PaVEM-pilots in Rotterdam

Transcriptie

1 De PaVEM-pilots i Rotterdam Publieksversie eidrapport

2 Serife Aytemir: ambassadrice bij Sezer Cosult 1 portret Het geeft ee goed gevoel als je ee vrouw zover krijgt dat ze ee cursus gaat volge. Veel vrouwe zij ovoldoede gemotiveerd om uit zichzelf deze stap te zette. Ze vide het moeilijk om aast hu dagelijkse activiteite aar school te gaa. Hu dagelijks leve hier i Feyeoord is zwaar. Zo hebbe sommige vrouwe zorge om kidere die dreige te otspore. Ook hebbe veel vrouwe fiaciële probleme. Door he te wijze op het belag va het lere va de taal om bijvoorbeeld hu kidere te helpe op school e om zelf mider afhakelijk te zij va adere, lukt het vaak toch om ze te motivere. Ik heb twaalf vrouwe geworve, va wie er zes ook daadwerkelijk zij igestroomd. Serife Aytemir werkt als ambassadrice voor Sezer Cosult. Haar taak is het beadere va vrouwe voor cursusse. Bij de PaVEM-groepe hield zij het verzuim bij e moest zij sigalere waeer er vrouwe met probleme ware. Ze gaf dit door aa de motivatiecoach als dat odig was, zodat die de vrouwe verder ko begeleide. Ee ader probleem is dat de vrouwe heel weiig eigewaarde hebbe e iet gelove dat hu deelame aa ee cursus zi heeft. Door als ladgeote met ee vergelijkbare achtergrod te probere zo vrouw te motivere om wel taalles te volge, is mooi werk. Het lukt het makkelijkst om Turkse vrouwe te bereike, omdat ik zelf Turkse be. Ik ga bij ze thuis lags e we prate over iburgerig e dergelijke. Maar de methode werkt ook goed bij vrouwe uit adere lade. Serife is opgeleid als kapster. Ze spreekt goed Nederlads. Door omstadighede raakte ze zelf geïsoleerd. Het doe va vrijwilligerswerk geeft haar het gevoel dat ze weer deel uitmaakt va de samelevig. Doordat ik goed Nederlads spreek, hielp ik al veel mese i mij omgevig met formuliere of probleme met istaties. Door ambassadrice te worde, krijg ik ook traiige e leer ik zelf ook weer ieuwe dige. Veel vrouwe vide de cursus moeilijk. Het mooiste va het werk is als je vervolges ziet dat de vrouwe doorkrijge dat de cursus he ook iets oplevert, zoals meer sociale cotacte. De gemeete moet er wel voor wake om te hoge eise te stelle. Het is al heel wat dat de vrouwe de cursus wete te combiere met hu adere take. Ze hebbe tijd odig om het geweste iveau te bereike. 2 PaVEM-pilots i Rotterdam

3 1. Ileidig I Rotterdam woot ee grote groep allochtoe vrouwe die de Nederladse taal ovoldoede beheerst e daardoor auwelijks deeleemt aa de maatschappij. Veel vrouwe uit de doelgroep hebbe sociaal-psychologische belemmerige e praktische probleme die succesvolle deelame aa ee iburgerigstraject i de weg staa. Het atioaal actiepla Taal Totaal is ee voortvloeisel va de Commissie Participatie va Vrouwe uit Etische Miderheidsgroepe (beter beked als de commissie- Máxima). Bij Taal Totaal is het de bedoelig om vrouwe op ee itesieve maier te late iburgere. Bevordere va het zelfvertrouwe e welbevide va de vrouwe staat hierbij cetraal. De PaVEM trajecte moete vrouwe voorbereide op het iburgerigsexame. Ook wil de gemeete Rotterdam graag dat deze vrouwe meer participere i de maatschappij. I Rotterdam zij i 2007 zij circa 730 PaVEM-pilots uitgevoerd. De belagrijkste bevidige e resultate va de PaVEM-pilots worde beschreve e geïllustreerd aa de had va persoolijke portrette va professioals e deelemers Opzet pilots Er zij twee soorte iburgerigstrajecte: trajecte gericht op Opvoedig, Gezodheid e Oderwijs (OGO-pilot) e trajecte gericht op Oriëtatie op Werk (Werk-pilot). Bij beide trajecte is sprake va ee extesieve (het reguliere iburgerigsprogramma 2 ) e itesieve pilot met empowermet, bewegigslesse e extra begeleidig. Kaleos Educatie voert zowel de extesieve als de itesieve OGO-pilots uit e Albeda College is veratwoordelijk voor de i- e extesieve Werk-pilots e extesieve OGO-pilots. Scala verzorgt empowermetlesse e Ergo Cotrol bewegigslesse va de itesieve pilots Bereik e wervig De pilots richte zich op allochtoe vrouwe va achttie jaar e ouder die woe i Rotterdam. De deelemers moete gealfabetiseerd zij e al eige keis va het Nederlads hebbe, zodat zij bie éé jaar iveau A2 kue behale. De itesieve pilots zij vooral bedoeld voor vrouwe die og iet i beeld zij va de gemeete e og iet eerder ee taal- of iburgerigsaabod hebbe otvage. Dit is ee moeilijk te bereike doelgroep die aar verwachtig veel baat heeft bij de izet va de extra modules e begeleidig. De wervig va de itesieve OGO-pilot is i hade va ambassadrices va Sezer Cosult: allochtoe vrouwe die via hu eige etwerke potetiële deelemers beadere. Zij spele ook later ee rol bij de begeleidig va de deelemers tijdes de lesse. Ze zij aawezig i de klas om de presetie bij te houde e belle deelemers op bij verzuim (zie portret 1 voor ee portret va ee ambassadrice). De ambassadrices kue de doelgroep goed bereike, maar vawege ee korte wervigsperiode lukt het helaas iet het beoogde aatal deelemers te werve. De wervig voor de itesieve Werk-pilot loopt via de vrouwestudio s va Stichtig SMI. De studio s zij laagdrempelige voorzieige voor allochtoe vrouwe die og weiig aasluitig hebbe met de Rotterdamse samelevig. Dit lijkt ee zeer geschikte plek om iburgeraars te werve. Het is echter gecompliceerd om dames te werve die é aa de criteria voldoe é ee uitkerig otvage. Het blijkt bijvoorbeeld heel moeilijk om vrouwe te vide die wel ee beetje Nederlads spreke, maar og ooit ee taal- of iburgerigscursus hebbe gevolgd. Ee districtskatoor va de diest SoZaWe levert uiteidelijk ee lijst aa met potetiële deelemers. Dit maakt de zoektocht iets makkelijker. De totale istroom i de Werk-pilot blijft echter achter bij de beoogde aatalle Het uitgebreide oderzoeksverslag va de pilots is te vide i M. Brik e J. Klaver (2009), De PaVEM-pilots i Rotterdam. Amsterdam: Regio pla. 2 Dit programma is uitgevoerd volges het aabestedigsbestek oudkomers 2006 Taalvaardigheid gericht op opvoedigs odersteuig, participatie e werk va de gemeete Rotterdam. PaVEM-pilots i Rotterdam 3

