What Do You Think? Methodieken voor een bevraging van kinderen en jongeren op de vlucht

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "What Do You Think? Methodieken voor een bevraging van kinderen en jongeren op de vlucht"

Transcriptie

1 What Do You Think? Methodieken voor een bevraging van kinderen en jongeren op de vlucht Dat denken wij ervan: kinderen en jongeren op de vlucht praten over hun rechten

2 Inleiding Net zoals alle andere kinderen genieten kinderen en jongeren op de vlucht van een samenhangend geheel van rechten die beschreven staan in het Verdrag inzake de rechten van het kind: het recht op een goede gezondheid en ondersteunende sociale diensten, het recht op onderdak, op bescherming in specifieke omstandigheden, het recht op onderwijs en ontspanning en het recht op participatie De methodieken die in deze nota besproken worden en bedoeld zijn om kinderen en jongeren op de vlucht een stem te geven, werden ontwikkeld in kader van het What Do You Think? -project van UNICEF. Met dit project wil UNICEF de meest kwetsbare kinderen en jongeren in België een stem geven. De methodes die in dit rapport aan bod komen zijn ontwikkeld voor professionals die de participatie van migranten- en vluchtelingenkinderen willen ondersteunen. De doelstellingen van het What Do You Think? -project: het opstellen van een rapport over migranten- en vluchtelingenkinderen voor beleidsmakers in België en voor het VN-Comité voor de Rechten van het Kind; het ontwikkelen en implementeren van een werkwijze voor duurzame participatie van kinderen en jongeren in structuren en entiteiten die deel uitmaken van hun leven (bijvoorbeeld: opvangstructuren voor asielzoekers, verenigingen die werken met kinderen en jongeren die in aanraking komen met migratie...); het ontwikkelen van diensten, programma s en projecten die aangepast zijn aan kinderen en jongeren op de vlucht; het bijdragen aan de uitbreiding en implementering van beleidsmaatregelen die rekening houden met de ervaringen en aanbevelingen van kinderen en jongeren die rechtstreeks betrokken zijn bij migratie. UNICEF engageert zich om de ideeën en aanbevelingen van kinderen en jongeren te bundelen en zowel in België als op internationaal niveau tot bij beleidsmakers van het hoogste niveau te brengen. UNICEF verbindt er zich eveneens toe om het brede publiek en de kinderen en jongeren in België te informeren over wat migranten- en vluchtelingenkinderen denken en voelen. Hun ideeën en voorstellen worden voorgelegd aan de politiek verantwoordelijken en opgenomen in het volgende rapport over de situatie van kinderen en jongeren in België dat aan het VN- Comité voor de rechten van het Kind overgemaakt moet worden. De voorgestelde methodieken inventariseren de belangrijkste vragen die men zich moet stellen bij het opzetten van een participatieproject met kinderen en jongeren. Voor het slagen van een dergelijk participatieproject is de actieve inbreng en medewerking van de kinderen en jongeren zelf nodig. Om hen de nodige ruimte en middelen te geven om op hun tempo en manier hun verhaal te vertellen, zijn de voorgestelde methodieken niet opgevat als statische richtlijnen. Alle methodieken kunnen aangepast worden aan de noden en reacties van de kinderen en jongeren zelf. Het zijn geen vaste richtlijnen, maar suggesties voor hoe de participatie van kinderen en jongeren op de vlucht kan opgezet worden. 2

3 Hoe laat je kinderen hun verhaal vertellen Als men de situatie van kinderen en jongeren op de vlucht wil verbeteren is het van essentieel belang dat kinderen en jongeren die in deze situatie leven, gehoord worden. UNICEF wil dat deze kinderen ons zelf vertellen hoe ze leven en wat ze denken. En nog belangrijker: welke oplossingen ze zelf voorstellen voor de vragen, angsten en problemen waarmee ze geconfronteerd worden. Er bestaan verschillende manieren om te praten over ervaringen, emoties en gedachten. We stellen graag enkele methodieken voor die gebruikt kunnen worden om kinderen en jongeren hun verhaal te laten vertellen. Indien je zelf nog andere ideeën heeft, aarzel niet om deze met ons te delen! Het individueel interview Het individueel interview is een gesprekstechniek die vaak gebruikt wordt om te peilen naar de mening van kinderen en jongeren. Het voordeel van deze methode is dat men rechtstreeks en direct een dialoog aangaat met de kinderen en jongeren. In het kader van dit project is een groepsdiscussie echter meer aangeraden. Maar een individueel gesprek kan nuttig zijn voor kinderen die niet zo gemakkelijk praten in een groep. Groepsdiscussie Het voordeel van een groepsdiscussie is dat het de deur opent naar interactie en actieve participatie en er samen een doelstelling wordt bepaald. Via de dialoog met andere kinderen worden de deelnemers ertoe aangezet nieuwe perspectieven te onderzoeken en na te denken over verschillende standpunten. Op die manier ontdekken ze welke punten ze gemeen hebben met elkaar. In de gesprekken delen ze eveneens specifieke ervaringen over vragen en dingen die belangrijk zijn voor hen. Een mogelijk nadeel van deze benadering is dat sommige kinderen en jongeren het moeilijker vinden dan anderen om in groep hun mening te geven. Men moet er dus over waken dat alle kinderen en jongeren aan het woord komen en deelnemen aan de dialoog. Diepgaande discussies over een onderwerp Deze methodiek is een variant op de groepsdiscussie. Voor deze methode wordt 1 thema uitgekozen waarop vervolgens tijdens het hele gesprek dieper ingegaan wordt. Kinderen en jongeren worden bijvoorbeeld gevraagd om specifiek te vertellen en hun mening te geven over de situatie van de kinderen in hun thuisland. Groepsdiscussies kunnen aangevuld worden of voorafgegaan worden door het gebruik van expressieve en creatieve technieken (fotografie, tekenen, schrijven, zingen ). Deze technieken kunnen kinderen en jongeren helpen hun ervaringen, gedachten en emoties onder woorden te brengen. De creatieve werkstukjes kunnen het startpunt vormen van de groepsdiscussie. Creatieve technieken Onder creatieve technieken vallen onder meer fotografie, het maken van audiofragmenten of video s, het maken van (post)kaarten en een hele reeks expressie-technieken. Met het maken van foto s en filmpjes kunnen kinderen de plaatsen, personen en situaties laten zien die belangrijk zijn voor hen. Methodieken zoals geleide bezoeken en het maken van kaarten worden gebruikt om kinderen te laten vertellen hoe ze leven en welke voorstellen ze hebben om hun levensomstandigheden te verbeteren. 3

4 Het maken van audiofragmenten is een techniek die vooral handig is als kinderen andere kinderen willen interviewen. Methodieken zoals tekenen, graffiti en beeldhouwen geven kinderen dan weer de mogelijkheid hun emoties en toekomstvisie op een visuele manier vorm te geven. Voor sommige kinderen is dit gemakkelijker dan dingen onder woorden te brengen. Bovendien geeft het luisteren naar de toelichting die kinderen en jongeren bij hun tekeningen geven belangrijke indicaties over hoe ze zich voelen en wat ze al hebben meegemaakt. Na de gesprekken en het creatieve proces, moeten de prioriteiten van de kinderen worden neergeschreven. Transcriptie van de prioriteiten van kinderen en jongeren Het neerschrijven van de prioriteiten van kinderen en jongeren is een belangrijke fase in het hele consultatieproces. In deze fase is het belangrijk de gespreksonderwerpen die voor kinderen en jongeren prioritair bleken en de kernvragen die de begeleiders hen stelden, goed te omschrijven. Ook de onderwerpen waarover de kinderen en jongeren het niet met elkaar eens waren zijn belangrijk om op te nemen in de transcripties. Het proces van retransciptie vormt het uitgangspunt voor een samenvatting van de prioriteiten die kinderen en jongeren stellen. Voor elke prioriteit wordt ook een transcriptie van de belangrijkste boodschappen gemaakt. Het is belangrijk dat kinderen en jongeren het doel van dit documentatieproces goed begrijpen en de kans krijgen hun prioriteiten bij te stellen. Naast dit kort overzicht van mogelijke stappen in het participatieproces stellen we graag nog een aantal meer uitgewerkte methodieken voor die voor inspiratie kunnen zorgen. 4

