Medisch Milieukundige Zorg

Transcriptie

1 Medisch Milieukundige Zorg certificatieschema versie 2006

2 April 2006 Vastgesteld door het Centraal College van Deskundigen voor de Zorgsector op 17 januari Het Centraal College van Deskundigen voor de Zorgsector is geaccepteerd door de Raad voor Accreditatie. Organisaties voor Openbare Gezondheidszorg Medisch milieukundige zorg certificatieschema versie Stichting HKZ Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming.

3 Een HKZ-certificaat op basis van dit schema mag alleen worden afgegeven na een toetsing met goed gevolg door een certificatie-instelling (CI) die een contract heeft afgesloten met Stichting HKZ. Een overzicht van deze CI en vindt u op

4 Inhoud 5 Voorwoord 7 Leeswijzer 9 I Inleiding 13 II Gebiedsbeschrijving 13 1) Medisch milieukundige zorg 15 2) Functieomschrijving en uitvoering van medisch milieukundige zorg 18 3) Reikwijdte van het certificatieschema 18 4) De betrokken landelijke organisaties 21 III Kwaliteitsbeleid en kwaliteitsbepalingen 21 1) Inleiding 22 2) Matrix wetgeving en kwaliteitsbepalingen openbare gezondheidszorg 24 3) Kwaliteitsbeleid en kwaliteitsbepalingen vanuit het perspectief van GGD Nederland 25 4) Kwaliteitsbepalingen vanuit het perspectief van de beroepsgroepen 25 5) Kwaliteitsbepalingen vanuit het perspectief van overheidsinstanties 3 27 IV Normen van beoordeling rubriek 1 t/m 3 29 Toelichting bij de normen van rubriek 1 t/m ) Rubriek 1: Intake 40 2) Rubriek 2: Uitvoering 50 3) Rubriek 3: Evaluatie en nazorg 53 V Bijlagen 54 1) Referentietabel ISO 9001:2000 vs. HKZ-certificatieschema organisaties voor openbare gezondheidszorg medisch milieukundige zorg 59 2) Samenstelling werkgroep certificatieschema medisch milieukundige zorg

5

6 Voorwoord Voor u ligt het deelschema medisch milieukundige zorg. In mei 2003 heeft GGD Nederland bij Stichting HKZ een verzoek ingediend voor ontwikkeling van HKZcertificatieschema s voor alle WCPV-taken en de forensische geneeskunde. Naast een overkoepelend deel dat normen voor de ondersteunende rubrieken beschrijft, komen er deelschema s voor de respectieve taken in het kader van de Wet collectieve preventie volksgezondheid. Het schema medisch milieukundige zorg is gebaseerd is op wettelijke eisen, het modeltakenpakket en vastgestelde protocollen en richtlijnen. De sector is bezig met een versterkingsslag. De ontwikkeling van het certificatieschema levert hier een belangrijke bijdrage aan. De actieve inbreng van de betrokkenen (vertegenwoordiging namens GGD en en beroepsgroepen, de VNG, cliëntenvertegenwoordiging, ministeries van VWS en VROM, Inspectie voor de Gezondheidzorg) bood de gelegenheid constructief tot gedragen normen te komen. Waarom is certificatie van belang? Omdat u daarmee zichtbaar uw aanpak en afspraken vastlegt en omdat u neutrale buitenstaanders toelaat om dat te toetsen. Omdat u aan uw klanten en belanghebbenden wilt laten zien dat uw zorgverlening zorgvuldig en professioneel tot stand komt. En ook omdat u zich wilt verplichten de ruimte te nemen om de zorgverlening te evalueren en continu te verbeteren. Een HKZ-certificaat is geen papier om in te lijsten en aan de muur te hangen. Het is een teken dat hier een organisatie heldere eisen aan zichzelf oplegt om zo veel mogelijk te garanderen dat de klant de best mogelijke zorgverlening ontvangt. 5 Sjaak de Gouw, voorzitter werkgroep certificatieschema medisch milieukundige zorg