4 Marja Merjeburgh: Taaldocete Itesieve Werk-pilot 2 portret Het uitgagsput is dat de alle deeleemsters iedere les moete kome. Je ka da werke aa het groepsgebeure e ervoor zorge dat iederee zich betrokke voelt. Dit proces gaat iet vazelf. De vrouwe leve vaak i moeilijke situaties e hebbe de eigig sel te verzuime. I de groep is de afspraak gemaakt dat er bija gee redee zij om iet te kome. Bij pij kue ze ee paracetamol eme. Ze moete op de les kome. Als het da toch iet gaat, kue ze altijd og aar huis. Allee als er sprake is va ee ziek kid, is er ee rede om te verzuime. Het opbouwe va ee groepsproces vraagt veel werk. Vaaf het begi moet je er boveop zitte. Dat beteket dat er bij verzuim direct moet worde agebeld. Als je da vervolges ka kome tot ee situatie dat klasgeote elkaar echt zie e elkaar aaspreke op verzuim, heb je veel bereikt. Docete Marja Merjeburgh is eri geslaagd ee hechte groep te creëre waari weiig werd verzuimd e iemad is uitgevalle. Ze is erva overtuigd dat de vrouwe veel kue bereike. Ze moete echter wel worde gestimuleerd. De vrouwe zij over het algemee vrij passief e hebbe weiig zelfvertrouwe. Je moet daarom veel ivestere i ee groep als de PaVEMgroep, maar da kue ze ook ee heleboel. Zo heeft de helft va de vrouwe zelf ee stageplek gevode. Dit lukt allee als er op tijd wordt begoe met zoeke. De stage e de vorderige bij het vide va ee stageplek zij da ook al vroeg i het traject aa de orde gekome. Iedere week werd aadacht besteed aa de vorderige. De successe va de eerste vrouwe die eri zij geslaagd ee plaats te vide, werkte erg stimulered voor de adere. De PaVEM-cursus heeft volges Marja og meer positieve pute gebracht: De vrouwe ware i de loop va de cursus bereid om te reize om aar school te gaa. Vaak wordt gedacht dat de vrouwe dat iet wille of kue. Ook i de PaVEM-cursus zij de vrouwe i de buurt begoe, i ee vrouwestudio. Het voordeel va ee dergelijke locatie is dat het laagdrempelig is voor de vrouwe. De voorzieige op die locatie zij echter beperkt. Ik be daarom met de groep aar éé va de cetrale locaties va het Albeda College gegaa, waar alle voorzieige wel aawezig zij. Ze kode daar goed oefee met de computer. Zelf had ik daardoor meer mogelijkhede om gedifferetieerd les te geve. Dat was odig, wat het iveauverschil i de groep was redelijk groot. Door de eerst paar kere same te reize, werd de drempel lager e durfde de vrouwe ook zelfstadig aar de cetrale locatie te kome. 4 PaVEM-pilots i Rotterdam

5 Leerpute e aabevelige De ambassadricemethode werkt, maar zorg voor voldoede tijd zodat gericht gezocht ka worde aar deelemers met het vereiste profiel Ee adequate wervig va de groep uitkerigsgerechtigde vraagt om ee actieve betrokkeheid va de districtskatore va SoZaWe. Zorg voor ee flexibele istroom i de trajecte zodat kadidate evetueel kue worde herplaatst i ee ader, meer geschikt, traject. Zorg voor ee divers aabod va trajecte bij ee beperkt aatal aabieders. Dit vergemakkelijkt het plaatse va kadidate op geschikte trajecte. 4. Taallesse, portfolio e stage De taallesse voor zowel de OGO als de Werk-pilots vide plaats i de wijke, bijvoorbeeld bij zelforgaisaties e buurthuize. Deze laagdrempelige aapak werkt goed om vrouwe te motivere om deel te eme. Het adeel is dat de voorzieige, met ame op ICT-gebied, iet altijd optimaal zij. Gelukkig kue de klasse voor dit oderdeel uitwijke aar adere locaties, zoals bibliotheke, waar wel computerfaciliteite zij. Deze alteratieve zij i de praktijk echter te weiig beut, bijvoorbeeld omdat het te veel tijd kost om aar deze locaties te gaa. Sommige docete hebbe gedurede het PaVEM-traject de lesse verplaatst aar ee cetrale locatie va de oderwijsaabieder om gebruik te kue make va betere voorzieige. Mits goed geïtroduceerd, blijke de vrouwe wel degelijk bereid om buite hu wijk lesse te volge. 4. OGO-pilot Het taaltraject va de itesieve e extesieve OGO-pilot bestaat uit: taallesse georgaiseerd rodom de oderwerpe va het exame Keis va de Nederladse Samelevig (KNS); praktijkopdrachte i de vorm va ee stage va 24 dagdele. Iedere week behadele de groepe ee KNS-oderwerp, aa de had waarva ze ook de NT2-vaardighede oefee. I de lesse is veel aadacht voor praktische oefeige om de spreekvaardigheid te bevordere, bijvoorbeeld met rollespelle. Deze vorm va lesgeve leidt aavakelijk tot eige weerstad i de groep. Het sluit iet aa bij het verwachtigspatroo over taalles. Uiteidelijk is er veel waarderig oder de vrouwe voor deze wijze va iteractief lesgeve. Wel is voor vrouwe met ee lager istroomiveau het tempo va de lesse vaak te hoog. Het programma biedt weiig ruimte om bij sommige oderdele lager stil te staa, omdat i éé jaar moet worde opgeleid voor het iburgerigsexame. De stage va de OGO-pilot bestaat uit 24 opdrachte bij orgaisaties die betrokke zij bij activiteite die iteressat zij voor de otwikkelig va de vrouwe (bijvoorbeeld bij PaVEM-pilots i Rotterdam 5

