Sectoroverstijgende pilots taal en rekenen Pilot Scheemda: aansluiting po-vo. PILOT 1.1 TAAL EN REKENEN SCHEEMDA Nr. 9. Bron:

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Sectoroverstijgende pilots taal en rekenen Pilot Scheemda: aansluiting po-vo. PILOT 1.1 TAAL EN REKENEN SCHEEMDA Nr. 9. Bron: www.taalenrekenen."

Transcriptie

1 PILOT 1.1 TAAL EN REKENEN SCHEEMDA Nr. 9

2 Wetsvoorstel Een belangrijke stap voor de invoering van de referentieniveaus taal en rekenen is gezet met het aannemen van het wetsvoorstel door de Eerste en Tweede Kamer. Lees meer >> Onderstaand enkele in het oog springende punten naar aanleiding van het voorstel. Rekentoets De staatssecretaris heeft ervoor gekozen om - naast het wiskundeexamen - een aparte rekentoets in het voortgezet onderwijs in te voeren. De argumenten daarvoor zijn dat het wiskunde-examen anders wordt overladen, dat bij wiskunde wel en bij rekenen geen rekenmachine mag worden gebruikt en dat er geen goed zicht is op de compensatiewerking van rekenen op wiskunde. Scholen krijgen de ruimte om zelf te bepalen hoe rekenen een plaats krijgt in het onderwijs. Taal in andere vakken Op verzoek van de Tweede Kamer wordt momenteel door het College van Examens (CVE) onderzocht of het mogelijk is correcte spelling en grammatica bij het centraal examen in de andere vakken mee te laten tellen. Haalbaarheid Wat te doen als een leerling een niveau als 1F niet haalt? Door Cito is een eerste onderzoek naar de haalbaarheid van de referentieniveaus uitgevoerd. Cijfers wijzen uit dat het merendeel van de leerlingen dat van de basisschool komt nu al voldoet aan de normen van 1F. Het onderzoek van Cito kunt u hier downloaden. Betekenis voor doelgroepen Het onderwijs is gebaat bij goede doorlopende leerlijnen voor taal en rekenen. De referentieniveaus maken dat mede mogelijk. Op

3 is op een rij gezet wat het invoeren van deze referentieniveaus betekent voor de verschillende doelgroepen (leerling/ student, ouder, leerkracht, schoolleiding). Lees meer >> Voorbeelden In het onderwijsveld wordt regelmatig de vraag gesteld hoe leraren kunnen bepalen of lestaken en leerlingproducten voldoen aan de referentieniveaus taal en rekenen. Daarom is SLO bezig met het uitwerken van voorbeeldmaterialen voor de verschillende taalniveaus. Momenteel zijn op taalenrekenen.nl voor lezen en schrijven al de nodige voorbeelden te vinden. Ook voor rekenen wordt aan de hand van voorbeelden geïllustreerd wat onder de referentieniveaus wordt verstaan. Op dit moment is voor getallen een voorbeeld van 1F en 1S beschikbaar. Nieuwsgierig? Bekijk dan de taalvoorbeelden en rekenvoorbeelden. Houdt u deze pagina's in de gaten, ze worden regelmatig aangevuld met nieuw materiaal. Relevante documenten Op de site staan onder referentiekader/relevante documenten alle documenten die vanaf het instellen van de 'Expertgroep Doorlopende Leerlijnen Taal en Rekenen' zijn verschenen. U vindt daar onder meer het rapport 'Over de drempels met taal en rekenen', maar ook het 'Referentiekader taal en rekenen' is hier te downloaden. Lees meer >> Oproep SLO wil een aantal portretten samenstellen van scholen die werk maken van taal en rekenen op het snijvlak van twee sectoren, bijvoorbeeld bij de overgang van primair naar voortgezet onderwijs. Bent u als school daarmee bezig, hoe voorzichtig ook, en wilt u dit uitdragen op onze website, neem dan contact op met projectleider Jaco Bron. Deze nieuwsbrief is een uitgave van

4 Toetsen De referentieniveaus rekenen krijgen uiteraard ook hun weerslag in toetsen en examens in het onderwijs. Alleen zo kan worden bekeken én vastgelegd tot welk niveau een leerling zich heeft ontwikkeld. Hieronder vindt u informatie over de manier waarop de referentieniveaus rekenen wettelijk in de officiële toetsen van elke onderwijssector worden verwerkt. Sector po so vo Rekenen Basisscholen worden op termijn verplicht om valide en betrouwbare gegevens per leerling over behaalde eindniveau op te leveren aan de hand van de referentieniveaus. Scholen voor speciaal onderwijs worden op termijn verplicht om valide en betrouwbare gegevens per leerling over behaalde eindniveau op te leveren aan de hand van de referentieniveaus. 1e afname geijkte examens in schooljaar : vmbo-tl en bb/kb, havo en vwo. In 2010 komen er proefafnames van de rekentoets: vmbo-tl, bb/kb, havo en vwo met en zónder wiskunde. Vanaf 2009 zijn er bij Cito diagnostische toetsen gebaseerd op de referentieniveaus beschikbaar. mbo Per augustus 2010: referentieniveaus geldig voor alle in het eerste leerjaar instromende mbo-studenten. Verplichte centrale examens voor niveau 4 mbo vanaf (met landelijke regels over: onderdelen schoolexamens slaag-/zakregeling) Voor centrale examinering van niveau 1 t/m 3 wordt nog een plan opgesteld. Vanaf 2009 zijn er bij Cito diagnostische toetsen bij de referentieniveaus beschikbaar. pabo In 2010 Invoering kennisbasis, -banken en - toetsen. Toetsen continueren totdat vo en mbo het gewenste niveau garanderen. Vanaf schooljaar 2009/2010 aanbod van summercourses.

5 Voorbeelden Momenteel wordt door de onderwijsondersteunende instellingen hard gewerkt aan concrete uitwerkingen van de referentieniveaus voor de onderwijspraktijk. Om u nu alvast een indruk te geven van wat de referentieniveaus taal in de praktijk inhouden, treft u in de linkernavigatie enkele voorbeelden aan. Deze voorbeelden kunnen afkomstig zijn uit een methode, maar ook uit examens, van leraren, enzovoort. Aan meer praktijkvoorbeelden wordt gewerkt. De voorbeelden beschrijven de opdracht voor een leerling, een uitwerking van een leerling, en een beoordelingswijzer van het werk van de leerling. Aansluitend wordt beschouwend ingegaan op de opdracht.

6 1F/1S Schrijven primair onderwijs Algemeen Naam opdracht Opleiding/niveau Een aan gastdocent Primair onderwijs Leerjaar Groep 5/6 (Taal)vaardigheid Taken Taalniveau opdracht Bron Schrijven 1. Correspondentie: 1F: Kan een briefje, kaart of schrijven om informatie te vragen, iemand te bedanken, te feliciteren, uit te nodigen, en dergelijke. 1F: Kan korte, eenvoudige teksten schrijven over alledaagse onderwerpen of over onderwerpen uit de leefwereld. SLO-project inhoudelijk leiderschap en inhoudelijke kwaliteit (Roozen, Paus, Oosterloo). Opdracht Omschrijving opdracht Tijdens het werken aan een thema over tegels hebben de leerlingen zich een aantal lessen verdiept in dit onderwerp. Ze hebben ook een tegelfabriek in de buurt bezocht, waar ze een rondleiding kregen en zelf een tegel mochten beschilderen. Hierna staat er een bezoek van de educatief medewerker van het keramiekmuseum op het programma. Als voorbereiding daarop krijgen de leerlingen de volgende opdracht: Schrijf een aan de educatief medewerker van het keramiekmuseum waarin je hem vraagt om informatie. Hij heeft beloofd iedereen terug te schrijven voordat hij bij ons op school komt. Ondersteuning eventueel /bij oefening Lengte product Leraar bespreekt met de leerlingen wat er in de mail moet komen: een inleiding, een kern met de vragen en een afsluiting. Ze geeft aan dat het voor de educatief medewerker ook interessant kan zijn te lezen wat leerlingen inmiddels weten over tegels, dan kan hij daar in zijn antwoord en als hij later op school komt rekening mee houden. Ze bespreekt ook met de leerlingen hoe je hem aanspreekt (het gaat om iemand die je niet kent, een volwassene), dat er een aanhef boven de mail moet komen en een groet aan het eind. Geen lengte-eisen