7

8 Leeswijzer Het certificatieschema organisaties voor openbare gezondheidszorg bestaat voor elk taakveld uit twee afzonderlijke delen; het eerste deel geldt specifiek voor de desbetreffende sector, terwijl het tweede deel (het vaste deel) voor alle sectoren gelijk is. In het vaste deel van het certificatieschema organisaties voor openbare gezondheidszorg zijn de normen voor de ondersteunende rubrieken opgenomen (rubrieken 4 t/m 9). Naast dit algemene deel II wordt in 2005 en 2006 voor alle WCPV-taken (taken in het kader van de Wet collectieve preventie volksgezondheid) en voor de forensische geneeskunde het bijbehorende deel I ontwikkeld. Dit sectorspecifieke deelschema omvat steeds de rubrieken 1 t/m 3 en moet worden gebruikt in combinatie met het eerdergenoemde vaste deel II. Als gevolg van deze indeling bestaat elk certificatieschema dus uit twee delen. De normen in deel I (het deelschema) zijn taakspecifiek en hebben betrekking op het primaire proces. De normen in deel II zijn algemeen geldend en hebben betrekking op de organisatie en de ondersteunende processen. In de sectorspecifieke deelschema s worden alleen die informatie en normen opgenomen die gelden voor dat specifieke taakveld. Het algemene deel II omvat de normen en diverse soorten informatie onder andere over toetsing die van toepassing zijn op alle organisaties die WCPV-taken uitvoeren. 7 Deel I en deel II zijn steeds onlosmakelijk met elkaar verbonden. In dit geval vormen het voorliggende deel I en deel II dus samen het certificatieschema organisaties voor openbare gezondheidszorg medisch milieukundige zorg. Vervolg leeswijzer op pagina 8.

9 Deel I Hoofdstuk: I geeft een inleiding op de inhoud en de wijze van totstandkoming van dit certificatieschema. II beschrijft het toepassingsgebied van het certificatieschema. Daarna wordt ingegaan op de doelstelling van het taakveld medisch milieukundige zorg, de ontwikkelingen, de functieomschrijving en uitvoering van de medisch milieukundige zorg en de positie van betrokken landelijke organisaties. III beschrijft de kwaliteitsbepalingen vanuit de perspectieven van de verschillende betrokken partijen. Verder is in dit hoofdstuk een matrix opgenomen die een overzicht biedt van relevante kwaliteitsbepalingen en wettelijke bepalingen die voor alle WCPV-taken gelden. In die matrix wordt verwezen naar bijlage 1 bij deel II, waarin samenvattingen van de desbetreffende wetteksten en kwaliteitsbepalingen zijn opgenomen. 8 IV V omvat de normen van beoordeling. In dit hoofdstuk zijn de normen met betrekking tot het primaire proces (rubrieken 1 t/m 3) opgenomen. De genummerde normen staan steeds op de linkerpagina. Op de rechterpagina wordt een toelichting op de normen gegeven. De normen in deel I van dit certificatieschema (rubrieken 1 t/m 3) moeten worden gelezen c.q. gehanteerd in samenhang met de normen in de rubrieken 4 t/m 9, die zijn te vinden in deel II van dit certificatieschema. omvat diverse bijlagen (zie inhoudsopgave). Deel II Hoofdstuk: VI omvat de normen voor de ondersteunende processen (rubrieken 4 t/m 9), steeds gevolgd door een toelichting op de normen. Dit deelschema moet in samenhang met de rubrieken 1 t/m 3 uit deel I worden gelezen c.q. gehanteerd. VII omvat een toelichting op de wijze van beoordeling, specifieke auditeisen en de frequentie van toetsing. VIII omvat diverse bijlagen (zie de inhoudsopgave van deel II). Een aantal vaste onderdelen die normaal gesproken in de inleidende hoofdstukken van de HKZ-schema s staan, zijn nu opgenomen als bijlagen bij deel II. Dit betreft met name bijlage 1 en bijlage 2. In bijlage 1 worden de in de matrix (zie deel I) genoemde wetten en andere documenten beschreven die van toepassing zijn voor alle WCPV-taken. Bijlage 2 geeft een beschrijving van het HKZ Harmonisatiemodel en de verschillende rubrieken, gevolgd door een algemene uitleg over de HKZnormen en de samenhang tussen de normen in het schema.