5 1. Wat ik wel en niet leuk vind, mijn ideaalbeeld In deze eerste methodiek ligt de focus op tijd: geef kinderen jongeren voldoende tijd om na te denken over hun rechten in België en in de wereld We geven hen drie thema s om mee te werken: Thema 1: Wat vind ik leuk in België/in mijn thuisland (de goede kanten) Thema 2: Wat vind ik niet leuk in België/in mijn thuisland (de slechte kanten) Thema 3: Wat zou ik graag hebben in België/mijn thuisland (mijn ideaalbeeld) Opmerking: kinderen en jongeren mogen 1 thema kiezen maar mogen ook iets maken waarin ze de drie thema s combineren Enkele concrete onderwerpen om van te vertrekken: Het vertrek uit mijn land, de aankomst in België, de verschillende periodes in mijn leven (mijn geboorte, mijn kindertijd, mijn vertrek, mijn aankomst). Mijn land, familie, vrienden, de mensen die mij steunen, het opvangcentrum, mijn school en hobby s, mijn mening, mijn asielprocedure, gezondheid, bescherming, toekomst Vertellen over en bespreken van de creaties Kinderen en jongeren krijgen nadien de tijd om hun creatief werk toe te lichten door er in enkele woorden iets over te vertellen of iets op de achterkant te schrijven. Ze kunnen ook commentaar geven op elkaars creaties. In dit geval kan diegene die verantwoordelijk is voor de omkadering van de kinderen een kleine discussiegroep opzetten waarin de kinderen en jongeren elkaars creatief werk bespreken. De begeleider voegt de reacties en input uit deze groepsdiscussie toe aan de werkstukjes die de kinderen en jongeren gemaakt hebben. Hij of zij kan zijn/haar bevindingen en indrukken ook via een observatiefiche aan ons overmaken. Werkwijze Kinderen kunnen hun verhaal individueel of in groep vertellen. Ze krijgen daarvoor papier of karton ter beschikking. Technieken een tekening, een schilderij, een collage gemaakt met krijt, stiften of verf een collage gemaakt met foto s of knipsels (uit magazines, kranten.) een tekst: een brief, gedicht, tekst met de hand geschreven of op de computer een mix van woord en beeld: een strip, een verhaal met illustraties, een tekening met tekst erbij Op de achterkant van elke creatie moeten enkele specifieke gegevens staan: de naam en locatie van het opvangcentrum of de organisatie, het nummer van het thema en tot slot de naam, leeftijd en het thuisland van het kind. Deze gegevens zijn nodig omdat sommige creaties eventueel als ondersteunend beeldmateriaal opgenomen worden in het finale rapport over de situatie van kinderen en jongeren in migratie, in hun oorspronkelijke of in verkleinde versie. De identiteit van de deelnemende kinderen en jongeren wordt tijdens het hele project beschermd en wordt in het UNICEF-rapport op geen enkele manier vrijgegeven. 5

6 2. De vragenlijst Deze tweede methodiek kan gebruikt worden om groepsdiscussies of individuele gesprekken te ondersteunen. Kinderen die dit willen kunnen ook de volledige vragenlijst invullen of binnen de vragenlijst 3 thema s kiezen en de vragen beantwoorden die hen het sterkst interesseren. Wie ben je? Vooraleer we beginnen willen we je graag beter leren kennen en weten wie je bent. Waar hou je van? Waar hou je niet van? Wat doe je goed en waar heb je het wat moeilijker mee? Wie ben je? Kan je ons vertellen wat je leuk vindt en waar je goed in bent? Kan je ons vertellen wat je niet leuk vindt en wat je moeilijk vindt? Mijn land Van waar ben je afkomstig? Waar hou je van in je eigen land? Waar ben je trots op? Waar hou je niet van in je eigen land? Waar ben je niet trots op? Mijn familie Kan je ons vertellen over je familie? Heb je broers en zussen? Ben je alleen of met je ouders naar België gekomen? Mijn vrienden Met wie breng je graag je tijd door? Zijn vrienden belangrijk voor jou? Heb je veel vrienden in België? Mijn aankomst in België Wat was je eerste indruk van België? Herinner je je nog wat je dacht toen je aankwam? Wat mis je van je thuisland? Waar ben je naar toe gegaan toen je aankwam? (een opvangcentrum, familie ) Wie zorgde toen voor jou? Mijn opvangcentrum Wat vind je van het leven in het opvangcentrum? Welke dingen vind je er prettig? Welke dingen vind je er niet prettig? Mijn school Ging je in je thuisland naar school? Ga je hier graag naar school? Welke zijn je lievelingsvakken? Bots je op problemen op school? Mijn hobby s 6

7 Wat doe je in je vrije tijd? Doe je aan sport? Ga je soms naar de bioscoop? Is er iets dat je graag zou doen maar niet kan doen? Mijn mening Alle kinderen en jongeren hebben een eigen mening. We willen graag weten of jij gemakkelijk zegt wat je denkt en of je de indruk hebt dat volwassenen naar je mening vragen en er rekening mee houden. Kan je tegen de mensen die dichtbij je staan gemakkelijk zeggen wat je denkt (tegen je ouders, je voogd )? Heb je de indruk dat mensen die dichtbij je staan naar jou luisteren als je hen iets wil vertellen? Kan je in het opvangcentrum je activiteiten zelf kiezen? Heb je de indruk dat de begeleiders in het opvangcentrum de tijd nemen om naar jou te luisteren? Kan je op school je mening geven? Heb je op school de indruk dat de leerkrachten de tijd nemen om naar jou te luisteren? Heb je de indruk dat migranten- en vluchtelingenkinderen en jongeren net als alle andere jongeren hun mening kunnen geven? Mijn asielprocedure Heb je voldoende informatie gekregen over de asielprocedure? Heb je goed begrepen hoe de asielprocedure werkt? Heb je voldoende informatie gekregen over je rechten? Hebben je ouders antwoord gegeven op je vragen? Of als je hier bent zonder je ouders, heeft je voogd antwoord gegeven op je vragen en je mening gevraagd? Begrijp je wat je voogd vertelt? Heeft je advocaat je voldoende informatie gegeven? Begrijp je wat je advocaat zegt? Als je hulp nodig hebt, weet je aan wie je die kan vragen? Mijn bescherming Of je nu blank bent of een andere huidskleur hebt, in België of ergens anders woont alle kinderen en jongeren hebben het recht om beschermd te worden. Heb je misschien zelf speciale bescherming of hulp nodig? Denk je dat je meer moet beschermd worden dan andere jongeren? Krijg je hulp? Heb je speciale hulp nodig in het opvangcentrum? Heb je speciale hulp nodig op school? Heb je speciale hulp nodig in de asielprocedure? Krijg je van je voogd of van je ouders de hulp die je nodig hebt? Mijn gezondheid Heb je bepaalde zorg nodig? Moet je medicijnen nemen? Ben je gelukkig? Zijn er dingen die je dwars zitten? Heb je hulp nodig om erover te praten? Mijn toekomst Vraag je je wel eens af waar je zal staan over tien jaar? Of vraag je je af wat er van de wereld wordt en welke toekomst je hebt? Zal de wereld er beter mooier uitzien dan vandaag? 7

8 Woon je dan nog steeds op dezelfde plaats? Denk je dan nog op hetzelfde over jezelf? Denken andere mensen dan nog hetzelfde over jou? Wij willen graag van je weten waar je naar toe wil en in welke wereld je wil leven. Denk je vaak aan de toekomst? En wat denk je dan? Welke zijn de dingen waarop je hoopt voor de toekomst? Voor welke dingen in de toekomst ben je bang? Mijn dromen Net zoals alle andere kinderen en jongeren heb je ook dromen, voor jezelf en voor je familie. Misschien droom je wel van een andere wereld. Wij willen graag weten waar je van droomt om je zo beter te leren kennen en begrijpen. Wat is je grootste droom? Als je een toverstokje had en 1 ding kon veranderen in de wereld, wat zou dat dan zijn? Als je minister was voor 1 dag, wat zou je doen voor de kinderen en jongeren in je thuisland? Als je minister was voor 1 dag, wat zou je doen voor de migranten- en vluchtelingenkinderen en jongeren in België? Hoe ziet de ideale wereld eruit in je dromen? (je mag het ook tekenen als je wil) De transcriptie van de antwoorden en discussies Het is belangrijk dat diegene die de discussies begeleidt een transcriptie maakt van de belangrijkste vragen die gesteld zijn en van de gespreksonderwerpen die de kinderen en jongeren prioritair vonden. Het is eveneens belangrijk dat de gespreksbegeleider de onderwerpen noteert waarover de kinderen/jongeren het onderling niet eens waren. Het proces van transcriptie vormt het uitgangspunt voor een samenvatting van de belangrijkste thematische prioriteiten van kinderen en jongeren (de drie belangrijkste thema s bijvoorbeeld). Voor elke prioriteit wordt vervolgens een transcriptie gemaakt van de kernpunten en aanbevelingen. Deze transcripties worden verzameld en gebruikt voor het finale rapport over de situatie van kinderen en jongeren op de vlucht in België. Om die reden is het belangrijk dat de gespreksbegeleiders ons de transcripties van de antwoorden of een samenvatting van de belangrijkste prioriteiten, boodschappen en aanbevelingen bezorgen. De identiteit van de deelnemende kinderen en jongeren wordt tijdens het hele project beschermd en wordt in het UNICEF-rapport op geen enkele manier vrijgegeven. 8

9 3. Van mijn land van herkomst naar België; mijn migratieverhaal Met de derde methodiek creëert men een symbolische ruimte waarin plaats is voor dialoog en het uitwisselen van ervaringen over het migratieproces Kinderen en jongeren maken hun eigen migratiekaart waarop ze de reis afbeelden die ze in kader van hun migratie afgelegd hebben. Ze gebruiken daarvoor een bestaande wereldkaart of een kaart die ze zelf maken. De kinderen en jongeren kunnen ook een kaart met verschillende dimensies maken om zo de verschillende lagen van de reis aan bod te laten komen; de geografische regio s, de mensen die ze op hun route zijn tegengekomen, de transportmiddelen die ze gebruikt hebben, het vertrek- en het aankomstpunt Symboolobjecten om de migratie te reconstrueren Kinderen vullen de kaart aan op basis van hun ervaringen en gesprekken en discussies met andere kinderen en jongeren. Ze krijgen daarvoor symboolobjecten (figuurtjes, vlaggetjes, knutselmateriaal ) die ze op de kaart zetten om zo hun verhaal te vertellen. Voorbeelden van zo n symbolische elementen en objecten zijn een persoon die hen vertegenwoordigt, andere personages (familie, vrienden ) een huis dat hun eigen huis in hun thuisland voorstelt een huis of opvangcentrum op de weg naar België vlaggetjes om aan te duiden waar hun thuislang ligt en welke landen ze doorkruist hebben een valies als symbool waar wat de kinderen met zich mee dragen (materiële en nietmateriële dingen zoals souvenirs, emoties, angst ) een boot of een vliegtuig als symbool voor de reis/de verplaatsing gelukkige en verdrietige gezichtjes om emoties uit te drukken (daar waar ze zich goed of slecht voelen) Kinderen en jongeren kunnen ook extra tekeningen en boodschappen op hun kaart zetten of postkaarten maken voor verschillende personen (mensen die in hun thuisland dichtbij hen stonden). Het merendeel van deze elementen en objecten moet niet vastgezet worden op de kaart; de kinderen plaatsen ze op verschillende delen van de kaart en verplaatsen ze doorheen de gesprekken. 9

