Modernisering vervolgopleiding Informatie & TIPS voor aios

Transcriptie

1 Modernisering vervolgopleiding Informatie & TIPS voor aios

2 introductie CanMEDS, portfolio, KPB s; als aios krijg je er mee te maken. Tussen nu en 2015 worden de medische vervolgopleidingen competentiegericht. Wat betekent dat precies? Wat wordt er van jou verwacht? En hoe krijg je grip op je eigen ontwikkeling? Deze folder helpt je op weg. Waarom competentiegericht? Competenties als communiceren en samenwerken zijn tegenwoordig minstens zo belangrijk als medisch-inhoudelijke vakbekwaamheid. De veranderende maatschappij stelt meer vragen, roept artsen ter verantwoording en eist transparantie. Tuchtzaken en claims blijken vaak terug te voeren op slechte communicatie met de patiënt of gebrekkige samenwerking tussen zorgverleners. Dat maakt het noodzakelijk om aan de ontwikkeling van deze algemene competenties gericht aandacht te besteden. Voor de medische vervolgopleidingen vormen de zogeheten CanMEDS-competenties het uitgangspunt (zie Begrippen verklaard ). Opleiden volgens opleidingsplan In 2015 moeten alle vervolgopleidingen volledig voldoen aan de nieuwe regels. Dat betekent bijvoorbeeld dat er opgeleid wordt aan de hand van een lokaal opleidingsplan. Het lokale opleidingsplan is de vertaling van het landelijke opleidingsplan dat elke wetenschappelijke vereniging voor zijn specialisme heeft opgesteld. In het opleidingsplan staat beschreven dat er regelmatig en gestructureerd feedback moet worden gegeven. Deze feedback wordt een aantal keren per jaar vastgelegd, bijvoorbeeld op een KPB-formulier (Korte Praktijk Beoordeling). Het ingevulde formulier bewaar je in je portfolio. Ook schrijft het opleidingsplan voor dat er op vaste momenten voortgangsgesprekken plaatsvinden. Zo zijn er introductiegesprekken waarin de leerdoelen van de aios worden vastgesteld. De ontwikkeling in deze leerdoelen is te volgen en te sturen met tussentijdse evaluatiegesprekken. Ingrid Desar, aios interne geneeskunde: De aios wordt kapitein op zijn eigen schip

3 Wat voorbereiding wordt van jou verwacht? De moderne aios moet zelf aan de slag. Er wordt een open houding van hem verwacht ten aanzien van zijn opleiding tot medisch specialist en van de innovaties van de opleidingen in het algemeen. De opleiding kost de maatschappij per aios per jaar meer dan euro. Van de aios mag dan ook medeverantwoordelijkheid voor de inhoud en het verloop van de eigen opleiding worden verwacht. Een aios moet actief om feedback vragen om hiaten of achterblijvende vorderingen in zijn competenties op te sporen en vervolgens moet hij met zijn opleider een bijscholingsplan opstellen en uitvoeren. Bij snelle vorderingen mag van de aios worden verwacht dat de daardoor vrijvallende opleidingstijd wordt besteed aan verdere verdieping binnen zijn specialisme. Alle aios onderscheiden zich uiteindelijk positief door naar excellentie te streven. Uit: Medisch Contact, 4 maart 2010, Artikel Onderwijsvernieuwing verdient draagvlak (Tan/Jacobs/Gans/Hoekstra/Den Rooyen) Wat betekent dat concreet? Dit zijn jouw verantwoordelijkheden: Een actieve opstelling: regie nemen over je eigen opleiding. Individuele leerdoelen formuleren in een Individueel Opleidingsplan (IOP, zie Begrippen Verklaard) Je portfolio bijhouden (voldoende toetsing, reflecties en beoordelingen) Werken aan de leerdoelen uit het IOP Feedback vragen Onderwijs volgen Tijdig keuzes maken voor differentiatie-/profielstages. Regie nemen over je opleiding Hoe neem je de regie over je opleiding? Enkele tips: Formuleer heldere leerdoelen Waar wil je naartoe groeien? Welk eindresultaat heb je voor ogen? Door een beginpunt te markeren en een einddoel te bepalen krijg je duidelijk zicht op je ontwikkeling. Leerdoelen kun je formeel vastleggen in een Individueel Opleidingsplan, maar het kunnen ook informele aandachtspunten voor jezelf zijn. Een goed leerdoel is altijd SMART: Specifiek (duidelijk omschreven), Meetbaar, Acceptabel, Realistisch (uit te voeren in de tijd/in deze fase van je opleiding) en Tijdgebonden (heeft een duidelijk eindpunt). Vermijd vage woorden als kennen, weten, begrijpen, inzien. Gebruik liever actiewerkwoorden als oplossen, uitvoeren, analyseren, verklaren. Vraag feedback waar je wat aan hebt Door specifieke vragen te stellen aan je supervisor kun je in een korte tijd (circa twee minuten) veel leren. Vraag bijvoorbeeld: heeft u één tip voor mij om het de volgende keer (nog) beter te doen? Vraag vooraf om een KBP en laat de supervisor kort uitleggen wat hij/zij bedoelt met de goede en de verbeterpunten op het formulier. Als de supervisor een verbeterpunt formuleert, vraag dan wat je eerste stap zou moeten zijn om dit te verbeteren. Wouter Mooijen, aios neurochirurgie: Regie nemen over je opleiding klinkt eenvoudiger dan het is

