REDACTIONEEL ONAFHANKELIJK MAGAZINE VAN DE HANZEHOGESCHOOL GRONINGEN

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "REDACTIONEEL ONAFHANKELIJK MAGAZINE VAN DE HANZEHOGESCHOOL GRONINGEN"

Transcriptie

1 HANZEMAG.NL 3 REDACTIONEEL ONAFHANKELIJK MAGAZINE VAN DE HANZEHOGESCHOOL GRONINGEN 19e jaargang 16 oktober 2013

2

3 D E D O N K E R E KANTEN VA N H E T STUDENTEN- LEVEN 6 14 PESTGEDRAG OP DE HANZE VERSLAVING EN STUDIE 10 PSYCHISCHE HULP VOOR STUDENTEN HOMESICKNESS 2 int

4 4 MIJL VAN GRONINGEN Een recordaantal van deelnemers legden afgelopen weekend de bijna zeseneenhalve kilometer van Haren naar Groningen af tijdens de 27e editie van de 4 Mijl van Groningen. Winnaar bij de westrijdlopers werd de Ethiopiër Yenew Alamirew. De Hanzehogeschool was goed vertegenwoordigd met ruim veertig teams. Het beste Hanze-team was wederom Hanzekraft, net als vorig jaar werden ze keurig tiende. De snelste vrouw van Hanzekraft, Yasmin Hillebrink, hoefde met haar tijd van 23 minuten en 29 seconden slechts twee vrouwen voor zich te dulden in het individueel klassement van de bedrijvenloop (zie ook Loco op pagina 23). Snelste man van Hanzekraft was Henry Perdok. Hij was echter niet de snelste Hanzeloper, die eer ging naar Abdi Hussein van team FB4 Informatisering die het parcours aflegde in 22 minuten en 21 seconden. Tegenvaller was het Sportstudies Studententeam. Vorig jaar werden ze nog keurig elfde, dit jaar moesten ze het doen met de zestigste plaats.

5 Foto: Pepijn van den Broeke

6 IK WIL NIET MET HEM IN DE GROEP! Martine Zijlstra Roddelen op twitter, seksfilmpjes op youtube zetten, gemene opmerkingen maken, uitsluiten van medestudenten en schelden via whatsapp. Ook studenten van de Hanzehogeschool kunnen er wat van. 6

7 Samenwerken is niet altijd even makkelijk en soms zit je opgescheept met iemand die je totaal niet ligt. In zulke gevallen is het verleidelijk om het contact te beperken tot whatsapp, facebook of twitter. Dan hoeft je elkaar niet te spreken om van elkaar te weten wat je aan het doen bent. Beep. Je telefoon meldt een nieuwe whatsapp. Met een enorme scheldpartij. Nina ten Hoor (19), derdejaars Communicatie, ziet het wel eens gebeuren in projectgroepen. Tijdens de eerste samenkomst merk je al wie elkaar wel en wie elkaar niet liggen. Iedereen gebruikt whatsapp en dat zorgt regelmatig voor communicatiefoutjes. Dat gebeurt bij iedereen. Maar mensen die elkaar niet liggen, bellen elkaar niet om het uit te praten. De drempel om echt contact te zoeken is te hoog. Daardoor gaat het er soms verhit aan toe. HOGE DREMPELS Sommige studenten worden daarna niet alleen virtueel buitengesloten, maar ook tijdens de lessen. Dan zie ik zo iemand diep ongelukkig in de collegebank zitten. Heel naar. Alle studenten werken goed samen, maar eentje mag niet meedoen. Zijn of haar inbreng wordt niet serieus genomen, elke opmerking wordt afgekapt. De één wordt er heel stil van, de ander komt in opstand. De drempel voor het melden van buitensluiting en regelrechte treiterij is voor veel studenten behoorlijk hoog. Officiële klachten zijn er nauwelijks, een handjevol per jaar. Decanen, docenten, teamleiders, vertrouwenspersonen, studieloopbaanbegeleiders. Iedereen staat klaar om te hulp te schieten, zegt Hoofd Studentenzaken Leo Heijne. Maar studenten zetten de stap vaak niet. De rem zit erop. Dat komt waarschijnlijk door de aard van het pesten. Studenten die gepest worden, schamen zich zo erg dat ze er niet mee naar een docent stappen. Pesten ligt gevoelig. Veel docenten die met gepeste studenten te maken krijgen, willen niet met hun naam in de openbaarheid komen. Als ze m n naam lezen, loop ik het risico dat de student in kwestie daar het slachtoffer van wordt. Dan zou het gedoe weer helemaal opnieuw kunnen beginnen. VUNZIG BRIEFJE, VOOS FILMPJE De ouders van de student spraken hem aan tijdens de introductieweek. Ze waren bang dat hun zoon het slachtoffer van getreiter zou worden, zoals hij op de middelbare school had meegemaakt. Ik was dus erg alert. Ik wilde niet dat er net zoiets met hem zou gebeuren als met de student van Hogeschool Windesheim die zelfmoord pleegde omdat hij werd gepest. Toch stak het geplaag de kop op. Hij kwam bij me met een vunzig briefje dat hij van een medestudent had gekregen. Ik heb het briefje gezien. Dat ging echt veel te ver. De jongen wilde de kwestie het liefste zelf met zijn pester afhandelen, zonder interventie van de docent. Ze hebben gepraat. De decaan en ik hebben later nog een gesprek met de pester gevoerd. Vaak komen docenten er niet, of pas later, achter dat studenten zijn uitgesloten of getreiterd. Een andere docent, die ook onbekend wil blijven, hoorde van collega s dat één van zijn studentes het slachtoffer was geworden van een treiteractie. Haar vriendje had een filmpje van haar gemaakt HIJ KWAM BIJ ME MET EEN VUNZIG BRIEFJE DAT HIJ VAN EEN MEDESTUDENT HAD GEKREGEN. terwijl ze hem oraal bevredigde. Dat filmpje had hij op Youtube gezet. Achteraf gezien snap ik haar gedrag heel goed. Ze was vast bang dat alle studenten het filmpje hadden gezien. De studente trok zich helemaal terug, ging niet meer met andere studenten om en stortte zich op haar afstudeeropdracht. Ik denk dat zij behoorlijk beschadigd was door dat filmpje. Het is een heftig voorbeeld, zoiets is niet aan de orde van de dag. Uitsluiten en roddelen wel, weet Steven de Boer, docent Human Technology. Ik kom net terug van een overleg over een student die niet meer mee mocht doen in een werkgroep. Eén student zette de groep op tegen die jongen, legt De Boer uit. De gepeste jongen stak zijn kop in het zand. Hij kwam niet naar mij toe en de jongens uit het groepje kwamen niet voor hem op. Die dachten: ik hou liever mijn mond. Ik coach ze nu en leer ze wat hun eigen aandeel is geweest in dit proces, zodat het niet nog een keer voorkomt. DE VIRTUELE SCHUTTING Nieuwe media spelen een grote rol bij pesten, dat ervaart De Boer ook. Studenten werken samen aan projecten, maar niet altijd in dezelfde ruimte. Soms gaan er wel vijftig whatsapp-berichten per uur heen en weer. Daardoor is er veel miscommunicatie en wordt er heel wat af gescholden. Het is heel gemakkelijk om je harde mening even over de virtuele schutting te gooien. Maarten van Manen (24) vierdejaars HBO-Rechten zat in een project- groep met iemand die op twitter z n beklag deed. Hij schreef dat zijn vorige werkgroep veel leuker en beter was. Dat vond niet iedereen even leuk, zegt Van Manen. We hebben hem niet gepest of buitengesloten. Maar door die tweet, hebben we wel zo min mogelijk met hem samengewerkt. ALLEMAAL GEZEUR Zelf is Van Manen, voorzitter van studievereniging Ad Legem, erg voorzichtig met wat hij whatsappt. Het is makkelijk en snel, maar je weet nooit precies hoe opmerkingen vallen. Natuurlijk is het verleidelijk om dingen die je niet bevallen op whatsapp te zetten. Maar ik denk dat je op die manier geen verhitte discussie moet voeren. Als je kritiek op iemand hebt, vertel het dan persoonlijk. Want dan kun je ook positieve punten noemen en opbouwende kritiek leveren. Via whatsapp lukt dat niet, dat levert alleen maar gezeur op. ICT is fijn om in één keer heel veel studenten te kunnen bereiken, zegt docent Steven de Boer. Maar ICT faciliteert geen contact. , facebook en whatsapp hebben een grote sociale impact. Als je alleen die communicatievormen gebruikt, hoef je geen echt contact met mensen meer te hebben. Terwijl je zoveel misverstanden, geroddel en uitsluiting kunt voorkomen met een belletje of een gewoon gesprek. Ik leer mijn studenten dan ook om juist wel contact met elkaar te hebben en nodig ze uit om bij mij langs te komen voor een gesprek. Ik leer ze luisteren, hun oordeel uitstellen en de weerstand tegen elkaar oplossen. Later in hun werk kunnen ze gewoon contact ook niet uit de weg gaan. NIET LEKKER IN JE VEL Genevieve Eijlander, docent Sociale Studies, onderschrijft het belang van gewoon contact. Je kunt er sociale uitsluiting mee voorkomen of verhelpen. Ze is alert op hoe studenten in haar lokaal zitten. Als studenten niet lekker in hun vel zitten, pik ik ze er zo uit. Je ziet aan hun houding en hun reacties dat er iets aan de hand is. Iemand die normaal heel rustig is, reageert ineens overassertief en extraverte mensen zijn ineens afwezig. Ze maken ook minder onderdeel uit van de groep. Eijlander is extra alert wanneer ze Ik wil niet met hem in de groep! hoort. Daar haak ik meteen in: in je toekomstige werkveld kun je je collega s ook niet uitkiezen. Ook daar zul je met iedereen moeten samenwerken. 7