10 hoofdstuk I Inleiding Organisaties voor openbare gezondheidszorg In het Nationaal Contract Openbare Gezondheidszorg (2001) zijn afspraken gemaakt tussen het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK), de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en GGD Nederland over de kwaliteit van de taken in het kader van de Wet collectieve preventie volksgezondheid (WCPV). In dit contract worden intenties uitgesproken die moeten leiden tot een verdere versterking van de openbare gezondheidszorg. Verbetering van de kwaliteit is hier een onderdeel van. Als uitvloeisel van dit contract heeft de minister van VWS per 1 januari 2003 alle WCPVtaken bij de Kwaliteitswet zorginstellingen ondergebracht. GGD Nederland en het ministerie van VWS hebben Stichting HKZ verzocht certificatieschema s te ontwikkelen voor alle WCPV-taken en de forensische geneeskunde. WCPV-taken Gemeenten zijn er verantwoordelijk voor dat taken op het gebied van collectieve preventie naar behoren worden uitgevoerd. De daadwerkelijke uitvoering van deze taken is in handen van gemeenschappelijke gemeentelijke gezondheidsdiensten (GGD en). Een aantal uitvoeringstaken kan ook door andere instanties worden uitgevoerd. Zo geldt voor de jeugdgezondheidszorg dat naast GGD en ook thuiszorginstellingen deze taak uitvoeren. 9 GGD en staan ten dienste van de openbare gezondheidszorg (OGZ). De OGZ omvat die onderdelen van de gezondheidszorg en het openbaar bestuur die zich doelbewust richten op de ziektepreventie en de bescherming en bevordering van de gezondheid van de bevolking. WCPV-taken die worden uitgevoerd door de GGD en of andere organisaties zijn: jeugdgezondheidszorg medische milieukunde technische hygiënezorg openbare geestelijke gezondheidszorg infectieziektebestrijding beleidsadvisering epidemiologie gezondheidsvoorlichting en -opvoeding. Het voorliggende certificatieschema is ontwikkeld voor organisaties die de WCPV-taak medische milieukunde uitvoeren. Nadere bijzonderheden zijn te vinden in hoofdstuk II paragraaf 3 (Reikwijdte van het certificatieschema). Inleiding hoofdstuk I

11 Voor de overige WCPV-taken worden of zijn al schema s voor het primaire proces ontwikkeld, zoals voor technische hygiënezorg en infectieziektebestrijding. Voor deze twee taakgebieden bestaat het HKZ-schema Infectieziektepreventie en -bestrijding, versie Dit wordt op termijn geactualiseerd en wordt dan onderdeel van het voorliggende schema. Voor de WCPV-taak bevolkingsonderzoek wordt momenteel het schema Bevolkingsonderzoek naar borstkanker ontwikkeld in opdracht van de negen screeningsorganisaties. GGD Nederland is hierbij ook betrokken. Andere taken die GGD en uitvoeren (de niet-wcpv-taken), vallen niet onder het voorliggende schema. Opbouw van het schema Alle certificatieschema s die betrekking hebben op de openbare gezondheidszorg zijn van toepassing op het kwaliteitsmanagementsysteem van GGD en of andere organisaties die één of meer functies in het kader van de openbare gezondheidszorg en/of forensische geneeskunde uitvoeren. Ieder schema bestaat uit twee delen: deel I bevat de taakveldspecifieke normen en informatie, deel II bevat de normen en onderwerpen die voor alle WCPV-taakvelden gelden. Taakveld In het voorliggende certificatieschema is het specifieke taakveld de medisch milieukundige zorg. 10 Werkgroepen Voor de totstandkoming van het certificatieschema organisaties voor openbare gezondheidszorg medisch milieukundige zorg heeft het CCvD-Z twee werkgroepen ingesteld: de werkgroep certificatieschema medisch milieukundige zorg, waarin aanbieders, in de sector werkzame beroepsgroepen, cliëntenorganisaties, financiers en ketenpartners vertegenwoordigd waren. De Inspectie voor de Gezondheidszorg, het ministerie van VWS, het ministerie van VROM en certificatie-instellingen waren in adviserende zin betrokken de werkgroep certificatieschema organisaties voor openbare gezondheidszorg, die zich heeft gericht op de normering van de organisatorische voorwaarden. In deze werkgroep waren vertegenwoordigd: aanbieders, financiers, cliëntenorganisaties en de Inspectie voor de Gezondheidszorg. Werkgroep certificatieschema medisch milieukundige zorg De samenstelling van de werkgroep certificatieschema medisch milieukundige zorg was als volgt: deskundigen uit de kring van: GGD Nederland Versterkingsproject Medische Milieukunde Landelijk Centrum Medische Milieukunde (LCM) Nederlandse Vereniging voor Medische Milieukunde (NVMM) Landelijke Vereniging Sociaal-Verpleegkundigen (LVSV) Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) Nederlandse Patiënten Vereniging (NPV) Meldpunten Netwerk Gezondheid en Milieu (MNGM) Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) hoofdstuk I Inleiding

12 adviseurs namens: Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (VROM) Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) certificatie-instellingen. De personele samenstelling van deze werkgroep is te vinden in bijlage 2 van deel I. Werkgroep certificatieschema organisaties voor openbare gezondheidszorg De samenstelling van de werkgroep certificatieschema organisaties voor openbare gezondheidszorg was als volgt: deskundigen uit de kring van: GGD Nederland Nederlandse Patiënten Consumenten Federatie (NPCF) adviseurs namens: Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) certificatie-instellingen. De personele samenstelling van deze werkgroep is te vinden in bijlage 4 van deel II. 11 Inleiding hoofdstuk I

