JAARGANG 35 NUMMER 18 6 november 2009

Transcriptie

1 VEERTIENDAAGS INFORMATIELAD VAN HET UNIVERSITAIR MEDISCH CENTRUM ST RADOUD JAARGANG 35 NUMMER 18 6 november 2009 Chronische pijn na borstvergroting Een kwart van de vrouwen die een borstvergroting hebben laten uitvoeren, houdt aan deze cosmetische ingreep chronische pijn over. De pijn doet het positieve effect op de kwaliteit van leven na een borstvergroting teniet. Dit blijkt uit het promotieonderzoek van anesthesioloog/pijnbehandelaar Monique Steegers. Vrouwen die een borstvergroting overwegen, moeten zich terdege afvragen of ze het risico op chronische pijn willen aangaan, zegt Steegers. Joke Groeneveld Monique Steegers ondervroeg 265 vrouwen die een borstvergroting hebben laten uitvoeren. Maar liefst een kwart van de respondenten bleek meer dan twee jaar na de ingreep nog pijn van de operatie te ondervinden. Deze pijn had tot gevolg dat een positief effect op de kwaliteit van leven bij hen achterwege bleef. ij de vrouwen zonder chronische pijn nam de kwaliteit van leven na de borstvergroting wel toe. Het is voor het eerst dat er onderzoek gedaan is naar de ontwikkeling van blijvende pijn als gevolg van een borstvergrotende operatie. Jaarlijks vinden er in Nederland ongeveer 3000 van deze operaties plaats. Het is van groot belang dat artsen aan vrouwen die een borstvergroting overwegen, goede voorlichting Foto: Flip Franssen geven over het risico op chronische pijn na de operatie, aldus Steegers. Je moet je goed afvragen of je dat overhebt voor een cosmetische ingreep. Andere operaties Het hoofddoel van het promotieonderzoek van Steegers was breder: zij wilde nagaan wat de rol is van zenuwschade bij de ontwikkeling van chronische pijn na een operatie. Zij deed niet alleen onderzoek onder vrouwen die een borstvergroting hebben gehad (hierbij worden geen zenuwen beschadigd), maar ook onder patiënten na een hart- of longoperatie en na een operatie in verband met borstkanker. ij een borstkankeroperatie moeten soms ook okselklieren verwijderd worden; zenuwschade is dan onvermijdelijk. Vrouwen die geopereerd zijn aan borstkanker zonder dat er okselklieren zijn weggenomen, hebben 23 procent kans op chronische pijn. Als er wel okselklieren verwijderd zijn, is die kans veel groter, namelijk vijftig procent. Dit verschil kan heel goed verklaard worden door pijn als gevolg van zenuwschade. Maar het betekent ook, dat de helft van de vrouwen, bij wie tijdens een operatie vanwege borstkanker de okselklieren waren weggehaald, géén blijvende pijn ondervindt. Zenuwschade kan dan ook slechts gedeeltelijk een verklaring zijn voor de chronische pijn. Ook andere, deels nog onbekende factoren spelen een rol. Steegers geeft aan dat er meer onderzoek moet komen naar de individuele verschillen in pijnverwerking na een operatie. Chronische pijn na een chirurgische ingreep is een groot probleem. Steegers is dan ook van mening dat anesthesiologen en chirurgen gezamenlijk op zoek moeten naar mogelijkheden om deze pijn zo goed mogelijk te voorkómen. Ze raadt patiënten die na een operatie pijnklachten houden, aan om daarmee naar de huisarts te gaan. Chronische pijn is weliswaar moeilijk te behandelen, maar er zijn wel mogelijkheden, zegt zij. n agina 5 Oud-geneeskundestudent dr. Hugo Tempelman krijgt prestigieuze Martin uber-plaquette agina 7 Jehova s getuigen weigeren bloed, maar stimuleren bloedvrije geneeskunde agina 8 Vrouwen op zoek naar eigen toppositie agina 16 Marcel Olde Rikkert in debat met Midas Dekkers over ouderen en bewegen. Is dat nou zo nodig?

2 radbode eleid inhoud Interview eleid kunst Reportage Maatwerk haalt beste in medewerker naar boven In het project Maatwerk zijn leidinggevende en medewerker actief met elkaar in dialoog. Laat medewerkers zelf met ideeën komen, daar zijn ze veel trotser op. Robin Hood in de tropengeneeskunde Oud-geneeskundestudent dr. Hugo Tempel man werd samen met zijn vrouw gelauwerd met de prestigieuze Martin uber-plaquette. Een idealist, avonturier en aartsoptimist. Vrouwen op zoek naar eigen toppositie Radboud heeft UMC Vrouwennetwerk. Een toppositie kan van alles zijn: van bekwaam clinicus tot topwetenschapper. Het draait erom wat jij graag wil. Het zit hen in het bloed Jehova s getuigen weigeren bloedtransfusies, maar stimuleren daaren tegen bloedvrije geneeskunde. Medici krijgen daar steeds meer belangstelling voor. Niel Steenbergen, Dierglyptieken, 1966, in alle lifthallen van de zuidcorridor. Foto: Jan van Teeffelen 10 Onderzoek De trucs van de tuberkelbacil Jaarlijks een half miljoen nieuwe patiënten en bijna honderdduizend doden door tuberculose. Het UMC St Radboud werkt samen met de universiteit van andung om het tij te keren. Een Indonesische dubbelpromotie. 13 Onderwijs Als ik dood ben, ga ik naar het ziekenhuis Radboud onthulde monument voor overledenen die hun lichaam ter beschikking stelde van de medische wetenschap. Ruim zevenhonderd nabestaanden waren aanwezig. 15 etoog Geert van den rink over het voorkomen van tekorten in de zorg. En verder... Kunst, agenda 2 Nieuwsladder 3 Outreachproject, Spider award 4 In bedrijf: Rondje Heijendaal, reparatorium, Nijmeegs strijkkwartet, Griepprik, Smileys, Mexicaanse griep, ersoonlijk udget 6 Het moment 7 Choose to move, prijzen en benoemingen 11 Column buitenland 13 Mensen, ingezonden 14 I-nieuws 15 Het debat: Marcel Olde Rikkert met Midas Dekkers 16 Misschien zijn ze niet echt opvallend de diermotieven die door Niel Steenbergen bij de lifthallen van de zuidcorridor in het ziekenhuis zijn aangebracht. Maar als men ze heeft gezien, ontkomt men niet meer aan hun verrassende bekoorlijkheid: steeds staan daar, in horizontale stroken, drie, vier, vijf of soms meer gelijke wezens naast elkaar maar per strook veranderend, in hun stapeling van de vloer tot aan het plafond. En zelfs hoger dan dat, want ze gaan er als het ware doorheen tot en met de bovenste verdieping. Deze horizontale stroken met diermotieven worden zo nu en dan afgelost door stroken met zich per strook repeterende plantaardige vormen. Maar of ze nu