10 Wat kan je doen met een migratiekaart; enkele mogelijke activiteiten Deze activiteiten moeten niet op dezelfde dag plaats vinden. Ze kunnen verspreid worden over verschillende dagen. 1. Voorstelling van de kaart De migratiekaart wordt aan kinderen en jongeren voorgesteld als een symbolische ruimte waarin ze hun reis kunnen reconstrueren. De kaart vormt zo een weerspiegeling van de verschillende fasen van de reis, hun emoties en ervaringen, de mensen die ze onderweg ontmoet hebben, de landen en locaties waar ze geweest zijn De begeleider legt uit dat een deel van de kaart hun thuisland voorstelt en een tweede deel van de kaart de landen die ze doorkruist hebben op weg naar België en België zelf. Ook de verschillende elementen en objecten die de kinderen en jongeren aan de kaart moeten toevoegen (personages, transportmiddelen. zie de lijst hierboven) worden toegelicht. 2. Kinderen en jongeren maken hun eigen kaart Kinderen en jongeren mogen vertrekken van een bestaande kaart of zelf een eigen kaart maken. Op die kaart laten ze met behulp van verschillende elementen en objecten hun vroegere huis zien, locaties in hun thuisland die belangrijk waren voor hen (school, park)... Daarnaast zetten ze ook dingen op de kaart die kenmerkend en/of belangrijk zijn in het leven hier in België: hun woning, de omgeving waarin ze nu leven (opvangcentrum, vereniging ), hun school... Tijdens de activiteit plaatsen de kinderen de elementen en objecten op bepaalde delen van de kaart. Elk kind en elke jongeren vertelt zo over de omstandigheden tijdens hun reis: De kinderen en jongeren kunnen bijvoorbeeld: de landen en plaatsen aanduiden waar ze tijdens hun reis geweest zijn de transportmiddelen weergeven die ze onderweg gebruikt hebben kleine figuurtjes op de kaart zetten die symbool staan voor personen met wie ze gereisd hebben of die ze op hun weg zijn tegengekomen. Deze figuurtjes kunnen ook symbool staan voor mensen die ze achtergelaten hebben en die belangrijk zijn voor hen Mogelijke vragen om het gesprek te starten en te stimuleren: Waarom laten sommige kinderen hun huis achter? Waarom proberen sommige kinderen naar een ander land te gaan? Hoe kiezen ze waar ze naar toe gaan? Wie beschermt hen? Wie zijn de mensen die ze ontmoeten op hun weg? Wat is er voor kinderen en jongeren belangrijk tijdens de reis? 3. Een migratiekaart als instrument om over ervaringen te vertellen In deze fase ligt de focus nog steeds op hoe kinderen en jongeren de migratie ervaren hebben. We kijken dus nog steeds naar migratie vanuit het perspectief van de kinderen en jongeren. Er wordt nu speciale aandacht besteedt aan de risico s en gevaren waaraan ze werden blootgesteld tijdens de reis en op de bescherming en ondersteuning die ze nodig hebben. 10

11 Elk kind en elke jongere vertelt zijn/haar verhaal De kinderen worden aangemoedigd om de elementen die ze op de kaart gezet hebben te gebruiken om hun migratieproces te reconstrueren. Er wordt aan de kinderen gevraagd te vertellen over 1 dag op de kaart. Als kinderen het verhaal van hun reis willen vertellen met behulp van een deel van de kaart, kunnen er bepaalde vragen gesteld worden om de kinderen op weg te zetten. Mogelijke vragen om het gesprek te starten en te stimuleren: Herinner je je de dag van vertrek nog? Herinner je je nog een dag in een van de landen die je doorkruist hebt? Wat waren je indrukken? Hoe ben je de grens over gestoken? Welke goede of slechte dingen zijn je overkomen onderweg? Hoe voel je je in België? Welke zijn de positieve en negatieve indrukken? Zou je op een dag terug willen naar je thuisland? De positieve en negatieve kanten van de reis De kinderen en jongeren worden aangemoedigd om na te denken over de emoties die ze tijdens de reis voelden. In welke situaties voelden ze zich veilig en gelukkig? In welke situaties waren ze verdrietig en bang? De begeleider vraagt de kinderen om de verschillende plaatsen op de kaart een lachend of een verdrietig gezichtje te geven. Extra vragen om het gesprek te starten en te stimuleren: Wat is het moeilijkst voor de kinderen tijdens deze reis? Waar zijn kinderen bang voor tijdens de reis? Wat maakt hen ongerust? Wat doen ze om met deze situaties om te gaan? Wie is hun allergrootste steun en toeverlaat? Wanneer voelen ze zich veilig? In welke situaties zijn ze gelukkig? Wanneer hebben ze plezier? 4. De rechten van kinderen en jongeren tijdens de migratie In deze fase gaat men op zoek naar hoe kinderen en jongeren het respect voor hen rechten tijdens de reis ervaren en evalueren. Rechten en ondersteuning op de route in kaart gebracht Kinderen en jongeren worden aangemoedigd om na te denken over de bescherming die kinderen en jongeren zoals zij onderweg nodig hebben. Op de kaart plaatsen ze: elementen die instellingen en personen symboliseren die hen tijdens het migratieproces geholpen hebben. Ze zetten ook kleine figuurtjes op de kaart die deze instellingen/personen vertegenwoordigen (politieagent, begeleider, opvangcentrum voor asielzoekers, ziekenwagen, sociaal werker, dokter ) de gespreksbegeleider moedigt de kinderen en jongeren aan om deze instellingen en personen te beschrijven Vragen om de dialoog op te starten: Wie helpt kinderen tijdens de reis? Wat is de rol van de politie? Beschermt de politie de kinderen? Worden kinderen soms geholpen door een sociaal werker? Zijn er dokters die de kinderen helpen tijdens de reis? Heb je contact gehad met diensten die medische zorg verlenen? Hoe waren de verschillende opvangcentra voor asielzoekers? Wat doen kinderen daar om de tijd te doden? 11

12 Hebben kinderen tijdens de reis contact met andere organisaties? Welke? Hoe helpen deze organisaties de kinderen? 5. De rechten van kinderen en jongeren in België In deze fase gaat men op zoek naar hoe kinderen en jongeren het respect voor hen rechten in België ervaren en evalueren. Postkaart van België Uit alle herinneringen over de verschillende fases van hun aankomst hier in België kiezen de kinderen en jongeren een moment dat ze willen delen met iemand die belangrijk is voor hen. Op een deel van de kaart tekenen ze wat België voor hen is en op een ander deel beschrijven hun indrukken. Het gesprek kan plaatsvinden terwijl de kinderen en jongeren hun postkaarten maken: Welke boodschappen willen ze versturen naar de mensen die ze graag zien en achtergebleven zijn in hun thuisland? Wat betekenen deze mensen voor hen? Waarom willen ze hen een kaartje sturen? Wat betekent België voor hen? Dit kan een geschikt moment zijn om de kinderen te vragen naar hoe zij hun hele migratie-ervaring zien en hoe het migratieproces hun leven heeft beïnvloed. Mijn valies: wat neem ik mee? Door na te denken over het verleden, het heden en de toekomst kunnen kinderen en jongeren verschillende dingen tekenen en schrijven op hun kaart: Wat hebben ze meegenomen uit hun land toen ze vertrokken? Dit kunnen zowel materiële als immateriële dingen zijn. Bijvoorbeeld: een herinnering aan hun huis Zijn er nieuwe dingen die ze hier in België in hun symbolische valies gestoken hebben? Bijvoorbeeld: nieuwe vrienden, nieuwe gewoonten Ook deze dingen kunnen op de kaart tekenen of schrijven Vragen om het gesprek te starten en te stimuleren: Welke herinneringen aan je thuisland wil je graag vasthouden? Wat hoop je voor de toekomst? Waar ben je bang voor? Waar ben je het meest trots op? De transcriptie van de antwoorden en de postkaarten Het is belangrijk dat diegene die de gesprekken begeleidt een transcriptie maakt van de kernvragen die gesteld zijn en de belangrijkste discussieonderwerpen die de kinderen en jongeren prioritair vonden. Het is eveneens belangrijk de onderwerpen te noteren waarover de kinderen/jongeren het onderling niet eens waren. Het proces van transcriptie vormt het uitgangspunt voor een samenvatting van de belangrijkste thematische prioriteiten van kinderen en jongeren (de drie belangrijkste thema s bijvoorbeeld). Voor elke prioriteit wordt vervolgens een transcriptie gemaakt van de kernpunten en aanbevelingen. Deze transcripties worden verzameld en gebruikt voor het finale rapport over de situatie van kinderen en jongeren in migratie in België. Om die reden is het belangrijk dat de gespreksbegeleiders ons de transcripties van de antwoorden of een samenvatting van de belangrijkste prioriteiten, boodschappen en aanbevelingen bezorgen. De identiteit van de deelnemende kinderen en jongeren wordt tijdens het hele project beschermd en wordt in het UNICEF-rapport op geen enkele manier vrijgegeven. 12