6 Yvoe Malkehorst: empowermetdocete 3 portret Het was ee hele uitdagig om voor de PaVEM-vrouwe empowermetlesse te otwikkele e te geve. Yvoe Malkehorst geeft al vijftie jaar verschillede cursusse aa met ame vrouwe. Naast empowermet heeft ze ook commuicatie- e assertiviteitstraiige gegeve. De PaVEM-groep was aders da de meeste groepe, omdat de vrouwe ee lager taaliveau hadde da gebruikelijk. Ook kede ee deel va de vrouwe ee veel grotere problematiek i de privésfeer da i adere groepe. Het gaat met ame om probleme met de parter, met de kidere of schulde. Het lage taaliveau vroeg om ee creatieve aapak, waarbij veel geduld odig was e ee positieve istellig. Er was veel aadacht voor o-verbaal werke. We moeste os zelf ook erg bewust zij va beelde e de betekeis daarva i verschillede culture. Yvoe vertelt verder: De vrouwe ware over het algemee iet gewed om te prate over zichzelf, om a te deke over wat ze kue e over wat hu aspiraties ware e wat ze zoude kue zij. De vrouwe hebbe over het algemee ee laag zelfbeeld. De lesse ware daarom i het begi vooral gericht op wie be je, wat heb je, wat eem je mee. I de groepe met de laagste taaliveaus is gestart met lesse over zorge voor jezelf. Eerst heel praktisch over jezelf verzorge, jezelf opmake, haarverzorgig e dergelijke. Dat is uitgebreid aar meer abstracte vorme als tijd voor jezelf. Er werd verder veel aadacht besteed aa houdig, het durve stelle va vrage, het durve opeise va ruimte voor jezelf i cotact met adere. Yvoe is ethousiast over de resultate: zo ware er ee paar vrouwe die heel weiig Nederlads sprake e veel probleme thuis hadde. Eé lag i scheidig e ee adere had grote zorge om ee ziek kid. De vrouwe zij trouw gekome e ware steeds beter i staat zich ope te stelle e zich i te zette om vooruit te kome, odaks hu beperkte woordeschat. Yvoe vod het voor zichzelf ook ee leerzaam traject. Het is iet allee mooi om te zie wat de vrouwe i zich hebbe e wat je ka bereike i zestie lesse. Het samewerke met de taaldocete e de bewegigsdocet was ook erg leerzaam e leuk. Je ziet da wat daar gebeurt e probeert daar zo goed mogelijk het programma op af te stemme. De vrouwe waardeerde de samewerkig ook. Ze merkte dat lesse op elkaar afgestemd ware. Dat werkte extra motivered voor he. 6 PaVEM-pilots i Rotterdam

7 ee school, huisarts of bak). Hier ka Nederlads i de praktijk worde geoefed. Voor de ivullig va de iet-verplichte stageoderdele zij creatieve vorme bedacht zoals Taaldorpe waarbij cursiste verschillede rolle spele e buurtbewoers uitodige om met he te kome oefee. 4. Werk-pilot Het programma va de itesieve e extesieve Werk-pilot bestaat uit drie fase: fase 1: veertie weke lag vijf dagdele oderwijs met daari aadacht voor NT2, keis va de Nederladse samelevig, loopbaaoriëtatie, praktijklesse e voorbereidig va de stage; fase 2: achttie weke lag twee dagdele oderwijs, iclusief sollicitatie- e exametraiig, e twee dagdele stage; fase 3: vier weke lag drie dagdele oderwijs met de adruk op voorbereidige voor het iburgerigs exame. Ook i de Werk-pilots is het tempo va de lesse vaak te hoog voor vrouwe met ee laag istroomiveau. Dit tempo ligt bovedie verhoudigsgewijs hoog omdat het aatal dagdele NT2 per week relatief gerig is. Het praktijkgedeelte va het Werk-traject bestaat uit vijftie portfolio-opdrachte over werk e burgerschap e ee stage va twee dagdele, achttie weke lag. De dames lope stage i oder adere verzorgigsistellige, basisschole e vrouwestudio s. De deelemers vode de stages ee positief oderdeel va het traject. Ee deel va de vrouwe heeft zelf ee stageplek gevode, adere zij daarbij geholpe door het stagebureau va het Albeda College. De docet heeft ivloed op de zelfstadigheid va de vrouwe bij het vide va ee stageplaats (zie portret 2 voor de ervarige va ee taaldocet uit de itesieve Werk-pilot). Leerpute e aabevelige De verplichte portfolio-opdrachte legge ee groot beslag op de maatschappelijke orgaisaties i de wijk. Het is belagrijk om, door overleg e afstemmig, het draagvlak bij deze orgaisaties te behoude. Aadacht voor spreekvaardigheid e praktijkgerichte taalverwervig werpt zij vruchte af. Cursiste moete hierva worde overtuigd door de oderwijsistellige. Zorg voor voldoede flexibiliteit i het programma. Houd er rekeig mee dat vrouwe die ee OGO-traject volge soms ook richtig de arbeidsmarkt wille uitstrome. Maak optimaal gebruik va goede voorzieige die op cetraal iveau bij oderwijsistellige aawezig zij. Dit beteket vaak begie i de wijke e gedurede het traject (ee deel va) de activiteite uit te voere op de cetrale locaties. PaVEM-pilots i Rotterdam 7