naar dieren dan wel naar planten neigen, steeds heeft de fantasie van de kunstenaar tot op zekere hoogte de vrije hand gekregen - op voorwaarde dat de referentie naar een of ander dier maar duidelijk bleef. Als geheel vormt de verzameling een rijk dierenpark van zowat stuks, een ware schepping dus die uitdrukking geeft aan de rijkdom van het leven. De uitvoering van de figuratie gebeurt op stroken gepolijste kalksteen van een halve meter breed en vijf centimeter dik. Niel Steenbergen bewerkte het oppervlak met de beitel; zo zorgde hij voor een ruwe achtergrond terwijl de motieven zelf en de overdwarse lijnen tussen de stroken figuratie in glad gemaakte steen, eruit oplichten en een mooi contrast vormen. Deze ambachtelijke decoratie, waar ruim drie jaar aan werd gewerkt, is volkomen geïntegreerd in het gebouw en hoort bij het Radboudziekenhuis, zodanig zelfs dat men ze misschien niet eens meer opmerkt. De Commissie eeldende Kunst heeft daarom, samen met de architect van de nieuwbouw, besloten om bij de afbraak van bedoeld bouwdeel de reliëfs van de slopershamer te redden en ze bij de lifthallen in de nieuwbouw opnieuw in te metselen. Daan Van Speybroeck 2 agenda OECUMENISCHE VIERINGEN 8, 15 en 22 november uur personeelsrestaurant: zondag 8 november, voorganger Jack de Groot, zondag 15 november, voorganger Mies Singendonk en zondag 22 november, voorganger Els Groeneveld. AOG-Heyendael Voor nadere info: UNIT 4, (bijscholing) SVG Unit 4 (bijscholing) van SVG verzorgt bij- en nascholing voor medewerkers en voor externe klanten. Informatie scholingsaanbod: kies dan ijscholing (unit 4) en daarna Scholingen. OVERIG 10 november atiëntenmarkt van uur in de zuidcorridor, tevens suiker-, cholesterol- en bloeddrukmetingen in de centrale hal. 11 november Scholingsavond Acute Zorgregio Oost met als thema Acute sychiatrie. Dit thema staat ook centraal binnen de Acute Zorgregio Oost vanwege het in kaart brengen van de prehospitale keten acute psychiatrie en het doen van aanbevelingen aan het bestuurlijk Regionaal Overleg Acute Zorg. Tijd: uur. laats: Auditorium (route 296). Deelname is gratis, inschrijving is echter noodzakelijk via Karin.vandenberg@azo.nl. Informatie/programma: 10 t/m 13 november 20-jarig jubileum Voorlichtingscentrum in de centrale hal. 13 november NCMLS Seminar Contrast gain control and cortical Trk signaling shape visual acuity. Spreker: dr. Christiaan Levelt, Head Research Group Molecular visual lasticity, Netherlands Institute for Neuroscience, Royal Netherlands Academy of Arts and Sciences, Amsterdam. Tijd: uur in de Colloquiumkamer op de 8e verdieping van het NCMLS gebouw, route 289. Informatie: 26 november NCMLS Seminar Regulation of the development of teeth, hairs and other epidermal appendages. Spreker: prof. Irma Thesleff, DDS, hd. professor of Developmental iology. Research Director Developmental iology rogram. Institute of iotechnology, University of Helsinki, Finland. Tijd: uur in de Colloquiumkamer op de 8e verdieping van het NCMLS gebouw, route 289. Informatie: 26 november Voorlichtingsavond Overgang om uur in het Auditorium (routenummer 296). Aanmelden via secretariaat Gynaecologie, tel Dit kan op alle dagen (m.u.v. woensdag) van uur. 16 t/m 27 november UNICEF-stand in de centrale hal. 2 december Scholingsavond Acute Zorgregio Oost met als thema Rampengeneeskunde. Tijd: uur. laats: Hippocrateszaal, route 77. Deelname is gratis, inschrijving is echter noodzakelijk via Karin.vandenberg@azo.nl. Informatie/programma:

3 beleid Maatwerk haalt beste in medewerker naar boven In het project Maatwerk zijn leidinggevende en medewerker actief met elkaar in dialoog. Samen spreken ze af welke resultaten de medewerker wil bereiken én kijken ze of deze ambities verwezenlijkt worden. Laat medewerkers zelf met ideeën komen, daar zijn ze veel trotser op. Gijs Munnichs De proeftuin van Maatwerk loopt tot eind Daarna wordt geëvalueerd hoe Maatwerk UMC-breed opgepakt wordt. Aan Maatwerk is ook de Radboud Kompas gekoppeld. Op deze persoonlijke intranetpagina kunnen medewerkers reflecteren op hun eigen ontwikkeling, om zo de gesprekken goed voor te bereiden. Ook noteren ze hun afspraken met de leidinggevende en de resultaten daarin. Ongeveer veertig medewerkers doen dit deel van de pilot. RADODe nieuwsladder rof. raat en prof. Lagro-Janssen i n t o p m a c h t i g s t e v r o u w e n Het opinieblad voor vrouwen Opzij heeft een top 100 samengesteld van de invloedrijkste vrouwen van Nederland. Tien machtige vrouwen in tien sectoren. In de top tien van de sector gezondheidszorg staan twee vrouwen uit het UMC St Radboud: prof.dr. Didi raat van Verloskunde & Gynaecologie bekleedt de zevende positie en prof.dr. Toine Lagro van Eerstelijnsgeneeskunde staat op negen. De gehele top 100 staat op Sinds de zomer loopt in het UMC St Radboud het project Maatwerk: het komen tot een volwaardige dialoog tussen leidinggevende en medewerker. Dat klinkt misschien vaag, maar dat is Maatwerk juist niet. In plaats van één jaargesprek te voeren (op zijn best elk jaar), zijn bij Maatwerk medewerker en manager in continue dialoog. Het begint bij het planningsgesprek, waarin de medewerker samen met zijn leidinggevende bespreekt én uiteindelijk afspreekt welke doelen hij of zij wil bereiken. Die moeten natuurlijk aansluiten op het bedrijfsplan van je afdeling, zegt eter Loozen (Concernstaf), projectleider Maatwerk. Ook wordt afgesproken welke ondersteuning de leidinggevende zal bieden. Hierna blijven medewerker en leidinggevende in gesprek over de tussentijdse resultaten. Het proces sluit af met het evaluatie- en beoordelingsgesprek, waarin de leidinggevende en medewerker vaststellen of de gestelde doelen uiteindelijk bereikt zijn. Op die manier draagt Maatwerk concreet bij aan de doorvertaling van eter worden naar de individuele medewerker. Actieve houding Aan de proeftuin van Maatwerk nemen zo n tachtig tot negentig medewerkers en leidinggevenden deel, afkomstig van de afdelingen Verloskunde & Gynaecologie, Urologie, het Lab Geneeskunde en het IWOO. Een externe consultant