13

14 hoofdstuk II Gebiedsbeschrijving 1 ) Medisch milieukundige zorg Medisch milieukundige zorg is een deskundigheidsgebied dat zich bezighoudt met taken op het gebied van gezondheid, milieu, wonen en ruimtelijke ordening. Binnen de collectieve preventieve gezondheidszorg is dit het taakgebied dat de relatie tussen het fysieke milieu en de gezondheid van mensen betreft. Medisch milieukundige zorg richt zich op verschillende doelgroepen, zoals de individuele burger, groepen, wijkbewoners, belangengroeperingen, gemeenten en instellingen in het verzorgingsgebied. Sinds 1977 is de medisch milieukundige zorg erkend als tak van de sociale geneeskunde. Sinds 1986 houden GGD en zich structureel met medisch milieukundige zorg bezig. Doelstelling De voornaamste doelstelling van de medisch milieukundige zorg is het beschermen en bevorderen van de gezondheid van burgers, vooral in relatie tot de fysieke leefomgeving. Zij doet dit o.a. door het contact van burgers met schadelijke milieufactoren te beperken. Het werkveld van de medisch milieukundige zorg is divers: niet alleen verontreinigingen in de bodem, het water, het binnenmilieu en de buitenlucht, maar ook stankhinder, geluidshinder, straling, veiligheid en rampenbestrijding. Het streven is uiteindelijk het realiseren van een zo gezond mogelijke leefomgeving. 13 Wettelijk kader In de Wet collectieve preventie volksgezondheid (WCPV) is de verantwoordelijkheid van de gemeenteraad voor de bevordering en uitvoering van de medisch milieukundige taak vastgelegd. De wettelijke taak van de medisch milieukundige zorg is als volgt omschreven: het bewaken van gezondheidsaspecten in bestuurlijke beslissingen (WCPV artikel 2, lid b) het bevorderen van medisch milieukundige zorg (WCPV artikel 2, lid 2d), waaronder in ieder geval wordt verstaan: het signaleren van ongewenste situaties het adviseren over risico s, in het bijzonder bij rampen of dreigingen van rampen het beantwoorden van vragen uit de bevolking het geven van voorlichting het doen van onderzoek het vaststellen van een nota gemeentelijk gezondheidsbeleid. De gemeenteraad stelt vóór 1 juli 2003 en vervolgens elke vier jaar een nota gemeentelijk gezondheidsbeleid vast, waarin hij ten minste aangeeft hoe hij uitvoering geeft aan de in de artikelen 2, 3, eerste lid en 3a genoemde taken en de in artikel 5, tweede lid, genoemde verplichting (WCPV artikel 3b). Gebiedsbeschrijving hoofdstuk II

