Kom in beweging voor een gezonde leefomgeving

Transcriptie

1 Kom in beweging voor een gezonde leefomgeving Bijlagen bij de Handleiding lokale acties Mei 2015 Inhoudsopgave Bijlage 1: Krachtenveldanalyse...2 Bijlage 2: Mensen betrekken...3 Bijlage 3: Communicatie en promotie...5 Bijlage 4: Concept persberichten gezonde lucht activiteit...7 Bijlage 5: Voorbeeld handtekeningenlijst...8 Bijlage 6: Buurtbijeenkomst...9

2 Handleiding lokale acties voor een gezonde leefomgeving (bijlagen) 2 Bijlage 1: Krachtenveldanalyse We werken aan een gezondere leefomgeving in onze gemeente. Daarvoor moet er iets veranderen bij de gemeente. Maar zoals je misschien al eerder hebt ervaren is iets veranderen niet altijd even makkelijk. Er zijn namelijk vele belangen die spelen om een verandering tegen te houden of op een heel andere manier uit te voeren. Daarom is het naast de maatregelen belangrijk om een goede analyse te maken van het krachtenveld die in de gemeente spelen. Een volgende opbouw van het maken van je plannen kan je veel duidelijkheid verschaffen. 1) De maatregelen: Milieudefensie/ de bewonersgroep doet een voorstel voor maatregelen; bijvoorbeeld het instellen of uitbreiden van een milieuzone en de vermindering van het autoverkeer. Zie ook de handleiding Lobbyen voor gezonde lucht. Daarnaast is het goed als jullie als groep ook nog ideeën hebben over maatregelen die effectief zouden zijn in de buurt of wijk. Hierbij is het belangrijk om te zoeken naar maatregelen die het probleem niet verplaatsen maar oplossen. 2) Je hebt een plan, maar is dit al eens eerder voorgesteld? Zo ja, wanneer? In welke vorm? Door wie en waarom is het niet zover gekomen? Zo nee, waarom niet? Hiermee kun je je plannen al een eerste toetsing geven op haalbaarheid, of te weten komen wat er voor nodig is om de plannen te laten slagen. Het betekent overigens niet dat, als je plan al eerder ter sprake is gekomen, je het niet nog eens kan voorstellen, mogelijk was de tijd er gewoon niet rijp voor of was de oppositie te groot. 3) Wat is je tegenstand: Vaak gaan we een campagne of project in zonder goed te bedenken welke tegenstand er is voor de plannen die je voorstelt. Een gouden regel: Stel je iets nieuws voor, dan zal er altijd ergens tegenstand zijn. In dit geval kunnen dat groepen burgers zijn die graag autorijden, winkeliers die bang zijn dat hun klandizie achteruit gaat door een veranderende verkeerssituatie, of politieke partijen die automobilisten zoveel mogelijk te vriend willen houden omdat ze daar electoraal belang bij hebben. Deze informatie is essentieel, want ook zij zullen gehoord worden door de gemeente en het kan zijn dat sommige van deze partijen net iets meer gewicht in de schaal leggen en doorslaggevend kunnen zijn om het plan niet door te laten gaan. Het is daarom goed om de argumenten van je 'tegenstanders' goed te kennen en er een goed antwoord op te hebben, zodat je deze in discussies met de gemeente kan weerleggen. 4) Wie zijn je medestanders: Een inkoppertje natuurlijk, maar door er even bij stil te staan kunnen er verrassende groepen naar voren komen waar je niet eerder over nagedacht hebt. Stel hier een goed lijstje van samen. Deze mensen kunnen makkelijk benaderd worden, voor bijvoorbeeld een informatieavond, of denk aan het uitwisselen van informatie of het schrijven van een artikeltje in de buurtkrant. 5) Wie zijn er neutraal: Dit is een groep die erg vaak wordt vergeten bij het plannen van campagnes, het zijn natuurlijk ook wel grote groepen die zich meestal afzijdig houden en zich ogenschijnlijk neutraal opstellen. Dit wil niet zeggen dat ze dit altijd zullen blijven. Vergelijk het met de zwevende kiezer, uiteindelijk zullen ze zich achter een verhaal scharen en dus is het belangrijk dat dit jullie verhaal is. Zorg er daarom voor dat je weet wat deze mensen raakt in jouw verhaal. Weet ook dat jouw 'tegenstand' deze groep ook zal willen mobiliseren. Deze groep kun je uitnodigen voor de informatiebijeenkomst. De bovenstaande punten kunnen helpen bij de planvorming, het vinden van de juiste ondersteuning voor je plannen en het goed in kaart brengen van diegenen die iets van je plan gaan vinden.

