Keuzemotieven voor een vervolgopleiding op het Heerbeeck College

Transcriptie

1 Keuzemotieven voor een vervolgopleiding op het Heerbeeck College september 2008 D.C. Leertouwer Bennink N. Plasmans

2 Inhoudsopgave 1. Inleiding Achtergrond Relevantie Context Havo VWO Alle leerlingen Onderzoeksvragen 9 2. Theoretisch kader Motieven studiekeuze Geraadpleegde bronnen Methode van onderzoek Onderzoeksopzet Respondenten Materiaal en instrumenten Data-analyse Analyse en resultaten Welke motieven spelen een rol bij de keuze van een vervolgopleiding bij eindexamenleerlingen (havo en vwo) op het Heerbeeck College? Op grond van welke motieven kiezen vwo-leerlingen een HBO- of WOopleiding? Op grond van welke motieven kiezen meisjes voor een WO-opleiding? Op grond van welke motieven kiezen leerlingen voor een studierichting die zich richt op de wetenschap van de techniek en technologie? Welke van de gevonden motieven zijn door school te beïnvloeden? Hoe ervaren eindexamenleerlingen (havo en vwo) van het Heerbeeck College de door hen geraadpleegde bronnen? Hoe ervaren eindexamenleerlingen (havo en vwo) de studieloopbaanbegeleiding op het Heerbeeck College? Conclusie en aanbevelingen Conclusie Aanbevelingen 26 Bijlagen 30

3 Bijlage 1 Enquêtevragen 31 Bijlage 2. Interviewleidraad 34

4 1. Inleiding 1.1 Achtergrond In het kader van het project Docenten als praktijkonderzoeker wilden wij in eerste instantie onderzoek doen naar de doorstroom van meisjes naar het wetenschappelijk onderwijs. Dit onderwerp is ingegeven door het inspectierapport van juli Daarin staat het volgende vermeld: Opvallend daarbij is het lagere percentage meisjes (44 procent) dat na het vwo naar het vwo (universiteit) gaat. Landelijk bedraagt dat in procent. (p.12). Deze uitspraak heeft alleen betrekking op het jaar 2004, van de andere jaren ontbreken landelijke vergelijkingsgegevens. Dit gegeven vormt aanleiding om de gegevens van de schooljaren 2004/2005, 2005/2006 en 2006/2007 nader te bekijken. Via het CFI zijn er ook landelijke vergelijkingsgegevens bekend over schooljaar 2004/2005, gegevens over de daarop volgende jaren ontbreken. De decaan van onze school heeft de uitstroom gegevens van de jaren 2005/2006 en 2006/2007 aangeleverd. In onderstaand schema is de doorstroom van het aantal meisjes naar het w.o. opgenomen: Tabel 1. Doorstroom meisjes HBC naar W.O. 2003/ / / /2007 HBC 44% 68% 59% 78% Landelijk 66% 67% Uit dit schema blijkt dat in het jaar 2004/2005 het percentage meisjes overeenkomt met het landelijk gemiddelde. Het opvallende verschil in 2003/2004 lijkt dus incidenteel te zijn. Van de andere jaren zijn geen landelijke gegevens bekend, vergelijking is dus niet mogelijk. Wel kan geconcludeerd worden dat de uitstroom meisjes van het Heerbeeck enigszins fluctueert, waarbij het jaar 2006/2007 een heel gunstig beeld laat zien. Behalve de doorstroom van meisjes naar het w.o., is het volgens de directie interessant om de doorstroom van meisjes op de havo naar technische hboopleidingen te onderzoeken. Om deze twee vragen in ons onderzoek te kunnen beantwoorden, denken wij dat we het onderzoeksonderwerp breder moeten bekijken. Om iets over (afwijkende) keuzemotieven van meisjes te kunnen zeggen, zul je namelijk ook jongens in je onderzoek moeten betrekken. Daarom richt ons onderzoek zich op de keuzemotieven voor vervolgopleidingen van havo- en vwo-leerlingen. 1.2 Relevantie Voor onze havo- en vwo-opleiding maar ook voor het vervolgonderwijs is het interessant en relevant om te weten op grond van welke motieven leerlingen

5 kiezen voor een vervolgopleiding. Ook vinden wij het belangrijk dat meisjes doorstromen naar het w.o. en de directie wil graag weten hoe ze kunnen sturen om meer meisjes te interesseren voor het w.o. Bovendien is onze school een universum-school. Een van de doelstellingen van het universum-programma is om zowel jongens als meisjes meer te interesseren voor bèta (vervolg)- onderwijs. Het is de bedoeling dat in drie jaar tijd de uitstroom van leerlingen naar bètavervolgopleiding is gestegen met 15 %. Tevens is een eis dat er 15% meer leerlingen kiezen voor het N-profiel.

6 1.3 Context De studieloopbaanbegeleiding op het Heerbeeck College is voor de havo- en vwo-afdeling in het schooljaar 2007/2008 als volgt georganiseerd: Havo Havo 3 De mentoren nemen de voorlichting over de profielen voor hun rekening. Ze worden hierin ondersteund door de decaan. Overigens geeft de decaan zelf ook enkele lessen in de havo 3 klassen om de profielen te verduidelijken en vragen te beantwoorden. Leerlingen krijgen voor elk vak een vakadvies. Dit is niet bindend, maar de leerlingen wordt wel sterk aangereden dit op te volgen. Dan zijn er de volgende activiteiten: - Informatieavond Er is in het najaar een avond georganiseerd voor de ouders en leerlingen van Havo 3. Tijdens deze avond zal de organisatie van H3 besproken worden en zal er ingegaan worden op de profielen. - Voorlichting Avans Hogeschool Voorlichters van Avans Hogeschool bezoeken onze leerlingen van havo 3. De leerlingen krijgen tijdens een lesuur informatie over de vier profielen en de vervolgopleidingen die hier bij passen. De informatie wordt niet gegeven door professionele voorlichters, maar door ervaringsdeskundigen, namelijk studenten van Avans. - HACO Zowel in havo 3 als havo 4 gaat HACO van start. De tussentijdse uitval van havisten op het havo en in het hbo is hoog. In het hbo wisselen studenten na het eerste jaar bovendien vaak van opleiding. Het HACO programma heeft als doel om dit alles te verminderen door de aansluiting op het HBO te verbeteren. Vaak blijkt dat leerlingen niet de juiste competenties in voldoende mate beheersen. Daarom HACO als afkorting van HAvisten COmpetent. - Profielkeuze (beroepskeuzedagboek) Het werkboek profielkiezer is een geheel vernieuwde uitgave voor havo-3 en vwo-3 en maakt een directe koppeling met de concrete keuzetaak van de leerling. Door middel van de opdrachten en de informatie die ze krijgen door het werken met dit boekje, wordt de leerling begeleid bij het maken van een profielkeuze. - Gesprekken profielkeuze In Havo 3 worden de leerlingen uitgenodigd voor een gesprek over hun profielkeuze. Ze worden begeleid in hun profielkeuze door middel van bovengenoemde activiteiten en gesprekken met de decaan en mentor. Havo 4 Leerlingen worden gestimuleerd om open dagen en meeloopdagen te bezoeken. Ze krijgen hier vrij voor mits ze een verslag schrijven. Verder: - HBO voorlichtingsavond Stedelijk College