7 Waarop wordt beoordeeld? De s worden niet beoordeeld. De leerlingen schrijven in tweetallen en bespreken hun mail op: bevat de mail een inleiding, kern met vragen en een slot; bevat de mail informatie over wat de leerlingen zelf al weten; bevat de mail een aanhef aan het begin en een groet aan het eind; wordt de educatief medewerker beleefd aangesproken. Indicatie verwerkingstijd Niet aangegeven Opmerkingen over de opdracht De opdracht kan een schrijftaak op niveau 1F zijn: Leerlingen moeten een schrijven met een verzoek om informatie. Bij het geven van de opdracht heeft de leraar aandacht voor de samenhang (inleiding -kern met de vragen - afsluiting). Afstemming op doel is nog geen kenmerk op 1F; de opdracht is echter wel doelgericht, in een functionele situatie: leerlingen stellen de educatief medewerker vragen zodat hij zich gericht kan voorbereiden op een gastles die hij aan de leerlingen zal geven. Bij het geven van de opdracht heeft de leraar aandacht gehad voor de afstemming op het publiek: de manier waarop de educatief medewerker aangesproken zou moeten worden (de meeste leerlingen blijken hier nog moeite mee te hebben). Over woordgebruik en woordenschat zijn in de opdracht geen uitspraken gedaan; in de mails gebruiken leerlingen enkele malen vaktaalwoorden die ze tijdens het project hebben opgedaan (tegelfabriek, graden, ontwerpen, Delfts blauw, Harlings blauw). Over spelling, interpunctie en grammatica zijn in de opdracht geen uitspraken gedaan. Bij het geven van de opdracht heeft de leraar aandacht voor de leesbaarheid: de mail moet een aanhef en groet en ondertekening bevatten. 1F Schrijven PO Algemeen Naam opdracht Opleiding/niveau Afscheid van de basisschool Primair onderwijs Leerjaar Groep 8 (Taal)vaardigheid Taken (referentiekader Meijerink) Taalniveau Schrijven 4. Vrij schrijven 1F: Kan eigen ideeën, ervaringen, gebeurtenissen en fantasieën opschrijven in een verhaal, in een informatieve tekst of in een gedicht. 1F: Kan korte, eenvoudige teksten schrijven over alledaagse

8 opdracht(referentiekader Meijerink) Bron onderwerpen of over onderwerpen uit de leefwereld. Opdracht en schrijfproducten zijn afkomstig uit onderzoek naar schrijven met peerresponse (Hoogeveen, te verschijnen). Opdracht Omschrijving opdracht Ondersteuning eventueel/bij oefening Stel je voor dat je afscheid neemt van jouw basisschool en terugdenkt aan een gebeurtenis in jouw tijd op de basisschool. Schrijf een verhaal over deze spannende, leuke of droevige gebeurtenis uit die tijd. Het mag een echte gebeurtenis zijn of een gebeurtenis die je verzint. De verhalen komen in een bundel waarin de verhalen van alle klasgenoten worden opgenomen. Zo kunnen ze elkaars verhalen lezen. Het is ook de bedoeling dat leerlingen die volgend jaar in groep 8 zitten deze verhalenbundel te lezen krijgen. Het schrijven van het verhaal wordt over verschillende lessen gespreid, waarbij leerlingen de volgende ondersteuning krijgen: Lees de schrijfopdracht (zie omschrijving hierboven). Let op het gebruik van worden die de tijd aangeven (tijdwoorden, beschrijving met meer woorden, werkwoorden). Zorg voor een flashback in je verhaal om het spannender, leuker of droeviger te maken voor je klasgenoten en de kinderen die volgend jaar in groep 8 zitten. Stel elkaar om de beurt vragen over (werk samen, 5 minuten): - de gebeurtenis waarover je gaat schrijven; - wat je erover gaat schrijven; - de volgorde van de gebeurtenissen in de verhaaltijd van je verhaal (flashback). Schrijf de ideeën voor je verhaal kort op in je werkboekje (werk alleen, 3 minuten). Maak een schema van de volgorde van de gebeurtenissen in de verhaaltijd van jouw verhaal (werk alleen, 2 minuten). Schrijf je verhaal (20 minuten): - gebruik je aantekeningen; - lees tijdens het schrijven terug wat je geschreven hebt en let op woorden die tijd aangeven (tijdwoorden, beschrijvingen met meer woorden, werkwoorden). Zorg ervoor dat de tijdsprongen duidelijk zijn en het verhaal leuker maken. Sla je tekst op en print hem uit. Lees je tekst nog eens helemaal goed door (werk alleen). - Vraag je af of je met woorden duidelijk maakt voor je klasgenoten wanneer iets gebeurt (tijdwoorden, beschrijvingen met meer woorden en werkwoorden). Vraag je af of de volgorde van de gebeurtenissen voor je klasgenoten duidelijk is (tijdsprongen). - Schrijf op waar je tevreden over bent en niet zo tevreden over bent. Leg uit waarom. Bespreek om de beurt jullie teksten (zie verder Waarop wordt beoordeeld? ).

9 lengte product Waarop wordt beoordeeld Geen lengte-eisen Het verhaal wordt met klasgenoten besproken op de volgende punten (deze punten worden gegeven bij de taak): Bespreek om de beurt jullie teksten. Doe dat zo: (16 minuten). Lees de tekst van je klasgenoot. Vertel wat je leuk vindt aan de tekst. Lees waar de schrijver tevreden of niet tevreden over is. Vertel de schrijver of je het eens bent met waar hij tevreden of niet tevreden over is. Leg uit waarom. Geef de schrijver tips hoe de beschrijving van wanneer iets gebeurt (tijdwoorden, beschrijving met meer woorden, werkwoorden) en de volgorde waarin dingen gebeuren (tijdsprongen) beter kunnen. Kijk of je nog plaatsen ziet waar de beschrijving van wanneer en in welke volgorde dingen gebeuren, beter kan.

10 2F schrijven vmbo - Artikel schoolkrant Algemeen Naam opdracht Opleiding/niveau Artikel schoolkrant Vmbo tl/examenopdracht Leerjaar Eind leerjaar 4 Taal(Vaardigheid) Taken Taalniveau opdracht Bron Schrijven 3. Verslagen, werkstukken, samenvattingen, artikelen Kan verslagen en werkstukken schrijven met behulp van een stramien en daarbij informatie uit verscheidene bronnen vergelijken, samenvoegen en samenvatten. Kan onderhoudende teksten schrijven en overtuigen met argumenten. Kan een collage, een krant of muurkrant maken. 2F: Kan samenhangende teksten schrijven met een eenvoudige, lineaire opbouw, over uiteenlopende vertrouwde onderwerpen uit de (beroeps)opleiding en van maatschappelijke aard. Eindexamenopdracht 2006 (gebruikt als oefenopdracht). Opdracht Omschrijving opdracht Doel opdracht Lengte product Waarop wordt beoordeeld Indicatie verwerkingstijd Schrijf voor de schoolkrant een artikel. Maak duidelijk hoe groot het probleem is met betrekking tot het klimaat. Zet je gegevens in een logisch volgorde, probeer de lezer te overtuigen van de noodzaak om de auto of brommer te laten staan. Noem een reden waarom fietsen goed is voor het milieu. Informeer de lezer over de discussie binnen je klas, en dat er actie moet komen, roep iedereen op mee te doen aan de jaarlijkse wandeltocht, waar je je moet inschrijven, kosten 5 euro en dat dat geld ingezet wordt voor een irrigatieproject in Afrika om daar de gevolgen van klimaatverandering tegen te gaan. Geef het stuk een titel waarin jouw mening staat, zet je naam eronder en in welke klas je zit. Zie verder Artikel schoolkrant Niet aangegeven Niet in de opdracht aangegeven, maar is een correctievoorschrift beschikbaar: er wordt beoordeeld op inhoud (alle onderdelen uit de opdracht), taalgebruik (spelfouten), en conventies (titel, samenhang, alinea-indeling, enzovoort). Niet aangegeven

11 2F schrijven vmbo - schrijven van persoonlijke brief Algemeen Naam opdracht Opleiding/niveau Het schrijven van een persoonlijke brief en vmbo; kaderberoepsgerichte, gemengde en theoretische leerweg Leerjaar 2 (Taal)Vaardigheid Taken Taalniveau opdracht (Uit referentiekader Meijerink) Bron Schrijven 1. Correspondentie Kan s of informele brieven schrijven en daarbij meningen en gevoelens uitdrukken. 2F: Kan samenhangende teksten schrijven met een eenvoudige, lineaire opbouw, over uiteenlopende vertrouwde onderwerpen uit de (beroeps)opleiding en van maatschappelijke aard. Methode 'Op nieuw niveau' (team vmbo Heerenlanden) Opdracht Omschrijving opdracht Ondersteuning eventueel/bij opdracht Schrijf een persoonlijke brief (of bericht) aan je neef of nicht. Vraag aan je nicht/neef of die het leuk vindt om bij jullie te logeren in de kerstvakantie. Doe voorstellen wat jullie samen kunnen gaan doen en schrijf dat jij het erg leuk zou vinden. Schrijf de brief volgens een stappenplan: 1. Bedenk eerst wat je wil schrijven: hoe gaat het met je neef/nicht (andere familie), hoe gaat het met jou, vraag of je neef/nicht wil komen logeren, wat vinden je ouders daarvan, hoe kan de reis gaan, wat kunnen jullie samen doen, enzovoort. 2. Ga schrijven. 3. Denk bij het schrijven aan: - de aanhef (hallo, beste, enzovoort); - de indeling (inleiding, midden, slot); - dat je je naam eronder zet. 4. Lees het goed door: is het te begrijpen? 5. Verander de volgorde van alinea's als die beter kan. 6. Verbeter spel- en leestekenfouten. 7. Schrijf dan de netversie. Lengte product Waarop wordt beoordeeld Maximaal een A4 Product kan beoordeeld worden aan de hand van de volgende vragen. 1. Staan plaatsnaam en de datum links boven aan de brief? (niet bij ) 2. Is er een passende aanhef gebruikt? 3. Is er een begin (bijvoorbeeld; hoe gaat het met je?) een midden

