Ruggespraak. Afwachten is geen optie. 14 Innovator: een ruwe diamant. 20 Opereren aan de poolcirkel. 24 De hectiek van de primeuraardappelmarkt

Transcriptie

1 Ruggespraak 4 Werken aan praktijkoplossing residu-emissie: Afwachten is geen optie 2 14 Innovator: een ruwe diamant 20 Opereren aan de poolcirkel 24 De hectiek van de primeuraardappelmarkt Relatiemagazine van HZPC jaargang 17 nummer 2 juni 2015

2 voorspraak Afsluiting van het jaar 2014/15 Ruggespraak Het einde van juni is voor HZPC de periode waarin we het jaar afsluiten en ook volop met het nieuwe seizoen bezig zijn. Bij het afsluiten van het jaar hoort ook het uitrekenen van de definitieve uitbetalingsprijzen voor oogst Over deze definitieve prijzen bent u geïnformeerd. De gemiddelde prijs voor pootaardappelen in de potermaat over alle klassen voor de HZPC kwaliteit is uiteindelijk nog anderhalve euro (ca. 5%) hoger uitgekomen dan we eind februari hadden geprognotiseerd. Dat is een (te) groot verschil. Achteraf gezien zijn we in februari te voorzichtig geweest. Er waren toen nog zoveel onzekere factoren dat we voor een voorzichtigere benadering hebben gekozen. Een paar zaken wil ik opmerken over deze prijs. De gemiddelde uitbetalingsprijs die we publiceren geldt voor de pootaardappelen met HZPC-norm. Dit jaar was het percentage aardappelen dat aan de HZPC-norm voldeed, lager dan we de laatste jaren hebben gezien. Daarnaast zijn diverse partijen uit de markt gehaald om kwaliteitsredenen. De betrokken telers krijgen voor deze partijen uiteraard lagere prijzen. Maar eigenlijk betalen we voor matige en slechte partijen nog een te hoge prijs. Er is geen vraag naar matige kwaliteit binnen het merk HZPC. We verkopen NAK-norm aardappelen, als er geen andere opties zijn. De klant verwacht HZPC-norm aardappelen. HZPC heeft in het afgelopen seizoen belangrijke keuzes moeten maken ten aanzien van de prijsstelling van onze aardappelen. Er zijn aanbieders die het afgelopen seizoen de prijzen bijzonder sterk hebben verlaagd. HZPC heeft gekozen voor een stabiel prijsbeleid. Daardoor hebben we bepaalde orders gemist. Maar kijkend naar het resultaat zijn we blij dat we deze keuzes hebben gemaakt. De gemiddelde uitbetalingsprijs is dan wel geen 30 euro per 100 kg, maar het komt er dicht bij. Dat is met name verdiend in de landen overzee. In Europa was de markt bijzonder slecht, in die zin dat de vraag veel kleiner was dan in andere jaren. De HZPC-telers in andere Europese landen, waar we alleen voor de lokale markt produceren, profiteren niet of nauwelijks van export naar overzeese landen. Het zal duidelijk zijn dat we daardoor buiten Nederland, afhankelijk van het land, beduidend lagere prijzen uitbetalen dan in Nederland. Dit geeft uiteraard wel enige discussie. De handel overzee is goed gegaan. In veel landen is het onrustig. Met creativiteit en inspanning lukt het veelal om de producten af te leveren. Maar de gevechten in Jemen hebben voor ons problemen opgeleverd. Containers waren onderweg toen er ook in de belangrijke havensteden gevechten uitbraken. Deze containers zijn nooit op de plaats van bestemming aangekomen. De uitbetalingsprijs voor de bovenmaten is, zoals gebruikelijk, gerelateerd aan de prijzen op de consumptiemarkt, en die waren laag dit jaar. Maar desondanks krijgt de gemiddelde pootgoedteler met HZPC-norm aardappelen toch een mooie financiële bijdrage per hectare. Daarmee is het ha-saldo voor de pootgoedteler dit jaar beduidend beter dan voor de consumptieteler. Dit leidt ertoe dat een aantal consumptietelers hun bedrijfsstrategie herijken en de overstap maken naar de pootgoedteelt. Voor de telers ligt momenteel oogst 2014 al in het verleden en is men volop met oogst 2015 bezig. Een jaar met nieuwe uitdagingen. Het areaal pootgoed in Europa is wederom toegenomen. Een groter areaal hoeft nog niet tot een groter aanbod te leiden. Het is voor de markt van groot belang hoe de vraag zich zal ontwikkelen. Dan moeten we vooral kijken naar wat er op de Europese markt gebeurt. We hebben twee belangrijke ontwikkelingen gezien in a. Er is veel minder areaal consumptieaardappelen uitgeplant in het zuiden van Europa als gevolg van de lage consumptie-aardappelprijzen op het moment van planten. Hierdoor is het aanbod van vroege aardappelen op dit moment veel kleiner dan vorig jaar, waardoor de prijs op een hoger niveau blijft. Dat creëert inkomen voor de telers en vertrouwen om wellicht weer terug te gaan naar een groter areaal in b. Er is in 2015 bijzonder veel Farm Saved Seed (FSS) uitgeplant en beduidend minder gecertificeerd pootgoed. Dit gaat gepaard met meer of minder succes. De vraag is of de teler die dit jaar voor FSS heeft gekozen volgend jaar hetzelfde gaat doen. Of besluit die teler om weer terug te keren naar gecertificeerd pootgoed? Het succes van zijn teelt en de prijs van de consumptieaardappelen zullen dit bepalen. Momenteel is er een opleving van de aardappelmarkt voor de oude oogst. 2015/16 wordt ook het jaar waarin de certificering in de EU gaat veranderen. Per 1 januari 2016 gelden andere regels in Europa. Daar is het nodige over geschreven. De keuringsnormen worden nog wel per land vastgesteld. Die worden niet geüniformeerd omdat de Europese Commissie de discussie over de invoering van de zaaizaad- en pootgoedverordeningen heeft stopgezet. Maar de naamgeving van de klassen gaat veranderen. Die worden uniform in de EU en bij internationale handel in de EU verliezen de partijen niet meer een klasse. Voor Nederland verandert er niet zo veel, maar aan een aantal veranderingen zal men wel even moeten wennen. Ik wens een ieder veel succes met de kwaliteit van oogst Gerard Backx 2

3 In deze Ruggespraak 4 Afwachten is geen optie Telers werken aan praktijkoplossing residu-emissie 18 De veelzijdigheid van Texel Familie Langeveld combineert aardappelteelt met hotel 9 Financieel nieuws Koers HZPC-certificaten 4 19 HZPC UK Bike Ride voor goede doelen Teelt in beeld Farida 20 Opereren aan de poolcirkel HZPC Kantaperuna 11 Kent u Huabi Tao? HRM Power to the pieper NAO aardappelpromotie Feestelijke uitreiking kwekersvergadering 24 De hectiek van de aardappelprimeurmarkt 13 Wie was Geert Veenhuizen? 14 Innovator Een ruwe diamant 16 College van Telers 26 Uit de markt Challenger toert 24 door België 28 Een dag uit het leven van Team Finance 17 Nieuwe rassen 30 Nieuwe medewerkers Agenda & Personeel 28 van de redactie Small world... Douwe Lodewijk, communicatiemanager, was samen met zijn vrouw Iet op vakantie op het Griekse eiland Lesbos. Ze lopen in Kalloni, een dorp van ca inwoners, langs een winkel waar je moestuinbenodigheden kunt kopen. Met de Griekse groet Calimera lopen ze naar binnen en vragen: Can we have a look around? I am working for a potato company. De eigenaar pareert de vraag terstond met: For Haazetpeecee company? Verbouwereerd vraagt Douwe: Will you repeat that, please? En nu verstaat hij het beter: For Haazetpeecee company! en helemaal als hij eraan toevoegt: From Spunta, Mondial and Carlita. Is dat niet een binnenkomer? Waarop Douwe weer vraagt: From where do you get the seed? De winkelier antwoordt vlot: 'From Agroline from Athens! Douwe weer: 'Do you know our agent, Mr. Bambos?' De winkelier: 'You mean Charalambos Panagis? Yes of course, we know each other for many years. Good people, good quality seeds! Will you please pass him regards from... Alexiou Mihalis! It's a small world where we live in. De redactie 3

