jaar NWO-Spinozapremies

Transcriptie

1 20 jaar NWO-Spinozapremies

2 Colofon Portretten laureaten Ivar Pel Essay Anouck Vrouwe Vormgeving WAT ontwerpers Drukwerk Zalsman ISBN jaar NWO-Spinozapremies

3 VOORWOORD Terugblikken is vooral inspirerend als je er energie voor de toekomst uit kunt putten. En deze terugblik op twintig jaar NWO-Spinozapremie ís inspirerend. De Spinozapremie bleek geen eendagsvlieg. Ze is anno 2014 niet alleen een prestigieuze blijk van erkenning van in Nederland werkzame topwetenschappers, maar ook een jaarlijks terugkerende bevestiging van de hoge kwaliteit van de Nederlandse wetenschap. In de eerste jaren was de Spinozapremie een eerbetoon, maar een relatief onbekend eerbetoon. Na twintig jaar is de Spinozapremie echter een begrip. De aanwezigheid van Zijne Majesteit Koning Willem-Alexander bij de twintigste uitreiking van de premies benadrukt dit nog eens. Het is NWO s opdracht als onderzoeksfinancier om excellent onderzoek in alle wetenschapsgebieden te stimuleren. Die stimulansen brengen dynamiek en vernieuwing in de wetenschap en dragen bij aan een wetenschapsomgeving waarin een nieuwe generatie wetenschappers zich kan ontplooien, wellicht tot toekomstige Spinozalaureaten. En hoewel de laureaten van vandaag twintig jaar geleden niet konden vermoeden waar hun werk toe zou leiden, toont het Nederlandse onderzoekbestel, de universiteiten en de tweede geldstroom tezamen, juist in de Spinozapremie zijn sterke punten: robuust en op kwaliteit gericht. En daarmee kunnen ook de nieuwste Spinozalaureaten de grenzen van het weten opzoeken! Dit prestige is in de eerste plaats te danken aan de wetenschappers die de Spinozapremie in de loop van de jaren hebben gekregen. Zíj bewijzen wat de premie waard is, dat het vertrouwen in hen terecht is. Zij bewijzen dat door hun wetenschappelijke werk, door hun outreach -activiteiten, door de kansen die zij jongere wetenschappers bieden en door hun deelname aan het debat over wetenschap en wetenschapsbeleid. Jos Engelen Voorzitter NWO 4 5

