Bevolking, woningmarkt en woonmilieus

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Bevolking, woningmarkt en woonmilieus"

Transcriptie

1 2 Bevolking, woningmarkt en woonmilieus De samenstelling van de bevolking verandert door migratie, geboorte en sterfte. Deze demografische ontwikkelingen zijn verbonden met de situatie op de woningmarkt. De diversiteit van de bevolking en de woningmarkt komt tot uiting in de verscheidenheid aan woonmilieus.

2 3 De Staat van de Stad Amsterdam VII Kernpunten De bevolking van Amsterdam is de laatste jaren sterk toegenomen, in vijf jaar tijd met 52.. In 212 is de bevolking met 9.4 gegroeid, bijna evenveel als in 211. Amsterdam is in trek bij nieuwe stedelingen, zoals studenten en young professionals. Meer gezinnen blijven in de stad wonen. De economische crisis heeft grote consequenties voor de woningmarkt: lagere woningprijzen, meer te koop staande woningen en minder verkochte woningen. Na jaren met veel nieuwbouw gaat de woningproductie richting historisch dieptepunt. Het aandeel koopwoningen steeg van 7% in 199 naar 28% in 212. Participatie van Amsterdammers in de samenleving vindt plaats in de context van ontwikkelingen in de bevolkingssamenstelling en op de woningmarkt. Dit hoofdstuk beschrijft de demografische ontwikkelingen in Amsterdam in termen van het aantal inwoners, herkomst, leeftijd en gezinssamenstelling. Ook worden ontwikkelingen op de woningmarkt behandeld en de verschillende woonmilieus toegelicht. De Amsterdamse bevolking Bevolkingsomvang blijft groeien Amsterdam kent de laatste jaren de sterkste bevolkingsgroei sinds de geboortegolf kort na de Tweede Wereldoorlog. Op 1 januari 213 telde de stad inwoners. In 212 is de bevolking met circa 9.4 inwoners gegroeid, ongeveer evenveel als in 211. In 21 nam het aantal inwoners nog met bijna 12.8 toe, een naoorlogs record. In totaal is de Amsterdamse bevolking in de afgelopen vijf jaar met meer dan 52. gegroeid. Deze bevolkingsexplosie heeft grote gevolgen: voor de bouw, de infrastructuur en voor de maatschappelijke voorzieningen. De sterke groei is grotendeels het gevolg van natuurlijke aanwas: geboorte minus sterfte. Dit geboorteoverschot is al jarenlang een stabiele groeifactor. Van de bevolkingsgroei in 211 wordt 62% door het geboorteoverschot verklaard, 23% door een positief binnenlands migratiesaldo en 15% door een positief buitenlands migratiesaldo. Veel migratie uit Oost- en Zuid-Europa De buitenlandse migratie is het laatste decennium sterk van karakter veranderd (afb. 2.2). Vanaf 28 komen vanuit het buitenland meer mensen naar Amsterdam dan er weggaan. In de drie jaren daarvoor was dat andersom. Anders dan in de periode voor 25 wordt de buitenlandse migratie van de laatste jaren niet meer gedomineerd door immigratie uit de traditionele herkomstlanden Turkije, Marokko, Suriname en Nederlandse Antillen, maar steeds meer door arbeidsmigranten uit de EU-landen in Oost- en Zuid-Europa (waaronder Bulgarije, Roemenië, Polen, Italië, Spanje en Griekenland) en in mindere mate uit de opkomende economieën van de zogenoemde BRIC-landen (Brazilië, Rusland, India en China). Helft van Amsterdammers van niet-nederlandse herkomst De Amsterdamse bevolking bestaat voor 49% uit personen van Nederlandse herkomst (beide ouders in Nederland geboren), voor 35% uit personen van Afb. 2.1 Verandering van de Amsterdamse bevolkingsomvang, x geboorteoverschot binnenlands migratiesaldo buitenlands migratiesaldo toe-/afname bevolking 1 ) 1 ) Toe-/afname bevolking is inclusief administratieve correcties. bron: O+S

3 2 Bevolking, woningmarkt en woonmilieus 31 niet-westerse herkomst en voor 16% uit westerse migranten en hun nakomelingen. 1 In 2 lagen deze percentages op 56%, 31% resp. 13% (afb. 2.3). Marokkaanse Amsterdammers vormen met ruim 72. de grootste buitenlandse herkomstgroep, gevolgd door Surinaamse Amsterdammers met 68.. Er wonen circa 42. Turkse en 12. Antilliaanse Amsterdammers in de stad. Van de Marokkaanse, Surinaamse, Turkse en Antilliaanse Amsterdammers is bijna de helft in Nederland geboren en dus van de tweede generatie. Bijna 85. inwoners van Amsterdam zijn van overige niet-westerse herkomst. Het aantal Surinaamse Amsterdammers is sinds 2 afgenomen. Deze afname wordt deels veroorzaakt door het ontstaan van een derde generatie (die beschouwd wordt als zijnde van Nederlandse herkomst en niet meer van Surinaamse), deels door vertrek naar de regio. 2 Afb. 2.2 Buitenlands migratiesaldo naar herkomstgroepering, x autochtonen niet-westerse allochtonen Oost-Europa Zuid-Europa overige westerse allochtonen 211 bron: O+S Amsterdam in trek bij studenten en young professionals Sinds 26 vestigen zich meer mensen vanuit andere delen van Nederland in Amsterdam dan er vertrekken. Dit was sinds 195 niet meer voorgekomen. In afbeelding 2.4 is de vestiging in en vertrek uit Amsterdam naar leeftijd weergegeven. Een groot deel van de vestigers is jong tussen de 18 en 24 jaar en komt naar Amsterdam om te studeren. Met de sterke groei van het aantal studenten aan de hogescholen en universiteiten in Amsterdam is de vestigingspiek rond de leeftijd van 18 tot 2 jaar de laatste jaren nog groter geworden. Een andere grote groep van vestigers is iets ouder tussen de 25 en 35 jaar en komt veelal voor werk naar Amsterdam. Vaak gaat het hier om young professionals die in andere steden zijn afgestudeerd, zoals Utrecht, Groningen en Leiden. De laatste jaren stijgt ook het migratiesaldo uit overige delen van Nederland. Dit is een trend die ook voor andere grote steden geldt en mede het gevolg is van het beleid om nieuwbouw in en rond steden te concentreren. Mede hierdoor is ook het vertrek van Amsterdammers naar Almere sterk afgenomen. Mensen die uit Amsterdam vertrekken stromen vooral door naar de regio rond Amsterdam. Dit zijn vaak gezinnen met jonge kinderen die op zoek zijn naar een gezinswoning in een rustige omgeving. Vestigers komen dus uit heel Nederland, vertrekkers gaan vooral naar de regio. De laatste jaren is de instroom van nieuwe stedelingen groter dan de uitstroom van vooral jonge gezinnen. Afb. 2.3 Niet-Nederlandse bevolking naar herkomstgroepering, 1 januari 2 en x 1. Surinamers Antillianen Turken Marokkanen overige niet-westerse allochtonen Afb. 2.4 Binnenlandse migratie van Amsterdam naar leeftijd, westerse allochtonen bron: O+S Nieuwe stedelingen Sinds de jaren negentig is Amsterdam steeds aantrekkelijker geworden voor jonge hoogopgeleiden. Zij worden naar de stad getrokken door de aanwezigheid van culturele, sociale en economische voorzieningen en onderwijsinstellingen, en leveren vanwege hun vaak bovengemiddelde koopkrachtpositie een bijdrage aan het in stand houden van deze voorzieningen. Deze nieuwe stedelingen 3 wonen vaak in de populaire oude delen van de stad (afb. 2.5). Vooral het centrum bestaat voor een groot deel uit nieuwe stedelingen. Zij komen van buiten Amsterdam en hebben zich direct of met tussenstappen in het saldo vestiging 3 vertrek centrum gevestigd. Het aandeel nieuwe stedelingen groeit echter vooral in de buurten rondom het centrum (afb. 2.6). Omdat het centrum al vol zit, vestigen nieuwe stedelingen zich in de ring daaromheen bron: O+S

4 32 De Staat van de Stad Amsterdam VII Afb. 2.5 Aandeel nieuwe stedelingen per buurt, 1 januari 212 < 2% 2 < 3% 3 < 4% 4 < 1% bron: O+S Afb. 2.6 Groei van aandeel nieuwe stedelingen per buurt, 1 januari geen groei groei tot 5 procentpunten 5 procentpunten en meer minder dan 3% nieuwe stedelingen bron: O+S