4 Telers werken aan praktijkoplossing residu-emissie Afwachten is geen optie Vanaf 2016 gaan de Waterschappen handhaven op emissie van middelen in het oppervlaktewater rond percelen en rond boerenerven. In het hele land liggen veldproeven tegen emissie, uitgevoerd door het Delta Plan Agrarisch Waterbeheer. HZPC-teler Tineke de Vries uit Hallum doet met vijf collegabedrijven mee aan het onderzoek naar praktijkoplossingen voor ongewenste perceelsemissie op de noordelijke klei. Pootgoedteler Tineke de Vries: Dit is geen korte termijn proces, we gaan de kop niet in het zand steken. Ruggespraak 4

5 CSR Afwachten is geen optie voor De Vries. Als we de kop in het zand steken, krijg je steeds meer regelgeving en kunnen we belangrijke middelen kwijtraken. De telers worden zich dat bewust. Er is volop animo om mee te denken over praktijkoplossingen. Tineke de Vries, de eerdere voorzitter van het college van telers, is altijd in beweging. Met haar dynamische netwerk binnen HZPC en LTO Friesland is ze betrokken bij tal van projecten waarin ze graag boeren, onderzoekers, scholen en beleidsmensen laat samenwerken. De Vries is, niet zo verrassend dus, ook een van de stuwende krachten achter de oprichting van de Akkerbouwacademie op de noordelijke klei. Resistentie Thuis, in de pittige klei aan de voet van de oude Middelzeedijk tussen Hallum en Oude Leije boert Tineke met echtgenoot Gosse Jensma. Ze telen dit jaar 42 ha pootgoed voor HZPC: Spunta, Red Scarlett, Desiree, Victoria, Vivaldi, Voyager, Carrera, Innovator en Farida. Daarnaast hebben ze drie ha consumptie gepoot, 50 ha graan, 3,5 ha graszaad, 8,5 ha bieten en 4 ha hoog resistente (zetmeel)rassen tegen AM, voor AVEBE dochter Averis Seeds. De resistente rassen zetten we sinds een jaar of zes in, preventief, en als bestrijdingsmaatregel. Dat bevalt ons goed. We voorkomen chemische grondontsmetting. Die behandelingen zijn vaak minder effectief dan het telen van resistente rassen op percelen met moeheid. Met het strategisch planten van resistente rassen raakt Tineke de kern van haar idee over de aanpak van residuen in het oppervlaktewater. Ik denk dat je het probleem aan de voorkant aan moet pakken door als sector te streven naar minder middelen. Minder middelen betekent voor de telers nieuwe keuzes maken in raseigenschappen, betere bewaringssystemen en een andere inrichting van het teeltplan. En soms ook een keuze voor andere, groenere middelen. Waarom zou je niet eens durven kiezen voor producten die maar 70 tot 80 procent effectief zijn. Wij behandelen Rhizoctonia en luizen tegenwoordig in de rij met de pootmachine. In vol veld spuit je 3 liter per hectare, nu gebruiken we slechts de helft. Het zijn allemaal stukjes uit een groot verhaal. Dit is geen korte termijnproces. Uiteindelijk willen we allemaal de weerbaarheid van de plant verbeteren. Breekpunt bij nieuwe onderzoeken en uitkomsten is de realiteit dat bedrijven steeds groter worden. Als het mis gaat met een oogst, gaat het heel erg mis. Dat moeten we bij het onderzoek steeds voor ogen houden. Wat is een oplossing voor de grote groep? Telers neigen naar risicomijdend gedrag en blijven dus ook preventief middelen toepassen, aldus Tineke. Twee fronten De aanpak van residuen-emissie onderscheidt zich op twee fronten: de puntemissie op het erf, bij het schoonmaken van spuit en kisten en daarnaast de perceelsemissie op het veld. De erfemissie is vooral technisch met een aanpassing op het erf op te lossen. Het gaat geld kosten, maar daarin is ook bij te sturen. Met de GPS-ondersteuning is tegenwoordig heel precies de dosering te berekenen. Van de machineschoonmaak komt nagenoeg geen residu meer. Dat is de milieuwinst van precisielandbouw. Het is een keuze die je als teler zelf maakt. Wij komen niet meer met restmiddelen thuis, alles wordt aangewend op het perceel. Water uit de schoonwatertank is al door de spuit geweest, voordat we het perceel verlaten. Maar het kisten wassen loopt ons nu wel voor de voeten. Als je 1000 kisten wast, 50 per uur, dan komt er echt heel veel water vrij. Creatieve gracht De Vries had al een creatieve oplossing om de afgedamde gracht rond de boerderij als opvangbassin te gebruiken. Een technische voorziening met beluchting zou de middelen dan kunnen afbreken, voordat het spoelwater terug kan naar de boezem. We werken nog aan dat idee, maar ik vrees dat het Waterschap het niet zomaar afdoende vindt. Wellicht wordt het alsnog een kostbare technische oplossing. De aanpak van perceelsemissie, de middelen die van het land afspoelen, is veel lastiger en weersafhankelijk, stelt Tineke. De precisielandbouw zal daar ook op aansluiten. Sensortechnologie ontwikkelt zich snel. We krijgen door te meten steeds meer data beschikbaar en dat moet kennis opleveren. Het is aan de telers die technologie te koppelen aan de praktijk. Veldproeven perceelsemissie Klaas Jan Jensma uit Hijum is één van de vijf telers die met Tineke de Vries meedraait in de praktijkproeven tegen perceelsemissie. Hij heeft onder meer op de kopakker een compostgreppel getrokken. Het water dat tussen de ruggen door naar het einde van het perceel loopt, bezinkt in de compostgreppel, de residuen worden door de compost afgebroken, waarna de greppel uitlekt in het oppervlakte water. De middelen in de pootgoedteelt zijn al snel normoverschrijdend voor het Waterschap verklaart Tineke. Wij zoeken met deze proeven naar heel praktische oplossingen die telers gemakkelijk kunnen toepassen. Met deze greppel passen we het principe van de phytobac toe op het open veld. De 'emissie'-greppel voorlangs, wordt door een medewerker van SPNA Kollumerwaard gevuld met compost. >> 5