4 Wat mag je van je opleider verwachten? Van je (plaatsvervangend) opleider mag je verwachten dat hij/zij: een veilig opleidingsklimaat biedt waarin geleerd kan worden gestructureerde feedback geeft (gevraagd en ongevraagd) je ondersteunt bij het formuleren van leerdoelen je stimuleert bij het bijhouden van je portfolio opleidingstaken binnen de opleidingsgroep verdeelt en vastlegt het opleidingsschema samen met jou opstelt regelmatig voortgangs- en beoordelingsgesprekken met je voert op basis van je portfolio De dialoog tussen opleider en aios, dáár draait het om Monique Slee, aios interne geneeskunde in het LUMC en voorzitter van de JNIV, is een groot voorstander van het nieuwe opleiden. Ik weet dat er aios zijn die het gedoe noemen, maar ik ben ervan overtuigd dat onbekend maakt onbemind daar een grote rol bij speelt. De grote meerwaarde van het moderne opleiden zit m voor mij in de individuele, gestructureerde aanpak: je vooruitgang wordt voortdurend gepeild en geëvalueerd en er is ruimte voor het ontwikkelen van persoonlijke talenten. Het gaat over jou, als persoon. De perceptie van gedoe zit, denk ik, vooral in het afvinken van lijsten. Maar daar ben je als aios en opleider zelf bij. Het zijn middelen, geen doelen op zich. De dialoog tussen opleider en aios, dáár draait het om. Formulieren en lijstjes zijn slechts bedoeld om die dialoog op gang te brengen en te houden. Lees het volledige interview op modernisering Gesprekken met je opleider In de regelgeving (het zogeheten Kaderbesluit) is een aantal verplichte gesprekken vastgelegd: Introductiegesprek Aan het begin van elke stage of elk nieuw opleidingsonderdeel heb je een introductiegesprek met je opleider of supervisor. Hierin spreken jullie af wat de wederzijdse verwachtingen zijn: wat kun je verwachten aan opleidingsactiviteiten? Hoe kun je je leerdoelen of specifieke interesses tijdens de stage aan bod laten komen? Voortgangsgesprek Het voortgangsgesprek kun je zien als een tussentijdse evaluatie. Voorafgaand aan het voortgangsgesprek lever je je portfolio in bij je opleider, inclusief een terugblik op papier: als je kijkt naar de zeven competentiegebieden (de zogeheten CanMEDS-competenties, zie Begrippen verklaard ), zie je daar dan bij jezelf ontwikkeling in? Wat gaat goed, wat kan beter? Tijdens het voortgangsgesprek evalueer je met je opleider de afgelopen periode en kijk je vooruit naar je leerdoelen voor de komende periode. Voortgangsgesprekken vinden in het eerste opleidingsjaar minimaal vier keer plaats, in het tweede en derde opleidingsjaar minimaal twee keer en in de overige jaren minimaal één keer per opleidingsjaar. Geschiktheidbeoordeling Aan het eind van elk opleidingsjaar oordeelt je opleider of je de opleiding mag voortzetten. Dat moet; de jaarlijkse geschiktheidsbeoordeling is een verplicht onderdeel in de opleiding, vastgelegd in de regelgeving. Je opleider beoordeelt dan of je competenties het niveau hebben bereikt dat in deze fase van je opleiding mag worden verwacht. Ter voorbereiding op de geschiktheidsbeoordeling lever je je portfolio in bij je opleider. Het formulier waarop de opleider zijn oordeel vastlegt komt in je portfolio en in het dossier van je opleider.