12 (heb je zin om..., dan kunnen we...) en een slot (mij lijkt het heel leuk als je). 4. Heeft de brief een afzender? 5. Zijn de zinnen begrijpelijk? 6. Zijn voldoende spellingsregels toegepast? 7. Zijn de leestekens voldoende goed gebruikt? 8. Is de brief inhoudelijk overtuigend en geschikt voor het doel (uitnodigen neef/nicht). Opmerkingen over de opdracht Relevante opdracht voor niveau 2F. Valt onder onderwerpen van maatschappelijke aard en leerlingen zijn vaak wel vertrouwd met het uitnodigen van andere kinderen. Leerlingen kunnen kiezen over hoeveel onderwerpen ze schrijven, dat maakt de structurering weer lastiger. Misschien is het beter hier aan te geven dat ze drie onderwerpen kiezen. In principe hoeven leerlingen uit leerjaar 2 nog niet te voldoen aan alle kenmerken van de taakuitvoering van niveau 2F, maar dit is wel een voorbeeld van een opdracht waar in leerjaar 2 goed mee geoefend kan worden.

13 Lezen primair onderwijs - Het Bolswarder tegeltableau Algemeen Naam opdracht Opleiding/niveau Het Bolswarder tegeltableau Basisonderwijs Leerjaar Groep 6 Vak Domein Tekstsoort Werken aan een thema/nederlandse taal Lezen zakelijke teksten Zakelijke teksten: Informatieve tekst Taalniveau tekst Bron Tekstkenmerken: informatie is herkenbaar geordend (per verdieping van het tegeltableau) en die ordening wordt gemarkeerd door kopjes; informatie wordt ondersteund door illustraties; vrij hoge informatiedichtheid voor leerlingen in groep 6; tekst bestaat niet uitsluitend uit alledaagse woorden, er worden veel themagebonden woorden geïntroduceerd; de zinnen zijn vrij kort en eenvoudig qua structuur (bijna uitsluitend enkelvoudige zinnen). De eerste kenmerken uit de opsomming lijken wel bij niveau 1F te passen, de laatste echter niet. De tekst is herschreven voor kinderen. De oorspronkelijke tekst is afkomstig uit: Tichelaar, P.J. & M. Stoter (2005). 400 jaar Fries aardewerk. Steengoed! Franeker: Uitgeverij Van Wijnen, p Context: zie bijlage. Opdrachten Omschrijving opdracht Op welk niveau ligt het geheel van opdracht en tekst? Indicatie van de verwerkingstijd Hoe ging het maken van tegels vroeger, bijna 400 jaar geleden? Leerlingen bekijken een plaat met een tegeltableau van bijna 400 jaar oud. Op dat tegeltableau is een doorsnede van een tegelfabriek te zien. Ze lezen in groepjes een deel van een tekst over het tegeltableau en leggen vervolgens andere groepjes uit waar hun deel van de tekst over gaat. Gezamenlijk krijgen ze op deze manier een beeld van het maken van tegels vroeger. Vervolgens gebruiken ze de informatie om van het tegeltableau een strip te maken: ze plaatsen tekstballonnen bij de verschillende figuren op de afbeelding. Zie voor de lesbeschrijving de bijlage. Nog niet op 1F. Dit heeft vooral te maken met tekstkenmerken en met de ondersteuning die leerlingen bij het lezen krijgen. Ongeveer 60 minuten.

14 2F lezen Vmbo tl - Overheid waarschuwt voor ramp met sms'jes Algemeen Naam opdracht Opleiding/niveau Overheid waarschuwt voor ramp met sms'je Vmbo tl Leerjaar 3 Vak Domein Tekstsoort Taalniveau tekst (tekstkenmerken en onderwerp) Bron Nederlands Lezen zakelijke teksten Informatieve tekst, het alledaagse nieuws in de krant. 2F: Kan informatieve teksten lezen, waaronder schoolboek- en studieteksten (voor taal en zaakvakken), standaardformulieren, populaire tijdschriften, teksten van internet, notities en schematische informatie (waarin verschillende dimensies gecombineerd worden), en het alledaagse nieuws in de krant. Tekstkenmerken 2F De teksten hebben een heldere structuur. Verbanden in de tekst worden duidelijk aangegeven. De teksten hebben overwegend een lage informatiedichtheid en zijn niet te lang. 2F, onderwerp: een niet zo alledaags onderwerp, maar het spreekt leerlingen over het algemeen wel aan. Elsevier (6 april 2007) genoemd als bron van de tekst. Tekst met opdrachten komt van website Nieuwsbegrip van CED. Opdrachten Omschrijving tekstsoort Wat moet de leerling doen? Op welk niveau ligt het geheel van vragen en tekst? Indicatie van de verwerkingstijd Krantenartikel Tekst doorlezen, 10 opgaven maken waarvan er 9 meerkeuze items zijn. Bij opgave 10 moet een samenvatting gemaakt worden. 2F Niet vermeld

15 Getallen 1F/1S Getallen 12 jaar fundament en streef: A. Notatie, taal en betekenis 1 - fundament Toelichting en voorbeelden bij 1 - fundament Toelichting en voorbeelden bij 1 - streef A Notatie, taal en betekenis functioneel gebruiken functioneel gebruiken functioneel gebruiken Uitspraak, schrijfwijze en betekenis van getallen, symbolen en relaties Wiskundetaal gebruiken Uitspraak en schrijfwijze van gehele getallen, breuken, decimale getallen Kunnen koppelen van de uitspraak en schrijfwijze van hele getallen, breuken, kommagetallen (decimale getallen): Hoe schrijf je 'vijftienhonderd' / 'zestig-duizend' in cijfers? Nederland heeft ongeveer 16 miljoen mensen. Hoe schrijf je 'zestien miljoen' in cijfers? Hoe spreek je / 12,95 / 2,5 uit? In het recept staat: nodig voor het beslag: liter melk. Hoe lees je dit voor? Voorbeeld uit een rekenmethode Kunnen koppelen van de uitspraak en schrijfwijze van hele getallen, (samengestelde) breuken en kommagetallen (decimale getallen): Hoe spreek je 5 uit? De bevolkingsteller op de site geeft aan dat er op 14 augustus 2009 om 12 uur precies mensen in Nederland wonen. Hoe spreek je dat getal uit? Hoe spreek je 4 1/3 uit? Hoe kun je deze breuk ook noteren? Voorbeeld uit een rekenmethode

16 Voorbeelden Momenteel wordt door de onderwijsondersteunende instellingen hard gewerkt aan concrete uitwerkingen van de referentieniveaus voor de onderwijspraktijk. Om u nu alvast een indruk te geven van wat de referentieniveaus taal in de praktijk inhouden, treft u in de linkernavigatie enkele voorbeelden aan. Deze voorbeelden kunnen afkomstig zijn uit een methode, maar ook uit examens, van leraren, enzovoort. Aan meer praktijkvoorbeelden wordt gewerkt. De voorbeelden beschrijven de opdracht voor een leerling, een uitwerking van een leerling, en een beoordelingswijzer van het werk van de leerling. Aansluitend wordt beschouwend ingegaan op de opdracht.