6 >> Phytobac principe Het principe van de phytobac, ontwikkeld door Bayer Crop-Science en Beutech Agro, is afgeleid van het biobed. De producent van phytobac beschrijft dat de werking is gebaseerd op actief bodemleven. Het bed is een mengsel van stro en aarde. Deze aarde is afkomstig van de toplaag van de percelen van het eigen bedrijf. De toplaag bevat bodemleven dat al gewend is aan de gewasbeschermingsmiddelen die het bedrijf gebruikt. Aeres in Dronten bouwt schakelbare spoelplek Grootste uitdaging bij de veldproeven is de exacte route van het water te vinden en de toestand waarin het water de sloot bereikt. Zowel het water uit de drains als het water uit de compostgreppels wordt in deze proef bemonsterd. Wij hebben op sommige percelen ook Transformer toegepast, een grondconditioner die de indringing en de hechting aan de grond bevordert. De meningen over deze toepassing zijn nogal verdeeld, daarom willen we het resultaat direct mee onderzoeken. Uiteindelijk willen we dat elk toegediend middel doelmatig werkt, op het perceel blijft en niet wegspoelt. Waterdammen Tussen een deel van de ruggen zijn overdwars aarden wallen van 5-8 cm hoogte opgeworpen om een te snelle afwatering af te remmen. In Limburg wordt deze vorm van extra waterberging al decennia lang gebruikt tegen erosie. Onder meer in de consumptieteelt. De praktijkproef moet uitwijzen of dit ook in de pootgoedteelt werkbaar is. Pootgoedtelers moeten voor de selectie veel vaker tussen het gewas door rijden. De greppels zijn met al die dwarse dammen beslist geen comfortabel rijspoor. En blijven ze heel en functioneel? Alleen wanneer het werkbaar is zal de grote groep er ook aan willen. Dat is voor ons de uitdaging van dit soort op praktijkgerichte veldproeven. Meer info: Ton Kempenaar van Aeres praktijkcentrum in Dronten wil voor eens en altijd een oplossing voor het spoelwater. Hij bouwt een spoelplaats die bestaat uit twee gescheiden compartimenten, gekoppeld door een driewegkraan. De fundering van de nieuwe wasplaats met zuivering is onlangs gelegd. Het afbouwen is nog in ontwikkeling. Kempenaar is directeur van het landbouwbedrijf van Aeres. Vooropgesteld: wij zijn geen pootgoedtelers en hoeven geen grote hoeveelheden kuubskisten te reinigen. Maar we moeten wel de piekbelasting van vervuild spoelwater op het erf op kunnen vangen. Het begint ermee de hoeveelheid te zuiveren water beperkt te houden. Hij koos voor een tweedeling in spoelwater. Als een trekker wordt afgespoten vanwege grondresten loopt het water naar een gangbare slibvangput met olie- en vetafscheider, die het water doorvoert naar het oppervlaktewater. Echter, als de spuitmachine, terug van het veld, wordt gereinigd, komt het water uit een groot voorraadvat. Zodra deze koppeling aan het vat plaatsvindt, schakelt de driewegkraan automatisch de andere kant op naar de tweede put met emissiezuivering. De automaat is een borging, zodat het nooit mis kan gaan. Ruggespraak Tekst en foto s: Jacob de Hoop, deeltijdboer en auteur van 'Boeren met Smaak'. Heliosec Over de definitieve zuiveringsmethode is Kempenaar nog niet uit. Het Waterschap kan residuen van middelen genadeloos na jaren soms nog aantreffen. Zijn overwegingen zijn ernstig. De Phytobac vind ik voor Aeres een behoorlijk kostbaar en groot systeem. Ik denk dat een compacte zuivering zoals de Heliosec van Syngenta wel een praktisch boerensysteem is dat meer in de richting komt. Uiteindelijk moet ieder een eigen capaciteitsberekening maken van hoeveel water je gebruikt en hoeveel je in kunt dampen. Mijn gedachte is dat de meeste pootgoedtelers richting wasinstallaties gaan die water meerdere keren hergebruiken. 6

7 Mechatec wast en ontsmet kisten zonder restwaterlozing Henk Petter van Mechatec BV (Tollebeek) loopt al sinds 1995 mee in de kistenwasserij. Hij heeft een kistenwasser ontwikkeld die het restwater niet loost, maar die al het water na het wassen van de kisten zuivert en hergebruikt. De Waterschappen en Wageningen UR PPO Lelystad volgen hem met grote belangstelling. Ook de NVWA kijkt mee. Zijn reiniger draait dit jaar bij PPO Akkerbouw mee in het onderzoek van Jan Lamers naar het uitschakelen van residu-resten in kuubskisten. Heeft Mechatec de oplossing? Heeft Mechatec de oplossing? Ja, ik denk het wel, zegt Henk Petter. Proefopstellingen op verschillende locaties sporen momenteel de laatste technische kinderziekten op. Zijn oplossing komt niet zomaar anno 2015 uit de lucht vallen. Ik werk vanaf 1995 mee in de kistenwasserij, maar sinds 2004 hebben wij het kistenwassen verder ontwikkeld. Vanaf dat moment zoek ik naar steeds compactere zuiveringsmethoden, die het wassen in een gesloten systeem bij kunnen houden. Als je 15 kuub water per uur gebruikt om de kisten te wassen, moet je tegelijk ook 15 kuub water per uur kunnen zuiveren. Tenzij je grote bezinkbassins achter de hand hebt, is het bijhouden van de wasser de grootste uitdaging. Mechatec ging vooral te rade bij aardappelfabrieken en publieke rioolzuiveringsinstallaties om ervaring en kennis van waterzuivering te vergaren. Meerdere voetangels en klemmen kom je dan tegen. Elk systeem met hergebruik van water loopt kans een besmetting te recirculeren. Dat is het laatste wat je wilt, vandaar dat wassen en ontsmetten in één werkgang de beste methode is. het residu. De afbraak van het residu is ons volgende vraagstuk. Daarvoor zijn we al in gesprek met verschillende fabrikanten. Ik ben geen chemicus, maar het begin van de oplossing ligt bij de samenstelling en de manier van aanwenden van die middelen. Een beetje chemicus is Petter inmiddels wel. De gecontroleerde menging van het desinfectiemiddel in dit systeem is cruciaal, vertelt hij. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) wil namelijk aantoonbaar kunnen meten hoeveel middel per kuubskist is aangewend. Mechatec werkt met een gesloten systeem. Hij hoeft het gebruikte water dus nooit te lozen. Sterker nog, ik kan het water bij de teler in een tank van 1000 ltr (IBC) achterlaten en het bij volgende bezoeken steeds opnieuw gebruiken. Op verschillende locaties worden de wassers uitgetest. Klankgroepen van onder meer enkele HZPC-telers kijken mee. Technisch gezien lijkt het systeem te werken. Het systeem word volop getest. Aankomend jaar gaat Mechatec ermee de boer op. Afbraak Het kisten reinigen kost gemiddeld zo n 15 kuub water per uur. De uitdaging is om die hoeveelheid van 15 kuub terug te brengen naar een of twee kuub. En dat is nu gelukt. We jagen één kuub water 15 keer per uur in het rond. De grove fracties van modder en plantdelen worden eruit gefilterd tot je een waterkwaliteit overhoudt die met een desinfectiemiddel de kist helemaal vrij maakt van besmetting. We voorkomen de emissie van 7