15 In een algemene maatregel van bestuur is als aanvulling op de WCPV vastgelegd dat de gemeenten moeten zorgen dat de GGD en de beschikking hebben over een geregistreerde medisch milieukundige, een arts die is ingeschreven in het KNMG-register Arts, maatschappij en gezondheid en die is opgeleid in de medische milieukunde. De Gemeentewet maakt het mogelijk een gezondheidsdienst als de GGD in te stellen die beschikt over bepaalde deskundigheden op dit gebied en die deze taken namens de gemeenten kan uitvoeren. Ontwikkelingen: het Versterkingsproject Medische Milieukunde Van 2003 tot en met 2006 loopt het Versterkingsproject Medische Milieukunde. Dit is een samenwerkingsproject tussen VNG en GGD Nederland; het wordt gefinancierd door het ministerie van VWS. Doelen van het project zijn een versterking van de uitvoering van de medisch milieukundige zorg bij de GGD en en van de regiefunctie van gemeenten. Het Versterkingsproject wordt aangestuurd door een stuurgroep waarin bestuurders namens VNG en GGD Nederland zijn vertegenwoordigd. De uitvoering is ondergebracht bij een projectteam bij GGD Nederland. De werkwijze van het Versterkingsproject komt voor een belangrijk deel tot uitdrukking in zeven bovenregionale werkgroepen met ieder een regiosecretaris die op (boven)regionaal en lokaal niveau versterkende activiteiten initiëren. 14 Formatie De medisch milieukundige zorg ontwikkelt zich vooral in twee richtingen. In de eerste plaats is er een toenemende aandacht voor de meer proactieve taken, zoals beleidsadvisering. Daarnaast is er meer aandacht voor een professionalisering van de bedrijfsmatige kanten van het werk, zoals inzicht in kosten en productieafspraken met gemeenten. De behoefte aan een grotere formatie voor medisch milieukundige zorg hangt nauw met deze twee ontwikkelingen samen. De huidige formatie is te klein om in iedere GGD de vijf hoofdtaken (zie paragraaf 2 van dit hoofdstuk) te kunnen uitvoeren. GGD Nederland en VNG spannen zich in om gemeenten het zogenoemde waakvlamniveau te doen halen voor de uitvoering van de vijf MMK-taken. Om gemeenten en GGD en meer grip te laten krijgen op de benodigde investeringen ontwikkelt het Versterkingsproject MMK minimale prestatienormen. Indien in alle regio s dit waakvlamniveau wordt gehaald, zou dat neerkomen op een uitbreiding van de MMK-zorg met ongeveer 25 fte. Regionalisering Een andere manier om tot een versterking van de medisch milieukundige zorg te komen is de concentratie van een deel van de deskundigheid in een aantal grotere samenwerkingsverbanden tussen GGD en. De beperkte financiering van de werksoort en de beperkte vraag ernaar maken het onwaarschijnlijk dat in alle GGD en de deskundigheid en formatie beschikbaar kan worden gemaakt voor een volledige uitvoering van alle taken. Een deel van de taken zou kunnen worden ondergebracht bij vijf tot zeven bovenregionale bureaus. Hierbij wordt sterk gekeken naar de werkwijze die in Brabant en Zeeland wordt toegepast. Deze ontwikkeling speelt ook binnen andere werksoorten, zoals de infectieziektebestrijding. In 2005 wordt in diverse regio s gekeken naar de manier waarop een dergelijk samenwerkingsverband het best vormgegeven kan worden. Een belangrijk probleem daarin is de vraag hoe een efficiënte centrale organisatie kan samengaan met het behoud van de regie door gemeenten en lokale GGD en. Om dit te bereiken wordt in enkele regio s de mogelijkheid overwogen van het oprichten van een nieuwe rechtspersoon voor bovenregionale taken. hoofdstuk II Gebiedsbeschrijving

16 Afstemming tussen GHOR en medisch milieukundige zorg Een subdoelstelling van het Versterkingsproject is het verbeteren van de afstemming tussen de Geneeskundige Hulp bij Ongevallen en Rampen (GHOR) en de medisch milieukundige zorg. Het gaat daarbij vooral om de verantwoordelijkheidsverdeling bij de uitvoering van hoofdtaak 5 (advisering bij milieu-incidenten). Doordat de wettelijke taken van de medisch milieukundige zorg en die van de Geneeskundige Hulp bij Ongevallen en Rampen zoals die in respectievelijk de WCPV en de WGHOR zijn vastgelegd elkaar overlappen, bestaat er een onduidelijke verdeling van verantwoordelijkheden. In een groot deel van het land is dat een belemmering gebleken voor de ontwikkeling van een goede dienstverlening bij milieu-incidenten. Over deze verantwoordelijkheidsverdeling zal in overleg tussen GGD Nederland en de Raad van Regionaal Geneeskundige Functionarissen (RGF en) een beslissing worden genomen. Die beslissing kan gevolgen hebben voor de taakinvulling van de medisch milieukundige zorg. Landelijke ondersteuningsstructuur Rond het moment van vaststelling van dit certificatieschema wordt door de ministeries van VWS en VROM een structurele financiering overwogen voor een landelijke ondersteuningsstructuur, waar de taken van het LCM deel van uitmaken. In deze opzet zal een centrale rol toebedeeld worden aan een centrum voor veiligheid, gezondheid en milieu binnen het RIVM. 2 ) Functieomschrijving en uitvoering van medisch milieukundige zorg Modeltakenpakket In de praktijk is de afgelopen jaren gebleken dat de taken op gemeentelijk niveau onvoldoende kunnen worden uitgevoerd, door o.a. gebrek aan formatie, gebrek aan specifieke deskundigheid, gebrekkige organisatie binnen de GGD en en onvoldoende bekendheid met het vakgebied binnen de gemeenten. Dit is in diverse rapporten beschreven. 1, 2, 3, 4 15 Om hierin verandering te brengen hebben GGD Nederland en de VNG het Uitvoeringsplan Project Versterking Medische Milieukunde (mei 2004) opgesteld. Binnen het kader van dit uitvoeringsplan is een modeltakenpakket ontwikkeld dat duidelijkheid moet geven over de taken die door de medisch milieukundige zorg moeten worden uitgevoerd. Dit modeltakenpakket is gebaseerd op de onderstaande vijf hoofdtaken. 1 Signalering van ongewenste situaties Deze taak omvat het continu bewaken van ontwikkelingen in de leefomgeving die mogelijk schade kunnen opleveren voor de volksgezondheid. Hiervoor wordt voortdurend informatie verzameld en geanalyseerd die noodzakelijk is voor de planning, uitvoering en evaluatie van gemeentelijk beleid. Indien een ongewenste situatie dreigt te ontstaan, wordt een signaal uitgebracht naar de lokale overheid en de direct betrokkenen. 1 Inspectie voor de Gezondheidszorg, Gemeentelijke betrokkenheid bij collectieve preventie, Inspectie voor de Gezondheidszorg, Medische milieukunde bij GGD s, Rijswijk, Drs. H.W.A. Jans en drs. H. Leenders, Op weg naar een duurzame organisatie van de medische milieukunde, Utrecht, SGBO, Milieu, gezondheid en gemeenten; een onderzoek onder gemeenten naar de raakvlakken tussen milieu en gezondheid, Gebiedsbeschrijving hoofdstuk II

