Massief passief bouwen... de baksteenoplossing

Transcriptie

1 20 BOUWEN MET BAKSTEEN Massief passief bouwen... de baksteenoplossing voor het passiefhuis Woning te Gent Architect: Kristof Cauchie - Studiebureau: 3DB Aanvankelijk werd het concept van een passiefhuis uitsluitend geassocieerd met een lichte skeletbouw ingevuld met isolatie. Vandaag is het passiefhuis een meer toegankelijke realiteit geworden voor een groot aantal kandidaatbouwers! De baksteenindustrie heeft altijd geluisterd naar de nieuwe eisen van de maatschappij om te zoeken naar innovatieve, technische oplossingen die voldoen aan hun behoeften. Dit is terug te vinden op allerlei technische domeinen, zoals bijvoorbeeld in de akoestiek, de duurzaamheid van de materialen... en zoveel meer. Het thermische comfort stond altijd al in het centrum van de technische ontwikkelingen binnen onze industrie. Het is daardoor dat de geïsoleerde spouwmuur de niet-geïsoleerde spouwmuur in de jaren 70 heeft vervangen, namelijk om de eisen van de K70 nadien K55 te bereiken. De spouwmuur heeft bovendien de volle muur vervangen om het probleem van waterabsorptie op te lossen.

2 BOUWEN MET BAKSTEEN 21 De baksteenindustrie heeft vandaag opnieuw een belangrijke stap gezet door de weg van de passiefhuisconstructie en lage energie in te slaan. Eén en ander lag natuurlijk wel voor de hand. Zowel langs de zijde van de bouwheren, bouwdeskundigen als van de politieke beslissers... wordt sterk de nadruk gelegd op een verlaging van het energieverbruik. Bouwheren wensen niet af te wijken van onze degelijke Belgische bouwtraditie die zijn kwaliteit heeft bewezen. Passiefhuizenbouw kon zich in het begin niet doorzetten omdat architecten en bouwheren enkel konden terugvallen op alternatieve zoals bijvoorbeeld houtskeletbouw, ingevuld met isolatie. Maar vandaag de dag kunnen we ook gewoon een passiefhuis bouwen met traditionele keramische materialen met gewaarborgde prestaties. De ambitieuze doelstellingen die de maatschappij van de bouwsector verwacht worden perfect gerealiseerd. Thermische inertie: een troef voor thermisch comfort tijdens de winter en de zomer De thermische inertie van muren gebouwd uit zware materialen is een belangrijk element voor ons thermisch comfort. De muren werken als een warmteaccumulator die deze warmte dan met een zekere vertraging afgeeft aan de woning. Tijdens zonnige winterdagen wordt de opgeslagen warmte in de muren s avonds afgegeven. In de zomer accumuleren de muren de warmte van de buitenomgeving om die nadien, bij het afkoelen, terug af te geven naar buiten. Temperatuurspieken worden zo gedempt en met vertraging gevoeld. We waarderen nu inderdaad nog altijd de koelte in oude gebouwen omwille van de dikke, massieve muren. Het comfort binnenin de woning tijdens de zomer is allesbepalend maar ook het moeilijkst om te garanderen, vooral bij materialen die gevoelig zijn aan oververhitting. De thermische inertie blijft de meest doeltreffende manier voor het beperken van oververhitting zonder de installatie van een klimaatbeheersingssysteem. Bovendien wordt bij de passiefbouw vaak gebruik gemaakt van zonweringsystemen om de oververhitting te beperken: als de verticale, geautomatiseerde rolluiken een must zijn, heeft men hier gekozen voor een eenvoudige en natuurlijke oplossing. Een bestaande boom, prima georiënteerd! Zonder bladeren kan de woning de zonnestralen opvangen. En in de zomer zorgen de bladeren voor schaduw.

