cursus meetploegen Herkennen van gevaarlijke stoffen O/Lt Koen Maes Lt Koen Vanderzwalm

Transcriptie

1 cursus meetploegen Herkennen van gevaarlijke stoffen O/Lt Koen Maes Lt Koen Vanderzwalm

2 Wat als dit voorvalt???

3 Algemene aandachtspunten bij ongevallen Bij elk ongeval met gevaarlijke stoffen: over welke stof gaat het? mogelijk uiterlijke kenmerken van de verpakking Verkenningsploeg = ogen van bevelvoerder Oog voor veiligheid versterking vragen

4 Wat is een ongeval??? Ongeval als: Een product dat gestockeerd wordt ongewild en ongecontroleerd vrij komt door breuk van de verpakking Ernst van de breuk afhankelijk van Kwantiteit Aggregatietoestand van het product

5 Aggregatietoestanden = staat waarin stof zich bevindt 3 aggregatietoestanden: vast vloeibaar gasvormig

6 Aggregatietoestanden vaste stof: eigen volume, eigen vorm vloeistof: eigen volume maar vervormt gas: variabel volume en vervormt

7 Vervoersmogelijkheden gevaarlijke stoffen weg binnenwateren spoorweg pijpleidingen zee lucht

8 Transport via wegen

9 ADR ADR = Accord européen relatif au transport international des marchandises Dangereuses par Route Europees verdrag betreffende het internationaal vervoer van gevaarlijke stoffen over de weg verdrag gesloten op (in werking 68) 39 landen toegetreden

10 ADR-klassen onderverdeling in 13 klassen afhankelijk van gevaar bij combinatie (b.v. giftig en brandbaar) primeert het grootste gevaar klasse van stof terug te vinden in lijst

11 ADR-klassen klasse 1: ontplofbare stoffen en voorwerpen klasse 2: de gassen klasse 3: brandbare vloeistoffen klasse 4.1: brandbare vaste stoffen, zelfontledende stoffen en vaste ontplofbare stoffen in niet explosieve toestand klasse 4.2: voor zelfontbranding vatbare (pyrofore) stoffen klasse 4.3: stoffen die in contact met water brandbare gassen ontwikkelen klasse 5.1: oxiderende stoffen klasse 5.2: organische peroxides klasse 6.1: giftige stoffen klasse 6.2: infectueuze (besmettelijke) stoffen klasse 7: radioactieve stoffen klasse 8: corrosieve (bijtende) stoffen klasse 9: diverse gevaarlijke stoffen en voorwerpen

12 ADR klasse 1 ontplofbare stoffen en voorwerpen 6 subklassen: 1.1 tot 1.6 (stijgend nummer = daling gevaar) 1.1 gevaarlijkst 1.6 minst gevaarlijk bv vuurwerk, springstoffen (! Drukgolf, scherven, brand)

13 ADR klasse 2 gassen wijze van opslag (afh. van fys. eigenschappen): samengeperst: waterstof, helium, zuurstof vloeibaar: butaan, propaan, lpg, CO2 gekoeld: chloor, stikstof opgelost: acetyleen

14 ADR klasse 3 brandbare vloeistoffen 3 verpakkingsgroepen (I, II, III) (klein nummer = gevaarlijkst) bv aceton, benzine, ethanol, white spirit, diesel

15 ADR klasse 4.1 brandbare vaste stoffen bv rode fosfor, zwavel, magnesium, rubberpoeder

16 ADR klasse 4.2 voor zelfontbranding vatbare stoffen in aanraking met lucht opwarmen of ontbranden pyrofore stoffen (puros = vuur, phoros = dragend) kan heftig reageren met water bv witte fosfor, Aluminium, Magnesium

17 ADR klasse 4.3 stoffen die bij contact met water brandbare gassen ontwikkelen voor zelfontbranding vatbare stoffen zeer heftige tot explosieve reactie met water bv natrium, kalium, calciumcarbide

18 ADR klasse 5.1 oxiderende stoffen = stoffen die veel zuurstof bevatten en deze gemakkelijk afgeven onderhouden van brand bv waterstofperoxide, ammoniumnitraat