17 2 Beleidsadvisering Deze taak omvat het adviseren van de lokale overheid bij het ontwikkelen en uitvoeren van beleid. Deze beleidsadvisering is van belang voor de beleidsterreinen ruimtelijke ordening, verkeer en milieu en welzijn en is gericht op het bevorderen van de volksgezondheid. 3 Beantwoording en behandeling van vragen, meldingen en klachten De medisch milieukundige zorg is beschikbaar voor het beantwoorden en behandelen van vragen, meldingen en klachten. Gemeentelijke diensten, scholen, huisartsen en burgers kunnen van deze dienst gebruikmaken. De beantwoording en behandeling kan diverse vormen aannemen, waarbij activiteiten als onderzoek en risicocommunicatie noodzakelijk kunnen zijn. 4 Voorlichting ten behoeve van preventie Deze taak omvat voorlichtingsactiviteiten gericht op de preventie van gezondheidsschade als gevolg van milieufactoren. De GGD organiseert zelf voorlichtingsactiviteiten of ontwikkelt voorlichtingsmateriaal. Daarnaast wordt deelgenomen aan campagnes die in breder verband worden georganiseerd Advisering bij milieu-incidenten Deze taak omvat de advisering aan hulpverlenende instanties, het bevoegd gezag en de Regionaal Geneeskundig Functionaris (RGF) over de gezondheidseffecten van gevaarlijke stoffen die vrijkomen bij incidenten, ongelukken of rampen. Voor deze taak is het essentieel dat men advies kan geven in spoedeisende situaties. Voorbereiding en nazorg nemen daarnaast een belangrijke plaats in. Als de schaal van het incident dit noodzakelijk maakt, vindt deze advisering vaak plaats onder coµrdinatie van de GHOR. Organisatie van de medisch milieukundige zorg Centraal uitgangspunt voor de organisatie van de medisch milieukundige zorg is dat alle GGD en in ieder geval over een basisformatie moeten beschikken (frontoffice). Deze basisformatie kan een beroep doen op een bovenregionaal MMK-centrum (backoffice) dat bij een van de GGD en in de regio is ondergebracht. De zeven bovenregionale centra worden op hun beurt vakinhoudelijk ondersteund: enerzijds door het Steunpunt Medische Milieukunde van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), dat tot taak heeft GGD-medewerkers te ondersteunen met RIVM-expertise, en anderzijds door het Landelijk Centrum Medische Milieukunde (LCM), dat zich vooral richt op het afstemmen van informatie tussen GGD en. De kracht van dit model is dat iedere GGD kan beschikken over procedurele deskundigheid en procesdeskundigheid op het gebied van de medisch milieukundige zorg en daarnaast zelf kan volstaan met brede, maar beperkte vakinhoudelijke expertise; kán volstaan, want elke regio vereist wellicht een expertise-invulling op maat. Niveau van uitvoering In de uitvoering van medisch milieukundige zorg kunnen drie schaalniveaus worden onderscheiden waarin de verschillende taken zijn verdeeld. Medewerkers kunnen werkzaam zijn: voor een GGD voor een bovenregionaal medisch milieukundig samenwerkingsverband voor het landelijk centrum. hoofdstuk II Gebiedsbeschrijving