traint ze in het voeren van de gesprekken. Momenteel hebben ze het planningsgesprek al gehad. rof.dr. Jack Schalken, hoofd Urologisch Research Laboratorium, is erg te spreken over Maatwerk. De oude jaargesprekken leidden vaak niet tot concrete acties, terwijl dat nu juist wel het geval is. Dat is de grootste winst van Maatwerk. Ik heb bijvoorbeeld afgesproken wanneer iemand een project klaar heeft. En met een andere medewerker dat hij bepaalde scholing gaat volgen. Maatwerk betekent dat leidinggevenden meer aansturen op resultaat; medewerkers nemen meer zelf verantwoordelijkheid voor hun werk en loopbaan. Uit een nulmeting in de proeftuin blijkt dat veel medewerkers de huidige jaargesprekken weinig inspirerend vinden. ij Maatwerk is dat anders, omdat het een actieve houding van de medewerker vraagt, zegt Natascha Albrecht, teamleider administratie op de poli Verloskunde & Gynaecologie. Als medewerker neem je zelf het heft in handen. Welke kant wil je op in je werk? ereid je daarom goed voor op de gesprekken. Dan haal je er het beste uit, voor jezelf en je werk. Door Maatwerk ontstaat er een meer gelijkwaardige relatie tussen leidinggevende en medewerker, vindt administratief medewerker Ans feil. Ik heb geleerd duidelijker te verwoorden wat ik écht wil. Ik was geneigd terughoudend te zijn in mijn wensen. Een tip is om ook te vertellen wat je goed vindt gaan in het werk. egin het gesprek daarmee, dan heb je een positief uitgangspunt om verder te praten over je ambities. De kracht van stilte De leidinggevenden en medewerkers zijn in het project gecoacht tijdens echte gesprekken. Zonodig grijpt de trainer in als het gesprek niet goed verloopt. Een valkuil van veel leidinggevenden is dat ze te oplossingsgericht zijn, zegt trainer Corina Minnaar. Als een medewerker ergens mee zit, is het belangrijk eerst te achterhalen wát er precies dwarszit. Schalken heeft de kracht van de stilte ervaren. Door stiltes te laten vallen, laat je medewerkers zelf met ideeën komen over hun werk. Daar zijn ze veel trotser op dan wanneer ik oplossingen aandraag. Aan het eind van Maatwerk wordt het evaluatie- en beoordelingsgesprek gevoerd. Spannend, de baas gaat immers vertellen of je wel of niet goed presteert. Als het goed is, bespreken de manager en medewerker regelmatig hoe het ervoor staat, aldus Minnaar. Zo kun je niet haalbare afspraken en verwachtingen tijdig bijsturen, en kom je bij de evaluatie en beoordeling eigenlijk nooit voor verrassingen te staan. n Informatiebijeenkomst Maatwerk De proeftuin van Maatwerk loopt tot eind Het idee is dat er straks negenduizend Radboudmedewerkers mee aan de slag gaan. Hoe implementeer je dit met succes in het hele UMC? Dat begint met informeren. Op 30 november is er daarom een informatiebijeenkomst in FiftyTwo- Degrees voor alle afdelingshoofden, bedrijfsleiders, directeuren, personeelsadviseurs en OR-leden over Maatwerk. Zij hebben een uitnodiging ontvangen. Onderzoek naar dialoog Alle acht UMC s starten met soortgelijke projecten als Maatwerk. De Universiteit van Amsterdam onderzoekt hoe het met de dialoog gesteld is in de UMC s. Willekeurig worden medewerkers van elk UMC aangeschreven met een vragenlijst. Deze zijn inmiddels verstuurd (dus mogelijk ook naar u). Meedoen is belangrijk, voor de UMC s én voor het wetenschappelijk onderzoek. 3 O p e n d a g C S A v o o r m e d e w e r k e r s Op zaterdag 28 november van tot uur houdt de afdeling Centrale Sterilisatie (CSA) een open dag voor medewerkers om nader kennis te maken met de CSA. De CSA is een ondersteunende afdeling voor de klinische en poliklinische afdelingen van het UMC St Radboud. De voornaamste diensten zijn het reinigen, desinfecteren en steriliseren van medisch instrumentarium, het bevoorraden van afdelingen met steriele materialen. In het bijzonder wordt nauw samengewerkt met de OK s. De open dag biedt een kijkje in de deels vernieuwde CSA-faciliteiten. Aanmelden kan tot uiterlijk twee weken van te voren bij E. Golsteijn, secretariaat CSA, tel , e.golsteijn@sb.umcn.nl. Nieuwe werkplek voor vrijwilligers Sinds 2 november hebben de vrijwilligers centrale hal een andere werkplek. De werkplek achter de receptiebalie vervalt en verhuist naar een andere locatie. Er wordt een Centraal Meldpunt Vrijwilligers opgezet om vrijwilligers actief en meer flexibel in te zetten in de servicedienstverlening. Heeft u een vrijwilliger nodig om een patiënt te begeleiden naar polikliniek, onderzoeksafdeling, kapsalon etc., dan kunt u de aanvraag indienen via nummer Wanneer bezoekers/patiënten van de hoofdingang begeleiding nodig hebben, dan geeft de receptie de aanvraag door aan het Centraal Meldpunt Vrijwilligers. De mogelijkheden voor een bredere inzet van vrijwilligers worden op dit moment onderzocht. Voor alle overige vragen rondom inzet vrijwilligers, neem contact op met Joke Hoop, coördinator vrijwilligers, tel Nieuwe techniek voor uitstrijkjes betrouwbaar Dunnelaagcytologie, een relatief nieuwe manier om uitstrijkjes voor het onderzoek op baarmoederhalskanker te maken, is even betrouwbaar als de huidige A-test. Dit blijkt uit een groot onderzoek onder vrouwen, uitgevoerd door het UMC St Radboud en het Laboratorium voor athologie in Eindhoven. De resultaten staan in het meest recente nummer van JAMA, het tijdschrift van de American Medical Association. De nieuwe techniek levert voordelen op voor de te onderzoeken vrouwen, voor de huisartsen die de uitstrijkjes maken en voor de laboratoria. Het volledige bericht staat op intranet, nieuws, 28 oktober. Vatbaarheid voor schimmelinfecties heeft genetische basis Er zijn twee genetische mutaties gevonden die het risico op schimmelinfecties (candidiasis) vergroten. Ze zijn onafhankelijk van elkaar ontdekt door onderzoeksgroepen van het University College London en het UMC St Radboud in Nijmegen. eide onderzoeken zijn gepubliceerd in The New England Journal of Medicine (29 oktober, on line), het belangrijkste wetenschappelijke tijdschrift voor medisch onderzoek. Het volledige bericht staat op intranet, nieuws, 29 oktober.

