Eindexamen geschiedenis en staatsinrichting vmbo gl/tl II

Transcriptie

1 De koloniale relatie Indonesië - Nederland + Het Indonesisch-Nederlands conflict Gebruik bron 24, 25, 26 en 27. 2p 18 Vier begrippen over de geschiedenis van de VOC: a factorij b hongi-tochten c monopolie d strafexpedities Welke bron hoort bij welk begrip? Let op! Ieder begrip mag maar één keer gebruikt worden. Bij bron 24 hoort begrip (schrijf letter op). (enz. tot en met bron 27) Gebruik bron 28. 1p 19 Bij welke periode past de bron? A B C D Gebruik bron 29. 2p 20 Geef met twee voorbeelden aan dat de tekst alléén betrekking kan hebben op de tijd van het Cultuurstelsel. Gebruik bron 30. 2p 21 De historicus in de bron is positief over de gevolgen van het Cultuurstelsel voor de Javanen. Maar er zijn ook historici die vinden dat het Cultuurstelsel vooral negatieve gevolgen heeft gehad. Noem met behulp van de bron één positief gevolg van het Cultuurstelsel. Noem zonder de bron één negatief gevolg van het Cultuurstelsel. positief gevolg mét behulp van de bron: negatief gevolg zonder de bron: Gebruik bron 31 en 32. 1p 22 Welke conclusies passen bij de bronnen? A De overheid wil geld verdienen voor de Nederlandse schatkist. De zending wil de Indonesische bevolking tot christenen bekeren. B De overheid wil investeren in specerij-eilanden. De nationalisten willen een christelijke partij oprichten. C De overheid wil meer loon geven aan de koelies. De inheemse onderwijzers willen in Indonesië christelijk onderwijs geven. D De overheid wil minder investeren in plantages. De plantage-eigenaren willen voor zichzelf christelijke gezondheidszorg

2 Gebruik bron 33. 2p 23 De kazerne werd naar Van Heutsz genoemd uit bewondering. Maar er zijn tegenwoordig meer mensen die Van Heutsz juist niet bewonderen. Geef voor beide standpunten een historische verklaring. Toen bewondering, omdat (geef verklaring). Nu vaker geen bewondering, omdat (geef verklaring). 1p 24 Aan het begin van de 20e eeuw begon het Indonesische nationalisme zich steeds sterker te ontwikkelen. Welke maatregel heeft bijgedragen aan deze ontwikkeling? A Afschaffing van de Volksraad en oprichting van desascholen. B Oprichting van desascholen en verbetering van communicatiemiddelen. C Verbetering van communicatiemiddelen en vermindering van het aantal Nederlandse ambtenaren. D Vermindering van het aantal Nederlandse ambtenaren en afschaffing van de Volksraad. Gebruik bron 34. 2p 25 Stel, je moet een werkstuk maken over de Ethische Politiek in Indonesië aan het begin van de 20e eeuw en je vindt deze bron. Volgens je leraar kan de informatie uit de bron zowel betrouwbaar als onbetrouwbaar zijn. Geef voor beide standpunten één argument. betrouwbaar, omdat (geef argument) onbetrouwbaar, omdat (geef argument) Gebruik bron 35. 2p 26 Bij de drie omschrijvingen horen deze drie Indonesische groeperingen: 1 PKI (= Partai Kommunis Indonesia) 2 PNI (= Partai National Indonesia) 3 Sarekat Islam Geef per omschrijving aan welke Indonesische groepering daar bij hoort. Bij omschrijving a hoort Indonesische groepering (vul nummer in). (enz. tot en met omschrijving c) Gebruik bron 36. 2p 27 Leg uit dat gouverneur-generaal De Graeff enerzijds regeringsbeleid moest uitvoeren en anderzijds begrip wilde tonen voor de nationalisten. enerzijds regeringsbeleid uitvoeren, want anderzijds begrip tonen, want - 2 -