8 Waterlooponderzoek Kollumerwaard Op proefboerderij SPNA in de Kollumerwaard voert Thomas Pollema onderzoek uit op meerdere objecten, die deels aansluiten bij de veldproeven van Deltaplan Agrarisch Waterbeheer. Pollema is dagelijks op deze proefboerderij voor de noordelijke akkerbouw. In zijn hart is hij vooral veredelaar. Hij doet thuis op het familiebedrijf in Oude Leije aan stamselectie voor HZPC. Volgend jaar willen we ook andere planten zaaien om het effect van afbreken van residuen te kunnen vergelijken. Ruggespraak Bij deze proeven in de Kollumerwaard meten we vooral de hoeveelheid afspoeling. We gaan dit jaar geen residuen meten. Grote vraag is hoe de waterstromen op aardappelpercelen lopen onder verschillende omstandigheden. Er zijn zes verschillende objecten aangelegd naast een gangbare nulmeting. De meest opvallende is het perceel waarin, net als bij Tineke de Vries en haar buurman, de geulen tussen de ruggen door dammetjes worden onderbroken. Ze remmen het water. Op het perceel met de dammetjes tussen de ruggen willen we meten hoeveel water wordt geremd, maar ook wat de gevolgen onderin de rug zijn. Het is niet voor niks dat telers hoge ruggen en greppels maken om het water snel af te kunnen voeren. We hebben de dammetjes van 5-8 cm dit eerste jaar niet te hoog gemaakt. Het tweede object bestaat uit gangbare ruggen, waarbij met een lange pen de bodem van de geul tussen de ruggen is doorkliefd. Zo kan het water direct wegzakken. In het derde object is de grond behandeld met een bodemconditioner, die de middelen langer vasthoudt. De kosten van zo n conditioner bedragen ongeveer 150 euro per hectare. We zijn erg benieuwd of deze grond niet teveel vocht vasthoudt en wat deze grond doet als ze verzadigd raakt. Het vierde object bestaat uit vaste rijpaden op 3 meter 20, waartussen de ruggen op onbereden grond liggen, zodat ze maximaal water en middelen kunnen bufferen. Dit kost elke vier ruggen 20 cm grond die niet beteeld wordt. Biodiversiteit De kopakkers (object 5) zijn met graszaad ingezaaid tot FAB randen, een Functioneel Agro Biodiversiteits rand, als zes meter brede buffer op het eind van het perceel. Dit jaar hebben we een mengsel van grassoorten en haver gezaaid, vertelt Pollema. Volgend jaar willen we ook andere planten zaaien om het effect van afbreken van residuen te kunnen vergelijken. Net als bij de veldproeven van het Deltaplan Waterbeheer zijn op het eind van de ruggen, enkele meters compostgreppels aangelegd (object 6), waardoor het water naar de sloot leidt. Plastic emmers zijn na het poten bij de sloot en op het diepste deel van de ruggen ingegraven om de waterafspoeling te kunnen meten. De veldproeven worden gefinancierd vanuit de Europese TOPPS projecten tegen emissie, provincie Fryslân en Wetterskip Fryslân. Thomas hoopt op 7 juli, bij de open dag van SPNA de eerste vergelijkende resultaten te kunnen tonen. 8

9 financieel nieuws 'Waar geen aardappelen gepoot worden, zullen er ook geen groeien.' De belangstelling voor het HZPC certificaat is tijdens de laatste handelsdag vertaald in wederom een maximale stijging van 10%. Deze maximale stijging geeft per mei 2015 een koers van 113,15 euro per certificaat. De vraag naar certificaten kon slechts met een aanbod van certificaten worden beantwoord. De koers van het certificaat is in vijftien jaar tijd met maar liefst 471 procent gestegen. Het verloop van de waarde van het certificaat en de handel is in de grafiek afgebeeld. Ook dit jaar is het vertrouwen van onze certificaathouders in de HZPC-organisatie groot. De samenwerking met onze kwekers en telers in de wereldwijde pootgoedmarkt wordt vertaald in dertien keer de mail, per fax, of per telefoon. Naast het feit dat dit extra zorg en controle vraagt voor een juiste en tijdige verwerking, brengt dit natuurlijk ook extra kosten met zich mee; zowel voor de vereniging als voor de kopers en verkopers. De directie is voornemens een onderzoek te doen om te zien hoe dit percentage kan worden verhoogd /00 00/01 01/02 02/03 03/04 04/05 05/06 06/07 07/08 08/09 09/10 10/11 11/12 12/13 13/14 14/15 koers vraag aanbod maximale koersstijging in de afgelopen jaren. Vanaf de introductieprijs van omgerekend 24 euro in 1999 naar een waarde van 113,15 euro nu, is een teken van vertrouwen van de certificaathouders in de strategie van de onderneming. Of, zoals de kop hierboven aangeeft: 'Als je niet een goed begin voor iets legt, zal er ook niets van worden.' Opvallend deze handelsdag is dat wederom een lager percentage (13%) certificaathouders hun orders via de internetportal van de RABO heeft ingeleverd. Het merendeel van de kopers en verkopers kiest er nog steeds voor hun orders in te leveren per Als gevolg van een moeizame pootgoedmarkt in Europa wordt in juni over oogst 2014 een lagere pootaardappelprijs vastgesteld dan voorgaande jaren. Teeltopbrengsten per hectare voor oogst 2014 zijn over het algemeen genomen lager dan in de voorgaande jaren. De eerstvolgende beursdag organiseert HZPC op 13 november Doet u weer mee? Dan het liefst via het internet uw orders opgeven! Herman D. Heijtmeijer, CFO (a.i.) 9

10 productie Nederland Teelt in beeld: Farida Farida (RZ x VDW 87-36) is een middenlaat ras met een hoge opbrengst en grove knollen, bestemd voor de traditionele markt. Maatschap W. Talsma bestaat uit vader Wiebren, moeder Etty en zoon Sieger. Het is de vierde generatie Talsma die op de boerderij aan de Seepmawei, vlak buiten Ternaard, woont. Samen met de nieuwe HZPC-buitendienstmedewerker, Rein Spoelhof, zitten we op een mooie dag in mei aan de koffie met lekkere koek en al snel gaat het natuurlijk over aardappelen en met name over Farida. Het pootgoedareaal van ca. 50 ha, dat bestaat uit Evora, Fabula, Innovator, Spunta, Sylvana en natuurlijk Farida, wordt in een 1 op 3 rotatie geteeld op eigen bedrijf en op huurland in de omgeving. Het is een gesloten bedrijf met productie vanuit miniknollen. Na vier generaties wordt het pootgoed afgeleverd. Ruggespraak 10 Bewaring en groei De miniknollen worden uiteraard met de hand gerooid en de tweedejaars stammen met een stammenrooier. De eerste- en tweedejaars stammen worden in kiembakken bewaard, oudere stammen worden bewaard in kisten in een Ethyleenkoeling op een temperatuur van 5 graden, oplopend naar 7 graden in het voorjaar. Medio februari wordt Farida in kiembakken onder een luifel buiten gezet, nadat ze zijn behandeld met Moncereen Pro. Vanwege het grote knolaantal is dit ras ook geschikt om uit te poten op zwaardere percelen. De pootaardappelpercelen worden in de herfst geploegd, meestal met gerst als voorvrucht. De ruggen worden voor het poten gefreesd, waarna Farida wordt gepoot op een diepte van 17 cm, iets boven het maaiveld. Tijdens het poten wordt Amistar gebruikt als knolbehandeling. Bemesting De bemesting bestaat uit 22 kg Fosfaat (Fertiphos), 235 kg kali (300 kg kalisulfaat na het poten en 150 kg tijdens de knolzetting) en 110 kg stikstof (300 kg Entec bij het poten en 250 kg N-XT tijdens het opfrezen). Dit nog relatief jonge ras lijkt iets meer stikstof te vragen dan Spunta. Opbrengst Als Phytophthora-middel wordt eerst Revus gebruikt, gevolgd door Ranman Top en gecombineerd met minerale olie. Dit vanwege de virusgevoeligheid van Farida. Ook wordt elke twee weken een luizendoder gebruikt door Talsma. De virusgevoeligheid is groter dan van Spunta. Farida wordt volvelds doodgespoten met een combinatie van Reglone en Spotlight, Bedrijfsgegevens Firma W. Talsma 53 ha pootgoed Waarvan 5 ha Farida 18 tot 35% afslibbaar maar wordt op een later tijdstip wel geklapt in combinatie met een nabespuiting met Finale. De opbrengst van dit ras ligt hoger dan van Spunta. Na het doodmaken wordt minimaal drie weken gewacht voordat er geoogst wordt. De bewaring van dit ras vindt plaats in kisten en er wordt Diabolo toegepast tijdens het inschuren. Aandachtspunt is de zwarte spikkel: Farida lijkt hier gevoelig voor. Aandachtspunten Als reden om Farida te telen noemen de heren Talsma de hoge opbrengst en de hoge schurftresistentie. Als aandachtspunten worden genoemd: het voorkomen dat Farida te vroeg afsterft vanwege het hoge knolaantal. Ook zijn virus-gevoeligheid wordt genoemd als aandachtspunt. Helaas heeft Farida geen resistenties tegen AM. Bennie Huizenga, buitendienstmedewerker