4 ESSAY 20 JAAR SPINOZAPREMIE Doch àl voortreffelijks is even moeilijk als zeldzaam. - SPINOZA - Telefoon Er zijn telefoontjes, waarvan je nog precies weet waar je was en wat je deed toen je ze kreeg. De uitslag van je eindexamen. Ingrijpend nieuws over familie of geliefden. De geboorte van je kleinkind. Het bericht dat je de NWO-Spinozapremie krijgt, is De reacties wisselen. Sommigen vallen stil. Anderen juichen. Soms breekt hun stem. Een aantal vertelt meteen wat hij met het geld zal doen. De aanvragen verschijnen niet in het elektronisch aanvraagsysteem van NWO. Ze bewandelen een minder zichtbaar pad. Het zijn brieven, met daarin de levensloop van de kandidaat, zijn publicaties voor vakgenoten en leken, het aantal Het is vooral de eer. Het heeft een geweldige uitstraling. Je kunt onderzoek aan het front van de wetenschap vergelijken met een sportteam aan de top; de druk om te presteren is altijd hoog. De Spinozapremie was een enorme stimulans voor mijn onderzoeksgroep, een oppepper voor iedereen. een dergelijk telefoontje. De laureaten weten precies wanneer de voorzitter van NWO belde. Bekendheid Toen natuurkundige Gerard t Hooft in 1995 zijn telefoontje promovendi en zaken als patenten. Aanbevelingsbrieven mogen niet; het CV moet spreken. Dat moet bewijzen dat de kandidaat tot de wereldtop behoort. Het gaat om het erkennen, vieren en bevorderen van goede wetenschap. Financieel heeft het ook ongelofelijk veel voor me betekend. Het was of de zilvervloot binnenvoer. Zaterdagochtend, in mijn slaapkamer. We waren bezig het gezin op gang te krijgen. kreeg, kwam het nieuws voor hem uit de lucht vallen. Het was het eerste jaar dat de Spinozapremie werd vergeven en t Hooft wist nog niet van haar bestaan. Nu, 20 jaar later, kent iedere onderzoeker in Nederland de premie. De Spinoza geldt in De Spinoza-commissie bestaat uit wetenschappers in het buitenland, om belangenverstrengeling te voorkomen. Ze weegt de kandidaten en brengt advies uit aan het algemeen bestuur van NWO. Ik zie het als een eervolle persoonlijke beurs. Zondagavond. We hadden buitenlandse gasten. Ik dacht nog, wil hij nu met me over die budgetproblemen praten? Op zondagavond? binnen- en buitenland als de hoogste onderscheiding binnen de Nederlandse wetenschap. Prijs of premie Sinds 2010 krijgt iedere winnaar 2,5 miljoen euro. In de beginjaren was dat twee of vier miljoen gulden: de mensen Hoewel wetenschappers de prijs nu zeker kennen, komt het die dure apparatuur nodig hadden voor experimenteel werk, Op 4 mei, geen dag voor feest. Ik weet nog dat ik te laat kwam bij de dodenherdenking. We hebben het later echt gevierd. telefoontje nog altijd als een verrassing. Jazeker, er is een enkeling die tegen de regels in weet dat hij is genomineerd. Maar meestal houden de betrokkenen zich netjes aan hun De Spinozapremie komt met verplichtingen. Van de laureaten wordt verwacht dat ze de wetenschap nog een belangrijke stap verder brengen. De Spinozapremie is voor onderzoekers kregen vier miljoen. Dat onderscheid wordt sinds 1998 niet meer gemaakt. belofte dat de genomineerde van niets mag weten. Zo zijn in de volle vaart van hun carrière. Natuurlijk was er aanvankelijk binnen NWO discussie over de Woensdagmiddag, vijf uur. Ik had mijn secretaresse gezegd dat niemand me voor die tijd mocht storen. Ze had eerst zelfs geweigerd mijn thuisnummer te geven. Ik weet nog wat mijn eerste reactie was: Maar ik ben geen Nederlandse. Alsof ze dat niet wisten. er enkel winnaars, geen verliezers. Het recht om een kandidaat voor te dragen is voorbehouden aan de rectoren van de universiteitenen en een select aantal mensen binnen de Nederlandse wetenschapsorganisaties. De Het doel van de Spinozapremie is het toponderzoek in Nederland te stimuleren en toponderzoekers beter zichtbaar maken. De Gottfried Wilhelm Leibniz-Preis van de Deutsche Forschungsgemeinschaft vormde de inspiratiebron voor de prijs. hoogte van het geldbedrag: was het te verantwoorden om één onderzoeker zoveel geld in zoveel vrijheid te geven? Ja, zo besloot men. Het vertrouwen dat het geld goed zal worden besteed, is onderdeel van de premie. De allerbeste wetenschappers hebben dat vertrouwen verdiend. voordrachten voor de prijs gebeuren in het diepste geheim. 6 7

