Onderzoek. Andere baten van LAA-adresonderzoeken

Transcriptie

1 Onderzoek Andere baten an LAA-adresonderzoeken

2 2 Onderzoek Andere baten an LAA-adresonderzoeken - Maart 2016

3 Inhoud Managementsamenatting 3 1 Onderzoek naar Andere baten Onderzoek: inschatting door lokale professionals Door wie zijn de ragen beantwoord? Lijst met twaalf mogelijke Andere baten an LAA-adresonderzoeken 9 2 Vijf stellingen oer adresonderzoeken 11 3 Andere baten an LAA-adresonderzoek In welke mate leiden adresonderzoeken tot Andere baten? Welke Andere baten zijn direct toe te schrijen aan adresonderzoeken? 21 4 Belang oor lokaal bestuur en politiek 26 Bijlage 1: Onderzoekserantwoording 30 Bijlage 2: Vragenlijst Andere baten 34 Inhoud 3

4 Managementsamenatting Onderzoek naar Andere baten an adresonderzoeken In het project Landelijke Aanpak Adreskwaliteit (LAA) wordt door interbestuurlijke en inter sectorale samenwerking de adreskwaliteit in de BRP beorderd en wordt adresgerelateerde fraude oorkomen en bestreden. De berekende fraudebaten op dertien regelingen worden door het project al gemonitord. ¹ Inzicht in Andere baten gewenst Naast deze berekende fraudebaten leert het project echter ook andere, maatschappelijke baten op. Deze Andere baten zijn oor de deelnemende partijen om erschillende redenen belangrijk. Inzicht in de erschillende Andere baten draagt op lokaal nieau sterk bij aan het bestuurlijk draaglak oor de landelijke aanpak an adreskwaliteit en boendien aan het maatschappelijk draaglak. Maar het leert bijoorbeeld ook inzichten op die door uitoeringsinstanties gebruikt kunnen worden bij analyses ten behoee an controle en handhaing. En de maatschappelijke baten ormen een belangrijke aanulling op de ealuatie an de effecten en de resultaten an het project LAA. Onderzoek: inschatting door lokale professionals Het is lastig om maatschappelijke baten te meten: lang niet oer alle mogelijke effecten zijn cijfers beschikbaar, sommige effecten zijn sowieso niet of nauwelijks meetbaar. Wij hebben daarom oor een andere benadering gekozen: wij hebben lokale professionals geraagd naar hun inschatting an de effecten an adresonderzoeken (zie hoofdstuk 1). Deze lokale professionals eraren immers dagelijks in de praktijk wat adresonderzoeken opleeren. Deze rapportage is gebaseerd op de inschattingen an 279 professionals: 131 LAA-contactpersonen (ooral medewerkers Burgerzaken), 71 lokale professionals uit het sociaal domein en 77 lokale professionals uit het domein handhaing/eiligheid. Zij hebben hun inschattingen gegeen in een enquête die in januari 2016 is uitgeoerd. De respons op de enquête was hoog: 79% an de 353 benaderde professionals heeft de ragenlijst ingeuld. Voor het in kaart brengen an de mogelijke Andere baten an risicogericht adresonderzoek in het kader an LAA hebben wij de lokale professionals twaalf mogelijke Andere baten oorgelegd. Daarbij hebben wij hen geraagd naar drie aspecten: 1 de mate waarin adresonderzoeken leiden tot de genoemde effecten; 2 welke an de Andere baten het meest direct zijn toe te schrijen aan LAA-adresonderzoeken; 3 welke an de Andere baten olgens de respondent oor College en Raad an zijn gemeente het belangrijkste zijn. De eerste twee ragen komen in hoofdstuk 3 uitgebreider aan bod, de derde raag in hoofdstuk 4. 1 Andere baten als effect an LAA-adresonderzoeken Adresonderzoeken, zoals die in het kader an LAA plaatsinden, leeren naast de berekende fraudebaten op dertien regelingen olgens de lokale professionals ele andere maatschappelijke baten op. Aan de respondenten zijn twaalf mogelijke Andere baten oorgelegd. Volgens de lokale professionals leiden LAAadresonderzoeken in redelijke mate of zelfs in hoge mate tot maar liefst elf an die twaalf Andere baten. 2 Alleen afname an ernstige ormen an criminaliteit scoort iets lager. De LAA-adresonderzoeken leiden in belangrijke mate tot de olgende twee Andere baten: Volgens 43% an de lokale professionals leiden de LAAadresonderzoeken in hoge mate tot meer betrouwbare informatie bij rampen en crisissituaties en olgens 42% in redelijke mate, samen is dat 85%. En olgens 41% an de lokale professionals leiden de LAAadresonderzoeken in hoge mate tot een betere kwaliteit an registraties/gegeens en olgens 44% in redelijke mate, samen 85%. Het ergroten an de kwaliteit an één an de registraties, namelijk de BRP, is een belangrijke doelstelling an de Landelijke Aanpak Adreskwaliteit. ¹ Het gaat hierbij om de olgende dertien regelingen: Kinderopangtoeslag, Kindgebonden budget, Huurtoeslag, Zorgtoeslag, Hypotheek rente aftrek, Innen Belastingschuld, 4 Nabestaandenwet (ANW), Aanullende Inkomenserzekering Ouderen (AIO), AOW, Studiefinanciering, Innen Studieschuld VOW, Bijstand en Verkeersboetes. Onderzoek Andere baten an LAA-adresonderzoeken - Maart 2016

5 In welke mate leiden de adresonderzoeken (in het kader an LAA) olgens u tot de olgende effecten? Hierbij gaat het om uw professionele inschatting binnen uw eigen gemeente. Betrouwbare informatie bij rampen en crisissituaties 43 % 42 % 13 % Preentiee werking: minder ongewenst gedrag en fraude 29 % 50 % 20 % Minder problemen als geolg an ondererhuur en oerbewoning 30 % 46 % 23 % Andere financiële baten (dan de 13 regelingen) 23 % 36 % 35 % 7% Afname an ernstige ormen an criminaliteit 10 % 29 % 44 % 17 % Betere kwaliteit an registraties/gegeens 41 % 44 % 14 % Verbetering an de zichtbaarheid en het imago an de gemeente 31 % 46 % 21 % Betere samenwerking met organisaties buiten de gemeente 24 % 50 % 24 % Efficiencywinst binnen de gemeentelijke organisatie 20 % 43 % 30 % 7 % Voordelen oor de goedwillende burger 31 % 43 % 25 % Betere gegeens als basis oor beleid en oorzieningen 19 % 44 % 31 % 6 % Meer signalen oor de inzet an zorg/hulperlening 17 % 41 % 38 % % In hoge mate In redelijke mate In beperkte mate Helemaal niet Maar de LAA-adresonderzoeken leeren olgens de professionals nog eel meer Andere baten op: Preentiee werking: minder ongewenst gedrag en fraude (78% in hoge of in redelijke mate). Verbetering an de zichtbaarheid en het imago an de gemeente (76%). Minder problemen als geolg an ondererhuur en oerbewoning (76%). Voordelen oor de goedwillende burger (74%). Betere samenwerking met organisaties buiten de gemeente (74%). Opallend is, dat er geen grote erschillen zijn tussen respondenten uit de erschillende domeinen. Daarnaast alt op, dat respondenten uit de grotere gemeenten (meer dan inwoners) het effect an LAA-adresonderzoeken op rijwel alle twaalf Andere baten iets hoger inschatten. Slechts enkele procenten an de respondenten zijn an mening dat adresonderzoeken helemaal niet leiden tot de genoemde effecten. Behale oor afname an ernstige ormen an criminaliteit : 17% denkt niet dat adresonderzoek daartoe leidt. En olgens meer dan de helft an de lokale professionals leeren de LAA-adresonderzoeken nog eens ier Andere baten op: efficiencywinst binnen de gemeentelijke organisatie, betere gegeens als basis oor beleid en oorzieningen (beide 63%), andere financiële baten (dan de berekende fraudebaten op de dertien regelingen die reeds gemonitord worden) en meer signalen oor de inzet an zorg/hulperlening (beide 58%). ² De twaalf Andere baten zijn, ter wille an de ergelijkbaarheid, in alle figuren in dezelfde olgorde weergegeen. Zij zijn daarbij gegroepeerd tot ijf effecten waarbij controle en handhaing een belangrijke rol speelt, ier effecten die ooral de organisatie(s) oordelen opleeren en drie effecten waaran ook de burger rechtstreeks oordeel onderindt. Managementsamenatting 5