11 HRM Kent u Huabi Tao? Of kent u misschien Noa Mintz, Jack Ma, Larry Page, Angela Ahrendts, Richard Brandson of Anna Brunila? Nee? Het zijn enkele namen van grote leiders die werden genoemd door de groep internationale studenten die HZPC op 24 april bezocht. Leiders die zij zien als hun voorbeeld. Wat maakt deze leiders zo uniek? Wat maakt hen tot de gewenste leiders voor de toekomst? Tijdens de dag die HZPC - inmiddels voor het derde jaar op rij - organiseerde voor studenten van Stenden Hogeschool in Leeuwarden, zijn we op zoek gegaan naar de antwoorden op bovenstaande vragen. Daaruit komt een diversiteit aan persoonlijkheidskenmerken naar voren. Bovenstaand de eigenschappen die de jonge generatie bewondert in hun grote voorbeelden. Waarom een dag met studenten? We vinden het belangrijk om aansluiting te houden met de toekomstige generatie werknemers, afnemers, toeleveranciers, etc. Daarom zijn we geregeld aanwezig bij carrièredagen, organiseren we bijeenkomsten of bieden we jaarlijks vele mogelijkheden voor stages en opdrachten. Tijdens de dag met Stenden-studenten lag het accent op kennisuitwisseling. Het programma bestond dit jaar uit onze visie op internationalisering, verschillende culturen en leiderschap. Verschillende HZPC-collega s hadden hierin hun inbreng. Omgekeerd hebben wij waardevolle input van de studenten gekregen. Al met al een zeer leerzame dag voor beide partijen! Koenraad Witteveen, manager HR 11

12 college van kwekers Feestelijke uitreiking op kwekersvergadering Het is mooi weer en veel mensen hebben het druk, daarom is de nieuwe voorzitter, Aart Doppenberg, blij met alle aanwezigen die deze woensdag 18 maart toch zijn gekomen. Doppenberg doet allereerst verslag van het overleg dat het college van kwekers met de directie van HZPC heeft gehad. Een belangrijk punt van overleg zijn de licentie-inkomsten die kwekers ontvangen over de verkoop van pootgoed van rassen die zij gekweekt hebben. Daarnaast heeft het college het initiatief genomen om niet alleen een tweejaarlijkse buitenlandse excursie te organiseren, maar om nu ook in eigen land een bezoek te brengen aan een interessant bedrijf. Een excursie van één dag in het drukke seizoen geeft voor meer kwekers de ruimte hieraan deel te nemen. Vanuit het kweekbedrijf wordt de stand van zaken toegelicht met betrekking tot het merker-onderzoek. Daarnaast leven bij de kwekers veel vragen omtrent het Nagoya Protocol en de regelgeving van de NVWA over het PSTVd pospiviroïde, waarover al een artikel in de Ruggespraak van maart 2015 stond. Na de koffiepauze houdt mevrouw ir. Doretta Boomsma, programmaleider Plant Pathology, een presentatie over aardappelziekten en de resistentietoetsen die bij HZPC worden uitgevoerd. Feestelijke uitreiking Henk Visser, veredelaar bij HZPC R&D, mag een aantal kwekers een bokaal uitreiken vanwege het heuglijke feit dat hun ras op de rassenlijst is gekomen. De heer Hiddema krijgt een bokaal voor zijn ras Fortus, De heren Van der Werff voor hun ras Panamera, De heer Heringa voor het ras Heraclea en r onald Hutten, van Universiteit Wageningen-vakgroep plantenveredeling, ontvangt de bokaal voor het ras Double Fun. Voor Ronald Hutten was dit een grote verrassing, want hij dacht aanwezig te zijn voor het uitreiken van twee borden van het Geert Veenhuizen Fonds. Hij reikte deze borden uit aan: aart Doppenberg, die de rassen Paloma, Jupiter en Volumia heeft gekweekt en de heer Scholtens met het ras Sylvana, een zeer succesvol ras op de rassenlijst. Met de gelukwensen en een grote bos bloemen van HZPC was het een zeer geslaagde HZPC-kwekersvergadering. Henk Visser, veredelaar R&D 1 2 Ruggespraak 3 4 Vierdubbel fun: Henk Visser reikt de bokalen uit aan: 1. de heer Hiddema voor Fortus, 2. de heren Van der Werff voor Panamera, 3. de heer Heringa voor Heraclea en 4. Ronald Hutten ontvangt de bokaal voor het ras Double Fun. 12