3 Handleiding lokale acties voor een gezonde leefomgeving (bijlagen) 3 Bijlage 2: Mensen betrekken Je kunt met je voorstel voor gezonde lucht in je eentje of met een aantal mensen naar de gemeente toe stappen, hierbij heb je ook kans dat ze worden overgenomen. Toch sta je met een grote groep mensen veel sterker om daadwerkelijk je plannen doorgevoerd te krijgen. Hieronder een aantal handige tips om mensen bij de groep, verschillende acties en bijvoorbeeld de petitie te betrekken. Verhalen raken mensen: Om iemand actief te krijgen voor de campagne, om geld te werven voor bijvoorbeeld een meetpunt, mocht je daar voor kiezen, of mensen uit te nodigen voor een informatieavond is het belangrijk om een goed verhaal te hebben. Dit kan door een goede flyer te hebben, of een sterke aankondiging in de krant. Maar vaak kom je mensen tegen die je één op één een verhaal zal meegeven. Als dit het geval is dan is het belangrijk om je verhaal zo dicht mogelijk bij mensen te krijgen, dit is wat mensen raakt. Een opbouw van een goed verhaal voor bijvoorbeeld een informatieavond ziet er ongeveer zo uit: Jouw verhaal: Vertel waarom je deze avond organiseert. Maar maak er niet alleen een technisch verhaal (raakt het hoofd) van maar vertel ook vooral wat je zo belangrijk vind aan het thema, waarom je in actie komt en wat persoonlijke drijfveren zijn (dit raakt het hart). Dit mag (al voelt dat misschien iets natuurlijk) heel persoonlijk worden, wat waren inzichten in je leven dat luchtkwaliteit zo belangrijk werd. Wij hoorden bijvoorbeeld van iemand die heel actief is op luchtkwaliteit is geworden omdat zijn dochter astma heeft. Wat is jouw verhaal?! Gezamenlijke verhaal: In een gesprek is het ook goed om opzoek te gaan naar gezamenlijke verhalen, mogelijk herkent iemand zich in het verhaal dat jij net hebt vertelt, of zijn er andere verhalen die vertelt moeten worden. Laat hier ruimte voor. Op deze manier maak je van jouw verhaal een gezamenlijk verhaal, jullie delen dezelfde waarden (bijv. gevoel voor rechtvaardigheid, idealen op gebied van milieu), maken je boos om dezelfde dingen en willen dezelfde veranderingen. Het verhaal van nu: In dit geval is het verhaal van nu erg makkelijk, mensen die je spreekt kunnen het verschil maken, samen gaan we voor gezonde lucht Door jouw verhaal en het gezamenlijke verhaal zijn ze enthousiast, boos of gepassioneerd geworden. Jij kan ze een handelingsperspectief bieden: ze kunnen actief worden, naar de bijeenkomst komen, geld geven of de petitie ondertekenen. Alles wat ze bijdragen is belangrijk om de verandering voor gezonde lucht te bewerkstelligen. Het is belangrijk dat de gesprekken natuurlijk blijven, maar door de bovenstaande opbouw te volgen is de kans groot dat mensen betrokken zullen raken met je campagne/project. Simpelweg omdat je naast het hoofd, ook het hart en de handen aanspreekt. Verzamel gegevens: Als je net een leuk/goed gesprek hebt gehad met iemand, vraag dan altijd om contactgegevens en of je een keer verder kunt praten en/of hem/haar mag uitnodigen voor een informatieavond of andere bijeenkomst. Je kan er voor kiezen om iedereen naderhand te bellen. Dit kost veel tijd maar helpt bij het opbouwen van een goede band met die persoon. Dit is zeker belangrijk als je denkt dat hij/zij zich actief wil inzetten voor de campagne. Nog beter is om een afspraak te maken (bijv. om ergens koffie te drinken).

