Protocol Hygiënebegeleiding basisscholen. Hygiëne en binnenmilieu

Transcriptie

1 Protocol Hygiënebegeleiding basisscholen Hygiëne en binnenmilieu

2

3 Voorwoord Waarom een onderzoek? De GGD Hart voor Brabant voert in opdracht van de gemeente controles uit op basisscholen op het gebied van hygiëne en binnenmilieu. Naar aanleiding van de bevindingen adviseert en begeleidt de GGD de school ter verbetering van de situatie. Dit vloeit voort uit de Wet Collectieve Preventie Volksgezondheid. De toestand van het schoolgebouw, het schoolplein en de directe schoolomgeving hebben invloed op de gezondheid van de leerlingen en hun schoolprestaties. Uit oogpunt van collectieve preventie is het van belang dat er aandacht wordt besteed aan het leef- en werkmilieu in en rondom de school. Bovendien hebben kinderen, die ingevolge de leerplichtwet de verplichting hebben naar school te gaan, recht op een gezond schoolmilieu. Wat is het doel van dit onderzoek? Het doel van dit onderzoek is om inzicht te krijgen in de kwaliteit van de hygiëne en het binnenmilieu op de basisschool. De hieruit voortvloeiende adviezen kunnen bijdragen aan het behouden of verbeteren van een gezond schoolmilieu. Waar is dit protocol op gebaseerd? In dit protocol staan de richtlijnen beschreven die de GGD Hart voor Brabant hanteert met betrekking tot hygiëne en binnenmilieu in scholen. Het aspect veiligheid wordt niet meegenomen in dit protocol omdat dit aspect in de verplicht gestelde Algemene School Verkenning uitgebreid aan de orde komt. De GGD Hart voor Brabant werkt samen met Consument en Veiligheid. Met behulp van de methode Veiligheid op de basisschool, werken aan een school zonder ongelukken kunt u zelf op een praktische en structurele wijze de fysieke veiligheid op uw school managen. Daarbij houdt u óók rekening met kinderen en hun gedrag. Een aantal bepalingen uit de Arbowet geldt immers ook voor leerlingen. Een bijkomend voordeel is dat u de meeste onderdelen van de methode kunt gebruiken voor het veiligheidsonderdeel van de verplichte ASV. De methode Veiligheid op de basisschool is gratis te bestellen bij Consument en Veiligheid, telefoon (020) , internet: Leeswijzer In dit protocol worden per ruimte de richtlijnen, met eventuele aanvullingen, beschreven. In een enkel geval wordt verwezen naar de bijlagen waarin nader op het onderwerp wordt ingegaan. 3

4

5 Inhoudsopgave VOORWOORD... 3 INHOUDSOPGAVE SCHOOLOMGEVING HYGIËNE BUITENMILIEU SCHOOLGEBOUW ALGEMEEN SCHOONMAAK AFVALBERGING BINNENMILIEU GANG EN GARDEROBE HYGIËNE BINNENMILIEU SANITAIR HYGIËNE BINNENMILIEU LESLOKALEN EN WERKRUIMTES HYGIËNE VENTILATIE BINNENMILIEU OVERBLIJVEN HYGIËNE BINNENMILIEU GYMNASTIEKLOKAAL HYGIËNE BINNENMILIEU GENEESMIDDELENVERSTREKKING EN MEDISCH HANDELEN GENEESMIDDELENVERSTREKKING OP VERZOEK MEDISCH HANDELEN HOE OM TE GAAN MET BLOED WONDJES EN BIJTEN

6 9 DIERPLAGEN WESPEN EN BIJEN TEKEN...25 LITERATUURLIJST NASLAG BIJLAGE 1: HYGIËNE ZANDBAKKEN BIJLAGE 2: PLANTEN EN BOMEN RONDOM DE SCHOOL BIJLAGE 3: LEGIONELLA BIJLAGE 4: SCHOONMAAKSCHEMA BIJLAGE 5: REINIGEN BIJLAGE 6: DESINFECTEREN BIJLAGE 7: HUISDIEREN EN ONGEDIERTE BIJLAGE 8: VENTILEREN BIJLAGE 9: SNELLE BEOORDELINGSLIJST VOOR VENTILATIE BIJLAGE 10: WARMTEPROTOCOL SCHOLEN BIJLAGE 11: VOORBEELD OVEREENKOMST GEBRUIK GENEESMIDDELEN BIJLAGE 12: VOORBEELD BEKWAAMHEIDSVERKLARING VOOR HET UITVOEREN VAN MEDISCHE HANDELINGEN

7 1 Schoolomgeving 1.1 Hygiëne Het schoolplein is vrij van zwerfvuil, papier en etensresten. Er liggen geen voorwerpen die voor de gezondheid van kinderen gevaar opleveren. Er zijn afvalbakken op het schoolplein geplaatst. De afvalbakken hebben bij voorkeur een deksel. Er zijn zoveel afvalbakken dat kinderen het afval goed kwijt kunnen. De zandbak wordt na gebruik afgedekt tegen Gezondheidsrisico s ten gevolge van het spelen bevuiling door dieren of voor gebruik in zandbakken liggen vooral op gebied van gecontroleerd. ongelukken (betonranden, glasscherven). Maar er zijn ook risico s van biologische aard zoals besmetting met Toxocara. Door contact met eitjes uit de ontlasting van honden en katten raakt men besmet. Meestal gaat de besmetting ongemerkt voorbij, soms treden er griepachtige verschijnselen op. De incubatietijd van de eitjes, alvorens deze infectieus, worden, is 1-3 weken. Vervolgens kunnen ze wel een jaar een besmettingsbron vormen. In plaats dat het zand jaarlijks wordt ververst is het veel belangrijker dat, in en rondom de zandbak preventieve maatregelen worden getroffen: Een net spannen of het zand voor gebruik controleren met behulp van een hark. Uitwerpselen of voor kinderen gevaarlijke materialen verwijderen. Zie bijlage I. De zandbak staat half in de schaduw en half in de zon en niet in een donkere hoek of vochtige plaats. Het buitenspeelgoed wordt niet binnen gebruikt (en andersom). In de zandbak wordt niet gegeten en gedronken. Met het oog op besmettingsgevaar en het aantrekken van insecten. De kinderen wassen de handen na het spelen in de zandbak. 7

8 1.2 Buitenmilieu Zorg in het bijzonder bij aanplanting of vervanging van de groenvoorziening op het schoolplein dat er géén giftige, stekelige of sterk allergeenvormende bomen of planten geplaatst worden. Er is geen overlast vanuit de omgeving als gevolg van geluid. Er is geen overlast vanuit de omgeving als gevolg van stank. Stank geeft hinder. In bijlage II is een beknopte lijst opgenomen met de voor de gezondheid schadelijke planten. Geluidsbronnen kunnen zijn bedrijven, weg-, rail- en luchtverkeer. Hinder treedt al op vanaf 42dB(A) gemeten buiten het schoolgebouw. Bij hogere geluidsniveaus kunnen prestaties van kinderen negatief beïnvloed worden. Ook kan concentratieverlies optreden waardoor meer fouten kunnen worden gemaakt. De luchtkwaliteit buiten vormt de basis voor de kwaliteit van de lucht binnen. Stankbronnen kunnen zijn bedrijven of verkeer. Stank wordt als hinderlijk ervaren en kan indirect gezondheidsklachten geven en kan zorgen voor een aangepast ventilatiegedrag.( Er wordt minder geventileerd). 8