5 2 Bevolking, woningmarkt en woonmilieus 33 Meer jonge gezinnen in de stad Een groot deel van de jonge gezinnen in Amsterdam verruilt op een gegeven moment de stad voor een ruimere woning in de regio. Hun aantal neemt de laatste jaren echter af. Gezinnen kiezen er vaker voor om (langer) in de stad te blijven wonen. Het aantal jonge kinderen in Amsterdam neemt dan ook toe, net als in de andere drie grote steden: Rotterdam, Den Haag en Utrecht (afb. 2.7). 4 In de rest van Nederland daalt het aantal jonge kinderen juist. De toename van het aantal jonge kinderen is voor een deel gelegen in de trend dat jonge stellen minder en minder snel de stad uit trekken als zij een gezin willen stichten of net een kind hebben gekregen. De toename wordt versterkt doordat gezinnen van Nederlandse herkomst gemiddeld steeds meer kinderen krijgen. Waar in de jaren negentig nog vooral Turkse en Marokkaanse gezinnen verantwoordelijk waren voor de natuurlijke aanwas, krijgen zij nu gemiddeld steeds minder kinderen. Vrouwen van Nederlandse herkomst krijgen er daarentegen steeds meer. 5 VINEX-wijken en andere nieuwbouwlocaties in de grote steden hebben een flinke impuls gegeven aan de bevolkingsgroei én aan het aantal jonge kinderen. Zo zorgde IJburg voor een toename van bijna 3. jonge kinderen. Sinds 28 groeit het aantal jonge kinderen ook in de oudere delen van de steden. Deze toename kan het gevolg zijn van de verslechterde koopwoningmarkt, waardoor jonge stellen na het krijgen van een kind minder makkelijk doorstromen naar een gezinswoning aan de rand van de stad of in de regio. Daarnaast lijken steeds meer nieuwe stedelingen de voorzieningen en het culturele leven van de stad bewust te verkiezen boven de rust en ruimte buiten de ring A1, ook als zij een gezin gaan vormen. 6 Amsterdam heeft zich voor velen tot een aantrekkelijke woonstad ontwikkeld, ook voor gezinnen met jonge kinderen. Nog steeds wonen de meeste gezinnen in de stadsdelen Nieuw-West, Zuidoost en Noord. De groei van het aantal gezinnen vindt vooral plaats in Oost, Centrum en in Zuid. De Amsterdamse woningvoorraad De bevolkingsgroei hangt sterk samen met het beschikbaar zijn van woningen. Door de oplevering van relatief veel nieuwbouwwoningen kon het aantal inwoners van Amsterdam na 26 sterk toenemen. In de periode steeg de woningvoorraad met bijna 18. woningen, terwijl de bevolking in die periode met ruim 56. personen toenam. De toename van de woningvoorraad hangt niet alleen af van nieuwbouw, maar ook van sloop en andere toevoegingen dan wel onttrekkingen. Met de recente aanwas is de woningvoorraad van Amsterdam toegenomen tot ruim 397. woningen op 1 januari Nieuwbouw naar dieptepunt Door de blijvende groei van het aantal Amsterdammers neemt de druk op de woningmarkt toe en blijft de nieuwbouwproductie urgent. Maar Afb. 2.7 Ontwikkeling aantal kinderen van -5 jaar, (index: 22=1) Afb. 2.8 Verandering van de Amsterdamse woningvoorraad, x nieuwbouw Utrecht Den Haag Amsterdam Rotterdam Rest van Nederland 25 overige op-/afvoer 1 ) toename 1 ) Overige op- en afvoer betreft m.n. sloop en verbouw van woningen. bron: DBI/O+S de woningbouw gaat gebukt onder de heersende economische crisis. In het jaar 212 werden in Amsterdam ruim 2.5 nieuwe woningen gebouwd. Dit is nog altijd meer dan in de periode 2-24, toen er gemiddeld nog geen 2. woningen per jaar werden gebouwd. Maar het is aanzienlijk minder dan in de periode 26-21, met elk jaar meer dan 4. woningen. In het licht van de huidige crisis lijkt de gerealiseerde productie van 212 opvallend, maar Amsterdamse woningbouw vergt veel tijd in planning en uitvoering. De projecten die de laatste jaren zijn opgeleverd dateren deels van vóór de crisis. Elders in het land is de nieuwbouwproductie sinds de crisis veel sterker afgenomen. Als gevolg van de voortdurende crisis zullen de eerstkomende jaren in Amsterdam minder woningen worden gebouwd. Dit blijkt ook uit het feit dat er maar weinig woningen in aanbouw zijn. De productie van nieuwbouwwoningen gaat richting een historisch laag niveau. Economische crisis goed merkbaar op woningmarkt In 28 zette een periode van recessie in, als gevolg van de financiële crisis die in 27 in de VS begon bron: CBS 212

6 34 De Staat van de Stad Amsterdam VII Afb. 2.9 Woningvoorraad Amsterdam naar eigendom, 1 januari x eigen woning corporatiewoning particuliere huur bron: DBI/DBGA/O+S en medio 28 Nederland bereikte. De gevolgen van deze economische crisis zijn goed zichtbaar op de woningmarkt van Amsterdam: de woningprijzen dalen, het aantal woningen dat te koop staat neemt toe en er worden minder woningen verkocht. Vóór de recessie van 28 werden in Amsterdam gemiddeld circa 8 woningen per maand verkocht, in 212 lag het gemiddelde op 575 per maand. 8 Goedkopere woningen worden nog wel verkocht, maar vooral duurdere woningen buiten de ring A1 zijn minder in trek. Dit verklaart een deel van de daling van de prijs van de wel verkochte woningen. In de regio rond Amsterdam zijn de prijzen ongeveer even sterk gedaald als in de stad, maar het aantal verkochte woningen is daar nog sterker afgenomen. Sterke toename koopwoningen De woningvoorraad van Amsterdam bestond tot de jaren negentig voornamelijk uit huurwoningen, veelal in eigendom van woningbouwcorporaties. In 199 was het eigenwoningbezit in Amsterdam slechts 7%. In die tijd ontstond echter steeds meer draagvlak voor een gedifferentieerder woningvoorraad in de stad, enerzijds onder druk van kleinere budgetten voor volkshuisvesting, anderzijds om hogere (midden) inkomens vast te kunnen houden. Sindsdien is het aandeel koopwoningen sterk toegenomen (afb. 2.9). In 2 lag het aandeel op 15% en in 212 op 28%. 9 Deze sterke toename van het aantal koopwoningen is deels het gevolg van de grote productie van nieuwe koopwoningen en deels van de massale verkoop van huurwoningen. 1 Hierdoor neemt het aantal koopwoningen sterker toe dan de groei van de woningvoorraad. Het aandeel koopwoningen in Amsterdam ligt nog steeds ver onder het Nederlands gemiddelde, waar meer dan de helft koopwoning is. De corporatievoorraad is afgenomen tot 47% en de particuliere huurvoorraad tot 25%. De meeste huurwoningen vallen onder de sociale-huurgrens van 643 euro. Dit geldt voor bijna alle corporatiewoningen en het grootste deel van de particuliere huurwoningen. Afb. 2.1 Gemiddelde WOZ-waarde in euro per m 2 per buurtcombinatie, 212 meer dan minder dan 2.8 bron: DBGA/O+S

7 2 Bevolking, woningmarkt en woonmilieus 35 De richtlijn van het Rijk dat 9% van de corporatiewoningen onder de sociale-huurgrens moet worden toegewezen aan inkomens tot euro heeft gevolgen voor het zogenoemde scheefwonen. Als de definitie wordt doorgetrokken naar alle huurwoningen, dus inclusief particuliere huur, dan huurt 24% scheef. Een groot deel van hen valt in de inkomensgroep tot 43. euro, waarvan bekend is dat ze moeilijk kunnen doorstromen. 11 Koopwoningen verspreid over de stad De koopwoningvoorraad is in alle delen van de stad toegenomen en het aandeel koopwoningen varieert weinig per stadsdeel. Noord heeft met 25% het kleinste aandeel koopwoningen en Centrum met 3% het grootste aandeel. De prijzen van de woningen verschillen wel per stadsdeel. Het gebied binnen de ring A1 is een geliefde woonplek geworden en mensen zijn bereid daar meer voor een woning te betalen. De vierkantemeterprijzen liggen in Centrum het hoogst, gevolgd door Zuid. Ook West en Oost kennen hoge vierkantemeterprijzen. In Noord, Zuidoost en Nieuw- West liggen de prijzen beduidend lager (afb. 2.1). Tot medio 28 stegen de woningprijzen binnen de ring sterk, buiten de ring was de stijging gering. Als gevolg van de economische crisis zijn de woningprijzen na deze voorlopige top gedaald. De daling was het sterkst binnen de ring. Samenhang woningvoorraad en bevolking In het algemeen is er een sterk verband tussen groei van de woningvoorraad en groei van de bevolking. De laatste jaren blijft de groei van het aantal woningen in Amsterdam echter sterk achter bij de bevolkingsgroei. Andere factoren speelden ook een rol. Zo nam de bestaande leegstand af en de gemiddelde grootte van huishoudens toe. Deze toename is voor een groot deel het gevolg van de toename van het aantal gezinnen met kinderen in Amsterdam, maar komt ook door de toename van het aantal studentenwoningen met meer dan één bewoner (woningdelers). Dat betekent dat Amsterdammers de afgelopen jaren qua woonruimte flink hebben moeten inschikken, voor een groot deel als gevolg van de economische crisis. Verwachtingen Alles wijst erop dat de Amsterdamse bevolking voorlopig blijft groeien. Volgens de jongste prognose zal de stad in 23 circa 87. inwoners tellen. Door het ouder worden van de babyboomgeneratie zal het aandeel 65-plussers toenemen. De vergrijzing doet zich in Amsterdam later en in minder sterke mate voor dan in de rest van Nederland. Voor de komende jaren is er veel onzekerheid over de ontwikkeling van de woningvoorraad. Aan de ene kant zijn er veel woningbouwprojecten opgeschort. Aan de andere kant is het onduidelijk hoeveel rek er nog zit in de bestaande voorraad. Misschien neemt de leegstand verder af en inwoning nog meer toe. Naar verwachting zal de woningvoorraad de eerstkomende jaren minder sterk groeien dan de bevolking. Veel zal daarbij afhangen van de economische ontwikkeling. Als de recessie voorbij is en de woningmarkt aantrekt, Afb Ontwikkeling van aantal inwoners, woningen en gemiddelde woningbezetting (GWB) in Amsterdam, 1 januari en prognose tot 23 x 1. inwoners/woningen inwoners zal naar verwachting in de nieuwbouw een inhaalslag plaatsvinden. De gemiddelde woningbezetting zal dan weer dalen. Woonmilieus 2 woningen gemiddelde woningbezetting Amsterdam kent grote ruimtelijke verschillen. Om deze verschillen in de stad weer te geven wordt in deze rapportage gebruikgemaakt van de indeling in woonmilieus. 13 Een woonmilieu is een verzameling van buurten die op het gebied van wonen en bevolking op elkaar lijken. Op basis van de situatie in 28 is Amsterdam ingedeeld in twaalf woonmilieus. Afbeelding 2.12 geeft een overzicht van de verspreiding van de woonmilieus over de stad. Hieronder volgt een korte beschrijving van de woonmilieus. 14 Centrum en centrumrand In het oude deel van Amsterdam zijn twee woonmilieus te onderscheiden: centrum en centrumrand. Kenmerkend voor beide is een bovenmodaal sociaaleconomisch niveau in combinatie met kleine en oude woningen. De kwaliteit van de woningen lijkt niet de belangrijkste reden om in het centrum te wonen. De woningen worden veelal bewoond door kleine huishoudens. Centrum omvat het historische deel van de binnenstad. Het aandeel koopwoningen en huurwoningen in de particuliere sector is hoog. De corporatiesector omvat nog geen 1% van de voorraad. Het percentage etnische minderheden is laag, wel wonen er veel buitenlanders uit westerse landen. Van alle woonmilieus behoort de doorstroming in dit woonmilieu tot de hoogste. Centrumrand omvat een groot deel van de binnenstad en de negentiende-eeuwse gordel, zoals Oud-West en de Oude Pijp. In vergelijking met het woonmilieu centrum lijkt de eigendomsverhouding van woningen meer op die in de stad als geheel. Welgesteld stedelijk en dorp Tot het woonmilieu welgesteld stedelijk behoren grote delen van de Vondelparkbuurt, Willemsparkbuurt, GWB 3,, 23 bron: DRO/O+S 2,5 2, 1,5 1,,5