4 Handleiding lokale acties voor een gezonde leefomgeving (bijlagen) 4 Een beetje selectie mag: Als iemand zich vrijwillig aanmeldt voor de campagne dan is dat heel fijn, alle hulp is welkom. Toch is het belangrijk om een goed beeld te krijgen van die persoon, wat de drijfveer is om mee te doen, wat hij/zij verwacht en kan bieden. Ga daarom een goed één op één gesprek aan, zoek uit hoe de vrijwilliger betrokken wil zijn bij de campagne. Hier mag je zelf ook kritisch in zijn, wil iemand heel veel en heb je daar toch niet alle vertrouwen in, geef diegene dan eerst een kleine taak om te zien hoe hier mee omgegaan wordt. Op deze manier voorkom je dat iemand veel toezegt en dit niet uiteindelijk niet waar kan maken, wat vervelend is voor beide partijen. Het is handig om van te voren goed na te denken over verschillende rollen die er voor het project vervult moeten worden. Kijk samen naar de rol die het meest geschikt is voor die persoon. Verschillende rollen kunnen zijn: - Handtekeningen verzamelen - Organiseren - Perswerk + woordvoering - Coördineren van bijeenkomsten Maak goede afspraken: Daarnaast is het belangrijk om goede afspraken te maken, en om elkaar hier aan te houden. Dit kunnen afspraken zijn die over het project gaan, maar ook over hoe je met elkaar samenwerkt. Denk hierbij bijvoorbeeld aan afspraken over de manieren van vergaderen, besluitvorming en iets triviaals als op tijd komen. Belangrijk aan het maken van afspraken is ook dat iedereen zich eraan houdt. Hier kan iedereen een rol in spelen en dit kan ook op een leuke manier aan de kaak gesteld worden. Zo hebben we bij Milieudefensie in sommige projectgroepen de afspraak dat er een liedje gezonden moet worden als de deadline niet is gehaald, of er een euro in de borrelpot moet als er iemand te laat is voor de vergadering. Vier je successen: Om zelf of als groep gemotiveerd te blijven is het belangrijk om ook af en toe een succes te vieren. Een succes vieren kan op vele verschillende manieren en kan ook meer een symbolische waarde hebben om stil te staan bij de voortgang in het project. Vieren hoeft dus niet gelijk te staan aan een groot feest. Zoek daarom ook naar kleine successen om de motivatie er in te houden op weg naar dat grote succes; waar er echt maatregelen genomen zullen worden en de lucht daadwerkelijk gezonder is. Successen zijn overal en vieren kan op duizenden manieren. Vier bijvoorbeeld: Dat het plan voor de gemeente is af, door heerlijke koekjes bij de vergadering te hebben. Dat de eerste 250 handtekeningen binnen zijn, door samen met de handtekeningen ophalers iets te gaan drinken. Campagne voeren is een serieuze bezigheid. Het dient een belangrijk doel, maar om de motivatie erin te houden geven dit soort kleine dingen een goede impuls aan de campagne en de teamspirit. Evalueer: Neem de tijd om te kijken hoe het ging: wat ging er goed en wat kan volgende keer anders. Zo groeien de mensen die met de campagne meedoen, zal er grotere betrokkenheid zijn en zal de groep zich meer verbinden aan elkaar.