6 Kies maximaal ijf effecten die olgens uw inschatting het meest direct zijn toe te schrijen aan adresonderzoek (in het kader an LAA). Hierbij gaat het om uw professionele inschatting binnen uw eigen gemeente. Betrouwbare informatie bij rampen en crisissituaties 49 % Preentiee werking: minder ongewenst gedrag en fraude 67 % Minder problemen als geolg an ondererhuur en oerbewoning 55 % Andere financiële baten (dan de 13 regelingen) 35 % Afname an ernstige ormen an criminaliteit 14 % Betere kwaliteit an registraties/gegeens 71 % Verbetering an de zichtbaarheid en het imago an de gemeente Betere samenwerking met organisaties buiten de gemeente Efficiencywinst binnen de gemeentelijke organisatie 27 % 31 % 36 % Voordelen oor de goedwillende burger 26 % Betere gegeens als basis oor beleid en oorzieningen 16 % Meer signalen oor de inzet an zorg/hulperlening 24 % % Percentage respondenten dat effect heeft geselecteerd in Top 5 2 Direct toe te schrijen aan LAA-adresonderzoeken? De meeste maatschappelijke effecten worden ook door andere inloeden bepaald, niet alle effecten zijn dus direct toe te schrijen aan (alleen) risicogericht adresonderzoek. Daarom is de respondenten geraagd om uit de lijst an twaalf mogelijke baten er ijf te selecteren die het meest direct zijn toe te schrijen aan LAA-adresonderzoeken. eel respondenten minder problemen als geolg an ondererhuur en oerbewoning (55%) en betrouwbare informatie bij rampen en crisissituaties (49%) in hun Top 5 opgenomen. Dezelfde Andere baten die het hoogst scoorden als effect an adresonderzoek blijken olgens de professionals dus boendien het meest direct aan LAA-adresonderzoeken toe te schrijen. Begrijpelijkerwijs scoort betere kwaliteit an registratie/gegeens het hoogst: bijna drie kwart an alle respondenten (71%) heeft deze Andere bate in zijn Top 5 opgenomen. Door LAA-contactpersonen is deze het meeste genoemd. Maar ook preentiee werking: minder ongewenst gedrag en fraude scoort hoog: twee derde an alle respondenten heeft deze Andere bate in zijn Top 5 opgenomen. Daarnaast hebben relatief 6 Onderzoek Andere baten an LAA-adresonderzoeken - Maart 2016

7 Kies maximaal ijf effecten an adresonderzoek (i.h.k.. LAA) die olgens uw inschatting oor het College en de Raad an uw gemeente het belangrijkst zijn. Hierbij gaat het om uw professionele inschatting binnen uw eigen gemeente. Betrouwbare informatie bij rampen en crisissituaties Preentiee werking: minder ongewenst gedrag en fraude 51 % 53 % Minder problemen als geolg an ondererhuur en oerbewoning Andere financiële baten (dan de 13 regelingen) 43 % 46 % Afname an ernstige ormen an criminaliteit 29 % Betere kwaliteit an registraties/gegeens 43 % Verbetering an de zichtbaarheid en het imago an de gemeente 48 % Betere samenwerking met organisaties buiten de gemeente 25 % Efficiencywinst binnen de gemeentelijke organisatie 35 % Voordelen oor de goedwillende burger Betere gegeens als basis oor beleid en oorzieningen Meer signalen oor de inzet an zorg/hulperlening 28 % 30 % 30 % % Percentage respondenten dat effect heeft geselecteerd in Top 5 3 Belangrijk oor lokaal bestuur en politiek Ten slotte is alle respondenten geraagd om in te schatten welke ijf Andere baten het belangrijkst worden geonden door College en Raad an hun gemeente (zie hoofdstuk 4). Naar de inschatting an de professionals inden College en Raad an hun gemeente ooral preentiee werking: minder ongewenst gedrag en fraude en betrouwbare informatie bij rampen en crisissituaties belangrijk, geolgd door erbetering an de zichtbaarheid en het imago an de gemeente en andere financiële baten. Voordelen oor de goedwillende burger en betere samenwerking met organisaties buiten de gemeente werden het minst genoemd. Managementsamenatting 7

8 Vijf stellingen oer LAA-adresonderzoeken Voorafgaand aan de boenstaande ragen zijn ijf stellingen aan de lokale professionals oorgelegd (zie hoofdstuk 2). Drie an deze stellingen hebben betrekking op het belang dat aan risicogericht adresonderzoek wordt gehecht: olgens 91% an de professionals zou een altijd olledig correcte adresregistratie in de BRP oordelen opleeren oor zijn eigen afdeling; opallend is, dat de professionals uit het sociaal domein hieroer nog iets positieer oordelen (94%) dan de LAA contactpersonen (90%); olgens 90% an de professionals zijn naast de aanpak an fraude oor zijn gemeente ook de Andere baten belangrijk; en 92% an de professionals is an mening dat zijn gemeente structureel tijd moet (blijen) steken in gerichte adresonderzoeken. Het belang an risicogerichte adresonderzoeken, zoals die in het kader an LAA plaatsinden, wordt dus breed onderschreen. En bijna alle lokale professionals zijn het eroer eens dat Andere baten belangrijk zijn. Slechts 3 of 4% is het met de eerste drie stellingen niet eens. Twee an de ijf stellingen gaan oer mogelijke effecten an risicogericht adresonderzoek: 81% is an mening dat kwaliteit an het adresgegeen in de BRP door LAA zal worden ergroot; eeneens 81% erwacht dat het systematisch controleren ia adresbezoeken ertoe leidt dat minder mensen zich bewust op een erkeerd adres inschrijen. Ook deze stellingen worden breed onderschreen. Er is ooral een iets groter aantal respondenten (15% respectieelijk 13%) dat het met de stellingen niet eens/niet oneens is. Kunt u steeds aangeen in hoeerre u het met de stelling eens bent. Hierbij gaat het om uw professionele inschatting binnen uw eigen gemeente. Mijn gemeente moet structureel tijd (blijen) steken in gerichte adresonderzoeken 40 % 52 % 5 % Als het in de BRP geregistreerde adres altijd oor 100% correct zou zijn, dan leert dat mijn afdeling oordelen op 44 % 47 % 5 % Naast de aanpak an fraude zijn ook de 'ANDERE BATEN' oor mijn gemeente belangrijk 30 % 60 % 6 % Systematisch controleren ia adresbezoeken leidt er ook toe dat minder mensen zich bewust op een erkeerd adres inschrijen 27 % 54 % 13 % De kwaliteit an het adresgegeen in de BRP zal door LAA worden ergroot (in 2014 was het percentage correct ingeschreenen in de BRP 97%) 17 % 64 % 15 % % Helemaal mee eens Mee eens Niet eens, niet oneens Mee oneens Helemaal mee oneens 8 Onderzoek Andere baten an LAA-adresonderzoeken - Maart 2016