3 22 BOUWEN MET BAKSTEEN Het bouwprincipe: een extra geïsoleerde en hermetische bouwschil De traditionele spouwmuur bestaat uit elementen die vandaag de dag ook de basis mogen vormen voor het concept van passiefconstructies uit baksteen, namelijk duurzame materialen met een grote warmtecapaciteit, een isolatielaag, een afvoer voor regenwater onderaan de muur, enz... Het ontwerpbureau 3DB te Gent, gespecialiseerd in passiefbouw, heeft het dossier behandeld en het bouwconcept massief passief uitgewerkt. Volledigheidshalve dienen we hier ook te wijzen op de samenwerking tussen fabrikanten van verschillende materialen, zoals baksteen, isolatiematerialen, verankeringshaken, dakpannen, zonnecellen, enz... Het ging niet enkel om het creëren van een geïsoleerde bouwschil rond de structuur van de woning om de transmissieverliezen te beperken, maar ook deze bouwschil hermetisch af te sluiten voor de infiltratie van buitenlucht (winddichtheid) en de exfiltratie van binnenlucht (luchtdichtheid). Allereerst is de isolatielaag in PURplaten verdubbeld om een dikte van 16 tot 20 cm te bereiken. Deze dubbele laag is op een kruiselingse wijze geplaatst zodat de verbindingen elkaar niet overlappen. Om te zorgen voor een winddichtheid zijn de verbindingen tussen de isolatieplaten voorzien van kleefband. Deze uitvoering waarborgt een betere dichtheid dan deze geleverd door een isolatiesysteem bestaande uit één enkele laag met dezelfde dikte en laat plaatsingsfouten minder tot expressie komen. Ten opzichte van wat de voorgeschreven normen (E100, K45 in Vlaanderen) voorzien, dient men hier rekening te houden met een verbreding van de buitenmuren voor deze passiefwoning met 10 cm. In het verleden kon dit een hindernis vormen, maar dit is niet langer het geval aangezien iedereen nu bewust is van de nood aan energiebesparing. Net zoals men een extra trui aantrekt tijdens de winter, aanvaardt men nu gemakkelijk dat er rond de woning een extra isolatiebescherming aangebracht wordt.

4 BOUWEN MET BAKSTEEN 23 De bepleistering en de luchtdichte folies waar het pleisterwerk stopt, voorkomen de warmteverliezen via spleten en kieren. Dit aspect is cruciaal voor de passiefbouw omdat het evenwicht tussen warmte-invoer en warmteverlies heel fragiel is. De uitvoeringsdetails zijn beschikbaar op de site be, rubriek bouwdetails of via de site Zie hier enkele voorbeelden gerealiseerd op de bouwwerf van de woning te Gent. Een uitvoering zonder defecten Een perfect ontwerp en een perfecte uitvoering gaan uiteraard hand in hand. Maar voor een passiefwoning speelt elke ontwerp- of realisatiefout een nog belangrijker rol in de verslechtering van de energieprestaties van de woning. Dat is de reden waarom men vooral de muren/ramen- en de muren/dakverbindingen goed dient te verzorgen. Men voorkomt zo alle zwakke punten die koudebruggen kunnen veroorzaken. Dit is essentieel want de woning is dampdicht. Het vocht in de binnenlucht kan alleen worden afgevoerd via een ventilatiesysteem of het opendoen van de ramen. In de passiefbouw is elk koud punt dus ook extra gevoelig voor condensatieproblemen. Dit dient men dus absoluut te voorkomen! Wat pure vakkennis betreft, evolueren de Belgische ondernemers stilletjes aan naar een specialisatie in passiefbouw. Een hoge technologie De woning wordt continu voorzien van verse lucht via een ventilatiesysteem D+ met een zeer efficiënte warmteterugwinning. Geen verwarming dus maar een naverwarming van ingaande lucht dankzij bij voorbeeld een bodemwaterwisselaar met glycolwater die de ondergrondse temperatuur aanwendt. Het glycolwater is de warmtedrager en brengt de warmte terug naar de ingeblazen lucht. De elektrische voeding wordt nooit onderbroken omwille van de 30 fotovoltaïsche zonnepanelen van 0,7 m² die zijn geplaatst. Deze werden discreet geïntegreerd in de dakpannen en maken deel uit van een esthetisch geslaagd project.

5 24 BOUWEN MET BAKSTEEN Woning te Gent: enkele cijfers De woning is gecertificeerd als passiefhuis. Ze voldoet aan volgende criteria: U-waarde van de muren < 0,15 W/m²K en jaarlijks netto-energieverbruik <= 15 kwh/m². l -waarde van de geperforeerde, keramische blokken: 0,26 W/mK U-waarde van de buitenmuren: 0,124 W/m²K De energieprestaties bereiken K18 en E46. Een eenvoudig aanpasbaar concept Het programma van deze passiefwoning was zeer klassiek. Alle ontworpen details voor deze viergevelwoning zijn gemakkelijk toe te passen voor eender welke andere vrijstaande woning of villa. Ze zijn zelfs bruikbaar bij een rijwoning, op voorwaarde dat de gemeenschappelijke muren geïsoleerd zijn. Het concept wordt nu ook aangewend voor andere types gebouwen, zoals appartementen, schoolgebouwen, rusthuizen, Bovendien blijft de architecturale vrijheid volledig bestaan. Alleen één ding verandert: vandaag nestelt ook het passiefhuis zich volop in uw creativiteit! Het bewijs is vandaag geleverd dat de baksteenindustrie niet rust als het over duurzaam bouwen gaat!