3 2p 28 Drie uitspraken over de bezetting van Indonesië door Japan: 1 Soekarno zag in Japan een bondgenoot tegen Nederland. 2 Het KNIL was een grote bedreiging voor het Japanse leger. 3 Indonesië had grondstoffen die van belang waren voor de Japanse wapenindustrie. Geef per uitspraak aan of deze juist of onjuist is. Uitspraak 1 is juist/onjuist (maak een keuze). (enz. t/m uitspraak 3) 1p 29 Enkele gebeurtenissen: 1 het begin van de eerste politionele actie 2 de petitie Soetardjo 3 het akkoord van Linggadjatti 4 de oprichting van de Volksraad Zet de gebeurtenissen in de juiste tijdvolgorde, van vroeger naar later. Eerst, dan, vervolgens en ten slotte (vul nummers in). Gebruik bron 37. 1p 30 Wie of wat bedoelt Drees met internationaal gezien? En waarom? A De Verenigde Staten en de Verenigde Naties, omdat zij Nederland dwongen met de nationalisten te gaan praten over de zelfstandigheid van Indonesië. B De Verenigde Staten en de Verenigde Naties, omdat zij van plan waren te gaan onderhandelen met de nationalisten om zo zelfstandigheid te bereiken. C Engeland en Frankrijk, omdat zij direct na de Japanse capitulatie hadden afgesproken het gezag over Indonesië aan de nationalisten over te dragen. D Engeland en Frankrijk, omdat zij hadden afgesproken de Indonesische nationalisten militaire en economische hulp te gaan bieden. 1p 31 Een paar duizend Nederlandse dienstplichtigen weigerden in 1947 en 1948 dienst te doen in Indonesië. Deze dienstweigeraars werden in Nederland vervolgd. Er waren echter in die tijd ook mensen die pleitten voor eerherstel van de dienstweigeraars. Geef één argument waarom zij vonden dat deze dienstweigeraars eerherstel verdienden. 2p 32 Indonesië en Nederland hanteren ieder een eigen onafhankelijkheidsdatum van Indonesië. Het ene land gaat uit van 17 augustus 1945, het andere land van 27 december Welk land hanteert welke onafhankelijkheidsdatum en welke reden heeft dat land daarvoor? Indonesië hanteert als onafhankelijkheidsdatum (geef datum), omdat (geef een reden). Nederland hanteert als onafhankelijkheidsdatum (geef datum), omdat (geef een reden)

4 Gebruik bron 38. 2p 33 Leg uit waarom minister Van Mierlo van de Nederlandse regering de mensenrechtensituatie in Indonesië aan de orde moest stellen. Geef ook aan waarom president Soeharto wil spreken over excuses. Minister Van Mierlo: mensenrechten, omdat (geef uitleg). President Soeharto: excuses, omdat (geef uitleg)

5 De koloniale relatie Indonesië - Nederland + Het Indonesisch-Nederlands conflict De bronnen 24 tot en met 27 zijn vier beschrijvingen over de tijd van de VOC. bron 24 Wanneer de specerijen op de markt veel geld opbrachten, werd de eilandbewoners opgedragen voor nieuwe aanplantingen te zorgen. De hoeveelheid van die aanplantingen werd van te voren bepaald en elk jaar zond de VOC zijn vloot naar de Molukken om het teveel aan aanplantingen te vernielen. bron 25 Er werden handelsnederzettingen op gunstig gelegen plaatsen gesticht. Die bestonden uit een fort, een haven, wat pakhuizen en woningen. Van hieruit werd handel gedreven met de inlandse bevolking. bron 26 De koning van het eiland gaf aan de Compagnie de verzekering dat alle peper en wilde kaneel die in zijn rijk groeiden aan de Compagnie geleverd zouden worden. Verder zou alle peper geladen worden op schepen van de Compagnie, zonder dat andere landen er iets van zouden krijgen. bron 27 Begin 1621 verscheen de VOC met twaalf schepen voor het grootste eiland van de Banda-eilanden. De bemanning opende het vuur en kreeg de belangrijkste vestiging van het eiland in handen. Duizenden Bandanezen vluchtten naar de bergen. Hun dorpen werden verwoest. De inwoners werden onthoofd