9 1 Onderzoek naar Andere baten In het project Landelijke Aanpak Adreskwaliteit (LAA) wordt door interbestuurlijke en intersectorale samenwerking de adreskwaliteit in de BRP beorderd en wordt adresgerelateerde fraude oorkomen en bestreden. Vanaf het begin is daarbij aandacht besteed aan de potentiële fraudebaten an de adresonderzoeken. De berekende fraudebaten op dertien regelingen worden door het project al gemonitord. Naast deze berekende fraudebaten leert het project echter ook andere, maatschappelijke baten op. Deze Andere baten zijn oor de deelnemende partijen om erschillende redenen belangrijk. Deze partijen hebben daarom oorgesteld om te proberen om ook deze Andere baten in kaart te brengen. Inzicht in de andere, maatschappelijke baten an adresonderzoeken draagt namelijk op lokaal nieau sterk bij aan het bestuurlijk draag lak oor de LAA-adresonderzoeken en boendien aan het maatschappelijk draaglak. Maar het leert bijoorbeeld ook inzichten op die door uitoeringsinstanties gebruikt kunnen worden bij analyses ten behoee an controle en handhaing. En de maatschappelijke baten ormen een belangrijke aanulling op de ealuatie an de effecten en de resultaten an het project LAA. 1.1 Onderzoek: inschatting door lokale professionals Het is erg lastig om maatschappelijke baten te meten. De eraring an enkele decennia onderzoek, naar leefbaarheid, achterstandswijken, sociale eiligheid en dergelijke, is dat een eenduidig effect an beleidsmaatregelen eigenlijk niet met harde cijfers astgesteld kan worden. Ook de Landelijke Stuurgroep Interentieteams (LSI) onderkent dat, op basis an jarenlange eraring met het meten an effecten. Lang niet oer alle mogelijke effecten zijn cijfers beschikbaar, sommige effecten zijn sowieso niet of nauwelijks meetbaar. Daarnaast worden de meeste erschijnselen behale door een adresonderzoek tegelijkertijd óók door andere zaken beïnloed. En er erstrijkt net als bij de fraudebaten geruime tijd tussen de huisbezoeken en het optreden an eentuele baten. De baten (ook de fraudebaten) zijn eelal geen direct en rechtstreeks geolg an het huisbezoek, maar ooral an de interenties naar aanleiding an de beindingen an het huisbezoek. Wij hebben daarom oor een andere benadering gekozen: wij hebben lokale professionals geraagd naar hun inschatting an de effecten an adresonderzoeken. Deze lokale professionals eraren immers dagelijks in de praktijk wat adresonderzoeken opleeren. 1.2 Door wie zijn de ragen beantwoord? De Andere baten bestrijken een breed terrein, daarom hebben we ook een brede groep professionals oor de enquête benaderd: naast de LAA-contactpersonen (eelal medewerkers Burgerzaken) hebben wij ook professionals uit het sociaal domein benaderd en professionals op het gebied an handhaing en eiligheid. De inschattingen an de effecten an de LAA-adresonderzoeken die wij in dit rapport presenteren zijn gebaseerd op de antwoorden an 279 respondenten an 145 gemeenten die aan het project LAA deelnemen: 131 medewerkers Burgerzaken, 71 lokale professionals uit het sociaal domein en 77 lokale professionals uit het domein handhaing/eiligheid. Zij hebben hun inschattingen gegeen in een enquête die in januari 2016 is uitgeoerd. De respons op de enquête was hoog: 79% an de 353 benaderde professionals heeft de ragenlijst ingeuld. Meer informatie oer het onderzoek en de respons is opgenomen in Bijlage Lijst met twaalf mogelijke Andere baten an LAA-adresonderzoeken De centrale raag an dit onderzoek is: leeren adresonderzoeken ook andere, maatschappelijke baten op? Voordat die raag beantwoord kan worden, moet eerst duidelijk zijn oer welke Andere baten wij het dan hebben. Tot welke (mogelijke) Andere baten kunnen adresonderzoeken leiden? 1 Onderzoek naar Andere baten 9

10 Twaalf mogelijke Andere baten Betrouwbare informatie bij rampen en crisissituaties Beter inzicht in wie waar woont tijdens bijoorbeeld een grote brand, ontruiming, uurwerkramp Preentiee werking: minder ongewenst gedrag en fraude Twijfelaars frauderen minder door een betere controle an de BRP en door meer sociale controle; ook het ontlopen an instanties, WMO-fraude, en wanbetalingen nemen daardoor af Minder problemen als geolg an ondererhuur en oerbewoning Bij. problemen als geolg an illegale ondererhuur, oerlast pensions, (brand)oneiligheid, onrechtaardige woonruimteerdeling Andere financiële baten (dan de 13 regelingen die al gemonitord worden) 3 Bij. meer inkomsten uit lokale heffingen, minder achterstallige betalingen, minder onterecht uitgekeerde kinderbijslag, PGB of andere uitkeringen Afname an ernstige ormen an criminaliteit Bij. drugscriminaliteit, criminele netwerken, mensenhandel, prostitutie, terrorisme Betere kwaliteit an registraties/ gegeens 4 Adresgegeen is aker correct, minder personen Vertrokken Onbekend Waarheen, meer correcte erblijfsergunningen, betere Registratie Niet-Ingezetenen, koppeling met BAG, WOZ etc. Verbetering an de zichtbaarheid en het imago an de gemeente Burgers eraren dat gemeente actief controleert wie waar woont, en eentuele fraude aanpakt Betere samenwerking met organisaties buiten de gemeente Bij. met uitoeringsorganisaties, ketenpartners, corporaties, inspecties en toezichthouders Efficiencywinst binnen de gemeentelijke organisatie Bij. als geolg an minder administratie en bezwaarschriften, minder retourpost, minder inzet an inspecteurs en handhaers, betere samenwerking tussen gemeentelijke afdelingen Voordelen oor de goedwillende burger Iedereen krijgt waar-ie recht op heeft, correcte ergunningerlening, minder gedupeerden doordat een ander hun adres misbruikt of alimentatieerplichting ontloopt Betere gegeens als basis oor beleid en oorzieningen Denk o.a. aan beter inzicht in de samenstelling an de beolking per wijk ten behoee an beleid oer welzijn, scholen, speelruimtes Meer signalen oor de inzet an zorg/hulperlening Bij. misstanden, schrijnende geallen, zorgmijders, leerplicht, schuldhulperlening Ter oorbereiding an de enquête hebben wij daarom in ijf gemeenten brainstormsessies gehouden (in Den Haag, Enschede, Tilburg, Uden en Utrecht). Daaraan hebben in totaal 27 lokale professionals deelgenomen. Hieruit hebben wij een lijst gedestilleerd an twaalf mogelijke Andere baten, die in de enquête zijn oorgelegd aan lokale professionals. Eén an de ragen in de enquête was Mist u nog effecten an adresgerelateerd onderzoek die in deze enquête niet aan de orde zijn gekomen? Een aantal respondenten heeft hier een oorbeeld genoemd, ariërend an doorprikken an briefadressen ia bewustwording an het belang an een juiste BRP, zowel binnen als buiten de gemeente tot erbeteren an de samenwerking tussen gemeenten onderling en betere contacten an gemeente met erhuurders, afspraken maken. Ook is erop gewezen dat adresbezoeken een laagdrempelig contactmoment bieden oor burgers die iets willen melden. De antwoorden op deze raag ullen de twaalf mogelijke Andere baten op onderdelen goed aan, maar het is niet zo dat wij een belangrijke Andere baten oer het hoofd hebben gezien. Na de hoofdstukken 2, 3 en 4 is een bloemlezing an oorbeelden uit de praktijk opgenomen an deze Andere baten. Die oorbeelden zijn afkomstig uit de interiews en brainstorms en uit de enquête. 3 Het gaat hierbij om de olgende dertien regelingen: Kinderopangtoeslag, Kindgebonden budget, Huurtoeslag, Zorgtoeslag, Hypo theekrente aftrek, Innen Belastingschuld, Nabestaandenwet (ANW), Aan ullende Inkomenserzekering Ouderen (AIO), AOW, Studiefinanciering, Innen Studieschuld VOW, Bijstand en Verkeersboetes. 4 Het ergroten an de kwaliteit an één an de registraties, namelijk de BRP, is een belangrijke doelstelling an de Landelijke Aanpak Adreskwaliteit. Maar het gaat hier ook om bijoorbeeld de BAG, en om andere registraties en gegeens. 10 Onderzoek Andere baten an LAA-adresonderzoeken - Maart 2016