9 2 Schoolgebouw algemeen 2.1 Schoonmaak Er is een op schrift gesteld schoonmaakprogramma. Voor het dweilen van de vloeren wordt gebruik gemaakt van een twee-emmersysteem. De schoonmaakmiddelen zitten in de originele verpakking. De schoonmaakmaterialen worden na gebruik machinaal gewassen (60 C) en droog opgeborgen in de werkkast. Er is een werkkast met uitstortgootsteen, voldoende verlichting en ventilatie. De werkkast is afgesloten. De werkkast en werkkar zijn visueel schoon. De oppervlakken die verontreinigd zijn met bloed, bloederige diarree of braaksel worden gedesinfecteerd. Vooraf aan desinfectie vindt altijd reiniging plaats. Het oppervlak wordt na desinfectie gedroogd aan de lucht. Oppervlakken kleiner dan 0.5 m2 worden met alcohol 70% gedesinfecteerd. Grotere oppervlakken worden met een chlooroplossing (chloortabletten) gedesinfecteerd. In het schoonmaakschema staat vermeld wat, wanneer, waarmee, hoe en hoe vaak materialen en oppervlakken schoongemaakt moeten worden (voorbeeld schoonmaakschema zie bijlage IV) Een logboek is een goed communicatiemiddel tussen de school en het schoonmaakpersoneel. Een emmer voor het schone water en een emmer voor het vuile water. Productinformatie en veiligheidsbladen zijn aanwezig. Vochtige doeken, dweilen/moppen en sopdoeken machinaal wassen op 60 C. Emmers na gebruik schoonspoelen met heet water en goed drogen. Kunststofborstels uitspoelen met heet water, uitslaan en ophangen. Bezems, stofwissers, trekkers e.d. van aanhangend vuil ontdoen en ophangen. Toiletborstel onder heet water afspoelen. Zie bijlage V Reinigen. Desinfectie is alleen afdoende, wanneer er voorafgaand goed gereinigd is. Een desinfectans moet strikt volgens voorschrift worden gebruikt. De juiste volgorde van handelingen, een juiste dosering, voldoende inwerktijd en goed naspoelen en drogen zijn bepalend voor de effectiviteit en veiligheid van het proces. Landelijk beleid is om niet te desinfecteren waar reiniging voldoende is. 9

10 Desinfecteer in bijzondere situaties op advies van de GGD 2.2 Afvalberging In iedere ruimte staat een afvalbak. De afvalbakken zijn voorzien van een afvalzak. De afvalbakken worden dagelijks geleegd (schone afvalzak) en wekelijks gereinigd. De afvalzakken worden gesloten en in kliko s of containers gedeponeerd. Het afval is niet bereikbaar voor ongedierte. De kliko s of containers staan op een koele plaats buiten het bereik van de kinderen. 2.3 Binnenmilieu Er wordt niet gerookt op school volgens de tabakswet. Er zijn geen klachten over het binnenmilieu van de school. De voor de gezondheid schadelijke bouwmaterialen zoals asbest, spaanplaat, loden leidingen etc zijn voor zover aanwezig in kaart gebracht. Niet hechtgebonden asbest is verwijderd. Voorkom beschadiging van het aanwezige asbest. Er mag alleen gerookt worden in: Werkkamers waarin geen andere personen komen dan de rokers. Speciale pauzeruimtes die door het schoolbestuur zijn aangewezen. Er hangt geen bedompte, muffe lucht. Ruimten zijn schoon. Dit is van belang bij eventuele calamiteiten en het bewerken van deze materialen. Deze informatie treft u aan in het bouwbestek, die u eventueel op kunt vragen bij de afdeling Bouw- en Woningtoezicht van de gemeente. Indien spaanplaat is aangebracht (bv een zelfgebouwd huisje binnen) dan geldt de vuistregel maximaal 3m² spaanplaat in relatie tot 4m³ binnenruimte. Blootstelling aan asbestvezels, hoge concentraties formaldehyde uit spaanplaat en lood via drinkwaterleidingen dient om gezondheidskundige redenen voorkomen te worden. 10

11 Er zijn geen vocht- of schimmelplekken op muren en plafonds of vochtminnende insecten (pissebedden, zilvervisjes) aanwezig. De verwarmingsinstallaties worden jaarlijks gecontroleerd. Het ventilatiesysteem wordt jaarlijks gereinigd. De temperatuur is per ruimte te regelen. Het kopieerapparaat en / of de printer staan in een goed geventileerde ruimte. Er is een raam te openen of er is een goed werkende mechanische ventilatie. De aanwezigheid van vocht- en schimmel is geassocieerd met de allergeenconcentratie in de lucht. In het bijzonder mensen met astma zijn hier gevoelig voor. Verwarmingsinstallaties zijn onder andere CV en geisers. Controle is van belang om een goede afvoer van verbrandingsgassen te garanderen. Bovendien is het van belang dat de verbranding schoon is om zo min mogelijk verkeerde verbrandingsgassen te verkrijgen. Dit is van belang om een voldoende afzuigcapaciteit van het ventilatiesysteem te garanderen en vervuiling van de filters tegen te gaan. Dit kan met behulp van een thermostaatknop op de verwarming. Tijdens het kopiëren en printen komt stof vrij. Bovendien stoten oudere apparaten ozon af. Ozon ontstaat door de lichtflits in printers en kopieerapparaten. De hoge energieontlading geeft een reactie van zuurstof tot ozon. Ozon kan met name bij reeds gevoelige personen oog-, neus- en keelirritatie geven en zorgen voor een verergering van luchtwegklachten. Bovendien geven kopieerapparaten en printers veel warmte en geluid af. 11

12 3 Gang en garderobe 3.1 Hygiëne Er is voor ieder kind een kapstokhaak beschikbaar. Er is een goede vocht- en vuilopvang. De gang en garderobe zijn visueel schoon. Natte jassen drogen sneller wanneer ze zo min mogelijk tegen elkaar hangen. Bovendien wordt de kans op besmetting met hoofdluizen verkleind. Indien er hoofdluis voorkomt dan zijn er luizencapes verkrijgbaar die over de jassen gehangen kunnen worden. Bij voorkeur een rubber mat buiten en een (droogloop) mat van minimaal 2.5 meter binnen. 3.2 Binnenmilieu Er zijn ventilatievoorzieningen in de gang aanwezig. Ramen zijn te openen of er is mechanische ventilatie aanwezig. De voorkeur gaat uit naar de mogelijkheid tot dwarsventilatie. Dwarsventilatie is het openzetten van tegenover elkaar gelegen ventilatieopeningen zoals ramen, brede spleten onder deuren of roosters. Ventilatievoorzieningen in de gang zijn noodzakelijk om de vervuilde lucht af te voeren afkomstig van bv natte jassen. 12