5 Handleiding lokale acties voor een gezonde leefomgeving (bijlagen) 5 Bijlage 3: Communicatie en promotie Om de campagne bij mensen bekend te maken is het belangrijk om zichtbaar te zijn. Door goede zichtbaarheid is het mogelijk veel mensen te informeren over de campagne, ze actief te krijgen en idealiter: de politiek onder druk te zetten. Als er (in de media) veel gepraat wordt over het onderwerp is de kans groter dat het op de politieke agenda komt. De Media: Traditionele media is essentieel om je boodschap te kunnen verspreiden. Lokale kranten, radio en TV worden goed gelezen, beluisterd en bekeken. Mogelijk heb je al veel ervaring met de lokale media. Toch volgen hier nog een aantal tips. Zorg ervoor dat je goed in kaart hebt welke media er zijn in de regio, wie op de redactie een goed contactpersoon is en wanneer de deadlines zijn (zoals voor het verschijnen van de krant). In de media kun je je verhaal kwijt, je kunt bijeenkomsten aankondigen, of ze uitnodigen bij een actie. Bij de media zijn een aantal dingen belangrijk: Wees kort en duidelijk. Bedenk voor je met de media gaat praten wat belangrijkste boodschap is en laat deze zo vaak mogelijk voorbij komen we voeren actie omdat hier de normen worden overschreden en we willen dat de gemeente hier iets aan doet zorg dat je kernboodschap ook altijd weer terug komen in het antwoord die je geeft aan journalisten. Jij kan het gesprek sturen en niet perse de interviewer. Gebruik emotie: We doen deze campagne primair om die vrouw van 80 die last heeft van haar longen, of die moeder die je laatst sprak die vertelde dat haar zoontje van 7 last van astma heeft, of die man die iedere week z n ramen moet lappen omdat er zoveel roet op verzameld is. Zoek van te voren naar echte verhalen, ga in gesprek met mensen in de buurt. Heb je feiten paraat: Cijfers doen het altijd goed, en daar wordt dan ook vaak naar gevraagd. Daarnaast zou je ook lastige vragen kunnen krijgen; maar de lucht in Nederland wordt toch alleen maar schoner het is belangrijk om goed voorbereid te zijn. Informatie vind je onder andere in onze informatiebladen. Het plaatje bij het verhaal: Naast een goed verhaal zijn de krant en TV ook dol op een mooi plaatje bij het verhaal. Daarom doet Milieudefensie vaak een ludieke actie om de inhoudelijke boodschap kracht bij te zetten. De lancering van het een actiegroep of het aanbieden van de handtekeningen, zijn goede momenten om een ludieke actie bedenken. Brainstorm hier als groep eens over, dit zijn vaak de leukste processen. Hieronder een voorzet voor eventuele acties: Neem de vieze lucht mee in een pot en overhandig deze. Een fietstocht naar het gemeentehuis om de handtekeningen aan te bieden. Hang witte lakens buiten aan een grote waslijn als alternatieve meetmethode. Hoe zien ze er na een paar weken uit? Deel gezonde lucht uit met verpleegsters op straat, tijdens het werven van handtekeningen. Promotie: Naast de media blijft op straat werving heel erg belangrijk, om mensen uit te nodigen voor de informatiebijeenkomst, of handtekeningen te werven. Hier een aantal dingen waar je aan kan denken om onderdelen van de campagne te promoten.

6 Handleiding lokale acties voor een gezonde leefomgeving (bijlagen) 6 Flyers, Posters en actiekaarten: Op plekken waar veel mensen komen die mogelijk affiniteit hebben met luchtkwaliteit is het goed om wat flyers, poster en actiekaarten achter te laten. Denk hierbij aan de bibliotheek, scholen, wachtkamers en winkels. Wij hebben voorbeeld flyers beschikbaar voor jullie en kunnen ook helpen bij het ontwerpen van een poster. Daarnaast is het ook mogelijk om via ons actie-kaarten te krijgen voor het inzamelen van geld voor een actie of een handtekening om de petitie te ondersteunen. Stuur een mailtje aan gezondelucht@milieudefensie.nl en wij helpen je verder. Nieuwsbrief: Je eigen nieuwsbrief: bij het verzamelen van handtekeningen is het handig mensen ook te vragen of ze op de hoogte gehouden willen worden van ontwikkelingen in de campagne, middels een digitale nieuwsbrief. Dit organiseren kan heel makkelijk door een account aan te maken op: hier kun je je eigen digitale nieuwsbrief beheren. (in Excel een lijst bijhouden kan natuurlijk ook) Op deze manier kun je geïnteresseerden regelmatig op de hoogte houden. Zorg er wel voor niet te vaak een nieuwsbrief te versturen, mensen krijgen veel mail en klikken de nieuwsbrief gemakkelijk weg. Zorg er daarom ook voor dat je boodschap, kort en to-the-point blijft. Nieuwsbrieven van bevriende organisaties: Om de campagne of een bijeenkomst te promoten kan het ook goed zijn om een stukje in een nieuwsbrief van bevriende organisaties te krijgen. Sociale media: Facebook ( en Twitter ( zijn niet meer weg te denken. Het kunnen tegenwoordig de meest belangrijke tools zijn om mensen te bereiken, geld in te zamelen of om handtekeningen te verkrijgen. Een Facebookgroep is zo gemaakt net als een Twitteraccount. Via deze online kanalen kan je nieuws en informatie delen met je achterban, mensen oproepen om mee te doen met een actie, foto's en filmpjes delen en natuurlijk mensen vragen al deze informatie te delen met hun eigen vrienden of volgers. Op deze manier bereik je een veel grotere groep mensen Ook zijn er online tools om je social media bereik te vergroten of je verschillende online kanalen te beheren. Kijk bijvoorbeeld op Thunderclap voor mogelijkheden om heel veel mensen tegelijkertijd een Tweet te laten sturen Of op Hootsuite om bijvoorbeeld berichten in te kunnen plannen of onbeperkte aantallen social media accounts te beheren op een dashboard, Naast Facebook en Twitter kan je natuurlijk ook andere social media inzetten zoals Linkedin ( Instagram ( of Google+ ( Of wat dacht je van het delen van filmpjes via YouTube ( of Vimeo ( Maar ook de nieuwswebsite Nujij.nl kan je gebruiken om nieuwsfoto's en berichten te delen. Kijk waar jouw groep actief is en speel daar op in. Buiten dat social media de gelegenheid geeft om informatie te sturen is het ook heel nuttig om informatie te vergaren. Denk aan het volgen van de wethouder die over luchtkwaliteit gaat, andere organisaties die zich bezighouden met luchtkwaliteit zoals het RIVM, lokale GGD of Milieudefensie. De informatie die je vergaart kan je vervolgens weer delen met je eigen groep.