8 BIJ DE LES 8 WOB-MALLOTEN Ontzettend asociaal. Dat is het gedrag van sommige inwoners van ons land. Ik heb het niet over het gebruikelijke schorriemorrie. Nee, ik ben kwaad op de landgenoten die het leven van mijn collega-ambtenaren zuur maken met volledig onzinnige en volslagen onnodige WOB-verzoeken. De Wet Openbaarheid van Bestuur geeft elke burger de mogelijkheid om stukken op te vragen die een overheidsinstelling weigert over te dragen. Er zijn slecht een handjevol gevallen waarin een overheidsorgaan het WOB-verzoek mag weigeren. Maar let op! Wanneer ambtelijke instanties niet op tijd voldoen aan een verzoek, kan de verzoeker een dwangsom opeisen. Dit is het stokje achter de deur om ervoor te zorgen dat overheidsorganen het verzoek zo snel mogelijk behandelen. Dit boeit sommige lui echter niet. Ze sturen onzinnige verzoeken naar de gemeente. Die moet hier gehoor aan geven omdat er juridisch gezien niks mis is met de verzoeken. Het zorgt voor zoveel extra werk dat een ambtenaar minder tijd overhoudt voor het werk waarvoor hij is aangesteld. Intussen loopt het de spuigaten uit: sommige debielen kunnen leven van de opbrengsten van de dwangsommen. Ze kunnen ervan leven! Ik vind het schandalig. Woest word ik ervan. Ten eerste als jurist. Ik heb geen zin om mijn tijd te verdoen aan onnodig werk. Zeker omdat er genoeg ander werk ligt wat wél van belang is. Verder is het een verspilling van overheidsgeld. Als die lui geen inkomen hebben, kunnen ze toch een uitkering aanvragen. Dat is nog veel minder werk ook. Maar wellicht zijn ze daar niet intelligent genoeg voor. Ten derde ben ik als journalist ook niet bepaald blij met deze ontwikkeling. De WOB is een fantastische manier om transparantie af te dwingen bij de overheid. En ik ben not amused dat sommige malloten deze regeling misbruiken. Er zijn nu al ideeën om de regeling in te perken. Je hoeft geen genie te zijn om te bedenken wiens schuld dat is. HABON ABDULAHI IN JE EIGEN HUIS BEN JE ZELDEN DE SJAAK Boudewijn Otten Ilse Hersevoort is een open boek, maar waag het niet haar persoonlijke levenssfeer te schenden, zo blijkt tijdens het boeiende discussiecollege Grondrechten. Niet alle studenten HBO-Rechten kennen het H-gebouw, de vaalgroene dependance van Zernikeplein 7. Dwalers en dolers stappen na negenen met een Sorry, hoor lokaal H0.001 binnen. Ilse Hersevoort vindt het best. Ik weet ook niet waarom we hier zitten vandaag. Haar Prezi-presentatie staat inmiddels startklaar. Maar eerst de essays. Wie heeft er een beslissing genomen? Suzanne wil de beschouwing wijden aan het idee om identiteitsbewijzen van zedendelinquenten te voorzien van een aantekening. Boeiend, zegt Hersevoort, maar daar moet ik mee oppassen. Boeiend, dat zeg ik op alles, hè? Dat klopt. VLOEKEN OP URK Ook het onderwerp dat Corine aandraagt, het vloekverbod op Urk, vindt Hersevoort boeiend. Je kunt bijvoorbeeld onderzoeken of een vloek een mening is. Interessante vraag. Maar ter zake: Facebook heeft een pagina gemaakt met foto s van gebruikers. Daar kan jouw gezicht tussen staan. Snap je wat dat betekent? Niets verdwijnt, je foto staat voor eeuwig op internet. Willen jullie dat? En, ho eens even, mag Facebook dat zomaar doen? De studenten, allemaal hogerejaars die het keuzevak Grondrechten volgen, denken van wel: Facebookgebruikers wéten namelijk dat zoiets kan gebeuren. Daarom kijken deze studenten allemaal goed uit met wat ze posten. Ja, ja. DE PRINSES OP HET PAARD Hot late September news van de Evangelische Omroep: Prins Bernhard Jr. heeft lymfekanker. Voor bekende mensen gelden soepelere privacyregels, opent Hersevoort de discussie van vandaag, 1 oktober. De wet vindt dat BN ers rekening kunnen houden met publieke aandacht voor hun handel en wandel. Oké, maar ik denk: laat die jongen toch met rust. Och, zegt Rutger, het hoort er een beetje bij. Daar denkt Charlotte von Hannover anders over. De Oostenrijkse prinses is verwikkeld in een kruistocht tegen de boulevardpers. Ze werd gefotografeerd tijdens het paardrijden. Een príns op het paard was misschien leuker geweest, maar afijn, op dat moment lag haar vader ziek. Het artikel in het roddelblad was niet fraai. Vader ligt op sterven en wat doet Charlotte? Die gaat lekker paardrijden!!! Charlotte ging naar de rechter, wat denken jullie? De studenten geven de prinses weinig kans. Ze hebben gelijk. EFFE BELLEN MET DE POLITIE De publicatie was rechtmatig, maar de Oostenrijkse rechter zei er iets bijzonders bij: de Vrijheid van Meningsuiting prevaleert boven privacy indien die meningsuiting bijdraagt aan het publieke debat. Toen moesten juristen nagaan wat we moeten verstaan onder een publiek debat. Het feit dat we er nu al tien minuten over praten?, oppert Jean Paul. Kan!, erkent Hersevoort, ik weet het antwoord ook niet precies, maar de vraag is boeiend interessant. De Grondwet spreekt niet over privacy, maar over Het Recht op Bescherming van de Persoonlijke Levenssfeer. Aan dat recht tornen overheden volgens Hersevoort behoorlijk. Je ziet op tv bijvoorbeeld steeds vaker foto s van verdachten. Verdachten, remember, dat zijn onschuldigen totdat het tegendeel is bewezen. Stel dat je toevallig in een café bent waar een ruzie uit de hand loopt. Wat zou je doen als je de volgende dag als verdachte in de krant staat? Even bellen met de politie?, suggereert Nick. En wat doe je als je vier jaar later je eigen naam googelt en daar verschijnt dat bericht? Oei, schrikt Suzanne, ze googelen altijd als je solliciteert. Daar kun je dus helemaal niks aan doen, zegt Hersevoort. Deirdre constateert: Nou, dan ben je dus mooi de sjaak. NIET ZO MOOI: PRETTY VERSUS UK Het huis is heilig. Twee Venlose politie-agenten snoven een verdachte geur op. Wiet, dachten de dienders. Ze mochten binnenkomen. Daar troffen ze een hennepzolder aan. We ve got him, dachten de agenten. Maar de rechter was onverbiddelijk: op basis van hun neus mogen overheidsdienaren geen woningen betreden. Vrijspraak. Ook het lichaam is heilig voor de wet, zo blijkt uit de roemruchte zaak Pretty versus UK. Mevrouw Pretty wilde een eind aan haar leven maken, maar ze was helemaal verlamd. Haar man wilde haar helpen, maar als hij dat deed zou hij worden vervolgd wegens doodslag. De rechter gaf de Pretty s nul op het rekest. Het handhaven van mevrouw Pretty s lichamelijke integriteit woog voor hem zwaarder dan haar wens om te sterven. Boeiend: soms is het recht onrechtvaardig.

9 Foto: Luuk Steemers

10 DIGITALE VRAATZUCHT OP DE HANZE Facebook, whatsapp en games zijn verslavend, massa s jongeren lopen risico op fomo en nomophobie. Toch valt het allemaal wel mee. De discussie loopt hoog op door ergernissen. Ringtonetjes dat is zó 2012.

11 Foto: Annie Smetanenko

12 DE VERSLAVING VAN DEZE TIJD Boudewijn Otten 12 ( ) Het meisje van nu koestert hem in de palm van haar hand. Het meisje van 2013 is verliefd. Alle meisjes van 2013 zijn verliefd, op hun foon. Ze gaan er zonder de minste schroom of scrupules mee naar bed. O, was ik maar zo smart als haar foon, smacht de romantische jongeling van nu, buitenspel gezet door een piep-en-bliepdingetje. Zo erg als Hanze-docent Hajo Frick (columnist op hanzemag.nl) het hier beschrijft is het natuurlijk niet, maar in één ding heeft hij gelijk: studentes en smartphones zijn onafscheidelijk. Nou en?, zegt Agnes, studente International Business aan de Hanzehogeschool. Het is een manier van communiceren, hartstikke handig. Een les valt uit en iedereen weet het binnen de kortste keren. Even appen en je spreekt af om met je werkgroep samen te komen. Een fluitje van een cent. De uit Duitsland afkomstige Agnes is geen buitensporige gebruiker van de smartphone: per dag ziet ze zo n vijftig berichten langskomen. Door de week, preciseert klasgenoot Lisa (ook goed voor vijftig tot honderd berichten per dag), de meeste berichten hebben met de opleiding te maken. Dan kun je gewoon niet ohne Handy. , Blackboard, dat is allemaal zo omslachtig. Whatsapp is het snelst en het makkelijkst. Daarom gebruikt iedereen het. Docenten ook.

13 GEEN BELEID, GEEN STRATEGIE De hele Hanzehogeschool is aan de whatsapp. Hoe kan dat? Van enig beleid of strategie is nooit sprake geweest. Het is er gewoon, handig en efficiënt, vinden de studenten. Net als facebook. Tuurlijk, zegt Lisa, voor ieder project maken we een pagina aan. Die sluiten we af voor de buitenwereld en we zetten er onze vorderingen op. De docent kan bijhouden hoe het ermee staat. Lekker overzichtelijk. Niks mis mee, altijd contact, iedereen blij. Toch is er discussie over de schaduwkanten van social media. Het in september verschenen boek Socialbesitas vraagt aandacht voor de nadelen. Sommige jongeren raken in paniek als ze hun smartphone niet bij de hand hebben. De druk om constant te reageren op berichten is groot, net als de angst om maar íets te missen van wat er online gebeurt. Michelle, een student Facility Management, herkent het. Een paar jaar geleden werd ik helemaal wild als m n smartphone het even niet deed. Echt boos. Dat vond ik wel een beetje maf, toen ik erover ging nadenken. Sindsdien ben ik relaxter. Van het weekend ging ik uit zonder smartphone. Best wel prettig, niet steeds de neiging om te kijken of er anderen zijn en waar en zo. STRESS EN LAGE CIJFERS Radio, pc en tv zijn al jaren present op de studentenkamer, maar anno nu blokken studenten voor hun tentamens ook nog eens met de computer op schoot en de smartphone binnen handbereik. Als je niet oppast, zo betogen schrijvers Mayke Calis en Herm Kisjes in Socialbesitas, leidt het gebruik van social media tot stress, concentratieverlies, mindere leerprestaties en nog veel meer. Eva fronst haar wenkbrauwen. Da s lichtelijk overdreven. Misschien ben ik er al te erg aan gewend, maar een berichtje af en toe kan toch geen kwaad? Mijn smartphone is altijd in de buurt, daar studeer ik echt niet slechter van. Wetenschappers denken daar een tikje anders over. Ze hebben de nieuwe kwaal al in categorieën onderverdeeld. Wie z n mobieltje voélt trillen terwijl dat niet zo is, lijdt aan het PVS, het Phantom Vibration Syndrome. Nou ja, zeg, lacht Agnes, ik hóór wel eens een beltoon die op de mijne lijkt, maar die is dan wel echt. Wie helemaal niet zonder smartphone kan, is hard op weg nomophoob te worden (nomophobie, van No Mobile Phone: de angst om je smartphone niet te kunnen raadplegen) en wie vreselijk bang is om iets op social media te missen, heeft fomo onder de leden (fear of missing out). LELIJK EN ONGELUKKIG Als ik wakker word, check ik facebook meteen, bekent Michelle. Maar dwangmatig zou ik dat niet noemen, het is eerder een gewoonte. En iedereen doet dat, toch? Studiegenoot Eva beaamt het: Het wordt pas ellendig als je er niet meer buiten kunt. Maar dan moet je behoorlijk ver heen zijn. Dat geldt zeker voor de lijders aan Body Dismorphic Disorder: de patiënt gaat zichzelf steeds lelijker en ongelukkiger voelen omdat online kennissen zich zo mooi en gelukkig voordoen. Zo ernstig zal het zelden worden, maar dat socialmediagebruik verslavende kantjes heeft, zullen weinigen ontkennen. Van verslaving is echter pas sprake als het gebruik het dagelijks leven van de gebruiker beheerst. In die zin, zo stelt verslavingsdeskundige Herm Kisjes in NRC Next, wijkt socialbesitas (online vraatzucht) niet af van drank en drugs. Sociale media doen een beroep op de gevoeligheid van ons brein, vooral op de nucleus accumbens, die gevoelig is voor kortetermijnbeloningen. Kisjes is er als de kippen bij om de aandacht voor de door hem aangezwengelde discussie te nuanceren. Op zich valt het verslavende karakter van social media mee. Maar omdat het om massa s mensen gaat, is het aantal mensen dat risico loopt toch behoorlijk groot. MAX VIER UUR PER DAG Dat het socialbesitasdebat zo heftig is, heeft niet met de ernst van de problematiek te maken, maar met ergernissen. Kinderen die hun huiswerk verwaarlozen, studenten die zich tijdens colleges laten afleiden en ga zo maar even door. IBS-studente Lisa: Mijn smartphone staat standaard op de trilfunctie, maar er zijn nog steeds luitjes die hem laten piepen. Vre-se-lijk! Klasgenoot Agnes: Ik ken niemand die zich daar niet aan stoort. Tijdens een gesprek kijk ik gerust even naar een binnenkomend berichtje, maar ringtonetjes Dat kun je niet maken. Daan begrijpt überhaupt niet waarover iedereen voortdurend zit te whatsappen. Het kan hem niets schelen waar Pietje zit of dat Jantje een nieuwe broek heeft gekocht. Nee, Daan gamet. Max vier uur per dag en er gaan ook dagen voorbij dat ik het niet doe, zegt de eerstejaars Informatica, ik heb nog andere hobby s. Toch kan hij zich goed voorstellen dat jongeren verslaafd raken aan gamen. Ik zit nu op level 85 van Lord of the Rings. Over een paar weken wordt het spel uitgebreid tot level 95. Nou, ik wil wel kijken of ik dat kan halen. Maar ik voel niet de behoefte om dat zo snel mogelijk te doen. HOE VERSLAVENDER, HOE BETER Daan doet het gewoon voor de leuk, net als Jitse: Een vriend van mij kreeg rsi van het spelen. Hij speelde dag en nacht. Door de pijn kon dat niet meer, maar stoppen ging heel moeizaam. Hij moest echt afkicken. Jitse weet zeker dat de game-makers het erom doen. Hoe verslavender, hoe beter. Wat dacht jij? Tuurlijk, hoe meer spelers, hoe hoger hun bankrekening. Ze wakkeren de competitiedrang aan. Het ís ook kicken als je jezelf hoog op de leaderboards ziet staan. Lieuwe kijkt op van zijn scherm: Leaderboard, dat gaat je niet lukken, man. Als er iets nieuws uitkomt, staat het leaderboard binnen een paar minuten vol met Chinezen. Of Koreanen, glundert Daan. Dat is magistraal, daar moet gamen echt extreem populair zijn. Ik zag een filmpje van een Koreaan die tweehonderd Starcrafthandelingen per minuut uitvoerde. Onmenselijk, maar hij deed het. HELEMAAL LOS IN DE VAKANTIE Lieuwe weegt Daans woorden en knikt. Niet voor niets is de world final van League of Legends dit jaar China-Korea. Maar dat zijn pro-gamers, die doen het voor hun werk. Die oefenen en spelen de hele dag. En nacht, weet Jitse. Ik weet eigenlijk niet of je die verslaafd mag noemen. Ze verdienen er gewoon de kost mee, en goed ook. Daar moet je wat voor doen. Als de studie er maar niet onder lijdt. Je moet het een beetje plannen. Lieuwe gaat los in de vakantie. Ik speel in een team, en in een team laat je elkaar niet zakken. We gaan zo een week achter mekaar door. Weinig slaap en veel actie. Je moet het wel in de hand houden. Voor je het weet gaat je sociale leven eraan. Jongens houden van games. Daan: Ga er maar vanuit dat negen van de tien gamers jongens zijn. Man, tenzij het tegendeel blijkt. Meisjes zijn hooked on whatsapp. Nee, niet waar, volgens IBS-studente Agnes: Jongens appen misschien iets minder, maar ze doen het zeker. Ze moeten wel. Al was het maar om met een meisje in contact te komen. 13