13 4 Sanitair 4.1 Hygiëne Er zijn afzonderlijke toiletten voor jongens en meisjes in de bovenbouw. Er zijn afzonderlijke toiletten voor de onder- en bovenbouw. Voor het personeel zijn afzonderlijke toiletten aanwezig. Bij iedere toiletgroep zijn handenwasgelegenheden aanwezig. De handenwasgelegenheden zijn voorzien van papieren handdoeken, afvalbakken en zeepdispensers. Het is raadzaam om elke groep een toilet toe te wijzen. Dit verhoogt de betrokkenheid om het netjes te houden en verkleint de kans dat via ontlasting overgedragen ziektes zich over de hele school verspreiden. Het is raadzaam om elke groep een of meerdere toiletten toe te wijzen, dit verhoogt de betrokkenheid om het netjes te houden en verkleint de kans dat via ontlasting overgedragen ziektes zich direct over de hele school verspreiden. Stukken zeep worden afgeraden omdat het vuil blijft hierop zitten en wordt overgedragen van het ene op het andere kind. Een stuk zeep valt makkelijk op de grond waardoor het vies wordt. Er zijn geen bekers voor gezamenlijk gebruik aanwezig bij de handenwasgelegenheid. De wanden zijn tot 150 cm boven de vloer afwasbaar. De vloeren in de toiletten en in de voorruimten zijn van waterdicht en gemakkelijk te reinigen materiaal. Er is een putje waarin het schrobwater makkelijk af kan vloeien. Textiele handdoeken worden ten sterkste ontraden. In het algemeen wassen kinderen hun handen onvoldoende, waardoor de handdoeken een bron van infectie vormen. Zelfs bij het dagelijks verschonen van handdoeken is dit niet voldoende hygiënisch. Door gezamenlijk van een beker te drinken is er kans op overdracht van krentenbaard en een koortslip. Het putje is voorzien van een stankafsluiter, die voortdurend gevuld is met water. Dit is om stank te voorkomen. 13

14 In de meisjestoilet van de bovenbouw zijn maandverband, wegwerpzakjes en verbandemmers aanwezig. De toiletten en toiletruimtes worden dagelijks gereinigd. Sanitair is te onderscheiden in schoon (wastafel, tegels) en vuil sanitair (binnenkant toiletpot, lage tegels naast toilet). Voor schoon en vuil sanitair aparte emmers en doekjes gebruiken (bijvoorbeeld met aparte kleuren). De toiletruimte is visueel schoon. Dagelijks reinigen: Toiletvloeren (nat dweilen). Vlekken van deuren en wanden verwijderen m.n. deurklinken en lichtknopjes. Nat reinigen van wasbakken, wand achter de wasbakken, spiegels, planchets, handdoekautomaten, toilet, toiletbril aan boven en onderkant, toilettrekkers en doorspoelknoppen. Scheiding van schone en vuile oppervlakken. Zie bijlage V reinigen. 4.2 Binnenmilieu Er is natuurlijke ventilatie (ramen die open kunnen of een ventilatiekanaal) of er is een goed werkende mechanische ventilatie. Ramen zijn open of mechanische ventilatie aanwezig. Ventilatieroosters zijn schoon. 14

15 5 Leslokalen en werkruimtes 5.1 Hygiëne De vloeren, wanden en plafonds in de lokalen zijn goed reinigbaar. Het schoolbord wordt nat afgenomen. Indien een borstel gebruikt wordt, dient deze dagelijks buiten te worden uitgeklopt. Stofvrijkrijt heeft in dat geval de voorkeur boven gewoon krijt. Schoonmaak van gordijnen, lamellen, luxaflex gebeurt jaarlijks. De wastafels in de klas (voor zover aanwezig) zijn bij voorkeur voorzien van papieren handdoeken en afvalbakken. Wanneer textiele handdoeken gebruikt worden, worden deze minimaal 1 keer per dag verschoond. De wastafels in de klas zijn voorzien van zeepdispensers of handzeep pompjes. Er zijn geen bekers voor gezamenlijk gebruik aanwezig bij de handenwasgelegenheid. Het speel / leermateriaal wordt minimaal twee keer per jaar gereinigd. Knuffels, verkleedkleren en dergelijke worden ten minste een keer per maand gewassen. Bij het voorkomen van hoofdluis in de klas vaker. Het zand in de zandtafel of binnenzandbak is schoon en wordt minimaal vier keer per jaar vernieuwd. De leslokalen en werkruimtes zijn visueel schoon. Ze zijn optisch schoon. Reiniging van vloeren, wanden en plafonds is opgenomen in het schoonmaakprogramma. Een borstel om het bord mee af te nemen bevat veel krijtstof. Krijtstof bevat allergene stoffen die met name bij kinderen met CARA klachten overgevoeligheid veroorzaken. Stukken zeep worden afgeraden omdat het vuil blijft hierop zitten en wordt overgedragen van het ene op het andere kind. Een stuk zeep valt makkelijk op de grond waardoor het vies wordt. Door gezamenlijk van een beker te drinken is er kans op overdracht van krentenbaard en een koortslip. Zie bijlage IV, schoonmaakschema. Knuffels, verkleedkleren e.d. bevatten veel huidschilfers. Huisstofmijt voedt zich met deze schilfers. Kinderen met CARA klachten kunnen overgevoelig reageren op huisstofmijt. Als er met water in de zandbak gespeeld wordt, blijft het zand nat. Warmte en vocht zijn ideale omstandigheden voor de groei van bacteriën. 15

16 5.2 Ventilatie Er zijn voldoende ventilatievoorzieningen en deze zijn schoon en worden niet belemmerd door bijvoorbeeld voorhangende gordijnen. Voor een goede natuurlijke ventilatie moeten meerdere ramen te openen zijn of er is dwarsventilatie mogelijk. Gedurende de gehele dag wordt er geventileerd (raam op kierstand en / of rooster open en / of mechanisch systeem aan). In de pauze s, voor en na schooltijd wordt gelucht door ramen en deuren wijd open te zetten. Er wordt goed geventileerd tijdens activiteiten als handenarbeid. Bij twijfel of er voldoende geventileerd kan worden is de snelle beoordelingsmethode voor ventilatie te gebruiken zie bijlage IX. Door ophoping van verontreinigde lucht kan een bedompte sfeer ontstaan in het lokaal. Dit kan leiden tot vermoeidheid, onoplettendheid, prikkelbaarheid en hoofdpijnklachten. De lucht is binnen minuten volledig ververst. Dit is met name van belang bij activiteiten waarbij stof of oplosmiddelen (lijm) vrijkomen. 5.3 Binnenmilieu De lokalen zijn aan de zonzijde voorzien van zonwering. Zoninstraling verhoogt de binnentemperatuur. Zonwering bij voorkeur aan de buitenzijde plaatsen. Er is daglichttoetreding Er is een gladde, goed te reinigen, vloer aanwezig. De temperatuur wordt in de zomer en in de winter als behaaglijk ervaren; er is geen sprake koudeval (afkomstig van ramen met enkel glas). Er zijn geen grote temperatuursverschillen in de ruimte. Maatregelen die tijdens dagen met extreme hitte kunnen worden uitgevoerd zijn te vinden in bijlage X. Daglicht is essentieel voor de gezondheid en het welbevinden van de mens. Een gladde vloer heeft de voorkeur met het oog op het verwijderen van stof en allergenen. De luchttemperatuur in leefruimtes dient rond de 20ºC te liggen. Grote temperatuurverschillen zorgen voor onbehaaglijkheidgevoelens en condensatie van vocht. Een vochtige ruimte vormt een goede levensconditie voor schimmels en huisstofmijt. 16