7 In drie verschillende rondes (19.00, en uur) vertellen voorlichters alles over hun opleiding. - HACO Zowel in havo 3 als havo 4 gaat HACO van start. De tussentijdse uitval van havisten op het havo en in het hbo is hoog. In het hbo wisselen studenten na het eerste jaar bovendien vaak van opleiding. Het HACO programma heeft als doel om dit alles te verminderen door de aansluiting op het HBO te verbeteren. Vaak blijkt dat leerlingen niet de juiste competenties in voldoende mate beheersen. Daarom HACO als afkorting van HAvisten COmpetent. Havo 5 Leerlingen kunnen deelnemen aan of gebruik maken van: - HBO voorlichtingsavond Stedelijk College - Voorlichting IB-groep Medewerkers van de IB-groep bezoeken het Heerbeeck College om voorlichting te geven over de aanvraag van de studiefinanciering, zowel in Nederland als in het buitenland, de OV-kaart en het aanmelden voor het hoger onderwijs via Studielink. - Gesprekken vervolgopleiding Eindexamenleerlingen die nog niet zeker weten of twijfelen welke opleiding ze volgend jaar gaan volgen, worden verzocht een gesprek aan te vragen met een van de decanen of de stagiaire van het decanaat. - Beroepenstage Leerlingen uit Havo 5 gaan 1 week op stage. Leerlingen regelen zelf een stageplek in de richting waarin ze later hun beroep willen uitoefenen VWO VWO 3 De mentoren nemen de voorlichting over de profielen voor hun rekening. Ze worden hierin ondersteund door de decaan. Overigens geeft de decaan zelf ook enkele lessen in de vwo 3 - klassen om de profielen te verduidelijken en vragen te beantwoorden. Leerlingen krijgen voor elk vak een vakadvies. Dit is niet bindend, maar de leerlingen wordt wel sterk aangeraden dit op te volgen. Dan zijn er de volgende activiteiten: - Informatieavond Er is in het najaar een avond georganiseerd voor de ouders en leerlingen van Ath 3. Tijdens deze avond zal de organisatie van A3 besproken worden en zal er ingegaan worden op de profielen. - Voorlichting Avans Hogeschool Voorlichters van Avans Hogeschool bezoeken onze leerlingen van ath 3. De leerlingen krijgen tijdens een lesuur informatie over de vier profielen en de vervolgopleidingen die hier bij passen. De informatie wordt niet gegeven

8 door professionele voorlichters, maar door ervaringsdeskundigen, namelijk studenten van Avans. - Profielkeuze (beroepskeuzedagboek) Het werkboek profielkiezer is een geheel vernieuwde uitgave voor havo-3 en vwo-3 en maakt een directe koppeling met de concrete keuzetaak van de leerling. Door middel van de opdrachten en de informatie die ze krijgen door het werken met dit boekje, wordt de leerling begeleid bij het maken van een profielkeuze. - Gesprekken profielkeuze In Ath 3 worden de leerlingen uitgenodigd voor een gesprek over hun profielkeuze.ze worden begeleid in hun profielkeuze door middel van bovengenoemde activiteiten en gesprekken met de decaan en mentor. Daarbij is de mentor de eerste aangewezen persoon om de leerlingen zo goed mogelijk te begeleiden. De decaan ondersteunt hierbij de mentoren. VWO 4 Leerlingen worden gestimuleerd om open dagen en meeloopdagen te bezoeken. Ze krijgen hier vrij voor mits ze een verslag schrijven. Verder: - HBO en/of W.O. voorlichtingsavond Stedelijk College In drie verschillende rondes (19.00, en uur) vertellen voorlichters alles over hun opleiding. - Een gesprek over de stand van zaken, dit kan met de decaan. VWO 5/VWO 6 Leerlingen kunnen deelnemen aan of gebruik maken van: - HBO en/of W.O.voorlichtingsavond Stedelijk College - Voorlichting IB-groep Medewerkers van de IB-groep bezoeken het Heerbeeck College om voorlichting te geven over de aanvraag van de studiefinanciering, zowel in Nederland als in het buitenland, de OV-kaart en het aanmelden voor het hoger onderwijs via Studielink. - Gesprekken vervolgopleiding Eindexamenleerlingen die nog niet zeker weten of twijfelen welke opleiding ze volgend jaar gaan volgen, wordt verzocht een gesprek aan te vragen met een van de decanen. - Beroepenstage Leerlingen uit Ath 5 gaan 1 week op stage. Leerlingen regelen zelf een stageplek in de richting waarin ze later hun beroep willen uitoefenen.

9 1.3.3 Alle leerlingen Voor zowel havo- als vwo-leerlingen worden de volgende activiteiten ontplooid: Project FoodWorks Has Den Bosch In het verlengde van JetNet is de Has Den Bosch bezig met een project waarin zij een samenwerking bewerkstelligen tussen middelbare scholen en Foodbedrijven (om m.n. het domein van levensmiddelentechnologie breder onder de aandacht te brengen en te laten zien wat er zich allemaal afspeelt in zo'n bedrijf). Deze samenwerking kan bestaan uit diverse activiteiten als gastlessen, bedrijfsbezoeken, begeleiding profielwerkstukken, e.d. Voorlichtingsavond HBO/WO Er is een voorlichtingsavond georganiseerd waarbij studenten van verschillende hogescholen en universiteiten informatie komen geven over de opleiding die zij volgen. Deze avond is gericht op de bovenbouw leerlingen havo en vwo. Leerlingen hebben drie opleidingen gekozen waarover zij geïnformeerd willen worden. Zesenzestig opleidingen presenteren zich tijdens deze avond. Studenten vertellen hoe zij hun opleiding ervaren en de leerlingen krijgen gelegenheid om vragen te stellen. Leerlingen die zich ingeschreven hebben, zijn verplicht aanwezig te zijn. Samenwerkingsverbanden met Universiteiten en Hogescholen Om leerlingen beter te begeleiden bij hun profiel- en studiekeuze worden er samenwerkingsverbanden met verschillende onderwijsinstellingen en bedrijven opgezet. De samenwerking met deze onderwijsinstellingen en bedrijven kan het volgende inhouden: - leerlingen kijken mee op een Universiteit of Hogeschool; - studenten van verschillende opleidingen geven voorlichting aan onze leerlingen; - studenten van verschillende opleiding begeleiden opdrachten van onze leerlingen; - proeflessen bij een Universiteit of Hogeschool; - bezoek/informatie/begeleiding bij het profielwerkstuk; 1.4 Onderzoeksvragen Ons onderzoek richt zich op de keuzemotieven van leerlingen voor een vervolgopleiding. Daarbij is het tevens interessant om te onderzoeken hoe leerlingen de geboden studieloopbaanbegeleiding ervaren. Onze hoofd- en deelvragen luiden dan ook: Hoofdvragen: 1. Welke motieven spelen een rol bij de keuze van een vervolgopleiding bij eindexamenleerlingen (havo en vwo) op het Heerbeeck College? 2. Welke van de gevonden motieven zijn door school te beïnvloeden? 3. Hoe ervaren eindexamenleerlingen (havo en vwo) van het Heerbeeck College de door hen geraadpleegde bronnen?