14 Foto: Annie Smetanenko 14 WE ZIJN GEEN ETIKETTEN- - PLAKKERS Luuk Steemers Jaarlijks kloppen zo n honderdvijftig studenten aan bij Psychologenpraktijk Hoek Melkweg. De jeugdige hulpverleners kennen het studentenleven van dichtbij en een vaderfiguur is nooit ver weg. We behandelen geen psychische ziektes, we ondersteunen studenten.

15 Grijs baardje, zwart overhemd, kleurige das. Gezondheidspsycholoog Jan Philip Wieringa zit in een praktijkkamer met hoge plafonds. Een kleurrijk rond glas-in-loodraam filtert het zonlicht. De stichter van praktijk Hoek Melkweg is inmiddels 62. Ik sta niet meer voor de groep, daar zijn m n jonge collega s veel geschikter voor. Lianne Ravensbergen, blond en bruine bril, stapt binnen. De junior-psychologe: Ik ben 28 en voel me op veel terreinen nog onzeker. Kan ik dit wel? Studenten zitten met een soortgelijke onzekerheid. Ik gebruik mezelf dus als voorbeeld tijdens de gesprekken. Ik weet nog goed hoe de studententijd was. EEN GUNSTIG VADERFIGUUR Junior-psychologen zijn in hun ontwikkelingsproces ietsje verder dan studenten, legt Wieringa uit. Studenten kunnen zich met hen identificeren. Bij individuele gesprekken is de voorbeeldrol minder belangrijk. Studenten zien mij eerder als een vaderfiguur, en dat is vaak heel gunstig. Verder ben ik supervisor van de junior-psychologen. De naam Hoek Melkweg ontstond toen de praktijk van de Hereweg verhuisde naar een hoekpand op de Melkweg. Inmiddels zetelt de praktijk in Villa Andromeda, een paar met elkaar verbonden moderne panden aan de Agricolastraat. Wieringa herinnert zich hoe hij, begin jaren tachtig, als jonge psycholoog werkte bij de Universitaire Gezondheidsdienst van de Rijksuniversiteit, de voorloper van het huidige Studenten Service Centrum (SSC). Hbo-studenten mochten we daar niet helpen. Daarom richtte ik in 1983 de stichting Hulpverlening Studenten Beroepsonderwijs op. En omdat we geen structurele subsidie kregen, werd de HSBO een maatschap. BOL VAN DE REGELS De Hanzehogeschool heeft sinds 1988 een noodfonds voor studenten met sores. We vragen veertig euro per gesprek. Als dat nodig is vergoedt het noodfonds zestig procent. Zorgverzekeraars vergoeden onze therapieën ook, maar dan zit je met eigen bijdrage van twintig euro per gesprek en een eigen risico van 350 euro per jaar. Wieringa is blij dat hij buiten de reguliere subsidiestromen is gebleven. Die staan bol van de regels waarin ik me niet altijd kan vinden. Met name het systeem van diagnose-behandelcombinaties in de tweedelijnszorg (waarbij er een verwijzing van de huisarts aan te pas komt, red.) werkt averechts. Om in aanmerking te komen voor vergoeding moet je een diagnose stellen aan de hand van het Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM, red.). Het nadeel is dat het DSM hiermee hokjes creëert: ADHD, PDD- NOS, autisme en nog heel veel meer. Die geven een schijn van zekerheid waar verzekeraars blij mee zijn omdat die dan vooraf weten wat de behandeling kost. Maar die DSM-diagnoses zijn volgens Wieringa niet erg betrouwbaar, en niet zinvol. Mensen krijgen onnodig etiketjes opgeplakt, terwijl hun problematiek in wetenschappelijke zin vaak geen ziekte is. Er wordt wel veel geld aan verdiend. Hulpinstellingen schoten de afgelopen jaren als paddenstoelen uit de grond. WOEDE, VERDRIET, VERLANGEN Bij studenten pakken de diagnose-behandelcombinaties al helemaal slecht uit. Ze zitten in een heftige levensfase, hebben te maken met grote hormonale en emotionele veranderingen. Die kunnen leiden tot problemen als verslaving en angsten. Maar op die leeftijd is die problematiek vaak tijdelijk. Het overgrote deel van de studenten die bij Hoek Melkweg aankloppen, is gebaat bij korte, gerichte ondersteuning. Geen diagnoses en lange behandelingen, die ook nog eens vijftien jaar lang terug te vinden zijn in je medische status. Wij plakken geen etiketten, zeker niet op milde problematiek. We hebben allemaal angsten en onzekerheden. Dat betekent niet dat we allemaal ziek zijn. De psychologen van Praktijk Hoek Melkweg voeren gesprekken om helderheid te krijgen over de oorzaken van de problemen. We doen een appèl op hun zelfregulerend vermogen. Dat is zeer groot als mensen zich bewust zijn van wat er aan de hand is. WE ZIJN ALLEMAAL BANG EN ONZEKER, MAAR DAT BETEKENT NIET DAT WE ALLEMAAL ZIEK ZIJN Momenteel is de cognitieve therapie in zwang. Maar wij benaderen klachten niet puur verstandelijk. Studenten zijn verbaal vaardig en de cognitieve benadering lijkt daar goed bij te passen. Toch is die aanpak vaak te beperkt. Als je alles verstandelijk benadert, kom je vaak niet verder. Wij hebben de voorkeur voor de existentiële benadering, waarbij we ervaringen en emoties betrekken. Zo attendeert Wieringa cliënten vaak op hun lichaamstaal. Die aandacht haalt vaak de woede, het verlangen en het verdriet boven. Zeker in individuele gesprekken. In groepstherapieën, zoals assertiviteitstraining, is het cognitieve wel weer van belang. EEN BEETJE BESCHAMEND Hoek Melkweg viert in oktober haar dertigste verjaardag. De problematiek is in die tijd niet wezenlijk veranderd. Nog steeds zijn het problemen die te maken hebben met de overgang naar volwassenheid: het losmaken van je ouders, seksualiteit. De externe prikkels zijn wel steeds sterker geworden, door internet bijvoorbeeld en door de hogere studiedruk. Vroeger hadden we groepstherapieën van tien à vijftien wekelijkse sessies. Daar hebben studenten geen tijd meer voor. Het aantal cliënten groeit al jaren gestaag. De praktijk doet momenteel zo n honderdvijftig intakes per jaar. Vooral in het begin van het studiejaar is het druk. De drempel voor professionele hulp is lager geworden. Vroeger was het toch een beetje beschamend. Tegenwoordig denken studenten daar makkelijker over. Wat ook speelt, meent Ravensbergen, is dat onderwijsinstellingen meer individuele aandacht voor studenten hebben. Met name in het hbo, denk maar aan studieloopbaanbegeleiding. We hebben sterk de indruk dat daardoor steeds meer hbo ers bij ons aan de bel trekken. TÉ KLEINE GROEPEN Assertiviteitstrainingen en stagetrainingen zijn populair. Voor jezelf opkomen, nee durven zeggen, de weg naar een verantwoordelijke baan. Dat zijn echt vraagstukken, weet Ravensbergen. Sommige mensen schieten door en laten de studie links liggen. Of ze doen het tegenovergestelde: alleen maar studeren. Dat is ook niet goed. Hoek Melkweg werkt met groepen van zes tot acht studenten zodat iedereen voldoende inbreng heeft. Maar de groepen moeten ook weer niet té klein zijn. Je leert van wat de psychologen zeggen, maar zeker ook van elkaar. De groepstrainingen worden geleid door een man én een vrouw. Ravensbergen: Zo hebben we voor beide seksen een rolmodel. Daarnaast maken we zichtbaar dat er niet één aanpak is, maar dat meerdere strategieën tot goede resultaten kunnen leiden. Dat is voor een heleboel studenten een leermoment. EMOTIONELE BUITENLANDERS Het team van Hoek Melkweg bestaat uit drie ervaren psychologen en een stuk of tien juniors. De junior-psychologen hebben allemaal een universitaire opleiding achter de rug. Nee, erkent Jan Philip Wieringa, géén hbo-psychologen. De opleiding Toegepaste Psychologie bestaat nog niet zo lang. We hebben, wellicht ten onrechte, het idee dat universitair psychologen dieper op zaken ingaan, dat ze beter zijn toegerust om de onderliggende oorzaken van klachten te vinden. Hij lacht. Maar ik ga daarover graag in gesprek met de opleiding Toegepaste Psychologie van de Hanze. Praktijk Hoek Melkweg staat ook open voor internationale studenten, zo blijkt uit de Engelstalige folders en de dito versie van de website. Mondigheid is voor veel buitenlanders een probleem. In veel culturen worden de dingen niet zo direct uitgesproken als hier. Ondanks onze inspanningen, is de toestroom van buitenlanders minder groot dan we hadden verwacht. We krijgen relatief veel studenten uit Oost-Europa, maar weinig uit Azië. Ik denk dat de drempel om hulp te zoeken in veel culturen nog hoog is. Taal is voor Wieringa weer géén probleem. Het kan juist een vóórdeel zijn dat je je moet uitdrukken in een andere taal. Bij het zoeken naar de juiste woorden sta je bewuster bij het probleem stil. Soms merk ik dat studenten iets niet in het Engels kunnen uitdrukken. Dan laat ik ze het gewoon zeggen in hun moedertaal, ook al versta ik er niets van. Vaak zie ik de emoties dan naar boven komen. 15