8 36 De Staat van de Stad Amsterdam VII Afb Woonmilieus in Amsterdam, 28 centrum centrumrand welgesteld stedelijk vergrijsde tuinstad verbinding transitie dorp Nb 1 Amsterdamse suburb Nb 2 transformatie Nb 3 water en groen Nb 4 moderne stad Nb 5 compacte vernieuwing bron: Dienst Wonen, Zorg en Samenleven Apollobuurt, Hoofddorppleinbuurt en het Museumkwartier, maar ook delen van Buitenveldert, De Baarsjes en Watergraafsmeer. Kenmerkend voor dit woonmilieu is de zeer hoge sociaaleconomische status. Woningen hebben gemiddeld een hoge waarde en het woningbezit is relatief hoog. Het percentage gezinnen ligt rond het stedelijk gemiddelde, het percentage kinderloze paren ligt daar boven. De grootte van de woningen maakt dat er vaak ruim wordt gewoond. Dit woonmilieu is enigszins vergrijsd. De doorstroming is gematigd. Het woonmilieu dorp, dat juist ver van het stadscentrum ligt, wordt gekenmerkt door een hoge welstand en veel groene buitenruimte. Vergrijzing bestaat er naast gezinsleven. Het merendeel van de woningen wordt bewoond door de eigenaar. Voorbeelden zijn dorpen als Durgerdam, Holysloot en Ransdorp in Noord en aan de westkant Sloterdijk, Sloten en de Osdorperweg. Vergrijsde tuinstad, transitie en verbinding Deze drie woonmilieus komen veel voor in herstructureringsgebieden. Een woonmilieu dat zich in sociaaleconomisch opzicht rondom het gemiddelde bevindt is vergrijsde tuinstad. Het zijn meestal naoorlogse woonblokken waar niet al te veel verandering is opgetreden. Dat uit zich bijvoorbeeld in de hoge graad van vergrijzing en een hoog aandeel mensen met een woonduur van langer dan twintig jaar. Een groot deel van de vooroorlogse tuindorpen behoort eveneens tot dit woonmilieu. De andere twee woonmilieus vormen samen een kwart van de Amsterdamse buurten en kennen een lager dan gemiddelde welstand. Kenmerkend voor het woonmilieu transitie is de hoge doorstroming. De woningen zijn vrijwel uitsluitend corporatiewoningen, die veelal door etnische minderheden worden bewoond. Het aandeel gezinnen is relatief hoog en in de woningen van gemiddelde grootte heeft men doorgaans weinig ruimte. Tot dit woonmilieu behoren grote delen van de Bijlmer en overig Zuidoost, delen van de naoorlogse westelijke en noordelijke tuinsteden, oud-noord en een deel van de Indische Buurt. Het woonmilieu verbinding lijkt qua woningprofiel enigszins op centrumrand. De woningen zijn eveneens aan de kleine kant en er wonen vaak alleenstaanden. Het aandeel gezinnen ligt rond het stedelijk gemiddelde. Het aandeel corporatiewoningen ligt echter veel hoger dan in centrumrand. De sociaaleconomische kenmerken vertonen scores onder het stedelijk gemiddelde. Dit woonmilieu komt veel voor in de gordel 2-4. Vijf nieuwbouwmilieus In de indeling van 28 worden vijf nieuwbouwmilieus onderscheiden. Deze woonmilieus worden alle gekenmerkt door een zekere dominantie van de koopsector en redelijk hoge WOZ-waarden. De vijf woonmilieus markeren een fasering in de Amsterdamse nieuwbouw en onderscheiden zich van elkaar in demografische kenmerken en bevolkingsdynamiek.

9 2 Bevolking, woningmarkt en woonmilieus 37 Amsterdamse suburb Het eerste nieuwbouwmilieu bestaat uit uitbreidingswijken vanaf 198 die overwegend in Zuidoost liggen, in de richting van Abcoude, aangevuld met het dorp Driemond. Met de laagbouw van de suburb werd afgerekend met de hoogbouwfilosofie van de Bijlmermeer. Ook enkele vergrijsde buurten met hoge welstand in Noord vallen eronder. Inmiddels zijn in de buurten van de Amsterdamse suburb de verhuisgeneigdheid en dynamiek tot de laagste van de stad gaan behoren. Transformatie Het tweede nieuwbouwmilieu omvat de opvolgers van het eerste nieuwbouwmilieu, met als voorbeelden De Aker, Nieuw Sloten, Eendracht, GWL-terrein (Ecowijk), maar ook Twiske West, Zeeburgerdijk Oost, Entrepot-Noordwest, Architectenbuurt en Wittenburg. Het gaat om nieuwbouwprojecten uit de jaren negentig waarbij oorspronkelijk onbewoonde terreinen werden bebouwd met woningen. De naam transformatie duidt op deze omzetting van de ene functie naar de andere. Opvallend voor deze tweede nieuwbouwfase is dat het aandeel corporatiewoningen groter is dan in de eerste fase. Dit grotere aandeel betaalbare woningen werkt ook door in andere sociaaleconomische kenmerken. Water en groen Het derde nieuwbouwmilieu heeft van de vijf nieuwbouwmilieus het grootste aandeel woningen met een hoge WOZ-waarde. Dit woonmilieu blinkt uit door de grote hoeveelheid ruimte in de omgeving van de woningen. In sommige gevallen, zoals het Oostelijk Havengebied en een deel van IJburg, gaat het bij die buitenruimte om water. Bij Twiske Oost en de Walvisbuurt in Noord gaat het om weiland, bij Park de Meer om de parkachtige omgeving van het voormalige Ajax-stadion. De naam water en groen refereert aan de grote hoeveelheid blauwe en groene buitenruimte in dit woonmilieu. Moderne stad Het vierde nieuwbouwmilieu heeft voor nieuwbouw een groot aandeel alleenwonenden, stellen zonder kinderen en senioren. Het gaat om een mengvorm van inbreidingsbuurten (Koningin Wilhelminaplein, Olympisch Stadion, Zuiderhof, VU-kwartier, Het Funen, Oostelijke Handelskade, Julianapark, De Omval) en enkele kleine stedelijke vernieuwingsbuurten zoals Eendrachtspark (Geuzenveld), Meer en Oever (Osdorp) en De Klenckebuurt ten zuiden van de Zuidas in Buitenveldert. Deze buurten zijn niet meer te zien als de Amsterdamse tegenhangers van de gezinswijken in de groeikern, maar als moderne aanvullingen op het inmiddels florerende Amsterdamse centrum, vandaar de aanduiding moderne stad. Compacte vernieuwing Het vijfde en laatste nieuwbouwmilieu is een mengvorm van enerzijds nieuwbouw op leeg terrein zoals delen van IJburg (Steigereiland Zuid en Haveneiland Noordwest) en Westerdokseiland in stadsdeel Centrum en anderzijds omvangrijke delen van de stedelijke vernieuwing in de Bijlmermeer. Ook het Zuidwestkwadrant Zuid in Osdorp valt in dit woonmilieu. Het aandeel corporatiewoningen ligt voor een nieuwbouwmilieu hoog, het aandeel woningen met een hoge WOZ-waarde juist laag. Grote woningen zijn minder dominant. Dit is een woonmilieu met een aanzienlijk lagere sociaaleconomische status dan gewoon is voor nieuwbouwbegrippen. Omdat in de enquête Staat van de Stad het aantal respondenten voor sommige woonmilieus te klein is om representatieve uitspraken over te kunnen doen, worden sommige woonmilieus samengenomen. De woonmilieus centrum en centrumrand worden samengenomen, alsmede de woonmilieus dorp en Amsterdamse suburb en de nieuwbouwmilieus moderne stad en compacte vernieuwing.