10 4. Hoe ervaren eindexamenleerlingen (havo en vwo) de studieloopbaanbegeleiding op het Heerbeeck College? De eerste hoofdvraag is opgesplitst in drie deelvragen: 1.1 Op grond van welke motieven kiezen vwo-leerlingen voor een HBO-of WOopleiding? 1.2 Op grond van welke motieven kiezen meisjes voor een WO-opleiding? 1.3 Op grond van welke motieven kiezen leerlingen voor een studierichting die zich richt op de wetenschap van de techniek en technologie?

11 2. Theoretisch kader In de onderwijsloopbaan van leerlingen doen zich twee belangrijke momenten voor waarop een keuze moet worden gemaakt die bepalend is voor de studierichting: het moment dat een leerling het voorgezet onderwijs verlaat en het moment dat een leerling een studieprofiel kiest. In dit onderzoek staat het eerst genoemde moment centraal. Daarbij dient opgemerkt te worden dat er een relatie bestaat tussen het kiezen van een vervolgopleiding en de profielkeuze: het gekozen profiel geeft toegang tot een selecte groep van vervolgopleidingen in het hoger onderwijs. 2.1 Motieven studiekeuze Het Ministerie van OCW, directies Hoger Onderwijs en Studiefinancieringsbeleid publiceren jaarlijks de Studentenmonitor Hoger Onderwijs. In deze publicatie wordt aandacht besteed aan studiekeuzemotieven. Uit de Studentenmonitor 2006 blijkt dat voor zowel hbo- als wo-studenten inhoudelijke interesse in de opleiding het belangrijkste keuzemotief vormt. 1 Daarna wordt door 76 procent van de wo-studenten en 70 procent van de hbo-studenten aansluiting bij capaciteiten genoemd. Op de derde plaats staan in het wo de brede beroepsmogelijkheden die de opleiding biedt en in het hbo de beroepsperspectieven (Van den Broek et al., 2007). Bovenstaande gegevens worden grafisch weergegeven in figuur 1. figuur 1: Belangrijkste studiekeuzemotieven 1 Deze gegevens betreffen voltijdstudenten. Ook voor deeltijdstudenten zijn inhoudelijke interesse en aansluiting bij de capaciteiten het meest belangrijk. Een verschil is dat deeltijders aantrekkelijke beroepsperspectieven belangrijker vinden dan voltijders.

12 Voor vrouwen zijn bij de studiekeuze de aansluiting van de opleiding bij hun capaciteiten en de inhoudelijke interesse belangrijker dan voor mannelijke studenten. Voor mannen is de studiekeuze meer dan voor vrouwen ingegeven door arbeidsmarktperspectieven. Uit onderzoek van De Vries (2006) blijkt dat mannen veel vaker voor een opleiding in de sectoren techniek, economie en natuurwetenschappen kiezen dan vrouwen. Hierbij speelt het gekozen profiel een belangrijke rol. Verder blijkt dat de keuze van het studieprofiel vooral bepaald wordt door cognitieve vaardigheden en sekse. Daarbij geldt dat jongens vaker voor het profiel n&t kiezen en meisjes vaker voor het profiel c&m. Figuur 2 toont de belangrijkste argumenten van mannen en vrouwen tegen de keuze voor een bètaopleiding, terwijl ze wel toegang hebben tot dergelijke opleidingen. Hieruit blijkt dat voor vrouwen onaantrekkelijke beroepsperspectieven en te weinig maatschappelijke relevantie de belangrijkste argumenten vormen en voor mannen het te theoretische gehalte en de eenzijdigheid van de studie (Van den Broek et al., 2007). figuur 2: Belangrijkste argumenten (mannen en vrouwen) tegen de keuze voor bètatechniek (alleen voltijdstudenten met bètatoegang, %)

13 2.2 Geraadpleegde bronnen Welke informatiebronnen gebruiken leerlingen voor het kiezen van een vervolgopleiding? Uit de Studentenmonitor (2007) wordt duidelijk dat studenten gemiddeld vijf verschillende bronnen raadplegen. Daarbij zijn er weinig verschillen tussen hbo ers en wo ers. Minder dan twee procent gebruikt geen enkele van de weergegeven bronnen. Instellingswebsites vormen de belangrijkste informatiebron, direct gevolgd door schriftelijke informatie: resp. 90% en 87%. Driekwart oriënteert zich via voorlichtingdagen of vakantiecursussen (zie figuur 3). Vrouwen uiten zich positiever over de geraadpleegde bronnen dan mannen (Van den Broek et al., 2007). Gegevens uit het monitoronderzoek UP-leerlingenkeuze (2008), uitgevoerd door VHTO, vullen deze conclusies aan. 2 Uit dit onderzoek, waaraan 3000 leerlingen hebben deelgenomen, blijkt dat leerlingen uit 5 havo en 6 vwo verreweg het meeste met hun ouders over de keuze van een vervolgopleiding praten. Eenderde van de leerlingen blijkt ook veel waarde te hechten aan de mening van vrienden en medeleerlingen over vervolgopleidingen. Weinig leerlingen geven aan dat docenten en decanen een belangrijke rol spelen bij de keuze voor een vervolgopleiding. In dit onderzoek is tevens gevraagd naar de tevredenheid over de studiekeuzebegeleiding. Er zijn iets meer eindexamenleerlingen ontevreden dan tevreden. Verreweg de meeste leerlingen hebben hier neutraal gescoord. Meer meisjes dan jongens zijn ontevreden (31% versus 25%). Bijna 70% van de leerlingen vindt de school de keuze voor een vervolgopleiding vrij laat. Daarentegen vinden veel minder leerlingen (ongeveer 40%) dat de school de keuze voor een profiel echt vrij laat. Uit het onderzoek blijkt ook dat 15% van de eindexamenleerlingen zegt te weinig of geen zicht te hebben op functies die ze met een bepaalde vervolgopleiding kunnen gaan doen. Verder hebben veel 5 havoleerlingen aangegeven graag meer informatie via de decaan te willen ontvangen, zij hebben behoefte aan informatie op maat. Het spreekt voor zich dat de decaan dan wel het een en ander van de leerlingen moet weten: waar zijn ze goed in, wat vinden ze interessant, wat voor persoonlijkheid hebben ze en dergelijke. (VHTO, 2008). 2 VHTO is een landelijk expertisebureau meisjes/vrouwen en bèta/techniek. Deze organisatie spant zich in om de betrokkenheid van meisjes en vrouwen bij bèta, techniek en ict te vergroten.

