetil te willen gaan behandelen. Deze folder geeft informatie

Nadere informatie

RMA gewijzigde versie 10/2017 KEYTRUDA. (pembrolizumab) Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Patiëntenwaarschuwingskaart

RMA gewijzigde versie 10/2017 KEYTRUDA. (pembrolizumab) Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Patiëntenwaarschuwingskaart RMA gewijzigde versie 10/2017 KEYTRUDA (pembrolizumab) Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Patiëntenwaarschuwingskaart Bewaar deze kaart altijd bij u en laat deze kaart zien aan

Nadere informatie

Hydroxychloroquine (Plaquenil ) bij reumatische aandoeningen

Hydroxychloroquine (Plaquenil ) bij reumatische aandoeningen Hydroxychloroquine (Plaquenil ) bij reumatische aandoeningen Uw behandelend arts heeft aangegeven u met het geneesmiddel hydroxychloroquine te willen gaan behandelen. Deze folder geeft informatie over

Nadere informatie

Groepsspreekuur Urticaria & Angiooedeem. Urticaria = galbulten = netelroos

Groepsspreekuur Urticaria & Angiooedeem. Urticaria = galbulten = netelroos Groepsspreekuur Urticaria & Angiooedeem Urticaria = galbulten = netelroos Urticaria Urticaria komen veel voor: ¼ volwassenen heeft het wel eens gehad Kenmerkend zijn snel wisselende kwaddels (bleek) daaromheen

Nadere informatie

Juveniele spondylartropathie/enthesitis gerelateerde artritis (SpA-ERA)

Juveniele spondylartropathie/enthesitis gerelateerde artritis (SpA-ERA) www.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro Juveniele spondylartropathie/enthesitis gerelateerde artritis (SpA-ERA) Versie 2016 2. DIAGNOSE EN THERAPIE 2.1 Hoe wordt het gediagnosticeerd? Artsen stellen

Nadere informatie

Rituximab Mab Thera. Ziekenhuis Gelderse Vallei

Rituximab Mab Thera. Ziekenhuis Gelderse Vallei Rituximab Mab Thera Ziekenhuis Gelderse Vallei Het doel van deze folder is u praktische informatie te geven over het nieuwe medicijn dat u gaat gebruiken: rituximab. Hoe werkt rituximab? Bij patiënten

Nadere informatie

Periodieke Koorts Met Afteuze Faryngitis En Adenitis (PFAPA)

Periodieke Koorts Met Afteuze Faryngitis En Adenitis (PFAPA) www.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro Periodieke Koorts Met Afteuze Faryngitis En Adenitis (PFAPA) Versie 2016 1. WAT IS PFAPA 1.1 Wat is het? PFAPA staat voor Periodic Fever Adenitis Pharyngitis

Nadere informatie

Omgaan met lupus. 28 maart 2017

Omgaan met lupus. 28 maart 2017 Omgaan met lupus 28 maart 2017 INLEIDING Aanbevelingen geven artsen en patiënten advies over de beste manier om aandoeningen te behandelen en ermee om te gaan. EULAR heeft aanbevelingen geschreven over

Nadere informatie

Cyclofosfamide (Endoxan ) tabletten bij reumatische aandoeningen

Cyclofosfamide (Endoxan ) tabletten bij reumatische aandoeningen Cyclofosfamide (Endoxan ) tabletten bij reumatische aandoeningen Uw behandelend arts heeft aangegeven u met het geneesmiddel cyclofosfamide te willen gaan behandelen. Deze folder geeft informatie over

Nadere informatie

Tubulo-interstitiële nefritis (en flucloxacilline) Ivan Theunissen ANIOS Intensive Care

Tubulo-interstitiële nefritis (en flucloxacilline) Ivan Theunissen ANIOS Intensive Care Tubulo-interstitiële nefritis (en flucloxacilline) Ivan Theunissen ANIOS Intensive Care 04-03-2019 Tubulo-interstitiële nefritis (TIN) Acute en chronische vorm Acute TIN: inflammatoire veranderingen in

Nadere informatie

PERIFEER ARTERIEEL VAATLIJDEN

PERIFEER ARTERIEEL VAATLIJDEN PERIFEER ARTERIEEL VAATLIJDEN Patiënt met mogelijk perifeer arterieel vaatlijden Huisarts - anamnese, lichamelijk onderzoek, EAI - inventarisatie cardiovasculaire risicofactoren /behandeling - stadium

