GALM Organisatie: Stichting GALM Contactpersoon: heer M. de Greef Contactpersoon 2: mevrouw Yldau Dijkstra Erkenningen: Goed beschreven

Transcriptie

1 GALM Organisatie: Stichting GALM Contactpersoon: heer M. de Greef Contactpersoon 2: mevrouw Yldau Dijkstra Erkenningen: Goed beschreven Sport- en beweegaanbod Achtergrond Samenvatting GALM is een bewegingsstimuleringsprogramma voor senioren in de leeftijd van jaar die onvoldoende lichamelijk actief zijn en te kennen geven meer te willen bewegen. Het uitgangspunt is het realiseren van de Nederlandse Norm Gezond Bewegen. GALM kenmerkt zich door: - een beweegaanbod waarbij ouderen die onvoldoende lichamelijk actief zijn in hun eigen wijk of buurt worden ondersteund bij het realiseren van de Nederlandse Norm Gezond Bewegen, - een laagdrempelige aanpak om lichamelijke activiteit te stimuleren. Door ouderen persoonlijk te benaderen wordt bevorderd dat de doelgroep wordt bereikt, - de nadruk op plezier in veelzijdig bewegen. In de scholing van GALM docenten ligt op deze kenmerken de nadruk, - het bevorderen van sociale contacten tussen deelnemers door na de les met elkaar koffie te drinken, - het bevorderen van gedragsbehoud door deelnemers kennis te laten maken met uiteenlopende spel- en sportvormen en ze te ondersteunen om beweegactiviteiten te kiezen waarmee ze voldoende blijven bewegen. Het GALM project duurt 15 maanden project en bestaat uit drie fasen (1) Het persoonlijk benaderen van de doelgroep, (2) het aanbieden van een veelzijdig beweegprogramma (3) het bevorderen van gedragsbehoud. In het GALM project wordt, vanwege de fysieke belastbaarheid, onderscheid gemaakt tussen ouderen in de leeftijd van jaar ouderen in de leeftijd van jaar Het GALM programma wordt met behulp van een deelnemersbijdrage van 3,- per activiteit kostendekkend gehouden. Voor de benadering, fitheidstesten en spelmaterialen en coördinatie is extra financiering nodig. Doel van het sport- en beweegaanbod GALM beoogt lichamelijke activiteit te bevorderen bij zelfstandig wonende ouderen (55 85 jaar) die onvoldoende bewegen. Als criterium voor onvoldoende lichamelijke activiteit wordt het niet voldoen aan de Nederlandse Norm Gezond bewegen gehanteerd. Algemeen doel is het bevorderen van de Nederlandse Norm Gezond bewegen 1 / 8

2 onder zelfstandig wonende ouderen in de leeftijd van 55 tot 85 jaar. Specifieke doelen zijn: - een toename van het energieverbruik (Kcal), - het verbeteren van motorische fitheid (kracht, uithoudingsvermogen) - het bevorderen van plezier in bewegen, - het bevorderen van sociale contacten, - bevorderen van zelfredzaamheid (uitvoeren van ADL) - het realiseren van gedragsbehoud. Hoofddoel GALM beoogt lichamelijke activiteit te bevorderen bij zelfstandig wonende ouderen (55 85 jaar) die onvoldoende bewegen. Als criterium voor onvoldoende lichamelijke activiteit wordt het niet voldoen aan de Nederlandse Norm Gezond bewegen gehanteerd. Algemeen doel is het bevorderen van de Nederlandse Norm Gezond bewegen onder zelfstandig wonende ouderen in de leeftijd van 55 tot 85 jaar. Subdoelen - een toename van het energieverbruik (Kcal), - het verbeteren van motorische fitheid (kracht, uithoudingsvermogen) - het bevorderen van plezier in bewegen, - het bevorderen van sociale contacten, - bevorderen van zelfredzaamheid (uitvoeren van ADL) - het realiseren van gedragsbehoud. Doelgroep Zelfstandig wonende senioren tussen de 55 en 85 jaar die niet of onvoldoende lichamelijk actief. Intermediaire doelgroep Regie bij uitvoering (voorbereiding, werving deelnemers en lesgevers, fitheidstesten, begeleiding lokale projectgroep) - regioconsulenten GALM, werkzaam bij provinciale Sportservice Instituten en Huizen voor de Sport Begeleiding GALM deelnemers - lesgevers lokale GALM groepen (zzp er) Ondersteuning bij uitvoering (co-financiering, levering adressen, bemiddeling zaalruimte) - gemeente ambtenaren op afdelingen Sport, Welzijn, Gezondheid, Ouderen Onderbrengen GALM groepen (werving deelnemers, gedragsbehoud) - Gemeentelijke Gezondheidsdiensten (GGD en) - Lokale Stichtingen Welzijn Ouderen - Lokale sportverenigingen, waaronder gymnastiek verenigingen KNGU - gezondheidscentra / huisartsenpraktijken / fysiotherapie praktijken- fitnesscentra / zwembaden - ouderenbonden - thuiszorginstellingen Probleembeschrijving Probleem Aanleiding voor het ontstaan van het GALM project was de constatering dat gemiddeld 50% van de ouderen boven 55 jaar onvoldoende lichamelijk actief was, dat wil zeggen niet voldeed aan de Nederlandse Norm Gezond 2 / 8