4 radbode atiënt veiliger met Outreach De afgelopen twee jaar liep op de afdelingen A30 en A40 het Outreachproject dat beoogt ernstig zieke patiënten vroegtijdig te herkennen en te behandelen. Vanaf 1 november zal dit project geleidelijk over het hele ziekenhuis worden uitgerold. elangrijk daarbij is de cursus ALERT, want zonder goed onderwijs vooraf werkt het niet, zegt anesthesioloog-intensivist ernard Fikkers. Marlies Mielekamp Er waren volgens ernard Fikkers twee redenen om met het Outreachproject te starten. Het is een kwaliteitsverbetering van de patiëntenzorg binnen het UMC St Radboud, en de overheid heeft in het Veiligheid Management Systeem (VMS) tien verbeterpunten aangegeven waarvan vroege herkenning van de ernstig zieke patiënt er één is. Als dit project eind 2010 ziekenhuisbreed is ingevoerd voldoen we aan deze eis. Outreach is onder andere gericht op het vroegtijdig signaleren van verslechtering van patiënten en een verbetering van de communicatie tussen verpleegkundige en arts. Een verpleegkundige meet zes parameters die samen de Modified Early Warning Score (MEWS) vormen. Heeft de patiënt een score van drie of meer dan moet de verpleegkundige de arts waarschuwen. Die kan besluiten het Medical Emergency Team (MET) in te schakelen. Het MET bestaat uit een IC-fellow (een specialist in opleiding tot intensivist), een IC-verpleegkundige, een afdelingsverpleegkundige en een afdelingsarts. De communicatie tussen afdeling en arts verloopt volgens een vast schema (zie kader). Zowel de MEWS als het RSV-systeem zijn vastgelegd op een handig kaartje. Speciaal onderwijsprogramma rojecten om kritiek zieke patiënten vroegtijdig te herkennen lopen al in meerdere Nederlandse ziekenhuizen. Het UMC St Radboud onderscheidt zich door artsen en verpleegkundigen een speciaal gestructureerd onderwijsprogramma aan te bieden dat maandelijks via AOG Heyendael zal worden gegeven: de cursus Acute Life threatening Events - Recognition and Treatment (ALERT). Wij hebben deze Engelse cursus naar Nederland gehaald, vertelt Fikkers. Want je kunt nog zo n goed team hebben, zonder goed onderwijs vooraf werkt het niet. Tot nu toe is de ALERT-cursus vijf keer door twee artsen en twee verpleegkundigen gegeven en tot eind dit jaar is de cursus vol gepland. Het is een multidisciplinaire cursus die een dag duurt en die artsen en verpleegkundigen gezamenlijk volgen, legt Fikkers uit. elangrijk zijn de rollenspellen waarbij we artsen proberen de rol van de verpleegkundige te geven en omgekeerd. Zo hou je elkaar een spiegel voor en krijg je meer begrip voor elkaar. Het was dan ook fijn om te zien dat onze cursus in het veiligheidsproject van de overheid wordt geadviseerd als scholing over vroegtijdige herkenning van kritiek zieke patiënten, vertelt chirurg-intensivist Marion van der Kolk. Weerstand verpleegafdeling Seniorverpleegkundige Trix Terwindt merkte dat er eerst veel weerstand tegen het Outreachproject op A30 was. We hebben het al zo druk werd er gezegd, maar gaandeweg raakte iedereen overtuigd van de meerwaarde van Outreach. Verpleegkundigen vinden het vaak moeilijk om te zeggen dat zij vinden dat de arts moet komen. Met de invoering van Outreach wordt de communicatie directer en dat vraagt om een cultuurverandering. We hebben toen voorgesteld eerst te kijken hoe de pilot zou verlopen. Naarmate men meer routine kreeg, bleek het zelfs tijd te besparen! atiënten en familieleden voelen vaak de onrust van de verpleegkundige over een ernstig zieke patiënt, vult van der Kolk aan. Ze constateren nu dat als die handelend optreedt er ineens een heel team om het bed staat dat met elkaar communiceert en met een plan komt. IC-verpleegkundige Miranda Thoonsen benadrukt dat door het MET een betere samenwerking ontstaat tussen de afdeling en de IC. Van der Kolk: Soms wordt door het MET op de afdeling al een behandeling ingezet die eigenlijk alleen plaatsvindt op de IC. Hoe sneller je handelt hoe beter. In een tijd van krapte aan IC-bedden is ook dat een verworvenheid. n Met de invoering van Outreach wordt de communicatie directer. Foto: Jan van Teeffelen RSV-systeem De communicatie in het Outreachproject tussen arts en verpleegkundige verloopt volgens RSV: Reason, Story, Vital signs en lan. De verpleegkundige stelt zich voor en benoemt het probleem, vertelt opnamedatum, opnamediagnose, relevante medische voorgeschiedenis en benoemt vitale gegevens van de patiënt. In het plan geeft de verpleegkundige aan welke actie hij of zij zou willen ondernemen en vraagt de arts naar zijn of haar voorstel. Spider Award Interactief Dossier Vasculaire Zorg genomineerd Het denkwerk is aan de keukentafel begonnen, zegt internist as redie. Samen met zijn vriend Ron Leunissen, ICT-er bij de medische faculteit, hebben ze er avonden op zitten broeden. Nu dingen de participerende afdelingen met het Interactief Dossier Vasculaire Zorg (ivaz) mee naar de Spider Award, die 5 november, bij het ter perse gaan van deze Radbode, wordt uitgereikt tijdens het ICT-zorgcongres. In het Radboud komen patiënten met chronische hart- en vaataandoeningen op vier plaatsen binnen. ij Neurologie, Cardiologie, Vaatchirurgie en Interne geneeskunde. Op al die plaatsen wordt met ivaz gewerkt. Het ivaz, dat in juni live is gegaan, bestaat uit drie onderdelen. Een patiëntendossier waarin alle gegevens van hart- en vaatpatiënten worden geregistreerd die nodig zijn voor een risicoprofiel en behandeladvies, een online vragenlijst die de patiënt kan invullen en een interactief portaal waar iedere patiënt zijn eigen dossier kan inzien en aanvullen. Aan de hand van risicoprofielen kunnen zowel de hulpverleners als patiënten in één oogopslag zien hoe de vlag erbij hangt. Vergelijkbaar met een stoplicht, waarbij rood de gevarenzone aangeeft. Op basis daarvan krijgen zij behandeladviezen. ij een hoge bloeddruk moet de medicatie bijvoorbeeld worden aangepast, of bij afwijkende vetwaarden en overgewicht krijgt de patiënt het advies meer te bewegen of af te vallen. Eind van het jaar wordt het interactieve deel in gebruik genomen, dan kunnen patiënten ook thuis hun dossier inzien en aanvullen. Als ze bijvoorbeeld invullen dat ze vijf kilo zijn afgevallen, zien ze dat ze niet meer in het rood staan, dat kan heel motiverend werken, weet internist as redie. Je legt de verantwoordelijkheid bij henzelf neer. Ze kunnen ook per vragen stellen. Zoals: Ik krijg hoofdpijn van die nieuwe pillen, is dat normaal? 4 Niet op automatische piloot Hulpverleners krijgen via ivaz behandeladviezen, bovendien weten ze van elkaar wat ze gedaan hebben, want er komt een DF-uitdraai in het Elektronisch atiënten Dossier. Met zo n systeem moet je er wel voor waken dat je niet op de automatische piloot gaat draaien, benadrukt redie. Daarom hebben we wekelijks, met afgevaardigden van de vier betrokken afdelingen, een multidisciplinaire bespreking van de twintig tot veertig nieuwe patiënten in die periode. Circa 80 procent van de adviezen die standaard gegeven worden zijn goed, maar bij zo n 20 procent moeten we nader kijken: die lipidenuitslagen zijn vreemd, wat is er aan de hand? Het systeem is samen met softwareleverancier OmnIT gebouwd en is volgens redie zo om te bouwen naar andere ziekenhuizen. Of naar andere groepen, zoals diabetespatiënten, een kwestie van er andere vragenlijsten aanhangen. JM Op 10 november, in de week van de Chronisch Zieken, presenteren zich circa twintig patiëntenverenigingen in de zuidcorridor bij de hoofdingang. elangstellenden kunnen bij de stand van het Vaatcentrum met een laptop een leefstijlvragenlijst in ivaz invullen. Studenten gaan cholesterol- en suikerwaarden prikken en andere metingen verrichten. ezoekers krijgen - na uitleg van een student - een ivaz-uitdraai en een advies op maat mee naar huis.