Kinderen leren schrijven. www.taalvorming.nl

Kinderen leren schrijven. www.taalvorming.nl Kinderen leren schrijven www.taalvorming.nl Uitgangspunten van taalvorming Taalvorming is een lang bestaande werkwijze die je ook kunt zien als schrijfdidactiek werken vanuit eigen ervaringen samenhang

Nadere informatie

Taal en rekenen ook in het praktijkonderwijs Passende Perspectieven. Flitsbijeenkomst januari 2012 Steunpunt Taal & Rekenen vo Els Leenders

Taal en rekenen ook in het praktijkonderwijs Passende Perspectieven. Flitsbijeenkomst januari 2012 Steunpunt Taal & Rekenen vo Els Leenders Taal en rekenen ook in het praktijkonderwijs Passende Perspectieven Flitsbijeenkomst januari 2012 Steunpunt Taal & Rekenen vo Els Leenders SLO en leerplannen Het referentiekader taal en rekenen Opbouw

Nadere informatie

Naar een referentieniveau Nederlandse taal voor het primair onderwijs

Naar een referentieniveau Nederlandse taal voor het primair onderwijs Ronde 2 Harry Paus & Anita Oosterloo SLO, Enschede Contact: H.Paus@slo.nl A.Oosterloo@slo.nl Naar een referentieniveau Nederlandse taal voor het primair onderwijs 1. Inleiding De commissie Meijerink heeft

Nadere informatie

filmpje bewindslieden (http://www.taalenrekenen.nl/)

filmpje bewindslieden (http://www.taalenrekenen.nl/) SLO oktober 2009 filmpje bewindslieden (http://www.taalenrekenen.nl/) Achtergrond Nederland heeft een goed onderwijssysteem. Maar, er is maatschappelijke zorg over de kwaliteit van het reken- en taalonderwijs.

Nadere informatie

(Vak)teksten lezen in vmbo - mbo - Handleiding

(Vak)teksten lezen in vmbo - mbo - Handleiding (Vak)teksten lezen in vmbo - mbo - Handleiding Aan de slag met lezen in beroepsgerichte vakken Voor de verbetering van leesvaardigheid is het belangrijk dat leerlingen regelmatig en veel lezen. Hoe krijg

Nadere informatie

Leerlingboekje Les 1 en 2 Schrijfopdracht 1 Afscheid van de basisschool

Leerlingboekje Les 1 en 2 Schrijfopdracht 1 Afscheid van de basisschool Leerlingboekje Les 1 en 2 Schrijfopdracht 1 Afscheid van de basisschool Conditie 1 M. Hoogeveen Leren schrijven met peer response, SLO, 2012 Waarover gaan de lessen? In deze lessen leer je verhalen schrijven.

Nadere informatie

Leerlingboekje Les 1 en 2. Schrijfopdracht 1 Afscheid van de basisschool. Groep 8

Leerlingboekje Les 1 en 2. Schrijfopdracht 1 Afscheid van de basisschool. Groep 8 Leerlingboekje Les 1 en 2 Naam: Schrijfopdracht 1 Afscheid van de basisschool Groep 8 Leren schrijven met peer response Tekst: M. Hoogeveen Illustraties: S. Loenen SLO, 2018 1 Waarover gaan de lessen?

Nadere informatie

Doorlopende leerlijnen taal

Doorlopende leerlijnen taal 31 Doorlopende leerlijnen taal Doorlopende leerlijnen taal Concretisering van de referentieniveaus In januari 2008 bood de Expertgroep Doorlopende leerlijnen taal en rekenen haar rapport Over de drempels

Nadere informatie

NOT 24 januari 2013 Taal en rekenen, de basis versterkt! Ria van de Vorle (SLO)

NOT 24 januari 2013 Taal en rekenen, de basis versterkt! Ria van de Vorle (SLO) NOT 24 januari 2013 Taal en rekenen, de basis versterkt! Ria van de Vorle (SLO) Inhoud: taal en rekenen de basis versterkt! Wat vooraf ging Wat zijn referentieniveaus? Referentieniveaus taal Referentieniveaus

Nadere informatie

Werken aan onderwijskwaliteit. Referentieniveaus Taal. Mienke Droop, Heleen Strating, EN Gert Gelderblom, PO-Raad

Werken aan onderwijskwaliteit. Referentieniveaus Taal. Mienke Droop, Heleen Strating, EN Gert Gelderblom, PO-Raad Werken aan onderwijskwaliteit met de Referentieniveaus Taal Mienke Droop, Heleen Strating, EN Gert Gelderblom, PO-Raad Taal Invoeren van referentieniveaus leidt tot verlaging van het niveau, omdat men

Nadere informatie

Schrijftaal - Studiewijzer 1. Studiewijzer bij de 1e druk

Schrijftaal - Studiewijzer 1. Studiewijzer bij de 1e druk Schrijftaal - Studiewijzer 1 Studiewijzer bij de 1e druk 2 Schrijftaal - Studiewijzer Inhoud 1 Werken met Schrijftaal 3 2 Niveau en opleiding 5 3 Examen Schrijven en Taalvaardigheid 5 Schrijftaal - Studiewijzer

Nadere informatie

De Referentieniveaus Taal. BAVO Eemlanden 14 maart 2012

De Referentieniveaus Taal. BAVO Eemlanden 14 maart 2012 De Referentieniveaus Taal BAVO Eemlanden 14 maart 2012 2 Wat komt aan de orde? Aanleiding tot de referentieniveaus Wat zijn referentieniveaus? Status en ontwikkelingen rond de referentieniveaus Referentieniveaus

Nadere informatie

De Taalbrug: 2F van vmbo naar mbo. De doorlopende leerlijn Nederlands

De Taalbrug: 2F van vmbo naar mbo. De doorlopende leerlijn Nederlands Hoe motiveer je docenten om mee te doen? Hoe beoordeel je de vaardigheden? Hoe maak je de beschrijvingen van het rapport Over de drempels met taal werkbaar? Hoe zorg je ervoor dat leerlingen betrokken

Nadere informatie

ROUTE 2F, Nederlands voor niveau 2F

ROUTE 2F, Nederlands voor niveau 2F ROUTE 2F, Nederlands voor niveau 2F Schrijfvaardigheid * Kan samenhangende teksten schrijven met een eenvoudige, lineaire opbouw, over uiteenlopende vertrouwde onderwerpen uit de (beroeps)opleiding en

Nadere informatie

Taalontwikkelend lesgeven en het referentiekader taal

Taalontwikkelend lesgeven en het referentiekader taal Taalontwikkelend lesgeven en het referentiekader taal Weblecture LEONED Utrecht 14 november 2012 Bart van der Leeuw, SLO Taalontwikkelend lesgeven en het referentiekader taal Inhoudsopgave van het college

Nadere informatie

Referentiekaders. Doorlopende leerlijn Taal en Rekenen (Meijerink) 2. Station en de referentiekaders 6

Referentiekaders. Doorlopende leerlijn Taal en Rekenen (Meijerink) 2. Station en de referentiekaders 6 Referentiekaders Doorlopende leerlijn Taal en Rekenen (Meijerink) 2 Station en de referentiekaders 6 1 Doorlopende leerlijnen Taal en Rekenen (Commissie Meijerink) Een beknopte samenvatting/ de belangrijkste

Nadere informatie

NT2 en de referentie-niveaus

NT2 en de referentie-niveaus NT2 en de referentie-niveaus Klik Studiedag om de Remediaal ondertitelstijl van het model te bewerken 25 maart 2011 Schooljaar 2010-2011 Verplichting aan scholen om taalvaardigheid van leerlingen op niveau

Nadere informatie

Lezen. Doelgroep Lezen. Omschrijving Lezen

Lezen. Doelgroep Lezen. Omschrijving Lezen Lezen Het programma is met name geschikt voor groepen waarin grote niveauverschillen bestaan en voor leerlingen die het gewone oefenen met teksten niet interessant meer vinden. Doelgroep Lezen Muiswerk

Nadere informatie

Referentieniveaus en doorlopende leerlijnen VO-MBO. Jan van Weerden Hoofd Research POVO

Referentieniveaus en doorlopende leerlijnen VO-MBO. Jan van Weerden Hoofd Research POVO Referentieniveaus en doorlopende leerlijnen VO-MBO Jan van Weerden Hoofd Research POVO Overzicht Referentieniveaus: aanleiding Doorlopende leerlijnen DLL De diagnostische toetsen Vooronderzoek: opzet en

Nadere informatie

Gedocumenteerd schrijven Schrijfopdracht klas 2. Brainstorm maak hieronder je brainstorm inzichtelijk

Gedocumenteerd schrijven Schrijfopdracht klas 2. Brainstorm maak hieronder je brainstorm inzichtelijk Gedocumenteerd schrijven Schrijfopdracht klas 2 Wat? Datum? Aftrek punten paraaf? Hoofdvragen & deelvragen - ½ punt Bronnen (2 verscheidene) - 1 punt 1 e versie - 2 punten Beoordeling (klasgenoot) - ½

Nadere informatie

Doorlopende leerlijnen Nederlands (PO - havo/vwo) 2011

Doorlopende leerlijnen Nederlands (PO - havo/vwo) 2011 Doorlopende leerlijnen Nederlands ( - havo/vwo) 2011 De samengevatte kerndoelen en eindtermen in samenhang met de referentieniveaus taal Domein 1. Leesvaardigheid Nr. 4: Informatie achterhalen in informatieve

Nadere informatie

Ronde 8. Referentiekader taal: hoe werkt dat? 1. Inleiding. 2. Wat is het Referentiekader taal?