13 Enkele aandachtspunten Basisprincipes voor de participatie van kinderen en jongeren Participatie is een recht, geen verplichting Kinderen en jongeren mogen nooit gedwongen worden om hun mening te uiten en moeten op elk ogenblik voldoende geïnformeerd zijn over het feit dat ze hun deelname op elk moment mogen stopzetten. Dit veronderstelt dat kinderen en jongeren voldoende tijd krijgen om hun deelname aan het What Do You Think-project te overwegen en dat het consultatieproces dusdanig moet opgezet zijn dat kinderen en jongeren op elk ogenblik in en uit het project kunnen stappen. Duidelijke doelstellingen Kinderen en jongeren moeten voldoende informatie krijgen over het recht om hun mening te geven en over het feit dat er daadwerkelijk rekening wordt gehouden met hun mening. Ze moeten eveneens geïnformeerd worden over de manier waarop hun inbreng wordt verwerkt en wat het bereik daarvan kan zijn. De kinderen en jongeren moeten weten dat hun mening en aanbevelingen overgemaakt worden aan de hoogste beleidsniveaus (VN-Comité voor de rechten van het Kind en de politieke beleidsmakers in België) met als doel de situatie van alle kinderen en jongeren in migratie te verbeteren. Respect De meningen van alle kinderen en jongeren worden met respect behandeld. De volwassenen die het proces ondersteunen zijn er om de kinderen en jongeren te helpen hun ideeën en meningen onder woorden te brengen en dit in 100% vertrouwen. Deze vertrouwenspersonen kennen de sociale, economische en culturele context waarin de kinderen en jongeren leven goed. Zij zorgen ervoor dat alle kinderen en jongeren - ongeacht leeftijd, afkomst, geslacht - met respect behandeld worden en ondersteund worden zodat iedereen dezelfde kans krijgt om te participeren. Relevantie Kinderen en jongeren krijgen de kans om hun mening te geven over reële vragen over hun leven in België of dat van hun gemeenschap in hun thuisland. Kinderen hebben voldoende ervaring en kennis om te antwoorden op vragen die betrekking hebben op hun eigen leven of dat van hun gemeenschap. Ze zijn dus sleutelfiguren voor verandering. Dit veronderstelt enerzijds dat kinderen en jongeren betrokken worden bij discussies over de thema s die hen aanbelangen en dit op een ritme dat aangepast is aan hun mogelijkheden en hun interesses. Anderzijds dat volwassenen die met hen samenwerken de tijd willen nemen om hen te ondersteunen. Aangepaste omgeving De participatie van kinderen en jongeren aan gesprekken en discussies dient te gebeuren in een aangepaste omgeving met aangepaste methodieken. Dit veronderstelt dat er tijd en de nodige financiële middelen worden vrijgemaakt om kinderen en jongeren goed voor te bereiden zodat ze het nodige vertrouwen hebben om vrijuit hun mening en visie te geven. UNICEF stelt aangepaste methodieken en bijkomende financiële middelen ter beschikking: een vorming indien nodig en een vergoeding voor kosten gemaakt in kader van het project (inzetten van vertalers, aankoop van materiaal voor de creatieve technieken, transport, maaltijden ) 13

14 Ondersteuning van volwassenen die ervaring hebben in het werken met kinderen De volwassenen die het participatieproces van kinderen en jongeren op een duurzame manier begeleiden, krijgen zelf ook de nodige ondersteuning. Deze begeleiders zijn vertrouwd met de situatie waarin de kinderen en jongeren in migratie verkeren en werken op dagelijkse basis met ze samen. Ze zijn dus zowel de vertrouwens- en referentiepersonen voor de kinderen en jongeren die deelnemen aan het participatieproject als de meest geschikte procesbegeleiders. UNICEF voorziet een aantal bijkomende middelen voor deze begeleiders: een vorming indien nodig, antwoorden op mogelijke vragen, ontmoetingen, een vergoeding van kosten gemaakt in kader van het project (verplaatsingen, maaltijden) UNICEF helpt deze begeleiders ook in het beoordelen van de vraag of bepaalde groepen kinderen/jongeren extra ondersteuning nodig hebben om deel te nemen aan het project. Tot slot helpt UNICEF de begeleiders in het ondersteunen van de gesprekken met de kinderen en jongeren in de opvangcentra. Veiligheid Een van de meest belangrijke voorwaarden voor het welzijn van kinderen en jongeren die deelnemen aan het project is de garantie dat ze niet blootgesteld worden aan risico s. Het is dan ook noodzakelijk om alle potentiële risico s waaraan kinderen en jongeren kunnen blootgesteld worden en die kunnen leiden tot het niet-respecteren van hun rechten, te identificeren. Met risico s denken we bijvoorbeeld aan risico s met betrekking tot het privéleven, misbruik, geweld De anonimiteit van de kinderen en jongeren is gedurende het hele proces gegarandeerd. Persoonlijke ontwikkeling Naast de specifieke doelstellingen van What Do You Think? wil UNICEF nog iets anders realiseren met dit project. Door kinderen en jongeren te laten praten en discussiëren over hun ervaringen en zorgen wil men hen instrumenten aanreiken waarmee ze hun beschermingsmechanismen binnen het migratieproces en het participatieproces in de samenleving in het algemeen, kunnen versterken. De verschillende fasen van het project Het project What Do You Think? wordt uitgerold in 2016 en 2017 en dit in verschillende fasen, zowel binnen de structuren die betrekking hebben op het leven van kinderen en jongeren als daarbuiten. Het project verloopt in vier fasen: Lokale consultaties van kinderen en jongeren met een vertrouwenspersoon die voor de nodige omkadering zorgt (in de opvangcentra, hulpverenigingen in open instellingen ). De deelnemende kinderen en jongeren kunnen hun ervaringen en meningen zowel individueel als in groep delen en krijgen daarvoor verschillende methodieken aangereikt. Lokale consultaties van kinderen en jongeren met UNICEF op basis van de eerste consultaties die ondersteund werden door vertrouwenspersonen. De deelnemende kinderen en jongeren kunnen hun prioriteiten en andere rechten die hen aanbelangen aankaarten. Nationale debatten met kinderen en jongeren onder begeleiding van UNICEF. Bepaalde vertegenwoordigers van de lokale consultatieronde zitten samen om te discussiëren over een specifiek thema (bijvoorbeeld: de rechten van kinderen in het thuisland) of algemene prioriteiten voor kinderen in migratie. Op het einde van het proces kunnen kinderen en jongeren die dat zelf wensen opnieuw geconsulteerd worden. Er wordt hen dan gevraagd een finale analyse te 14

15 maken van de kernboodschappen en aanbevelingen die de kinderen en jongeren doorheen het hele project geformuleerd hebben. De doelstelling van deze laatste fase is een algemene consensus te bereiken over de prioritaire thema s die alle kinderen en jongeren gemeen hebben en voor elk thema bepaalde prioriteiten en aanbevelingen te benoemen. 15

16 Meer informatie: UNICEF België What Do You Think? Project Keizerinlaan Brussel Maud Dominicy: of 02/ Charlotte Van den Abeele: of 02/

What Do You Think? 2016-2017. Dat denken wij ervan: kinderen en jongeren op de vlucht praten over hun rechten

What Do You Think? 2016-2017. Dat denken wij ervan: kinderen en jongeren op de vlucht praten over hun rechten What Do You Think? 2016-2017 Dat denken wij ervan: kinderen en jongeren op de vlucht praten over hun rechten Inleiding Hoe kwetsbaarder kinderen zijn, hoe minder kans ze krijgen om te participeren. Omdat

Nadere informatie

Kinderen en vrijwillige terugkeer Tips voor ouders die vrijwillig terugkeren met minderjarige kinderen

Kinderen en vrijwillige terugkeer Tips voor ouders die vrijwillig terugkeren met minderjarige kinderen Kinderen en vrijwillige terugkeer Tips voor ouders die vrijwillig terugkeren met minderjarige kinderen Deze brochure kan ook ondersteunend zijn voor iedereen die met het gezin in contact komt: maatschappelijk

Nadere informatie

DOOR KIRSTEN DE MAESSCHALK MAITHÉ DILLE KATIA WOLFF

DOOR KIRSTEN DE MAESSCHALK MAITHÉ DILLE KATIA WOLFF VOOR RG 1.2 DOOR KIRSTEN DE MAESSCHALK MAITHÉ DILLE KATIA WOLFF INHOUD Woordje van het Huis van het Nederlands en het Red Star Line Museum Doelgroep Algemene doelstelling Lespakket LESBLOK 1 IN DE KLAS

Nadere informatie

kopieerblad leerling naar een verhaal d at u m :.. /.. /...

kopieerblad leerling naar een verhaal d at u m :.. /.. /... kopieerblad leerling Op zoek naar een verhaal N a a m : V o o r n a a m : d at u m :.. /.. /.... 2 Stap 1: Welk verhaal ga je schrijven? Heb je zelf een migratieverhaal? Ga je op zoek naar het verhaal