5 interview RADODe Robin Hood met een witte jas Oud-geneeskundestudent dr. Hugo Tempelman trok als arts naar Zuid-Afrika en bouwde in township Elandsdoorn een spraakmakend gezondheidscentrum. De kliniek geldt als hét voorbeeld voor effectieve zorg aan hiv- en aidspatiënten. Voor zijn baanbrekende werk wordt Tempelman samen met zijn vrouw op 15 november gelauwerd met de prestigieuze Martin uber-plaquette. Gesprek met een idealist, avonturier en aartsoptimist. Kan het niet? Dat zal ik je wel eens laten zien. p a u l v a n l a e r e Ndlovu Medical Centre heet de kliniek die Hugo Tempelman vijftien jaar geleden in het Zuid-Afrikaanse Elandsdoorn uit de grond stampte. Ndlovu betekent in de Zulu-taal olifant. De naam is een knipoog naar het gelijknamige Nijmeegse studentendispuut waar Tempelman in de jaren tachtig lid van was. Het is ook een stille verwijzing naar de olifantshuid, die hij soms nodig had. Vooral toen hij begin deze eeuw de zorg voor hiv- en aidspatiënten opzette, dwars tegen de heersende politiek in. resident Mbeki ontkende destijds het bestaan van het virus, volkomen ridicuul. Ik werd aan alle kanten afgebrand. De bevolking wist niet meer wat ze moesten geloven. Zijn die aidsremmers nou vergif of niet? Het was heel moeilijk patiënten in ons programma te krijgen en te houden. Tot de eerste resultaten kwamen. Mensen zagen dat hun buurman op sterven na dood was, maar na onze behandeling weer aan het werk kon. Dat maakte indruk. Inmiddels hebben Tempelman en zijn team zo n vijfduizend aidspatiënten en elfduizend hiv-positieven onder hun hoede, en wordt hun model van geïntegreerde primaire gezondheidszorg alom geprezen. 15 november ontvangt hij samen met zijn vrouw Liesje op het internationale cultuur-en wetenschapsfestival EURIADE de Martin uber-plaquette voor de bijzondere wijze waarop ze zich voor de medemens inzetten. Eerdere prijswinnaars waren onder meer de oud-presidenten Michael Gorbatsjov en Richard von Weizsäcker, de artiest Herman van Veen en de activiste tegen vrouwenbesnijdenis Waris Dirie. Waanzinnig om in zo n rijtje te staan. De prijs betekent een geweldige erkenning van ons programma, en het opent wellicht weer nieuwe deuren. Hugo Tempelman onderzoekt een van zijn patiënten. Somalië Werken in de tropen, het idee zit er al vroeg in bij Tempelman. Daarom ben ik geneeskunde gaan studeren. En ik dacht: als je écht iets wil bijdragen, moet je daar werken waar het merendeel van de bevolking geen toegang heeft tot de zorg. Nog tijdens zijn studie geneeskunde vertrekt hij op eigen houtje naar Somalië. Met hulp van de consul slaagt hij erin het land binnen te komen, vergezeld van drie ton aan medicijnen en medisch materiaal. Ik vind dat je altijd moet gaan om wat te brengen. Dat je ook wat leert is mooi meegenomen. Hij ontmoet een Groningse emeritus hoogleraar die daar oogartsen opleidt. Alleen kon hij ze geen uitrusting geven. Daar ga ik voor zorgen, zei ik. Terug in Nederland haalt hij samen met de stichting MEDIC 800 duizend gulden op, waarmee de benodigde apparatuur gekocht kan worden. En vervolgens zorgt hij dat er een ziekenhuis omheen komt te staan. ouwen is een van mijn hobby s. Ik ben daarvoor vier keer teruggegaan naar Somalië. Vandaar dat ik tien jaar over de studie heb gedaan. In 90 studeert hij af. Na een huwelijksreis dwars door Afrika arriveert hij met zijn vrouw Liesje in KwaNdebele, een van de thuislanden van Zuid-Afrika, om daar als arts te gaan werken en zijn opleiding tot tropengeneeskundige te volgen. Het blijft niet bij dokteren. innen een jaar is hij assistent geneesheer-directeur van het ziekenhuis en weer een jaar later bekleedt hij een hoge post op het ministerie van gezondheidszorg. Maar dat blijkt niet zijn stiel. Memo s schuiven is niks voor mij. Ik ben een doener. Niet lullen maar poetsen. ankroet Opnieuw gaat Tempelman naar een plek waar niemand heen wil. Naar Elandsdoorn, een township 200 km ten noordoosten van Johannesburg, waar 140 duizend mensen wonen. Zonder enige medische voorziening. Zijn plan: een huisartsenpraktijk beginnen. Onder het Robin Hood-principe: verdienen aan de rijken, en gratis zorg voor de armen. Dat doe ik eigenlijk nog steeds. Iedereen verklaart hem voor gek. De verwachting is dat hij binnen een jaar bankroet of doodgeschoten is. Maar Tempelman laat zich niet afschrikken. Hij neemt een tweede hypotheek op zijn huis, koopt 40 duizend stenen, en bouwt met lokale mensen een gloednieuwe kliniek. innen een paar maanden na de opening kan hij de toestroom van patiënten niet meer aan en moet er een arts bij. Ook hier kijkt hij verder dan zijn doktersneus lang is. Als een kind met diarree komt, kan ik dat behandelen, maar eigenlijk is het kind ondervoed. Dus heb ik een voedingscentrum opgezet. We hebben nu vier van die units. Daar zien we dagelijks tweehonderd kinderen, die we met hun moeders onderhouden. Om betere voeding te garanderen, begint hij met groentetuinen. En omdat er niet overal voldoende water is, komen er waterprojecten. Dus elke keer geven de problemen en ongelijkheid van die maatschappij een impuls om verder te gaan. ij mij is er geen stop. Tegenwoordig werken er 320 mensen in allerlei projecten die vanuit het Ndlovu centrum gestart zijn. Stigma Hét grote probleem waar Tempelman mee geconfronteerd werd en wordt, is natuurlijk aids. Hij speelt een cruciale rol in het (gewonnen) gevecht om een betaalbare prijs voor aidsmedicijnen en begint een zorgproject voor hiv- en aidspatiënten. Dankzij financiële steun van de Nederlander René Valks kon ik patiënten behandelen. Ook de gemeenschap betrekken we er bij. Want het draait niet louter om behandelen. reventie en therapietrouw zijn net zo belangrijk. Als een van de drie factoren ontbreekt, stopt 5 de trein. Tempelman is zeer tegen aidsklinieken pur sang. Die dragen bij aan het stigma. ovendien hebben die patiënten van veel meer dingen last. Tuberculose, allerlei gekke infectieziekten. Of er speelt een zwangerschap. ovendien willen we de patiënt niet zien wanneer hij ziek is, maar juist ervóór. Daarom is onze aanpak van geïntegreerde gezondheidszorg waanzinnig belangrijk. Want zo kun je hiv-geïnfecteerden vroeg ontdekken. Voorkómen dat mensen positief worden, is natuurlijk het beste. Daarvoor hebben we ons preventieprogramma waarmee we het gedrag proberen te veranderen. Maar dat lukt niet zomaar. Dus proberen we ook hiv-positieven zo vroeg mogelijk op het spoor komen, zodat we het