16 IK VERTOONDE STEEDS MEER UITSTELGEDRAG Rina Tienstra Illustratie: Sylvia van Schie 16

17 Oud-Minervastudente Leonie heeft faalangst maar ze is dapper genoeg om erover te vertellen. Ze wil andere studenten graag verder helpen. Door die training werd het in het wild minder eng. In de laatste jaren van mijn studie op Minerva liep ik behoorlijk vast. Daardoor heb ik uiteindelijk een half jaar studievertraging opgelopen. De meest simpele opdrachten vond ik doodeng en in sociale situaties blokkeerde ik regelmatig. Ik had moeite met opletten, dwaalde steeds af met mijn gedachten en mijn omgeving prikkelde me enorm. Ik kreeg paniekaanvallen. Zelf kwam ik er niet goed achter wat er nu precies aan de hand was. Achteraf gezien was ik hartstikke depressief en zoals ik later ontdekte, heb ik ook ADD, zeg maar ADHD zonder hyperactiviteit. Dat gaat vaak gepaard met onzekerheid, doordat je uit je omgeving veel negatieve signalen ontvangt die kunnen resulteren in faalangst. Maar dat weet ik nu pas. DROMERIG EN LANGZAAM Leonie komt uit een hoogopgeleid nest. We zijn allemaal behoorlijk intelligent. Alle drie de kinderen hebben gymnasium gedaan. Ikzelf dus ook, maar dat ging wel met ups en downs. Op de kleine basisschool waar ik op zat, begonnen de problemen. Ik was langzaam in begrijpend lezen en rekenen. De onderwijzers zeiden dat ik wat te dromerig en te langzaam was om gymnasium te doen. Terugkijkend denk ik dat mijn probleem gewoonweg niet werd gezien: ik compenseerde mijn traagheid met mijn intelligentie. Ik was een rustig en dromerig meisje. Ik deed mijn werk en was niet lastig. Had ik maar eerder goede voorlichting gehad, is mijn conclusie, dan had ik eerder aan mijn probleem kunnen werken en me minder verloren en stom gevoeld. Op de middelbare school kreeg ik wel voorlichting over faalangst, maar wat ze er daar over vertelden daar herkende ik mezelf niet in. Ik had geen blackouts met proefwerken en sloeg ook niet volledig dicht. Volgens de ADD-test, die ik in die periode ook nog deed, waren mijn problemen niet ernstig genoeg om die diagnose te stellen. NIET UIT HET PATROON Tekenen deed Leonie al haar hele leven, dus koos ze voor de Kunstacademie. Op Minerva begon ik steeds meer uitstelgedrag te vertonen. Ik vond het doodeng om ergens aan te beginnen. Vooral bij theorie-opdrachten werd dat lastig, ik moest té veel in té korte tijd doen. Dat lukte dus niet. Zie je wel, dacht ik dan, ik kan het niet. Bij praktijkopdrachten had ik dat ook. Het gekke was dat het best goed ging als ik eenmaal bezig was. Ook al had ik mijn werk pas de nacht van tevoren gemaakt, ik haalde het iedere keer weer bij de werkbesprekingen. Met presenteren had ik gelukkig geen moeite. Maar doordat ik alles zo uitstelde, heb ik weinig kunnen experimenteren en dat vind ik nog altijd jammer. In het laatste jaar zag ik door de bomen het bos niet meer. Het is een open deur misschien, maar als je faalangst hebt, heb je steeds het idee dat je iets niet goed genoeg doet. Je bouwt druk op bij elke taak die je moet doen, krijgt last van stress en lichamelijke klachten en je ziet niet hoe je uit dat patroon kunt stappen. Het is moeilijk om te zien wat er het eerst was: de gedachte, het gevoel of de paniek zelf. RUIMTE IN HET HOOFD Alleen thuis praatte Leonie over haar problemen. Mijn zusje zette me op het goede spoor. Ze googlede op faalangst en kwam een groepstraining voor studenten tegen. Ik gaf me op. De faalangstreductietraining die ik volgde bij Lentis, heeft me verder gebracht, al is het nog steeds niet helemaal over. Doordat je in een groep aan hetzelfde probleem werkte, ervaar je erkenning en herkenning. Maar soms ook opluchting: oh, dat heb ik gelukkig niet zo, dacht ik weleens als ik de verhalen van anderen hoorde. In een veilige omgeving, met lotgenoten, oefen je het praten over je probleem. Je gaat het aan én je gaat een drempel over. De opdrachten over het analyseren van je gedachten die de coach ons gaf, gaven me meer ruimte in mijn hoofd. Daarna wordt het in het wild ook minder eng. Je herkent de angstige momenten en kunt ingrijpen. Leonie praatte aanvankelijk niet met studiegenoten. In mijn laatste jaar heb ik het aan een paar medestudenten verteld. Het bleek dat er nog veel meer mensen waren die er last van hadden! Wist ik veel Spreek je angst uit, zou ik mensen met faalangst dan ook aanraden. HET IS MOEILIJK OM TE ZIEN WAT ER HET EERST WAS: DE GEDACHTE, HET GEVOEL OF DE PANIEK Maar vertel het niet lukraak. Je kunt niet bij iedereen je hart uitstorten, want er hangt wel een taboesfeer omheen. Het is een persoonlijk iets, iets wat je zeker niet op je cv wilt zetten. Soms kan het vertellen ook een averechts effect hebben. Mensen willen je een hart onder de riem steken en zeggen dan: ach, het is maar een opdracht. Maar daardoor voelde ik me dan weer teruggedrukt in mijn faalangsthokje. Het is een precair evenwicht waarin ik nog steeds balanceer. Het gaat nu best goed met Leonie. Ik heb mijn diploma gehaald en ben verhuisd naar de randstad. In mijn vakgebied is het nog steeds moeilijk om aan de bak te komen, maar ik ben semiprofessioneel bezig met illustreren en grafisch ontwerp. En ik geef af en toe workshops. Ik weet inmiddels ook dat ik een duizendpoot ben en ik timmer door aan mijn eigen weg. Sinds kort is Leonie één keer in de week in therapie. Ik wil nu uitzoeken wat de basis van die faalangst is. Je kunt als je volwassen bent toch niet in een hoekje blijven zitten huilen als je denkt dat iets niet gaat lukken en jezelf een stommeling blijven vinden? Misschien kom ik nooit helemaal van de onzekerheid af, maar door nieuwe inzichten kan ik de angst anders leren bekijken en benaderen. Ik neem nu meer de leiding over situaties en het voelt goed om te merken dat ik vooruitga en dat me niet steeds weer hetzelfde overkomt. Leonie heeft in werkelijkheid een andere naam. 17

18 SEKS, DRANK, DRUGS & BALDADIGHEID Loes Vader Mathijs Beukema is contactfunctionaris studenten bij de Groningse politie. Met zijn collega Edwin Valkema begeeft hij zich al bijna acht jaar dagelijks onder studenten. Met Mathijs gaan we op zoek naar de duistere kant van het studentenleven. 18