Ronde 8. Referentiekader taal: hoe werkt dat? 1. Inleiding. 2. Wat is het Referentiekader taal? Ronde 8 Theun Meestringa & Bart van der Leeuw SLO, Enschede Contact: t.meestringa@slo.nl b.vanderleeuw@slo.nl Referentiekader taal: hoe werkt dat? 1. Inleiding Het Nederlandse Ministerie van Onderwijs,

Nadere informatie

Nederlands ( 2F bb kb/gl/tl )

Nederlands ( 2F bb kb/gl/tl ) Einddoelen Nederlands Nederlands ( 2F bb kb/gl/tl ) vmbo bovenbouw = CE = Basis = SE = Varieert per bb/kb/gt-leerweg en varieert ook door de keuze voor papieren of digitaal examen. Zie Syllabus 2014. Leesvaardigheid

Nadere informatie

Randvoorwaarden In les 2 hebben leerlingen individueel een computer met internet nodig. Alternatief: leerling voert les 2 thuis uit.

Randvoorwaarden In les 2 hebben leerlingen individueel een computer met internet nodig. Alternatief: leerling voert les 2 thuis uit. Brief over Annie M.G. Schmidt Schrijf een overtuigende brief aan een basisschool Korte lesomschrijving De lessen Advies over Annie M.G. Schmidt gaan over Nederlands bekendste kinderboekenschrijfster. Leerlingen

Nadere informatie

Inhoud. 1. Introductie Nederlands... 3

Inhoud. 1. Introductie Nederlands... 3 Functieopdracht Nederlands - Operator A en B Inhoud 1. Introductie Nederlands... 3 2. Opdrachten... 5 Opdracht 1. Verschillende meningen... 5 Opdracht 2. Luisteren naar een vergadering... 7 Opdracht 3.

Nadere informatie

PORTFOLIO NEDERLANDS NAAM: OPLEIDING: KLAS: Portfolio Nederlandse taal, deel 1 Versie 11-07-13 Pagina 1

PORTFOLIO NEDERLANDS NAAM: OPLEIDING: KLAS: Portfolio Nederlandse taal, deel 1 Versie 11-07-13 Pagina 1 PORTFOLIO NEDERLANDS NAAM: OPLEIDING: KLAS: Portfolio Nederlandse taal, deel 1 Versie 11-07-13 Pagina 1 Het portfolio voor de Nederlandse taal bestaat uit de volgende onderdelen: - Inleiding - Algemeen

Nadere informatie

Hoe maak ik een instellingsexamen Nederlands? s-hertogenbosch, 27 november 2018 Charlotte Jacobs

Hoe maak ik een instellingsexamen Nederlands? s-hertogenbosch, 27 november 2018 Charlotte Jacobs Hoe maak ik een instellingsexamen Nederlands? s-hertogenbosch, 27 november 2018 Charlotte Jacobs Voorstellen/ kennismaken Examens in het MBO Centrale examens: CvTE is verantwoordelijk voor de uitvoering

Nadere informatie

Schrijfopdracht 5: Zijn vrienden het altijd eens?

Schrijfopdracht 5: Zijn vrienden het altijd eens? Leerlingboekje Les 9 en 10 Naam:. Schrijfopdracht 5: Zijn vrienden het altijd eens? Groep 7 Leren schrijven met peer response Tekst: M. Hoogeveen, A. van Gelderen, A. Wijnbergh Illustraties: V. van Asperen

Nadere informatie

Basisarrangement. Groep: AGL fase 1 Leerjaar 1 Vak: Nederlandse taal. 5x per week 45 minuten werken aan de basisdoelen

Basisarrangement. Groep: AGL fase 1 Leerjaar 1 Vak: Nederlandse taal. 5x per week 45 minuten werken aan de basisdoelen Basis Groep: AGL fase 1 Leerjaar 1 Vak: Nederlandse taal 5x per week 45 minuten werken aan de basisdoelen Deviant methode leer/werkboek VIA vooraf op weg naar 1F. De 8 thema s in het boek hebben terugkerende

Nadere informatie

Huiswerk Spreekbeurten Werkstukken

Huiswerk Spreekbeurten Werkstukken Huiswerk Spreekbeurten Werkstukken - 2 - Weer huiswerk? Nee, deze keer geen huiswerk, maar een boekje óver huiswerk! Wij (de meesters en juffrouws) horen jullie wel eens mopperen als je huiswerk opkrijgt.

Nadere informatie

Doorlopende leerlijnen Nederlands (PO - vmbo) 2011

Doorlopende leerlijnen Nederlands (PO - vmbo) 2011 Doorlopende leerlijnen Nederlands ( - vmbo) 2011 De samengevatte kerndoelen en eindtermen in samenhang met de referentieniveaus Domein 1. Leesvaardigheid Nr. 4: Informatie achterhalen in informatieve en

Nadere informatie

CONCEPT. Domein A 1: Lezen van zakelijke teksten. Tussendoelen Nederlands onderbouw vo, vmbo

CONCEPT. Domein A 1: Lezen van zakelijke teksten. Tussendoelen Nederlands onderbouw vo, vmbo Tussendoelen Nederlands onderbouw vo, vmbo Domein A 1: Lezen van zakelijke teksten Subdomein A 1.1: Woordenschat 1.1 vmbo de betekenis van onbekende woorden afleiden uit de context; 1.2 vmbo de betekenis

Nadere informatie

werkblad Scheldeberoep verkennen Veel beroepen hebben met de Schelde te maken. Welk beroep zou jij verder willen verkennen?

werkblad Scheldeberoep verkennen Veel beroepen hebben met de Schelde te maken. Welk beroep zou jij verder willen verkennen? werkblad Scheldeberoep verkennen Veel beroepen hebben met de Schelde te maken. Welk beroep zou jij verder willen verkennen? Noteer ook 2 reservekeuzen: 1. 2. 1. Wat weet je al van dit beroep? Schrijf het

Nadere informatie

CONCEPT. Domein A 1: Lezen van zakelijke teksten. Tussendoelen Nederlands onderbouw vo havo/vwo

CONCEPT. Domein A 1: Lezen van zakelijke teksten. Tussendoelen Nederlands onderbouw vo havo/vwo Tussendoelen Nederlands onderbouw vo havo/vwo Domein A 1: Lezen van zakelijke teksten Subdomein A 1.1: Woordenschat 1.1 h/v de betekenis van onbekende woorden afleiden uit de context; 1.2 h/v de betekenis

Nadere informatie

Verwerkingsopdrachten bij boeken VMBO B/K/T Klas 2. Versie 2013/2014

Verwerkingsopdrachten bij boeken VMBO B/K/T Klas 2. Versie 2013/2014 Verwerkingsopdrachten bij boeken VMBO B/K/T Klas 2 Versie 2013/2014 Voorwoord Je hebt van je docent Nederlands de opdracht gekregen een boek te lezen. Als je het boek uit hebt, maak je een van de onderstaande

Nadere informatie

ROUTE 2F, Nederlands voor niveau 2F

ROUTE 2F, Nederlands voor niveau 2F ROUTE 2F, Nederlands voor niveau 2F Schrijfvaardigheid * Kan samenhangende teksten schrijven met een eenvoudige, lineaire opbouw, over uiteenlopende vertrouwde onderwerpen uit de (beroeps)opleiding en

Nadere informatie

Uitleg examen Nederlands kaderberoepsgerichte leerweg

Uitleg examen Nederlands kaderberoepsgerichte leerweg Uitleg examen Nederlands kaderberoepsgerichte leerweg Het examen Nederlands voor de kaderberoepsgerichte leerweg bestaat uit leesteksten en kijk-/luisterteksten (en vaak ook een advertentietekst) waarover

Nadere informatie

Effectieve feedback op schrijfproducten

Effectieve feedback op schrijfproducten Effectieve feedback op schrijfproducten Monica Koster Presentatie conferentie LIST en DENK! 24 maart 2017 Even voorstellen Beoordelen van schrijfvaardigheid Het belang van beoordelen Feedback voor leerkracht

Nadere informatie

Werken met tussendoelen in de onderbouw

Werken met tussendoelen in de onderbouw Laura Punt 2013 Werken met tussendoelen in de onderbouw Interactief lees- en schrijfonderwijs Inhoud Het waarom en het wat van tussendoelen Aansluiting tussen po en vo Werken met tussendoelen Voorbeelden