5 ESSAY 20 JAAR SPINOZAPREMIE Nieuwe Kerk De Spinozapremie is dus premie en prijs ineen. Een premie voor de onderzoeker, een prijs voor de mens, zo verwoordt NWO-voorzitter Jos Engelen het treffend. Stel een vraag op willekeurig welk wetenschapsterrein, en de Spinozalaureaten beantwoorden hem voor je. Collectief weten ze alles, zo voel ik dat. En ze weten vooral ook wat we niet weten; uitermate belangrijk in de wetenschap. De Spinozaclub komt één keer per jaar bijeen, voor een diner en een discussie over wetenschapsbeleid. Voormalig OCW-minister Maria van der Hoeven begon de traditie om de groep topwetenschappers van tijd tot tijd om beleidsadvies Na het telefoontje moeten de laureaten nog een tijdje hun mond houden, tot de officiële bekendmaking. Vroeger gebeurde dat op een kleine bijeenkomst in een vergaderzaal van NWO, nu groots in aanwezigheid van de pers. Er komen Een onmogelijke vraag wat het belangrijkst is, de eer of het geld. De eer is geweldig, natuurlijk. De prijs vergroot je zichtbaarheid, verstevigt je positie. Maar het onderzoeksgeld is ook welkom. Ze zijn zeer gedreven. Hun leven staat in het teken van hun onderzoek, en in het overbrengen van dat onderzoek. te vragen. Ook nu nog is er meestal een staatssecretaris of minister aanwezig bij de bijeenkomsten van de Spinozaclub. De voorzitter van NWO gebruikt de groep ook als klankbord. filmploegen en fotografen op af. Het voelt alsof je de grootste filmprijs van de wereld uitreikt, aldus Eduard Klasen, de huidige voorzitter van de Spinozacommissie. Er bestaan maar weinig persoonlijke beurzen voor succesvolle hoogleraren, zeker niet van deze omvang en met deze bestedingsvrijheid. Het geld versterkt de onderzoeksgroep, het maakt buitenlandse reizen mogelijk. Dankzij de premie kan dat Multitalenten. Breed ontwikkeld. Op dit niveau heb je niet genoeg aan slimme ideeën alleen. Je moet ook een groep leiden, en zoveel meer. Soms geeft de Spinozaclub ongevraagd advies. Zo plaatste ze in 2007 een paginagrote advertentie in NRC Handelsblad, waarin werd benadrukt dat wetenschap niet alleen van De premie is in de loop der jaren een instituut geworden. In de eerste jaren besteedden enkel de grote kranten aandacht aan de winnaars, nu haalt de bekendmaking het NOS journaal. risicovolle onderzoek doorgaan. Of dat langlopende project waar zo moeilijk financiering voor te vinden is. En de laureaten zijn stuk voor stuk mensen die voor hun onderzoek leven. Als ze Ze zijn allemaal anders. Maar je hebt altijd goede gesprekken met ze. economisch, maar ook van cultureel belang is. Om het onderzoek op internationaal niveau te houden, pleitten de wetenschappers voor een verhoging van het budget voor De nieuwe laureaten krijgen veel media-aandacht. Sommigen krijgen bloemen van hun burgemeester, die nu ook weet dat er een topwetenschapper in zijn stad of dorp woont. Geen ander moesten kiezen, zouden ze waarschijnlijk het geld nemen en de wetenschappelijk onderzoek. programma van NWO trekt zoveel aandacht. eer laten. Gelukkig hoeven ze niet te kiezen. De eerste bijeenkomst van de laureaten was in november Na de bekendmaking in juni volgt in september de officiële Club Het willen weten. Helemaal willen weten. Spinozalaureaten worden gedreven door hun nieuwsgierigheid. Goede wetenschap Nu is Peter Hagoort voorzitter, destijds was dat astronoom Ed van den Heuvel, als oudste van allen en laureaat van het uitreiking. Die is in de Nieuwe Kerk in Den Haag, waar het grafmonument van Spinoza zich bevindt. De staatssecretaris begint met het vermogen de juiste vragen te stellen, eerste uur. De eerste jaren was de bijeenkomst in Rijnsburg, of minister die verantwoordelijk is voor wetenschap, reikt de Na het telefoontje horen laureaten automatisch bij de benadrukt laureaat Erik Verlinde. Vragen die je verder brengen. waar het Spinozahuisje staat. De burgemeester van Rijnsburg Spinozapremie uit. Dit jaar is vanwege het feit dat de premies club. De club van Spinozalaureaten. En meer dan anderen zijn Spinozalaureaten bereid te werken tot nodigde het gezelschap altijd uit in zijn raadzaal. voor de twintigste keer worden uitgereikt voor het eerst de ze het antwoord op hun vraag hebben gevonden. koning aanwezig. 8 9