7 Handleiding lokale acties voor een gezonde leefomgeving (bijlagen) 7 Bijlage 4: Concept persberichten gezonde lucht activiteit Als je media aanwezig wil bij een actie of belangrijk moment voor je campagne, moet je ze op tijd uitnodigen. Stuur een paar dagen (ongeveer drie) voor je actie een uitnodiging naar de media in de regio. Het voorbeeld hieronder gaat om een activiteit in het kader van luchtvervuiling door verkeer, maar dat kun je natuurlijk zelf aanpassen naar het probleem in jouw leefomgeving. Persuitnodiging: <Activiteit> voor gezonde lucht in <straatnaam> Plaats, datum, jaartal De bewoners van de <straatnaam/wijknaam> hebben op <dag> <datum> een <activiteit> om gezonde lucht in de wijk te bevorderen. Met dit initiatief vragen zij aandacht voor het probleem van luchtvervuiling voor de gezondheid. De lucht in Nederland is één van de vieste in Europa. Luchtvervuiling wordt vooral veroorzaakt vervuilende auto s, waardoor veel kinderen astma en andere luchtwegaandoeningen krijgen. Door simpele maatregelen kunnen de lokale en nationale overheid de lucht gezonder maken. Om <tijd> uur zal <activiteit> gebeuren en het zal <deze gevolgen> hebben. De lucht is vies in de <straatnaam>, en wij vragen zo de gemeente om hier iets aan te doen zegt <naam> woordvoerder van een groep bewoners die dit initiatief heeft genomen. Wij willen hier <maatregel>, dat zorgt voor <effect>, aldus <naam>. Iedereen heeft recht op gezonde lucht Wat: <Activiteit> voor gezonde lucht Wie: Bewoners van de <straatnaam> Waar: <locatie meetpunt> Wanneer: <dag> <datum> <tijd> -- Voor meer informatie kunt u contact opnemen met <media contactpersoon> : <telefoonnummer> of kijk op Algemene regels voor persberichten Een persbericht is kort. Drie tot vijf alinea's. Kies een duidelijke kernboodschap van je bericht voor je bericht en hou je daar aan. Een persbericht is oprolbaar geschreven. Dat wil zeggen dat de belangrijkste informatie in de eerste alinea staat. Beantwoord in ieder geval de vragen wie, wat, waar, wanneer en waarom. Alles wat daarna komt is ondersteuning van dat ene verhaal. Zet bij een aankondiging van een actie wie-wat-waar-wanneer informatie ook nog eens in een apart kader in het bericht. Een persbericht is een zakelijke tekst. Maak de tekst dus niet schreeuwerig, dan nemen journalisten het minder serieus. In een quote kun je wel wat meer emotie gebruiken. Gebruik dus vooral een quote om wat meer kleur te geven aan het bericht. Noem de naam en functie (dat kan ook bijvoorbeeld buurtbewoner zijn) van de woordvoerder de eerste keer voluit, daarna is de achternaam voldoende. Persbericht altijd besluiten met telefoonnummer van de woordvoerder. Spreek van te voren af wie de woordvoerder is. Geen lange webadressen, ingewikkelde, lange of Engelse namen van rapporten in de hoofdtekst van een persbericht. In dat geval maak je een voetnoot.