Nadere informatie

Ervaringen van mensen met verstandelijke beperkingen of psychiatrische problemen met zelfstandig wonen en deelname aan de samenleving

Ervaringen van mensen met verstandelijke beperkingen of psychiatrische problemen met zelfstandig wonen en deelname aan de samenleving Een eigen huis.. Ervaringen van mensen met verstandelijke beperkingen of psychiatrische problemen met zelfstandig wonen en deelname aan de samenleving M.H. Kwekkeboom (red.) A.H. de Boer (SCP) C.van Campen

Nadere informatie

SOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN

SOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN SOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN Dit thema is opgesplitst in drie delen; gevoelens, ruilen en familie. De kinderen gaan eerst aan de slag met gevoelens. Ze leren omgaan met de gevoelens van anderen. Daarna

Nadere informatie

Zonder toestemming. Nota BOPZ eenvoudige versie

Zonder toestemming. Nota BOPZ eenvoudige versie Nota BOPZ eenvoudige versie Zonder toestemming Ben je soms boos? Ben je soms boos en ben je dan wel eens gevaarlijk voor jezelf of anderen? Of doe je wel eens dingen die niet mogen? Soms moeten begeleiders

Nadere informatie

Welkom bij Centrum Jeugd. Informatie voor kinderen, jongeren en hun familieleden

Welkom bij Centrum Jeugd. Informatie voor kinderen, jongeren en hun familieleden Welkom bij Centrum Jeugd Informatie voor kinderen, jongeren en hun familieleden Welkom bij Centrum Jeugd Je gaat deelnemen aan een van de behandelingen bij Centrum Jeugd van GGz Breburg. De behandelaren

Nadere informatie

BIJLAGEN LESPAKKET 1.2

BIJLAGEN LESPAKKET 1.2 BIJLAGEN LESPAKKET 1.2 BIJLAGE 1 A4 BLADEN THEMA S BIJLAGE 2 DOMINO EMOTIES BIJLAGE 3 MATCHING OEFENING GEVOELENS BIJLAGE 4 VRAGENLIJST FILM BIJLAGE 5 VRAGENSTROOKJES HOEKENWERK BIJLAGE 6 ANTWOORDENBLAD

Nadere informatie

Werkboek Het is mijn leven

Werkboek Het is mijn leven Werkboek Het is mijn leven Het is mijn leven Een werkboek voor jongeren die zelf willen kiezen in hun leven. Vul dit werkboek in met mensen die je vertrouwt, bespreek het met mensen die om je geven. Er

Nadere informatie

Instructie voor leerlingen.. 5. Gebruik van de lesbrieven. 6. Lesbrief: Wat wil je zijn en worden.. 7. Wat wil je zijn en worden.

Instructie voor leerlingen.. 5. Gebruik van de lesbrieven. 6. Lesbrief: Wat wil je zijn en worden.. 7. Wat wil je zijn en worden. VOORBEELD DE KLAS ALS TEAM (LEERLINGENBOEK) INHOUDSOPGAVE Instructie voor leerlingen.. 5 Gebruik van de lesbrieven. 6 Lesbrief: Wat wil je zijn en worden.. 7 Wat wil je zijn en worden. 11 Wat wil je zijn

Nadere informatie

Meten van mediawijsheid. Bijlage 6. Interview. terug naar meten van mediawijsheid

Meten van mediawijsheid. Bijlage 6. Interview. terug naar meten van mediawijsheid Meten van mediawijsheid Bijlage 6 Interview terug naar meten van mediawijsheid Bijlage 6: Het interview Individueel interview Uitleg interview Ik zal je uitleggen wat de bedoeling is vandaag. Ik ben heel

Nadere informatie

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou!

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou! DEEL 1 1 WERKBOEK 5 Eigen keuze Inhoud 2 1. Hoe zit het met je keuzes? 3 2. Hoe stap je uit je automatische piloot? 7 3. Juiste keuzes maken doe je met 3 vragen 9 4. Vervolg & afronding 11 1. Hoe zit het

Nadere informatie

Jaar Werkboek 4 weken Challenge

Jaar Werkboek 4 weken Challenge Coach jezelf naar succes Jaar Werkboek 4 weken Challenge 10 Focus Sociaal zijn, jezelf kunnen wegcijferen en altijd klaar staan voor anderen zijn mooie eigenschappen, en... Jij bent ook belangrijk Hij

Nadere informatie

Een goed leven voor.

Een goed leven voor. Een goed leven voor. Juultje Holla - Perspectief - maart 2013 Als onderdeel van het ZonMW project Zeggenschap en Inclusie Met dank aan Rob, die mij hierbij enorm geholpen heeft. Een goed leven voor. Een

Nadere informatie

Voor kinderen die meer willen weten over echtscheidingen. uitgave 2005

Voor kinderen die meer willen weten over echtscheidingen. uitgave 2005 Voor kinderen die meer willen weten over echtscheidingen uitgave 2005 Steeds meer kinderen stellen vragen aan de Kinderrechtswinkels over echtscheiding. Scheiden kan niet zomaar, je moet heel veel regels

Nadere informatie

150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft!

150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! Scott de Jong http://www.positiefleren.nl - 1 - Je leest op dit moment versie 2.0 van het Ebook: 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft.

Nadere informatie

Thuishaven : verhalen over thuiskomen (in Antwerpen)

Thuishaven : verhalen over thuiskomen (in Antwerpen) Thuishaven : verhalen over thuiskomen (in Antwerpen) Beste begeleider, buddy, vriend, buur, nieuwkomer (in Antwerpen)! Het Red Star Line Museum vierde in september 2018 haar vijfde jaar. Om deze verjaardag

Nadere informatie

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over, 3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol

Nadere informatie

Noot 12 Voorbeeldselectie van thema s en vragen voor zeven groepsgesprekken

Noot 12 Voorbeeldselectie van thema s en vragen voor zeven groepsgesprekken Noot 12 Voorbeeldselectie van thema s en vragen voor zeven groepsgesprekken Bijeenkomst 1: Kennismaking 1 Bijeenkomst 2: Familie en vrienden Gesprek over subthema 1: Ouders en Grootouders : Wie was uw

Nadere informatie

narratieve zorg Elder empowering the elderly

narratieve zorg Elder empowering the elderly narratieve zorg Elder empowering the elderly huisbezoek 1: KENNISMAKING - 2 - KENNISMAKING - huisbezoek 1- a kennismaking huisbezoek 1: KENNISMAKING a vertrouwelijkheid individueel in teamverband naar

Nadere informatie

Evaluatie Topondernemers groepen 8. 8 april 2015

Evaluatie Topondernemers groepen 8. 8 april 2015 Evaluatie Topondernemers groepen 8 8 april 2015 In april 2015 is door de kinderen van groep 8 een aantal vragen over de methodiek Topondernemers beantwoord. Gekozen is voor deze groepen omdat zij het vergelijk

Nadere informatie

Vanjezelfhouden.nl 1

Vanjezelfhouden.nl 1 1 Kan jij van jezelf houden? Dit ontwerp komt eigenlijk altijd weer ter sprake. Ik verbaas mij erover hoeveel mensen er zijn die dit lastig vinden om te implementeren in hun leven. Veel mensen willen graag

Nadere informatie

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij.

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij. Lied: Ik ben ik (bij thema 1: ik ben mezelf) (nr. 1 en 2 op de CD) : Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Ik heb een mooie naam, van achter en vooraan.

Nadere informatie

A. Jouw rechten! Kinderrechten

A. Jouw rechten! Kinderrechten Dit werkblaadje is van... A. Jouw rechten! Kinderrechten Je hebt ongetwijfeld al gehoord van de Rechten van het Kind. De koningen, presidenten en andere leiders van over de hele wereld hebben gezegd dat

Nadere informatie

Zou het zo simpel zijn? Zonnehuizen investeren in zorggemeenschap.

Zou het zo simpel zijn? Zonnehuizen investeren in zorggemeenschap. Zou het zo simpel zijn? Zonnehuizen investeren in zorggemeenschap. Zorggemeenschap. Wat bedoelen we daar eigenlijk mee? Wanneer we het hebben over een gemeenschap als samenleving, dan weet iedereen precies

Nadere informatie

Achtergrond. Achtergrond WIE BENT U? 31/08/2015

Achtergrond. Achtergrond WIE BENT U? 31/08/2015 WIE BENT U? IN GESPREK GAAN MET OUDEREN OVER HUN WAARDEN EN VISIE OP HET LEVEN De ergotherapeut als brug tussen thuis en het WZC - 8/09/15 Liselotte Van Ooteghem Achtergrond Wie ben ik? Medewerker zingeving,

Nadere informatie

Werkvormen: Lesdoelen: Filmpjes: Benodigdheden: Kinderboeken: Les 8: Verliefd. Lesoverzicht

Werkvormen: Lesdoelen: Filmpjes: Benodigdheden: Kinderboeken: Les 8: Verliefd. Lesoverzicht Les 8: Verliefd Lesoverzicht Lesdoelen: Kinderen weten dat gevoelens van verliefdheid leuk maar ook lastig kunnen zijn; Kinderen zijn zich ervan bewust dat je op verschillende types mensen verliefd kunt

Nadere informatie

Waarde-volle zorg is ook nog JONG!