17 Er zijn geen vocht- en schimmelplekken of vochtminnende insecten (bijv pissebedden en zilvervisjes) aanwezig. De akoestiek is zodanig dat de gemiddelde nagalmtijd ten hoogste 1.0 seconden bedraagt. Deze norm komt uit het bouwbesluit. Er zijn geen klachten over te droge of te vochtige lucht. Er zijn geen planten die allergische reacties kunnen veroorzaken aanwezig. Alle apparatuur en andere factoren die warmte creëren, zijn uitgeschakeld of worden minimaal gebruikt. Alle ventilatieroosters staan open, de zonneschermen zijn naar beneden en er is sprake van dwarsventilatie. Sanitair wordt extra schoongemaakt. Er wordt extra vocht aan de kinderen en leerkrachten gegeven en er worden geen intensieve bewegingsactiviteiten gepland. De aanwezigheid van vocht- en schimmel is geassocieerd met de allergeenconcentratie in de lucht. In het bijzonder mensen met astma zijn hier gevoelig voor. Dit kan globaal getest worden met de handjeklap methode. Te droge lucht zorgt voor een overmatige verdamping van vocht, wat verschijnselen van uitdroging veroorzaakt zoals prikkelende ogen en een droge keel. Een te grote relatieve luchtvochtigheid in een ruimte kan als klam en drukkend worden ervaren. In Nederland zijn temperaturen boven de 28 C een uitzondering. Echter, wanneer deze temperaturen zich toch voordoen lopen vooral kinderen en ouderen een risico op het krijgen van hittegerelateerde aandoeningen. Een daarvan is warmte-uitputting, dat kan ontstaan door vochtverlies, zoutverlies of beide tegelijk. Kinderen vormen hierbij zowel vanuit fysiologisch als gedragsmatig oogpunt een risicogroep. Om deze reden is het wenselijk dat er maatregelen en / of acties afgesproken worden binnen de school of buitenschoolse opvang die ten tijde van dagen met extreme hitte uitgevoerd kunnen worden. Deze activiteiten kunnen worden samengevat in een zogenaamd warmteprotocol. Dit warmteprotocol treedt in werking indien de weersvoorspellingen uitgaan van temperaturen van 28 C of hoger. 17

18 6 Overblijven 6.1 Hygiëne Er is een handenwasgelegenheid voor de kinderen aanwezig. De tafels worden zo nodig voor het eten schoongemaakt. Na het eten worden de tafels opnieuw schoongemaakt. De overblijfruimte is makkelijk te reinigen. De overblijfruimte is visueel schoon. De temperatuur van de koelkast ligt tussen de 2 en 7 C. De koelkast is visueel schoon. Speel- en leermaterialen worden opgeruimd en eventuele verf-, klei- of andere vlekken worden van de tafels verwijderd. Er is bijvoorbeeld een gladde vloer aanwezig. Bij een temperatuur boven de 7 C vindt een snelle vermenigvuldiging van micro-organismen plaats. Voedingsmiddelen zijn hierdoor minder lang houdbaar en de kans op een voedselinfectie of vergiftiging wordt hierdoor vergroot. 6.2 Binnenmilieu Er zijn ventilatievoorzieningen aanwezig. De temperatuur is regelbaar. 18

19 7 Gymnastieklokaal 7.1 Hygiëne De vloer in het gymnastieklokaal is gemakkelijk te reinigen en geluiddempend. Vloeren in kleedruimtes zijn gemakkelijk schoon te houden. Toiletten zijn tot 150 cm boven de vloer betegeld en hebben een waterdichte vloer. Douches zijn tot 200 cm betegeld en hebben een waterdichte vloer. Er zijn geen verstopte putjes; putjes zijn afgeschermd. Kleedruimtes hebben een nat en een droog gedeelte. Er zijn voldoende kleedruimtes, voor jongens een meisjes gescheiden ruimtes. Er zijn toiletten aanwezig met handenwasgelegenheid, zeepdispensers en papieren handdoekjes. Er zijn voldoende wasbakken en douches in relatie tot het aantal kinderen dat hier gebruik van maakt. Na de gymlessen wordt door de leerlingen gedoucht. De ruimtes zijn visueel schoon. Er is geen stankoverlast van putjes. Wanneer geen douches aanwezig zijn worden ten minste de voeten gewassen. 7.2 Binnenmilieu Gedurende de gehele dag wordt geventileerd (raam op kierstand en / of rooster open en / of mechanisch systeem aan). In de pauze s wordt gelucht door ramen en deuren wijd open te zetten. Door ophoping van de verontreinigende lucht kan er een bedompte sfeer ontstaan in het gymnastieklokaal. Dit kan leiden tot vermoeidheid, onoplettendheid, prikkelbaarheid en hoofdpijnklachten. De lucht is dan in minuten volledig ververst. 19

20 Er zijn geen vocht- en schimmelplekken of vochtminnende insecten (bijv pissebedden en zilvervisjes) aanwezig. De aanwezigheid van vocht- en schimmel is geassocieerd met de allergeenconcentratie in de lucht. Speciaal mensen met astma zijn hier gevoelig voor. 20

21 8 Geneesmiddelenverstrekking en medisch handelen 8.1 Geneesmiddelenverstrekking op verzoek De ouders hebben schriftelijk toestemming gegeven voor het toedienen van medicijnen. Op een aftekenlijst wordt genoteerd wanneer het medicijn aan het kind is gegeven. De medicijnen staan op de naam van het kind en zitten in de originele verpakking. De uiterste gebruiksdatum wordt voor toediening gecontroleerd en de bijsluiter wordt voor toedienen gelezen. Er zijn afspraken gemaakt over wie en wanneer het middel toedient. De persoon die het medicijn toedient, is geïnstrueerd. Kinderen krijgen soms geneesmiddelen of andere middelen (zelfzorgmiddelen) voorgeschreven die zij een aantal malen per dag moeten gebruiken, dus ook gedurende de tijd dat zij op de basisschool of buitenschoolse opvang verblijven. Hierbij kan gedacht worden aan bijvoorbeeld pufjes voor astma, antibiotica, of zetpillen bij bijvoorbeeld toevallen. Er is een schriftelijke procedure aanwezig over hoe er gehandeld moet worden in geval van een calamiteit met een medicijn 8.2 Medisch handelen De ouders hebben schriftelijke toestemming gegeven voor het uitvoeren van medische handelingen. In uitzonderlijke gevallen zullen ouders aan de school vragen medische handelingen te verrichten, indien het kind dit zelf niet kan. Voorwaarde is dit na een gedegen instructie te laten verrichten. Te denken valt daarbij aan, het meten van de bloedsuikerspiegel bij suikerpatiënten door middel van een vingerprik. Normaal gesproken worden handelingen door de ouders uitgevoerd. 21