10 38 De Staat van de Stad Amsterdam VII Noten 1 Voor de indeling van personen in herkomstgroepen wordt in deze rapportage de gangbare definitie van het CBS gevolgd. Personen waarvan ten minste één ouder in het buitenland is geboren, worden in deze definitie allochtonen genoemd. De allochtonen worden onderverdeeld in westerse allochtonen en niet-westerse allochtonen. Allochtonen uit Europa, Noord-Amerika, Oceanië, Japan en Indonesië worden tot de westerse allochtonen gerekend. Alle overige allochtonen worden tot de niet-westerse allochtonen gerekend. De niet-westerse allochtonen worden doorgaans onderverdeeld in Surinamers, Antillianen (inclusief Arubanen), Turken, Marokkanen en overige niet-westerse allochtonen. In deze rapportage verwijzen de termen personen van Nederlandse herkomst en personen van niet-nederlandse herkomst naar de begrippen autochtonen en allochtonen volgens de definitie van het CBS. Niet-westerse allochtonen worden aangeduid als personen van niet-westerse herkomst. Westerse allochtonen worden aangeduid als westerse migranten en hun kinderen. In de afbeeldingen hanteren we vanwege de leesbaarheid de beknopte CBS-termen. 2 In de definitie van het CBS wordt de derde generatie niet meer als allochtoon beschouwd. Veel Surinaamse Amsterdammers zijn naar groeistad Almere vertrokken. Het vertrek zat begin deze eeuw op zijn hoogtepunt, toen jaarlijks ruim 1. Surinaamse Amsterdammers naar Almere verhuisden. Deze stroom is inmiddels gehalveerd. 3 In de figuren is de volgende definitie van nieuwe stedelingen gehanteerd: personen van Nederlandse en overige westerse herkomst (exclusief Oost-Europeanen) die van buiten Amsterdam zijn gekomen en die 18 jaar of ouder waren bij vestiging in Amsterdam en nog geen 55 jaar oud zijn. 4 CBS. Steeds meer jonge kinderen groeien op in de grote stad. CBS Webmagzine, 15 februari Het vruchtbaarheidscijfer (Total Fertility Rate) onder Amsterdammers van niet-westerse herkomst is in de periode gedaald van 2,2 naar 1,9 kind per vrouw. Onder autochtonen is dit in dezelfde periode gestegen van 1, naar 1,5 kind per vrouw. In 211 is het gemiddeld aantal kinderen van zowel niet-westerse als autochtone vrouwen in Amsterdam gedaald, mogelijk een effect van de economische crisis. 6 W.R. Boterman. Residential practices of middle classes in the field of parenthood. Proefschrift Uva, De standgegevens van de woningvoorraad op 1 januari 213 (en de verandering van de voorraad over 212) zijn gebaseerd op voorlopige cijfers. 8 Bron: CBS. Statline-tabel Bestaande koopwoningen naar COROP en grote gemeenten; Dit cijfer van O+S ligt onder dat van het onderzoek Wonen in Amsterdam 211 (WiA), dat op een eigenwoningbezit van 3,2% uitkomt. Het cijfer van O+S is gebaseerd op administraties, het WiA-onderzoek op een bewonersenquête. De voornaamste reden van verschil is dat een bewoner het begrip eigendom anders interpreteert dan de administraties. 1 Sinds 1998 worden in Amsterdam sociale huurwoningen verkocht aan particulieren. Uit cijfers van de Amsterdamse Federatie van Woningcorporaties (AFWC) blijkt dat er in de periode circa 17.4 corporatiewoningen zijn verkocht in Amsterdam. 11 Dienst Wonen, Zorg en Samenleven. Wonen in Amsterdam 211. Stand van zaken. Amsterdam, De aantallen in deze afbeelding zijn gebaseerd op administraties van woningen en wijken enigszins af van de uitkomsten van het WiA-onderzoek; zie voorgaande noot. 13 K. Dignum. Transformatie door nieuwbouw: Amsterdamse woonmilieus 28. Factsheet Dienst Wonen. Amsterdam, Dienst Wonen, Zorg en Samenleven. Wonen in Amsterdam 211. Stand van zaken. Hoofdstuk 5, pp Amsterdam, 212.

Dienst Ruimtelijke Ordening Fact sheet Demografische ontwikkelingen in 2005: emigratie stopt groei Amsterdamse bevolking

Dienst Ruimtelijke Ordening Fact sheet Demografische ontwikkelingen in 2005: emigratie stopt groei Amsterdamse bevolking Dienst Ruimtelijke Ordening Fact sheet nummer 7 november 2006 Demografische ontwikkelingen in 2005: emigratie stopt groei Amsterdamse bevolking Na een aantal jaren van groei is door een toenemend vertrek

Nadere informatie

Bevolking, woningmarkt en woonmilieus

Bevolking, woningmarkt en woonmilieus 3 2 Bevolking, woningmarkt en woonmilieus De samenstelling van de bevolking verandert door migratie en gezinsuitbreiding. Deze demografische ontwikkelingen zijn verbonden met de situatie op de woningmarkt.

Nadere informatie

Dienst Ruimtelijke Ordening Fact sheet Demografische ontwikkelingen: blijvende groei Amsterdamse bevolking

Dienst Ruimtelijke Ordening Fact sheet Demografische ontwikkelingen: blijvende groei Amsterdamse bevolking Dienst Ruimtelijke Ordening Fact sheet nummer 7 november 2005 Demografische ontwikkelingen: blijvende groei Amsterdamse bevolking Het inwonertal van Amsterdam is in 2004 met ruim 4.000 personen tot 742.951

Nadere informatie

Bevolking en woningmarkt

Bevolking en woningmarkt 2 Bevolking en woningmarkt De samenstelling van de bevolking verandert door migratie, geboorte en sterfte. Deze demografische ontwikkelingen zijn verbonden met de situatie op de woningmarkt. De diversiteit

Nadere informatie

Fact sheet. Dienst Wonen, Zorg en Samenleven. Eigen woningbezit 1e en 2e generatie allochtonen. Aandeel stijgt, maar afstand blijft

Fact sheet. Dienst Wonen, Zorg en Samenleven. Eigen woningbezit 1e en 2e generatie allochtonen. Aandeel stijgt, maar afstand blijft Dienst Wonen, Zorg en Samenleven Fact sheet nummer 1 januari 211 Eigen woningbezit 1e en Aandeel stijgt, maar afstand blijft Het eigen woningbezit in Amsterdam is de laatste jaren sterk toegenomen. De

Nadere informatie

Nieuwe stedelingen in Amsterdam. De stad als bevolkingsmagneet Marcel Janssen 29 januari 2013

Nieuwe stedelingen in Amsterdam. De stad als bevolkingsmagneet Marcel Janssen 29 januari 2013 Nieuwe stedelingen in Amsterdam De stad als bevolkingsmagneet Marcel Janssen 29 januari 213 29 januari 213 Nieuwe stedelingen in Amsterdam 2 29 januari 213 Nieuwe stedelingen in Amsterdam 3 29 januari

Nadere informatie

Fact sheet. Concentraties van allochtone ouderen en jongeren,

Fact sheet. Concentraties van allochtone ouderen en jongeren, Fact sheet nummer 1 maart 2004 Concentraties van allochtone ouderen en jongeren, 1994-2003 Waar in Amsterdam wonen allochtone jongeren en ouderen? Allochtonen wonen vaker dan autochtonen in gezinsverband

Nadere informatie

Bevolkingsprognose Schiedam Schiedam, juli 2004

Bevolkingsprognose Schiedam Schiedam, juli 2004 Bevolkingsprognose Schiedam Schiedam, juli 2004 Onderzoek & Statistiek Gemeente Schiedam 010-2465597/5598 Inhoud Inleiding... 3 1. Achtergronden bevolkingsontwikkeling... 5 2. Schiedam - de stedelijke

Nadere informatie

Fact sheet. Dienst Ruimtelijke Ordening. Demografische ontwikkelingen in 2006: bevolkingsgroei stagneert, wel meer vestiging van jongeren

Fact sheet. Dienst Ruimtelijke Ordening. Demografische ontwikkelingen in 2006: bevolkingsgroei stagneert, wel meer vestiging van jongeren Dienst Ruimtelijke Ordening Fact sheet nummer 7 november 2007 Demografische ontwikkelingen in 2006: bevolkingsgroei stagneert, wel meer vestiging van jongeren Begin 2007 woonden er 743.104 personen in

Nadere informatie

Fact sheet. Demografische ontwikkelingen: aantal jonge ouderen gaat sterk toenemen in Amsterdam. nummer 6 november 2004