Waarde-volle zorg is ook nog JONG! Waarde-volle zorg is ook nog JONG! LOC maakte een nieuwe visie op de zorg. Die heet Waarde-volle zorg. Allerlei mensen herkennen zich daar in. Dat komt doordat die gaat over dingen die voor ons allemaal

Nadere informatie

De focusgroepen gaven ons in het verleden al een antwoord op volgende kernvragen:

De focusgroepen gaven ons in het verleden al een antwoord op volgende kernvragen: Focusgroepen basisonderwijs: Wat denken ouders uit verschillende doelgroepen over wat de school of het schoolteam kan doen om ouders meer te betrekken bij de school (geïnspireerd op de draaiboeken van

Nadere informatie

Kinderrechtenverdrag VOOR KINDEREN EN JONGEREN

Kinderrechtenverdrag VOOR KINDEREN EN JONGEREN Kinderrechtenverdrag VOOR KINDEREN EN JONGEREN UITGAVE VAN UNICEF NEDERLAND Kinderrechtenverdrag VOOR KINDEREN EN JONGEREN 2 Kinderrechtenverdrag voor kinderen en jongeren Waarom? Alle kinderen in de hele

Nadere informatie

Tuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij?

Tuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij? Tuin van Heden 3 en 4 Werken met kunst in de paasperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen

Nadere informatie

ADHD: je kunt t niet zien

ADHD: je kunt t niet zien ➂ ADHD: je kunt t niet zien Je ziet het niet aan de buitenkant. Je kunt niet gelijk naar iemand kijken en zeggen: die heeft ADHD. Dat kan een voordeel zijn. Als iemand niet weet dat jij het hebt, dan kunnen

Nadere informatie

Kinderrechtenverdrag VOOR KINDEREN EN JONGEREN

Kinderrechtenverdrag VOOR KINDEREN EN JONGEREN Kinderrechtenverdrag VOOR KINDEREN EN JONGEREN UITGAVE VAN UNICEF NEDERLAND Kinderrechtenverdrag VOOR KINDEREN EN JONGEREN 2 Waarom? Alle kinderen in de hele wereld hebben rechten. Jij dus ook. Omdat jij

Nadere informatie

Over de streep. Uit de knoop. 3. Als je me echt kent, zou je weten dat.. 3. Cadeautje.. 3. Stap over de streep als 3.

Over de streep. Uit de knoop. 3. Als je me echt kent, zou je weten dat.. 3. Cadeautje.. 3. Stap over de streep als 3. Over de streep Inhoud Over de streep. 1. Zaalindeling... 2. Hoe ziet de dag eruit?.. 2. Hoe ziet de workshop eruit?.. 2. De groep(en). 2. Wat te doen als.. 3. Hoe. 3. Uit de knoop. 3. Als je me echt kent,

Nadere informatie

Gelukkige medewerkers en klanten gaan hand in hand

Gelukkige medewerkers en klanten gaan hand in hand Gelukkige medewerkers en klanten gaan hand in hand Location: Date: Time: Ik ben gezien en voel me welkom 1. Opgemerkt en gezien worden 2. Hoe word je bij ontmoeting in de winkel door een medewerk(st)er

Nadere informatie

KINDEREN EN INTERNET 9-10 jaar

KINDEREN EN INTERNET 9-10 jaar CASENUMMER: SAMPLE POINT NUMMER INTERVIEW ER NAAM ADRES: POSTCODE EN PLAATS TELEFOONNUMMER KINDEREN EN INTERNET 9-10 jaar HOE VUL JE DIT DEEL VAN DE VRAGENLIJST IN Hieronder wat eenvoudige instructies

Nadere informatie

Doel. Vertrekpunt: Santé! De beste gesprekken voer je... op café

Doel. Vertrekpunt: Santé! De beste gesprekken voer je... op café Doel Geanimeerde gesprekken voeren over belangrijke vragen of thema s in verschillende rondes. Elke deelnemer komt aan het woord. Een worldcafé kan je gebruiken om informatie te verzamelen binnen één thema

Nadere informatie

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou!

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou! Hallo Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou Als je ouders uit elkaar zijn kan dat lastig en verdrietig zijn. Misschien ben je er boos over of denk je dat het jouw

Nadere informatie

KOPPen bij elkaar en schouders eronder. Informatie voor kinderen van ouders met psychiatrische problemen

KOPPen bij elkaar en schouders eronder. Informatie voor kinderen van ouders met psychiatrische problemen KOPPen bij elkaar en schouders eronder Informatie voor kinderen van ouders met psychiatrische problemen Mama, waarom huil je? Mama, ben je nu weer verdrietig? Papa, gaan we naar het zwembad? Waarom niet?

Nadere informatie

lesmateriaal Taalkrant

lesmateriaal Taalkrant lesmateriaal Taalkrant Toelichting Navolgend vindt u een plan van aanpak en 12 werkbladen voor het maken van de Taalkrant in de klas, behorende bij het project Taalplezier van Stichting Wereldleren. De

Nadere informatie

Interviews: - interview: vragen gast - vragen pleeggezin - vragen aan begeleider van Open Thuis - Interview met de dienst VMG :

Interviews: - interview: vragen gast - vragen pleeggezin - vragen aan begeleider van Open Thuis - Interview met de dienst VMG : Bijlage Interviews: - interview: vragen gast - vragen pleeggezin - vragen aan begeleider van Open Thuis - Interview met de dienst VMG : Interview: vragen gast : Levensgeschiedenis: Zie dossier Hoe vind

Nadere informatie

GESPREKKEN VOEREN NEDERLANDS AAN HET EINDE VAN DEZE UITLEG:

GESPREKKEN VOEREN NEDERLANDS AAN HET EINDE VAN DEZE UITLEG: AAN HET EINDE VAN DEZE UITLEG: - Kun je een verzorgde brief schrijven. - Kun je op een juiste manier werkwoorden vervoegen. - Schrijf je op een juiste manier in meervoud. - Gebruik je hoofdletters op een

Nadere informatie

HEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN

HEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN E-blog HEY WAT KAN JIJ EIGENLIJK GOED? VERKLAP JE TALENT IN 8 STAPPEN In talent & groei Het is belangrijk om je talent goed onder woorden te kunnen brengen. Je krijgt daardoor meer kans om het werk te

Nadere informatie

Dit boekje is van:..

Dit boekje is van:.. Ik en mijn plan Dit boekje is van:.. Hallo, Jij bent cliënt bij SOVAK. Je hebt bij SOVAK een persoonlijk begeleider. Samen maak je afspraken over wat jij zelf doet en wat SOVAK doet. Die afspraken staan

Nadere informatie

Talenposters. Doel. Tijd. Hoe. Stap 1 MAAK JE SILHOUET

Talenposters. Doel. Tijd. Hoe. Stap 1 MAAK JE SILHOUET Talenposters Leerlingen staan doorgaans niet zo bewust stil bij de talige bagage waarover ze beschikken of dat ze betekenissen geven aan diverse talen. Met deze activiteit zetten we hen aan het denken

Nadere informatie

Familiekwesties (respect voor diversiteit en privacy)

Familiekwesties (respect voor diversiteit en privacy) Familiekwesties (respect voor diversiteit en privacy) (Uit: Recht in de roos) Doel Elkaar beter leren kennen en begrijpen. Kennis maken met de vele verschillende of net dezelfde gewoontes en gebruiken

Nadere informatie

Notitieboekje. Allemaal Taal

Notitieboekje. Allemaal Taal Notitieboekje Allemaal Taal 1 Wie stimuleerde jouw taal? Hoe stimuleer je de taal van de kinderen? 2 Wat hebben de kinderen nodig? Het is soms moeilijk om aan taalstimulering te doen omdat mijn groep zo

Nadere informatie

Wat kan de orthopedagoog of psycholoog voor jou doen?

Wat kan de orthopedagoog of psycholoog voor jou doen? Wat kan de orthopedagoog of psycholoog voor jou doen? Samenwerkingsverband NIP-NVO zorg voor mensen met een verstandelijke beperking 2014 1 Inhoud Voorwoord 3 Wat doet de psycholoog of orthopedagoog? 5

Nadere informatie

EEN MATRIX VAN KRACHTEN HOE (HER-)ONTDEK IK MIJN EIGEN MOGELIJKHEDEN? Werkwinkel Vlaamse Hersteldag 3 december 2013

EEN MATRIX VAN KRACHTEN HOE (HER-)ONTDEK IK MIJN EIGEN MOGELIJKHEDEN? Werkwinkel Vlaamse Hersteldag 3 december 2013 EEN MATRIX VAN KRACHTEN HOE (HER-)ONTDEK IK MIJN EIGEN MOGELIJKHEDEN? Werkwinkel Vlaamse Hersteldag 3 december 2013 Filip Abts: een korte voorstelling Wie ik ben? Wat ik kan? Wat ik weet? Wat ik heb? Wat

Nadere informatie

Je staat er niet alleen voor: vraag hulp van een professional!