Nadere informatie

Lesstof overzicht Station vanaf

Lesstof overzicht Station vanaf Lesstof overzicht Station vanaf 2018 complete methode Nederlands vmbo STATION Mondelinge taalvaardigheid Nederlands vmbo KGT 1 Beter gebekt STATION Nederlands vmbo BK 1 Tussen hoofdletter en punt jaar

Nadere informatie

Verbanden 1. Doelgroep Verbanden 1

Verbanden 1. Doelgroep Verbanden 1 Verbanden 1 Rekenen en Wiskunde Verbanden 1 bestrijkt de basisvaardigheden van Verbanden: de verschillende grafische presentaties, zoals tabel, rooster, staafdiagram, cirkeldiagram en grafiek. Doelgroep

Nadere informatie

Leerlijnen en referentieniveaus. SBO-studiedag 11 november 2011 Els Leenders

Leerlijnen en referentieniveaus. SBO-studiedag 11 november 2011 Els Leenders Leerlijnen en referentieniveaus SBO-studiedag 11 november 2011 Els Leenders Wat gaan we doen? Inzicht in de referentieniveaus Een opdracht voor schrijven Wat doet Passende perspectieven? De keuze voor

Nadere informatie

Methodeanalyse Talent

Methodeanalyse Talent Methodeanalyse Talent Wij hebben gekozen voor de methode Talent. Voornamelijk omdat Tessa en Wouter er veel mee hebben gewerkt. Wouter en Tessa hebben wel hele verschillende ervaringen met de methode.

Nadere informatie

Programma van Inhoud en Toetsing (PIT)

Programma van Inhoud en Toetsing (PIT) 2016-2017 Vak: Nederlands Klas: vmbo-tl 2 Onderdeel: Spelling 1 & 2 Digitale methode 1F Spelling: verdubbeling en verenkeling. 1F Spelling: vorming van het bijvoeglijk naamwoord. 1F Werkwoordspelling waarvan

Nadere informatie

Getallen 1 is een computerprogramma voor het aanleren van de basis rekenvaardigheden (getalbegrip).

Getallen 1 is een computerprogramma voor het aanleren van de basis rekenvaardigheden (getalbegrip). Getallen 1 Getallen 1 is een computerprogramma voor het aanleren van de basis rekenvaardigheden (getalbegrip). Doelgroep Rekenen en Wiskunde Getallen 1 Getallen 1 is geschikt voor groep 7 en 8 van de basisschool

Nadere informatie

Referentieniveaus Nederlandse taal

Referentieniveaus Nederlandse taal Referentieniveaus Nederlandse taal Congres ThiemeMeulenhoff Ede 2 februari 2012 Zorg over taal en rekenen Pabo-studenten: onvoldoende taal- en rekenvaardig Internationale onderzoeken: voorzichtige neerwaartse

Nadere informatie

Handleiding. Reken-wiskundemethode voor het primair onderwijs. Katern 1S en 1F

Handleiding. Reken-wiskundemethode voor het primair onderwijs. Katern 1S en 1F I Handleiding Reken-wiskundemethode voor het primair onderwijs Katern 1S en 1F Handleiding bij de katernen 1F en 1S 1 In 2010 hebben de referentieniveaus een wettelijk kader gekregen. Basisscholen moeten

Nadere informatie

Leerlingboekje Les 7 en 8 Schrijfopdracht 4 Hoe maak je een gebruiksvoorwerp?

Leerlingboekje Les 7 en 8 Schrijfopdracht 4 Hoe maak je een gebruiksvoorwerp? Leerlingboekje Les 7 en 8 Schrijfopdracht 4 Hoe maak je een gebruiksvoorwerp? Conditie 1 M. Hoogeveen Leren schrijven met peer response. SLO, 2012 Waarover gaan de lessen? In deze lessen leer je instructies

Nadere informatie

Product Informatie Blad - Taaltoets

Product Informatie Blad - Taaltoets Product Informatie Blad - Taaltoets PIB150-2010-Taaltoets Context In opdracht van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) heeft de Commissie Meijerink onderzoek gedaan naar wat leerlingen

Nadere informatie

Schrijfopdracht 3: Een spannende gebeurtenis op school

Schrijfopdracht 3: Een spannende gebeurtenis op school Leerlingboekje les 5 en 6 Naam:. Schrijfopdracht 3: Een spannende gebeurtenis op school Groep 8 Leren schrijven met peer response Tekst: M. Hoogeveen Illustraties: S. Loenen SLO, 2018 1 Waarover gaan de

Nadere informatie

Nederlands in de BVE 2

Nederlands in de BVE 2 Nederlands in de BVE 2 NEDNB202X Studenten: Opdrachtgever: Jonneke Muilwijk - 0800081 Albeda College locatie Sportlaan Linda Reemst - 0800235 Opleiding Kapper niveau 4 Docent: Mevr. N. de Puit Contactpersoon

Nadere informatie

Diagnostische toetsen. Doorlopende leerlijnen Taal en Rekenen. toetsen bij referentieniveaus

Diagnostische toetsen. Doorlopende leerlijnen Taal en Rekenen. toetsen bij referentieniveaus Diagnostische toetsen Doorlopende leerlijnen Taal en Rekenen toetsen bij referentieniveaus Jan.vanWeerden@cito.nl Hoofd Research PO-VO Ruud.Alers@cito.nl Manager VO Overzicht presentatie Welke toetsen

Nadere informatie

Nederlands ( 2F havo vwo )

Nederlands ( 2F havo vwo ) Tussendoelen Nederlands Nederlands ( 2F havo vwo ) havo/vwo = Basis Leesvaardigheid zakelijke teksten Onderwerpen teksten over alledaagse onderwerpen, onderwerpen die aansluiten bij de leefwereld van de

Nadere informatie

Leerlingboekje les 5 en 6 Schrijfopdracht 3 Een spannende gebeurtenis op school

Leerlingboekje les 5 en 6 Schrijfopdracht 3 Een spannende gebeurtenis op school Leerlingboekje les 5 en 6 Schrijfopdracht 3 Een spannende gebeurtenis op school Conditie 1 M. Hoogeveen Leren schrijven met peer response, SLO, 2010 In deze les leer je: Dat je in verhalen duidelijk kunt

Nadere informatie

Schrijfopdracht 4 Hoe overtuig ik mijn ouder(s)?

Schrijfopdracht 4 Hoe overtuig ik mijn ouder(s)? Leerlingboekje Les 7 en 8 Naam:. Schrijfopdracht 4 Hoe overtuig ik mijn ouder(s)? Groep 7 Leren schrijven met peer response Tekst: M. Hoogeveen, A. van Gelderen, A. Wijnbergh Illustraties: V. van Asperen

Nadere informatie

2F TAKEN SPECIFICATIE EN KENMERKEN week 1 week 2 week 3 week 4 week 5 week 6 week 7 week 8 week 9 week 10 Neemt deel aan discussie en overleg

2F TAKEN SPECIFICATIE EN KENMERKEN week 1 week 2 week 3 week 4 week 5 week 6 week 7 week 8 week 9 week 10 Neemt deel aan discussie en overleg 2F TAKEN SPECIFICATIE EN KENMERKEN week 1 week 2 week 3 week 4 week 5 week 6 week 7 week 8 week 9 week 10 Neemt deel aan discussie en overleg Gesprekken Kan eenvoudige gesprekken voeren over alledaagse

Nadere informatie

Product Informatie Blad - Rekentoets

Product Informatie Blad - Rekentoets Product Informatie Blad - Rekentoets PIB240-2010-Rekentoets Context In opdracht van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) heeft de commissie Meijerink onderzoek gedaan naar wat leerlingen

Nadere informatie

Mieneke Langberg, Nina Boswinkel, SLO Hannelore Veltman, KPC Groep

Mieneke Langberg, Nina Boswinkel, SLO Hannelore Veltman, KPC Groep Mieneke Langberg, Nina Boswinkel, SLO Hannelore Veltman, KPC Groep Programma Korte kennismaking Toelichting doel van Passende perspectieven Over welke leerlingen hebben we het? Keuzes in doelen Inzet van

Nadere informatie

In het vervolg beperken wij ons tot wat met taal te maken heeft.

In het vervolg beperken wij ons tot wat met taal te maken heeft. Pagina 1 van 12 Station en de referentieniveaus De vraag hoe de methode Station omgaat met de referentieniveaus wordt in deze toelichting beantwoord. We geven hierin aan hoe de methode aansluit op die

Nadere informatie

Doorlopende leerlijnen taal: ervaringen met 3 scholen

Doorlopende leerlijnen taal: ervaringen met 3 scholen Ronde 5 Bert de Vos APS, Utrecht Contact: b.devos@aps.nl Doorlopende leerlijnen taal: ervaringen met 3 scholen 1. Over de drempels met taal Het rapport Over de drempels met taal is al ruim een jaar oud.