22 _ Laat ouders schriftelijk toestemming geven voor deze medische handelingen. Hiervoor kan het formulier Overeenkomst gebruik geneesmiddelen gebruikt worden ( zie bijlage XI). Ook kan het nodig zijn een Bekwaamheidsverklaring voor het uitvoeren van medische handelingen op te stellen (zie bijlage XII) De Wet Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg (Wet BIG) regelt wie wat mag doen in de gezondheidszorg. De Wet BIG is bedoeld voor beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg en geldt als zodanig niet voor personeel werkzaam in een basisschool. Dat neemt niet weg dat in deze wet aan aantal waarborgen worden afgegeven voor een goede uitoefening van de beroepspraktijk, aan de hand waarvan ook een aantal regels te geven zijn voor de basisscholen, als het gaat om in de Wet BIG genoemde medische handelingen. Bepaalde medische handelingen, de zogenoemde voorbehouden handelingen (zoals het geven van een injectie) mogen alleen door artsen worden verricht. Anderen dan artsen mogen medische handelingen alleen verrichten in opdracht van een arts. De betreffende arts moet zich er dan van vergewissen dat degene die niet bevoegd is, wel de bekwaamheid bezit om die handelingen te verrichten. Indien er geen bekwaam persoon op school aanwezig is kan er ook gedacht worden aan het inschakelen van de thuiszorg. Een school die niet kan bewijzen dat een docent voor een bepaalde handeling bekwaam is, wordt 22

23 aangeraden de medische handeling niet uit te voeren. Een docent die wel een bekwaamheidsverklaring heeft, maar zich niet bekwaam acht bijvoorbeeld omdat hij/zij deze handeling al een hele tijd niet heeft verricht zal deze handeling eveneens niet mogen uitvoeren. Bij het geven van injecties worden naalden gedeponeerd in een UN-gekeurde een naaldencontainer Verder zijn er nog eenvoudige handelingen. Hierbij gaat het om de huis-, tuin-, en keukenhandelingen zoals verzorgen van schaafwondjes en verwijderen van pleisters, het toedienen van medicijnen anders dan injecties. Dit zijn handelingen die in principe door het personeel uitgevoerd kunnen worden. 8.3 Hoe om te gaan met bloed Er worden wegwerphandschoenen gedragen bij contact met bloed, wondvocht of lichaamsvloeistoffen met bloed. Wat is het risico van bloed? In bloed kunnen virussen aanwezig zijn zoals het hepatitis B of C-virus of het HIV-virus. Besmetting van het kind met deze virussen vindt in den regel voor, tijdens of kort na de geboorte plaats. De meeste kinderen hebben geen klachten en vaak is niet eens bekend dat ze besmet zijn. Via bloedbloedcontact kunnen de virussen op anderen worden overgedragen. Bij bloedbloedcontact komt het bloed van de ene persoon direct in contact met het bloed van een andere persoon. Dit is bijvoorbeeld het geval als iemand zich prikt aan een gebruikte injectienaald. De kans op besmetting 23

24 Gemorst bloed wordt met een papieren tissue verwijderd en de ondergrond wordt gereinigd met water en schoonmaakmiddel. Het oppervlak wordt gedroogd en gedesinfecteerd met alcohol 70%. is klein en besmetting vindt niet plaats als de huid intact is. Het hepatitis B en C-virus en het HIV-virus zijn niet overdraagbaar via normaal sociaal contact. 8.4 Wondjes en bijten Wat te doen als er toch bloedcontact is geweest? Laat het wondje goed doorbloeden; Desinfecteer vervolgens met een wonddesinfectiemiddel, bijv. betadine-jodium of alcohol 70-80%; Dek het wondje af met een waterafstotende pleister; Spoel bij verwonding van de slijmvliezen direct goed uit met water; Was de handen met water en zeep. Bij een besmettingsincident wordt direct contact opgenomen met de Arboarts, huisarts of plaatselijke GGD 24

25 9 Dierplagen 9.1 Wespen en bijen Ter voorkoming vabn een bij- of wespensteek eten en drinkende kinderen in de zomer niet buiten. Indien een kind door een wesp/bij is gestoken wordt de angel direct verwijderd. Het gif wordt met een speciaal spuitje eruit gezogen en het wondje wordt met ijsblokjes gekoeld. Soms treedt er na een wespen- of bijensteek een heftige, allergische reactie op (ernstige benauwdheid, verwardheid en/of bewusteloosheid). Wees hier alert op en waarschuw in dat geval een arts of ambulance. 9.2 Teken Voorkom tekenbeten door bij natuurwandelingen beschermende kleding te dragen (dichte schoenen, sokken, een lange broek en een shirt met lange mouwen).. Teken kunnen besmet zijn met ziekteverwekkende bacteriën en virussen. In Nederland zijn dit met name bacteriën die de ziekte van Lyme veroorzaken. Teken leven in bossen, in struiken en in hoog gras. Ze laten zich vallen op de huid van passerende mensen of dieren. Daar bijten ze zich vast en zuigen bloed op waar ze van leven. Bij het opzuigen van het bloed kunnen bacteriën worden overgebracht. Verwijder met behulp van een tekenpincet zo snel mogelijk de teek als die toch op de huid van een kind gevonden wordt. 25

26 Desinfecteer daarna het wondje. Neem de tekenpincet ook mee bij het schoolkamp 26

27 Literatuurlijst ASV-controlelijst, versie primair onderwijs. Stichting Vervangingsfonds en Bedrijfsgezondheidszorg voor het onderwijs. C.G.L. van Deursen, D.J. van Putten, J.G. Simons NIA TNO Checklist BiMi Kindercentra GGD Groningen Groningen, conceptversie april 2002 Handboek Binnenmilieu GGD Oostelijk Zuid-Limburg Heerlen, versie september 2000 Hygiëne en veiligheid, handleiding begeleiding van basisscholen en scholen voor speciaal onderwijs. Landelijk overleg Coördinerend Verpleegkundigen Jeugdgezondheidszorg. Januari 1995 Informatiemap infectieziekten en hygiëne voor basisscholen Landelijke Coördinatiestructuur Infectieziektebestrijding Postbus 85300, 3508 AH Utrecht, tel: , fax: internet: Versie december 2001 Protocol Hygiënebegeleiding kindercentra, hygiëne, veiligheid en binnenmilieu GGD Hart voor Brabant, Bureau Technische Hygienezorg. s-hertogenbosch, versie maart

28 Naslag Veiligheid op de basisschool, werken aan een school zonder ongelukken Consument en Veiligheid Postbus 75169, 1070 AD Amsterdam, tel: Internet: Versie juli 2001 Een kind met astma in de basisschool (folder), informatie en praktische tips voor de basisschool. te bestellen bij het astmafonds, Tel: en via de website: Website van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen / schoonmaak Website van de Vereniging Schoonmaak Research, kennisinstituut en onafhankelijk platform voor professionele schoonmaak. 28