11 2 Vijf stellingen oer adresonderzoeken Als introductie op het centrale onderwerp an de enquête is een ijftal wat meer algemene stellingen aan de lokale professionals oorgelegd. In deze stellingen wordt nog niet specifiek ingegaan op de lijst met twaalf Andere baten. Drie stellingen hebben betrekking op het belang dat wordt gehecht aan risicogericht adresonderzoek en twee stellingen gaan oer mogelijke effecten daaran. Dit oerzicht spreekt oor zich: de oergrote meerderheid an de professionals oordeelt positief tot zeer positief oer elk an de oorgelegde stellingen: meer dan 9 op de 10 respondenten (92%) is het (helemaal) eens met de stelling dat de eigen gemeente tijd moet (blijen) steken in gerichte adresonderzoeken; een ergelijkbaar aantal respondenten (91%) stelt dat een olledig correcte registratie in de BRP de eigen afdeling oordelen zou opleeren; eenzelfde grote meerderheid (90%) schaart zich (helemaal) achter de stelling dat naast fraudebestrijding ook de Andere baten belangrijk zijn oor de eigen gemeente; iets meer dan 4 op de 5 respondenten (81%) is het (helemaal) eens met de stelling oer de preentiee werking an risicogerichte adresbezoeken (minder mensen zullen zich dan bewust op een erkeerd adres inschrijen); eenzelfde aandeel (81%) is het er (helemaal) mee eens dat het project LAA bijdraagt aan een grotere kwaliteit an het adresgegeen in de BRP. De eerste drie stellingen, die gaan oer het belang an risicogericht adresonderzoek, worden zeer breed onderschreen. Bij de laatste twee stellingen staat het effect an feitelijk adresonderzoek centraal. Ook die worden breed onderschreen, maar de antwoordcategorie niet eens, niet oneens is iets groter (13% respectieelijk 15%) dan bij de eerste drie stellingen. Het aantal respondenten dat het (helemaal) niet eens is met de stellingen is zeer klein en arieert an 3% tot maximaal 6% (bij de stelling oer de preentiee werking an systematisch adresonderzoek). Kunt u steeds aangeen in hoeerre u het met de stelling eens bent. Hierbij gaat het om uw professionele inschatting binnen uw eigen gemeente. Mijn gemeente moet structureel tijd (blijen) steken in gerichte adresonderzoeken 40 % 52 % 5 % Als het in de BRP geregistreerde adres altijd oor 100% correct zou zijn, dan leert dat mijn afdeling oordelen op 44 % 47 % 5 % Naast de aanpak an fraude zijn ook de 'ANDERE BATEN' oor mijn gemeente belangrijk 30 % 60 % 6 % Systematisch controleren ia adresbezoeken leidt er ook toe dat minder mensen zich bewust op een erkeerd adres inschrijen 27 % 54 % 13 % De kwaliteit an het adresgegeen in de BRP zal door LAA worden ergroot (in 2014 was het percentage correct ingeschreenen in de BRP 97%) 17 % 64 % 15 % % Helemaal mee eens Mee eens Niet eens, niet oneens Mee oneens Helemaal mee oneens Figuur 1: Vijf stellingen oer LAA-adresonderzoeken 2 Vijf stellingen oer adresonderzoeken 11

12 Score op stellingenen uitgesplitst naar domein Mijn gemeente moet structureel tijd (blijen) steken in gerichte adresonderzoeken Als het in de BRP geregistreerde adres altijd oor 100% correct zou zijn, dan leert dat mijn afdeling oordelen op Naast de aanpak an fraude zijn ook de 'ANDERE BATEN' oor mijn gemeente belangrijk Systematisch controleren ia adresbezoeken leidt er ook toe dat minder mensen zich bewust op een erkeerd adres inschrijen De kwaliteit an het adresgegeen in de BRP zal door LAA worden ergroot (in 2014 was het percentage correct ingeschreenen in de BRP 97%) Niet eens, niet oneens Mee eens Helemaal mee eens Landelijke Aanpak Adreskwaliteit Handhaing/Veiligheid Sociaal Domein Figuur 2: Gemiddelde score op stellingen (naar domein) Nadere analyse: uitsplitsingen naar domein en gemeentegrootte De groep respondenten kan worden uitgesplitst naar drie gemeentelijke domeinen: LAA-contactpersonen bij de gemeente (eelal de afdeling Burgerzaken); medewerkers op het gebied an handhaing en eiligheid; medewerkers die werkzaam zijn in het sociaal domein. Als we het standpunt ten aanzien an de ijf stellingen naar deze drie domeinen uitsplitsen, ontstaat het olgende beeld (zie Figuur 2). De contactpersonen LAA/Burgerzaken scoren gemiddeld oer de ijf stellingen iets hoger, geolgd door in die olgorde handhaing/ eiligheid en het sociaal domein. maar de erschillen zijn klein. Elk an de drie domeinen scoort wel een keer als hoogste op een stelling: de contactpersonen LAA/Burgerzaken op de stelling dat gerichte adresonderzoeken ooral moeten worden gecontinueerd (dit erschil is als enige in deze opsomming significant); handhaing/eiligheid op de stelling oer het belang an Andere baten; het sociaal domein op de stelling als de BRP olledig zou kloppen, dan leert dat oordelen op oor mijn eigen afdeling. De erschillen tussen de domeinen zijn klein. Dat is opallend: de drie domeinen bestrijken deels erschillende werelden, met eigen belangen en na te streen doelen, en toch zijn de respondenten uit die drie domeinen het grotendeels met elkaar eens oer de strekking an de stellingen. 12 Onderzoek Andere baten an LAA-adresonderzoeken - Maart 2016