13 Wie was Geert Veenhuizen? R&D Geert Veenhuizen werd op 18 november 1857 in Noordbroek in Groningen geboren. Zijn vader, Berend Ebels Veenhuizen, was stuurman op de grote vaart. Geert bezocht de lagere school in zijn geboorteplaats en kreeg, zoals destijds bij meer begaafde leerlingen gebruikelijk was, privélessen van het hoofd van de school. Op dertienjarige leeftijd verliet hij de school en ging hij in de leer bij een boomkweker te Noordbroek. Veenhuizen bleef daar, met een jaar onderbreking wegens vervulling van de militaire dienstplicht, tot zijn drieëntwintigste jaar. Gedurende deze tien jaren onderwees de doopsgezinde predikant ds. B. ten Bruggencate hem in de plantkunde en de Latijnse nomenclatuur (systematische naamgeving van planten). Daarna trad hij enige tijd in dienst bij een kweker in Gouda en vervolgens te Boskoop, waar hij de intensieve tuinbouw leerde kennen. In 1882 trouwde Veenhuizen met kwekersdochter Jantje van der Wijk. Hij volgde zijn schoonvader op als eigenaar van een bloemen boomkwekerij in Sappemeer, waar hij in korte tijd het bedrijf moderniseerde. Nieuwe vaste planten en sierheesters werden ingevoerd, de hoeveelheid plat glas (broeibakken) werd uitgebreid, terwijl tevens een nieuwe kas werd gebouwd. Ook maakte hij weldra naam als tuinarchitect, die zich specialiseerde op het aanleggen van tuinen bij boerderijen. Alle voorwaarden waren dus aanwezig om te verwachten dat Veenhuizen een goede carrière als boomen bloemkweker tegemoet zou gaan. Maar niets is minder waar. Tijdens zijn veertigjarig kwekerschap heeft hij duizenden nieuwe rassen gekweekt. Een mooi Geert Veenhuizenbord voor de heer Scholtens (links) en Aart Doppenberg. Aardappelen uit zaad Tijdens de vergaderingen van de landbouwvereniging 'Borger en Tripscompagnie en Kleinemeer' werd zijn interesse gewekt voor het kweken van meer productieve aardappelrassen. Dat kwam mede omdat in die tijd ook de aardappelzetmeelindustrie, onder leiding van W.A. Scholten, in de veenkoloniën in Oost-Groningen tot volle bloei kwam. In 1889 besloot de landbouwvereniging een variëteitenproefveld aan te leggen, waarvan de leiding aan Veenhuizen werd opgedragen. Sedert 1903 was hij cultuurchef van het Centraal Proefveld te Sappemeer, dat onder meer met steun van het Rijk werd aangelegd. Als eerste in Nederland werd door hem aardappelen uit zaad gekweekt, dat verkregen was door kunstmatige kruising. Tijdens zijn veertigjarig kwekerschap heeft hij duizenden nieuwe rassen gekweekt. Het overgrote deel daarvan werd, na enige jaren op opbrengst en kwaliteit te zijn onderzocht, weggedaan, maar niet minder dan 94 rassen bleken geschikt voor de praktijk en werden in de handel gebracht. Zijn rassen Eigenheimer, Thorbecke, Rode Star, Bravo en Paul Krüger maakten zo'n opgang, dat in de jaren '20 en '30 dikwijls meer dan de helft van het aardappelareaal in Nederland uit kweekproducten van Veenhuizen bestond. Bovendien werd zijn pootgoed naar tal van andere landen uitgevoerd. Pas na de Tweede Wereldoorlog werden zijn rassen door nieuwe rassen verdrongen, maar sommige mensen zweren nog steeds bij Eigenheimer of Rode Star. Veenhuizen overleed in Veel straten herinneren nog steeds aan hem. Met name in Oost-Groningen, maar ook Sint Jacobiparochie in Friesland heeft een Geert Veenhuizenstraat. Met recht wordt hij de Nederlandse pionier van het kweken van aardappelrassen genoemd. Geert Veenhuizen Fonds In 1957 werd de honderdste geboortedag van Veenhuizen herdacht met een symposium. Ook werd het Geert Veenhuizen Fonds (GVF) opgericht om hedendaagse succesvolle kwekers te eren. Sindsdien ontvingen ca. 100 kwekers de onderscheiding. Het fonds onderscheidt kwekers met een Makkumer bord. De criteria om hiervoor in aanmerking te komen zijn: 1) een kweker moet ten minste 25 jaar actief kweker zijn in het kweken van nieuwe aardappelrassen; 2) hij moet ten minste één ras op de Nationale Rassenlijst of de Europese Rassenlijst hebben. Bronnen: Instituut voor Nederlandse Geschiedenis - VEENHUIZEN, Geert ( ) De grote aardappelkweker Geert Veenhuizen

14 Innovator, een ruwe diamant De echte aardappelliefhebber is het vast opgevallen dat het afgelopen najaar paginagrote advertenties van McDonald s in De Telegraaf en in Libelle stonden met als kop 'Een ruwe diamant'. Innovator werd hierbij groot afgebeeld als een ruwe diamant. In de advertentie wordt beschreven hoe van Innovator de mooiste Franse frietjes worden gemaakt. Hoe als het ware de ruwe diamant Innovator wordt bewerkt en geslepen tot de juiste Franse frietjes voor het bekende McDonald s kartonnetje. Een mooi moment om Innovator eens onder de loep te nemen: hoe is Innovator ontstaan, welke ontwikkeling heeft Innovator doorgemaakt en welke mondiale plaats neemt het ras in McDonald s Een ruwe diamant Deze aardappel is het begin van iets moois: een Frans Frietje van McDonald s. Het is dan ook geen gewone aardappel, maar een aardappel uit een speciaal geselecteerd ras: de Innovator. Na een nauwkeurige selectie wordt deze aardappel gewassen, geschild, gesneden, geblancheerd en gebakken in 100% plantaardige olie, een combinatie van zonnebloemolie en raapzaadolie. Van t land tot restaurant wordt hij meerdere malen streng gecontroleerd op vele kwaliteitskenmerken zoals vorm, kleur, krokantheid en smaak. Pas daarna mogen de frietjes zichzelf Franse Frietjes van McDonald s noemen. Trouwens, de zorg die we besteden aan onze Franse Frietjes, besteden we aan al onze producten. Dat doen we al sinds de oprichting door Ray Kroc in Heb je vragen over onze producten en ingrediënten? We beantwoorden ze graag op mcdonalds.nl/meerweten Ruggespraak Ontstaan: het begin van iets moois De creatie van Innovator was een bijzonder proces. We spreken hier over begin jaren '90. De kloon met als nummer RZ had een bruine 'russet'-schil. In Europa werd in die tijd heel vreemd aangekeken tegen rassen met die schilkleur. Naast de aloude Russet Burbank, die een zeer beperkt marktaandeel had, waren er geen rassen met dezelfde russet schil. Op de versmarkt is deze schilkleur buiten Noord-Amerika (nog) niet gewenst en vanuit dat perspectief bekeken leken de kansen in Europa beperkt. De kloon kreeg de naam Innovator. Met deze naam wordt de link gelegd naar vernieuwen; vanwege het bijzondere uiterlijk van de knol, de resistenties tegen Globodera Pallida en de bijzondere eigenschappen voor frites. Innovator is ontstaan uit een kruising tussen een ras uit Noord-Amerika en een kloon uit Europa. Een combinatie van het beste uit twee werelden. In een vroeg stadium in de beproeving viel de kloon RZ al op en werd het testen en beproeven geïntensiveerd. Hierdoor kon de ontwikkelingstijd voor het ras worden verkort en binnen een tijdsbestek van acht jaar was de beproeving afgesloten en werd overgegaan tot commerciële teelt. Pootgoedopbouw Toen eenmaal duidelijk werd dat Innovator een grote markt zou kunnen bedienen, moest het pootgoedareaal worden opgeschaald. Er werd grootschalig ingezet op de productie van miniknollen om het areaal snel te kunnen laten groeien. In die periode was het nog niet zo vanzelfsprekend om miniknollen te gebruiken en de pootgoedproductie was ook niet echt gemakkelijk. Vanwege het lage knolaantal was het in de eerste jaren erg moeilijk om een redelijke pootgoedoogst te krijgen. Dankzij het gebruik van veel pootgoed per hectare en teelttechnische maatregelen is de pootgoedopbrengst per hectare flink toegenomen. De opbrengst verschilt echter nog steeds aanzienlijk per teler. De laatste pootgoedvermeerdering - voordat het pootgoed wordt gebruikt voor consumptieteelt - wordt lokaal gedaan in de gebieden waar de fritesproducenten hun fabrieken hebben staan. 14