8 Sevgul Gües deeleemster werk-pilot 4 portret Roosje mij Roosje zige i de grote zaal va de Beurs. Ik had voor de cursus iet gedacht dat ik dat ooit zou durve. Maar toe het gevraagd werd, heb ik mezelf aagebode. Het was erg leuk om te doe. Sevgul Gues dekt og met veel plezier terug aa de afsluitede bijeekomst va de PaVEMpilots. Ook aa de cursus heeft ze goede herierige. Ze is als Turkse opgegroeid i Frakrijk e is 21 jaar gelede vawege haar huwelijk aar Nederlad gekome. Ze heeft hier weiig cotacte, haar familie woot og i Frakrijk. Va ee eerdere cursus bij ee adere taalaabieder heeft ze weiig geleerd: Ik vod het erg moeilijk om het huishoude e de cursus te combiere, de kidere ware og klei. Ook viele er vaak lesse uit omdat er gee docet was. De PaVEM-cursus heeft ze daaretege heel positief ervare: Ik heb u geleerd te prate, ik heb zelfvertrouwe gekrege e durf u met de dokter te prate e vrage te stelle. De docet zei steeds dat ik iet bag moest zij om te prate. Door de empowermet e de portfolio-opdrachte (ik heb er dertig gedaa) leer je prate i de praktijk. Verder was de stage erg leerzaam. Ik heb stage gelope op de school va mij jogste dochter. Ik heb het zelf geregeld. Ik hielp i de ouderkamer met koffie zette, bracht de melk rod e maakte kopieë. Het mooiste is wel dat ik i éé keer geslaagd be voor het iburgerigsexame. Mij ma e kidere ware daarover erg trots. Het leuke is dat ik u beter Nederlads ka schrijve e leze da mij ma. Door veel probleme met haar gezodheid is het voor Sevgul Gues lastig om werk te gaa zoeke. Ze wil daarom vrijwilligerswerk doe e ee adere cursus volge. Ze is imiddels toegelate tot ee computercursus e start daarmee als ze hersteld is va ee recete operatie. Odaks haar medische klachte probeerde ze ook tijdes de PaVEM-cursus zo weiig mogelijk lesse te misse. Behalve het lere va de taal ware de lesse amelijk ook erg belagrijk voor haar gevoel va welzij: Als je iets doet, krijg je eergie. Zowel fysiek doordat je aar school moet lope, maar ook geestelijk. Op school heb je tijd voor jezelf, be je eve vrij va de beslommerige thuis e heb je lucht. Ook heb je meer sociale cotacte. 8 PaVEM-pilots i Rotterdam

9 5. Empowermet Het doel va de empowermetlesse is om het zelfvertrouwe va de vrouwe vergrote. Dit levert hopelijk betere iburgerigsresultate op, omdat het durve commuicere ee belagrijk aspect va taalverwervig is. I reguliere iburgerigstrajecte kome vaak ook oderwerpe aa bod die te make hebbe met het zelfvertrouwe va de cursiste, maar iet zo systematisch als tijdes deze empowermetlesse. 5. I de empowermetlesse is aadacht besteed aa: het vergrote va het izicht i het eige kee e kue; het bevordere va ee positief zelfbeeld; assertiviteit; o-verbale e iterculturele commuicatie. Twaalf tot zestie dagdele lag wordt er aadacht besteed aa empowermet. Het lage taaliveau va ee deel va de cursiste vraagt om ee flexibele opstellig va de docet. Deze moet vaak oderwerpe op ee creatieve wijze bespreekbaar make (zie portret 3 met ee portret va de docet). De empowermetdocet werkt auw same met taaldocete e begeleiders. Same bepale ze de oderwerpe die i de taallesse aa bod kome e die daara worde uitgediept i de empowermetlesse. Hierdoor is er sprake va ee goede kruisbestuivig tusse de verschillede oderdele. De cursiste zij zeer tevrede over deze lesse (zie portret 4). Wel moete veel vrouwe hu aavakelijke schroom overwie. Zij kue zich i deze lesse iet verstoppe achter hu boeke e tafels, maar moete zichzelf letterlijk e figuurlijk late zie. Leerpute e aabevelige Empowermet heeft ee positieve ivloed op de resultate va iburgerig. Aadacht voor empowermet komt het best tot zij recht i aparte lesse die goed zij igebed i de rest va het programma. PaVEM-pilots i Rotterdam 9

10 Aeke Zwart docete bewegigslesse 5 portret De PaVEM-vrouwe zij heel wat aders da middelbare scholiere om bewegigslesse aa te geve. Aeke Zwart is docete lichamelijke oefeig. Vroeger heeft ze lesgegeve aa leerlige op de middelbare school. Via allerlei adersoortige bae is ze weer terug bij het lesgeve, maar u aa migratevrouwe met ee heel laag taaliveau. Veel va deze vrouwe bewege auwelijks. Ze zij vaak te zwaar e hebbe gezodheidsklachte. Door he te late bewege, hoopte we dat ze zich beter zoude voele e meer i staat zoude zij om zich te cocetrere e de taal te lere. Om de vrouwe zoveel mogelijk te motivere e barrières weg te eme, krege ze ee bo om sportkledig uit te zoeke bij ee sportzaak. We hebbe er ee excursie va gemaakt. We zij same met de metro aar Zuidplei gegaa. Dat was al ee belagrijke stap voor sommige vrouwe. Het lesgeve aa de groep was ee echte uitdagig volges Aeke: De vrouwe hebbe iet allee ee slechte coditie. Ze zij vaak ook auwelijks beked met begrippe die met bewege te make hebbe. Daarom werd er met ame i het begi va de cursus al spelederwijs de taal geoefed. Zo werde tijdes oefeige met de bal begrippe als liks, rechts, vooruit, achteruit, rolle, gooie e stuitere geoefed. Adere oefeige ware heel erg gericht op samewerke, zelfbeeld e elkaar vertrouwe. Helaas ware er verschillede vrouwe met gezodheidsklachte die zich iet over hu agst om te bewege hee durfde te zette. Zij verzuimde veel, waardoor het verschil met de groep die wel actief was, steeds groter werd. De drempel om alsog mee te doe, werd daardoor ook steeds hoger. De vrouwe die wel regelmatig kwame, vode de lesse leuk e leerzaam. Ook zag je vooruitgag i hu coditie e is het ee flik aatal vrouwe gelukt om af te valle. 10 PaVEM-pilots i Rotterdam