13 Score op stellingen uitgesplitst naar gemeentegrootte Mijn gemeente moet structureel tijd (blijen) steken in gerichte adresonderzoeken Als het in de BRP geregistreerde adres altijd oor 100% correct zou zijn, dan leert dat mijn afdeling oordelen op Naast de aanpak an fraude zijn ook de 'ANDERE BATEN' oor mijn gemeente belangrijk Systematisch controleren ia adresbezoeken leidt er ook toe dat minder mensen zich bewust op een erkeerd adres inschrijen De kwaliteit an het adresgegeen in de BRP zal door LAA worden ergroot (in 2014 was het percentage correct ingeschreenen in de BRP 97%) Niet eens, niet oneens Mee eens Helemaal mee eens > inwoners inwoners inwoners inwoners < inwoners Figuur 3: Gemiddelde score op stellingen (naar gemeentegrootte) Verder is onderzocht of er een erband bestaat tussen de antwoorden en de grootte an de gemeente waaroor de respondenten werkzaam zijn. De erschillen zijn ook hier niet groot (zie Figuur 3). Er blijkt geen sprake te zijn an een scheiding der geesten als grotere en kleine gemeenten met elkaar worden ergeleken; de ijf stellingen worden zowel door grote als door kleine gemeenten onderschreen. Er is wel een nuanceerschil: de middelgrote en grote gemeenten (meer dan inwoners) zijn het met ier an de ijf stellingen nog iets meer eens dan de kleinere gemeenten. De enige uitzondering ormt de stelling dat adresonderzoeken de kwaliteit an de BRP zullen ergroten: daar zijn respondenten uit gemeenten met inwoners het nog iets meer mee eens. 2 Vijf stellingen oer adresonderzoeken 13

14 Voorbeelden uit de praktijk Deze oorbeelden zijn af komstig uit de interiews en brainstorms en uit de open ragen in de enquête. Betrouwbare informatie bij rampen en crisissituaties Beter inzicht in wie waar woont tijdens bijoorbeeld een grote brand, ontruiming, uurwer k- ramp Preentiee werking: minder ongewenst gedrag en fraude Twijfelaars frauderen minder door een betere controle an de BRP en door meer sociale controle; ook het ontlopen an instanties, WMO-fraude, en wanbetalingen nemen daardoor af Minder problemen als geolg an ondererhuur en oerbewoning Bij. problemen als geolg an illegale ondererhuur, oerlast pensions, (brand)oneiligheid, onrechtaardige woonruimteerdeling Had deze situatie oorkomen kunnen worden als de illegale ondererhuur daaran was sprake tijdig was gesignaleerd en was aangepakt? Het antwoord zal nooit worden gegeen. Iedereen weet niet beter dan dat er op de hoekflat 3 hoog een keurig gezin woont, dat een teruggetrokken bestaan leidt. Wat niemand weet is dat achter de oordeur praktijken plaatsinden die het licht niet kunnen zien. Tot het moment dat het flink misgaat: een zeer felle uitslaande brand. Wat blijkt achteraf: in de flat werd met wasbenzine cocaïne uitgewassen uit toegezonden kleding en dat is misgegaan omdat tegelijkertijd in de flat werd gekookt. Grote paniek omdat eigenlijk niet bekend is hoeeel mensen er in de flat wonen. Kinderen worden anuit de flat naar beneden gegooid en Op grond an signalen an de directe buren gaat de wijkagent een pand binnen dat op naam staat an een Nederlandse jongen maar waarin ier Roemenen blijken te wonen. De hele flat is keurig erbouwd met tussenwandjes en is erop ingericht om deze ier mensen te huisesten. Hier is duidelijk sprake an illegale ondererhuur. Dit is erolgens door de wijkagent gemeld bij de woningcorporatie die op haar beurt de gemeente heeft ingeschakeld om een BRP-onderzoek uit te oeren. Eind an het liedje is dat de huuroereenkomst is beëindigd en dat het pand is ontruimd. Alleen jammer dat dit soort trajecten zo lang moeten duren, met name oor de directe buren die steeds last hebben an oerlast (ruzies e.d.). Zolang de huur maar netjes wordt betaald, is er oor de desbetreffende instellingen in eerste instantie niet zo eel aan de hand. opgeangen door toegesnelde buurtbewoners. Uiteindelijk komen die kinderen er goed an af. Enkele olwassenen worden naar Beerwijk afgeoerd anwege hun brandwonden. In een bedrijfspand op een industrieterrein bleken twaalf Slowaken te wonen, lakbij een risicool bedrijf. Zou zich bij dat risicobedrijf een calamiteit oordoen, dan is niet bekend dat er lakbij ook mensen wonen. De brandweer richt zich dan op het bedrijf, maar kan zich niet richten op het redden an de bewoners. En omgekeerd: als wij hen zouden toestaan om daar te wonen, dan moet het risicobedrijf aan andere eiligheidseisen gaan oldoen. Binnen de gemeente inden met enige regelmaat stof kamacties plaats waarbij erschillende disciplines (gemeente, douane, belastingdienst, politie e.d.) gezamenlijk optrekken bij gerichte adresbezoeken. Aanleiding oor die bezoeken bestaat aak uit zachte informatie die niet in systemen astligt. Daarbij worden ook adressen meegenomen waarbij de concrete aanleiding dun is maar waarbij het oor iedereen duidelijk zichtbaar is dat een aantal heren uit de betreffende wijk er een leensstijl op na houden die niet oereenkomt met de plek waar zij wonen. Dat zie je aan de inboedel, de auto s waar ze in rijden, de mobiele telefoons die ze gebruiken etc. Deze mensen worden gericht en bewust uit de anonimiteit gehaald. Dan worden ze er bij het adresbezoek op aangesproken dat er iets niet klopt aan hun manier an leen; dat dat ragen oproept waar zij het allemaal an doen. Dan raag ik ze of ze dat misschien kunnen uit- leggen. Komt daar geen zinnig antwoord op terug dat is meestal het geal dan geef ik ze mee dat het oor hen handig is om te weten dat ze in de gaten worden gehouden. De opzet is om deze mensen uit de door hen bewust opgezochte anonimiteit te halen, en dat het oor hen helder is dat zij niet zomaar alles kunnen doen. Bij het tegengaan an ondermijning probeert de politie op die manier met de inzet an wijkagenten sterk aan de oorkant te gaan zitten. Van bezoeken als deze gaat een preentiee werking uit. Campings met stacaraans of chalets zijn bekende plaatsen oor mensen om onder de radar te blijen. Op basis an signalen oer mogelijke misstanden, zijn we alles in kaart gaan brengen. Dat heeft geleid tot een aantal handhaingstrajecten, maar er waren ook een paar ogels gelogen. Bij een huisbezoek op basis an een signaal an oerbewoning hebben we kunnen ingrijpen in de geaarlijke situatie die daar was ontstaan. Oeral waren noodoplossingen oor bedacht qua stroomoorziening en gasfornuizen. In een dicht bewoond gebied en op een oor de hulpdiensten moeilijk te bereiken locatie wil je geen brand hebben. Een woning die olgens de registratie onbewoond zou moeten zijn, bleek illegaal bewoond te worden door een groot aantal arbeidsmigranten. Via een bedrijf werden acht kamers met 24 bedden erhuurd, waarbij de bedden ook nog dubbel beslapen werden. 14 Onderzoek Andere baten an LAA-adresonderzoeken - Maart 2016