29 Bijlage 1: Hygiëne zandbakken Binnenzandbakken Bij binnenzandbakken kan er sprake zijn van een grote zandbak of een tafelzandbak. In een grote zandbak wordt door de kinderen gespeeld en gekropen. Het zand gaat in de kleren zitten en wordt zo door de hele ruimte verspreid zowel op de grond als op de tafels. Een tafelzandbak, waar de kinderen zelf niet in kunnen, heeft binnen de voorkeur. Bij gebruik van een zandtafel of zandbak zijn onderstaande punten van belang: Een zandtafel/-bak in de hoek van de speelruimte of in een aparte ruimte zal ervoor zorgen dat het zand niet onnodig verspreid wordt. Vernieuw het zand in de zandtafel/-bak minimaal viermaal per jaar. Als er met water in de zandbak wordt gespeeld, blijft het zand nat. Bij een gemiddelde binnentemperatuur kan gemakkelijk bacteriegroei optreden. Het zand moet dan vaker vernieuwd worden. Voorkom stofvorming doordat het zand te droog wordt. Bevochtig dan het zand een beetje. Houdt de omgeving van de zandbak / zandtafel goed schoon. Laat de kinderen niet eten en drinken bij de zandtafel/-bak. Laat de kinderen na het spelen aan de zandtafel de handen wassen. Indien er niet met water gespeeld wordt en eventuele zichtbare verontreiniging direct verwijderd wordt, kan het vernieuwen van het zand in een tafelzandbak en grote zandbak beperkt worden tot eenmaal per jaar. Buitenzandbakken Bij een zandbak buiten zijn onderstaande punten van belang: De zandbak moet op een rustige plaats liggen. Bij voorkeur half in de schaduw en half in de zon. Plaats een zandbak nooit in een donkere hoek of op een vochtige plaats. Het zand blijft dan vochtig waardoor de kinderen er niet in kunnen spelen en er meer groei van microorganismen is. Zorg dat de zandbak afgeschermd kan worden met een fijnmazig net of gaas om te voorkomen dat honden en katten het zand bevuilen met uitwerpselen (Contact met uitwerpselen kan tot een infectie met spoelwormen leiden). Het net moet strak gespannen zijn zodat het niet op het zand ligt. Let erop dat de haken waar het net aan vastzit op een zodanige plaats zitten dat de kinderen zich er niet aan kunnen bezeren. Naast vervuiling door honden- en kattenpoep dient ook vervuiling met voor kinderen gevaarlijke materialen zoals glas en sigarettenpeuken voorkomen te worden. Zon, regen en wind zorgen voor een natuurlijke reiniging van het zand. Bij voorkeur de zandbak niet afdekken met een plank of deksel omdat het zand hierdoor erg vochtig blijft en er schimmelvorming kan ontstaan. Gebeurt dit toch, zorg dan voor kieren of gaten in het deksel ten behoeve van ventilatie. Indien de zandbak niet kan worden afgeschermd (bv vanwege vandalisme) moet het zand dagelijks voor gebruik gecontroleerd worden. Aangetroffen verontreinigingen moeten verwijderd worden. Bij veelvuldige 29

30 verontreiniging met name door honden- en kattenpoep overwegen om de zandbak te verwijderen. Gebruik apart speelgoed voor de buitenzandbak. Laat speelgoed niet in de zandbak liggen, maar berg het na het spelen op in de buitenberging. Maak het speelgoed regelmatig schoon, bijvoorbeeld voor de grote vakantie en aan het einde van het zandbakseizoen. Laat de kinderen niet eten en drinken in de zandbak. Laat de kinderen na het spelen in de zandbak de kleding uitkloppen en handen wassen. 30

31 Bijlage 2: Planten en bomen rondom de school Planten en bomen kunnen veel gezelligheid geven doordat ze bijvoorbeeld mooi van kleur zijn of lekker ruiken. Echter, planten en bomen kunnen ook giftig zijn voor de mens of allergenen produceren waar mensen allergisch op kunnen reageren. Veel planten zijn giftig, maar doordat ze er niet aantrekkelijk uitzien om op te eten, zijn er maar weinig gevallen van vergiftigingen door planten bekend. Maar planten met bijvoorbeeld besjes hebben op kinderen weldegelijk een grote aantrekkingskracht. Stichting Consument en Veiligheid heeft een uitgebreide lijst samengesteld waarin binnen- en buitenplanten zijn opgenomen die giftig kunnen zijn. In deze bijlage is een handzame toetslijst opgesteld van de giftige (en aantrekkelijke), gevaarlijke en gemakkelijk hooikoorts veroorzakende bomen en planten, die vaak vóórkomen. Giftige planten: - Aronskelk - Hulst - Kamperfoelie - Klimop - Lelietjes-van-dalen - Liguster - Lijsterbes - Maretak - Vlier - Wolfkers - Taxus Planten die fotodermatitis (huiduitslag onder invloed van licht) kunnen veroorzaken: - Reuzenberenklauw Planten met stekels: - Artisjok - Hulst - Kruisbes - Vederdistel Bomen die hooikoorts en astma kunnen opwekken: - Berk - Cipres - Els - Hazelaar - Plataan 31

32 Grassen die hooikoorts en astma kunnen opwekken: - Pampasgras - Rietgras - Blauw schapegras - Vedergras - Sierhaver Onkruiden die hooikoorts en astma kunnen opwekken: - Brandnetel - Bijvoet - Weegbree - Zuring 32

33 Bijlage 3: Legionella Wat is Legionella? Legionella s zijn bacteriën die alleen groeien in aanwezigheid van zuurstof. Ze komen wijd verbreid voor in de grond, oppervlaktewater maar ook in drinkwater. Dit is geen enkel probleem mits de bacterie geen kans krijgt zich te vermenigvuldigen. Onderstaande factoren bevorderen de groei van legionellabacteriën in het leidingwatersysteem: Watertemperatuur tussen 25 en 45 C Stilstaand water of slechte circulatie van het water Voedingsstoffen (vervuiling) die zich ophoopt in het leidingnet. Als water, waarin grote aantallen legionellabacteriën voorkomen, wordt verneveld en wordt ingeademd (zoals bijvoorbeeld onder de douche) kan dit tot ernstige longontsteking leiden. Waar moet een school rekening mee houden? De eigenaar van het gebouw waarin een school gehuisvest is, dient na te gaan of er in het leidingwatersysteem factoren aanwezig zijn die de groei van legionellabacteriën bevorderen. Indien aërosolvormende eenheden aanwezig zijn, zoals bijvoorbeeld een douche of een buitenkraan waarop een tuinslang wordt aangesloten, dient een risicoanalyse te worden uitgevoerd door een ter zake deskundige. Waar nodig worden installatieaanpassingen voorgesteld en worden beheersmaatregelen gedefinieerd teneinde tot een legionellaveilige installatie te komen. Indien geen aërosolvormende eenheden aanwezig zijn, is een beheersplan niet nodig. Wel moet worden vastgelegd dat er geen aërosolvormende eenheden aanwezig zijn. Wanneer kranen zich binnen het bereik van kinderen bevinden, mag de temperatuur van het water nooit hoger zijn dan 40 C. Dit kan o.a. worden gerealiseerd met behulp van een thermostaatkraan. 33

34 Bijlage 4: Schoonmaakschema Wat Methode Extra opmerkingen Anders Maandelijks Wekelijks Dagelijks Algemeen Vloeren (gladde) X Droog en nat schoonmaken Stofwissen en dweilen Vloeren (tapijt) X Stofzuigen Wanden tot 120 X Nat schoonmaken cm = kinderhoogte Wanden boven 4x per Nat schoonmaken / 120 cm jaar stofdraden verwijderen Plafond 4x per Stofdraden verwijderen jaar Deuren X Nat schoonmaken Denk aan deurklinken en lichtknopjes Ramen 4x per Nat schoonmaken jaar Radiatoren/ 4x per Stofzuigen en nat randen / richels jaar schoonmaken Vensterbank X Nat schoonmaken Ventilatieroosters 4x per Nat schoonmaken en afzuigkappen jaar Aircosystemen Van een centraal met ventilatiesys-teem moet de waterreservoir filter een keer in de zoveel tijd vervangen worden (zie hiervoor de gebruiksaanwijzing apparaat). Gordijnen 2x per Wassen jaar Lamellen / 2x per Nat schoonmaken Afhankelijk van jaloezieën jaar type 34