Nadere informatie

Trombocytose. Dr. Dimitri Breems, internist-hematoloog ZNA Stuivenberg ZNA Medisch Centrum Regatta 3 juni 2014

Trombocytose. Dr. Dimitri Breems, internist-hematoloog ZNA Stuivenberg ZNA Medisch Centrum Regatta 3 juni 2014 Trombocytose Dr. Dimitri Breems, internist-hematoloog ZNA Stuivenberg ZNA Medisch Centrum Regatta 3 juni 2014 Casus 1 Vrouw, 25 jaar Laboratoriumonderzoek hemoglobine 11,2 g/dl 11,0-14,4 hematocriet 0,341

Nadere informatie

Anti-hormonale therapie ja of nee?

Anti-hormonale therapie ja of nee? Anti-hormonale therapie ja of nee? Borstkanker symposium, 6 oktober 2018 Sissi Grosfeld, verpleegkundig specialist Anti-hormonale therapie Verschillende types borstkanker 70-80% hormoongevoelig Borstkanker

Nadere informatie

Ontstekingsparameters in de huisartspraktijk. Warffum 2012

Ontstekingsparameters in de huisartspraktijk. Warffum 2012 Ontstekingsparameters in de huisartspraktijk Warffum 2012 Onderwerpen CRP, bezinking of beide CRP bij acuut hoesten CRP sneltest voor andere indicaties? CRP, bezinking of beide? Indicaties - infectie/ontsteking

Nadere informatie

MEDICATIE BIJ CVA PATIËNTEN. Chinette Verhagen PA neurologie

MEDICATIE BIJ CVA PATIËNTEN. Chinette Verhagen PA neurologie MEDICATIE BIJ CVA PATIËNTEN Chinette Verhagen PA neurologie Meest gebruikte medicatie als secundair preventie: Plaatjesaggregatieremmers Ascal (persantin) Clopidogrel (plavix) Vitamine K antagonisten Acencoumarol

Nadere informatie

Palpabele lymfeklieren bij kinderen. Kinderarts-infectioloog

Palpabele lymfeklieren bij kinderen. Kinderarts-infectioloog Palpabele lymfeklieren bij kinderen Frank Eskes Kinderarts Meander Medisch Centrum Tom Wolfs Kinderarts-infectioloog Wilhelmina Kinderziekenhuis Leerdoelen Aan het eind van de workshop hebben jullie: Kennis

Nadere informatie

Pubers met JIA (Juveniele Idiopatische Artritis) Philomine van Pelt Fellow Kinderreumatologie Wilhelmina Kinderziekenhuis.

Pubers met JIA (Juveniele Idiopatische Artritis) Philomine van Pelt Fellow Kinderreumatologie Wilhelmina Kinderziekenhuis. Pubers met JIA (Juveniele Idiopatische Artritis) Philomine van Pelt Fellow Kinderreumatologie Wilhelmina Kinderziekenhuis Inleiding Waneer moet u denken aan JIA JIA tijdens de puberteit Internet gebruik

Nadere informatie

anemie 1.1 Overzicht van de anemieën 1.2 Congenitale anemieën 1.3 Verworven anemieën

anemie 1.1 Overzicht van de anemieën 1.2 Congenitale anemieën 1.3 Verworven anemieën I N H O U D hoofdstuk 1 anemie 13 1.1 Overzicht van de anemieën 13 1.2 Congenitale anemieën 16 1.2.1 De thalassemieën 16 1.2.2 Sikkelcelanemie 19 1.2.3 Andere hemoglobinopathieën 22 1.2.4 Aangeboren membraanafwijkingen

Nadere informatie

Polymyositis en dermatomyositis. informatie voor patiënten

Polymyositis en dermatomyositis. informatie voor patiënten Polymyositis en dermatomyositis informatie voor patiënten INLEIDING 3 WAT IS POLYMYOSITIS OF DERMATOMYOSITIS? 4 VOORKOMEN 5 OORZAAK 6 DIAGNOSE 6 BEHANDELING 8 2 Inleiding Uw arts heeft u meegedeeld dat