15 Andere financiële baten Bij. meer inkomsten uit lokale heffingen, minder achterstallige betalingen, minder onterecht uitgekeerde kinderbijslag, PGB of andere uitkeringen Afname an ernstige ormen an criminaliteit Bij. drugscriminaliteit, criminele netwerken, mensenhandel, prostitutie, terrorisme Op grond an een ermoeden an adresgerelateerde fraude wordt een woning bezocht. Een paar signalen dragen daaraan bij. Zo is de woning in de aanloopperiode een paar keer bekeken en wat daarbij opiel, was dat telkens sprake was an eenzelfde lichtschijnsel. Verder is bij directe buren bij een adresbezoek aldaar om een geheel andere reden en passant naraag gedaan of zij hun buren in het betreffende huis regelmatig zien. Het antwoord daarop is ontkennend. Na aanbellen wordt de deur wel opengedaan, maar binnenkomen is er niet bij. De man die opendoet meldt: Het is het huis an mijn dochter, en die is nu aan het werk. Nazoeking wijst uit dat de dochter inderdaad de huurster is, maar teens blijkt dat zij feitelijk elders woont. Dit gegeen, in combinatie met gegeens an metingen an elektra die wijzen op een zeer hoog erbruik, ormen oldoende grond om het huis nogmaals te bezoeken en dit keer binnengaan formeel ook af te kunnen dwingen. Het ermoeden an een flinke hennepkwekerij blijkt juist. De geolgen oor de huurders op een rij: de hennepplanten worden geruimd; alle kosten worden op de bewoners erhaald; en olgt een flinke naheffing oor erbruikte elektra; het huurcontract wordt ontbonden, en: een strafrechtelijk traject leidt tot een strafblad. Bij Burgerzaken komt een adres boendrijen als geolg an opallend hoog mutatieerkeer waar het gaat om de inschrijingen in de BRP. Het blijkt een woning te zijn die wordt bewoond door immigranten. Er staan daar gemiddeld zo n zes mensen op dat adres ingeschreen maar het merkwaardige is dat we die mensen nooit zien. De gemeente gaat langs op het adres samen met de wijkagent. Er wordt wel iemand thuis aangetroffen die ook aangeeft daar te wonen. Als door de ertegenwoordigers an de gemeente en de politie aan deze man wordt geraagd of zij een binnen mogen kijken om na te gaan wie in de woning wonen en hoe het is gesteld met de eiligheid en de hygiëne worden zij binnengelaten. De woning ademt eerder de sfeer an een doorgangshuis dan een ingerichte woning om oor langere tijd in te erblijen. Wat opalt zijn de matrassen die erspreid door de woning op de grond liggen, flinke hoeeelheden medicijnen en een enorme berg aan ongeopende post op naam an een groot aantal erschillende personen. Dit betreft ooral rekeningen, bekeuringen, aanmaningen, incasso s en andere soortgelijke poststukken. Op de raag waar de andere bewoners zijn, olgt een aag erhaal. Er zouden mensen in België zitten, maar erder weet de bewoner an niets. Het ermoeden rijst dat hier sprake zou kunnen zijn an erschillende ormen an fraude, nog afgezien an de feitelijke aststelling dat rekeningen en boetes structureel niet betaald worden. Bij nadere controle blijkt dat de dagbesteding die in het kader an de WMO aangeboden zou moeten worden, plaatsindt in een dichtgetimmerd slooppand. Achter deze praktijken zitten hele organisaties die misbruik maken an de mogelijkheden. Probleem is dat in de onderliggende wetgeing geen handhaingsartikel is opgenomen. Adresonderzoeken leeren bij onze gemeente erschillende andere financiële baten op: minder trajecten schuldhulperlening, minder aanragen oor uitkeringen, minder onnodige woningaanpassingen, minder onterechte PGB s, minder ondersteuning anuit de WMO, ermindering an administratiee lasten en bijoorbeeld ook efficiëntere inzet an onder steuning. Via de aanliegroute an het thema arbeidsmigranten gaat de gemeente op controle bij een massagesalon die is geestigd op een industrieterrein. Op het affiche an de salon wordt gesproken oer Thai massage. Alle aanwezig dames worden geïnteriewd om erachter te komen wat er in die salon daadwerkelijk gaande is. Only massage, no happy endings, dat is het beeld dat uit de gesprekken naar oren komt. Verder zeggen die dames an elders te komen en in elk geal niet woonachtig te zijn in de gemeente. Omdat men erder fysiek ook niets kan waarnemen dat niet in de haak is, komt het bezoek tot een einde zonder erdere actie. Enkele weken later wordt er een woonadres bezocht naar aanleiding an een melding an mogelijke adresgerelateerde fraude an een an de bewoners uit hetzelfde wooncomplex. Als wordt opengedaan, herkent de ambtenaar in functie meteen een an de dames uit de massagesalon. Omdat hij een lastgeing bij zich heeft, mag de woning worden betreden, met op de achterhand de sterke arm. Er blijken meer dames aanwezig. En een man Oost-Europese roots waaran al snel duidelijk wordt dat hij deze dames begeleidt maar ooral exploiteert als escort-dames. De omstandigheden waaronder de dames zijn gehuisest, zijn niet best. Er liggen erspreid oer de woning een paar matrassen op de grond, daar moeten ze het mee doen. Geraagd naar hun erdiensten komt al snel een beeld naar oren dat deze dames ooral worden uitgebuit door hun begeleider. Nader onderzoek wijst uit dat deze dames nergens staan ingeschreen, ook niet in de gemeenten waar zij zeggen andaan te komen. 2 Vijf stellingen oer adresonderzoeken 15