19 Weet je een beetje wat er onder studenten speelt? Ik wíl het niet eens weten. Wel wil ik dat ze aan de bel trekken als ze te ver gaan. En ik heb zeker het gevoel dat ze dat doen. Zedengerelateerde zaken die studentenverenigingen vroeger onder de pet hielden, zijn nu bespreekbaar. Ik geloof dat er inmiddels een vertrouwensrelatie is: studenten stappen makkelijker naar mij dan naar een anonieme politieagent. Al blijf ik van de politie, laat dat duidelijk zijn. Heeft de politie de handen vol aan studenten? Studenten zijn net gewone mensen. Daar zitten figuren tussen die slechte dingen doen. Je vindt in onze dossiers niet terug of het delict door een student is gepleegd. Maar we zijn best druk met ze. Studenten zijn vaak slachtoffer van woninginbraak, ze vertonen nogal wat baldadig gedrag, veroorzaken regelmatig geluidsoverlast, ze zijn slachtoffer van fietsendiefstal én ze kopen ook wel eens een fiets van een junk. Natuurlijk zijn er ook studenten die winkeldiefstallen plegen, drugs gebruiken, de boel oplichten Sterker nog, in 2008 heeft een student in Selwerd zelfs een moord gepleegd. Hij wurgde zijn vriendin en ging daarna met zijn vrienden op stap. Toen ie weer thuis kwam, belde hij de politie en zette het gas aan als afleidingsmanoeuvre. Als je studeert heb je voor ongeveer vijf jaar een vrijbrief om alcoholist te zijn. Zwaar alcoholist, als we uitgaan van de definitie van twee glazen per dag. Een ruime meerderheid kan daar prima mee omgaan. Die stoppen met excessief drinken zodra ze een baan, een vrouw en kindertjes krijgen. Je hebt ook studenten die er niet mee om kunnen gaan. Door drank vervagen je normen. Door drank veroorzaken we overlast. Door drank gaat de volumeknop van de stereo op veel-te-hard. Door drank zitten we gevaarlijk achter het stuur. Door drank worden mensen mishandeld. Door drank worden meisjes aangerand. Gelukkig stelt het meestal niet veel voor: baldadigheid. Effe een conifeer uit die tuin trekken bij de buren. Er zijn ergere dingen, toch, als je er naast woont en het is jouw conifeer, dan ben je wel zuur. Praat je de volgende dag nuchter met ze, dan geven ze je helemaal gelijk. Er gaan ook verhalen dat studenten stevig aan de coke zitten. Je hoort dat er in bepaalde verenigingshuizen veel cocaïne wordt gebruikt. Wij weten niet of dat waar is. Zolang het geen grote dealplek is... Wij hebben dan wel andere dingen waar we ons druk over maken. Maar als verslaving een issue wordt onder studenten, dan vind ik wel dat we daar een bepaalde rol in kunnen spelen. In ieder geval blijft het onder onze radar. Ik denk niet dat studenten een grote rol spelen in de drugswereld. Er zullen ongetwijfeld jongens zijn die om hun eigen gebruik te bekostigen wat verkopen. Daar lig ik ook niet wakker van. Als er honderd kilo op Eelde wordt onderschept en de preses van de studentenvereniging staat daar om het pakketje op te halen, wordt het een ander verhaal. BEN JE CRIMINEEL ALS JE BIJ DE HENNES & MAURITZ EEN BEHAATJE JAT? Wat weet je van wiet? Er wordt gezegd dat in iedere straat wel een wietkamertje huist. Grote spelers zoeken sneue gevallen in de kroeg en bieden die zo n vijfduizend euro voor z n kamer, en zetten die vol. Hij heeft er verder geen omkijken naar. In een studentenhuis is dat niet te doen, natuurlijk. Daar is toch enigszins sociale controle. Maar in een appartement of in zo n grote studentenflat gebeurt dat, al kom ik het niet wekelijks tegen. Om studenten die een paar plantjes in de tuin hebben, maken we ons niet zo druk. Zolang de buren er geen last van hebben Je bent nogal laconiek. Drugs zijn een minder groot probleem dan drank, maar dat geldt in de hele samenleving. Ook zedenzaken zijn vaak gerelateerd aan drank. Een heel gevoelig onderwerp, waar ik niet te veel over wil zeggen. Maar drank, jongelui, gierende hormonen, een meisje dat nee zegt, een jongen die dat negeert. Ik denk dat dat heel vaak gebeurt. Wanneer ga je naar de politie? Meisjes worden gewilliger met drank op en jongens durven meer. Het besef komt de volgende dag. Waar ligt de grens? Als je jong bent, ben je veel met seks bezig waardoor dit soort dingen eerder gebeuren. Je gaat studeren, op stap, op kamers, alles is nieuw. Dan kunnen er dingen gebeuren waar je later spijt van krijgt. Dan word je wakker in de catacomben van bureau Rademarkt. Eens in de week hebben we een student in de cel, misschien iets vaker. Openbare dronkenschap of belediging van een agent. Als je wordt aangehouden, slaap je hier je roes uit en krijg je een bekeuring van zo n honderd euro. Bij winkeldiefstal word je naar het politiebureau aan de Rademarkt gebracht en in een ophaalkamer neergezet. Dan word je voorgeleid aan de hulpofficier van justitie, die toetst of de aanhouding rechtmatig is geweest. Je kunt maximaal zes uur worden vastgehouden. Eenvoudige zaken zoals winkeldiefstal worden hier voorgeleid. Dan krijg je een bakkie koffie en word je hier gehoord. We hebben snelrecht. Dat betekent dat het openbaar ministerie hier ook zit. Op het moment dat je wordt aangehouden, word je nagetrokken en bekijken ze of je een recidivist bent of een first offender. First offenders krijgen direct een transactievoorstel, een bekeuring dus. Winkeldiefstal eerste keer: 150 euro en we hebben het nergens meer over. Baldadig gedrag: boete van 100 euro en schade aan de conifeer 100 euro. 200 euro lichter sta je weer buiten. De donkere kant bestaat dus niet? Er zijn wel individuele gevallen die zich aan de schaduwzijde bevinden. Is een fiets kopen van een junk crimineel? Ben je crimineel als je bij de Hennes & Mauritz een behaatje jat? Maar misschien lachen die jongens en meiden zich rot. Haha weet die Mathijs na acht jaar nog niet wat er speelt in het studentenleven? Wat me veel meer zorgen baart is brand. Ik verbaas me erover dat het niet veel vaker uit de hand loopt. Zo n brand als in de Ebbingestraat waarbij dat meisje bij omkwam, dat kan vandaag zo weer gebeuren. Na een avondje in de kroeg zet je de frituurpan nog even aan Of je rookt een sigaretje in bed. Huis vol rook, de gangen vol rotzooi en fietsen. Daar maak ik me echt druk om. 19

20 HOREN & ZIEN THE HANGOVER III GIRLS SEIZOEN 2 HOTELLE Er klopt veel niet aan dit derde deel van de Hangover-trilogie, maar het eerste wat opvalt is dat er ditmaal helemaal geen sprake is van een hangover. Het is de makers vergeven, want het concept van een paar kerels die wakker worden na een nacht stappen en zich niks meer van de nacht ervoor kunnen herinneren was na twee fi lms (eigenlijk al na één) wel uitgewerkt. Daarvoor in de plaats krijgt de kijker vlees noch vis. Is dit een komedie of een actiefi lm? Er zitten een paar goede grappen in, maar verder is The Hangover III gewoon een aardige actiethriller. Jammer, want deel één was één van de grappigste komedies van de laatste tijd en aardige actiethrillers zijn er al genoeg. Lichtpuntje is de (nog) grotere rol van geflipte baardmans Alan (Zach Galifianakis), ook al veruit de grappigste in de eerdere delen. Even dreigt hij aan het begin van de fi lm te verdwijnen als de heren op weg zijn naar een rehab-kliniek om hem in te checken. Gelukkig worden ze onderweg klem gereden door een stel gangsters. Daar begint een avontuur met de vaste ingrediënten: wilde dieren, baby s en Mr. Chow. CW Vier vriendinnen die worstelen met hun liefdesleven in New York: waar hebben we dat eerder gehoord? Inderdaad, Sex and the City (SATC) is dé inspiratiebron voor de serie Girls, zo beweerde bedenkster en hoofdrolspeler Lena Dunham al in vele interviews. Toch lijkt het verder in vrijwel niets op de avonturen van Carrie & co. De meiden uit Girls zijn twintigers, net klaar met hun studie, en minder knap en karikaturaal dan de SATCdames. Het grootste verschil zit hem in de toon van de serie: rauw en eerlijk. Seizoen 2 begint met een sprong in de tijd: Hannah (Lena Dunham) heeft een nieuwe vriend, Sandy, een knappe zwarte Republikein. Verder is er weinig veranderd. Nog steeds zoeken de meiden naar een doel in het leven. Wat willen ze worden? Wat zoeken ze in de liefde? En mannen: in tegenstelling tot SATC is Girls ook voor jullie het bekijken waard. Niet dat je vrouwen ineens begrijpt (geef dat maar op), maar je krijgt wel een mooi inkijkje in hun (verstrooide) hoofden. Seizoen 1 verslonden? Stuur dan een mailtje naar hanzemag@org.hanze.nl o.v.v. Girls, en win de dvd-box van seizoen 2! CW Ik heb nooit tot de categorie vrouwen gehoord die beweren dat alle hotelkamers op elkaar lijken, begint dé Franse erotische sensatie van het jaar: Hotelle. Het verhaal draait om Annabelle, een 23-jarige studente journalistiek, die een grijpstuiver bijverdient als hot elle om een kankerkuur voor haar moeder te betalen. Hotel des Charmes, waar alle kamers refereren aan de namen van beroemde courtisanes, is het podium van Elle s avonturen. Elke kamer is een liefdesbouillon, waarin iedere vrouw wordt ondergedompeld en eindelijk zichzelf leert te zijn. Tijdens een diner met klanten leert Elle David kennen. Een charmante man, doch Elle krijgt geen natte poes van de stinkendrijke mediamagnaat. Binnen twee weken staat de huwelijksdatum vast. Dan verschijnt Davids broer Louis ten tonele en krijgt Elle tien-keer-perdag-briefjes toegestuurd: zilveren post-itjes met erotische notities. Op zijn hondjes kom ik lekkerder klaar. Juist omdat het bestiaal is! Daarom droom ik om het te doen met een onbekende, het liefst met een gemaskerd gezicht Al snel blijkt dat er een vete tussen de twee broers gaande is. Elle komt in een wespennest terecht. Gaap: een veels-te-rijke-machtige-man versus een frisse-jonge-studente. Voortborduren op het Vijftig tinten grijs-succes. Een mager concept. Twee hartjes voor de moeite. LV ADVERTENTIES 20

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over, 3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol

Nadere informatie

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster [PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster! Hoofdzaken Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Hoofdzaken Ster SOCIALE VAARDIGHEDEN VERSLAVING DOELEN EN MOTIVATIE 10 9 8 10 9 8 7 6 4 3 2 1 7 6 4 3 2 1 10 9

Nadere informatie

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen.

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Wat is PDD-nos? 4 PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Eigenlijk vind ik stoornis een heel naar woord. Want zo lijkt het net of er iets niet goed aan me

Nadere informatie

Voorwoord. Veel leesplezier! Liefs, Rhijja

Voorwoord. Veel leesplezier! Liefs, Rhijja Voorwoord Verliefd zijn is super, maar ook doodeng. Want het kan je heel onzeker maken. En als het uiteindelijk uitgaat, voel je je intens verdrietig. In dit boek lees je over mijn liefdesleven, de mooie,

Nadere informatie

1 Ben of word jij weleens gepest?

1 Ben of word jij weleens gepest? Onderzoeksresultaten TipHorstaandeMaas.nl Pesten Pesten is van alle generaties. Het kan bijna overal plaatsvinden en is daarom dichterbij dan mensen soms denken 8 1 Ben of word jij weleens gepest? 7 6

Nadere informatie

Gevaarlijke liefde. Weet jij wie die jongen is? Zit hij ook bij ons op school? Mooi hè, Kim? Maar wel duur! Ik geloof dat hij Ramon heet!

Gevaarlijke liefde. Weet jij wie die jongen is? Zit hij ook bij ons op school? Mooi hè, Kim? Maar wel duur! Ik geloof dat hij Ramon heet! Gevaarlijke liefde Gevaarlijke liefde In de pauze Mooi hè, Kim? Maar wel duur! Weet jij wie die jongen is? Zit hij ook bij ons op school? Als je verliefd wordt ben je in de wolken. Tegelijk voel je je

Nadere informatie

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij.

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij. Lied: Ik ben ik (bij thema 1: ik ben mezelf) (nr. 1 en 2 op de CD) : Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Ik heb een mooie naam, van achter en vooraan.

Nadere informatie

FOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22.

FOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. PAS OP! Hulp Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. Internet Wil je meer lezen? Kijk op www.jipdenhaag.nl/loverboys En test jezelf op www.loverboytest.nl Dit is een

Nadere informatie

Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg

Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Informatie voor cliënten Cliënten en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel hebben vaak nare dingen meegemaakt. Ze zijn geschokt

Nadere informatie

Knallen met je vrienden! Leuk, maar ook voor anderen?

Knallen met je vrienden! Leuk, maar ook voor anderen? Knallen met je vrienden! Leuk, maar ook voor anderen? Vooraf Oud en nieuw is leuk en gezellig: oliebollen eten, spelletjes doen, televisie kijken, met zijn allen aftellen tot twaalf uur en vuurwerk afsteken.

Nadere informatie

De twee zaken waarover je in dit boek kunt lezen, zijn de meest vreemde zaken die Sherlock Holmes ooit heeft opgelost.

De twee zaken waarover je in dit boek kunt lezen, zijn de meest vreemde zaken die Sherlock Holmes ooit heeft opgelost. Sherlock Holmes was een beroemde Engelse privédetective. Hij heeft niet echt bestaan. Maar de schrijver Arthur Conan Doyle kon zo goed schrijven, dat veel mensen dachten dat hij wél echt bestond. Sherlock

Nadere informatie

Info. Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde

Info. Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde Info Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde Inhoud INHOUD 1. Waar gaat het over 3 2. Aanraken 4 3. Hoe noem jij dat? 5 4. Baas over

Nadere informatie

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug, want ik moet even iets zeggen over

Nadere informatie

Seksualiteit: Grenzen en Wensen

Seksualiteit: Grenzen en Wensen IJBURGCOLLEGE.NL Seksualiteit: Grenzen en Wensen Leerlingen handleiding Michiel Kroon Lieve leerling, Het is belangrijk om op een open en goede manier over seks te kunnen praten. De lessenserie die in

Nadere informatie

Wat je voelt is wat je denkt! De theorie van het rationeel denken

Wat je voelt is wat je denkt! De theorie van het rationeel denken Wat je voelt is wat je denkt! De theorie van het rationeel denken Mensen zoeken hulp omdat ze overhoop liggen met zichzelf of met anderen. Dit kan zich op verschillende manieren uiten. Sommige mensen worden

Nadere informatie

Inhoud. Aan jou de keuze 7. Niet alleen maar een boek 187. Auteurs 191. Dankwoord 197

Inhoud. Aan jou de keuze 7. Niet alleen maar een boek 187. Auteurs 191. Dankwoord 197 Inhoud Aan jou de keuze 7 D/2012/45/239 - isbn 978 94 014 0183 8 - nur 248 Tweede druk Vormgeving omslag en binnenwerk: Nanja Toebak, s-hertogenbosch Illustraties omslag en binnenwerk: Marcel Jurriëns,

Nadere informatie

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN?