35 Wat Methode Extra opmerkingen Anders Maandelijks Wekelijks Dagelijks Telefoon X Nat schoonmaken Afvalbakken X Nat schoonmaken Dagelijks legen Speelruimten Speel- en werkvlakken X Nat schoonmaken (stoelen, tafels) Kasten / planken X Nat schoonmaken binnen reikhoogte Kasten / planken 4x per Nat schoonmaken buiten reikhoogte jaar Deurmat X Stofzuigen of uitkloppen Speelgoed: niet in de mond X Nat schoonmaken Bij zichtbare verontreiniging direct Knuffelbeesten X Wassen Bij zichtbare verontreiniging direct Verkleedkleren X Wassen Hoezen om banken X Wassen Bij zichtbare verontreiniging direct Theedoeken, hand-doeken, vaatdoekjes Ieder dagdeel Wassen Bij zichtbare verontreiniging direct Zandbak binnen 4x per jaar Indien mogelijk nat schoonmaken Zand verversen & zie bijlage I Ballenbak 4x per jaar Nat schoonmaken Ballenbak geheel reinigen, ballen was-sen in wasmachine (60 C) Watertafel Na gebruik Nat schoonmaken en goed drogen 35

36 Wat Methode Extra opmerkingen Anders Maandelijks Wekelijks Dagelijks Keuken Deurklinken / X Nat schoonmaken hand-grepen Kastjes X Nat schoonmaken Aanrecht / X Nat schoonmaken wasbak Koelkast 1x per 2 Nat schoonmaken weken Magnetron / oven Na Nat schoonmaken gebruik Keukenmateriale Na Nat schoonmaken n gebruik Snijplank Na Nat schoonmaken gebruik Afzuigkap X Nat schoonmaken Afhankelijk van het gebruik: metalen filters 1x per week nat schoonmaken, kunststof filters 1x per 3 maanden vervangen Filter vaatwasser X Etensresten verwijderen Sanitair Deurklinken / X Nat schoonmaken hand-grepen Toiletten X Nat schoonmaken Denk aan: doorspoelknop, lichtknopje Douches Na Nat schoonmaken gebruik Katoenen Minimaal Wassen >60 C Bij zichtbare handdoek na ieder dagdeel verontreiniging direct 36

37 Wat Methode Extra opmerkingen Anders Maandelijks Wekelijks Dagelijks Wastafels / X Nat schoonmaken kranen Buitenruimte Zandbak Buitenspeelgoed 4x per Nat schoonmaken jaar Schoonmaakmaterialen Werkkast X Nat schoonmaken Mop, doekjes X Wassen >60 C Zandbak afdekken met een net, zichtbare verontreiniging direct verwijderen, 1x per jaar zand verversen Bij zichtbare verontreiniging vaker 37

38 Bijlage 5: Reinigen Waarom reinigen? Vuil en stof zijn broedplaatsen voor ziektekiemen. Ziektekiemen (bacteriën, virussen, parasieten, schimmels) spelen een rol bij de verspreiding van infectieziekten. Regelmatig en zorgvuldig schoonmaken verlaagt het aantal ziektekiemen waardoor het besmettingsrisico wordt beperkt. Dwarrelende stofdeeltjes kunnen bovendien ademhalingsmoeilijkheden opleveren voor mensen met astmatische klachten. Schoonmaken vermindert het aantal stofdeeltjes. Verder is een, voor het oog schone omgeving, prettiger om in te werken en te vertoeven. Reinigen kan zowel nat als droog gebeuren. Droog reinigen Stof afnemen Met een stofbindende of vochtige (wegwerp)doek stof verwijderen van meubilair en voorwerpen. Gebruik van stofdoeken wordt afgeraden omdat daarmee stof en ziektekiemen in de lucht worden verspreid. Stofzuigen Met een stofzuiger het tapijt en andere poreuze vloeroppervlakken door middel van mechanisch opgewekte luchtstroom zuigen, waarbij ook het onzichtbare (diepliggende) vuil verwijderd wordt. Het nadeel van stofzuigen is dat stofdeeltjes in de lucht gaan dwarrelen. Geadviseerd wordt tijdens het stofzuigen te ventileren. Stofwissen Met behulp van een stofwisapparaat en een stofbindende wegwerpdoek losliggend vuil verwijderen. Dit heeft sterk de voorkeur op gladde vloeren, ook in verband met het verwijderen van deeltjes die allergische reacties kunnen veroorzaken. Bij verontreiniging met zand, kruimels e.d. kan voor het stofwissen eerst geveegd worden. Vegen Met een bezem een gladde vloer schoonmaken. Het nadeel van vegen is dat het vuil grotendeels wordt verplaatst. Een gladde vloer stofwissen heeft de voorkeur. Nat reinigen Meubilair en voorwerpen Met behulp van een sopje (=allesreiniger met handwarm water) voorwerpen en materialen ontdoen van aangekoekt vuil. Gebruik een schone doek of borstel. Sop voorwerpen en materialen af of zet deze eventueel in de week. Na het afsoppen de voorwerpen en materialen afspoelen met schoon water en laten drogen aan de lucht. Draag bij het reinigen van mogelijk met bloed besmette materialen plastic handschoenen. 38