3 Bewegen. De relevantie van het GALM project is gebaseerd op de negatieve invloed van bewegingsarmoede op veroudering, fitheid, gezondheid en kwaliteit van leven. Onderzoek heeft aangetoond dat bewegingsarmoede leidt tot vroegtijdige veroudering van ons lichaam door een versnelde afname van onze fysieke fitheid (kracht, uithoudingsvermogen) en cognitief prestatievermogen (executieve functies, reactiesnelheid, geheugen). Omdat met name in de leeftijdsgroep jaar een laagdrempelig beweegaanbod ontbrak voor sedentaire ouderen is het GALM project ontwikkeld. Uit vooronderzoek onder ouderen voorafgaand aan de start van GALM bleek dat sedentaire ouderen die meer wilden bewegen een specifiek op hun leeftijd afgestemd beweegaanbod in de eigen buurt of wijk het meest aantrekkelijk vonden. Bovendien bleek dat er bij ouderen behoefte was aan een bewegingsprogramma dat rekening hield met de fysieke belastbaarheid van ouderen, plezierig was om aan deel te nemen, waaraan zowel mannen als vrouwen konden deelnemen en dat mogelijkheden bood tot sociale contacten met mensen uit de eigen buurt of wijk. Op grond van de behoefte van ouderen die meer wilden bewegen is een specifiek gedragsverandering programma ontwikkeld, waarbij gebruik is gemaakt van de inzichten van social marketing (het direct benaderen van de doelgroep), het Toronto model (effecten van bewegen op fitheid en ervaren gezondheid), het Active Living Concept (bewegen in de eigen leefomgeving), de Social Cognitive Theory (plezier en sociale contacten als bron van gedragsverandering), het Transtheoretisch model (verandering beweeggedrag als proces), de evolutiebiologische speltheorie (het veelzijdig beweegprogramma) en de Relapse Preventie Theory (ondersteunen bij terugval). Toename van bewegen leidt tot toename van fysieke en cognitieve fitheid, vermindert de kans op het ontstaan van het metabool syndroom, verlaagt door toegenomen spierarbeid de kansop ontstekingsreacties en verbetert de werking van de biologische klok. GALM bevordert gedragsverandering van een zo groot mogelijke groep sedentaire ouderen door het benaderen van de gehele doelgroep, waarbij wordt ingespeeld op beweegwensen en mogelijkheden, in de directe woonomgeving. Door in te zetten op gedragsverandering wordt getracht de actieve leefstijl in het dagelijks leven te integreren. Aanpak Strategie De uitvoering van een lokaal GALM-project bestrijkt een periode van vijftien maanden. De deelnemers doorlopen in die periode de volgende fasen.. 1. Benadering van de doelgroep Uniek aan GALM is de manier waarop de senioren benaderd worden voor het project. De totale doelgroep wordt schriftelijk benaderd via een brief en een vragenlijst met een aanmeldingsformulier. Deze worden huis-aan-huis opgehaald door speciaal getrainde benadermedewerkers. Ervaring leert dat ongeveer 800 tot senioren aangeschreven moeten worden om ongeveer 100 deelnemers over te houden. Nog meer deelnemers krijgt u wanneer u reeds deelnemende senioren aanmoedigt om mensen uit hun omgeving ook uit te nodigen en mee te doen aan GALM. Recreatief sporten en bewegen kan namelijk veel leuker zijn als je dat doet met iemand die je kent. 2. Fittest 1 Bij GALM worden deelnemers voorafgaand aan het project uitgenodigd om aan een fittest mee te doen. Hierbij wordt gebruikgemaakt van de Groninger Fitheidstest voor Ouderen (GFO). Er worden 8 fitheidstesten aangeboden: handvaardigheid, reactietijd, knijpkracht, beenkracht, schouderlenigheid, lage rug en hamstringslenigheid, uithoudingsvermogen, dynamische balans. Uit deze test blijkt hoe fit de senioren zijn en welke bewegingsadviezen er nodig zijn. Bovendien motiveert u met de fittest deelnemers om deel te nemen aan het introductieprogramma. Om die motivatie levend te houden, moet snel worden overgegaan tot de volgende fase. 3. Bewegingsintroductieprogramma Gedurende twaalf weken krijgen de deelnemers een veelzijdig aanbod van sportieve activiteiten. Dit veelzijdig aanbod is beschreven in het GALM handboek. Iedereen kan deelnemen aan de activiteiten. De groepen van maximaal twintig personen komen wekelijks een uur bij elkaar. Op een ontspannen manier komen deelnemers in aanraking met sport en bewegen. Naafloop wordt koffie/thee gedronken voor het verstevigen van de sociale contacten. 4. Evaluatie en advies Na het introductieprogramma wordt GALM geëvalueerd. De deelnemers krijgen advies over het voortzetten van de activiteiten. 3 / 8