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN? Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN? Je vindt dat je teveel tijd doorbrengt met het spelen van games. Je beseft dat je hierdoor in de problemen kunt raken: je huiswerk lijdt

Nadere informatie

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN Blijf kalm; Verzeker je ervan dat je de juiste persoon aan de lijn hebt; Zeg duidelijk wie je bent en wat je functie is; Leg uit waarom je belt; Geef duidelijke en nauwkeurige informatie en vertel hoe

Nadere informatie

Reality Reeks Verwerkingsopdrachten. Mooi meisje Verliefd op een loverboy

Reality Reeks Verwerkingsopdrachten. Mooi meisje Verliefd op een loverboy Reality Reeks Verwerkingsopdrachten Mooi meisje Verliefd op een loverboy Lees blz. 3. Woont Laura in de stad of op het platteland? Hoe weet je dat? Lees blz. 5 en 7. Woont Laura s oma al lang op de boerderij?

Nadere informatie

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school.

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school. Voorwoord Susan schrijft elke dag in haar dagboek. Dat dagboek is geen echt boek. En ook geen schrift. Susans dagboek zit in haar tablet, een tablet van school. In een map die Moeilijke Vragen heet. Susan

Nadere informatie

Wil jij minderen met social media?

Wil jij minderen met social media? Wil jij minderen met social media? Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2016 Hulpboekje social media 1 Hoe sociaal zijn social media eigenlijk? Je vindt dat je teveel tijd doorbrengt op social media.

Nadere informatie

Het is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen.

Het is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen. De familieblues Tot mijn 15e noemde ik mijn ouders papa en mama. Daarna niet meer. Toen noemde ik mijn vader meester. Zo noemde hij zich ook als hij lesgaf. Hij was leraar Engels op een middelbare school.

Nadere informatie

Een land waar. mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps

Een land waar. mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps Een land waar mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps Lilian (48) vraagt haar zoontje om even een handje te komen geven. Dat doet hij en dan gaat hij weer lekker verder spelen. Wij nemen plaats aan

Nadere informatie

Weer naar school. De directeur stapt het toneel op. Goedemorgen allemaal, zegt hij. * In België heet een mentor klastitularis.

Weer naar school. De directeur stapt het toneel op. Goedemorgen allemaal, zegt hij. * In België heet een mentor klastitularis. Weer naar school Kim en Pieter lopen het schoolplein op. Het is de eerste schooldag na de zomervakantie. Ik ben benieuwd wie onze mentor * is, zegt Pieter. Kim knikt. Ik hoop een man, zegt ze. Pieter kijkt

Nadere informatie

Die nacht draait Cees zich naar me toe. In het donker voel ik heel zachtjes zijn lippen op mijn wang.

Die nacht draait Cees zich naar me toe. In het donker voel ik heel zachtjes zijn lippen op mijn wang. Vanavond ga ik mijn man vertellen dat ik bij hem wegga. Na het eten vertel ik het hem. Ik heb veel tijd besteed aan het maken van deze laatste maaltijd. Met vlaflip toe. Ik hoop dat de klap niet te hard

Nadere informatie

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S 2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de

Nadere informatie

3 Bijna ruzie. Maar die Marokkanen en Turken horen hier niet. Ze moeten het land uit, vindt Jacco.

3 Bijna ruzie. Maar die Marokkanen en Turken horen hier niet. Ze moeten het land uit, vindt Jacco. 1 Het portiek Jacco ruikt het al. Zonder dat hij de voordeur opendoet, ruikt hij al dat er tegen de deur is gepist. Dat gebeurt nou altijd. Zijn buurjongen Junior staat elke avond in het portiek te plassen.

Nadere informatie

JEUGDIGEN. Hulp na seksueel misbruik. vooruitkomen +

JEUGDIGEN. Hulp na seksueel misbruik. vooruitkomen + > vooruitkomen + Hulp na seksueel misbruik JEUGDIGEN Heb jij seksueel misbruik meegemaakt of iemand in jouw gezin, dan kan daarover praten helpen. Het kan voor jou erg verwarrend zijn hierover te praten,

Nadere informatie

Niet eerlijk. Kyara Blaak

Niet eerlijk. Kyara Blaak Kyara Blaak Niet eerlijk Kyara Blaak Kyara Blaak 248media uitgeverij, Steenwijk Grafische realisatie: MDS Grafische Vormgeving Illustraties binnenwerk: Kyara Blaak Alle rechten voorbehouden. Niets uit

Nadere informatie

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 7-8. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 7-8. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug want ik moet even iets zeggen over

Nadere informatie

3 Pesten is geen lolletje

3 Pesten is geen lolletje Na deze les kun je: het verschil tussen plagen en pesten noemen; jouw ervaringen met pesten vertellen; uitleggen hoe je pesten kunt stoppen; afspraken maken over pesten. 3 Pesten is geen lolletje Pesten

Nadere informatie

Les 3. Familie, vrienden en buurtgenoten

Les 3. Familie, vrienden en buurtgenoten www.edusom.nl Opstartlessen Les 3. Familie, vrienden en buurtgenoten Wat leert u in deze les? Een gesprek voeren over familie, vrienden en buurtgenoten. Antwoord geven op vragen. Veel succes! Deze les

Nadere informatie

Van onbekend naar verslaafd

Van onbekend naar verslaafd Van onbekend naar verslaafd Onbekend 1 Als je iets niet kent en niet weet wat het is, dan mis je het ook niet. Zoals een ongeboren baby het ervaart. Je mist niets. Behoefte 2 Noodzakelijk om in leven te

Nadere informatie

1. Joris. Voor haar huis remt Roos. Ik ben er. De gordijnen beneden zijn weer dicht.

1. Joris. Voor haar huis remt Roos. Ik ben er. De gordijnen beneden zijn weer dicht. 1. Joris Hé Roos, fiets eens niet zo hard. Roos schrikt op en kijkt naast zich. Recht in het vrolijke gezicht van Joris. Joris zit in haar klas. Ben je voor mij op de vlucht?, vraagt hij. Wat een onzin.

Nadere informatie

0-3 maanden zwanger. Zwanger. Deel 1

0-3 maanden zwanger. Zwanger. Deel 1 Zwanger Ik was voor het eerst zwanger. Ik voelde het meteen. Het kon gewoon niet anders. Het waren nog maar een paar cellen in mijn buik. Toch voelde ik het. Deel 1 0-3 maanden zwanger Veel te vroeg kocht

Nadere informatie

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd 1 Joppe (13): Mijn ouders vertelden alle twee verschillende verhalen over waarom ze gingen

Nadere informatie

Er is toch niemand die jou aardig vindt. SUKKEL.

Er is toch niemand die jou aardig vindt. SUKKEL. Liefde Ik laat je nooit in de steek. Ik zal je helpen. Jij bent mijn beste vriendin. Het mooiste wat ik heb, geef ik aan jou. Ik ben verliefd... Ik heb alles voor je over. IK HOU VAN JOU! Ik bid voor je.

Nadere informatie

KIJK IN JE BREIN LESMODULE BASISSCHOOL LEERLING

KIJK IN JE BREIN LESMODULE BASISSCHOOL LEERLING LESMODULE BASISSCHOOL LEERLING 1. DE HERSENEN 1.1 HOE ZIEN HERSENEN ERUIT? VRAAG WIE KAN VERTELLEN WAT HERSENEN ZIJN? VRAAG HEBBEN KINDEREN KLEINERE HERSENEN DAN GROTE MENSEN? 1.2 WANNEER GEBRUIK JE ZE?

Nadere informatie

Thema Gezondheid. Lesbrief 33. In gesprek met de leerkracht.

Thema Gezondheid. Lesbrief 33. In gesprek met de leerkracht. http://www.edusom.nl Thema Gezondheid Lesbrief 33. In gesprek met de leerkracht. Wat leert u in deze les? Een gesprek voeren met de leerkracht. Zinnen maken met omdat. Hulp vragen. Veel succes! Deze les

Nadere informatie

Vragenlijst Depressie

Vragenlijst Depressie Vragenlijst Depressie Deze vragenlijst bestaat uit een aantal uitspraken die in groepen bij elkaar staan (A t/m U). Lees iedere groep aandachtig door. Kies dan bij elke groep die uitspraak die het best

Nadere informatie

Maatschappelijk werk (alweer)

Maatschappelijk werk (alweer) Maatschappelijk werk (alweer) Na mijn tweede miskraam heb ik toch weer besloten om het er op te wagen naar maatschappelijk werk te gaan. Ik vond de stap echt wel heel zwaar, want ik hou er niet zo van.

Nadere informatie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie Zaken voor mannen Verhalen van mannen met epilepsie Introductie Niet alle mannen vinden het prettig om over hun gezondheid te praten. Ieder mens is anders. Elke man met epilepsie ervaart zijn epilepsie

Nadere informatie

Relaties. HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.

Relaties. HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo. Relaties HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.org Relaties kunnen een belangrijke rol spelen bij het omgaan

Nadere informatie

Juridische medewerker

Juridische medewerker 28-11-2013 Sectorwerkstuk Juridische medewerker Temel, Elif HET ASSINK LYCEUM Inhoudsopgave Inhoud Inhoudsopgave... 1 Inleiding... 2 Hoeveel procent van de opleiding bestaat uit stage?... 6 o Begeleiding...

Nadere informatie

WAAROM DIT BOEKJE? VERBODEN

WAAROM DIT BOEKJE? VERBODEN WAAROM DIT BOEKJE? Dit boekje gaat over seksuele intimidatie op het werk. Je hebt te maken met seksuele intimidatie als een collega je steeds aanraakt. Of steeds grapjes maakt over seks. Terwijl je dat

Nadere informatie

Inleiding IN DIT BOEK LEES JE WAAROM STEUN, RESPECT EN VERTROUWEN BIJ VRIENDSCHAP HOREN.

Inleiding IN DIT BOEK LEES JE WAAROM STEUN, RESPECT EN VERTROUWEN BIJ VRIENDSCHAP HOREN. Inleiding Met wie heb je de meeste lol? En wie bel je als je een probleem hebt? Vaak zijn dat je. Sommige mensen hebben veel, andere mensen hebben er maar een paar. Vriendschap is belangrijk in ons leven.

Nadere informatie

Lucas 10:25-37 - Mag Jezus jouw naaste zijn?