39 Vloeren Schoonmaken met een twee-emmersysteem met mop (dweil aan een stok) en pers, zodat er een scheiding tussen schoon en vuil water is. Het schone water bevat allesreiniger. Na het soppen van de vloer de mop uitpersen in de vuile emmer. De vloer blijft na reiniging nat echter en is korte tijd onbegaanbaar. Voordat de vloer nat wordt schoongemaakt altijd eerst stofwissen, vegen of stofzuigen. Nat reinigen doe je met een huishoudelijk schoonmaakmiddel. Er zijn verschillende huishoudelijke schoonmaakmiddelen, die voor verschillende doeleinden gebruikt worden, o.a.: Een allesreiniger, een middel dat eiwitten en vetten oplost en voor de meest voorkomende vervuiling te gebruiken is. Een kalkoplosser voor kalkaanslag en urinesteen in toiletten en douches. Een glasreiniger, voor het streeploos verwijderen van vinger e.d. Sanitair Sanitair is te onderscheiden in schoon (wastafel, tegels) en vuil sanitair (binnenkant toiletpot, lage tegels naast toilet). Voor schoon en vuil sanitair aparte emmers gebruiken (bijvoorbeeld met aparte kleuren). Gebruik bij dagelijkse reiniging van schoon en vuil sanitair een allesreiniger en wegwerpdoeken of opnieuw te gebruiken sopdoeken, die wasbaar zijn bij 60 C. Werkvolgorde reinigen Het is belangrijk dat medewerkers bij het schoonmaken de juiste volgorde hanteren, omdat anders iets dat schoon is juist vuil wordt gemaakt. Werk dus altijd van schoon naar vuil. Gebruik schoonmaakmaterialen na een vuil gedeelte niet weer voor een schoon gedeelte. In deze richtlijn staat slechts beknopt informatie over de werkvolgorde. Werkvolgorde: 1. In principe schoonmaken voor openingstijd of na sluitingstijd. Toiletten, douches etc zo nodig tussentijds één of meerdere keren schoonmaken. 2. Begin met schoon schoonmaakmateriaal. 3. Eerst droog reinigen. Werk van schoon naar vuil en van hoog naar laag. Eerst stof afnemen, vervolgens de vloer stofwissen of zuigen. 4. Maak een emmer met sopwater klaar. De temperatuur van het sopwater moet handwarm zijn om te zorgen dat het schoonmaakmiddel goed oplost. Zorg voor een juiste dosering. Lees goed de gebruiksaanwijzing op de verpakking. Meng verschillende schoonmaakmiddelen nooit met elkaar, dit kan gevaarlijk zijn en de werking verminderen. 5. Vervolgens nat reinigen: nat afsoppen of onderdompelen, naspoelen met heet water en nadrogen met een schone doek. Denk aan vingerafdrukken deurkrukken kranen, doorspoelknoppen, afvalbakken etc. 6. Maak daarna een emmer met sop klaar om de vloer te dweilen. Vul ook een emmer met alleen water waarin de mop kan worden uitgespoeld. Volgorde van schoonmaken: maak altijd eerst de minst vuile ruimte schoon en vervolgens de vuilere ruimten. Neem zowel voor de keuken als 39

40 voor de douche- en de toiletruimte altijd schoon sop. Na het soppen van de vloer naspoelen met water en eventueel nadrogen. Bij voorkeur aan de lucht laten drogen. 7. Als het sopwater zichtbaar vervuild is, moet het tussendoor ververst worden. 8. Na afloop van het schoonmaken het sopwater direct weggooien in een uitstortgootsteen. Als die er niet is, gebruik dan het toilet (en vergeet niet daarna het toilet schoon te maken). Onderhoud schoonmaakmateriaal Het is belangrijk de schoonmaakmaterialen dagelijks en / of na de werkzaamheden op de juiste wijze te reinigen, te drogen en op te ruimen en indien nodig te vervangen. Zo kan men voorkomen dat met vuile voorwerpen een nog grotere besmetting plaatsvindt. Stofdoeken: een stofbindende doek is voor éénmalig gebruik. Vochtige doeken na gebruik wassen op minimaal 60 C. Stofzuiger: papierzak tijdig verwisselen. Stoffilter regelmatig verwisselen. Stofzuigermond na elk gebruik ontdoen van aangekleefd vuil. Stofwisser: na gebruik reinigen. Wisdoekje na gebruik wegwerpen. Stofwisser na gebruik ophangen. Dweilen / moppen: na gebruik weggooien en anders minimaal dagelijks op 60 C wassen en droog opbergen. Emmers: na gebruik goed schoonspoelen met heet water en daarna goed drogen. Indien een emmer goed wordt gedroogd, hebben gramnegatieve bacteriën geen kans om te groeien waardoor er geen verspreiding kan plaatsvinden. Kunststofborstels: na gebruik grondig met heet water uitspoelen, uitslaan en ophangen. Bezems, trekkers e.d.: van aanhangend vuil ontdoen. Hang het materiaal op om te zorgen dat eventueel vocht er uit kan druppelen en de bezemharen niet uit elkaar gaan staan. Materiaalwagen: wekelijks huishoudelijk reinigen. Sopdoeken: na gebruik wegwerpen of wassen op 60 C. Laat nooit natte sopdoeken in emmers staan. Dit om uitgroei van bacteriën in de natte doekjes te voorkomen. Sponzen: niet gebruiken. Toiletborstel: na gebruik goed naspoelen en regelmatig vernieuwen. Berg de schoonmaakmaterialen en middelen op in een aparte werkkast met uitstortgootsteen. De werkkast minimaal éénmaal per maand huishoudelijk reinigen. Huishoudelijke apparatuur Koffiezetapparaten en andere huishoudelijke apparatuur schoonmaken volgens de instructie van de leverancier. Denk ook aan eventuele onderhoudsbeurten. 40

41 Wasgoed Vuil wasgoed kan besmet zijn met schadelijke ziektekiemen. Zorg voor schoon wasgoed, dit beperkt het besmettingsrisico. Verschoonhanddoeken elk dagdeel, en bij zichtbare vervuiling eerder. 41

42 Bijlage 6: Desinfecteren Waarom desinfecteren? Desinfecteren houdt in dat ziektekiemen die nog op materialen aanwezig zijn, worden gedood of teruggebracht tot een niet ziekmakend aantal. Desinfectie voorkomt dat besmettelijke ziekten worden overgebracht. Desinfectie is zelden noodzakelijk. In het algemeen volstaat een goede huishoudelijke reiniging. Desinfectie is nodig: Wanneer oppervlakken, meubilair of voorwerpen verontreinigd zijn met bloed of andere lichaamsvloeistoffen met daarin zichtbare bloedsporen. In specifieke gevallen op advies van de GGD om een epidemie te stoppen. Methoden van desinfecteren Indien desinfectie noodzakelijk is, verdient desinfectie door hittebehandeling de voorkeur. Voor voorwerpen en instrumenten die niet bestand zijn tegen hoge temperaturen, en voor oppervlakken kiezen voor desinfectie met chemische middelen. Hittebehandeling In het dagelijks leven is drie minuten uitkoken (100 C) van voorwerpen (instrumenten) een effectieve manier van desinfecteren. Het is belangrijk om voor het uitkoken de voorwerpen eerst goed huishoudelijk schoon te maken. Ook wassen van textiel in een wasmachine en afwassen in een vaatwasmachine zijn effectieve methoden om het aantal micro-organismen tot een aanvaardbaar niveau terug te brengen. Textiel en stoffen speelgoed kunnen in de wasmachine (minimaal 60 C). Serviesgoed en eventueel andere materialen kunnen in de afwasmachine (minimaal 60 C). Desinfectie met chemische middelen Chemische desinfectie van voorwerpen en instrumenten kan op verschillende manieren: met alcohol, met een chloorverbinding of met andere desinfectiemiddelen. Welke manier u kiest is afhankelijk van de grootte van het oppervlak (al dan niet groter dan 0,5m²), het soort vervuiling (bij vervuiling met bloed moet alcohol 70% of een chloorverbinding gebruikt worden) en het soort materiaal (rubberen voorwerpen zijn minder goed bestand tegen alcohol en chloor kan metaal en leer aantasten.) Huishoudelijke reiniging vooraf is altijd noodzakelijk omdat alle desinfectiemiddelen door bloed (eiwitten) en organisch materiaal ten dele onwerkzaam worden gemaakt. Een desinfectans werkt sneller en beter naarmate het te desinfecteren oppervlak schoner is. Kleine oppervlakken en voorwerpen (<0,5m²) (Bijvoorbeeld handcontactpunten, toiletbril, deurkrukken, speelgoed, thermometer etc.) Desinfecteren met alcohol 70%. Het is niet te verwachten dat er sprake zal zijn van zoveel bloed of 42