11 6. Bewegigslesse Veel vrouwe uit de doelgroep hebbe lichamelijke e psychische gezodheidsprobleme. De klachte zij vaak ee belemmerig om mee te doe i de samelevig. Eé itesieve groep uit de OGO-pilot e éé itesieve groep uit de Werk-pilot krijgt bewegigslesse aagebode om beter om te lere gaa met gezodheidsklachte. Deze lesse bestaa uit de volgede oder dele: sport- e spelvorme; werke aa de fysieke coditie; voorlichtig e iformatie over voedig e gezodheid; het vergrote va sociale cotacte door groeps opdrachte; het werke aa structuur; het verbetere va algeheel welbevide door otspaigsoefeige e dergelijke. Wekelijks is er éé verplicht uur op dezelfde dag als de adere lesse uit het programma e ee verleidigsuur. Dit verleidigsuur is igevoerd om vrouwe de kas te geve extra te bewege. De vrouwe moete voor dit uur zelf kideropvag regele. Hierdoor is voor vele de drempel te hoog om te kome. De docete va Ergo Cotrol hebbe flik moete improvisere om de bewegigslesse bij het fysieke iveau e het taaliveau va de deelemers aa te late sluite. Door het lage taaliveau zij veel basale begrippe obeked bij de deeleemsters. Bovedie hebbe zij weiig ervarig met bewege. De bewegigslesse hebbe, ekele idividuele uitzoderige daargelate (zie portret 8), maar beperkt effect, oder adere door ee relatief hoog verzuim bij deze lesse. Ee belagrijke rede voor het hoge verzuim is, hoe paradoxaal ook, de slechte gezodheid va ee deel va de deelemers. Het PaVEM-programma was met al zij verschillede oderdele voor veel deelemers zwaar. Hoewel het oderwerp gezodheid duidelijk i de belagstellig staat va de vrouwe, geve ze toch vaak, idie ee keus moet worde gemaakt, de voorkeur aa het volge va de taallesse. Hierdoor hebbe degee die daar gezie hu slechte gezodheid waarschijlijk het meest mee zoude zij geholpe, toch weiig profijt va de bewegigslesse. 6. Leerpute e aabevelige Itegreer aadacht voor gezodheid e bewege i bestaade programma-oderdele, bijvoorbeeld i het portfolio of bie empowermet. Aadacht voor de gezodheid va de vrouwe is belagrijk, maar ee aparte module bewegigslesse levert te weiig op. PaVEM-pilots i Rotterdam 11

12 Biaca Biekma-Krooeburg de motivatiecoach va de OGO-pilot 6 portret Het oderscheid tusse ee begeleider voor oderwijsihoudelijke zake (competetiecoach) e éé voor meer sociaal-emotioele probleme (motivatiecoach) is ee zeer werkbaar oderscheid gebleke. Biaca was vauit Sezer Cosult de motivatiecoach bij de OGO-pilot. Haar taak bestod uit het begeleide va de cursiste bij probleme die buite het oderwijs lage, maar wel effect hadde op de leerprestaties e het verzuim va de vrouwe. De begeleidig deed ze i auwe samewerkig met de competetiecoach va Kaleos. De samewerkig gig heel goed. We gige er allebei voor e stemde zo goed mogelijk oze werkzaamhede af. Ik had met de vrouwe vaak gesprekke over wat hu aspiraties ware, voordat ze aar Nederlad kwame e wat ze a de cursus wilde gaa doe. Veel va de vrouwe hadde drome i het lad va herkomst over wat ze wilde bereike, zo volgde sommige bijvoorbeeld ee studie. Ze hebbe die ambities i de vriezer gestopt op het momet dat ze aar Nederlad kwame. Het geeft mij veel voldoeig dat ik ee aatal vrouwe heb kue motivere om weer iets met die drome te doe. Waeer duidelijk werd wat ee deeleemster wilde gaa doe, keke we hoe we dat kode bereike. Same met de competetiecoach zorgde we ervoor dat de vrouwe aar voorlichtigsdage gige e vervolgstappe ame. De motivatiecoach had ook ee belagrijke rol bij het helpe oplosse va probleme i de meer persoolijke sfeer. De vrouwe hebbe veel aa hu hoofd door zake i de privésfeer. Zo kampe veel gezie met schulde. Mede door de slechte beheersig va het Nederlads, gaa ze fiaciële verplichtige aa, die ze iet kue betale. Ik ko he helpe met overzicht krijge i hu fiaciële situatie e bijvoorbeeld overbodige aboemete opzegge. Door de aapak va de probleme durfde de vrouwe weer vooruit te kijke. Ee ader put waar de vrouwe zich veel zorge over make, zij de kidere. Ee deel va de kidere i de middelbare schoolleeftijd spijbelt veel, gaat om met verkeerde vriede of heeft adere probleme. Ook geldt hier dat mede door het beperkte izicht i de Nederladse samelevig e keis va de Nederladse taal, de vrouwe zich heel machteloos voele. Door ook op dat terrei te helpe, gaat het gezi beter draaie e komt de moeder eidelijk aa zichzelf toe. 12 PaVEM-pilots i Rotterdam

13 7. Begeleidig I de itesieve pilots krijge de vrouwe extra begeleidig. De gedachte hierachter is dat je uitval voorkomt als je praktische e sociale probleme wegeemt. Het gaat daarbij om begeleidig op zowel het oderwijsihoudelijke als op het sociaal-emotioele vlak. De OGO-pilot maakt gebruik va ee motivatiecoach voor de sociaal-emotioele begeleidig e ee competetiecoach voor de oderwijsihoudelijke begeleidig. Bij de Werk-pilots vervulle de docete de rol va ihoudelijke coach (metor). I de klas is ee social coach aawezig die de het verzuim bijhoudt e probleme sigaleert. Ee taletecoach stuurt op haar buurt de social coaches aa e eemt de begeleidig over waeer er sprake is va erstige probleme. De itesieve begeleidig i de pilots heeft zij vruchte afgeworpe. De uitval bij de itesieve pilots is lager da bij de extesieve pilots. I de OGO-pilot hebbe de coaches bovedie ee belagrijke rol gespeeld bij de doorstroom aar vervolgactiviteite. De deeleemsters erkee de meerwaarde va de extra begeleidig, dit komt aar vore i portret 7 e portret Leerpute e aabevelige Itesieve begeleidig va deelemers op oderwijsihoudelijk e sociaal-emotioeel vlak is belagrijk. Zorg voor ee goede afstemmig tusse de twee type begeleiders. Verspreid de begeleidig echter iet over te veel persoe. Zorg voor ee sluitede aapak aar ee vervolgactiviteit bij de overdracht va de deelemer aa het eide va het traject. Voor deelemers met ee uitkerig is ee actieve izet va de klatmaagers SoZaWe e de oderwijsistellige hierbij essetieel. 8. Resultate e opbregste Met de uitvoerders va de PaVEM-trajecte zij afsprake gemaakt over de beoogde kwatitatieve e kwalitatieve resultate. Deze kwatitatieve afsprake hebbe betrekkig op uitval, exameresultate e het participatieresultaat.3 Bij kwalitatieve opbregste gaat het da vooral om de persoolijke otwikkelig die de vrouwe doormake, zoals ee grotere zelfstadigheid e meer zelfvertrouwe. De izet va extra begeleidig i de itesieve pilots heeft ee positief effect gehad op het terugdrige va de uitval; de uitval bij de itesieve trajecte was mider hoog da bij de extesieve trajecte. Dit geldt voor zowel de OGO- als de Werk-pilot. Iets meer da zevetig procet va de deelemers aa de itesieve trajecte heeft het traject afgerod met ee exame. Bij de extesieve trajecte ligt dit op ogeveer de helft. Allee voor de itesieve trajecte is de doelstellig te aazie va examedeelame behaald De afsprake verschille per aabieder e type traject: OGO-itesief: 70% examedeelame, slagigspercetage 64% OGO-extesief: 90% examedeelame, slagigspercetage 64% Werk-itesief: 70% examedeelame, slagigspercetage 70% Werk-extesief: 90% examedeelame, slagigspercetage 70% PaVEM-pilots i Rotterdam 13