16 3 Andere baten an LAA-adresonderzoek De lijst an twaalf mogelijke Andere baten is het centrale onderwerp an de enquête. Drie ragen staan daarbij centraal 5 : een raag naar het effect: in welke mate leiden adresonderzoeken (in het kader an LAA) tot elk an de twaalf mogelijke Andere baten? een raag gericht op een erband tussen adresonderzoek en effect: welke effecten (maximaal ijf an de twaalf ) zijn het meest direct toe te schrijen aan het adresonderzoek (in het kader an LAA)? een derde raag, naar het belang dat door politiek en bestuur aan de effecten wordt gehecht: welke effecten (maximaal ijf an de twaalf ) zijn olgens u oor College en Raad an uw gemeente het belangrijkst? In dit hoofdstuk staan de eerste twee ragen centraal (de derde komt aan de orde in hoofdstuk 4). 3.1 In welke mate leiden adresonderzoeken tot Andere baten? Risicogerichte adresonderzoeken zoals die in het kader an LAA plaatsinden, leeren naast de berekende fraudebaten op dertien regelingen olgens de lokale professionals ele andere maatschappelijke baten op. Aan de respondenten zijn twaalf mogelijke Andere baten oorgelegd. Bij de raag naar het effect is gebruikgemaakt an een ier-punts-schaal: an helemaal niet tot in hoge mate. De uitkomsten zijn samengebracht in Figuur 4 6. Een duidelijke meerderheid an de respondenten is an mening is dat alle oorgelegde Andere baten in hoge mate of in redelijke mate worden bereikt met adresonderzoeken (in het kader an LAA), op één uitzondering na. Adresonderzoek leidt om te beginnen in belangrijke mate tot de olgende twee Andere baten: de LAA-adresonderzoeken leiden olgens 43% an de lokale professionals in hoge mate en olgens 42% in redelijke mate tot meer betrouwbare informatie bij rampen en crisissituaties (beter inzicht in wie waar woont tijdens een grote brand, ontruiming, uurwerkramp); samen is dat een grote meerderheid an 85%. En olgens 41% an de lokale professionals leiden de LAAadresonderzoeken in hoge mate en olgens 44% in redelijke mate tot een betere kwaliteit an registraties/gegeens, (het adresgegeen is aker correct, minder personen Vertrokken Onbekend Waarheen, meer correcte erblijfsergunningen, betere Registratie Niet-Ingezetenen, koppeling met BAG, WOZ etc.); ook dat is samen een grote meerderheid an 85%. Het ergroten an de kwaliteit an één an de registraties, namelijk an de BRP, is een belangrijke doelstelling an de Landelijke Aanpak Adreskwaliteit. Boendien leiden adresonderzoeken olgens een klein deel an de respondenten (13% respectieelijk 14%) in beperkte mate tot deze Andere baten. Vrijwel niemand (2% respectieelijk 1%) denkt dat adresonderzoeken helemaal niet tot deze Andere baten leiden. Maar de LAA-adresonderzoeken leeren olgens drie kwart an alle professionals nog eel meer Andere baten op: Preentiee werking: minder ongewenst gedrag en fraude, twijfelaars frauderen minder door een betere controle an de BRP en door meer sociale controle; ook het ontlopen an instanties, WMO-fraude, en wanbetalingen nemen daardoor af (78% in hoge of in redelijke mate). Verbetering an de zichtbaarheid en het imago an de gemeente, burgers eraren dat de gemeente actief controleert wie waar woont, en eentuele fraude aanpakt (76%). Minder problemen als geolg an ondererhuur en oerbewoning, bijoorbeeld problemen als geolg an illegale ondererhuur, oerlast pensions, (brand)oneiligheid, onrechtaardige woonruimteerdeling (76%). Voordelen oor de goedwillende burger, iedereen krijgt waar-ie recht op heeft, correcte ergunningerlening, minder gedupeerden doordat een ander hun adres misbruikt of alimentatieerplichting ontloopt (74%). Betere samenwerking met organisaties buiten de gemeente, bijoorbeeld met uitoeringsorganisaties, ketenpartners, corporaties, inspecties en toezichthouders (74%). Boendien leiden adresonderzoeken olgens een deel an de respondenten (tussen 20 en 25%) in beperkte mate tot deze Andere baten. Ook hier denkt rijwel niemand (tussen 1 en 3%) dat adres onderzoeken helemaal niet tot deze Andere baten leiden. 5 Bij elk an de drie ragen is als leidraad oor de beantwoording aan de respondenten meegeen om bij de beantwoording uit te gaan an hun eigen professionele inschatting en an de situatie binnen de eigen gemeente De twaalf Andere baten zijn, ter wille an de ergelijkbaarheid, in alle figuren in dezelfde olgorde weergegeen. Zij zijn daarbij gegroepeerd tot ijf effecten waarbij controle en handhaing een belangrijke rol speelt, ier effecten die ooral de organisatie(s) oordelen opleeren en drie effecten waaran ook de burger rechtstreeks oordeel onderindt. Onderzoek Andere baten an LAA-adresonderzoeken - Maart 2016

17 In welke mate leiden de adresonderzoeken (in het kader an LAA) olgens u tot de olgende effecten? Hierbij gaat het om uw professionele inschatting binnen uw eigen gemeente. Betrouwbare informatie bij rampen en crisissituaties 43 % 42 % 13 % Preentiee werking: minder ongewenst gedrag en fraude 29 % 50 % 20 % Minder problemen als geolg an ondererhuur en oerbewoning 30 % 46 % 23 % Andere financiële baten (dan de 13 regelingen) 23 % 36 % 35 % 7% Afname an ernstige ormen an criminaliteit 10 % 29 % 44 % 17 % Betere kwaliteit an registraties/gegeens 41 % 44 % 14 % Verbetering an de zichtbaarheid en het imago an de gemeente 31 % 46 % 21 % Betere samenwerking met organisaties buiten de gemeente 24 % 50 % 24 % Efficiencywinst binnen de gemeentelijke organisatie 20 % 43 % 30 % 7 % Voordelen oor de goedwillende burger 31 % 43 % 25 % Betere gegeens als basis oor beleid en oorzieningen 19 % 44 % 31 % 6 % Meer signalen oor de inzet an zorg/hulperlening 17 % 41 % 38 % % In hoge mate In redelijke mate In beperkte mate Helemaal niet Figuur 4: Effecten an adresonderzoek olgens lokale professionals Ten slotte leeren de LAA-adresonderzoeken olgens meer dan de helft an de lokale professionals nog eens ier Andere baten op: Efficiencywinst binnen de gemeentelijke organisatie, bijoorbeeld als geolg an minder administratie en bezwaarschriften, minder retourpost, minder inzet an inspecteurs en handhaers, betere samenwerking tussen gemeentelijke afdelingen (63%). Betere gegeens als basis oor beleid en oorzieningen, onder andere beter inzicht in de samenstelling an de beolking per wijk oor beleid oer welzijn, scholen, speelruimtes (63%). Andere financiële baten (dan de dertien regelingen die al gemonitord worden), bijoorbeeld meer inkomsten uit lokale heffingen, minder achterstallige betalingen, minder onterecht uitgekeerde kinderbijslag, PGB of andere uitkeringen (58%). Meer signalen oor de inzet an zorg/hulperlening, bijoorbeeld misstanden, schrijnende geallen, zorgmijders, leerplicht, schuldhulperlening (58%). En daar komt bij, dat olgens een derde an de respondenten (tussen 30 en 38%) adresonderzoeken in beperkte mate leiden tot deze Andere baten. Ook hier geldt, dat bijna niemand (tussen 4 en 7%) denkt dat adresonderzoeken helemaal niet tot deze Andere baten leiden. Volgens de lokale professionals leiden LAA-adresonderzoeken dus tot zeker elf an de twaalf oorgelegde mogelijke Andere baten. De enige uitzondering is afname an ernstige ormen an criminaliteit : slechts 39% an de respondenten is an mening dat dit (in hoge of in redelijke mate) een effect is an adresonderzoek (in het kader an LAA). Daarnaast denkt 44% dat adresonderzoeken in beperkte mate leiden tot deze Andere bate (samen 83%). Een wat groter aantal respondenten geeft aan dat an dit effect helemaal geen sprake is (17%). Bij twee Andere baten hebben wij in de enquête een erolgraag toegeoegd: Aan welke andere financiële baten denkt u? Daarbij zijn oorbeelden an lokale heffingen gegeen, zoals afalstoffenheffing, rioolbelasting, waterschapsheffingen, WOZ, toeristenbelasting en hondenbelasting. Daarnaast minder deurwaarderskosten en betere inning an bijoorbeeld gemeentelijke parkeerboetes. Ten slotte oorbeelden an toeslagen en erstrekkingen: WMO, minimabeleid, leerlingeneroer. Aan welke andere signalen oor zorghulperlening denkt u? Hierbij zijn ooral oorbeelden genoemd an misstanden en schrijnende geallen, zoals eenzaamheid, erwaarlozing, psychische problematiek, erslaingsproblematiek (drank, drugs), huiselijk geweld, uitbuiting, prostitutie en mensenhandel. En daarnaast kinderen die niet naar school gaan, stille armoede, gas/water/licht afgesloten en betalingsproblemen. 3 Andere baten an LAA-adresonderzoek 17