6 ESSAY 20 JAAR SPINOZAPREMIE Eén per jaar? Nee, liever niet. Vergeet niet dat dit een premie is voor de volle breedte van de wetenschap. Hoeveel hoogleraren zijn er wel niet in Nederland? Natuurlijk kun je dan ieder jaar vier geschikte toponderzoekers vinden. Spinoza ging tegen de keer in. Dat past bij topwetenschappers. zoals we die uit de wiskunde kennen. Spinoza pleitte voor democratie, vrijheid van meningsuiting en vrijheid van gebied van emancipatie nog een lange weg te gaan had. Spinozalaureaten zijn de toppers van de Ja, die heb je, mensen die denken dat vroeger alles beter was. Het baken van de Verlichting. Een radicale denker. En een ambachtsman. Hij sleep lenzen. Precisie en toewijding aan het vakmanschap, dat onderscheidt de goede wetenschapper. godsdienst. Zijn teksten werden in zijn tijd als gevaarlijk gezien. Tegenwoordig noemen we ze de aftrap van de Verlichting. NWO koos Spinoza als naamdrager vanwege zijn onafhankelijke geest, die het recht opeiste om in vrijheid onderzoek te doen. wetenschap. Er is niemand die zich afvraagt of een man de prijs heeft gekregen omdat hij een man is. Bij vrouwen gebeurt dat soms wel. Dat is schandelijk. Inmiddels zijn er 13 vrouwen die de Spinozapremie kregen, Neem nou Theunis Piersma, die hem dit jaar krijgt. Een absolute topper. Nee, ik zie de kwaliteit niet teruglopen. De filosofie vormt toch de basis van de wetenschap. Hij was veelzijdig. Iedere laureaat kan in zijn werk een citaat vinden, dat aansluit bij zijn vakgebied. Dat past bij een prijs voor toponderzoekers. Spinozalaureaten zijn namelijk eigenzinnige, vrije denkers. Ook zij veranderen met hun onderzoek de heersende denkbeelden. op een totaal van 73 winnaars. Een scheve verhouding, die in lijn is met het lage percentage vrouwelijke hoogleraren, vandaag de dag rond de 15 procent. Overdaad Kritiek Bij de selectie van de winnaars speelt geslacht geen rol. Wel is de nominatie van vrouwen beter geregeld dan in de De winnaars ontlenen prestige aan de prijs, maar een prijs ontleent ook prestige aan zijn winnaars. In 2004 sprak Ronald beginjaren. Sinds 2002 vraagt NWO nadrukkelijk om Plasterk - zelf ook laureaat - zijn zorgen uit of er niet te veel De eigenzinnige Pas in het vijfde jaar van haar bestaan ging er een Spinozapremie naar een vrouw. Hoogleraar vergelijkende taalwetenschap Anne vrouwelijke kandidaten. Ook mag het Landelijk Netwerk Vrouwelijke Hoogleraren nu twee nominaties doen, om Spinozapremies vergeven werden. Hij sprak over een stuwmeer van Spinozawaardige wetenschappers in de beginjaren, met Cutler zou willen dat het geen onderwerp van gesprek was ondervertegenwoordiging van vrouwen te voorkomen. grootheden als de latere Nobelprijswinnaar Gerard t Hooft. De laureaten krijgen bij de uitreiking een bronzen geweest. Dat zij alleen had mogen praten over haar onderzoek Plasterk vreesde dat dit stuwmeer zou opdrogen en de kwaliteit Spinoza-beeldje, gemaakt door kunstenaar Richard de Vrijer. naar taalverwerving. Maar het was het wel. Ze weet nog dat Hetzelfde speelde bij de alfa- en gammawetenschappers, zou afnemen. Zijn drie of vier Spinozapremies niet te veel? De Spinozapremie is vernoemd naar de Nederlandse filosoof NWO De slimste vrouw van Nederland boven het persbericht ook zij waren in de beginjaren ondervertegenwoordigd. Baruch Spinoza. De man was met zijn radicale en eigenzinnige had gezet. Verschrikkelijk. Dat zij, als Australische, die benaming Sinds 2002 hanteert NWO de regel, dat wanneer er vier Die vraag hoorde je al in het derde jaar, vertelt Annemarie Bos, manier van doen zijn tijd ver vooruit. Hij schreef over geloof, kreeg, vond ze bovendien extra beledigend voor alle Nederlandse premies worden uitgereikt, er minstens één naar een directeur Geesteswetenschappen van NWO. Zij was als beleids- over ethiek en over politiek, alles volgens een ijzeren logica slimme vrouwen. Het bewees volgens haar dat Nederland op het onderzoeker uit die hoek moet gaan. medewerker bij de instelling van de Spinozapremie betrokken