Fact sheet. Demografische ontwikkelingen: aantal jonge ouderen gaat sterk toenemen in Amsterdam. nummer 6 november 2004 Fact sheet nummer 6 november 24 Demografische ontwikkelingen: aantal jonge ouderen gaat sterk toenemen in Deze Fact sheet is tot stand gekomen in samenwerking met de Dienst Ruimtelijke Ordening. Het inwonertal

Nadere informatie

Fact sheet. Autochtonen in Amsterdam. Helft Amsterdammers is autochtoon. nummer 2 maart 2007

Fact sheet. Autochtonen in Amsterdam. Helft Amsterdammers is autochtoon. nummer 2 maart 2007 Fact sheet nummer 2 maart 2007 Autochtonen in Amsterdam De samenstelling van de Amsterdamse bevolking is de laatste jaren sterk veranderd. Het percentage autochtonen neemt af; het percentage allochtonen

Nadere informatie

Toekomstige demografische veranderingen gemeente Groningen in een notendop

Toekomstige demografische veranderingen gemeente Groningen in een notendop VLUGSCHRIFT Bevolkingsprognose gemeente Groningen - Toekomstige demografische veranderingen gemeente Groningen in een notendop Inleiding De omvang en samenstelling van de bevolking van de gemeente Groningen

Nadere informatie

7. Deelname en slagen in het hoger onderwijs

7. Deelname en slagen in het hoger onderwijs 7. Deelname en slagen in het hoger onderwijs Vergeleken met autochtonen is de participatie in het hoger onderwijs van niet-westerse allochtonen ruim twee keer zo laag. Tussen studiejaar 1995/ 96 en 21/

Nadere informatie

Auteur: Gemeente Dronten Datum: Februari 2018 Voor vragen: Feiten en cijfers 2017 Bevolking

Auteur: Gemeente Dronten Datum: Februari 2018 Voor vragen: Feiten en cijfers 2017 Bevolking Auteur: Gemeente Dronten Datum: Februari 2018 Voor vragen: h.van.eijken@dronten.nl Feiten en cijfers 2017 Bevolking Inleiding Wat is Dronten feiten en cijfers Dit document is een jaarlijks rapport met

Nadere informatie

De Staat van de Stad Amsterdam V. Ontwikkelingen in participatie en leefsituatie

De Staat van de Stad Amsterdam V. Ontwikkelingen in participatie en leefsituatie De Staat van de Stad Amsterdam V Ontwikkelingen in participatie en leefsituatie Kernpunten 10 jaar Staat van de Stad Gemiddelde leefsituatiescore naar herkomstgroepen, 2000, 2002, 2004, 2006 en 2008 108

Nadere informatie

Sterke toename alleenstaande moeders onder allochtonen

Sterke toename alleenstaande moeders onder allochtonen Carel Harmsen en Joop Garssen Terwijl het aantal huishoudens met kinderen in de afgelopen vijf jaar vrijwel constant bleef, is het aantal eenouderhuishoudens sterk toegenomen. Vooral onder Turken en Marokkanen

Nadere informatie

Auteur: Gemeente Dronten Datum: 4 april 2017 Voor vragen: Feiten en cijfers 2016 Bevolking

Auteur: Gemeente Dronten Datum: 4 april 2017 Voor vragen: Feiten en cijfers 2016 Bevolking Auteur: Gemeente Dronten Datum: 4 april 2017 Voor vragen: h.van.eijken@dronten.nl Feiten en cijfers 2016 Bevolking Inleiding Wat is Dronten feiten en cijfers Dit document is een jaarlijks rapport met

Nadere informatie

Cohortvruchtbaarheid van niet-westers allochtone vrouwen

Cohortvruchtbaarheid van niet-westers allochtone vrouwen Cohortvruchtbaarheid van niet-westers allochtone vrouwen Mila van Huis De vruchtbaarheid van vrouwen van niet-westerse herkomst blijft convergeren naar het niveau van autochtone vrouwen. Het kindertal

Nadere informatie

Demografie in Schildersbuurt-Oost

Demografie in Schildersbuurt-Oost Aantal inwoners Demografie in Schildersbuurt-Oost De buurt Schildersbuurt-Oost ligt in stadsdeel 5 Centrum en heeft 7.332 inwoners. Aantal inwoners De gemeente Den Haag telde op 1 januari 2015 515.739

Nadere informatie

Bevolkingsprognose Nieuwegein 2011

Bevolkingsprognose Nieuwegein 2011 Postbus 1 3430 AA Bezoekadres Martinbaan 2 3439 NN www.nieuwegein.nl Communicatie, Juridische & Personeelszaken Bevolkingsprognose Nieuwegein 2011 Raadsnummer Datum 7 mei 2012 Auteur Tineke Brouwers Versie

Nadere informatie

Woningmarktanalyse Gooise Meren

Woningmarktanalyse Gooise Meren Woningmarktanalyse Gooise Meren Op basis van WOZ en BAG gegevens Versie Kerngegevens Woningmarktanalyse Gooise Meren De in dit rapport gepresenteerde analyses zijn gemaakt met behulp van gemeentelijke

Nadere informatie

Factsheet Demografische ontwikkelingen

Factsheet Demografische ontwikkelingen Factsheet Demografische ontwikkelingen 1. Inleiding In deze factsheet van ACB Kenniscentrum aandacht voor de demografische ontwikkelingen in Nederland en in het bijzonder in de provincie Noord-Holland.

Nadere informatie

Verkoop door woningcorporaties

Verkoop door woningcorporaties 2 14 Ruim 22.000 corporatiewoningen verkocht Vanaf 199 tot en met de eerste helft van 14 hebben de woningcorporaties ruim 22.000 bestaande woningen verkocht aan particulieren. Het aantal verkopen kwam

Nadere informatie

Bevolkingsprognose van Amersfoort 2013-2030 Gemeente Amersfoort Marc van Acht en Ben van de Burgwal maart 2013

Bevolkingsprognose van Amersfoort 2013-2030 Gemeente Amersfoort Marc van Acht en Ben van de Burgwal maart 2013 Bevolkingsprognose van Amersfoort 213-23 Gemeente Amersfoort Marc van Acht en Ben van de Burgwal maart 213 In april verwacht Amersfoort haar 15.ste inwoner te mogen begroeten. Ondanks de recessie in de

Nadere informatie

fluchskrift

fluchskrift Wonen in Fryslân Afgelopen jaren minder toename woningen In 2011 bedraagt de totale woningvoorraad in Fryslân 282.689 woningen. In 2000 bestond de totale woningvoorraad nog uit 261.849 woningen. Tussen

Nadere informatie

Bevolkingsprognose

Bevolkingsprognose Onderzoek, Informatie & Statistiek Bevolkingsprognose 218-24 Bevolkingsprognose 218-24 OIS publiceert elk jaar in februari de nieuwe bevolkingsprognose van Amsterdam. In de prognose wordt de meest waarschijnlijke

Nadere informatie

Auteur: Gemeente Dronten Datum: Februari 2019 Voor vragen: Feiten en cijfers 2018 Bevolking

Auteur: Gemeente Dronten Datum: Februari 2019 Voor vragen: Feiten en cijfers 2018 Bevolking Auteur: Gemeente Dronten Datum: Februari 2019 Voor vragen: h.van.eijken@dronten.nl Feiten en cijfers 2018 Bevolking Inleiding Wat is Dronten feiten en cijfers Dit document is een jaarlijks rapport met

Nadere informatie

Gemengd Amsterdam * in cijfers*

Gemengd Amsterdam * in cijfers* Gemengd Amsterdam * in cijfers* Tekst: Leen Sterckx voor LovingDay.NL Gegevens: O + S Amsterdam, bewerking Annika Smits Voor de viering van Loving Day 2014 op 12 juni a.s. in de Balie in Amsterdam, dat

Nadere informatie

Steeds meer niet-westerse allochtonen in het voltijd hoger onderwijs

Steeds meer niet-westerse allochtonen in het voltijd hoger onderwijs Steeds meer niet-westerse allochtonen in het voltijd hoger onderwijs Esther van Kralingen Tussen studiejaar 1995/ 96 en 21/ 2 is het aandeel van de niet-westerse allochtonen dat in het hoger onderwijs

Nadere informatie

Grote gemeenten goed voor driekwart van bevolkingsgroei tot 2025

Grote gemeenten goed voor driekwart van bevolkingsgroei tot 2025 Persbericht PB13 062 1 oktober 2013 9:30 uur Grote gemeenten goed voor driekwart van bevolkingsgroei tot 2025 Tussen 2012 en 2025 groeit de bevolking van Nederland met rond 650 duizend tot 17,4 miljoen

Nadere informatie

Woonmonitor Drechtsteden 2010

Woonmonitor Drechtsteden 2010 2 Woonmonitor Drechtsteden 2010 Onderzoekcentrum Drechtsteden drs. J.M.A. Schalk juni 2010 Colofon Opdrachtgever Tekst Drukwerk Informatie GR Drechtsteden Onderzoekcentrum Drechtsteden Impuls Publiciteit,

Nadere informatie

Auteur: Onderzoek en statistiek gemeente Dronten Datum: 28 januari 2016 Voor vragen: Feiten en cijfers 2015 Bevolking

Auteur: Onderzoek en statistiek gemeente Dronten Datum: 28 januari 2016 Voor vragen: Feiten en cijfers 2015 Bevolking Auteur: Onderzoek en statistiek gemeente Dronten Datum: 28 januari 2016 Voor vragen: h.van.eijken@dronten.nl Feiten en cijfers 2015 Bevolking Inleiding Wat is Dronten feiten en cijfers Dit document is

Nadere informatie

Bevolking, woningmarkt en woonmilieus

Bevolking, woningmarkt en woonmilieus 2 j Bevolking, woningmarkt en woonmilieus 31 2 Bevolking, woningmarkt en woonmilieus Leeftijd, gezinssamenstelling, afkomst en waar men woont zijn belangrijke factoren voor de participatie van personen.