Nadere informatie

Immuunserologische diagnostiek van systeemziekten

Immuunserologische diagnostiek van systeemziekten Immuunserologische diagnostiek van systeemziekten Trefwoorden - antinucleaire antistoffen - anti-ena; anti-ds-dna - SLE - gesystematiseerde auto-immuunziekten - antifosfolipide antistoffen - antifosfolipide

Nadere informatie

Hydroxychloroquine (Plaquenil ) Voorgeschreven door de reumatoloog

Hydroxychloroquine (Plaquenil ) Voorgeschreven door de reumatoloog Hydroxychloroquine (Plaquenil ) Voorgeschreven door de reumatoloog Albert Schweitzer ziekenhuis januari 2014 pavo 0902 Inleiding De reumatoloog heeft met u besproken dat u hydroxychloroquine gaat gebruiken.

Nadere informatie

huidlupus chronische discoïde lupus erythematodes (CDLE) subacute cutane lupus erythematodes (SCLE)

huidlupus chronische discoïde lupus erythematodes (CDLE) subacute cutane lupus erythematodes (SCLE) huidlupus chronische discoïde lupus erythematodes (CDLE) en subacute cutane lupus erythematodes (SCLE) Wat is lupus? Lupus is een auto-immuunziekte, dat wil zeggen een ontregeling van het eigen afweersysteem,

Nadere informatie

Mycofenolaatmofetil Mycofenolaat mofetil, CellCept, Myfenax

Mycofenolaatmofetil Mycofenolaat mofetil, CellCept, Myfenax Mycofenolaatmofetil Mycofenolaat mofetil, CellCept, Myfenax Ziekenhuis Gelderse Vallei Het doel van deze folder is u praktische informatie te geven over het nieuwe medicijn dat u gaat gebruiken: mycofenolaatmofetil

Nadere informatie

Als een donderslag bij heldere hemel

Als een donderslag bij heldere hemel Als een donderslag bij heldere hemel Ruud van der Kruijk, neuroloog Slingeland Ziekenhuis Doetinchem Mede namens Sarah Vermeer, neuroloog Rijnstate, Peter Coppens huisarts te Ulft en Rik van Dijk huisarts

Nadere informatie

Kinderneurologie.eu. www.kinderneurologie.eu. Dermatomyositis

Kinderneurologie.eu. www.kinderneurologie.eu. Dermatomyositis Dermatomyositis Wat is dermatomyositis? Dermatomyositis is een aandoening waarbij bepaalde spieren in het lichaam en delen van de huid ontstoken raken. Kinderen krijgen hierdoor een rode verkleuring van

Nadere informatie

Polymyositis/ dermatomyositis. informatie voor patiënten

Polymyositis/ dermatomyositis. informatie voor patiënten Polymyositis/ dermatomyositis informatie voor patiënten INLEIDING Deze informatiefolder licht toe wat polymyositis of dermatomyositis is, wat de symptomen zijn en hoe de behandeling verloopt. Omdat het

Nadere informatie

Nederlandse Nierdag 2014. Joost van der Heijden, internist-nefroloog VU Medisch Centrum

Nederlandse Nierdag 2014. Joost van der Heijden, internist-nefroloog VU Medisch Centrum Het ABC van IgA nefropathie Nederlandse Nierdag 2014 Joost van der Heijden, internist-nefroloog VU Medisch Centrum Presentatie - Geschiedenis - Epidemiologie - De patiënt - Het diagnostische proces - De

Nadere informatie

Verschijnselen van droge mond

Verschijnselen van droge mond Een droge mond Inleiding Iedereen heeft wel eens tijdelijk last van een droge mond, bijvoorbeeld na langdurig spreken. Maar droge mond kan ook langdurig zijn of zelfs blijvend. Dat kan slecht zijn voor

Nadere informatie

lupus begrijpen BE/BEL/ 00 14 /14a A ugus tus 20 14 3

lupus begrijpen BE/BEL/ 00 14 /14a A ugus tus 20 14 3 lupus begrijpen 3 Wat is lupus? Lupus is een auto-immuunziekte. Een voorbeeld van een andere autoimmuunziekte is reumatoïde artritis. Normaal produceert het immuunsysteem antistoffen die het lichaam beschermen