14 Ruthshela Marchea deeleemster OGO-traject 7 portret De begeleidig bij de PaVEM-cursus is voor mij heel belagrijk geweest. Ze hebbe mij geholpe met zake die me bove het hoofd dreigde te groeie, waardoor ik gee eergie meer had om me te cocetrere op de lesse. Het is ee gevleugelde uitspraak geworde i mij gezi Bel de coach als er probleme zij waar ik zelf iet uitkom. De motivatiecoach heeft haar vooral goed geholpe met probleme met de kidere. Zo dreigde ee zoo te otspore. Hij spijbelde veel, doordat hij op de verkeerde opleidig zat. De motivatiecoach heeft kue regele dat hij ee adere, wel passede opleidig ko gaa volge. Rutshela Marchea is ee alleestaade moeder met vijf kidere i de leeftijd va vijftie tot e met 24 jaar. Ze is i 1990 aar Nederlad gekome va Curaçao. Ze sprak wel redelijk Nederlads, maar als gevolg va ee whiplash opgelope bij ee auto-ogeluk ee paar jaar gelede, is ze vergeetachtig e ka ze zich slecht cocetrere. Daaraast heeft ze og adere gezodheidsklachte. Ze is ethousiast over de PaVEM-cursus: Ik heb veel geleerd. Ik heb meer zelfvertrouwe gekrege. Ik durfde ooit zo goed te prate. Nu durf ik het wel. Verder heb ik lere omgaa met de computer. I de cursus leer je veel praktische zake die je goed ka gebruike, zoals het ivulle va formuliere e het schrijve va brieve. Ze heeft het iburgerigsexame gehaald. Vawege haar gezodheids klachte ka ze iet werke. Ze wil echter iet thuis zitte e is daarom actief i de kerk als diake. Ze helpt mese, doet huisbezoeke e geeft advies. Daaraast is ze éé dag per week actief als ambassadrice bij Sezer Cosult. Ze gebruikt haar eige ervarige om mese te werve voor iburgerigscursusse. Het werke als ambassadrice is leuk. Doordat je traiige volgt, otwikkel je jezelf ook weer verder. Het is goed te combiere met mij werk bie de kerk. Ik werf da ook vooral daar. Er kome veel verschillede atioaliteite, waaroder veel Latijs-Amerikae. Veel va he hebbe beperkte keis va Nederlad e va de Nederladse taal e kue ee iburgerigscursus goed gebruike. 14 PaVEM-pilots i Rotterdam

15 Tabel 1 Uitval per type traject (i procete) Albeda Werk itesief Werk extesief OGO extesief Kaleos OGO itesief OGO extesief 8. Traject afgerod met exame 70,2 51,7 58,1 70,7 52,9 Traject afgerod zoder exame 10,8 24,2 21,8 7,3 9,0 Voortijdige uitval 18,9 24,1 20,1 22,0 38,1 Totaal () Bro: Moitor oktober 2008 I gee va de trajecte is de doelstellig met betrekkig tot het aadeel geslaagde kadidate gerealiseerd. I het meest gustige geval, de itesieve Werk-pilot, slaagt 46 procet va de examekadidate voor het iburgerigsexame. Dat beteket dat meer da de helft va de deelemers a ee (itesief) traject va ruim éé jaar iet i staat is gebleke om voor het exame te slage. Wel geldt ook hier dat de resultate va de itesieve pilots beter zij da va de extesieve trajecte. Tabel 2 Aatal geslaagde per type traject voor de deelemers aa het iburgerigsexame (i procete) Albeda Werk itesief Werk extesief OGO extesief Kaleos OGO itesief OGO extesief Geslaagd 46,1 20,0 41,2 41,4 35,8 Gezakt 53,9 80,0 58,8 55,2 58,5 Nog gee uitslag 3,4 5,7 Totaal () Bro: Moitor oktober 2008 Doel va de PaVEM-pilots is om de deelemede vrouwe voldoede taalkeis e zelfvertrouwe te geve, zodat zij ook a afloop va het traject blijve participere i de maatschappij. Het is de taak va de coaches om de deelemers door te leide aar vervolg activiteite. I de OGO-pilot zij de deelemers door de coaches begeleid bij het eme va vervolg stappe (zie ook portret 7). I de Werk-pilots moest het begeleide aar vervolgactiviteite i auw overleg met de diest SoZaWe plaatsvide. Deze samewerkig is echter auwelijks va de grod gekome. Hierdoor is va begeleidig aar vervolgactiviteite bij deze vrouwe amper sprake. Toch zij idividuele vrouwe uit deze trajecte weldegelijk doorgestroomd (zie portret 8). Allee va de OGO-pilots va Kaleos is beked wat de uitstroomresultate va de deelemers zij. Ook hier blijkt dat de resultate va de itesieve pilot beter zij da va de extesieve pilot. Deelemers aa de itesieve trajecte zij vooral vaker doorgestroomd aar ee vervolgopleidig of aar vervolgtaal les. Het aadeel vrouwe dat a afrodig va het traject iet actief is, is bovedie i de itesieve pilot beduided lager da i de extesieve pilot. PaVEM-pilots i Rotterdam 15