14 3. Methode van onderzoek In deze paragraaf wordt allereerst de onderzoeksopzet beschreven. Vervolgens wordt ingegaan op de respondenten ( 3.2), het materiaal en de instrumenten ( 3.3), de procedure ( 3.4) en de analysebeslissingen ( 3.5). 3.1 Onderzoeksopzet Om te onderzoeken welke motieven een rol spelen bij het kiezen van een vervolgopleiding zijn vragenlijsten ontworpen en uitgezet onder leerlingen van havo 5 en vwo 6. Het onderzoeksontwerp is dan ook te kenmerken als een survey-onderzoek. De onderzoeksstrategie die gehanteerd wordt om de onderzoeksvragen te onderzoeken is de schriftelijke enquête. Het onderzoek is dus voornamelijk gericht op het verzamelen van kwantitatieve gegevens. 3.2 Respondenten De onderzoekseenheden zijn leerlingen van havo 5 en vwo 6 van het Heerbeeck College. Er is gekozen voor deze onderzoeksgroep omdat leerlingen uit de genoemde leerjaren tijdens dit moment van hun schoolcarrière moeten beslissen wat ze na hun huidige opleiding willen gaan doen. Alle leerlingen uit deze klassen zijn uitgenodigd om een enquête in te vullen. Dit komt neer op een populatie van 209 leerlingen. Van deze leerlingen hebben 146 leerlingen de enquête ook daadwerkelijk ingevuld: een respons van 69,86%. Uitgesplitst naar opleiding: 70 havoleerlingen hebben de enquête ingevuld en 76 vwo-leerlingen. Gekeken naar het gekozen profiel, is de verdeling als volgt: Tabel 2.Verdeling respondenten naar profiel C&M 41 E&M 33 N&G 33 N&T 39 Totaal Materiaal en instrumenten De vragenlijst voor leerlingen bestaat uit een deel waarin gevraagd wordt naar achtergrondkenmerken (geslacht, opleiding, profiel), een deel over het maken van een keuze voor een (school)loopbaan na de huidige opleiding en een deel over ervaringen met de geboden studieloopbaanbegeleiding door school. De vragenlijst is opgenomen als bijlage 1. De vragenlijst bestaat uit voornamelijk uit gesloten vragen. Twee vragen vormen hierop een uitzondering. Vraag 5 betreft de motivatie van de keuze voor een opleiding op een bepaald niveau (bv hbo/w.o.) en vraag 17 betreft tips om de studieloopbaanbegeleiding op het Heerbeeck College te verbeteren.

15 Wat betreft de keuze en formulering van de items: de meeste items in de enquête zijn gebaseerd op een bestaand onderzoek in de vo-spiegel.nl. Vospiegel.nl is een online instrument waarmee scholen zelf enquêtes kunnen maken, uitzetten en analyseren.. Het onderzoek waarvan gebruik is gemaakt is DSM: havo/vwo-uitstroommonitor van onderzoeksbureau Toppen. De overige items komen voort uit interviews met zes leerlingen uit vwo 6 over het studiekeuzeproces en de studieloopbaanbegeleiding. Een interviewleidraad voor deze gesprekken is gemaakt in samenwerking met Q. Kools (zie bijlage 2). 3.4 Data-analyse De gegevens zijn geanalyseerd met behulp van vo-spiegel.nl. Om antwoord te krijgen op de onderzoeksvragen is allereerst een basisrapport gemaakt waarin frequentieverdelingen en gemiddelde scores zijn opgenomen. Dit rapport geeft weer hoe de respondenten als groep over keuzeprocessen en studieloopbaanbegeleiding denken. Er zijn dus geen uitsplitsingen gemaakt naar kenmerken als geslacht, opleiding en dergelijke. De deelvragen behorend bij de eerste hoofdvraag betreffen echter specifieke kenmerken zoals geslacht, profiel en opleiding. Om de deelvragen adequaat te beantwoorden zijn de data uitgesplitst naar genoemde kenmerken.

16 4. Analyse en resultaten In deze paragraaf worden de belangrijkste onderzoeksresultaten weergegeven. Allereerst wordt antwoord gegeven op de eerste hoofdvraag. Vervolgens worden de onderzoeksresultaten verfijnd waardoor antwoord gegeven kan worden op de drie deelvragen. Deze paragraaf wordt besloten met het beantwoorden van de hoofdvragen 2 en Welke motieven spelen een rol bij de keuze van een vervolgopleiding bij eindexamenleerlingen (havo en vwo) op het Heerbeeck College? Uit tabel 3 blijkt dat leerlingen vooral kijken naar de inhoud van een opleiding. Ook vinden ze de aansluiting bij hun capaciteiten van belang, gevolgd door kansen op een baan en de beroepsperspectieven. Bij de keuze voor een vervolgopleiding speelt het advies van ouders en de reisafstand een minder belangrijke rol. Tabel 3. Motieven keuze vervolgopleiding Schaal Respondenten 145 5p: onbelangrijk belang-rijk Keuze Aantal Gem. Std. Een opleiding is inhoudelijk interessant ,3 1,2 Een opleiding sluit aan bij mijn capaciteiten ,1 1,0 Een opleiding biedt veel kansen op een baan ,8 1,1 Een opleiding biedt brede beroepsmogelijkheden ,7 1,0 Een opleiding staat goed bekend ,2 1,0 Vrienden/bekenden adviseren een opleiding ,7 0,9 H. Mijn ouders/verzorgers adviseren een opleiding ,6 1,0 Een opleiding is dicht bij huis te volgen 144 2,5 1, Op grond van welke motieven kiezen vwo-leerlingen voor een HBO- of WO-opleiding? Op de vraag wat leerlingen volgend schooljaar gaan doen, antwoorden havo- en vwo-leerlingen het volgende: Tabel 4. Keuze vervolgactiviteiten (absolute aantallen) percentage havo vwo wo hbo mbo vwo werken reizen weet niet

17 havo vwo universiteit 0 48 hbo mbo 4 0 vwo 1 8 werken 1 2 reizen 0 1 weet niet 3 5 Totaal percentages) Figuur 3. Keuze vervolgopleidingen ( Uit de antwoorden op de (open) vraag waarom ze een opleiding van een bepaald niveau willen volgen, blijkt dat het voor vwo-leerlingen van belang is dat de opleiding aansluit bij hun capaciteiten. Leerlingen die naar het w.o. willen, vinden het over het algemeen zonde van hun capaciteiten om een lager niveau te kiezen. Een enkeling noemt specifieke kenmerken van de opleiding die bij hem/haar past (bv. theoretisch is iets voor mij). Vwo-leerlingen die voor een hbo-opleiding kiezen, doen dit over het algemeen vanwege twee redenen: de opleiding wordt alleen op het hbo aangeboden (bv pabo, musicalacademie) en het hbo heeft bepaalde kenmerken die beter bij hem/haar past (bv praktijkgericht onderwijs) Op grond van welke motieven kiezen meisjes voor een WO-opleiding? Van de vrouwelijke vwo-respondenten wil 67% een universitaire opleiding gaan volgen, 16% wil naar het hbo en 16% valt in de categorie overig. Tabel 5 en grafiek 4 geven deze uitkomsten weer. Tabel 5. Keuze meisjes vwo A B C D E F G Respondenten 43 A. een universitaire opleiding volgen 29 67% B. een hbo-opleiding volgen 7 16% C. een mbo-opleiding volgen 0 0%