besmettingsgevaar kunnen indammen. Kopiëren ij Ndlovu Medical Centre staan nu 2300 hiv-geïnfecteerden onder behandeling. Inmiddels is er een team van experts, betaald door de Nederlandse overheid, dat het hele zorgsysteem overplant naar andere locaties. We zijn een tweede kliniek begonnen, eveneens in een gebied waar geen medisch zorg was. Daar zijn nu 2200 mensen in behandeling. Naast de patiënten die in behandeling zijn, is meer dan het dubbele in de Wellness Clinic. De derde kliniek is in aanbouw, en voor de vierde hebben we gisteren net het geld gekregen. De situatie is nog steeds dramatisch. In Zuid-Afrika krijgen zo n 900 duizend mensen gratis aidsremmers, maar er zijn tevens een miljoen hiv-positieve mensen zonder toegang tot medicijnen. Via het kopiëren van ons model hopen we steeds meer hiv-positieve mensen te bereiken en te behandelen. Sinds 2007 is Tempelman visiting professor aan de universiteit van Utrecht. Had je het met Nijmegen willen doen? Zeker. Utrecht investeerde er echter eerder in. Maar wanneer het UMC me uitnodigt om college te geven, ga ik daar graag op in. Een van de voordelen van de universitaire contacten is dat de kennis en technieken om je programma te onderbouwen en te beoordelen binnen handbereik zijn. Onlangs zijn onze kliniekuitkomsten geëvalueerd. Daar kwamen wij even goed uit als centra in het westen. Dat hebben we in de bush toch maar mooi voor elkaar gebracht. n

6 A. v in bedrijf 5 ST. ANNASTRAAT MALDEN / MOOK HILIS VAN LEYDENLAAN WUNDTLAAN RENE DESCARTESDREEF COMENIUSLAAN 6 KAITTELWEG Th. CRAANENLAAN MONTESSORILAAN GERARD VAN SWIETENLAAN A. v. v. LEEUWENHOEKLAAN LEEUWENHOEKLAAN 13 GEERT GROOTELEIN ERASMUSLAAN Doorgaand verkeer gestremd, inrijden vanaf St. Annastraat mogelijk Fietspad in beide richtingen (mogelijk met omleiding) THOMAS us rijdt via Houtlaan Haltes Erasmuslaan vervallen DISVELDAD SINOZAAD J. WIERLAAN STRAAT WILLEM NUIJENSLAAN F. NOYONSLAAN MERCATORAD HOUTLAAN F.C. DONDERSLAAN Rondje Heyendaal Reconstructie Werkzaamheden Erasmuslaan 2 tot 13 november Vanaf 2 november is de Erasmuslaan afgesloten voor doorgaand verkeer. Alle gebouwen en afslagen aan de Erasmuslaan blijven bereikbaar, maar alleen via de St Annastraat (en niet vanaf de Heyendaalseweg). De bussen rijden vanaf dat moment om via de Houtlaan. In deze periode wordt het gedeelte van de Erasmuslaan tot aan het Mercatorpad aangepakt. Eerst wordt de riolering aangelegd. Vervolgens wordt het voetpad gemaakt, dat vóór de bibliotheek langs loopt. Fietsers kunnen via het Mercatorpad achter de bibliotheek langs naar de Heyendaalseweg toe. Fietsers die vanaf de Heyendaalseweg komen, kunnen ter hoogte van het Gymnasion oversteken. In deze periode wordt tevens het westelijke deel van de rotonde Heyendaalseweg/Erasmuslaan aangelegd. innenkort wordt ook gestart met de werkzaamheden aan de hilips van Leydenlaan. Het gedeelte Kapittelweg tot Geert Grooteplein zuid is als eerste aan de beurt. Het verkeer wordt via borden omgeleid. Het werk aan de Erasmuslaan en de hilips van Leydenlaan is in het voorjaar van 2010 klaar. Voor actuele informatie kunt u ook kijken op werkzaamheden Anatomie ERASMUSLAAN AGRICOLALAATS Sportvelden Sportvelden Nieuw reparatorium geopend er jaar komen er bij Anatomie zeventig tot tachtig lichamen binnen van mensen die hun lichaam ter beschikking hebben gesteld aan het medisch wetenschappelijk onderwijs en onderzoek. Op 30 oktober is het nieuwe reparatorium op de onderverdieping van het Studiecentrum geopend. De naam reparatorium is nieuw. Het betekent daar waar geprepareerd wordt. Hier worden de lichamen geborgen en bewerkt tot preparaten, die gebruikt worden bij het onderwijs in de snijzalen. Met de naam reparatorium voorkomen we dat men het verwart met het andere UMCmortuarium, aldus universitair hoofddocent Jan Kooloos. De totale oppervlakte snijzalen, opslag- en bewerkingsruimtes is twee keer zo groot geworden. Er is plek om veertig tot vijftig in plaats van dertig gebalsemde lichamen te borgen. De opslag van gevroren lichamen is uitgebreid van 48 naar zestig. Het onderwijs aan studenten maakt REINIER OSTLAAN VAN AQUINO- ERASMUS- LEIN 4 Doorgang afgesloten voor auto s HEYENDAALSEWEG i DRIEHUIZERWEG 11 LATOLAAN 8 7 i 12 7 KWEKERIJWEG TOERNOOIVELD 7 DRIEHUIZERWEG 10 9 Foto: Frank Muller ark rakk uitsluitend gebruik van gebalsemde lichamen. De fresh frozen bodies komen bijvoorbeeld te pas als een chirurg nieuwe technieken wil oefenen, zoals het toepassen van endoscopie (kijkoperaties). Het UMC St Radboud heeft stevig geïnvesteerd om het reparatorium te laten voldoen aan de moderne maatstaven. ij de snijtafels hangen flatscreens om ondersteunende anatomische beelden te laten zien tijdens het onderwijs. Er zijn nu zestien dissectietafels. Deze zijn verrijdbaar, om zo de logistiek van de stoffelijke overschotten te verbeteren. Zestig studenten kunnen tegelijk het snijzaalpracticum volgen. We willen de onderwijsruimtes ook meer inzetten voor onze UMC-specialisten, bijvoorbeeld om bepaalde operatietechnieken te oefenen, zegt Kooloos. En het is zeker onze ambitie om meer postacademisch onderwijs te gaan verzorgen. GM Repetitie Strijkkwartet roept reacties op Onlangs repeteerde het Nijmeegs Strijkkwartet op het plein in het gebouw Vrouw en Kind. We kregen erg leuke reacties van medewerkers en bezoekers die langs liepen, vertelt de secretaris van het kwartet. Een aantal jaren geleden repeteerden wij er regelmatig. Toen wij destijds de Matthäuspassion oefenden liep een echtpaar langs van wie hun kindje zojuist was overleden. Ze hebben ons toen gevraagd of we ook op de begrafenis kwamen spelen. Dat hebben we gedaan. ND Griepprik rik ja, griep nee Afgelopen maandag is voor medewerkers met direct patiëntencontact (hulp- of zorgverleners die face tot face contact hebben tijdens verpleging, verzorging, behandeling of onderzoek) de vaccinatie voor de seizoensgriep gestart. Tot en met 13 november zorgen mobiele prikposten er ook dit jaar weer voor dat u snel en gemakkelijk de griepprik kunt halen. Op elke afdeling komt een prikschema te hangen. Dit is ook te vinden op intranet. Aansluitend aan de seizoensgriep wordt in november geprikt tegen de Mexicaanse Griep (week 47/48, Mexicaanse griep 1, week 50/51 Mexicaanse griep 2). Tussen de vaccinatie tegen de seizoensgriep en Mexicaanse griep moet 2 weken zitten. Tussen de 1e en de 2e prik tegen de Mexicaanse griep 3 weken. Het Mexicaanse griepvaccin is