19 ADR klasse 5.2 organische peroxiden thermisch instabiele stoffen ontledingssnelheid bij temperatuur 1 verpakkingsgroep (II) bv benzoylperoxide, methylethylketonperoxide

20 ADR klasse 6.1 giftige stoffen = schadelijk voor gezondheid van mens (kunnen tot dood leiden) bv blauwzuur, fenol, pesticiden

21 ADR klasse 6.2 infectueuze (besmettelijke) stoffen bevatten ziektekiemen (bacteriën, virussen, parasieten, schimmels) die ziektes veroorzaken bij mens en dier bv slachtafval, ziekenhuisafval

22 ADR klasse 7 radioactieve stoffen op etiket: hoe meer balkjes, hoe groter het gevaar bv uraan, thorium

23 ADR klasse 8 bijtende (corrosieve) stoffen Alle corrosieve stoffen zijn tevens giftig!! Met behulp van ph-papier meting zuurtegraad werken in op huid, slijmvliezen en ogen bv salpeterzuur, hydrazine (F16), azijnzuur, natriumhydroxide toepassingen: afvoerontstoppers, ontkalkers, toiletreinigers,

24 ADR klasse 9 diverse gevaarlijke stoffen bepaald gevaar maar niet onder te brengen in één van de andere gevarenklassen 2 verpakkingsgroepen (II, III) bv liythiumbatterijen, Asbest, PCB s

25 Opslag en vervoer van gevaarlijke producten Opslag in een vorm die voor de stof geschikt is: op zich geen probleem Tank kan van staal zijn, roestvrij staal bekleed met een bepaalde kunststof, geïsoleerd, met zonnedak, enz.

26 Opslag en vervoer van gevaarlijke producten???

27 Infobronnen bij incidenten De chauffeur / fabrikant / vervoersfirma De signalisatie De (vervoers-)documenten Het type voertuig Eigen kennis Deskundigen - AGS

28 De chauffeur Benaming van de stof Hoeveelheid geladen stof Bedrijfsgegevens: Bedrijf waar het product geladen is Bedrijf waarvoor de levering bestemd is

29 Signalisatie Oranje schilden Gevaarsetiketten

30 Signalisatie oranje schilden 40 x 30 cm vooraan, achteraan, zijkant (ook soms per compartiment) 2 soorten: met gegevens leeg (colli)

31 Signalisatie oranje schilden Gevaarsidentificatienummer (GEVI) Stofidentificatienummer

32 Signalisatie oranje schilden Eerste cijfer: belangrijkste gevaar Tweede (soms derde) cijfer: bijkomend gevaar

33 Oranje schilden opbouw GEVI-nummer eerste nummer tweede/derde nummer 2: Gas 3: Ontvlambare vloeistof 4: Ontvlambare vaste stof 5: Oxiderende stof of organische peroxide 6: Toxische stof 0: Geen nevengevaar 1: Explosiegevaar 2: Gevaar voor vrijkomend gas 3: Gevaar voor ontbranding 4: Gesmolten toestand 5: Gevaar voor oxiderende werking 6: Gevaar voor vergiftiging 7: Radioactieve stof 8: Corrosieve stof 9: Diverse gevaren (oa. milieu) 8: Gevaar voor corrosie 9: Gevaar voor spontane, hevige reactie X: Gevaarlijke reactie met water

34 Oranje schilden opbouw GEVI-nummer Dubbel cijfer geeft een versterking van het gevaar aan. Bijzondere gevaarsidentificatienummers zijn: 22 diepgekoeld gas 333 voor zelfontbranding vatbare vloeistof 44 brandbare vaste stof bij hoge temperatuur en in gesmolten toestand 606 besmettelijke stof 99 verwarmde stof (diverse gevaarlijke stoffen)

35 Oranje schilden plaatsing op voertuigen

36 Gevaarsetiketten Dienen op de verpakking of op het voertuig te worden aangebracht. Afmetingen: 30 x30 cm Locatie: aan weerszijden en aan de achterkant van de tank