18 D. naar het vwo 4 9% E. werken. GA VERDER MET VRAAG 9 0 0% F. reizen. GA VERDER MET VRAAG 9 0 0% G. Ik weet nog niet wat ik ga doen. GA VERDER MET VRAAG 9 3 7% Figuur 4. Keuze meisjes vwo (percentages) Op de vraag naar de motivatie van hun keuze voor een opleiding van een bepaald niveau vormen de meisjes als groep geen uitzondering: meisjes die een w.o.-opleiding kiezen, doen dit voornamelijk omdat die opleiding aansluit bij hun capaciteiten en soms ook bij hun beroepskeuze (bv Ik wil advocate worden en daar heb je universiteit voor nodig). Ook geven een paar leerlingen aan dat een theoretische opleiding goed bij hen past. Meisjes die naar het hbo willen, geven als reden hiervoor dat de opleiding die ze willen volgen alleen op hbo-niveau is, één leerlinge antwoordt dat een universitaire opleiding niet bij haar past Op grond van welke motieven kiezen leerlingen voor een studierichting die zich richt op de wetenschap van de techniek en technologie? Voordat wordt ingegaan op de motieven voor de keuze van een studierichting, wordt nagegaan welke studierichting leerlingen met een exact profiel willen volgen. Tabel 6 geeft deze gegevens weer, gesplitst naar geslacht. Van de 72 leerlingen met een exact profiel (n&g en n&t) hebben 68 leerlingen de vraag naar de studierichting van keuze beantwoord. 40 leerlingen van deze groep, dat wil zeggen 58,8%, kiest voor een bètageoriënteerde studierichting. Verder valt op dat beduidend meer jongens dan meisjes voor een studie in de natuurwetenschappen en techniek kiezen (20 vs 5). Voor gezondheidswetenschappen geldt het omgekeerde: maar 1 jongen kiest hiervoor terwijl 10 meisjes deze richting willen kiezen. Ook blijkt dat relatief veel jongens voor de categorie anders hebben gekozen. Zij geven daarbij studierichtingen aan die met name onder landbouw, natuurwetenschappen en techniek geschaard kunnen worden zoals autotechniek, veehouderij, kunstmatige intelligentie, biomedische technologie, land- en waterbeheer en bouwkunde. Ook worden sport, forensisch onderzoek en Industrial design genoemd. Tabel 6. Keuze vervolgopleiding (absolute aantallen) jongens meisjes Totaal exact exact landbouw 2 2 4

19 natuurwetenschappen techniek gezondheidszorg economie recht en openbare orde gedrag en maatschappij taal en cultuur anders totaal Wat betreft de studiekeuzemotieven: tabel 7 geeft deze weer voor de groep leerlingen met een exact profiel waarbij er een uitsplitsing is gemaakt naar geslacht. Geconcludeerd kan worden dat voor zowel jongens als meisjes de inhoud van een opleiding en de aansluiting bij de eigen capaciteiten belangrijke motieven voor de studiekeuze zijn. Ook brede beroepsmogelijkheden en arbeidsmarktperspectieven worden als redelijk belangrijk ervaren. De reisafstand en het advies van de ouders en/of vrienden spelen een minder belangrijke rol. De scores van jongens en meisjes vergeleken, blijkt dat voor de meeste items de scores dicht bij elkaar liggen. Uitzondering hierop vormt het item dat een opleiding moet aansluiten bij de eigen capaciteiten. Voor meisjes is dit klaarblijkelijk belangrijker dan voor jongens en de lagere standaarddeviatie duidt er bovendien op dat de onderlinge verschillen minder groot zijn. Tabel 7. Studiekeuzemotieven en geslacht Geslachtl jongens Respondenten meisjes Keuze Gem. Std. Gem. Std. Een opleiding is inhoudelijk interessant. 4,1 1,4 4,4 1,1 Een opleiding sluit aan bij mijn capaciteiten. 3,8 1,2 4,3 0,7 Een opleiding biedt brede beroepsmogelijkheden. Een opleiding biedt veel kansen op een baan. 3,5 1,1 3,5 0,9 3,5 1,2 3,8 0,9 Een opleiding is dicht bij huis te volgen. 2,7 1,1 2,4 1,3 Een opleiding staat goed bekend. 3,0 1,1 3,2 0,8 Vrienden/bekenden adviseren een opleiding. 2,7 1,1 2,6 0,9 Mijn ouders/verzorgers adviseren een opleiding. 2,6 1,0 2,7 1,1 4.2 Welke van de gevonden motieven zijn door school te beïnvloeden? Rekening houdend met het belangrijkste studiekeuzemotief (inhoud van de opleiding) kan de school naar onze mening het studiekeuzeproces (gunstig) beïnvloeden door het geven van adequate voorlichting. Hierbij valt te denken aan voorlichting over: - de inhoud van de opleiding

20 - het beroepsperspectief - de beroepsmogelijkheden die een opleiding biedt Bij deze voorlichting kunnen vervolgopleidingen en het decanaat een rol spelen. Ook kunnen organisaties als het VHTO uitgenodigd worden om meisjes te laten zien dat een exacte opleiding ook voor hen is weggelegd. Een belangrijk motief om een opleiding te kiezen vormt daarnaast de perceptie van leerlingen over de aansluiting tussen de opleiding en de eigen capaciteiten. Leerlingen moeten dus goed zicht hebben op wie ze zijn en wat ze kunnen. Dit zou verbeterd kunnen worden door het invoeren van een loopbaanportfolio die leerlingen vanaf de derde klas moeten bijhouden. Daarbij zijn (loopbaan)gesprekken tussen decaan en/of mentor en de leerling essentieel. 4.3 Hoe ervaren eindexamenleerlingen (havo en vwo) van het Heerbeeck College de door hen geraadpleegde bronnen? Wat betreft de activiteiten die leerlingen kunnen ondernemen om hun studiekeuze te bepalen, geeft 75% van de 144 respondenten aan open dagen te hebben bezocht. De top drie van activiteiten wordt verder gevormd door het bekijken van websites van opleidingen (69%) en meeloopdagen (62%). Op de laatste plaats staat het bezoeken van bedrijven (7%). Leerlingen geven aan het meest gehad te hebben aan meeloopdagen (38%) en open dagen (27%). Een lage score krijgen het profielwerkstuk (9%), de studiebeurs/informatiemarkt (2%) en het bezoek van bedrijven (0%). NB: leerlingen konden bij de betreffende vragen in de enquête (vraag 12 en 13) meerdere antwoorden aankruisen. Figuur 5. Geraadpleegde Informatiebronnen bezoek bedrijven anders stage profielwerkstuk studiebeurs/infomarkt meeloopdagen websites opleidingen open dagen

21 Verder is leerlingen gevraagd wie hun gesprekspartners waren bij het maken van hun studiekeuze. Uit figuur 6 blijkt dat ouders de belangrijkste gesprekspartners voor leerlingen te zijn (89%) gevolgd door vrienden en kennissen (69%). De decaan wordt door 34% van de leerlingen genoemd en staat daarmee op de derde plaats. Ook bij deze vraag konden leerlingen meerdere antwoorden aankruisen. Figuur 6. Gesprekspartners oud-leerlingen HBC anders andere docenten mentor broers/zussen iemand vervolgopleiding decaan vrienden/kennissen ouders/verzorgers Leerlingen is tevens gevraagd aan wie ze het meest gehad hebben bij het maken van een keuze. Leerlingen geven aan dat in hun ogen de meest waardevolle gesprekspartners de ouders/verzorgers zijn (37%). Daarna volgen de categorieën anders (25%) en iemand van je vervolgopleiding (19%). Uit een nadere analyse van de categorie anders blijkt dat leerlingen hier vooral zichzelf belangrijk voor de keuze achten: 26 van de 36 respondenten geven aan het meest aan zichzelf gehad te hebben. Verder worden onder andere centrum leerling begeleiding, fontys voorlichting, open dagen en iemand van het toekomstige beroep (makelaar) genoemd.