7 ESSAY 20 JAAR SPINOZAPREMIE En moet je eens zien wie hem daarna nog allemaal gekregen Als het stof rond de uitreiking is neergedaald, kunnen de Er ontstonden nieuwe samenwerkingen, zoals die van de Gedragen heeft, wat voor grote namen dat zijn, voegt ze er aan toe. Ook Spinozalaureaten het geld gaan besteden. Dat voelt niet als een laureaten van Natuurkundige Albert van den Berg, bij de selectiecommissie leeft niet het gevoel dat de kwaliteit last, ze zijn gewend aan de druk om te presteren. Ze zijn vooral neuroloog Michel Ferrari en aquatisch ecoloog Marten Scheffer De Spinozapremie is een vorm van antibureaucratie, zo daalt. Het is eerder moeilijk kiezen uit zoveel overdaad. blij met de vrijheid om het geld naar eigen inzicht te besteden. ontdekten een gedeelde interesse in kantelpunten. Vier jaar omschrijft oud-nwo-medewerker Lex Plompen, medevormgever NWO wil wel weten waar het geld aan wordt besteed, maar stelt later schreven zij samen een publicatie over migraine. van de premie. Je geeft de mensen die het verdienen het geld verder geen eisen, anders dan dat het geld voor wetenschap is. én het vertrouwen dat het goed wordt besteed. Zo stimuleer Naast al die harde wetenschap is het geld ook besteed aan je de top om door te gaan. Om in Nederland te blijven. Ik heb het voor het risicovolle onderzoek gebruikt, voor het uitwerken van de wilde ideeën. Je hebt projecten waarvan je weet dat ze lang gaan duren en waarvan je vooraf niet kan inschatten of het lukt. Daar vind je geen gewone financiering voor. Het Spinoza Instituut aan de Universiteit Utrecht is een van de resultaten van de Spinozapremie. Gerard t Hooft besteedde een deel van zijn premie aan de oprichting van dit instituut voor theoretische fysica. In de wandelgangen noemden mensen het instituut al snel het Spinoza Instituut, en dat is vervolgens ook de officiële naam geworden. Bij datzelfde instituut begon het populariseren van de wetenschap. Robbert Dijkgraaf ontwikkelde een website met proefjes voor kinderen. Erik Verlinde liet lespakketten ontwikkelen om onderwerpen als kwantummechanica en de relativiteitstheorie op middelbare scholen te introduceren. Een promovendus van Frits van Oostrom maakte scholierenedities van Karel ende Elegast De wetenschap wordt gedragen door deze bevlogen, geïnspireerde mensen. Mijn promovendi hebben er een plank vol boeken van kunnen schrijven. Dat is blijvend. ook theoretisch fysicus Erik Verlinde zijn loopbaan; hij kreeg de Spinozapremie in en Van den Vos Reynaerde. Het zijn projecten die iedere wetenschapper wel eens bedenkt. Maar die nu ook worden uitgevoerd, omdat er geld voor is. Voor het moeilijke onderzoek, de projecten waar je liever geen promovendus opzet omdat je weet dat er een kans is dat het mislukt. Al het werk heb ik door postdocs laten doen. Het heeft jaren gekost, maar het is gelukt. En er loopt nu vervolgonderzoek. Het Spinozageld liet overal sporen na in de Nederlandse wetenschap. Het Nijmeegse babylaboratorium is opgericht met Spinozageld van Anne Cutler. De Nederlandse radioastronomie kreeg meer armslag door de premie van Ed van den Heuvel. Hij nam extra mensen aan en bedong bij de universiteit dat die De laureaten worden ook veel gevraagd voor publiekslezingen. Zij creëerden hiervoor ook een eigen podium: van 2009 tot 2013 was er de lezingenreeks Spinoza te Paard, georganiseerd door fysicus Leo Kouwenhoven. Dat was een avond voor Dit essay is gebaseerd op gesprekken met Annemarie Bos, Anne Cutler, Jos Engelen, Ben Feringa, Gerard t Hooft, Corinne Hofman, Ed van den Heuvel, Eduard Klasen, Frits van Oostrom, Lex Plompen en Erik Verlinde, Je hebt soms een goed idee. Nu kun je meteen besluiten het te doen. Sporen posities gehandhaafd zouden blijven als het Spinozageld op was. En Ben Feringa haalde elf jaar na de premie de voorpagina van Nature met de nano-auto, een moeilijk en tijdrovend project waarvan de chemicus al bij de uitreiking wist dat hij dat wilde doen. publiek in het Haagse poppodium Paard van Troje. Dit wordt in 2014 voortgezet met de eerste Spinoz@night. waarvoor allen dank. Hun uitspraken zijn in de tekst verweven. 20 JAAR SPINOZALAUREATEN 12 13