Lucas 10:25-37 - Mag Jezus jouw naaste zijn? Lucas 10:25-37 - Mag Jezus jouw naaste zijn? Voor preeklezers: ik hoor graag als mijn preek ergens gelezen wordt. Neem dan even contact met mij op: hmveurink@gmail.com. Bij deze preek is geen powerpoint

Nadere informatie

13 Jij en pesten. Ervaring

13 Jij en pesten. Ervaring 82 13 Jij en pesten Wat doe ik hier vandaag? P Ik word me ervan bewust hoe erg het is om iemand te pesten en gepest te worden. P Ik leer dat ik met anderen steeds weer respectvol moet omgaan. P Ik ken

Nadere informatie

H E T V E R L O R E N G E L D

H E T V E R L O R E N G E L D H E T V E R L O R E N G E L D Personen Evangelieschrijver Vrouw (ze heet Marie) Haar buurvrouwen en vriendinnen; o Willemien o Janny o Sjaan o Sophie (Als het stuk begint, zit de evangelieschrijver op

Nadere informatie

Inhoud. Mijn leven. de liefde en ik

Inhoud. Mijn leven. de liefde en ik Inhoud Inleiding...3 Hoofdstuk 1 Gevoelens... 4 Hoofdstuk 2 Ontmoeten... 6 Hoofdstuk 3 Verliefd... 8 Hoofdstuk 4 Date... 10 Hoofdstuk 5 Verkering... 12 Hoofdstuk 6 Intimiteit... 14 Hoofdstuk 7 Seks...

Nadere informatie

Op weg met Jezus. eerste communieproject. Hoofdstuk 5 Bidden. H. Theobaldusparochie, Overloon

Op weg met Jezus. eerste communieproject. Hoofdstuk 5 Bidden. H. Theobaldusparochie, Overloon Op weg met Jezus eerste communieproject H. Theobaldusparochie, Overloon Hoofdstuk 5 Bidden Eerste communieproject "Op weg met Jezus" hoofdstuk 5 blz. 1 Joris is vader aan het helpen in de tuin. Ze zijn

Nadere informatie

VIER EENVOUDIGE TAKTIEKEN OM LASTIGE COLLEGA S VOOR JE TE WINNEN

VIER EENVOUDIGE TAKTIEKEN OM LASTIGE COLLEGA S VOOR JE TE WINNEN E-BLOG VIER EENVOUDIGE TAKTIEKEN OM LASTIGE COLLEGA S VOOR JE TE WINNEN in samenwerken Je komt in je werk lastige mensen tegen in alle soorten en maten. Met deze vier verbluffend eenvoudige tactieken vallen

Nadere informatie

Groep 1, 2 Thema 1 De groep? Dat zijn wij! 1. Hallo, hier ben ik! Samen plezier maken en elkaar beter leren kennen.

Groep 1, 2 Thema 1 De groep? Dat zijn wij! 1. Hallo, hier ben ik! Samen plezier maken en elkaar beter leren kennen. Groep 1, 2 1. Hallo, hier ben ik! 2. Prettig kennis te maken Kinderen leren elkaar beter kennen en ontdekken verschillen en overeenkomsten. 3. Samen in de klas Over elkaar helpen, geholpen worden en afspraken

Nadere informatie

6.2.1 Dealen met afleiding onderweg

6.2.1 Dealen met afleiding onderweg Stap 6: Deel 2 6.2.1 Dealen met afleiding onderweg In het tweede deel van jullie experiment ga je verder met het ondernemen van ACTies die je met de anderen hebt afgesproken te doen. Daarnaast krijg je

Nadere informatie

Taboe. Door mijn verhaal te vertellen wil ik graag het taboe verbreken, dat heerst over mensen die getraumatiseerd zijn door hun verleden.

Taboe. Door mijn verhaal te vertellen wil ik graag het taboe verbreken, dat heerst over mensen die getraumatiseerd zijn door hun verleden. Taboe Door mijn verhaal te vertellen wil ik graag het taboe verbreken, dat heerst over mensen die getraumatiseerd zijn door hun verleden. Sommigen hebben er angst-, dwangmatige of psychische stoornissen

Nadere informatie

Ben je slachtoffer? Folder voor jongeren

Ben je slachtoffer? Folder voor jongeren Ben je slachtoffer? Folder voor jongeren Mijn leven veranderde zo n drie jaar geleden. Juist de dag voor mijn mama s verjaardag kreeg ze van mijn vader een kogel door het hoofd. Wonder boven wonder overleefde

Nadere informatie

Schrijver: KAT Coverontwerp: MTH ISBN: 9 789402 123678 <Katelyne>

Schrijver: KAT Coverontwerp: MTH ISBN: 9 789402 123678 <Katelyne> Schrijver: KAT Coverontwerp: MTH ISBN: 9 789402 123678 Inleiding Timo is een ander mens geworden door zijn grote vriend Tommy. Toch was het niet altijd zo geweest, Timo had Tommy gekregen voor

Nadere informatie

9 Vader. Vaders kijken anders. Wat doe ik hier vandaag? P Ik leer mijn Vader beter kennen. P Ik weet dat Hij mij geadopteerd

9 Vader. Vaders kijken anders. Wat doe ik hier vandaag? P Ik leer mijn Vader beter kennen. P Ik weet dat Hij mij geadopteerd 53 9 Vader Wat doe ik hier vandaag? P Ik leer mijn Vader beter kennen. P Ik weet dat Hij mij geadopteerd heeft. P Ik begin steeds beter te begrijpen dat het heel bijzonder is dat ik een kind van God, mijn

Nadere informatie

Beertje Bruin zegt dan: Ik heb van moeder Beer gehoord dat je erg verdrietig

Beertje Bruin zegt dan: Ik heb van moeder Beer gehoord dat je erg verdrietig Beertje Anders zit stil in een hoekje als Beertje Bruin langskomt. Beertje Bruin zegt dan: Ik heb van moeder Beer gehoord dat je erg verdrietig bent. Kan ik je helpen, want ik ben je vriend en vrienden

Nadere informatie

Online Titel Competentie Groepsfase Lesdoel Kwink van de Week

Online Titel Competentie Groepsfase Lesdoel Kwink van de Week onderbouw Les 1 Online Dit ben ik! Besef van jezelf Forming Ik kan mezelf voorstellen aan een ander. Ken je iemand nog niet? Vertel hoe je heet. Les 2 Online Hoe spreken we dit af? Keuzes maken Norming

Nadere informatie

Lekker ding. Maar Anita kijkt boos. Hersendoden zijn het!, zegt ze. Die Jeroen is de ergste. Ik kijk weer om en zie hem meteen zitten.

Lekker ding. Maar Anita kijkt boos. Hersendoden zijn het!, zegt ze. Die Jeroen is de ergste. Ik kijk weer om en zie hem meteen zitten. Lekker ding Pas op!, roept Anita. Achter je zitten de hersendoden! Ik kijk achterom. Achter ons zitten twee jongens en drie meisjes hun boterhammen te eten. Ze zijn gevaarlijk, zegt Anita. Ze schudt haar

Nadere informatie

Ik besloot te verder te gaan en de zeven stappen naar het geluk eerst helemaal af te maken. We hadden al:

Ik besloot te verder te gaan en de zeven stappen naar het geluk eerst helemaal af te maken. We hadden al: Niet meer overgeven Vaak is de eerste zin die de klant uitspreekt een aanwijzing voor de hulpvraag. Paula zat nog maar net toen ze zei: ik ben bang om over te geven. Voor deze angst is een mooie naam:

Nadere informatie

Hoe je je voelt. hoofdstuk 10. Het zal je wel opgevallen zijn dat je op een dag een heleboel verschillende gevoelens hebt. Je kunt bijvoorbeeld:

Hoe je je voelt. hoofdstuk 10. Het zal je wel opgevallen zijn dat je op een dag een heleboel verschillende gevoelens hebt. Je kunt bijvoorbeeld: hoofdstuk 10 Hoe je je voelt Het zal je wel opgevallen zijn dat je op een dag een heleboel verschillende gevoelens hebt. Je kunt bijvoorbeeld: zenuwachtig wakker worden omdat je naar school moet, vrolijk

Nadere informatie

Plak jij een etiket op mensen?

Plak jij een etiket op mensen? Plak jij een etiket op mensen? Een vooroordeel is erger dan je denkt 1 Iedereen ziet er verschillend uit. Er zijn geen twee mensen precies hetzelfde. Iedereen is anders Iedereen is anders. Bekijk de kinderen

Nadere informatie

Wat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk?

Wat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk? Wat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk? Verantwoordelijkheid. Ja, ook heel belangrijk voor school!!! Het lijkt veel op zelfstandigheid, maar toch is het net iets anders. Verantwoordelijkheid

Nadere informatie

Hoe lang duurt geluk?

Hoe lang duurt geluk? Hoe lang duurt geluk? Op dit moment ben ik gelukkig. Na veel pech ben ik dan eindelijk een vrolijke schrijver. Mijn roman is goed gelukt. En ik verdien er veel geld mee. En ik heb ook nog eens een mooie,

Nadere informatie

Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS)

Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Stel dat dat (te grote wonder) gebeurt, ik betwijfel of dat zal gebeuren, maar stel je voor dat, wat zou je dan doen dat je nu niet doet? (p36)

Nadere informatie

Als je ergens heel erg bang voor bent, dan heb je angst. Je hebt bijvoorbeeld angst voor de tandarts.

Als je ergens heel erg bang voor bent, dan heb je angst. Je hebt bijvoorbeeld angst voor de tandarts. Thema 5 Les 1: De angst: Als je ergens heel erg bang voor bent, dan heb je angst. Je hebt bijvoorbeeld angst voor de tandarts. De schrik: Als iemand ineens achter je staat, dan schrik je. Je bent dan ineens

Nadere informatie

Een nieuwe generatie Disney-schurken

Een nieuwe generatie Disney-schurken 17 SEPTEMBER 2015 TV Een nieuwe generatie Disney-schurken 19 fden nog lang Door Menno Woudt - En ze lee ookje. Maar hoe en gelukkig. Zo eindigt elk spr echt verder? gaan al die verhalen eigenlijk scendants

Nadere informatie

GOED VRIENDJE? FOUT VRIENDJE?

GOED VRIENDJE? FOUT VRIENDJE? Hulp Heb je vragen? Bel dan naar Veilig Thuis, tel.: 0800 2000 Internet Wil je meer lezen? Kijk op www.jipdenhaag.nl En test jezelf op www.loverboytest.nl Dit is een uitgave van JIP Den Haag en Middin.

Nadere informatie

In de eeuwigheid van het leven waarin ik ben is alles volmaakt, heel en compleet en toch verandert het leven voortdurend. Er is geen begin en geen

In de eeuwigheid van het leven waarin ik ben is alles volmaakt, heel en compleet en toch verandert het leven voortdurend. Er is geen begin en geen 14 In de eeuwigheid van het leven waarin ik ben is alles volmaakt, heel en compleet en toch verandert het leven voortdurend. Er is geen begin en geen einde, alleen een voortdurende kringloop van materie

Nadere informatie

hoe we onszelf zien, hoe we dingen doen, hoe we tegen de toekomst aankijken. Mijn vader en moeder luisteren nooit naar wat ik te zeggen heb

hoe we onszelf zien, hoe we dingen doen, hoe we tegen de toekomst aankijken. Mijn vader en moeder luisteren nooit naar wat ik te zeggen heb hoofdstuk 8 Kernovertuigingen Kernovertuigingen zijn vaste gedachten en ideeën die we over onszelf hebben. Ze helpen ons te voorspellen wat er gaat gebeuren en te begrijpen hoe de wereld in elkaar zit.

Nadere informatie

Ja hoor. Dan moet je rechtdoor. Bij de moet je naar rechts en daarna de links. Het postkantoor is aan rechterhand.