22 Figuur 7. Waarde gesprekspartners oud-leerlingen HBC andere docenten broers/zussen mentor vrienden/kennissen decaan iemand vervolgopleiding anders ouders/verzorgers Hoe ervaren eindexamenleerlingen (havo en vwo) de studieloopbaanbegeleiding op het Heerbeeck College? In de enquête is leerlingen gevraagd hoe moeilijk zij het maken van een keuze (welk beroep, welke opleiding, wat kan ik, wil ik) vinden. De gemiddelde score voor deze items ligt is 3,0. Dat betekent dat leerlingen gemiddeld neutraal tegenover het maken van keuzes staan. In Tabel 8 staan de scores vermeld, waarbij er ook een uitsplitsing is gemaakt naar opleiding en geslacht. De scores van havo- en vwo-leerlingen liggen dicht bij elkaar. Het grootste verschil betreft het item Ik vind het moeilijk om te weten of een beroep bij me past. Vwoleerlingen vinden dit moeilijker dan havoleerlingen. Wat betreft het verschil tussen jongens en meisjes: meisjes vinden het moeilijker dan jongens om goed te weten wat ze willen en kunnen. Tabel 8. Maken van een keuze havo vwo meisje jongen totaal Aantal lln Item Ik vind het moeilijk om een opleiding te vinden die bij me past. 2,8 3,1 3,1 2,8 3 Ik vind het moeilijk om te weten of een beroep bij me past. 3 3,4 3,4 3 3,2 Ik vind het moeilijk om goed te weten wat ik kan. 2,7 2,9 3,1 2,4 2,8 Ik vind het moeilijk om goed te weten wat ik wil. 3 2,9 3,3 2,5 2,9 Leerlingen is tevens gevraagd naar hun mening over de voorlichting en begeleiding door school bij het studiekeuzeproces. Uit de resultaten blijkt dat

23 leerlingen de voorlichting en begeleiding relatief laag waarderen (een gemiddelde score van 2,5 of minder). De verschillen in scores tussen havo en vwo zijn te verwaarlozen. Wat betreft het verschil tussen jongens en meisjes: jongens zijn iets negatiever dan meisjes over de geboden voorlichting en begeleiding (zie tabel 9). Tabel 9. Ervaring voorlichting/begeleiding school havo vwo meisje jongen totaal Aantal lln Item Goede voorlichting over vervolgopleidingen. 2,5 2,5 2,5 2,5 2,5 Goede begeleiding bij maken van keuze. 2,5 2,4 2,6 2,2 2,4 Goede voorlichting over manier van leren en werken in vervolgopleidingen 2,5 2,4 2,6 2,3 2,5 Aan leerlingen is ook gevraagd wat ze gemist hebben. Uit tabel 10 blijkt dat de hoogste score informatie over bepaalde beroepen betreft, gevolgd door informatie over bepaalde opleidingen. De scores voor de items liggen rond de drie en daarbij zijn er geen grote verschillen tussen havo- en vwo-leerlingen of tussen jongens en meisjes. Tabel 10. Leerlingen missen havo vwo meisje jongen totaal Aantal lln Algemene informatie over mogelijkheden na havo/vwo. 2,9 2,8 2,7 3 2,8 Informatie over bepaalde opleidingen. 3,3 3,4 3,3 3,4 3,3 Informatie over bepaalde scholen/universiteiten. 3,2 3,3 3,2 3,3 3,2 Informatie over de aansluiting. 3,1 3,3 3,1 3,3 3,2 Informatie over bepaalde beroepen. 3,3 3,5 3,3 3,5 3,4 Persoonlijk advies. 3,1 3,1 3,1 3 3,1 Tot slot is leerlingen gevraagd hoe de studiekeuzebegeleiding op het Heerbeeck College volgens hen verbeterd kon worden. Tabel 12 geeft een analyse weer van de respons op deze open vraag. Tabel 12. Tips leerlingen voor verbetering studiekeuzebegeleiding 30x geen tips meer persoonlijke begeleiding (bv individuele gesprekken, meer betrokken zijn bij een leerling, echt 23x samen met een leerlingen kijken wat het beste is.) meer voorlichting of informatie geven (bv meer beroepen toelichten, meer informatieavonden op 20x school) facilteren/organiseren (tijd voor voorlichting, meer tijd/facilitering voor decaan, betere communicatie 14x over open dagen, toegankelijker maken van decaan voor leerlingen) 10x betere studiekeuzebegeleiding 10x eerder beginnen, bv al bij profielkeuze 8x begeleiding bv in de vorm van gesprekken of voorlichting verplicht stellen voor leerlingen 8x mentor een rol geven

24

25 5. Conclusie en aanbevelingen 5.1 Conclusie 1. Welke motieven spelen een rol bij de keuze van een vervolgopleiding bij eindexamenleerlingen (havo en vwo) op het Heerbeeck College? Geconcludeerd kan worden dat voor eindexamenleerlingen havo en vwo van het Heerbeeck College de inhoudelijke interesse in de opleiding het belangrijkste keuzemotief vormt. Op de tweede en derde plaats staan respectievelijk aansluiting bij capaciteiten en werkgelegenheid- en beroepsperspectieven. Deze resultaten komen overeen met de conclusies wat betreft studiekeuzemotieven in de Studentenmonitor 2007 (zie p. 4). De leerlingen van het Heerbeeck College vormen dus geen uitzondering. Verreweg de meeste havisten (87%) kiezen voor een hbo-opleiding en 63% van de vwo ers kiest voor een universitaire opleiding. Deze keuze is veelal ingegeven door het idee dat het betreffende opleidingsniveau aansluit bij de eigen capaciteiten ( Het is zonde van mijn capaciteiten om een lager niveau te kiezen ). Daarbij is er geen verschil tussen meisjes en jongens en havo of vwo. Vwo-leerlingen die voor een hbo-opleiding kiezen, doen dit over het algemeen vanwege twee redenen: de opleiding wordt alleen op het hbo aangeboden of het hbo heeft bepaalde kenmerken die beter bij hen past. Van de respondenten met een exact profiel kiest 58,8% voor een bètageoriënteerde studierichting. Daarbij dient opgemerkt dat van de 29% die de categorie anders heeft aangevinkt, een deel toch bij de 58,8% gerekend kan worden. Veel van de gegeven antwoorden vallen immers onder de bètagerelateerde opleidingen. Jongens kiezen vaker voor een opleiding in de natuurwetenschappen of techniek en meisjes kiezen vaker voor de gezondheidszorg. Wat betreft de studiekeuzemotieven van deze groep respondenten: ook hier vormen de inhoud van de opleiding en de aansluiting bij capaciteiten de belangrijkste keuzemotieven. 2. Welke van de gevonden motieven zijn door school te beïnvloeden? 1. Opleidingen uitnodigen om informatie te geven op school voor zowel ouders als leerlingen waarbij inhoud, aansluiting en beroepsperspectief duidelijk aanwezig zijn. De keuze om de voorlichting ook te richten op de ouders vloeit voort uit gegevens van dit onderzoek maar ook andere onderzoeken waaruit blijkt dat ouders wat betreft de studiekeuze de belangrijkste gesprekspartner voor leerlingen vormen. Denk daarnaast ook aan het uitnodigen van organisaties als het VHTO. 2. Informatiebijeenkomsten aankondigen bij zowel ouders als leerlingen. Dit kan d.m.v. , informatiebulletins en nieuwsbrieven. 3. Leerlingen een (loopbaan)portfolio laten maken die al vroeg in de leerjaren start waarbij ze meer leren over zichzelf en hun capaciteiten beter kunnen inschatten.