Nadere informatie

training rekenspecialist Amarantis Bijeenkomst 1, 10 april 2012 Monica Wijers Freudenthal Instituut

training rekenspecialist Amarantis Bijeenkomst 1, 10 april 2012 Monica Wijers Freudenthal Instituut training rekenspecialist Amarantis Bijeenkomst 1, 10 april 2012 Monica Wijers Freudenthal Instituut Rekenen als voorafje Rekenen sommen 1 Rekenen sommen 2 Welke weet u meteen? 12 x 12 412 + 99 Rekenen

Nadere informatie

Enkele rekenexperts, docenten en andere betrokkenen. Rekentoetswijzercommissie voortgezet onderwijs. Expertmeeting rekentoetsen vo

Enkele rekenexperts, docenten en andere betrokkenen. Rekentoetswijzercommissie voortgezet onderwijs. Expertmeeting rekentoetsen vo Uitnodiging Aan Enkele rekenexperts, docenten en andere betrokkenen Van Rekentoetswijzercommissie voortgezet onderwijs Datum 16 maart 2011 Agenda Expertmeeting rekentoetsen vo Datum overleg 12 april 2011

Nadere informatie

Referentieniveaus uitgelegd. 1S - rekenen Vaardigheden referentieniveau 1S rekenen. 1F - rekenen Vaardigheden referentieniveau 1F rekenen

Referentieniveaus uitgelegd. 1S - rekenen Vaardigheden referentieniveau 1S rekenen. 1F - rekenen Vaardigheden referentieniveau 1F rekenen Referentieniveaus uitgelegd De beschrijvingen zijn gebaseerd op het Referentiekader taal en rekenen'. In 'Referentieniveaus uitgelegd' zijn de niveaus voor de verschillende sectoren goed zichtbaar. Door

Nadere informatie

[DIA MET TITEL+COVER HIER]

[DIA MET TITEL+COVER HIER] [DIA MET TITEL+COVER HIER] Bijeenkomst 1 Beter schrijven in alle vakken Programma Aanleiding Schrijven in fasen Oriëntatiefase Opdrachtfase Schrijffase Revisiefase en publicatiefase (bijeenkomst 2) Voorwerk

Nadere informatie

toetsresultaten vmbo en mbo in de regio Den Haag oktober 2011

toetsresultaten vmbo en mbo in de regio Den Haag oktober 2011 TAAL EN REKENEN VAN BELANG toetsresultaten vmbo en mbo in de regio Den Haag oktober 2011 INHOUD Inleiding... 5 Hoofdstuk 1 Resultaten VMBO in de regio Den Haag... 7 1.1 Totaal overzicht van de afgenomen

Nadere informatie

Dwerggras 30, Rotterdam. 1. Schrijf tijdens het kijken dingen op die jou belangrijk lijken. Je hebt dit later nodig.

Dwerggras 30, Rotterdam. 1. Schrijf tijdens het kijken dingen op die jou belangrijk lijken. Je hebt dit later nodig. Les 1: Een Wikitekst schrijven Waarom ga je schrijven: het Jeugdjournaalfilmpje bekijken Bekijk met de klas het Jeugdjournaalfilmpje over koningin Beatrix op www.nieuwsbegrip.nl 1. Schrijf tijdens het

Nadere informatie

Getallen 1 is een programma voor het aanleren van de basis rekenvaardigheden (getalbegrip).

Getallen 1 is een programma voor het aanleren van de basis rekenvaardigheden (getalbegrip). Getallen 1 Getallen 1 is een programma voor het aanleren van de basis rekenvaardigheden (getalbegrip). Doelgroep Rekenen en Wiskunde Getallen 1 Getallen 1 is geschikt voor groep 7 en 8 van de basisschool

Nadere informatie

Lesbeschrijving Nederlands

Lesbeschrijving Nederlands Lesbeschrijving Nederlands Overzicht Leerjaar 1 VOx leerlijn nr. 1 Mondelinge taalvaardigheid Onderdeel nr. 2. Leesvaardigheid Subonderdeel nr. 2.1 Zakelijke teksten Lesnummer 9 Titel van de les Onderdelen

Nadere informatie

PROGRAMMA VAN TOETSING EN AFSLUITING. Vak: Nederlandse taal en literatuur (Netl)

PROGRAMMA VAN TOETSING EN AFSLUITING. Vak: Nederlandse taal en literatuur (Netl) PROGRAMMA VAN TOETSING EN AFSLUITING Vak: Nederlandse taal en literatuur (Netl) Inleiding Voor het vak Nederlands ben je bezig met twee onderdelen: taalvaardigheid en literatuuronderwijs. Voor taalvaardigheid

Nadere informatie

Rekenen van groep 8 naar de brugklas. Herfst, 2012 Bert Claessens (HAN)

Rekenen van groep 8 naar de brugklas. Herfst, 2012 Bert Claessens (HAN) Rekenen van groep 8 naar de brugklas Herfst, 2012 Bert Claessens (HAN) Inhoud Wat vertellen leerkrachten en leraren ons? Wat vertellen de resultaten van leerlingen ons? Wat vertellen de leerlingen ons?

Nadere informatie

BEGRIJPEND LEZEN 1 NEDERLANDS TEKSTSOORTEN EN TEKSTDOELEN

BEGRIJPEND LEZEN 1 NEDERLANDS TEKSTSOORTEN EN TEKSTDOELEN BEGRIJPEND LEZEN 1 NEDERLANDS TEKSTSOORTEN EN TEKSTDOELEN 0 AAN HET EINDE VAN DEZE UITLEG: - Kun je het onderwerp uit een zin bepalen. - Kun je het onderwerp van een tekst bepalen. - Kun je een soort tekst

Nadere informatie

Schrijfopdracht 6 Hoe maak je een gebruiksvoorwerp?

Schrijfopdracht 6 Hoe maak je een gebruiksvoorwerp? Leerlingenboekje les 7 en 8 Naam. Schrijfopdracht 6 Hoe maak je een gebruiksvoorwerp? Groep 8 Schrijven met peerresponse Tekst: M. Hoogeveen Illustraties: S. Loenen SLO, 2018 1 Waarover gaan de lessen?

Nadere informatie

Luisteren 1 gt/h 2 gt 3/4 vmbo

Luisteren 1 gt/h 2 gt 3/4 vmbo Carte Orange 1 gth, 2 gt, 3/4 vmbo ERK-overzicht 1 Luisteren 1 gt/h 2 gt 3/4 vmbo 1 Gesprekken tussen moedertaalsprekers verstaan A2 Kan het onderwerp bepalen van een langzaam en duidelijk gesproken gesprek

Nadere informatie

Uw leerlingen gaan bij het onderdeel Nederlands aan de slag met woorden uit 2017 en jongerentaal.

Uw leerlingen gaan bij het onderdeel Nederlands aan de slag met woorden uit 2017 en jongerentaal. 49 2017 NEDERLANDS INSTRUCTIE Doelen Uw leerlingen gaan bij het onderdeel Nederlands aan de slag met woorden uit 2017 en jongerentaal. Bij het onderdeel Burgerschap leren zij kritisch lezen en bedenken

Nadere informatie

Ko observatielijst/ Kern(tussen)doelen TULE SLO Van November 2006

Ko observatielijst/ Kern(tussen)doelen TULE SLO Van November 2006 1 Ko observatielijst/ Kern(tussen)doelen TULE SLO Van November 2006 Mondeling onderwijs Kerndoel 1 Kerndoel 2 Kerndoel 3 Schriftelijk onderwijs Kerndoel 4 Bijlage kerndoel 4 leestechniek Kerndoel 5 Kerndoel

Nadere informatie

Een overtuigende tekst schrijven

Een overtuigende tekst schrijven Een overtuigende tekst schrijven Taalhandeling: Betogen Betogen ervaarles Schrijftaak: Je mening geven over een andere manier van herdenken op school instructieles oefenlesles Lesdoel: Leerlingen kennen

Nadere informatie

Tekst lezen en vragen stellen

Tekst lezen en vragen stellen 1. Lees de uitleg. Tekst lezen en vragen stellen Als je een tekst leest, kunnen er allerlei vragen bij je opkomen. Bijvoorbeeld: Welke leerwegen zijn er binnen het vmbo? Waarom moet je kritisch zijn bij

Nadere informatie

Leerlingboekje les 11 en 12. Schrijfopdracht 6 Echte vrienden. Groep 7

Leerlingboekje les 11 en 12. Schrijfopdracht 6 Echte vrienden. Groep 7 Leerlingboekje les 11 en 12 Naam Schrijfopdracht 6 Echte vrienden Groep 7 Schrijven met peerresponse Tekst: M. Hoogeveen, A. van Gelderen, A. Wijnbergh Illustraties: V. van Asperen SLO, 2018 1 Waarover