Ja hoor. Dan moet je rechtdoor. Bij de moet je naar rechts en daarna de links. Het postkantoor is aan rechterhand. Thema 5 Woonomgeving Oefening 2 Situatie 1 Pardon meneer, mag ik iets vragen? Jazeker, wat kan ik voor doen? Weet u het postkantoor is? Ja hoor. Dan moet je rechtdoor. Bij de moet je naar rechts en daarna

Nadere informatie

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik.

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. juni 2014 Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie Eerste nummer Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. INHOUD juni 2014 Eten als een kind Op kamers

Nadere informatie

Als opvoeden even lastig is

Als opvoeden even lastig is Als opvoeden even lastig is Hoe pak je dat dan aan? Soms weet ik niet meer wat ik moet doen om hem stil te krijgen. Schattig? Je moest eens weten. Hoezo roze wolk? Mijn dochter kan af en toe het bloed

Nadere informatie

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou!

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou! Hallo Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou Als je ouders uit elkaar zijn kan dat lastig en verdrietig zijn. Misschien ben je er boos over of denk je dat het jouw

Nadere informatie

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Eerste druk 2015 R.R. Koning Foto/Afbeelding cover: Antoinette Martens Illustaties door: Antoinette Martens ISBN: 978-94-022-2192-3 Productie

Nadere informatie

Apostolische rondzendbrief

Apostolische rondzendbrief oktober 9, 2011 Jaargang 1, nummer 1 Lieve mensen, Zo bent u een voorbeeld voor alle gelovigen in Macedonië en Achaje geworden. Wij zijn nu al weer een tijdje hier in het zuiden van Griekenland, in de

Nadere informatie

Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.

Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen. Bidden Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.nl en kinderactiviteiten www.lambertuskerk-rotterdam.nl

Nadere informatie

Onderzoek Stress. 5 Juni 2014. Over het 1V Jongerenpanel

Onderzoek Stress. 5 Juni 2014. Over het 1V Jongerenpanel Onderzoek Stress 5 Juni 2014 Over het onderzoek Aan dit online onderzoek, gehouden van 20 mei tot en met 5 juni 2014 in samenwerking met 7Days, deden 2.415 jongeren mee. Hiervan zijn er 949 scholier en

Nadere informatie

>>> Dag tegen het Pesten 19-04-12 >>> Codename Future - Tel. 070-3024770 - Fax. 070-3644934 www.codenamefuture.nl 1

>>> Dag tegen het Pesten 19-04-12 >>> Codename Future - Tel. 070-3024770 - Fax. 070-3644934 www.codenamefuture.nl 1 >>> Codename Future - Tel. 070-3024770 - Fax. 070-3644934 www.codenamefuture.nl 1 Inhoudsopgave Colofon 3 Dag tegen het pesten 4 Highlights 4 Pesten gebeurt in mijn klas het meest met 5 Welke uitspraak

Nadere informatie

Uitleg Zing in 19 mei 2013: Dat is verleidelijk!

Uitleg Zing in 19 mei 2013: Dat is verleidelijk! Uitleg Zing in 19 mei 2013: Dat is verleidelijk! In onze vorige Zing In hebben we het gehad over de druk die op jonge mensen wordt gelegd, op de vaak hoge eisen die we aan hen stellen. Maar niemand is

Nadere informatie

ONDERNEMEN IS VOOR HELDEN

ONDERNEMEN IS VOOR HELDEN ONDERNEMEN IS VOOR HELDEN EXCLUSIEF PROGRAMMA OVERZICHT 2016 LEF IN ACTIE Ontdek waarom het zo moeilijk is je hart te volgen en heb het lef dit toch te doen! De achtergrond van het programma Jij weet dat

Nadere informatie

Lesbrief verslaving aan games of sociale media

Lesbrief verslaving aan games of sociale media Lesbrief verslaving aan games of sociale media Tijd: 45 55 minuten Leerjaar 1-Profiel1,2,3 Introduceer het onderwerp kort: gamen en actief zijn op sociale media zijn superleuk. Hoe komt dat eigenlijk?

Nadere informatie

13 Acquisitietips. AngelCoaching. Coaching en training voor de creatieve sector www.angelcoaching.nl

13 Acquisitietips. AngelCoaching. Coaching en training voor de creatieve sector www.angelcoaching.nl 13 Acquisitietips AngelCoaching Coaching en training voor de creatieve sector Tip 1 Wat voor product/dienst ga je aanbieden? Maak een keuze, niemand kan alles! Tip 1 Veel ondernemers zijn gezegend met

Nadere informatie

STELLING HET SOCIALE LEVEN VAN JONGEREN ER IS NIKS MIS MEE OM VEEL OVER HET IS NIET GEVAARLIJK OM JE JEZELF OP MSN TE ZETTEN.

STELLING HET SOCIALE LEVEN VAN JONGEREN ER IS NIKS MIS MEE OM VEEL OVER HET IS NIET GEVAARLIJK OM JE JEZELF OP MSN TE ZETTEN. HET IS NIET GEVAARLIJK OM JE EMAILADRES DOOR TE GEVEN. ER IS NIKS MIS MEE OM VEEL OVER JEZELF OP MSN TE ZETTEN. IK ZOU, NAAST MIJN NAAM OOK DE STRAAT WAAR IK WOON DOORGEVEN. DAT IS GEEN GEHEIM! IK VIND

Nadere informatie

WORD GROTER DAN DAT WAT JOU KLEIN HOUDT. Ann Weiser Cornell en Egbert Monsuur

WORD GROTER DAN DAT WAT JOU KLEIN HOUDT. Ann Weiser Cornell en Egbert Monsuur WORD GROTER DAN DAT WAT JOU KLEIN HOUDT Ann Weiser Cornell en Egbert Monsuur 1 Les één Welkom bij deze e-cursus waarin we je zullen laten zien hoe jij groter kunt worden en je problemen kleiner! Zijn er

Nadere informatie

Werkboek Het is mijn leven

Werkboek Het is mijn leven Werkboek Het is mijn leven Het is mijn leven Een werkboek voor jongeren die zelf willen kiezen in hun leven. Vul dit werkboek in met mensen die je vertrouwt, bespreek het met mensen die om je geven. Er

Nadere informatie

Meten van mediawijsheid. Bijlage 6. Interview. terug naar meten van mediawijsheid

Meten van mediawijsheid. Bijlage 6. Interview. terug naar meten van mediawijsheid Meten van mediawijsheid Bijlage 6 Interview terug naar meten van mediawijsheid Bijlage 6: Het interview Individueel interview Uitleg interview Ik zal je uitleggen wat de bedoeling is vandaag. Ik ben heel

Nadere informatie

Copyright Beertje Anders

Copyright Beertje Anders Copyright Beertje Anders Beren hebben allerlei gevoelens. Kun jij zien hoe Beertje Anders zich nu voelt? Blij. Ik ben blij als ik jarig ben, als ik spelen mag met Beertje Bruin, als ik met de andere beren

Nadere informatie

Inhoud. Aan jou de keuze 7. Niet alleen maar een boek 187. Auteurs 191. Dankwoord 197

Inhoud. Aan jou de keuze 7. Niet alleen maar een boek 187. Auteurs 191. Dankwoord 197 Inhoud Aan jou de keuze 7 1 Je ouders zijn ook maar mensen 11 2 Eerst ruzies, nu ook nog de scheiding 21 3 Dit is niet eerlijk! 31 4 Wat cijfers ons leren 41 5 En toen veranderde mijn wereld 51 6 Bij wie

Nadere informatie

2. Hebben ze ooit al een geheim van je rondverteld via internet? 3. Hebben ze al eens een geheim doorvertelt dat jij iemand had toevertrouwd?

2. Hebben ze ooit al een geheim van je rondverteld via internet? 3. Hebben ze al eens een geheim doorvertelt dat jij iemand had toevertrouwd? Bijlage 1 Ben jij ooit gecyberpest? Cyberpesten kan iedereen overkomen. De meeste mensen weten niet wat cyberpesten is. Misschien ben zelfs jij ooit gecyberpest zonder dat je het zelf weet. Er zijn 2 reeksen

Nadere informatie

Ik ben BANG. oefenboekje om te leren omgaan met angst. Steef Oskarsson. Copyright Steef Oskarsson

Ik ben BANG. oefenboekje om te leren omgaan met angst. Steef Oskarsson. Copyright Steef Oskarsson Ik ben BANG oefenboekje om te leren omgaan met angst Steef Oskarsson Bang Bang is een emotie. Net als blij, bedroefd en boos. Iedereen is wel eens bang. Sommige mensen zijn vaak bang, sommigen niet. Iedereen

Nadere informatie

Een nieuw jaar nieuwe kansen en 9 tips die je helpen je doelen te bereiken. coaching en energetische therapie. www.pranakompas.nl

Een nieuw jaar nieuwe kansen en 9 tips die je helpen je doelen te bereiken. coaching en energetische therapie. www.pranakompas.nl Nieuwsbrief 2015-3: Een nieuw jaar nieuwe kansen en 9 tips die je helpen je doelen te bereiken coaching en energetische therapie www.pranakompas.nl Een nieuw jaar nieuwe kansen! 9 Tips die je helpen je

Nadere informatie

Naam: Mariska v/d Boomen. Klas: TG2C. Datum: 25 Juni. Docent: Van Rijt. Schrijfverslag.

Naam: Mariska v/d Boomen. Klas: TG2C. Datum: 25 Juni. Docent: Van Rijt. Schrijfverslag. Naam: Mariska v/d Boomen. Klas: TG2C. Datum: 25 Juni. Docent: Van Rijt. Schrijfverslag. Onze vragen: 1. Wanneer bent u met uw schrijfcarrière begonnen? 8 jaar geleden ben ik begonnen met het schrijven.

Nadere informatie

Activiteit 01: Je gedachten en gevoelens 7. Activiteit 02: De scheiding van je ouders overleven 11. Activiteit 03: Acting out 16

Activiteit 01: Je gedachten en gevoelens 7. Activiteit 02: De scheiding van je ouders overleven 11. Activiteit 03: Acting out 16 Inhoud Activiteit 01: Je gedachten en gevoelens 7 Activiteit 02: De scheiding van je ouders overleven 11 Activiteit 03: Acting out 16 Activiteit 04: Schuld 22 Activiteit 05: Angst 26 Activiteit 06: Verdriet

Nadere informatie

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop.

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. Woordenlijst bij hoofdstuk 4 de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. alleen zonder andere mensen Hij is niet getrouwd. Hij woont helemaal a, zonder familie.

Nadere informatie

Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp!

Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp! Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp! Haring! Verse haring! Wie maakt me los! Ik heb verse haring! Ha... ja, nou heb ik jullie aandacht, hè? Sorry, ik ben uitverkocht. Vandaag geen haring

Nadere informatie

Mijn nieuwe school, een nieuwe start.

Mijn nieuwe school, een nieuwe start. Mijn nieuwe school, een nieuwe start. Naam: Mijn oude school weerbaar.info Mijn nieuwe school Als je naar het middelbaar onderwijs gaat is alles nieuw. Je klasgenoten, de docenten, de school, de regels

Nadere informatie

WERKBLADEN Seksuele intimidatie

WERKBLADEN Seksuele intimidatie WERKBLADEN Seksuele intimidatie 1 Waarom dit boekje? 1.1 Zet een rondje om het goede antwoord. Seksuele intimidatie komt vaak voor. Ja Nee Seksuele intimidatie komt weinig voor. Ja Nee Mannen worden vaker

Nadere informatie