8 Handleiding lokale acties voor een gezonde leefomgeving (bijlagen) 8 Bijlage 5: Voorbeeld handtekeningenlijst Schrijf boven de petitie je eis (wat je van de gemeente vraagt) en je logo of contactgegevens. Teken ook voor gezonde lucht in <stad>! Geachte gemeenteraad, De lucht in onze stad is ongezond. Daarom vraag ik u om meer maatregelen te nemen voor gezondere lucht. Roet is een van de meest vervuilende stoffen in de lucht. Verminder roet en maak de lucht gezonder door: de meest vervuilende voertuigen uit de stad te weren door middel van een Milieuzone. een ander parkeerbeleid. het verminderen van het autoverkeer en fietsers en voetgangers meer ruimte te geven. (deze tekst kan natuurlijk aangepast worden naar gelang het maatregelenpakket dat jullie de gemeente aan willen bieden) contact: <naam>, <telefoonnummer>, < adres> Naam: Woonplaats Handtekening

9 Handleiding lokale acties voor een gezonde leefomgeving (bijlagen) 9 Bijlage 6: Buurtbijeenkomst Hieronder vind je meer informatie over het organiseren van een informatieavond bij jou in de buurt: Voorbeeld programma: 19:00: Inloop met koffie en thee 19:30: Start bijeenkomst. Welkom door de woordvoerder van de groep. Laat hem/haar een inspirerend verhaal vertellen over de campagne en waarom we hier samen zijn deze avond. Kijk ook naar Verhalen vertellen in bijlage 2. 19:40: Film. Milieudefensie heeft een korte film die in een notendop het probleem van luchtkwaliteit uitlegt ( 19:50: Gastspreker 1: Een arts. Je kan een huisarts uit de buurt uitnodigen die bereid is om iets meer te vertellen over de gevolgen van luchtkwaliteit op de gezondheid. Laat 5 minuten ruimte voor de bezoekers om vragen te stellen. 20:10: Gastspreker 2: Een wetenschapper. Dit is al iets lastiger, maar je wilt ook iets meer uitleggen over de veroorzaker van vieze lucht. Hiervoor zou je de lokale GGD kunnen uitnodigen. Zij kunnen ook goed uitleggen wat ze al doen om de luchtkwaliteit te monitoren. 20:30: Toelichting op de campagne: Wat zijn we van plan? Leg uit wat de plannen zijn: Mensen informeren, luchtkwaliteit meten en een petitie om de gemeente op te roepen extra maatregelen te nemen voor gezonde lucht. 20:40: Wat gaan we doen in onze wijk? Je kunt het beste de groep in tweeën verdelen. 1 groep kan discussiëren over maatregelen die genomen moeten worden. (de groep die niet perse in actie wil komen) Een andere groep kan kijken naar het organiseren van acties, het inzamelen van handtekeningen of het opzetten van een meetpunt (de groep die wel in beweging wil komen). Zorg dat deze discussies goed gedocumenteerd worden en er concrete volgende stappen worden afgesproken. 21:30: Afsluiting van de avond. 21:40: Borrel 22:15: Einde van de avond (naar eigen inzicht) Locatie: Het vinden van een geschikte locatie is een hele kunst. Zorg dat je een plek hebt waar je makkelijk plenair kan zitten, maar er ook ruimte is om in 2 groepen op te splitsen. Denk ook goed na over bereikbaarheid, of er techniek nodig is (zoals een beamer), koffie, thee en eventueel een borrel. Een wijkcentrum of school zijn locaties die makkelijk te boeken zijn en vaak betaalbaar zijn. Promotie: Kijk in bijlage 3 naar goede promotiekanalen. Gastsprekers: Begin op tijd met het zoeken van geschikte gastsprekers i.v.m. drukke agenda's. Hebben ze toegezegd te komen, geef ze dan een goede briefing over wat je van ze verwacht. Wil je het verhaal zelf vertellen, Milieudefensie heeft een standaard powerpoint over luchtvervuiling en gezondheid beschikbaar. Mail daarvoor met gezondelucht@milieudefensie.nl. Wat gaan we doen in de wijk: Voorlichting over het probleem is een belangrijk onderdeel van de avond. Maar de uitkomst dat bewoners zich boos maken over luchtvervuiling en iets willen doen is van nog groter belang. Zo bouwen we een beweging voor gezonde lucht! Bedenk daarom goed hoe je de aanwezigen gaat motiveren om iets te doen. Denk aan het maken van een actielijst of werk met vacatures die je op vult (zoals bewoners die contacten met de pers doen, anderen die de social media op zich nemen of iemand die de acties coördineert).

10 Handleiding lokale acties voor een gezonde leefomgeving (bijlagen) 10