Je staat er niet alleen voor: vraag hulp van een professional! Ben je bang dat je tijdens je vakantie wordt achtergelaten en/of gedwongen uitgehuwelijkt? Je staat er niet alleen voor: vraag hulp van een professional! Bel (veilig en anoniem) het Steunpunt Huiselijk

Nadere informatie

Boek en workshop over het verlies van een broer of zus. Een broertje dood. Door Corine van Zuthem

Boek en workshop over het verlies van een broer of zus. Een broertje dood. Door Corine van Zuthem Het overlijden van een broer of zus is een ingrijpende gebeurtenis. Toch wordt het onderwerp in de rouwliteratuur doodgezwegen. Tot verbazing van Minke Weggemans. De pastoraal therapeute schreef er daarom

Nadere informatie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie Zaken voor mannen Verhalen van mannen met epilepsie Introductie Niet alle mannen vinden het prettig om over hun gezondheid te praten. Ieder mens is anders. Elke man met epilepsie ervaart zijn epilepsie

Nadere informatie

Bijeenkomst over geloofsopvoeding Communiceren met je puber Deze bijeenkomst sluit aan bij Moments, magazine voor ouders van jongeren van 12-18 jaar

Bijeenkomst over geloofsopvoeding Communiceren met je puber Deze bijeenkomst sluit aan bij Moments, magazine voor ouders van jongeren van 12-18 jaar DOELSTELLINGEN Ouders zijn zich ervan bewust dat je altijd en overal communiceert Ouders wisselen ervaringen met elkaar uit over hoe de communicatie met hun pubers verloopt Ouders verwerven meer inzicht

Nadere informatie

Bouwsteen 7: niet in je eentje Bij wie kan ik terecht?

Bouwsteen 7: niet in je eentje Bij wie kan ik terecht? Bouwsteen 7: niet in je eentje Bij wie kan ik terecht? Als onthaalouder sta je meestal alleen voor een groep kinderen. Net daarom is het belangrijk om te kunnen steunen op andere mensen of organisaties.

Nadere informatie

Het is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen.

Het is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen. De familieblues Tot mijn 15e noemde ik mijn ouders papa en mama. Daarna niet meer. Toen noemde ik mijn vader meester. Zo noemde hij zich ook als hij lesgaf. Hij was leraar Engels op een middelbare school.

Nadere informatie

euzedossier ouderparticipatie keuzedossier vmbo osb in de onderbouw theoretische leerweg

euzedossier ouderparticipatie keuzedossier vmbo osb in de onderbouw theoretische leerweg euzedossier ouderparticipatie keuzedossier vmbo osb in de onderbouw theoretische leerweg Op vijf bladzijden in het werkboek wordt de medewerking van de ouders of verzorgers van de leerlingen gevraagd.

Nadere informatie

Leer hoe je effectiever kunt communiceren

Leer hoe je effectiever kunt communiceren Leer hoe je effectiever kunt communiceren De kracht van geweldloze communicatie Hoe vaak kom je in een gesprek terecht waarin je merkt dat je niet meer zegt wat je wilt zeggen; dat je iets doet wat de

Nadere informatie

Kies je route Trainingsmap voor de deelnemer Deze map is van:

Kies je route Trainingsmap voor de deelnemer Deze map is van: Kies je route Trainingsmap voor de deelnemer Deze map is van:... Auteurs: Titia Boers en Anja Valk Projectleiding en eindredactie: Carola van der Voort cwh.vander.voort@let.vu.nl 020 5986575 Vrije Universiteit

Nadere informatie

WORD GROTER DAN DAT WAT JOU KLEIN HOUDT. Ann Weiser Cornell en Egbert Monsuur

WORD GROTER DAN DAT WAT JOU KLEIN HOUDT. Ann Weiser Cornell en Egbert Monsuur WORD GROTER DAN DAT WAT JOU KLEIN HOUDT Ann Weiser Cornell en Egbert Monsuur 1 Les één Welkom bij deze e-cursus waarin we je zullen laten zien hoe jij groter kunt worden en je problemen kleiner! Zijn er

Nadere informatie

Praten over jouw levenseinde

Praten over jouw levenseinde Praten over jouw levenseinde Bert Buizert Stichting STEM (Sterven op je eigen manier) Weerstand Weerstand beschermt hetgeen kwetsbaar is. Praten over de doodgaan Het gesprek erover, dat is voor mijn

Nadere informatie

Bijeenkomst over geloofsopvoeding Moeilijke kindervragen

Bijeenkomst over geloofsopvoeding Moeilijke kindervragen DOELSTELLINGEN De ouders hebben ervaren dat hun kind niet het enige is dat moeilijke vragen stelt en dat zij elkaar kunnen ondersteunen in de omgang hiermee. De ouders kunnen met hun kind in gesprek gaan

Nadere informatie

Dialogen website Motiveren tot rookstop

Dialogen website Motiveren tot rookstop Dialogen website Motiveren tot rookstop Dialoog verandertaal uitlokken en versterken Goedemorgen. Heeft u problemen gehad sinds uw vorige controle? Ja, eigenlijk wel. Mijn tanden zijn sterk verkleurd.

Nadere informatie

FOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22.

FOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. PAS OP! Hulp Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. Internet Wil je meer lezen? Kijk op www.jipdenhaag.nl/loverboys En test jezelf op www.loverboytest.nl Dit is een

Nadere informatie

Workshop communicatie

Workshop communicatie Workshop communicatie Feedback is collegiale ondersteuning of toch niet? Wat wil de beroepsvereniging betekenen voor Verzorgenden en Verpleegkundigen? Wij willen onze beroepsgroepen in staat stellen hun

Nadere informatie

LEREN LEREN WAT? HOE?

LEREN LEREN WAT? HOE? LEREN LEREN WAT? Bij leren leren ondersteunt de school je schoolse leren en biedt de school je methodieken om toe te passen in leersituaties buiten de school. HOE? Als school hebben we gekozen voor het

Nadere informatie

Ouders over tevredenheidmetingen.

Ouders over tevredenheidmetingen. Vzw Roppov Martelaarslaan 212 9000 Gent tel 09/224.09.15 fax 09/233.35.89 e-mail info@roppov.be web www.roppov.be Mei 2009 december 2010 Ouders over tevredenheidmetingen. Dit is een bundeling van bemerkingen

Nadere informatie

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster [PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster! Hoofdzaken Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Hoofdzaken Ster SOCIALE VAARDIGHEDEN VERSLAVING DOELEN EN MOTIVATIE 10 9 8 10 9 8 7 6 4 3 2 1 7 6 4 3 2 1 10 9

Nadere informatie

Draaiboek voor een gastles

Draaiboek voor een gastles Draaiboek voor een gastles Dit draaiboek geeft jou als voorlichter van UNICEF Nederland een handvat om gastlessen te geven op scholen. Kinderen, klassen, groepen en scholen - elke gastles is anders. Een

Nadere informatie

BIJEENKOMST 1- KENNISMAKING

BIJEENKOMST 1- KENNISMAKING BIJEENKOMST 1- KENNISMAKING kennismaken met groepswerker en groepsleden afspraken maken in groep een eerste gevoel van rust, vertrouwen en veiligheid creëren kennismaken met het thema budgetteren aanzetten

Nadere informatie

Voor jouw succes en je uniekheid door Margje van der Lei CanDo Coaching www.candocoaching.nl

Voor jouw succes en je uniekheid door Margje van der Lei CanDo Coaching www.candocoaching.nl Voor jouw succes en je uniekheid door Margje van der Lei CanDo Coaching www.candocoaching.nl Door specifieke intenties te zetten helpt het je op naar de weg waar je naar toe wilt. Wanneer de intentie niet

Nadere informatie

Ben je bang dat je tijdens je vakantie wordt achtergelaten en/of uitgehuwelijkt?

Ben je bang dat je tijdens je vakantie wordt achtergelaten en/of uitgehuwelijkt? Ben je bang dat je tijdens je vakantie wordt achtergelaten en/of uitgehuwelijkt? Je staat er niet alleen voor: vraag hulp van een professional! Bel (veilig en anoniem) de LoverALERT-lijn: 010-44 38 444

Nadere informatie

Gewoon zo! WONEN: HOE ONTMOET JE BUURTBEWONERS?

Gewoon zo! WONEN: HOE ONTMOET JE BUURTBEWONERS? Gewoon zo! WONEN: HOE ONTMOET JE BUURTBEWONERS? Inhoud WELKE INFORMATIE VIND JE IN DIT BOEKJE? Bladzijde 3 - Waarom een boekje over je buurt? Bladzijde 4 - Ontdek je buurt Bladzijde 6 - Een buurtkaart

Nadere informatie

Verbindingsactietraining

Verbindingsactietraining Verbindingsactietraining Vaardigheden Open vragen stellen Luisteren Samenvatten Doorvragen Herformuleren Lichaamstaal laten zien Afkoelen Stappen Werkafspraken Vertellen Voelen Willen Samen Oplossen Afspraken

Nadere informatie

Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij?

Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij? Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de paasperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen

Nadere informatie

Colofon: Inge Bramsen, Kees Willemse, Chris Kuiper & Mieke Cardol, Kenniscentrum Zorginnovatie van Hogeschool Rotterdam, 2015.

Colofon: Inge Bramsen, Kees Willemse, Chris Kuiper & Mieke Cardol, Kenniscentrum Zorginnovatie van Hogeschool Rotterdam, 2015. Colofon: Mijn Pad is gemaakt door Inge Bramsen, Kees Willemse, Chris Kuiper & Mieke Cardol (2015), Lectoraat Disability Studies; Diversiteit in Participatie, Kenniscentrum Zorginnovatie van Hogeschool

Nadere informatie

Mijn lichaam is goed! Doe-opdrachten rond lichaamsbeeld voor 5-6 BaO

Mijn lichaam is goed! Doe-opdrachten rond lichaamsbeeld voor 5-6 BaO Mijn lichaam is goed! Doe-opdrachten rond lichaamsbeeld voor 5-6 BaO Hieronder vind je een lesvoorbereiding voor twee lesuren rond lichaamsbeeld bij kinderen van 10 tot 12 jaar. Het bevat verschillende

Nadere informatie

Actief en creatief aan de slag met de Belevingskaart: 8 inspirerende werkvormen

Actief en creatief aan de slag met de Belevingskaart: 8 inspirerende werkvormen Actief en creatief aan de slag met de Belevingskaart: 8 inspirerende werkvormen Een belevingskaart? Om inzicht te krijgen hoe kinderen en jongeren hun buurt ervaren, bezochten de onderzoekers van het KIDS-project

Nadere informatie

Lou en Lena: NEE tegen geweld!