18 Het niveau van een GGD is gericht op uitvoering. Het bovenregionale niveau is een mix van uitvoering en ondersteuning. Het landelijke niveau is gericht op ondersteuning van de uitvoering. GGD-niveau In 2005 zijn er 39 GGD en die zich bezighouden met het uitvoeren van de WCPV-taak op lokaal niveau in de regio van de GGD: het aanbieden van medisch milieukundige zorg aan hun gemeenten. Dit wordt gedaan door in totaal circa 80 milieu- en gezondheidsmedewerkers (zie onder Beroepsgroepen ). De werkzaamheden bestaan bijvoorbeeld uit het verstrekken van adviezen in het kader van de medisch milieukundige zorg en het verrichten van onderzoek en projecten in dit kader, evenals het bewaken van de medische aspecten in relatie tot het milieu. De medisch milieukundige medewerkers onderhouden de contacten met gemeenten, burgers en instellingen. Bovenregionaal niveau De GGD en kunnen bij complexe vraagstukken een beroep doen op een bovenregionaal centrum of samenwerkingsverband waarin minimaal één medisch milieukundige werkzaam is. De formele titel van deze medewerker is arts maatschappij en gezondheid met uitstroomprofiel medische milieukunde. 5 Artsen met deze titel hebben zich sinds de jaren tachtig gespecialiseerd in dit vakgebied en vervullen een bovenregionale functie. In sommige regio s kunnen GGD-medewerkers een beroep doen op bredere expertise via bovenregionale centra voor medisch milieukundige zorg, waarin verschillende disciplines werkzaam zijn. Het bovenregionale centrum voert zelf uit en ondersteunt de uitvoering en de ontwikkeling van de medisch milieukundige taak bij GGD en. De taak en de omvang van het bovenregionale centrum worden in onderling overleg tussen GGD en bepaald. 17 Het bovenregionale samenwerkingsverband ondersteunt bij GGD-overstijgende problematiek en bij problematiek die aanvullende deskundigheid vraagt. Landelijk niveau Op landelijk niveau bestaat sinds juli 2003 een Landelijk Centrum Medische Milieukunde (LCM). Dit centrum is opgericht vanuit GGD Nederland en maakt deel uit van het Versterkingsproject Medische Milieukunde, met als doel de kwaliteit en uniformiteit van de medisch milieukundige taak van GGD en te bevorderen, de medisch milieukundige zorg te ondersteunen door het ontwikkelen van landelijke richtlijnen en het beantwoorden van vragen van de bovenregionale centra. Verder heeft het LCM vooral een inhoudelijk coµrdinerende taak. Zo zorgt het LCM voor de inhoudelijke afstemming tussen GGD en en landelijke partners als het ministerie van VWS, het ministerie van VROM, het Steunpunt Medische Milieukunde en het Centrum voor Gezondheidsonderzoek bij Rampen van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Het Steunpunt Medische Milieukunde geeft GGD en via het LCM technisch-inhoudelijke ondersteuning. 5 Volgens de WCPV is de GGD verplicht een arts maatschappij en gezondheid met opleiding in de medische milieukunde beschikbaar te hebben. Gebiedsbeschrijving hoofdstuk II

19 De bovenstaande taakomschrijving en organisatiebeschrijving komen voort uit het uitvoeringsplan van het Versterkingsproject Medische Milieukunde en verwoorden een zo breed mogelijk gedeeld beeld van hoe de medisch milieukundige zorg er zou moeten uitzien. De Algemene Ledenvergadering van GGD Nederland heeft het uitvoeringsplan in 2004 vastgesteld. Beroepsgroepen 6 De medisch milieukundige zorg is een multidisciplinair werkveld. De lokale medewerkers MMK zijn milieugezondheidskundigen, artsen maatschappij en gezondheid (M&G) en sociaal-verpleegkundigen, en in steeds grotere mate milieugezondheidskundigen en technisch geschoolde mensen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen specifiek voor de medisch milieukundige taak aangestelde werknemer(s) en een deeltaak medisch milieukundige zorg die bij de arts maatschappij en gezondheid en de sociaal-verpleegkundigen van de GGD is ondergebracht. 7 Een milieugezondheidskundige heeft veelal MMK als enig taakgebied, wat de continuïteit bevordert en de milieugezondheidskundige ruimte geeft voor proactieve taken, het onderhouden van contacten met ketenpartners, netwerken, e.d. Naast administratieve ondersteuning is er ook ondersteuning door epidemiologen en/of GVO ers. De bovenregionale ondersteuning bestaat bij voorkeur uit een bovenregionaal bureau met onder anderen een arts maatschappij en gezondheid, uitstroomprofiel medische milieukunde, 7 ervaren milieugezondheidskundige(n) en anderen. 3 ) Reikwijdte van het certificatieschema 18 Het certificatieschema is van toepassing op het kwaliteitsmanagementsysteem van elke afzonderlijke organisatie dat betrekking heeft op het uitvoeren van de WCPV-taak medische milieukunde. 4 ) De betrokken landelijke organisaties Brancheorganisatie Medisch milieukundige zorg wordt uitgevoerd door GGD en. Deze zijn verenigd in de brancheorganisatie GGD Nederland. Versterkingsproject GGD Nederland en de VNG zijn het Project Versterking Medische Milieukunde gestart met als doel de medisch milieukundige zorg bij gemeenten en provincies te versterken. Het huidige Versterkingsproject eindigt op 1 januari Beroepsorganisaties Verschillende beroepsgroepen zijn werkzaam in de medisch milieukundige zorg. Professionals zijn onder andere in de volgende beroepsverenigingen verenigd: de Nederlandse Vereniging voor Medische Milieukunde (NVMM), voor alle betrokkenen bij het werkveld milieu en gezondheid 6 Uit Professionele standaard medische milieukunde, augustus Van Naem en Partners, Functieprofielen medische milieukunde, juli hoofdstuk II Gebiedsbeschrijving