4 5. Bewegingsvervolgprogramma Het gros van de deelnemers kiest ervoor om mee te doen aan het dertig weken durende vervolgprogramma. Ook hier staat het plezier in bewegen voorop. Net als in de introductieperiode krijgen de senioren een gevarieerd sportaanbod. De focus ligt in dit programma daarnaast op het verbeteren van de conditie en het aanleren van diverse vaardigheden. 6. Fittest 2 Een kleine anderhalf jaar na de start van GALM krijgen de senioren een tweede fittest. Deze test laat zien wat de veranderingen in motorische fitheid zijn. 7. Continuering van beweeggedrag Het doel van GALM is gedragsverandering. Maar dat is een langdurig en intensief proces. Daarom moeten senioren die actief zijn geworden hun actieve leefstijl kunnen voortzetten. Al voor de start en tijdens het hele GALM-project worden dan ook maatregelen genomen voor het structureel onderbrengen van de GALM groepen. Denk bijvoorbeeld aan sportverenigingen, Stichting Welzijn Ouderen en omniverenigingen Samenwerking De onderstaande actoren werken in wisselende combinaties samen in lokale GALM projectgroepen. Een lokale GALM projectgroep bereidt het GALM project voor, stelt vast in welke wijk ouderen worden benaderd, zoekt een sport locatie en lesgevers, zorgt voor de benadering en het organiseren van fitheidstesten en zorgt voor de benodigde cofinanciering. - regioconsulenten GALM, werkzaam bij provinciale Sportservice Instituten en Huizen voor de Sport- lesgevers lokale GALM groepen (zzp er) - gemeente ambtenaren op afdelingen Sport, Welzijn, Gezondheid, Ouderen - Gemeentelijke Gezondheidsdiensten (GGD en) - Lokale Stichtingen Welzijn Ouderen - Lokale sportverenigingen, waaronder gymnastiek verenigingen KNGU - gezondheidscentra/ huisartsen / fysiotherapie praktijken - fitnesscentra /zwembaden - ouderenbonden - thuiszorginstellingen Duur en intensiteit Duur en intensiteit - de totale looptijd van de interventie (start-eind): 15 maanden - de frequentie is een wekelijkse groepsbijeenkomst in een sportzaal - de duur van de wekelijkse groepsbijeenkomst is 80 minuten (60 minuten beweegprogramma, 20 minuten koffie en thee drinken) De intensiteit van het GALM programma voldoet aan de richtlijnen van de American College of Sports Medicine (1998) voor het verbeteren van het cardiorespiratoire uithoudingsvermogen van ouderen. Dit wordt bevestigd door het promotieonderzoek van dr J. de Jong, die met behulp van hartslagmeters die deelnemers tijdens GALM lessen hebben gedragen, heeft aangetoond dat 6% van de lest?d een lichte intensiteit, 33% van de lestijd een matige intensiteit en 61% van de lestijd een hoge intensiteit had. Opzet van de interventie Duur en intensiteit - de totale looptijd van de interventie (start-eind): 15 maanden - de frequentie is een wekelijkse groepsbijeenkomst in een sportzaal - de duur van de wekelijkse groepsbijeenkomst is 80 minuten (60 minuten beweegprogramma, 20 minuten koffie en thee drinken) De intensiteit van het GALM programma voldoet aan de richtlijnen van de American College of Sports Medicine 4 / 8