Nadere informatie

De doorgaande lijn, zwakke lezers en de bibliotheek. Kees Broekhof Sardes

De doorgaande lijn, zwakke lezers en de bibliotheek. Kees Broekhof Sardes + De doorgaande lijn, zwakke lezers en de bibliotheek Kees Broekhof Sardes + Agenda Doorgaande lijnen rond lezen Wat zijn zwakke lezers? Welke maatregelen zijn mogelijk? Wat kan de bibliotheek doen? +

Nadere informatie

Luisteren 1 hv 2 hv 3hv

Luisteren 1 hv 2 hv 3hv Carte Orange 1 hv, 2 hv, 3 hv ERK-overzicht 1 Luisteren 1 hv 2 hv 3hv 1 Gesprekken tussen moedertaalsprekers verstaan A2 Kan het onderwerp bepalen van een langzaam en duidelijk gesproken gesprek 2-3-4-5-6-7-8*

Nadere informatie

Beoordeling power-point groep 5

Beoordeling power-point groep 5 Beoordeling power-point groep 5 Leerkracht: Leerling: Onderdeel 2 4 6 8 10 Opmerkingen Titeldia: Duidelijke titel met onderwerp/naam/groep Inhoudsopgave: Puntsgewijs wat ga je behandelen. Plaatjes: Functioneel

Nadere informatie

NEDERLANDS INSTRUCTIE. Doelen. Instructie van de les

NEDERLANDS INSTRUCTIE. Doelen. Instructie van de les 7 2018 NEDERLANDS INSTRUCTIE Doelen Nederlands - Uw leerlingen schrijven een ingezonden brief naar aanleiding van een krantenartikel, een betogende tekst. Burgerschap Uw leerlingen beantwoorden tekstvragen

Nadere informatie

Taal- en rekenbeleid. Acties op vier niveaus

Taal- en rekenbeleid. Acties op vier niveaus Taal- en rekenbeleid Acties op vier niveaus Doorkijk anno maart 2013 De zes schakels TOA Intake taalbewust docent Intensivering rekenen Visie Taal- en rekenbeleid volgen Acties 2013-2014 De zes schakels

Nadere informatie

Inhoud. Voorwoord 6. Inleiding 7

Inhoud. Voorwoord 6. Inleiding 7 Inhoud Voorwoord 6 Inleiding 7 Hoofdstuk 1 Adequaatheid / begrijpelijkheid 10 1.1 OKE 11 1.2 Het schrijven van een zin of enkele zinnen 11 1.3 Het schrijven van een korte tekst 22 1.4 Het schrijven van

Nadere informatie

DE BAAN OP! Een interessant bedrijf kiezen. Inhoud. Doelgroep. Vakgebied. Materialen. Doelen STERKE SCHAKELS

DE BAAN OP! Een interessant bedrijf kiezen. Inhoud. Doelgroep. Vakgebied. Materialen. Doelen STERKE SCHAKELS DE BAAN OP! De jongeren organiseren zelf één of meerdere bedrijfsbezoeken. Ze verzamelen informatie over verschillende bedrijven en op basis hiervan kiezen ze met de hele klas het meest interessante bedrijf

Nadere informatie

Download gratis de PowerPoint rekenen domein getallen:

Download gratis de PowerPoint rekenen domein getallen: Getallen Bron: Examenbladmbo.nl, SYLLABUS REKENEN 2F en 3F vo en mbo, Versie mei 2015 Download gratis de PowerPoint rekenen domein getallen: http://nielspicard.nl/download/powerpoint-rekenen-domein-getallen/

Nadere informatie

TULE inhouden & activiteiten Nederlands. Kerndoel 8. Toelichting en verantwoording

TULE inhouden & activiteiten Nederlands. Kerndoel 8. Toelichting en verantwoording TULE - NEDERLANDS KERNDOEL 8 130 TULE inhouden & activiteiten Nederlands Kerndoel 8 De leerlingen leren informatie en meningen te ordenen bij het schrijven van een brief, een verslag, een formulier of

Nadere informatie

3.3 Schrijfdoel en publiek bepalen In deze paragraaf oefen je met de schrijfstrategieën schrijfdoel en publiek bepalen.

3.3 Schrijfdoel en publiek bepalen In deze paragraaf oefen je met de schrijfstrategieën schrijfdoel en publiek bepalen. EN_interventie_werkboek_niv4_201 27-6-201 15:01 Pagina 125 Fase. Schrijfdoel en publiek bepalen In deze paragraaf oefen je met de schrijfstrategieën schrijfdoel en publiek bepalen. Taalgebruik Als je een

Nadere informatie

Programma van Inhoud en Toetsing (PIT)

Programma van Inhoud en Toetsing (PIT) Onderdeel: Grammatica zinsdelen 1F Grammaticale kennis: onderwerp, lijdend voorwerp, hoofdzin, bijzin, gezegde, persoonsvorm. 1E Grammaticale kennis: meewerkend voorwerp. 2E Grammaticale kennis: bijwoordelijke

Nadere informatie

Nederlands ( 3F havo vwo )

Nederlands ( 3F havo vwo ) Nederlands Nederlands ( 3F havo vwo ) havo/vwo bovenbouw = CE = Verdiepende keuzestof = SE Mondelinge taalvaardigheid Subdomeinen Gespreksvaardigheid Taken: - deelnemen aan discussie en overleg - informatie

Nadere informatie

Werkstuk of verslag. de vormvoorschriften

Werkstuk of verslag. de vormvoorschriften Werkstuk of verslag de vormvoorschriften begeleider: (naam van de docent) het vak waarvoor je het verslag maakt naam en klas van de leerling schooljaar en datum van inleveren 2 Samenvatting Elk onderzoeksverslag

Nadere informatie

Product Informatie Blad - Rekentoets

Product Informatie Blad - Rekentoets Product Informatie Blad - Rekentoets PIB240-2010-Rekentoets Context In opdracht van het Ministeriee van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) heeft de commissie Meijerink onderzoek gedaan naar wat leerlingen

Nadere informatie

Voor ons als leermiddelenontwikkelaars dienden zich twee hoofdvragen aan:

Voor ons als leermiddelenontwikkelaars dienden zich twee hoofdvragen aan: Ronde 6 Paul de Maat & Marianne Molendijk CED-groep Contact: P.demaat@cedgroep.nl M.Molendijk@cedgroep.nl Actueel Schrijven. Teksten leren schrijven bij Nieuwsbegrip 1. Inleiding Schrijven is de moeilijkste

Nadere informatie

Toelichting M-nummers in relatie tot referentieniveaus Meijerink (2F)

Toelichting M-nummers in relatie tot referentieniveaus Meijerink (2F) Toelichting M-nummers in relatie tot referentieniveaus Meijerink 1. Mondelinge Taalvaardigheid 1 1.1. Gesprekken Algemene omschrijving Kan in gesprekken over alledaagse en niet-alledaagse onderwerpen uit

Nadere informatie

Rekenen bij Moderne Wiskunde

Rekenen bij Moderne Wiskunde Moderne Wiskunde Rekenen: een volledig doorlopende leerlijn rekenen voor alle leerjaren en alle niveaus! Rekenen bij Moderne Wiskunde 1 Verplichte rekentoets Vanaf schooljaar 2013/2014 Voor alle leerlingen

Nadere informatie

VMBO-T / Nederlands / 2011 / tijdvak 2

VMBO-T / Nederlands / 2011 / tijdvak 2 VMBO-T / Nederlands / 2011 / tijdvak 2 Voorbeeld van een zakelijke brief: Eigen naam Adres Postcode en plaats Zoektocht T.a.v. de heer Victor Brent Adres Postcode en plaats Geachte heer Brent, Plaats,

Nadere informatie

Handleiding leerkrachten. Eigen strip maken. Kerndoelen: Taal en ict 1x per week 4 tot 5 weken

Handleiding leerkrachten. Eigen strip maken. Kerndoelen: Taal en ict 1x per week 4 tot 5 weken Handleiding leerkrachten Eigen strip maken Doelgroep: Vak: Duur: Midden/bovenbouw Taal en ict 1x per week 4 tot 5 weken Inhoud: Het project wordt uitgevoerd tijdens de taallessen die ingeroosterd zijn.

Nadere informatie

Referentieniveaus rekenen en de overgang van po naar vo. Probleemloos de brug over 16 november 2011 Monica Wijers

Referentieniveaus rekenen en de overgang van po naar vo. Probleemloos de brug over 16 november 2011 Monica Wijers Referentieniveaus rekenen en de overgang van po naar vo Probleemloos de brug over 16 november 2011 Monica Wijers Tafelweb Trek lijntjes tussen sommen die bij elkaar horen en leg uit wat ze met elkaar

Nadere informatie