Woord vooraf Directe systeemmethodiek vanaf DSM in recente leesmethodes 20

Transcriptie

1 Inhoud Woord vooraf 11 Inleiding Belang van het aanvankelijk lezen DSM-wending in leesmethodiek Globale of directe aanpak? DSM: vernieuwing in continuïteit Overzicht 15 Deel 1. Ontstaan en invloed van de directe systeemmethodiek DSM-wending in methodiek en methodes Directe systeemmethodiek vanaf DSM in recente leesmethodes Leesproblemen verminderen Belang van leesmethodiek Meer lees- en leertijd Verborgen pijnpunten Methodiek en methode zijn belangrijk Ontstaan van DSM en wetenschappelijke steun Op zoek naar effectieve methodiek ( ) Ultieme doel is preventie Verschillende DSM-methodes DSM en recent wetenschappelijk onderzoek Basisprincipes van DSM Korte (sleutel)woorden en letterclusters bij de start 35 5

2 5.2 Vlotte synthese en veel automatisatie Verklanking en leescode staan centraal Motivatie vanuit leescompetentie en aparte leeslijn Directe instructie en klassikaal werken Sobere en transparante aanpak Combinatie met schrijven en spellen Onderzoek over DSM en Leessprong in Preventieve leesmethodiek en zorgverbreding 49 Deel 2. Historiek van de leesmethodes Inleiding Spelmethodes Lezen met alfabetnamen Wastafeltje, ABC-plankjes, hornbook, ABC-boek Verkorte spelmethodieken Zwakke en inspirerende kanten van de spelmethodiek Spelmethode De Haan vanaf Letter voor letter spellen in functie van het schrijven Klankmethodes Klanksynthetische en complexere klankmethodes Vroege klankmethodes in de 16de en 17de eeuw Schneither (1796) en Nieuwold (1798) Methode Prinsen (1817) Methode Prinsen (en Pietersz) in Vlaanderen Recente klankmethodes voor zwakke leerlingen Normaalwoordenmethodes Bouman (1866): verbetering van de methode Prinsen Grondwoordenmethode van Versluys (1877) Vlaamse normaalwoordenmethodes rond Lustig Volkje (van 1926 tot ongeveer 1965) Normaalwoordenmethodes inspirerend voor DSM Analytisch-synthetische methodes Auditieve vooroefeningen 81

3 5.2 Methode Hoogeveen (1906) Andere analytisch-synthetische methodes Beoordeling van de analytisch-synthetische methodes Globale leesmethodiek en whole-language-benadering Inleiding Natuurlijk leren en de Gestaltpsychologie Globale leesmethodiek in de praktijk (vanaf 1900) Globale leesmethodes rond Veel propaganda en nog meer kritiek Globaliserende leesmethodes ( ) Nefaste invloed op structuurmethodes (1960-heden) Globale leesmethodiek na 1970: Freinet, FAL, whole-language, constructivisme, Structuurmethode Synthese van analytisch-synthetische en globale aanpak Vlaamse structuurmethodes ( ) Invloed van de globale en analytisch-synthetische leesmethode op VLL Zó leren lezen (1960) en Veilig leren lezen ( ) Veilig leren lezen vanaf Maan-roos-vis vanaf Tweede Maanversie Kritiek op structuurmethodes en vergelijking met de directe systeemmethodiek Pijnpunten van structuurmethodes Kritische getuigenissen van leerkrachten Vergelijking van de directe systeemmethodiek en structuurmethodes 131 Deel 3. DSM: directe systeemmethodiek Inleiding en overzicht DSM en (neuro)psychologisch onderzoek Connectionistische leestheorie en fonologisch coherentiemodel Connectionisme en woordherkenning Grafeem-, foneem- en semantische knopen: onderling verbonden Geen woordspecifiek bestand 142 7

4 3.4 Bottom-up- én deels top-downproces Geen lezen vanuit de context Connectionisme en covariatieprincipe Lettergroeplezen, eindrijmen en clustering Geleidelijke letter(groep)-klankkoppeling, vertrekkende van kortste sleutelwoordjes Inleiding Vertrekken van eindrijmen (KM) als sleutelwoorden Tweeklankwoorden (eindrijmen) in Leesballon (1983) Eerste sleutelwoorden met korte klinker en rekbare medeklinker Letters: volledige discriminatie, volgorde en tempo Soorten clusters Vroege en vlotte synthese Noch ineens herkennen, noch letterspellend lezen Letterspellend lezen leidt tot overbelasting van het werkgeheugen Spellend lezen en het coarticulatiefenomeen Het balansprincipe Vloeiende verbindingen: aanvullende technieken Automatiseren: gestructureerde opbouw en herhaling Verstevigen en vlotter oproepen van connecties Belang van automatiseren Een complex proces Automatiseren en progressieve complicering Herhaling en dril Structuurrijtjes, losse woordenreeksen en transfer Tijds- en concentratiedruk Computerprogramma Leeskist voor diagnose en remediëring Besluit Integrale leestaken, geen geïsoleerde componenten Relatie tussen lezen, schrijven, spellen Invloed van DSM op recente leesmethodes Leessprong (1999) Leessprong ik lees met hup (2008) DSM-accenten in Veilig leren lezen (2003) mol en beer (2006) Andere leesmethodes met DSM-invloeden 186

5 11. DSM en leerzorg Geen gedifferentieerde instructie en doorgedreven differentiatie Geen twee of drie leesmethodieken tegelijk DSM voorkomt/vermindert problemen Geen leerlingspecifieke programma s Geen specialistische aanpakken Samenwerking school-thuis Dyslectische leerlingen 195 Literatuur 199 9