5 begrippen verklaard CanMEDS De CanMEDS-competenties zijn ontwikkeld door het Royal College of Physicians and Surgeons of Canada. De term CanMEDS is een samentrekking van de woorden Canadian Medical Education Directives for Specialists. Er zijn zeven CanMEDScompetenties: Medisch handelen, Communicatie, Samenwerking, Kennis en wetenschap, Maatschappelijk handelen, Organisatie en Professionaliteit. Meer informatie over het ontstaan en het doel van de CanMEDS vind je op > CanMEDS. Individueel Opleidingsplan Het IOP (Individueel Opleidingsplan) is het uitgangspunt van jouw opleiding. Het is een individuele uitwerking van het lokale of regionale opleidingsplan. In je IOP geef je, in samenspraak met je opleider, zelf aan op welk gebied je je extra moet of wilt richten tijdens een stage. Een IOP kan gaan over kennis of vaardigheden die extra aandacht nodig hebben of over inhoudelijke onderwerpen waarin je specifiek geïnteresseerd bent. In een IOP beschrijf je achtereenvolgens: je leerdoel, eventuele tussendoelen, hoeveel tijd je nodig hebt om die te bereiken, wat je nodig hebt om hiermee aan de slag te gaan, wie je nodig hebt voor begeleiding en hoe je gaat bepalen of je het leerdoel daadwerkelijk hebt bereikt. Portfolio Het portfolio is een verzameling documenten, waarmee je ontwikkeling is te volgen en te sturen. Het wordt gebruikt als onderliggend document bij voortgangsgesprekken en geschiktheidsbeoordelingen. Een portfolio bevat in ieder geval: Individueel opleidingsplan (IOP) Overdrachtsformulier stageactiviteiten / stagebeoordeling Bekwaamheidsverklaringen die zijn afgenomen tijdens het opleidingsonderdeel Korte Praktijkbeoordelingen (KPB s) Andere beoordelingen (OSATS, vaardigheden) Informatie over relevante activiteiten op één of meerdere competentiegebieden Reflectie op je functioneren op basis van bovengenoemde informatie Je activiteiten in de afgelopen periode (congressen, onderwijs) Jij bent zelf verantwoordelijk voor het bijhouden van je portfolio. De opleider/opleidingsgroep moet erop toezien dat je dat ook daadwerkelijk doet. KPB Bij een KPB (Korte Praktijk Beoordeling) observeert een staflid jouw functioneren in de praktijk. Daarbij kun je denken aan observaties van een anamnese, een (deel van een) lichamelijk onderzoek, een slechtnieuwsgesprek, een ingreep, et cetera. De feedback wordt schriftelijk vastgelegd op het KPBformulier, dat je bewaart in je portfolio. Het aantal KPB s dat je jaarlijks minimaal moet verzamelen, hangt af van het medische specialisme. In je lokale opleidingsplan vind je het juiste aantal en een voorbeeld van een KPB op > Kennisbank > KPB. OSATS De afkorting OSATS staat voor Objective structured assessment of technical skills. Het is een gerichte observatie van een (chirurgische) verrichting. De verrichting wordt vervolgens geëvalueerd en vastgelegd op een standaardformulier. Een voorbeeld van een OSATSformulier vind je op > Kennisbank > OSATS.

6 Overgangssituatie Competentiegericht opleiden is een grote verandering en vergt een flinke cultuuromslag. Deze overgang kost iedereen tijd. Daardoor beland jij als aios waarschijnlijk in een overgangssituatie. Waar kun je tegenaan lopen? Nog niet alle opleiders en supervisoren zijn gewend aan competentiegericht opleiden en effectief feedback geven; Sommige supervisoren zijn matig gemotiveerd om feedback- of toetsingsformulieren in te vullen; Nog niet alle opleidingen zijn daadwerkelijk gestructureerd zoals vastgelegd in het opleidingsplan; Het bijhouden van een portfolio kan moeizaam zijn, bijvoorbeeld doordat nog niet iedereen precies weet hoe het digitaal portfoliosysteem werkt. Een competentiegerichte opleiding is voor iedereen wennen, zowel voor aios als voor de opleidingsgroep. Help elkaar door om feedback te vragen. TIPS Bereid je goed voor! Een effectief gesprek met je opleider valt of staat met de voorbereiding: blader het opleidingsplan en je portfolio nog eens door, check je leerdoelen in het IOP en vraag jezelf af of er ontwikkeling in zit (waar merk je dat aan?) en of je extra in moet zetten op zwakke punten (hoe dan?) Bekijk opleidingsinformatie per specialisme online Op de website vind je de regelgeving en uitgangspunten van alle medische vervolgopleidingen. Je kunt zoeken op specialisme. Praktische zaken vogel ik samen met mijn opleider uit. Gabie de Jong, aios Heelkunde: Het competentiegerichte opleiden is nog wel even wennen, zowel voor mezelf als voor mijn opleider. Praktische zaken vogelen we samen uit. Bijvoorbeeld hoe je een nieuw formulier handig kunt gebruiken. Het kost natuurlijk tijd voordat alles wat nieuw is, gewoon wordt. Meer info voor aios Informatie over de modernisering van de opleiding en praktijkervaringen van aios Informatie voor aios over regelgeving en opleiding per specialisme Besloten groep voor aios over de modernisering van de opleiding App Uiteenlopende informatie specifiek voor aios, te downloaden in Appstore en Android Market 2012, KNMG. Aan deze folder kun je geen rechten ontlenen.