8 Prof. dr. E.P.J. van den Heuvel Astronomie Universiteit van Amsterdam Prof. dr. G. t Hooft Theoretische natuurkunde Universiteit Utrecht 14 15

9 Prof. dr. F.G. Grosveld Celbiologie en genetica Erasmus Universiteit Rotterdam Prof. dr. F.P. van Oostrom Nederlandse letterkunde Universiteit Utrecht 16 17

10 Prof. dr. J.F.A.K. van Benthem Wiskundige logica Universiteit van Amsterdam Prof. dr. P. Nijkamp Economie Vrije Universiteit 18 19

11 Prof. dr. G.A. Sawatzky Vastestoffysica University of British Columbia Prof. dr. H.M. Pinedo Medische oncologie Vrije Universiteit 20 21

12 Prof. dr. F.H.H. Kortlandt Taalwetenschap Universiteit Leiden Prof. dr. R.A. van Santen Anorganische chemie en katalyse Technische Universiteit Eindhoven 22 23

13 Prof. dr. J.H.J. Hoeijmakers Moleculaire genetica Erasmus Universiteit Rotterdam Prof. dr. H.W. Lenstra Fundamentele en toegepaste wiskunde Universiteit Leiden 24 25

14 Prof. dr. P.C. Muysken Taalwetenschap Radboud Universiteit Nijmegen Prof. dr. C.W.J. Beenakker Theoretische natuurkunde Universiteit Leiden 26 27

15 Prof. dr. ir. R. de Borst Toegepaste mechanica University of Glasgow Prof. dr. E.A. Cutler Vergelijkende taalpsychologie University of Western Sydney 28 29

16 Prof. dr. R.H.A. Plasterk Moleculaire biologie Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Prof. dr. E.F. van Dishoeck Moleculaire astrofysica Universiteit Leiden 30 31

17 Prof. dr. D. Frenkel Macromoleculaire simulaties University of Cambridge Prof. dr. D.S. Postma Pathofysiologie van de ademhaling Rijksuniversiteit Groningen 32 33

18 Prof. dr. J.C.M. Clevers Moleculaire genetica KNAW / Universiteit Utrecht Prof. dr. D.I. Boomsma Biologische psychologie Vrije Universiteit 34 35

19 Prof. dr. E.W. Meijer Organische Chemie Technische Universiteit Eindhoven Prof. dr. J. Oerlemans Meteorologie Universiteit Utrecht 36 37

20 Prof. dr. H.P. Barendregt Wiskunde en informatica Radboud Universiteit Nijmegen Prof. dr. E.A.J.M. Goulmy Transplantatiebiologie Universiteit Leiden 38 39

21 Prof. dr. F.R. Rosendaal Klinische Epidemiologie Universiteit Leiden Prof. dr. A. Lagendijk Natuurkunde Universiteit Twente 40 41

22 Prof. dr. A.L. Bovenberg Economie Universiteit van Tilburg Prof. dr. C. Dekker Moleculaire biofysica Technische Universiteit Delft 42 43

23 Prof. dr. R.H. Dijkgraaf Mathematische fysica Institute for Advanced Study Princeton / Universiteit van Amsterdam Prof. dr. J.L. van Zanden Economische en sociale geschiedenis Universiteit Utrecht 44 45

24 Prof. dr. M.H. van IJzendoorn Pedagogiek Universiteit Leiden Prof. dr. B.L. Feringa Organische chemie Rijksuniversiteit Groningen 46 47