goedgekeurd en geregistreerd. ehalve wat gevoeligheid op de injectieplaats zijn er geen belangrijke bijwerkingen. De bijwerkingen die er zijn, zijn niet anders dan die van het seizoensgriepvaccin. Toch doen veel geruchten de ronde. Op intranet is daarom aanvullende informatie van het RIVM geplaatst. Vorig jaar was de griepprikcampagne een groot succes: ruim 50 procent van de medewerkers met patiëntgebonden functies heeft zich toen laten vaccineren. Dit jaar vragen we nog meer. Met de dreiging van een pandemie, gaan we ervan uit dat iedereen zijn verantwoordelijkheid neemt en zich laat vaccineren. Ter bescherming van de patient, ter bescherming van uzelf en ten behoeve van de continuïteit van zorg tijdens het hoogtepunt van de pandemie. Alle actuele informatie over de vaccinatiecampagne is te vinden op intranet. uiten het prikschema vindt u daar veelgestelde vragen, de campagne in de pers, nieuws en links naar nuttige sites. We hopen op een enthousiaste opkomst! rik ja, griep nee. Smileys Kindvriendelijke zorg Foto: Flip Franssen Het UMC St Radboud ontving op 15 oktober van CZ zorgverzekering drie certificaten voor de toekenning van de drie smileys van de Stichting Kind en Ziekenhuis. CZ zorgverzekeraar onderstreept met het uitreiken van de certificaten het belang van kindvriendelijk en gezinsgerichte zorg in een ziekenhuis. De certificaten waren voor de Kraamafdeling, de afdeling Chirurgische dagbehandeling en de Kinderafdeling. Op de foto ziet u Jayden Driessen met zijn moeder. Jayden ligt al erg lang in het ziekenhuis en moeder zegt het heel prettig te vinden dat zij kan komen wanneer ze wil en dat ze op de kamer van Jayden een thuis kan en mag maken met eigen spulletjes om het verblijf zo aangenaam mogelijk te maken. MJ Mexicaanse griep Informatiebijeenkomst maandag 16 november De verspreiding van de Mexicaanse griep in Nederland is toegenomen, met name in het westen van het land. Er is inmiddels sprake van een lichte griepepidemie. Op alle fronten bereidt Nederland zich voor op een pandemie. innen het UMC St Radboud bereidt het Outbreak Management Team (OMT) het ziekenhuis voor. Afdelingen hebben continuïteitsplannen opgesteld. Hierin is uitgewerkt hoe de afdeling kan blijven functioneren, mocht procent van het personeel uitvallen. Medewerkers kunnen hieraan een bijdrage leveren door zich te laten vaccineren. Over de rol van elke medewerker in het voorkómen van de Mexicaanse griep, de actuele stand van zaken en waarom het zo belangrijk is dat elke medewerker met een patiëntgebonden functie zich laat vaccineren, wordt op maandag 16 november 2009 een informatiebijeenkomst gehouden. De bijeenkomst vindt plaats van uur, in de Lammerszaal, route 86. Alle medewerkers van het UMC St Radboud zijn van harte welkom bij deze informatiebijeenkomst. ersoonlijk udget Wijziging keuze VerHoogd en Extra ersoonlijk udget In het kader van het levensfase bewust personeelsbeleid in het UMC St Radboud, heeft een groot aantal medewerkers in 2008 een keuze gemaakt voor besteding van het VerHoogd ersoonlijk udget (H) of Extra ersoonlijk udget (E). Het levensfase bewust personeelsbeleid is in 2008 ingevoerd in de CAO voor de Universitaire Medische Centra (CAO-UMC). Voor het H komen medewerkers in aanmerking, die geboren zijn in de jaren 1958 t/m Zij hebben jaarlijks de keuze om dit budget te besteden aan: - vijftien leeftijdsuren of twee dagen voor medisch specialisten bij een fulltime aanstelling; - ontwikkeling. Voor het E komen medewerkers in aanmerking, die geboren zijn voor Zij hebben jaarlijks de keuze dit budget te besteden aan of: - storting in een levensloopregeling; - storting A Extrapensioen; - ontwikkeling; - vermindering jaaruren. Voor het jaar 2010 kan deze keuze opnieuw gemaakt worden. Daartoe kan het formulier Wijziging Keuze Extra en verhoogd ersoonlijk udget gedownload worden op de Intranet onder Services ersoonlijk udget. Dit formulier hoeft alleen ingevuld te worden als de medewerker zijn eerder gemaakte keuze wil wijzigen. Dus maakt u geen andere keuze, dan hoeft u niets te ondernemen. ent u uw eerder gemaakte keuze vergeten, dan kunt u dit opvragen bij uw leidinggevende. Wilt u uw keuze wel wijzigen, dan moet u dit overleggen met uw leidinggevende. Het keuzeformulier dient uiterlijk 23 november 2009 worden ingediend bij uw leidinggevende. Nadere informatie hierover is te vinden op Intranet onder Services ersoonlijk udget. 6

7 RADODe het moment In deze rubriek vertellen medewerkers over een bijzondere ervaring tijdens hun werk in het UMC St Radboud. Dit keer een verhaal van internist as redie. Vrouwen op zoek naar eigen toppositie Op dinsdagavond 20 oktober organiseerde het UMC Vrouwennetwerk DIVAS een bijeenkomst met als thema: op zoek naar je eigen toppositie. Vice-voorzitter dr. Rianne Gerritsen: Een toppositie kan van alles zijn: van bekwaam clinicus tot topwetenschapper. Het draait erom wat jij graag wil. Femke van den berg Wat wil je en hoe denk je dat te bereiken? Een lastige vraag, vinden sommige van de circa veertig vrouwelijke specialisten die de bijeenkomst bijwonen. Eigenlijk weet ik niet zo goed wat ik wil, erkent een deelneemster. Mijn wensen zijn ook afhankelijk van de levensfase waarin ik zit. Als moeder van jonge kinderen richt ik me vooral op mijn klinische werkzaamheden. Ik hoop niet dat ik er later spijt van krijg dat ik nu niet vol voor mijn carrière ga. Ik weet wél heel goed wat ik wil, zegt een ander, maar ik durf het niet te verwoorden. Want misschien maak ik de verwachtingen niet waar. Als je het wel uitspreekt, word je door je omgeving ondersteund, denkt Machteld Dronkers van de Concernstaf, een van de initiators van de netwerkavond. Ja, maar dan krijg ik ook het stempel dat ik ambitieus of arrogant ben. Dat houdt me tegen, zegt de vrouw. Het krabbenmand-effect, signaleert iemand. Als je omhoog klimt, halen andere vrouwen je naar beneden. W i n t e r j o p p e r Toch is het verstandig om je ambities wél kenbaar te maken, heeft Anneke urger-tebbens Torringa gemerkt tijdens een twintigjarige carrière binnen AN AMRO, waar zij het schopte tot Senior Vice resident. Anders weten anderen ook niet wanneer je klaar bent om je comfortzone te verlaten en een nieuwe uitdaging aan te gaan. Twee jaar terug besloot urger de overstap te maken naar de Delta Lloyd Groep, waar ze nu werkt als informatiemanager. Het voelde alsof ik een krappe bontjas verruilde voor een ruime winterjopper, zo beschrijft ze haar switch. T i j d e n s d e n e t w e r k b i j e e n k o m s t g a v e n d e vrouwen elkaar tips: 1. Maak keuzes. Word geen duizenddingendoekje, maar focus! 