16 F. Matteo de Baier deeleemster Werk-pilot 8 portret Het volge va de cursus heeft me door ee heel moeilijk jaar hee gesleept. Mij ma heeft me het afgelope jaar verlate. Dat was ee vreselijke situatie. Vauit de cursus hebbe ze me goed geholpe, met huisvestig e de admiistratieve dige die moeste worde geregeld. Het was me zelf iet gelukt. De cursus bood ook afleidig voor de moeilijkhede e ik had steu aa de cotacte met de adere vrouwe. Ik ke amelijk iet zoveel mese i Nederlad. Vóór de cursus had ik vooral cotact met spaastalige. Mevrouw Matteo de Barier, afkomstig uit de Domiicaase Republiek, is ee gescheide vrouw zoder kidere. Zij heeft eerder taalles gevolgd, maar heeft toe weiig geleerd. Bij de PaVEM-cursus lukte het beter. Ook is ze ethousiast over de bewegigslesse. Ik heb de bewegigslesse gevolgd. Die ware erg leuk. Vooral het same sporte met adere vrouwe. Het is me zelfs gelukt om ekele kilo s af te valle. Ik beweeg og steeds regelmatig. Ik zou graag aar ee sportschool gaa, maar dat is te duur. I plaats daarva probeer ik zoveel mogelijk te lope. Ik voel me er prettiger door. Ik vod de cursus verder ook heel goed. De cursus is erg gericht op prate, iets wat ik het moeilijkst vid va het Nederlads. Door het rollespel wordt je gedwoge om te prate. Ook i de empowermetlesse moet je wel prate. Je werkt aa je presetatie, waardoor je ee betere houdig krijgt e meer zelfvertrouwe. Mevrouw Matteo de Barier voelt zich mede dakzij de cursus goed over zichzelf e wil graag werke. Tijdes de PaVEM-cursus heb ik stage gelope i de horeca, bij het VaHarte Resto 4. Dat beviel erg goed. Ik be a de cursus da ook verder gegaa met ee traject richtig de horeca bij Alsare. Ik be u i afwachtig va ee stageplek. Daara wil ik graag zelf mij geld verdiee. Voordat ik de PaVEM-cursus volgde, had ik eigelijk gee beeld va wat ik ko e wat ik zou wille doe. Nu weet ik het wel. 4 De Resto VaHarte is ee laagdrempelige eetgelegeheid waar wijkgeote lekker kue ete, mese kue otmoete e i cotact kue kome met de odige istaties die he kue helpe. De Resto heeft tot doel de sociale cohesie te bevordere. 16 PaVEM-pilots i Rotterdam

17 Figuur 1 Uitstroom aar type traject voor de itesieve e extesieve OGO-pilot (i procete) werk meer taalles vervolgopleidig werkzoekewerk vrijwilligers- sociale activerig iets obeked 8. Bro: Moitor oktober 2008 OGO itesief OGO extesief Het belag va de PaVEM-trajecte ka iet allee aa de exameresultate worde afgemete. Ee belagrijke opbregst va de trajecte is amelijk dat de cursusse bijdrage aa de persoolijke otwikkelig va de vrouwe. Ze hebbe meer zelfvertrouwe e zij zelfstadiger. Veel vrouwe geve aa dat ze eidelijk Nederlads durve te spreke met bijvoorbeeld obekede, op de basisschool of bij de huisarts. Veel vrouwe hadde al eerder verschillede cursusse gevolgd, maar dat heeft auwelijks bijgedrage aa ee grotere spreekvaardigheid. Door de adruk i de PaVEMtrajecte op empowermet e spreke i verschillede situaties durve de vrouwe eidelijk het geleerde te gebruike. Ee va de vrouwe omschrijft dat als volgt: Bij empowermet moest je je late zie, je moest prate. We mochte iet zitte, maar moeste bewege. Zo kode we os ook iet achter de boeke verschuile. Ook i de taallesse werde veel situaties agespeeld. I eerdere cursusse deed ik vooramelijk ivul oefeige. Ee adere vrouw licht de persoolijke opbregste als volgt toe: Ik be losser geworde i de omgag met adere mese. Ik durf meer vrijuit te prate e mij meig te geve. Ik heb ook meer zelfvertrouwe. Ook hier geldt dat de vrouwe die hebbe deelgeome aa de itesieve trajecte iets positiever zij te aazie va hu persoolijke otwikkelig da de deeleemsters aa de extesieve trajecte. Leerpute e aabevelige Itesieve OGO-pilots levere meeste doorstroom aar vervolgactiviteite PaVEM heeft positief effect op het zelfvertrouwe e de zelfstadigheid va deeleemsters. Slagigspercetages valle over de gehele liie tege. Hoger slagigspercetage bij itesieve trajecte. Mider uitval bij itesieve trajecte PaVEM-pilots i Rotterdam 17