Lou en Lena: NEE tegen geweld! Mijn prentenboek Prentenboek voor leerlingen 1 e en 2 e leerjaar Lou en Lena: NEE tegen geweld! Mijn naam:... Mijn klas:... Mondiale Vorming - Plan België Hallo, ik ben Lou. En dit is mijn zus Lena. We

Nadere informatie

Wat doe je op een dag? Tijd Tijd Tijd Tijd Tijd Tijd Tijd Tijd Tijd Tijd Tijd Tijd Tij

Wat doe je op een dag? Tijd Tijd Tijd Tijd Tijd Tijd Tijd Tijd Tijd Tijd Tijd Tijd Tij Wat doe je op een dag? Belangrijke informatie d Tij T d Tij ijd T Ti Ti Tij ijd Ti ijd T jd T d Ti ijd T ijd d ijd T Tij T Ti ijd T jd Ti Tij jd ijd d AS007 Kies infow. tijd.indd 1 25-05-12 10:31 Hoeveel

Nadere informatie

Thema in de kijker : Filosoferen met kinderen

Thema in de kijker : Filosoferen met kinderen Thema in de kijker : Filosoferen met kinderen Wat is filosoferen met kinderen? Samen op een gestructureerde wijze nadenken en praten over filosofische vragen. Zoeken naar antwoorden op vragen die kinderen

Nadere informatie

WELKOM MARKERING VAN DE PALLIATIEVE FASE WORKSHOP COMMUNICATIE MET PATIËNT EN INFORMELE ZORG. door Nelly Troost

WELKOM MARKERING VAN DE PALLIATIEVE FASE WORKSHOP COMMUNICATIE MET PATIËNT EN INFORMELE ZORG. door Nelly Troost WELKOM MARKERING VAN DE PALLIATIEVE FASE WORKSHOP COMMUNICATIE MET PATIËNT EN INFORMELE ZORG door Nelly Troost GEGEVENS UIT DE CASUS Systeem dhr. Jansen 74 jaar MW. JANSEN 75 jaar Medisch/Zorgverlening

Nadere informatie

9 Communicatie-tools. voor meer liefde, meer verbondenheid, meer intimiteit & betere communicatie

9 Communicatie-tools. voor meer liefde, meer verbondenheid, meer intimiteit & betere communicatie 9 Communicatie-tools voor meer liefde, meer verbondenheid, meer intimiteit & betere communicatie Maar één persoon Je hebt maar een persoon nodig om nieuwe ervaringen te introduceren VOORWOORD Geen enkel

Nadere informatie

Leer uw kind De Ondergoedregel.

Leer uw kind De Ondergoedregel. 1. Leer uw kind De Ondergoedregel. Ongeveer één op de vijf kinderen is slachtoffer van seksueel geweld, waaronder seksueel misbruik. U kunt helpen voorkomen dat het uw kind overkomt. Leer uw kind De Ondergoedregel.

Nadere informatie

Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS)

Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Stel dat dat (te grote wonder) gebeurt, ik betwijfel of dat zal gebeuren, maar stel je voor dat, wat zou je dan doen dat je nu niet doet? (p36)

Nadere informatie

en zelfbeeld Lichamelijke ontwikkeling Lesdoelen: Werkvormen: Benodigdheden: Kinderboeken: Les 1: Wie ben ik Lesoverzicht

en zelfbeeld Lichamelijke ontwikkeling Lesdoelen: Werkvormen: Benodigdheden: Kinderboeken: Les 1: Wie ben ik Lesoverzicht I Lichamelijke ontwikkeling en zelfbeeld Les 1: Wie ben ik Lesoverzicht Lesdoelen: Kinderen worden zich meer bewust van eigen talenten en eigenschappen en ontwikkelen een positief zelfbeeld. Kinderen kunnen

Nadere informatie

Outcome Rating Scale: Hoe gaat het met u?

Outcome Rating Scale: Hoe gaat het met u? Outcome Rating Scale: Hoe gaat het met u? Vult u dit formulier voor uzelf in? ja / nee Indien voor een ander: wat is uw relatie met deze persoon? Hoe is het met u gegaan de afgelopen week, of sinds het

Nadere informatie

Waar gaan we het over hebben?

Waar gaan we het over hebben? Waar gaan we het over hebben? Onderwerp: Als je verliefd op iemand bent is dat vaak een fijn gevoel. Als de ander dan ook verliefd op jou is, wordt dit gevoel alleen maar sterker. Het is echter niet altijd

Nadere informatie

TITEL ACTIVITEIT + beschrijving: filosofisch gesprek over geloven.

TITEL ACTIVITEIT + beschrijving: filosofisch gesprek over geloven. TITEL ACTIVITEIT + beschrijving: filosofisch gesprek over geloven. Beginsituatie: De lln doen als inleiding op het project rond geloven en de kerkwandeling, een filosofisch gesprek. Er komen verschillende

Nadere informatie

Spel: Wat heb ik geleerd dit jaar?

Spel: Wat heb ik geleerd dit jaar? Spel: Wat heb ik geleerd dit jaar? Inleiding Traditioneel staat de decembermaand in het teken van jaaroverzichten en top 100 of top 2000 lijstjes. Allemaal bedoeld om terug te kijken op het afgelopen jaar.

Nadere informatie

Bijlage 4.2.2 Vragenlijst voor stotterende kinderen

Bijlage 4.2.2 Vragenlijst voor stotterende kinderen Bijlage 4.2.2 Vragenlijst voor stotterende kinderen bussum 2011 Wij wijzen erop dat het gebruik van de bijlagen bedoeld is voor de praktijk van de therapeut die de in het boek Stotteren: van theorie naar

Nadere informatie

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd 1 Joppe (13): Mijn ouders vertelden alle twee verschillende verhalen over waarom ze gingen

Nadere informatie

Creatieve Begeleiding

Creatieve Begeleiding Creatieve Begeleiding voor bijzondere kinderen met liefdevolle aandacht voor de belevingswereld en behoefte van uw kind www.brani.nl Creatieve begeleiding met liefdevolle aandacht voor de belevingswereld

Nadere informatie

Sollicitatiegesprekken volgens de STAR methode

Sollicitatiegesprekken volgens de STAR methode Sollicitatiegesprekken volgens de STAR methode Tijdens sollicitatiegesprekken wil je zo snel en zo goed mogelijk een kandidaat voor een openstaande functie selecteren. De STAR vragenmethode is een gedegen

Nadere informatie

Naar school in het Midden-Oosten

Naar school in het Midden-Oosten Naar school in het Midden-Oosten Onrust in het Midden-Oosten graad 1 Lesvoorbereiding Bij lesmateriaal, bij deze les op de site, vind je het nodige lesmateriaal voor deze les: Bekijk de video van de eerste

Nadere informatie

Voorbeeldprogramma startbijeenkomst

Voorbeeldprogramma startbijeenkomst BIJLAGE 3 Voorbeeldprogramma startbijeenkomst Inleiding De startbijeenkomst vindt plaats vooraf aan iedere activiteit, ook wanneer jongeren al vaker mee hebben gedaan met M25. Natuurlijk kun je variëren

Nadere informatie

Is iemand in jouw omgeving verslaafd?

Is iemand in jouw omgeving verslaafd? Is iemand in jouw omgeving verslaafd? Verslaafd aan Jou ondersteunt en informeert de omgeving van verslaafden. Vaak gaat alle aandacht uit naar de verslaafde en daardoor wordt soms niet gezien dat familie

Nadere informatie

Soms gebeurt er wel eens iets wat jij niet wilt. Dit noemen wij onvrijwillige zorg. Onvrijwillige zorg mag alleen als jij in gevaar bent, of als jouw

Soms gebeurt er wel eens iets wat jij niet wilt. Dit noemen wij onvrijwillige zorg. Onvrijwillige zorg mag alleen als jij in gevaar bent, of als jouw Soms gebeurt er wel eens iets wat jij niet wilt. Dit noemen wij onvrijwillige zorg. Onvrijwillige zorg mag alleen als jij in gevaar bent, of als jouw gedrag gevaarlijk is voor andere mensen. Dit mag nooit

Nadere informatie

*Ook met het programma Paint van Windows kunnen foto s bewerkt worden

*Ook met het programma Paint van Windows kunnen foto s bewerkt worden Lesbrief Online pesten Leerjaar 1-Profiel1,2,3 Tijd: 50 55 minuten Voorbereiding: op http://mediawijsheid.nl/onlinepesten staan allerlei filmpjes, informatie en artikelen over online pesten, bruikbaar

Nadere informatie

Ouders over kindcentra

Ouders over kindcentra Ouders over kindcentra Oberon, september 2015 Wat vinden ouders eigenlijk van kindcentra? Kennen zij de gedachte achter Kindcentra2020? We besloten om het maar eens aan ze te vragen. Onderzoeksbureau Oberon

Nadere informatie