26 4. De leerlingen vaker de decaan laten bezoeken. Hierbij moet wel gekeken worden of de school deze richting op wil gaan. Je neemt ze op deze manier immers wel aan het handje. Je zou er ook voor kunnen kiezen om de verantwoordelijkheid in eerste instantie bij de leerlingen te leggen. 3. Hoe ervaren eindexamenleerlingen (havo en vwo) van het Heerbeeck College de door hen geraadpleegde bronnen? De belangrijkste informatiebronnen voor leerlingen zijn: open dagen, websites van leerlingen en meeloopdagen: driekwart van de leerlingen oriënteert zich door het bezoeken van open dagen, 69% bekijkt websites van instellingen en 62% heeft zich opgegeven voor meeloopdagen. Leerlingen geven aan het meest gehad te hebben aan meeloopdagen en open dagen. Daarnaast is leerlingen gevraagd wie hun gesprekspartners waren bij het maken hun van studiekeuze. Uit de resultaten blijkt dat ouders de belangrijkste gesprekspartners zijn, gevolgd door vrienden en kennissen. In de ogen van leerlingen zijn ouders/verzorgers bovendien de meest waardevolle gesprekspartners. De mentor en de decaan worden in dit verband minder vaak genoemd. Ook uit het monitoronderzoek UP-leerlingenkeuze (2008) blijkt de belangrijke rol van de ouders: leerlingen uit 5 havo en 6 vwo praten verreweg het meeste met hun ouders over de keuze van een vervolgopleiding. 4. Hoe ervaren eindexamenleerlingen (havo en vwo) de studieloopbaanbegeleiding op het Heerbeeck College? De voorlichting en begeleiding door school wordt relatief laag gewaardeerd (een gem. score van 2,5 of minder). Leerlingen missen bijvoorbeeld informatie over bepaalde beroepen en opleidingen. Als tip ter verbetering voor de studiekeuzebegeleiding noemen leerlingen dan ook meer voorlichting en informatie en meer persoonlijke begeleiding. De verschillen in scores tussen havo en vwo zijn uiterst miniem. Wat betreft de verschillen tussen jongens en meisjes: jongens zijn iets negatiever dan meisjes over de geboden voorlichting en begeleiding. Meisjes vinden het overigens bij het maken van een keuze moeilijker dan jongens om goed te weten wat ze willen en kunnen: meisjes lijken onzekerder te zijn. 5.2 Aanbevelingen Op grond van dit onderzoek kunnen de volgende aanbevelingen aan het Heerbeeck College worden gegeven: 1. Meer publiciteit geven aan voorlichtingsbijeenkomsten om zo ook de ouders van leerlingen te bereiken. Hierbij kun je denken aan nieuwsbrieven, de krant, adressen van ouders. 2. Meer persoonlijke begeleiding bv in de vorm van frequente gesprekken tussen leerlingen en mentor en/of decaan. 3. De mentoren zeer goed op de hoogte brengen van de profielkeuze. 4. De decanen meer tijd geven om alle leerlingen te bereiken om zo ook de drempel lager te maken voor de leerlingen.

27 5. Het accent van de voorlichting over opleidingen leggen bij: i. de inhoud van de opleiding ii. het beroepsperspectief iii. de aansluiting tussen havo of vwo en hbo of wo. 6. Het invoeren van een portfolio. Door het werken aan een portfolio gericht op capaciteiten en interesses krijgt een leerlingen niet alleen zicht op zichzelf en zijn of haar groei, ook kan dit instrument behulpzaam zijn bij het voeren van studiekeuze-gesprekken tussen leerling en mentor/decaan.

28 6. Discussie 1. Wat betreft de antwoorden van leerlingen op de vragen die hun studiekeuze betreffen, is enige voorzichtigheid geboden. De enquête is eind april afgenomen. Veel leerlingen hebben dan een redelijk vastomlijnd idee over wat ze na hun eindexamen willen doen, maar leerlingen kunnen nog van gedachte veranderen. Pas in augustus/september is daadwerkelijk vast te stellen wat leerlingen hebben gekozen. Deze gegevens zouden in een vervolgonderzoek gebruikt kunnen worden. 2. Uit dit onderzoek blijkt dat ouders de belangrijkste gesprekspartner vormen voor leerlingen van het Heerbeeck College. Deze uitkomst komt overeen met andere onderzoeken naar studiekeuzemotieven. Dit resultaat lijkt tegenstrijdig met een ander resultaat uit het onderzoek, namelijk dat het advies van de ouders een minder belangrijk motief is bij het maken van een keuze. Wellicht spelen ouders in het voortraject een belangrijke rol en bij het maken van een echte keuze zijn motieven als inhoud van de opleiding en aansluiting bij capaciteiten het belangrijkst. 3. Tijdens de analyse van de resultaten is gebruik gemaakt van vo.spiegel.nl. Dit instrument heeft echter zijn beperkingen. Op zogenaamde schaalvragen is een frequentieverdeling niet mogelijk. Dit zou echter welkome aanvullende informatie zijn. Toch geven de weergegeven gemiddeldes en standaarddeviaties een goed beeld van de resultaten. Een kleine standaarddeviatie geeft bijvoorbeeld aan dat de onderlinge verschillen in mening niet zo groot zijn. 4. Een andere beperking van het gebruikte onderzoeksinstrument betreft de analyse van verschillen tussen groepen. Met de vospiegel is het helaas niet mogelijk om vast te stellen of bepaalde verschillen significant zijn. Als een verschil, bijvoorbeeld tussen jongens en meisjes significant is, en een verschil in gemiddelden dus niet berust op toeval, zou dat tot bepaalde beleidsaanbevelingen kunnen strekken. Wellicht kan in een eventueel vervolgonderzoek gebruik gemaakt worden van het statistische programma SPSS.