15 rasontwikkeling sector french fries 'Daar waar andere rassen zeer sterk reageren op wisselende omstandigheden is Innovator toch wat meer flexibel' 'Ieder nadeel heb zijn voordeel' De ontwikkeling van Innovator in Nederland werd positief beïnvloed door het feit dat het ras resistenties bezit tegen Globodera Pallida. In met name de Flevo- en de Noordoostpolder, daar waar veel fritesaardappelen worden geteeld, was er grote vraag naar een fritesaardappel die deze eigenschappen heeft. Veel telers hadden percelen met een forse besmetting met het aaltje Globodera Pallida. Innovator was het eerste ras in deze categorie dat hiervoor resistenties heeft. Een bekend Cruijffiaans citaat is 'Ieder nadeel heb zijn voordeel', maar voor Innovator zou je het om kunnen draaien en zeggen 'ieder voordeel heb zijn nadeel'. Wat was namelijk het geval: vanwege de resistenties van het ras werd Innovator in het begin veelal ingezet als een medicijn. Het werd geteeld op percelen met een grote besmetting en een hoge aaltjespopulatie. Dit had tot gevolg dat het zwakke wortelgestel van Innovator veel schade ondervond van deze aaltjes en de potentiële opbrengstcapaciteit lang niet werd benut. In deze situaties was de opbrengst veelal rond de 40 ton per hectare, terwijl opbrengsten van 60 ton per hectare onder goede omstandigheden haalbaar zijn. Ook werd de kwaliteit negatief beïnvloed omdat de knollen hierdoor kleiner bleven, wat niet geschikt is als er lange frites gewenst zijn. Topgrondstof voor een topkwaliteit QSR-frietje In de beginjaren van de commerciële ontdekkingsreis van Innovator is er veel werk verricht om het ras de juiste teeltbegeleiding te geven. Telers waren niet gewend om een dergelijk ras te telen. Om de maximale prestatie te bereiken was het nodig om de teelt aan te passen. Het juiste aantal planten per hectare gecombineerd met een uitgekiende stikstofbemesting en irrigatie zijn noodzakelijk om optimaal te kunnen presteren. Daarnaast was ook de juiste bewaring een uitdaging, zodat ze ook later in het seizoen tot een prima frietje kunnen worden verwerkt. In de verwerking was het intussen niet onopgemerkt gebleven dat deze aardappel met zijn baksteenvorm een perfect frietje voor de QSR oplevert. QSR staat voor Quick Service Restaurant, waaronder bekende ketens zoals McDonald s, Burger King, en KFC vallen. Deze restaurants serveren de zeer dunne Franse frietjes waarvoor specifieke eisen aan de grondstof gesteld worden. Textuur en krokantheid zijn hierbij van doorslaggevend belang en Innovator bezit hiervoor unieke eigenschappen. Mondiale expansie Samen met onze partners van de fritesindustrie is de ontwikkeling van Innovator wereldwijd voortvarend aangepakt. Buiten Europa waren al snel de continenten Zuid-Amerika en Oceanië aan de beurt waar Innovator een prominente positie heeft verworven. Daarna volgden Noord-Amerika, Afrika en Azië. Met name in China zien we een sterke groei van de verwerkende industrie voor frites en Innovator groeit uitstekend in het Chinese klimaat. De mondiale expansie van Innovator is voor een groot deel te danken aan de 'elasticiteit' van het ras in de teelt. Daar waar andere rassen zeer sterk reageren op wisselende omstandigheden is Innovator toch wat meer flexibel. De opbrengst kan wel eens wat lager zijn, maar de kwaliteit van de frites is altijd top. Daarnaast is Innovator een vroeg ras, wat voordelen biedt in veel gebieden in de wereld waar de lengte van het groeiseizoen een beperkende factor is. Van alle frites in de wereld is momenteel ca. 15% gemaakt van Innovator. Zoeken, vinden, slijpen en polijsten Zoals ieder ras is ook Innovator niet het perfecte ras onder alle omstandigheden en is er altijd ruimte voor verbetering. De zoektocht naar een nieuwe ruwe diamant stopt nooit. En op het moment dat er weer één gevonden is, begint opnieuw het proces van slijpen en polijsten. Net zolang totdat ook deze aardappel voluit kan schitteren. Martin Jansen Klomp, sectormanager Processing 15

16 college van telers Nieuwe ronde, nieuwe kansen Fascinerend... Rond deze tijd van schrijven, de laatste dagen voor Pinksteren, worden in het noorden van het land de laatste aardappelruggen opgefreesd. Vanwege het koude (en droge) voorjaar duurt het lang voordat de eerste aardappelen boven komen. Het prille begin van een nieuw groeiseizoen. Een nieuwe ronde met nieuwe kansen. Als college van telers kijken wij gematigd tevreden terug op het afgelopen seizoen. Met de prijzen die in de pootgoedpool zijn gerealiseerd kunnen wij als telers zeker tevreden zijn. Gezien het verloop van het verkoopseizoen, waarbij Europa zich afwachtend opstelde maar de vraag in de overzeese gebieden goed was, kan het percentage verkocht als pootgoed, gemiddeld genoemd worden. Het seizoen voor de consumptiepools daarentegen is desastreus verlopen. Aan het begin van het seizoen waren de prijzen al uitzonderlijk laag en gedurende het seizoen kwam er geen enkele opleving van de markt. Integendeel, de prijzen voor met name de tafelaardappelen gingen gestaag onderuit. Wat de uiteindelijke uitbetalingsprijzen zijn voor deze rassen, Innovator, Challenger, Annabelle en Mozart zal bij het verschijnen van deze Ruggespraak wel bekend zijn. De telers van consumptieaardappelen, al dan niet in poolverband geteeld, hebben intussen een uitnodiging gekregen voor de consumptietelersvergadering, welke gehouden zal worden op woensdag 24 juni bij de ZOS in Emmeloord. Daar krijgt u, als consumptieteler een toelichting op de gerealiseerde poolprijzen en zal het onderwerp 'bewaring van consumptieaardappelen' besproken worden. De komende periode zal het college van telers zich bezighouden met zowel routinematige als incidentele zaken. Jaarlijks terugkomende items zijn in de komende periode onder andere: de vaststelling van de werkvergoedingen, voorbereiding velddagen, bespreking definitieve telersprijs pootgoed (HZPC en Bonna Terra), rapportage overschotten HZPC-pools ten opzichte van buitenlandse pools en herbenoeming arbiters. Incidentele zaken vragen vaak meer tijd en voorbereiding dan de bovengenoemde onderwerpen. Beslissingen worden vaak genomen voor een termijn van meerdere jaren, zoals de raswaardebepaling. Ook de herijking van de HZPC-norm neemt een langere periode in beslag, omdat dit onderwerp een gedegen argumentatie verdient. U zult hierover ongetwijfeld meer horen in de komende tijd. De natuur heeft soms wonderlijke spelingen. Ad Vrolijk, werkzaam bij R&D, vond deze wel heel oude aardappel met nieuwe spruiten en Roelof Varkevisser legde dit wonderlijke verschijnsel digitaal vast. Dit oude 'besje' had geen IVF behandeling nodig om nieuw leven voort te brengen! Rectificatie Ging het in de vorige Ruggespraak op het laatste moment toch nog mis met de foto's van de komende en gaande man binnen het college. Afscheid werd er genomen van Durk Bierma en Lieuwe Dijkstra werd in zijn plaats benoemd. Met het plaatsen van de juiste foto's bij de namen hoopt de redactie het te hebben goedgemaakt. Ruggespraak Ondertussen is het selectiewerk alweer begonnen. Het is voor ons allen weer een hele uitdaging om de percelen in de gewenste klasse te houden. Namens het college van telers wens ik u daarbij veel succes. We hopen elkaar op de velddagen weer te ontmoeten. Nanning Giliam, secretaris Durk Bierma Lieuwe Dijkstra 16

17 Nieuwe rassen FARIDA (VDW ) Betekenis van de naam: uniek Hoge opbrengst Geschikt voor 2e teelt Goede schurftresistentie Grove, langovale knollen (Spunta type) TRADITIONAL Kweker: Y.P. van der Werff sr. en jr. Kweker: HZPC ROSI (HZD ) Betekenis van de naam: vanwege de rose schilkleur Goede opbrengst Regelmatige sortering en knolvorm Hoog drogestofgehalte Goede adapdatie aan weersomstandigheden Goede resistentie tegen schurft en poederschurft TRADITIONAL RETAIL FRESH JENNIFER (BIE ) Betekenis van de naam: mooie vrouwelijke naam Kweker: Hans en Karel Biemond Geschikt voor de teelt van krielaardappelen Zeer mooie heldere schil Hoog knolaantal Regelmatige knolvorm en sortering Vroeg drogestofgehalte RETAIL FRESH FORTUS (HID 00-3) Betekenis van de naam: kracht Kweker: K. Hiddema Grove knollen Zeer sterk ras Goede opbrengst Geschikt voor (thuis)frites Goede bewaarbaarheid RETAIL FRESH Kweker: B.H. Heringa HERACLEA (HER 01-61) Betekenis van de naam: naam uit de Griekse mythologie Uitstekende chipskwaliteit Geschikt voor lange bewaring Nematoden Ro 2/3 resistent Niet gevoelig voor knol phytophthora Hoog knolaantal CRISPS 17