18 Taty Suryati deeleemsters OGO-pilot, e haar familie 9 portret Ik be steeds met veel plezier aar de cursus gegaa. Taty Suryati is twaalf jaar gelede aar Nederlad gekome vawege het huwelijk met haar ma. Haar ma is ook va Idoesische afkomst maar is sids zij veertiede jaar i Nederlad opgegroeid. Toe ze hier ee jaar was, is ze opgeroepe voor ee iburgerigscursus. Die heeft ze iet afgemaakt, omdat ze zwager werd. Drie jaar later is ze weer begoe, maar ook toe is ze vawege zwagerschap gestopt. Twee jaar daara wilde ze weer starte, maar toe was de kideropvag ee probleem. Ik was echter otevrede over mij beperkte keis va het Nederlads. Mede daardoor gig ik eigelijk allee met Idoesiërs om. Toe mij jogste dochter vier jaar was, kwam mij ma met ee folder aa voor de PaVEM-cursus. Ik ko daar terecht e ik heb eidelijk goed Nederlads geleerd. Ik be i éé keer geslaagd voor het iburgerigsexame. De cursus was vooral goed, omdat er zoveel aadacht was voor het spreke, via de portfolio e via de empowermetlesse. De taaldocete was erg streg, waardoor ik het de eerste vier maade iet zo leuk vod. Toe kreeg ik door dat ze zo streg was om het beste uit os te hale. Na de cursus is Taty doorgegaa met ee traject i de horeca bij Alsare. Ze heeft de cursus met succes afgerod e heeft u ee cotract voor ee half jaar i Blijdorp. Het is mij eerste baa. Ik heb ooit eerder gewerkt. Ik had voor dat ik bego met de taalcursus ook helemaal gee pla om te gaa werke. Het werke bevalt goed, hoewel het wel zwaar is om te combiere met ee gezi. Mij droom is om ee eige caterigbedrijf op te zette. Ik houd erg va koke e kook soms al voor groepe. De twee zoe (elf e acht jaar) e dochter va zes jaar zij uaiem ethousiast over de vorderige die hu moeder heeft gemaakt bij de taalcursus. We vide het heel leuk dat oze moeder u beter Nederlads spreekt. Hiervoor was het vaak lastig, omdat ze iet ko helpe met het huiswerk. We moeste daarvoor altijd aar oze vader. De dochter va zes vertelt: Ik zit i groep 3 e ka u same met mij moeder boekjes leze. De kidere helpe haar zoveel mogelijk, zowel met de taal als i huis. We verbetere mij moeder als ze foute maakt, zodat ze het og beter leert. Eerst sprak ze allee Idoesisch met os, maar u spreekt ze ook vaker Nederlads. De oudste zoo deelt de passie voor koke met zij moeder e helpt haar als zij thuiskomt uit het werk. Het was wel wee dat ze u soms erg moe is. Maar het is leuk dat ze i Blijdorp werkt, we moge er u ook vaker aar toe. De ma va Taty is trots op zij vrouw. Vooral omdat ze i éé keer geslaagd is voor het exame. Ik heb haar gepusht om ee taalcursus te gaa volge. Het is belagrijk dat ze zichzelf goed ka redde. Ze was voordat ze de cursus deed erg ozeker over haar spreke, waardoor ze cotacte met Nederladers aa mij overliet. Als ze aa de telefoo was e er iet meer uitkwam, gaf ze vaak de hoor aa mij. Da moest ik gaa tolke e het gesprek verder afmake. Nu ze veel beter spreekt, be ik heel streg e laat haar zelf de gesprekke afrode. Ze ka dat imiddels heel goed. Ze heeft u meer sociale cotacte da ik, ook met Nederladers. Hij begrijpt iet dat veel mae hu vrouw iet stimulere om de taal te lere. Je woot i Nederlad e om goed te fuctioere moet je de taal spreke. Het is u eemaal zo dat ze hier gee Idoesisch spreke. Als ee vrouw de taal iet leert, is ze zo afhakelijk va haar ma e kidere, dat is voor iemad goed. Het scheelt mij veel tijd u Taty zich veel meer zelf i het Nederlads ka redde. Hij ziet wel duidelijk waarom eerdere pogige om de taal te lere va Taty mider succesvol ware: Toe de kidere og klei ware was het moeilijk voor haar om de cursus te volge. Zo was er gee kideropvag. Nu zij de kidere allemaal aar school e heeft ze meer tijd om ieuwe dige te lere. 18 PaVEM-pilots i Rotterdam

19 9. Tot slot De resultate va de PaVEM-trajecte late ee gemegd beeld zie. De gerige slagigspercetages voor het iburgerigsexame over de gehele liie e de hoge uitval i met ame de extesieve trajecte stemme iet positief. Maar odaks tegevallede kwatitatieve resultate, werpt de PaVEM-aapak i de itesieve trajecte toch wel degelijk vruchte af. De itesieve begeleidig op zowel het sociale als oderwijsihoudelijk vlak e de empowermetlesse zorge voor mider verzuim e uitval, betere exame resultate e ee betere doorstroom aar maatschappelijke participatie. Dit hebbe we gerealiseerd door op systematische wijze te werke aa het zelfvertrouwe va de vrouwe e door persoolijke e praktische belemmerige die deelame aa de cursus i de weg staa, direct e cocreet weg te eme. De kracht va de PaVEM-aapak schuilt met ame i deze elemete. De gemeete Rotterdam bouwt verder op deze bevidige met de itroductie va zogeaamde participatiecoaches bie iburgerigs trajecte. Ee aazielijk deel va de doelgroep is iet i staat gebleke om voor het iburgerigsexame te slage, odaks alle extra aadacht e begeleidig. Voor ee deel va deze vrouwe geldt zelfs dat zij het iburgerigsexame waarschijlijk ooit zulle hale. Dit wil overiges iet zegge dat deze vrouwe gee baat hebbe bij de cursus. Voor vele va he draagt de cursus bij aa hu persoolijke otwikkelig e toeame va sociale cotacte. We zoude moete kijke hoe de participatie va deze kwetsbare groep vrouwe via ee ader soort aabod ka worde bevorderd. 9. Overzicht resultate Aatal trajecte dat afgerod is met ee exame valt tege. Slagigspercetages valle tege, maar zij hoger bij de itesieve da bij de extesieve trajecte. I gee va de trajecte is de doelstellig met betrekkig tot het aadeel geslaagde kadidate gerealiseerd. Uitval bij itesieve trajecte is mider hoog da bij de extesieve trajecte, dit geldt voor zowel de OGO- als de Werk-pilots. Deelemers aa itesieve pilots strome vaker door aar vervolgtrajecte of vervolgtaalles. Itesieve begeleidig zorgt voor: mider verzuim; mider uitval; betere exameresultate; betere doorstroom aar maatschappelijke participatie. Empowermet draagt bij aa de persoolijke otwikkelig va de vrouwe, ze hebbe meer zelfvertrouwe e zij zelfstadiger. Veel vrouwe durve eidelijk Nederlads te spreke. PaVEM-pilots i Rotterdam 19

20 Colofo De PaVEM-pilots i Rotterdam Publieksversie eidrapport Dit is ee uitgave i opdracht va Jeugd, Oderwijs e Samelevig, Gemeete Rotterdam Auteurs M. Brik e J. Klaver, De PaVEM-pilots i Rotterdam. De publieksversie eidrapport is gebaseerd op het uitgebreide oderzoeksverslag: M. Brik e J. Klaver (2009), De PaVEM-pilots i Rotterdam. Amsterdam: Regiopla Jeugd, Oderwijs e Samelevig Blaak 16 Postbus KS Rotterdam Telefoo (010) Fax (010) ifo@jos.rotterdam.l Vormgevig BeeldiZicht, Peter Saterse Fotografie Alice Kalis Juli 2009