18 Score op effecten uitgesplitst naar domein Betrouwbare informatie bij rampen en crisissituaties Preentiee werking: minder ongewenst gedrag en fraude Minder problemen als geolg an ondererhuur en oerbewoning Andere financiële baten (dan de 13 regelingen) Afname an ernstige ormen an criminaliteit Betere kwaliteit an registraties/gegeens Verbetering an de zichtbaarheid en het imago an de gemeente Betere samenwerking met organisaties buiten de gemeente Efficiencywinst binnen de gemeentelijke organisatie Voordelen oor de goedwillende burger Betere gegeens als basis oor beleid en oorzieningen Meer signalen oor de inzet an zorg/hulperlening Helemaal niet In beperkte mate In redelijke mate In hoge mate Landelijke Aanpak Adreskwaliteit Handhaing/Veiligheid Sociaal Domein Figuur 5: Score op effecten (uitgesplitst naar domein) Nadere analyse: uitsplitsingen naar domein en gemeentegrootte Als we de antwoorden uitsplitsen naar de drie domeinen (LAA-contactpersonen, medewerkers handhaing en medewerkers sociaal domein), ontstaat het olgende beeld uit Figuur 5. De erschillen tussen de respondenten uit de drie erschillende domeinen zijn klein. Dat is opallend: de drie domeinen bestrijken deels erschillende werelden, met eigen belangen en na te streen doelen, en toch zijn de respondenten uit die drie domeinen het grotendeels met elkaar eens oer de mate waarin adresonderzoek leidt tot de twaalf Andere baten. Hoewel de contactpersonen LAA (eelal medewerkers Burgerzaken) ia hun werk de meest directe band hebben met het project LAA alt op dat juist zij de mate waarin adresonderzoeken leiden tot elk an de twaalf Andere baten iets lager inschatten. Het erschil met respondenten uit de domeinen handhaing en sociaal is het grootst bij: afname an ernstige ormen an criminaliteit; andere financiële baten (dan de dertien regelingen die al gemonitord worden); meer signalen die an belang zijn oor de inzet an zorg/ hulperlening; minder problemen als geolg an ondererhuur en oerbewoning. De erschillen tussen beide andere domeinen handhaing/ eiligheid en sociaal domein zijn klein. De enige uitzondering is afname an ernstige ormen an criminaliteit. Respondenten uit het domein handhaing/eiligheid schatten het effect an adresonderzoek op deze Andere baten hoger in. 18 Onderzoek Andere baten an LAA-adresonderzoeken - Maart 2016

19 Score op effecten uitgesplitst naar gemeentegrootte Betrouwbare informatie bij rampen en crisissituaties Preentiee werking: minder ongewenst gedrag en fraude Minder problemen als geolg an ondererhuur en oerbewoning Andere financiële baten (dan de 13 regelingen) Afname an ernstige ormen an criminaliteit Betere kwaliteit an registraties/gegeens Verbetering an de zichtbaarheid en het imago an de gemeente Betere samenwerking met organisaties buiten de gemeente Efficiencywinst binnen de gemeentelijke organisatie Voordelen oor de goedwillende burger Betere gegeens als basis oor beleid en oorzieningen Meer signalen oor de inzet an zorg/hulperlening Helemaal niet In beperkte mate In redelijke mate In hoge mate > inwoners inwoners inwoners inwoners < inwoners Figuur 6: Score op effecten (uitgesplitst naar gemeentegrootte) Ook uitgesplitst naar de grootte an de gemeente zijn de erschillen klein (zie Figuur 6). Voor alle twaalf Andere baten geldt, dat respondenten uit de middelgrote en grote gemeenten (meer dan inwoners) het effect iets hoger inschatten dan respondenten uit de kleinere gemeenten. De respondenten uit middelgrote en grote gemeenten onderscheiden zich met een relatief hoge score op de olgende ier Andere baten: betere kwaliteit an registraties/gegeens; minder problemen als geolg an ondererhuur en oerbewoning; andere financiële baten (dan de dertien regelingen die al gemonitord worden); oordelen oor de goedwillende burger. Met name respondenten uit de allerkleinste gemeenten (minder dan inwoners) scoren relatief laag op de olgende Andere baten: betere kwaliteit an registraties/gegeens; preentiee werking: minder ongewenst gedrag en fraude; betere samenwerking met organisaties buiten de gemeente. Daar staat tegenoer dat respondenten uit deze kleinste gemeenten juist relatief hoog scoren op: erbetering an de zichtbaarheid en het imago an de gemeente; efficiencywinst binnen de gemeentelijke organisatie; afname an ernstige ormen an criminaliteit. 3 Andere baten an LAA-adresonderzoek 19

20 Kies maximaal ijf effecten die olgens uw inschatting het meest direct zijn toe te schrijen aan adresonderzoek (in het kader an LAA). Hierbij gaat het om uw professionele inschatting binnen uw eigen gemeente. Betrouwbare informatie bij rampen en crisissituaties 49 % Preentiee werking: minder ongewenst gedrag en fraude 67 % Minder problemen als geolg an ondererhuur en oerbewoning 55 % Andere financiële baten (dan de 13 regelingen) 35 % Afname an ernstige ormen an criminaliteit 14 % Betere kwaliteit an registraties/gegeens 71 % Verbetering an de zichtbaarheid en het imago an de gemeente Betere samenwerking met organisaties buiten de gemeente Efficiencywinst binnen de gemeentelijke organisatie 27 % 31 % 36 % Voordelen oor de goedwillende burger 26 % Betere gegeens als basis oor beleid en oorzieningen 16 % Meer signalen oor de inzet an zorg/hulperlening 24 % % Percentage respondenten dat effect heeft geselecteerd in Top 5 Figuur 7: Belangrijkste effecten direct toe te schrijen aan LAA-adresonderzoeken 3.2 Welke Andere baten zijn direct toe te schrijen aan adresonderzoeken? De meeste maatschappelijke effecten worden ook door andere inloeden bepaald, niet alle effecten zijn dus direct toe te schrijen aan (alleen) risicogericht adresonderzoek. Om die reden is aan de respondenten geraagd om een selectie te maken an maximaal ijf Andere baten die het meest direct zijn toe te schrijen aan het adresonderzoek (in het kader an LAA). Gemiddeld zijn er bij deze raag door de respondenten 4,5 effecten aangewezen. Alle twaalf oorgelegde Andere baten krijgen bij deze of gene een plaats in hun selectie (zie Figuur 7). De erschillen tussen de twaalf effecten op Andere baten zijn redelijk groot. Volgens bijna drie kwart an de professionals (71%) is betere kwaliteit an registratie/gegeens één an de effecten die het meest direct zijn toe te schrijen aan LAA-adresonderzoeken. Bij de helft tot twee derde an de respondenten staan daarnaast de olgende drie effecten in de Top 5 het meest direct toe te schrijen aan LAA-adresonderzoeken : preentiee werking: minder ongewenst gedrag en fraude (67%); minder problemen als geolg an ondererhuur en oerbewoning (55%); betrouwbare informatie bij rampen en crisissituaties (49%). Zes effecten zijn olgens wat minder respondenten het meest direct toe te schrijen aan LAA-adresonderzoeken, ariërend an ruim twee derde tot ongeeer een kwart: erbetering an de zichtbaarheid en het imago an de gemeente (36%); andere financiële baten (dan de dertien regelingen die al gemonitord worden) (35%); betere samenwerking met organisaties buiten de gemeente (31%); efficiencywinst binnen de gemeentelijke organisatie (27%); oordelen oor de goedwillende burger (26%); meer signalen oor de inzet an zorg/hulperlening (24%). Onderaan staan afname an ernstige ormen an criminaliteit, dat bij ongeeer 1 op de 7 respondenten (14%) een plaats in de selectie an ijf krijgt, en betere gegeens als basis oor beleid en oorzieningen (16%). 20 Onderzoek Andere baten an LAA-adresonderzoeken - Maart 2016