Nadere informatie

Rituximab. MabThera, Rixathon

Rituximab. MabThera, Rixathon Rituximab MabThera, Rixathon Inhoud Hoe werkt rituximab? 3 Voor welke aandoeningen wordt rituximab gebruikt? 3 Hoe moet ik het gebruiken? 3 Hoe moet ik het bewaren? 4 Wat zijn mogelijke bijwerkingen? 4

Nadere informatie

Juveniele Idiopathische Artritis

Juveniele Idiopathische Artritis www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro Juveniele Idiopathische Artritis Versie 2016 2. VERSCHILLENDE TYPES JIA 2.1 Bestaan er verschillende types van deze ziekte? Er zijn verschillende vormen

Nadere informatie

Chronische ontsteking in de buik met bindweefselvorming. Retroperitoneale fibrose (RPF)

Chronische ontsteking in de buik met bindweefselvorming. Retroperitoneale fibrose (RPF) Chronische ontsteking in de buik met bindweefselvorming Retroperitoneale fibrose (RPF) Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding U heeft deze folder gekregen, omdat u

Nadere informatie

Diagnosis, progression and intervention in Sjogren's syndrome Pijpe, Justin

Diagnosis, progression and intervention in Sjogren's syndrome Pijpe, Justin Diagnosis, progression and intervention in Sjogren's syndrome Pijpe, Justin IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check

Nadere informatie

De reumatoloog. Ziekenhuis Gelderse Vallei

De reumatoloog. Ziekenhuis Gelderse Vallei De reumatoloog Ziekenhuis Gelderse Vallei Inhoud Inleiding 3 Reumatische ziekten 3 Artritis 3 Bindweefselziekten of systeemziekten 3 Artrose 3 Weke delen-reuma 3 Pijnsyndromen 4 De reumatoloog 4 Onderzoek

Nadere informatie

Juveniele spondylartropathie/enthesitis gerelateerde artritis (SpA-ERA)

Juveniele spondylartropathie/enthesitis gerelateerde artritis (SpA-ERA) www.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro Juveniele spondylartropathie/enthesitis gerelateerde artritis (SpA-ERA) Versie 2016 1. WAT IS JUVENIELE SPONDYLARTROPATHIE/ENTHESITIS GERELATEERDE ARTRITIS

Nadere informatie

Systemische auto-immuunziekten: passende serologische diagnostiek

Systemische auto-immuunziekten: passende serologische diagnostiek Ned Tijdschr Klin Chem Labgeneesk 2006; 31: 257-268 Systemische auto-immuunziekten: passende serologische diagnostiek H. HOOIJKAAS 1, R. SMEENK 2 en F. GMELIG MEYLING 3 Auto-immuunziekten worden gekenmerkt

Nadere informatie

Perifeer Arterieel Vaatlijden en het Aneurysma Aortae Abd.

Perifeer Arterieel Vaatlijden en het Aneurysma Aortae Abd. Perifeer Arterieel Vaatlijden en het Aneurysma Aortae Abd. CVRM-scholing 2010. Drs. Arno M. Wiersema Vaatchirurg, Boven-IJ ziekenhuis Amsterdam Inleiding Nieuwe standaard 2003. Verschil is: behandeling

Nadere informatie

Centraal zenuwstelsel betrokkenheid in cutaan T-cel lymfoom. MDO-praatje

Centraal zenuwstelsel betrokkenheid in cutaan T-cel lymfoom. MDO-praatje Centraal zenuwstelsel betrokkenheid in cutaan T-cel lymfoom MDO-praatje Casus Patient CutaanT-cel lymfoom, type mycosis fungoides met aanwijzingen voor lymfeklierbetrokkenheid (niet PA-bewezen). Buikproblemen

Nadere informatie

Klinische presentatie van sarcoïdose

Klinische presentatie van sarcoïdose Klinische presentatie van sarcoïdose Sarcoïdose is een grillige ziekte, die zich op allerlei manieren kan presenteren. Deze aandoening wordt wel vergeleken met een kameleon. Het kan overal in het lichaam

Nadere informatie

Van sepsis tot orgaanfalen

Van sepsis tot orgaanfalen Van sepsis tot orgaanfalen Hoe een infectie uit de hand kan lopen in neutropene patiënten 21 januari 2015 J.C. Regelink, internist hematoloog 4 th Nursing Symposoim Inhoud Historie Begrippen Sepis en orgaanfalen

Nadere informatie