Nadere informatie

Niet-westerse allochtonen behoren minder vaak tot de werkzame beroepsbevolking 1) Arbeidsdeelname niet-westerse allochtonen gedaald

Niet-westerse allochtonen behoren minder vaak tot de werkzame beroepsbevolking 1) Arbeidsdeelname niet-westerse allochtonen gedaald 7. Vaker werkloos In is de arbeidsdeelname van niet-westerse allochtonen gedaald. De arbeidsdeelname onder rs is relatief hoog, zes van de tien hebben een baan. Daarentegen werkten in slechts vier van

Nadere informatie

Fact sheet. Bevolkingsprognose. Jaarlijks Amsterdammers erbij. Amsterdam blijft groeien. nummer 4 mei 2014

Fact sheet. Bevolkingsprognose. Jaarlijks Amsterdammers erbij. Amsterdam blijft groeien. nummer 4 mei 2014 Fact sheet nummer 4 mei 214 Bevolkingsprognose Figuur 1 Bevolking in Amsterdam, 1985-24 x 1. 15 1 95 9 85 8 75 7 5 Jaarlijks 1. Amsterdammers erbij Het inwonertal van Amsterdam is in 21 met 11.74 personen

Nadere informatie

2. Groei allochtone bevolking fors minder

2. Groei allochtone bevolking fors minder 2. Groei allochtone bevolking fors minder In 23 is het aantal niet-westerse allochtonen met 46 duizend personen toegenomen, 19 duizend minder dan een jaar eerder. De verminderde groei vond vooral plaats

Nadere informatie

Woningmarktrapport 4e kwartaal 2015. Gemeente Amsterdam

Woningmarktrapport 4e kwartaal 2015. Gemeente Amsterdam Woningmarktrapport 4e kwartaal 215 Gemeente Amsterdam Aantal verkochte woningen naar type (NVM) 3 Aantal verkocht 25 2 15 1 5 Tussenwoning Hoekwoning Twee onder één kap Vrijstaand Appartement 1e kwartaal

Nadere informatie

Arbeidsmarktontwikkelingen 2016

Arbeidsmarktontwikkelingen 2016 - Arbeidsmarktontwikkelingen 2016 Factsheet maart 2017 Het aantal banen van werknemers en zelfstandigen in Amsterdam nam het afgelopen jaar toe met bijna 14.000 tot bijna 524.000 banen, een groei van bijna

Nadere informatie

Allochtonen op de arbeidsmarkt 2009-2010

Allochtonen op de arbeidsmarkt 2009-2010 FORUM Maart Monitor Allochtonen op de arbeidsmarkt 9-8e monitor: effecten van de economische crisis In steeg de totale werkloosheid in Nederland met % naar 26 duizend personen. Het werkloosheidspercentage

Nadere informatie

Bijstand in Amsterdam: weinig concentraties, relatief grote spreiding

Bijstand in Amsterdam: weinig concentraties, relatief grote spreiding Landelijk beeld: afname Steeds minder mensen in Nederland doen een beroep op de bijstand. Het aantal bijstandsontvangers van 15-64 jaar nam tussen en af van 489.170 tot 334.990, een afname van 31,5%. De

Nadere informatie

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Bevolking groeit tot 17,5 miljoen in 2038

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Bevolking groeit tot 17,5 miljoen in 2038 Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB08-085 18 december 2008 9.30 uur Bevolking groeit tot 17,5 miljoen in 2038 Nog 1 miljoen inwoners erbij, inwonertal zal harder groeien dan eerder gedacht

Nadere informatie

Allochtonen, 2012 Gepubliceerd op Compendium voor de Leefomgeving (http://www.clo.nl)

Allochtonen, 2012 Gepubliceerd op Compendium voor de Leefomgeving (http://www.clo.nl) Indicator 13 februari 2013 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. In 2012 woonden er in Nederland

Nadere informatie

FORUM Monitor Allochtonen op de arbeidsmarkt: effecten van de economische crisis 2 e kwartaal 2009

FORUM Monitor Allochtonen op de arbeidsmarkt: effecten van de economische crisis 2 e kwartaal 2009 FORUM Monitor Allochtonen op de arbeidsmarkt: effecten van de economische crisis 2 e kwartaal 29 Groei van werkloosheid onder zet door! In het 2 e kwartaal van 29 groeide de werkloosheid onder (niet-westers)

Nadere informatie

WOZ-waarde woningen weer verder gedaald

WOZ-waarde woningen weer verder gedaald WOZ-waarde woningen weer verder gedaald Na september 2008 zijn onder invloed van de kredietcrisis de koopprijzen van woningen gedaald en daarmee ook de WOZ-waarde, want die is gebaseerd op marktontwikkelingen.

Nadere informatie

fluchskrift Vergrijzing in Fryslân neemt toe Aantal senioren sterk gestegen Aantal 65-plussers in Fryslân, /2012

fluchskrift Vergrijzing in Fryslân neemt toe  Aantal senioren sterk gestegen Aantal 65-plussers in Fryslân, /2012 Vergrijzing in Fryslân fluchskrift Vergrijzing in Fryslân neemt toe In Fryslân wonen op 1 januari 2011 647.282 inwoners. De Friese bevolking groeit nog jaarlijks. Sinds 2000 is het aantal inwoners toegenomen

Nadere informatie

8. Werken en werkloos zijn

8. Werken en werkloos zijn 8. Werken en werkloos zijn In 22 is de arbeidsdeelname van allochtonen niet meer verder gestegen. Onder autochtonen is het aantal personen met werk nog wel licht toegenomen. De arbeidsdeelname onder Surinamers,

Nadere informatie

Onderzoeksflits. Planbureau voor de Leefomgeving De stad: magneet, roltrap en spons. IB Onderzoek, 22 mei Utrecht.

Onderzoeksflits. Planbureau voor de Leefomgeving De stad: magneet, roltrap en spons. IB Onderzoek, 22 mei Utrecht. Onderzoeksflits Planbureau voor de Leefomgeving De stad: magneet, roltrap en spons IB Onderzoek, 22 mei 2015 Utrecht.nl/onderzoek Colofon uitgave Afdeling Onderzoek Gemeente Utrecht 030 286 1350 onderzoek@utrecht.nl

Nadere informatie

Demografische ontwikkeling Gemeente Opmeer Augustus 2014

Demografische ontwikkeling Gemeente Opmeer Augustus 2014 Demografische ontwikkeling Gemeente Opmeer Augustus 214 Colofon Uitgave I&O Research Van Dedemstraat 6c 1624 NN Hoorn Tel.nr. 229-282555 Rapportnummer 214-248 Datum Augustus 214 Opdrachtgever De Westfriese

Nadere informatie

Demografische ontwikkeling Gemeente Hoorn 2011-2025

Demografische ontwikkeling Gemeente Hoorn 2011-2025 Demografische ontwikkeling Gemeente Hoorn 211-225 Inhoud blz. Colofon 1. Bevolkingsontwikkeling 1 1.1 Aantal inwoners 1 1.2 Componenten van de groei 3 2. Jong en oud 6 3. Huishoudens 8 Uitgave I&O Research

Nadere informatie

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Tempo vergrijzing loopt op

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Tempo vergrijzing loopt op Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB10-083 17 december 2010 9.30 uur Tempo vergrijzing loopt op Komende 5 jaar half miljoen 65-plussers erbij Babyboomers leven jaren langer dan vooroorlogse

Nadere informatie

Inhoudsopgave hoofdstuk 2

Inhoudsopgave hoofdstuk 2 -46- Inhoudsopgave hoofdstuk 2 Samenvatting hoofdstuk 2 Tabellen: 2.1 Loop van de bevolking 2.2 Loop van de bevolking in Haaglanden per gemeente, Zuid-Holland en Nederland in 2013 2.3 Loop van de bevolking

Nadere informatie

Verkoop door woningcorporaties

Verkoop door woningcorporaties 34 Afspraken over verkoop van sociale huurwoningen Sinds 1998 worden in Amsterdam sociale huurwoningen verkocht. Aanleiding was de sterk veranderde samenstelling en woningbehoefte van de Amsterdamse bevolking.