25 Prof. dr. M.B.M. van der Klis Astronomie Universiteit van Amsterdam Prof. dr. ir. J.S. Sinninghe Damsté Aardwetenschappen Universiteit Utrecht 48 49

26 Prof. dr. R. Bernards Moleculaire biologie Universiteit Utrecht Prof. dr. P. Hagoort Cognitieve neurowetenschappen Radboud Universiteit Nijmegen 50 51

27 Prof. dr. D. Lohse Natuurkunde Universiteit Twente Prof. dr. A. Schrijver Wiskunde Universiteit van Amsterdam 52 53

28 Prof. dr. J.M. Bensing Klinische psychologie en gezondheidspsychologie Universiteit Utrecht Prof. dr. C.G. Figdor Immunologie Radboud Universiteit Nijmegen 55

29 Prof. dr. ir. B.J.G. Scheres Moleculaire genetica Wageningen UR Prof. dr. J. Zaanen Natuurkunde Universiteit Leiden 56 57

30 Prof. dr. D.M. Curtin Rechtsgeleerdheid Universiteit van Amsterdam Prof. dr. M. Dicke Entomologie Wageningen UR 58 59

31 Prof. dr. ir. L.P. Kouwenhoven Natuurkunde Technische Universiteit Delft Prof. dr. J.W.M. Roebroeks Archeologie Universiteit Leiden 60 61

32 Prof. dr. J.Th. Leerssen Moderne Europese Letterkunde Universiteit van Amsterdam Prof. dr. M.S. van der Knaap Kinderneurologie Vrije Universiteit 62 63

33 Prof. dr. Th.H.M. Rasing Experimentele natuurkunde Radboud Universiteit Nijmegen Prof. dr. W.M. de Vos Microbiologie Wageningen UR 64 65

34 Prof. dr. ir. A. van den Berg Natuurkunde Universiteit Twente Prof. dr. M.D. Ferrari Neurologie Universiteit Leiden 66 67

35 Prof. dr. M. Scheffer Aquatisch ecologie Wageningen UR Prof. dr. N. Ellemers Sociale Psychologie Universiteit Leiden 68 69

36 Prof. dr. M. Franx Astronomie Universiteit Leiden Prof. dr. P. Gros Biomacromoleculaire kristallografie Universiteit Utrecht 70 71

37 Prof. dr. I. Sluiter Griekse taal- en letterkunde Universiteit Leiden Prof. dr. P.M. Valkenburg Media, jeugd en samenleving Universiteit van Amsterdam 72 73

38 Prof. dr. H.D.E. Falcke Radioastronomie en astrodeeltjesfysica Radboud Universiteit Nijmegen Prof. dr. E.P. Verlinde Theoretisch natuurkunde Universiteit van Amsterdam 74 75

39 Prof. dr. ir. M.S.M. Jetten Ecologische microbiologie Radboud Universiteit Nijmegen Prof. dr. I. Moerdijk Algebra en topologie Radboud Universiteit Nijmegen 76 77

40 Prof. dr. A. Mol Antropologie van het lichaam Universiteit van Amsterdam Prof. dr. A.G.G.M. Tielens Fysica en chemie van de interstellaire ruimte Universiteit Leiden 78 79

41 Prof. dr. M.I. Katsnelson Theoretische fysica Radboud Universiteit Nijmegen Prof. dr. P.Th.J.M. Vossen Computationele Lexicologie Vrije Universiteit 80 81

42 Prof. dr. ir. B.M. Weckhuysen Anorganische Chemie en Katalyse Universiteit Utrecht Prof. dr. T. Piersma Trekvogelecologie Rijksuniversiteit Groningen 82 83

43 Prof. dr. C.L. Hofman Archeologie van het Caribisch gebied Universiteit Leiden Prof. dr. ir. M.C.M. van Loosdrecht Milieubiotechnologie Technische Universiteit Delft 84 85

44 2014 Prof. dr. D. Bouwmeester Natuurkunde Universiteit Leiden / University of California, Santa Barbara 86 87

45 Uitgave Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek Bezoekadres Laan van Nieuw Oost-Indië 300 Den Haag Postadres Postbus AC Den Haag Telefoon September