2. Maak je ambities kenbaar en werk hard om ze te verwezenlijken. 3. Creëer een vrouwennetwerk en steun elkaar. 4. Vind een sponsor of mentor: iemand die hoger staat in de hiërarchie en jou wil helpen. 5. Sta niet lang stil bij fouten. 6. Claim je eigen successen. 7. Durf nee te zeggen. 8. Krijg jong kinderen en neem na de bevalling ouderschaps verlof op. 9. eschouw het werk hoog op de apenrots als een spel en speel het mee. 10. lijf jezelf. Hoofd, hart en buik in balans. Foto: Frank Muller Tot verwondering van haar voormalige baas ging urger niet een treetje hoger op de carrièreladder. Ze zette een horizontale stap. Typisch vrouwelijk, geeft ze toe. Maar ik wilde me graag verder ontwikkelen in een bepaalde richting en mezelf bewijzen in een geheel nieuwe omgeving. Die ruimte vond ik bij mijn nieuwe werkgever. innen Delta Lloyd zette urger een onderdeel opnieuw op als eindverantwoordelijke. Men ziet niet vanzelf wat voor goede dingen je doet, vertelt ze. Je moet je prestaties daarom claimen. Het draait niet alleen om resultaten, maar ook om je exposure en je impact. Over DIVAS DIVAS Nijmegen (DIversiteitsbevordering door Vrouwelijke Academische Specialisten Nijmegen), is opgericht door een aantal vrouwelijke medisch specialisten om de talenten van de (vrouwelijke) medici in het UMC St Radboud optimaal te benutten. Het netwerk zet zich in voor diversiteit als onderdeel van de Radboudcultuur. Het streeft naar meer gender awareness: de bewustwording van het feit dat er diversiteit bestaat in de manier waarop mannen en vrouwen zich gedragen, communiceren, beslissingen nemen, met hun ambities omgaan. Ook zet het zich in voor een evenredige vertegenwoordiging van vrouwen in topstafposities van medisch specialisten. DIVAS wordt hierin gesteund door de Raad van estuur en het Stafconvent. Meer informatie: Snoeihard werken Maken de aanwezigen hun prestaties zichtbaar? Als ik met iets interessants bezig ben, loop ik binnen bij mijn afdelingshoofd eter van de Kerkhof om het te melden, zegt Marieke Seyger, staflid bij Dermatologie. Lioe-Fee de Geus, waarnemend opleider bij Nucleaire geneeskunde, doet dat juist niet. Een eigenschap van afdelingshoofd Wim Oyen is dat hij zelf signaleert wat er voor ieder staflid, passend bij diens fase in de loopbaan, nodig is om verder te komen. Desgevraagd geven Van de Kerkhof en Oyen aan de artsen op hun afdeling vooral te beoordelen op drive, passie en kwaliteit. Dus niet op sekse. Tegelijkertijd maken fulltimers, meestal mannen, meer kans om hogerop te komen, erkent Oyen. Degenen die iets bereiken, mannen én vrouwen, werken allemaal snoeihard. Fulltimers hebben meer output, doen meer projecten, dus is het logisch dat ze meer CV opbouwen. De aanwezigen zijn zich daarvan bewust. Ook de schaarse vrouwen in topposities hebben heel wat avonden en weekenden gewerkt, constateert een deelneemster. Maar dat wil ik dus niet. Kan het anders?, vraagt Dronkers. Misschien, hoopt iemand. Op sommige afdelingen werkt van de nieuwkomers niemand meer dan tachtig procent. Ook mannen niet. Als dat de norm wordt, kun je straks wellicht ook doorgroeien als je niet méér dan fulltime werkt. n Mijn moeder Onlangs is mijn moeder opgenomen in het ziekenhuis. Na een eerste zware operatie bleek een tweede operatieve ingreep noodzakelijk. Het risico dat ze dit niet zou overleven was op dat moment heel reëel. Ik verkeerde in vertwijfeling. Namen mijn collega s wel de goede beslissing? Mijn medische kennis speelde me parten, ik zag allerlei doemscenario s. Moest ik dat allemaal met mijn familie delen? Zij zijn volkomen leek op medisch gebied. Wat vertel je hen dan? Ik wilde ze niet belasten, maar kon ook mijn ei niet kwijt. Voor het eerst zag ik ook van heel dichtbij wat zich op de werkvloer afspeelt en hoe dat voor patiënten en familie kan overkomen. Er voltrekt zich een proces waar je geen grip op hebt. Op een gegeven moment ging mijn moeder zienderogen achteruit. De uitslagen, bloeddruk en dergelijke, daalden snel. Ik weet uit ervaring hoe wankel het evenwicht kan zijn. Ik ken mijn moeder en zag de angst in haar ogen. Ik stond op het punt het infuus open te draaien, maar dat kon natuurlijk niet. Ik explodeerde zowat en vroeg de zaalarts: gaan jullie nog iets doen? Mijn moeder zou zo snel mogelijk naar de OK gaan en ze waren natuurlijk zorgvuldig bezig met de voorbereidingen. Maar voor mijn gevoel ging het allemaal niet snel genoeg. Wanneer zouden bij hun de alarmbellen gaan rinkelen? Ik voelde me machteloos in m n eigen ziekenhuis. Gelukkig kwam mijn collega even meekijken en nam me mijn zorgen uit H o e v i n d j e d e b a l a n s t u s s e n a r t s én zoon zijn? handen. Hij besloot in eerste instantie om vlak vóór de OK vocht en extra bloed toe te dienen. Waarom wachten op de OK, vroeg ik. Straks wordt de OK uitgesteld, wie denkt er dan nog aan extra vocht en bloed? M n collega stemde in om meteen het infuus open te zetten en na een half uur zat mijn moeder weer rechtop. De OK werd inderdaad uitgesteld, maar is verder prima verlopen. Ik zeg niet dat het zonder mij niet goed was gegaan, want ze hielden mijn moeder echt wel in de gaten. Maar als toeschouwer, ook als je geen arts bent, is het verdomde moeilijk om af te wachten als je ziet dat iemand achteruitgaat. Je hoort te vaak: we zullen er naar kijken. Ik doe precies hetzelfde hoor. atiënten zien telkens verschillende hulpverleners met de beste bedoelingen langskomen. Maar als patiënt en familie mis je de rode draad. Wat is men van plan? Wie is er verantwoordelijk? Iedereen doet z n best en collega s zijn echt heel begaan. Toch moet er één kapitein op het schip zijn die de boel in de gaten houdt, anders ga je dingen over het hoofd zien. Dat heb ik er van geleerd. Gelukkig is het tot nu toe goed verlopen met mijn moeder. Achteraf wilde mijn familie wel weten wat er allemaal aan de hand was en vooral of het nu verder goed zou gaan. Opnieuw moest ik de informatie filteren, want mijn moeder is nog niet stabiel. Sommige uitslagen zijn echt zorgelijk. Enerzijds wil je de deskundige zoon zijn waarop ze kunnen vertrouwen, anderzijds wil je de familie niet belasten met kennis die hen zorgen baart. Het is lastig om in zo n situatie de balans te vinden tussen arts én zoon zijn Nelleke Dinnissen 7