5 (1998) voor het verbeteren van het cardiorespiratoire uithoudingsvermogen van ouderen. Dit wordt bevestigd door het promotieonderzoek van dr J. de Jong, die met behulp van hartslagmeters die deelnemers tijdens GALM lessen hebben gedragen, heeft aangetoond dat 6% van de lest?d een lichte intensiteit, 33% van de lestijd een matige intensiteit en 61% van de lestijd een hoge intensiteit had. Locatie en uitvoerders De onderstaande actoren werken in wisselende combinaties samen in lokale GALM projectgroepen. Een lokale GALM projectgroep bereidt het GALM project voor, stelt vast in welke wijk ouderen worden benaderd, zoekt een sport locatie en lesgevers, zorgt voor de benadering en het organiseren van fitheidstesten en zorgt voor de benodigde cofinanciering. - regioconsulenten GALM, werkzaam bij provinciale Sportservice Instituten en Huizen voor de Sport- lesgevers lokale GALM groepen (zzp er) - gemeente ambtenaren op afdelingen Sport, Welzijn, Gezondheid, Ouderen - Gemeentelijke Gezondheidsdiensten (GGD en) - Lokale Stichtingen Welzijn Ouderen - Lokale sportverenigingen, waaronder gymnastiek verenigingen KNGU - gezondheidscentra/ huisartsen / fysiotherapie praktijken - fitnesscentra /zwembaden - ouderenbonden - thuiszorginstellingen Locaties: GALM wordt uitgevoerd in een binnenlocatie (sporthal/gymzaal) zo dicht mogelijk in de buurt waar de deelnemers wonen. Deze locaties zijn makkelijk bereikbaar voor de deelnemers en de activiteit kan altijd doorgang vinden ongeacht het weer. Overdraagbaarheid Ondersteuning GALM is een laagdrempelig bewegingsstimuleringsprogramma. Daarom is er voor gekozen om het GALM project dichtbij de ouderen in de buurt uit te voeren. Een lokale aanpak dus. De sportconsulenten ouderen van de Sportservicekantoren en Huizen voor de Sport, die de uitvoering van GALM in samenwerking met de gemeente lokaal begeleiden werken zelfstandig. Op de achtergrond ondersteund door het landelijk GALM-team kunnen zij werkmappen, video s en handboeken gebruiken om hun gemeente te adviseren en ondersteunen bij het opzetten en uitvoeren van GALM. Als een gemeente een GALM-project wil starten wordt door de sportconsulent ouderen een projectgroep opgericht. Deze bestaat naast een medewerker van de gemeente en de regionale GALM-consulent uit leden van de Stichting Welzijn Ouderen, overkoepelende sportverenigingen, de GGD en ouderenbonden. Binnen deze partnerorganisaties kunnen vrijwilligers aangesteld en accommodaties geregeld worden. De docenten van de groepen krijgen een driedaagse GALM-scholing. Als basis hebben zij een afgeronde ALO- of CIOS opleiding. Het is bovendien van belang dat ze ervaringen en affiniteit hebben met het lesgeven aan ouderen. De focus bij de driedaagse opleiding ligt op gedragsverandering en psychische en fysieke aspecten van het ouder worden. Hoe ga je om met inactieve senioren? Wat verandert er fysiek en psychologisch bij het ouder worden? De nadruk ligt op de omgang met senioren die weinig of geen sportervaring hebben. Sommige deelnemers hebben bijvoorbeeld nog nooit een sporthal van binnen gezien. De docenten moeten de groepen goed kunnen begeleiden en weten aan welke informatie en adviezen de senioren behoefte kunnen hebben. Tijdens de opleiding komen ook de introductieactiviteiten aan bod. Een groep heeft maximaal twintig deelnemers, dus een gymzaal is voldoende. Het is de bedoeling dat een GALM-project kostendekkend kan draaien vanaf het introductieprogramma. Het is gebruikelijk dat deelnemers een bijdrage leveren. Gemiddeld betalen zij drie euro per les. Met deze bijdrage kan de docent en de huur van de zaal en, als er geld over is, extra spelmateriaal betaald worden. 5 / 8

6 Handleiding GALM werkmap Kwaliteitsbewaking De kwaliteitsbewaking van het GALM project bestaat uit de volgende onderdelen: - jaarlijks screening van uitgevoerde lokale GALM projecten (screening op het insluiten van de juiste deelnemers) - jaarlijkse evaluatie van fitheidseffecten van GALM projecten (vergelijken van voor- en nametingen) - evaluatie van deelnemers - evaluatie van ervaringen van lesgevers - evaluatie van ervaringen van gemeenten en instellingen Materialen o Handleiding o Stappenplan o Projectbeschrijving o Marketing materialen (flyers, posters, etc.) o Les-/ cursusmateriaal o Website o Deelnemers tevredenheidonderzoek o Effect-evaluatie Er zal een totaaloverzicht worden samengesteld van alle genoemende materialen bij de indiening van de onderbouwing van GALM Implementatie Randvoorwaarden Draagvlak Deskundigheid Bereik Locaties Aantal deelnemers Ervaringen met de uitvoering Referenten 6 / 8

7 Referenten Naam en functie adres telefoonnummer Uitspraak van de persoon over kwaliteit van de interventie / het aanbod Naam organisatie Type organisatie Website Referent 2 Naam en functie adres telefoonnummer Uirspraak van de persoon over kwaliteit van de interventie / het aanbod Naam organisatie Type organisatie Website 7 / 8

8 Kosten en uren Kosten en uren Toelichting op kosten en uren Bijlage / 8