Nadere informatie

Woningmarktrapport 3e kwartaal 2015. Gemeente Rotterdam

Woningmarktrapport 3e kwartaal 2015. Gemeente Rotterdam Woningmarktrapport 3e kwartaal 215 Gemeente Rotterdam Aantal verkochte woningen naar type (NVM) 9 Aantal verkocht 8 7 6 5 4 3 2 1 Tussenwoning Hoekwoning Twee onder één kap Vrijstaand Appartement 4e kwartaal

Nadere informatie

Tabellen en figuren Woningmarkt algemeen. Jaarbericht Jaarbericht 2017 // Amsterdamse Federatie van Woningcorporaties

Tabellen en figuren Woningmarkt algemeen. Jaarbericht Jaarbericht 2017 // Amsterdamse Federatie van Woningcorporaties Tabellen en figuren Woningmarkt algemeen Jaarbericht 2017 17 Jaarbericht 2017 // Amsterdamse Federatie van Woningcorporaties Amsterdam in cijfers 2017 Deze tabellen en figuren horen bij het Jaarbericht

Nadere informatie

Bevolkingsprognose Rotterdam Onderzoek en Business Intelligence

Bevolkingsprognose Rotterdam Onderzoek en Business Intelligence Bevolkingsprognose Rotterdam 2018-2035 Onderzoek en Business Intelligence 1 Colofon Gemeente Rotterdam, afdeling Onderzoek en Business Intelligence (OBI) Datum: 30 oktober 2018 Auteurs: Wim van der Zanden

Nadere informatie

WoON-themarapport. Woningbouwplanningen van kwantiteit naar kwaliteit

WoON-themarapport. Woningbouwplanningen van kwantiteit naar kwaliteit Woningbouwplanningen van kwantiteit naar kwaliteit Middelburg, december 2013 Colofon SCOOP 2013 Samenstelling Dick van der Wouw Nadet Somers SCOOP Zeeuws instituut voor sociale en culturele ontwikkeling

Nadere informatie

In Amsterdam wonen veel mensen met een minimuminkomen én veel mensen met een relatief hoog inkomen. In dit hoofdstuk wordt gekeken naar de

In Amsterdam wonen veel mensen met een minimuminkomen én veel mensen met een relatief hoog inkomen. In dit hoofdstuk wordt gekeken naar de 8 Participatie in welvaart In Amsterdam wonen veel mensen met een minimuminkomen én veel mensen met een relatief hoog inkomen. In dit hoofdstuk wordt gekeken naar de welvaartssituatie van verschillende

Nadere informatie

PEARL: uitkomsten van de regionale bevolkings- en allochtonenprognose 2005 2025 voor provincies

PEARL: uitkomsten van de regionale bevolkings- en allochtonenprognose 2005 2025 voor provincies PEARL: uitkomsten van de regionale bevolkings- en allochtonenprognose 225 voor provincies Andries de Jong 1) In 26 hebben het Ruimtelijk Planbureau en het Centraal Bureau voor de Statistiek voor het eerst

Nadere informatie

Woningmarktmonitor provincie Utrecht: de staat van de woningmarkt medio 2016

Woningmarktmonitor provincie Utrecht: de staat van de woningmarkt medio 2016 DATUM 16 november 2016 PROJECTNUMMER 3400.107/G OPDRACHTGEVER Woningmarktmonitor provincie : de staat van de woningmarkt medio 2016 Update woningmarktmonitor De afgelopen maand heeft er een grote update

Nadere informatie

Demografische ontwikkeling Gemeente Koggenland Augustus 2014

Demografische ontwikkeling Gemeente Koggenland Augustus 2014 Demografische ontwikkeling Gemeente Koggenland Augustus 214 Colofon Uitgave I&O Research Van Dedemstraat 6c 1624 NN Hoorn Tel.nr. 229-282555 Rapportnummer 214-246 Datum Augustus 214 Opdrachtgever De Westfriese

Nadere informatie

Artikelen. Allochtonenprognose : naar 5 miljoen allochtonen

Artikelen. Allochtonenprognose : naar 5 miljoen allochtonen Artikelen Allochtonenprognose 28 2: naar miljoen allochtonen Joop Garssen en Coen van Duin Volgens de nieuwe allochtonenprognose zal Nederland in 2 bijna, miljoen allochtonen tellen, 1,8 miljoen meer dan

Nadere informatie

Trendanalyse: diversiteit van de Amsterdamse bevolking

Trendanalyse: diversiteit van de Amsterdamse bevolking 1 Trendanalyse: diversiteit van de Amsterdamse bevolking Fact sheet augustus 216 De diversiteit in de stad neemt al jaren toe en zal ook de komende jaren blijven toenemen. Sinds 1992 daalde het aandeel

Nadere informatie

Gemiddeld kindertal per vrouw,

Gemiddeld kindertal per vrouw, Indicator 11 maart 2014 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. In 2013 bedroeg het gemiddeld

Nadere informatie

Politieke participatie

Politieke participatie 12 Politieke participatie In dit hoofdstuk komen de interesse en participatie van Amsterdammers in de politiek aan bod. 2014 was in dat opzicht een boeiend jaar, met drie verkiezingen en belangrijke verschuivingen

Nadere informatie

Zijn autochtonen en allochtonen tevreden met hun buurtbewoners?

Zijn autochtonen en allochtonen tevreden met hun buurtbewoners? Zijn autochtonen en allochtonen tevreden met hun? Martijn Souren en Harry Bierings Autochtonen voelen zich veel meer thuis bij de mensen in een autochtone buurt dan in een buurt met 5 procent of meer niet-westerse

Nadere informatie

Factsheet. Monitor jeugdwerkloosheid Amsterdam 2014. Werkloosheid stijgt naar 24% Definities. Nummer 6 juni 2014

Factsheet. Monitor jeugdwerkloosheid Amsterdam 2014. Werkloosheid stijgt naar 24% Definities. Nummer 6 juni 2014 Nummer 6 juni 2014 Monitor jeugdwerkloosheid Amsterdam 2014 Factsheet Ondanks eerste tekenen dat de economie weer aantrekt blijft de werkloosheid. Negen procent van de Amsterdamse beroepsbevolking is werkloos

Nadere informatie

2010-2012 SAMENVATTING

2010-2012 SAMENVATTING 2010-2012 SAMENVATTING Samenvatting De Regionale woningmarktmonitor 2010-2012 beschrijft de ontwikkelingen op de woningmarkt in het gebied binnen de driehoek Waalwijk, Oss en Boxtel. De kredietcrisis

Nadere informatie

Monitor Woningproductie Noordvleugel 2016 Woningvraag, Plancapaciteit en Productie

Monitor Woningproductie Noordvleugel 2016 Woningvraag, Plancapaciteit en Productie Monitor Woningproductie Noordvleugel 2016 Versie juni 2016 Inleiding In deze derde monitor woningproductie wordt in vogelvlucht een weergave gegeven van de cijfers die op dit moment beschikbaar zijn. Het

Nadere informatie

Demografische ontwikkeling Gemeente Medemblik Augustus 2014

Demografische ontwikkeling Gemeente Medemblik Augustus 2014 Demografische ontwikkeling Gemeente Medemblik Augustus 214 Colofon Uitgave I&O Research Van Dedemstraat 6c 1624 NN Hoorn Tel.nr. 229-282555 Rapportnummer 214-247 Datum Augustus 214 Opdrachtgever De Westfriese

Nadere informatie

Woningmarktrapport - 4e kwartaal 2012. Gemeente Amsterdam

Woningmarktrapport - 4e kwartaal 2012. Gemeente Amsterdam Woningmarktrapport - 4e kwartaal 212 Gemeente Amsterdam Aantal verkochte woningen naar type (NVM) 18 aantal verkocht 16 14 12 1 8 6 4 2 Tussenwoning Hoekwoning Twee onder één kap Vrijstaand Appartement

Nadere informatie

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Werkloosheid niet-westerse allochtonen in 2008 licht gedaald

Centraal Bureau voor de Statistiek. Persbericht. Werkloosheid niet-westerse allochtonen in 2008 licht gedaald Centraal Bureau voor de Statistiek Persbericht PB09-013 17 februari 2009 9.30 uur Werkloosheid niet-westerse allochtonen in 2008 licht gedaald Minder sterke daling werkloosheid niet-westerse allochtonen

Nadere informatie

Demografische ontwikkeling Gemeente Hoorn

Demografische ontwikkeling Gemeente Hoorn Demografische ontwikkeling Gemeente Hoorn Andijk Opmeer Medemblik Wervershoof Enkhuizen Stede Broec Koggenland Hoorn Drechterland Inhoud blz. Colofon 1. Bevolkingsontwikkeling 1 1.1 Aantal inwoners 1 1.2

Nadere informatie

Monitor Leerdamse woningmarkt 2006

Monitor Leerdamse woningmarkt 2006 Monitor Leerdamse woningmarkt 2006 1. Inleiding Bij de vaststelling van de beleidsnota Volkshuisvesting 2005 2010 door de gemeenteraad op 14 april 2005 zijn een aantal conclusies getrokken die kenmerkend

Nadere informatie

Wonen in Schildersbuurt

Wonen in Schildersbuurt Woningvoorraad Wonen in Schildersbuurt De wijk Schildersbuurt ligt in stadsdeel 5 Centrum en heeft 31.639 inwoners. Woningvoorraad De gemeente telde op 1 januari 2016 252.508 woningen. Wijk: 29 Schildersbuurt

Nadere informatie

De particuliere huursector en zijn bewoners

De particuliere huursector en zijn bewoners Fact sheet juli 2008 Gemeente Amsterdam Dienst Wonen De particuliere huursector en zijn bewoners woningen binnen de ring voor de jonge, hoogopgeleide Nederlanders Inleiding Huisjesmelkers, torenhoge huurprijzen

Nadere informatie

Bevolkingsprognose Purmerend 2011-2026

Bevolkingsprognose Purmerend 2011-2026 Bevolkingsprognose Purmerend 2011-2026 Uitgevoerd door: Jan van Poorten Team Beleidsonderzoek & Informatiemanagement Gemeente Purmerend mei 2011 Informatie: Gemeente Purmerend Team Beleidsonderzoek & Informatiemanagement