18 De veelzijdigheid van Texel Insiders weten dat op Texel aardappelen worden geteeld, maar voor veel mensen zal dit als een verrassing in de oren klinken. In vergelijking met de andere Waddeneilanden is deze akkerbouwtak voor Texel inderdaad een uitzondering. De aardappelteelt beslaat ongeveer hectare, waarvan HZPC ongeveer 450 ha in beslag neemt. De eilanden kennen een eigen bestaansdynamiek, mede door de eeuwenoude strijd tegen de natuurelementen als water en wind en de recreatieve aantrekkingskracht. Nergens anders in Nederland zie je dat de aardappelteelt zo verbonden is met andere sectoren als op Texel. In de toeristische zomermaanden zoeken bedrijven uitbreiding van hun activiteiten om hierop mee te liften. Waar Texel ongeveer vaste inwoners telt, kunnen in het zomerseizoen namelijk tot toeristenbedden gevuld worden. Waar de één een aardbeienkraam plaatst voor de fietsende toerist langs de openbare weg of een boerencamping, zal de ander zijn toevlucht zoeken in een gemengd bedrijf met schapen of koeien. Kortom, schoenmaker houd je bij je leest is op Texel minder van toepassing. Daarvoor word je te veel meegesleept in de drukte van het toeristenseizoen en in de kansen die daardoor bij de ondernemers voor het grijpen liggen. Arnold Langeveld is de centrale spil in de ontwikkelingen van de afgelopen jaren, niet in de laatste plaats gedreven door de visie die in tal van nevenactiviteiten als bestuurder en organisator ook steeds centraal staat. Marktgericht denken en opereren waarbij kwaliteit voorop dient te staan om continuïteit te waarborgen. Deze ervaring vormt een stevig fundament om de zaken op de thuisbasis op dezelfde manier toe te passen. Eén van de grootste uitdagingen voor de komende jaren is dat de landbouw zich als onmisbare en zichtbare productieschakel op het eiland Texel blijft profileren. Met belangrijke natuurgebieden als de Muy en de Slufter in de nabijheid en het vliegveld en golfbaan naast de deur plus de prominente rol van de recreatie op het eigen erf en het moderne akkerbouwbedrijf, kan de familie Langeveld hier prima uiting aan geven. Texel is Nederland op zijn kleinst, aldus Arnold Langeveld, het heeft alle facetten in zich van lokaal tot internationaal en in die slotconclusie kan ik mij prima vinden. Johannes Terpstra, exportplanner Illustratief voor bovengenoemde dynamiek van het eiland is de familie Langeveld uit De Cocksdorp, met 150 ha akkerbouw zeker geen kleintje op het eiland. Ze telen o.a. asperges, HZPC Perupas, Hermes en Annabelle. De familie is al tientallen jaren bezig zich ook op andere fronten te manifesteren. Samen met loonbedrijf Van der Star heeft de familie Langeveld opslagbedrijf LCT (Landbouwcentrale Texel, koeling en talentbewaring) opgestart. Daarnaast is het bedrijf depothouder voor Agrifirm (graan in- en overslag, gewasbescherming en kunstmest) en opslaglocatie voor HZPC-emballage. In 2007 is de familie begonnen met een boerderijcamping (op dit moment met 15 staanplaatsen). Vrijwel gelijktijdig hebben zij het naast de boerderij gelegen hotel van de broer van Langeveld overgenomen met 20 kamers en een zwembad. Na uitbreiding biedt het hotel nu 42 kamers, waarvan vier zeer luxe grand suites, een wellness met zwembad (Spa woolness Texel), een nieuw restaurant en is het hotel ge-upgraded van een driesterren naar een viersterren kwalificatie. Ruggespraak Het familiebedrijf is opgesplitst in een akkerbouwtak, onder leiding van zoon Pieter en het splinternieuwe hotel dat door dochter Marianne wordt gerund. Vader Arnold en moeder Annemiek Langeveld zijn als general managers op de achtergrond het perfecte klankbord om de fanatieke jongelingen te coachen waar dat nodig is. Begrijpelijkerwijs is er niet veel sprake van synergie tussen beide bedrijfstakken en de twee medewerkers op het akkerbouwbedrijf staan in schril contrast met de ruim 20 medewerkers in het hotel met restaurant. De relatie met de landbouwtak is echter nooit ver weg. 18

19 HZPC UK Bike Ride voor goede doelen HZPC UK heeft haar 10-jarig bestaan op een bijzondere wijze gevierd. De medewerkers Richard Baker, David Spink, Jon Rooke, Richard Griffith en Natalie Harisson, Stacey Meggitt en Karen Baker hebben een HZPC UK Bike Ride gereden voor twee lokale goede doelen, het Lindsey Lodge Hospice en de stichting Alzheimer. De rit ging van Crowle, in midden- Engeland, waar het HZPC UK kantoor is gevestigd, via HZPC Research & Development in Metslawier naar het kantoor in Joure, waar de finish was op maandag 1 juni. De bezemwagen werd bereden door Christopher Baker, de vader van Richard. De route was 420 kilometer lang - exclusief de boottocht - en leidde langs vele HZPC-telers in Noord- Holland en Friesland. De bike riders kregen een warm onthaal in Metslawier en Joure! 19

20 Opereren aan de poolcirkel Als internationaal opererende onderneming heeft HZPC momenteel dertien buitenlandse deelnemingen binnen en buiten Europa. De vestigingen Duitsland, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, Polen, Finland, Rusland, Canada, Argentinië en India hebben lokale productie, terwijl de vestigingen in Spanje, Portugal, Italië en China als verkoopkantoor opereren. In Ruggespraak belichten we telkens één van die vestigingen. Deze keer is dat HZPC Kantaperuna, gevestigd in Tyrnävä, Finland. Finland, in het hoge noordoosten van Europa, is na IJsland de noordelijkste staat van Europa. Een derde van het land ligt ten noorden van de poolcirkel. HZPC Kantaperuna is gevestigd in Tyrnävä, een plaats in de regio Oulu. Gelegen aan de Botnische Golf vlak onder de poolcirkel, op de 64e breedtegraad, heeft Tyrnävä een bijzondere ligging. Ideale teeltomstandigheden De teeltomstandigheden in dit gebied zijn ideaal, en het is dan ook aangewezen als High Grade Area door de EU. High Grade verwijst naar een gebied dat vrij is van plantenziekten en plagen. Een speciaal kenmerk van deze regio is het noordelijke klimaat met strenge vorst in de winter waardoor plantenziekten en plagen niet kunnen ontwikkelen. De fijne hu- Het Finland-team: (van links naar rechts): Pasi Viuhkola: logistiek, IT, financiën; Antti Hintikka, algemeen directeur; Anna-Sofia Rajala: logistiek, verkoop; Anne Parkkinen: verkoop; Mika Paassilta: verkoop (Retail Fresh); marketing en product management; Mika Kauppinen: verkoop (Processing sectoren en export). Op de foto ontbreekt Samuli Läspä: productie. Ruggespraak 20