6 bron 28 De belangrijkste exportproducten van Indonesië (in geldwaarde). overige prod. 11% peper 1% koffie 4% thee 4% tin 4% rubber 33% kokos 6% tabak 6% aardolie prod. 10% suiker 21% bron 29 Over economische veranderingen in Indonesië: Weldra schoten de koffiestruiken als paddenstoelen uit de grond, waren er miljoenen suikerrietpluimen en strekten eindeloze indigo-velden en tabakstuinen zich over het land uit. Heel Java was druk in de weer. Zwaar beladen kwamen de zeilschepen van de Nederlandse Handelmaatschappij de haven van Den Helder binnen. In 1831 werd er voor het eerst weer winst gemaakt: ruim honderdduizend gulden. bron 30 Een historicus over het Cultuurstelsel (1985). Hoe zwaar het stelsel op het volksleven drukte is niet meer na te gaan. Maar het staat wel vast dat binnen een tiental jaren de Javaan veel beter leefde dan vroeger. Het bewijs daarvoor is dat het gebruik van zout, een luxe artikel, per hoofd snel toenam. Bovendien kon de Javaan in 1840 gemiddeld drie keer zoveel uitgeven aan textiel en landbouwwerktuigen als in

7 bron 31 Overzicht van de inkomsten (in guldens) voor de Nederlandse overheid in de periode Indonesië koffie suiker kleurstoffen peper bron 32 Een subsidieaanvraag (1850). Toen het Nederlands Bijbelgenootschap bij de Nederlandse overheid om subsidie vroeg voor de oprichting van Javaanse scholen, werd dit geweigerd omdat er te weinig geld voor was. Als de financiële toestand van de overheid zou verbeteren zou de regering het schenken van een bedrag in overweging nemen. bron 33 Ansichtkaart uit Kampen van de Generaal J.B. van Heutsz Kazerne(1950)

8 bron 34 Over het Nederlandse beleid in Indonesië aan het begin van de 20e eeuw. Uit een Nederlands geschiedenisschoolboek (1969): Het meest profiteerde de Indonesische bevolking van maatregelen die getroffen werden ter bestrijding van tropische ziekten als malaria, cholera en huidziekte. Op wat Nederlandse medici in Indonesië presteerden mag met trots worden gewezen. bron 35 Drie omschrijvingen. Omschrijving a: Doel van deze groepering was om het Nederlandse bestuur over Indonesië te beëindigen. Dit probeerde zij onder andere te bereiken door het Maleis als eenheidstaal te gaan gebruiken, een eigen roodwitte vlag in te voeren en een eigen volkslied te gebruiken. Omschrijving b: Deze groepering werd opgericht door Javaanse handelaren. Godsdienstige en economische motieven speelden een rol. Doel van deze groepering was onder andere om elkaar te helpen, het volk te verheffen en het geloof en de vooruitgang te bevorderen. Omschrijving c: Deze groepering leerde de inheemse bewoners hoe ze vakverenigingen moesten oprichten, hoe ze stakingen moesten organiseren en hoe ze revolutionaire acties op touw konden zetten. De leus van deze groepering was: Strijd tegen het verderfelijke kapitalisme. bron 36 Over het opkomende nationalisme in Indonesië. In november 1926 en januari 1927 waren er weer grote opstanden in West-Java en in West-Sumatra. Gouverneur-generaal De Graeff stond welwillend tegenover het nationalisme, maar hij was genoodzaakt de opstanden van de nationalisten met geweld te onderdrukken. Er werden vier doodvonnissen uitgesproken en duizenden gevangenisstraffen opgelegd

9 bron 37 Minister-president Drees over de politionele actie (1947). Binnenkort gaan we overleggen hoe we verder moeten met deze situatie. Daarover ben ik niet erg optimistisch, maar misschien leiden de besprekingen toch tot een positief resultaat. Het zou in ieder geval goed zijn voor de besprekingen wanneer men ons internationaal gezien even met rust zou laten en de besprekingen aan óns zou overlaten. bron 38 In 1995 brengt de Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken, Van Mierlo, een bezoek aan Indonesië. Hij heeft de opdracht gekregen de mensenrechtensituatie in Indonesië aan de orde te stellen. Van Mierlo: Eh wat betreft die ex ex ex. De Indonesische president vraagt: Excuses? Van Mierlo maakt zijn zin verder af: executies