Nadere informatie

Bevolkingsprognose Deventer 2015

Bevolkingsprognose Deventer 2015 Bevolkingsprognose Deventer 2015 Aantallen en samenstelling van bevolking en huishoudens Augustus 2015 augustus 2015 Uitgave : team Kennis en Verkenning Naam : John Stam Telefoonnummer : 0570 693298 Mail

Nadere informatie

Woningmarktrapport - 1e kwartaal 2012. Gemeente Wijdemeren

Woningmarktrapport - 1e kwartaal 2012. Gemeente Wijdemeren Woningmarktrapport - 1e kwartaal 212 Gemeente Wijdemeren Aantal verkochte woningen naar type (NVM) 25 aantal verkocht 2 15 1 5 Tussenwoning Hoekwoning Twee onder één kap Vrijstaand Appartement 2e kwartaal

Nadere informatie

Woningmarktmonitor provincie Utrecht; de staat van de woningmarkt medio 2018

Woningmarktmonitor provincie Utrecht; de staat van de woningmarkt medio 2018 Woningmarktmonitor provincie ; de staat van de woningmarkt medio 218 1 Inleiding In september 218 heeft er een update plaatsgevonden van de cijfers van de provinciale woningmarktmonitor. In deze factsheet

Nadere informatie

Woningmarktrapport - 4e kwartaal 2013. Gemeente Dordrecht

Woningmarktrapport - 4e kwartaal 2013. Gemeente Dordrecht Woningmarktrapport - 4e kwartaal 213 Gemeente Dordrecht Aantal verkochte woningen naar type (NVM) 1 aantal verkocht 9 8 7 6 5 4 3 2 1 Tussenwoning Hoekwoning Twee onder één kap Vrijstaand Appartement

Nadere informatie

Demografische ontwikkeling Gemeente Hoorn Augustus 2014

Demografische ontwikkeling Gemeente Hoorn Augustus 2014 Demografische ontwikkeling Gemeente Hoorn Augustus 214 Colofon Uitgave I&O Research Van Dedemstraat 6c 1624 NN Hoorn Tel.nr. 229-282555 Rapportnummer 214-245 Datum Augustus 214 Opdrachtgever De Westfriese

Nadere informatie

Bevolkingsprognose 2015

Bevolkingsprognose 2015 Bevolkingsprognose 2015 een notitie van Onderzoek augustus 2015 Utrecht.nl/onderzoek Colofon uitgave Afdeling Onderzoek Gemeente Utrecht 0302861350 onderzoek@utrecht.nl internet www.utrecht.nl/onderzoek

Nadere informatie

DEMOGRAFIE DEMOGRAFISCHE TRENDBREUK DOOR VERMINDERDE WONINGBOUW

DEMOGRAFIE DEMOGRAFISCHE TRENDBREUK DOOR VERMINDERDE WONINGBOUW HOOFDSTUK 2 DEMOGRAFIE DEMOGRAFISCHE TRENDBREUK DOOR VERMINDERDE WONINGBOUW Van sterke bevolkingsgroei door migratie naar matige groei door geboorteoverschot De drooglegging van de Haarlemmermeerpolder

Nadere informatie

Eindexamen aardrijkskunde vmbo gl/tl 2006 - II

Eindexamen aardrijkskunde vmbo gl/tl 2006 - II LEEFBAARHEID EN ZORG IN STEDELIJKE EN LANDELIJKE GEBIEDEN figuur 2 Woningen in de vier grote steden naar eigendom per 1 januari 2000 in procenten Amsterdam Den Haag Rotterdam Utrecht X Y Z Nederland Het

Nadere informatie

Regionale verschillen in de vruchtbaarheid van autochtonen en allochtonen

Regionale verschillen in de vruchtbaarheid van autochtonen en allochtonen Mila van Huis 1) en Petra Visser 2) Regionale verschillen in vruchtbaarheid worden vooral bepaald door regionale verschillen in de vruchtbaarheid van autochtone vrouwen. Grote verschillen komen voor. Er

Nadere informatie

Scholen in de Randstad sterk gekleurd

Scholen in de Randstad sterk gekleurd Scholen in de Randstad sterk gekleurd Marijke Hartgers Autochtone en niet-westers allochtone leerlingen zijn niet gelijk over de Nederlandse schoolvestigingen verdeeld. Dat komt vooral doordat niet-westerse

Nadere informatie

Politieke participatie

Politieke participatie 12 Politieke participatie De Tweede Kamerverkiezingen van 17 hebben voor grote verschuivingen gezorgd in Amsterdam. De uitkomsten van deze verkiezingen komen uitgebreid aan bod in dit hoofdstuk. Verder

Nadere informatie

Demografische ontwikkeling Gemeente Wervershoof

Demografische ontwikkeling Gemeente Wervershoof Demografische ontwikkeling Gemeente Wervershoof Andijk Opmeer Medemblik Wervershoof Enkhuizen Stede Broec Koggenland Hoorn Drechterland Inhoud blz. Colofon 1. Bevolkingsontwikkeling 1 1.1 Aantal inwoners

Nadere informatie

Prognose van de bevolking naar herkomst,

Prognose van de bevolking naar herkomst, Prognose van de bevolking naar herkomst, 6 Lenny Stoeldraijer en Joop Garssen In 6 zal Nederland ruim 7,7 miljoen inwoners tellen,, miljoen meer dan op dit moment. De samenstelling van de bevolking zal

Nadere informatie

Demografische ontwikkeling Gemeente Drechterland

Demografische ontwikkeling Gemeente Drechterland Demografische ontwikkeling Gemeente Drechterland 211-225 Inhoud blz. Colofon 1. Bevolkingsontwikkeling 1 1.1 Aantal inwoners 1 1.2 Componenten van de groei 3 2. Jong en oud 6 3. Huishoudens 8 Uitgave I&O

Nadere informatie

Bevolkingsprognose 2016

Bevolkingsprognose 2016 Bevolkingsprognose 2016 een notitie van IB Onderzoek november 2016 Utrecht.nl/onderzoek Colofon uitgave Afdeling Onderzoek Gemeente Utrecht 030 286 1350 onderzoek@utrecht.nl internet www.utrecht.nl/onderzoek

Nadere informatie

Beschrijving bevolkingsprognose 2015 OIS

Beschrijving bevolkingsprognose 2015 OIS Beschrijving bevolkingsprognose 2015 OIS In deze rapportage wordt beschreven hoe de bevolkingsprognose van OIS tot stand komt. De achterliggende veronderstellingen voor de prognose worden toegelicht, en

Nadere informatie

Bevolkingsprognose 2010 2025 gemeente Groningen

Bevolkingsprognose 2010 2025 gemeente Groningen Deze publicatie is uitgegeven door Onderzoek en Statistiek Groningen September Bevolkingsprognose gemeente Groningen Inleiding Dit vlugschrift behandelt de bevolkingsprognose van de gemeente Groningen.

Nadere informatie

Gemiddeld kindertal per vrouw, 2014

Gemiddeld kindertal per vrouw, 2014 Indicator 19 maart 2015 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. In 2014 bedroeg het gemiddeld

Nadere informatie

Demografische ontwikkeling Gemeente Stede Broec

Demografische ontwikkeling Gemeente Stede Broec Demografische ontwikkeling Gemeente Stede Broec Andijk Opmeer Medemblik Wervershoof Enkhuizen Stede Broec Koggenland Hoorn Drechterland Inhoud blz. Colofon 1. Bevolkingsontwikkeling 1 1.1 Aantal inwoners

Nadere informatie

Demografische (wijk-) analyse van de woningbouwplannen Deventer 2015

Demografische (wijk-) analyse van de woningbouwplannen Deventer 2015 Demografische (wijk-) analyse van de woningbouwplannen Deventer 2015 Uitgave : team Kennis en Verkenning Naam : John Stam Telefoonnummer : 3298 Mail : gj.stam@deventer.nl 1 Inhoudsopgave pagina 1 Inleiding:

Nadere informatie

Bevolkingsprognose Den Haag 2016

Bevolkingsprognose Den Haag 2016 juni 2016 PSO is het strategisch advies- en onderzoeksbureau van DSO; PSO onderzoekt, verzamelt en ontsluit informatie en adviseert over strategie, innovatie en de programmering van DSO-projecten. Bevolkingsprognose

Nadere informatie

Concentratie allochtonen toegenomen

Concentratie allochtonen toegenomen Jan Latten 1), Han Nicolaas 2) en Karin Wittebrood 3) Niet-westerse wonen vanouds geconcentreerd in het westen van Nederland. Daarbinnen zijn ze geconcentreerd in de vier grote steden. In 4 bestond procent

Nadere informatie

Bijlage 1, bij 3i Wijkeconomie

Bijlage 1, bij 3i Wijkeconomie Bijlage 1, bij 3i Wijkeconomie INHOUD 1 Samenvatting... 3 2 De Statistische gegevens... 5 2.1. De Bevolkingsontwikkeling en -opbouw... 5 2.1.1. De bevolkingsontwikkeling... 5 2.1.2. De migratie... 5 2.1.3.

Nadere informatie

Personen met een uitkering naar huishoudsituatie

Personen met een uitkering naar huishoudsituatie Personen met een uitkering naar huishoudsituatie Ton Ferber Ruim 1 miljoen personen van 15 tot 65 jaar ontvingen eind 29 een werkloosheids-, bijstands- of arbeidsongeschiktheidsuitkering. Gehuwden zonder

Nadere informatie