29 7. Literatuur Broek, A. van den et al. (2007). Studentenmonitor 2006: Studeren in Nederland: kernindicatoren, motieven bij masterkeuze, studievoortgang, studenttypen en de uitzonderlijk gemotiveerde student. Nijmegen: Researchned Nijmegen i.o.v. het ministerie van OCW. VHTO (2008). Meer inzicht in schoolloopbaankeuze van leerlingen m/v. Keuzes monitoren met UP-leerlingenkeuze. Binnengehaald op 27 maart 2008 van Vries, de R. (2006). De keuze voor een opleiding in het hoger onderwijs. In: Grip, A. de & P. Marey (red.) Technotopics. Essays over onderwijs en arbeidsmarkt voor bètatechnici. Den Haag: Platform Bèta Techniek. www. onderwijsinspectie.nl www. platformbetatechniek.nl

30 Bijlagen

31 Bijlage 1 Enquêtevragen [202284] Ben je een jongen of een meisje A. jongen B. meisje [202285] Welk schooltype doe je? A. Havo B. Vwo [202286] Welk profiel doe je? A. C&M B. E&M C. N&G D. N&T [202823] Wat ga je volgend schooljaar doen? A. een universitaire opleiding volgen B. een hbo-opleiding volgen C. een mbo-opleiding volgen D. naar het vwo E. werken. GA VERDER MET VRAAG 9 F. reizen. GA VERDER MET VRAAG 9 G. Ik weet nog niet wat ik ga doen. GA VERDER MET VRAAG 9 [202811] Waarom kies je voor een opleiding op dit niveau? [202809] Welke studierichting ga je volgend jaar doen? A. landbouw (bijv. voedingswetenschappen, milieukunde, biologie) B. natuur (bijv. wiskunde, natuurkunde) C. techniek (bijv. elektrotechniek, informatica) D. gezondheidszorg (bijv. verpleging, tandheelkunde) E. economie (bijv. bedrijfskunde, bestuurskunde, economie) F. recht en openbare orde (bijv. politieacademie, strafrecht) G. gedrag en maatschappij (bijv. psychologie, jeugdzorg, lerarenopleidingen) H. taal en cultuur (bijv. communicatiewetenschappen, journalistiek, Frans) I. anders, namelijk [202306] Sluit de opleiding die je wilt gaan doen aan bij het profiel dat je nu doet? 8. [202819]

32 Waarom kies je voor een opleiding die niet past bij jouw profiel?(je mag meerdere antwoorden aankruisen) A. Een opleiding in een andere richting lijkt me leuker. B. Ik kies voor een ander beroep dan ik eerst dacht. C. Ik was op de havo/vwo niet toegelaten tot het profiel van mijn keuze. D. Ik vind de vakken van mijn profiel te moeilijk. E. Omdat er in een andere richting meer werk te vinden is. F. anders, namelijk [202822] In welke mate spelen de onderstaande motieven een rol bij jouw keuze voor een vervolgopleiding? A. Een opleiding is inhoudelijk interessant. B. Een opleiding sluit aan bij mijn capaciteiten. C. Een opleiding biedt brede beroepsmogelijkheden. D. Een opleiding biedt veel kansen op een baan. E. Een opleiding is dicht bij huis te volgen. F. Een opleiding staat goed bekend. G. Vrienden/bekenden adviseren een opleiding. H. Mijn ouders/verzorgers adviseren een opleiding. [202825] Met wie heb je overlegd wat je na school wilt gaan doen? (Je mag meerdere antwoorden aankruisen) A. de decaan B. je mentor C. andere docent(en) D. iemand van je vervolgopleiding E. ouders/verzorgers F. vrienden/kennissen G. broers/zussen H. oud-leerlingen van het Heerbeeck College I. anders, namelijk [202828] Aan wie heb je het meeste gehad bij het maken van een keuze? (1 antwoord mogelijk) A. de decaan B. je mentor C. andere docent(en) D. iemand van je vervolgopleiding E. ouders/verzorgers F. vrienden/kennissen G. broers/zussen H. oud-leerlingen van het Heerbeeck College I. anders, namelijk 12. [202829]

33 Wat heb je gedaan om te bepalen wat je wilt gaan doen? (Je mag meerdere antwoorden aankruisen) A. meeloop-of orientatiedagen bezocht B. studiebeurs/informatiemarkt bezocht C. open dagen bezocht D. websites van opleidingen bekeken E. bedrijven bezocht F. profielwerkstuk G. stage lopen H. anders, namelijk [202831] Waar heb je het meeste aan gehad voor het maken van een keuze? (1 antwoord mogelijk) A. meeloop- of orientatiedagen B. studiebeurs/informatiemarkt C. open dagen D. websites van opleidingen E. bezoek bedrijven F. profielwerkstuk G. stage H. anders, namelijk [202833] Geef aan in hoeverre je het eens bent met de volgende uitspraken A. Ik vind het moeilijk om een opleiding te vinden die bij me past. B. Ik vind het moeilijk om te weten of een beroep bij me past. C. Ik vind het moeilijk om goed te weten wat ik kan. D. Ik vind het moeilijk om goed te weten wat ik wil. [202835] Geef aan in hoeverre je het eens bent met de volgende uitspraken. A. Ik ben op deze school goed voorgelicht over de vervolgmogelijkheden van mijn huidige opleiding. B. Ik ben op deze school goed begeleid bij het maken van een keuze voor een vervolgopleiding. C. Ik ben op deze school goed voorgelicht over de manier van leren en werken in het mbo, hbo en universiteit [202837] Geef aan in hoeverre je het eens bent met de volgende uitspraken. Bij de studiekeuzebegeleiding heb ik... A. algemene informatie over mogelijkheden na havo/vwo gemist. B. informatie over bepaalde opleidingen gemist. C. informatie over bepaalde scholen/universiteiten gemist. D. informatie over de aansluiting van je huidige opleiding op vervolgopleidingen gemist. E. informatie over bepaalde beroepen gemist. F. persoonlijk advies gemist. [202838] Heb je nog tips voor het Heerbeeck College om de studiekeuzebegeleiding te verbeteren?

34 Bijlage 2. Interviewleidraad Leidraad interviews met leerlingen: Introductie: Uitleg onderzoek: We zijn benieuwd hoe leerlingen bezig zijn met wat ze na hun eindexamen gaan doen. We willen daar graag wat vragen over stellen. 1. Heb je al een idee wat je wilt gaan doen na je eindexamen? Zo ja, wat? Ken je mensen die deze studie doen? Ken je mensen die dit beroep uitoefenen? 2. Hoe oriënteer je je (heb je je georiënteerd) op wat er allemaal kan na je eindexamen? 3. Wanneer (in welke klas, welk moment) ben je daarmee begonnen en waarom? 4. Er zijn verschillende manieren om over je toekomst na te denken, zowel binnen als buiten school. Met wie heb je het er wel eens over wat je later wilt gaan doen? Met wie praat je daar het meest over?waarom met deze personen? 5. Heb je voorlichting van school gehad? Zo ja, wat voor voorlichting was dat? Heb je er wat aan gehad, waarom welniet? 6. Heb je wat gehad aan de stage(s) die je hebt gelopen? 7. Welke activiteiten op school of daarbuiten hebben je op een spoor gezet? (Bijvoorbeeld activiteiten bètawerkgroep) 8. Heb je het thuis wel eens over je toekomstplannen? Met wie? Heb je daar wat aan? (rol ouders, (oudere) broers/zussen) 9. Ben je naar voorlichtingsdagen van hogescholen en universiteiten geweest? Zo ja, welke en waarom? 10. Als je verder wilt gaan studeren, waar gaat dan je voorkeur naar uit, HBO of universiteit? Waarom? 11. Kun je opnoemen wat er voor jou bepalend is bij je keuze voor een vervolgopleiding? 12...