37 Gevaarsetiketten plaatsing op voertuigen

38 Gevaarsetiketten plaatsing op voertuigen

39 Gevaarsetiketten

40 Gevaarsetiketten

41 Documenten Vervoersdocumenten Verklaring van de afzender Schriftelijke instructie = gevarenkaart Keuringsdocument Vervoersvergunning Toestemming laden en/of lossen

42 Type voertuigen: gasketels/tanks

43 Type voertuigen: vloeistofketels/tanks

44 Type voertuigen: overige Vacuümwagens Wagens voor bulktransport Wagens voor collitransport Laadketels

45 Transport via binnenwater

46 Transport via binnenwater ADNR ADNR = Accord Européen relatif au Transport International des Marchandises Dangereuses par voie de Navigation du Rhin Europees verdrag betreffende het internationaal vervoer van gevaarlijke stoffen over de binnenwater (gebaseerd op vervoersverdag over de Rijn) Verdrag stopt in 2011 gaat over in ADN

47 Transport via binnenwater Infobronnen bij incidenten De schipper De vervoersdocumenten De gevoerde optische tekens De uiterlijke kenmerken en bijzonderheden

48 Transport via binnenwater De vervoersdocumenten Bestaat uit: Gevarenkaart Stuwplan Eigenlijke vervoersdocumenten: laadbon, vrachtbrief,

49 Transport via binnenwater Stuwplan welke stoffen zijn waar opgeslagen + hoeveelheid

50 Transport via binnenwater Optische tekens Schepen die bepaalde gevaarlijke stoffen vervoeren moeten, behalve de voorgeschreven navigatieverlichting, optische waarschuwingsseinen voeren: één, twee of drie rondomschijnende blauwe lichten (verticaal onder elkaar geplaatst) zij moeten zich op een geschikte plaats op een zodanige hoogte bevinden dat zij rondom zichtbaar zijn

51 Transport via binnenwater Optische tekens Algemene regel: hoe meer blauwe lichten of kegels er gevoerd worden, hoe gevaarlijker de lading is en hoe grotere afstand er tot zo n schip bewaard moet worden bij het afmeren (resp. 10 m, 50 m en 100 m). Welke tekens er onder welke omstandigheden gevoerd worden, wordt omschreven in het reglement vervoer gevaarlijke stoffen voor schepen (ADNR).

52 Transport via binnenwater Optische tekens Mate van gevaar door optische signalen (blauwe kegels bij dag / lichten s nachts) Hoe meer kegels/lichten: hoe gevaarlijker 1 blauwe kegel/licht: brandbare vloeistoffen 2 blauwe kegels/lichten: brandbaar en giftig 3 blauwe kegels/lichten: ontplofbare stoffen

53 Transport via binnenwater Optische tekens

54 Transport via spoorweg

55 Transport via spoorweg RID Regelgeving met betrekking tot het vervoer van gevaarlijke producten per spoorweg

56 Transport via spoorweg Infobronnen bij incidenten Gevaarsidentificatieborden Gevaarsetiketten Oranje band Opschriften op ketelwagens/wagenschilden Uiterlijke bijzonderheden Vrachtbrief

57 Overige transportmogelijkheden Luchttransport Transport over zee Pijpleidingen

58 EG en ARAB GHS Gevarendiamant Etikettering

59 Etikettering EG en ARAB Ontplofbaar E

60 Etikettering EG en ARAB Oxiderend O

61 Etikettering EG en ARAB Zeer licht ontvlambaar Licht ontvlambaar F+ F

62 Etikettering EG en ARAB Zeer giftig Giftig Schadelijk T+ T Xn

63 Etikettering EG en ARAB Bijtend Irriterend C Xi

64 Etikettering GHS ontplofbaar brandgevaarlijk brandbevorderend houder onder druk bijtend giftig schadelijk lange termijn milieugevaarlijk gezondheidsschadelijk

65 Etikettering gevarendiamant Gevarendiamant ruit met 4 kleuren

66 Etikettering gevarendiamant