20 de Koepel van Artsen Maatschappij en Gezondheid (KAMG), voor artsen maatschappij en gezondheid de Landelijke Vereniging Sociaal-Verpleegkundigen (LVSV), voor sociaal-verpleegkundigen. Overheid/financier De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) is de vereniging van de lokale overheden en bestuurders. De gemeente draagt eindverantwoording voor alle WCPV-taken, zo ook voor medisch milieukundige zorg. De gemeente heeft een meervoudige rol: zij is zowel bestuurder, opdrachtgever, financier als klant van medisch milieukundige zorg. De gemeente heeft tevens taken in de milieuhandhaving; deze taken worden uitgevoerd door de gemeentelijke milieudiensten. De IGZ en de VROM-Inspectie De Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) en de Inspectie van het ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer (VROM) houden toezicht op de naleving van wet- en regelgeving en de uitvoering van het beleid door de gemeenten. IGZ houdt toezicht op (de kwaliteit van) de gezondheidszorg. Wat de medisch milieukundige zorg betreft, gaat dit om de uitvoering van de wettelijke taak, de beleidsvorming door de gemeente, het hanteren van standaarden en richtlijnen en het kwaliteitssysteem. De VROM-Inspectie ziet toe op de uitvoering van het VROM-beleid, waarbij een integratie op gemeentelijk niveau plaatsvindt van ruimtelijke ordening, wonen en milieu. Uitgangspunten hierbij zijn veelal het maximaal toelaatbaar risiconiveau en vermijdbare risico s en effecten, en ook de informatieplicht jegens de burger. Daarnaast heeft de VROM-Inspectie een coµrdinerende rol bij milieu-incidenten. 19 Vanuit het perspectief van de burgers De Nederlandse Patiënten Vereniging en het Meldpunten Netwerk Gezondheid en Milieu zijn betrokken bij het ontwikkelen van dit certificatieschema vanuit het perspectief van de burger. Ketenpartners en andere belanghebbenden Ketenpartners waarmee overleg wordt gevoerd of afstemming wordt gezocht, zijn onder andere: (regionale) milieudiensten, regionale milieu-inspectie, gezondheidsinspectie, gemeenten, provincies, woningbouwverenigingen en -stichtingen en huisartsen. Voor de vakinhoudelijke kennis wordt samengewerkt met het RIVM, waarbinnen het Steunpunt Medische Milieukunde en Centrum voor Gezondheidsonderzoek bij Rampen en Ongevallen gevestigd is. De Raad van RGF en en de regionale GHOR-bureaus zijn belangrijke partners in de keten met betrekking tot milieu-incidenten en rampen. Vooral de afstemming tussen taken en verantwoordelijkheden van de medisch milieukundige zorg en die van de GHOR is hierin belangrijk. Gebiedsbeschrijving hoofdstuk II

21

22 hoofdstuk III Kwaliteitsbeleid en kwaliteitsbepalingen 1 ) Inleiding Dit hoofdstuk biedt een overzicht van kwaliteitsbepalingen van verschillende partijen, documenten die algemeen geaccepteerde landelijke eisen ten aanzien van kwaliteit van de medisch milieukundige zorg bevatten en wetgeving. Deze documenten zijn gebruikt bij het formuleren van de normen. Daarnaast worden landelijk gedragen beleidsdocumenten genoemd die richtinggevend zijn voor de sector. In paragraaf 2 is een matrix opgenomen die een overzicht biedt van wetten en kwaliteitsbepalingen die gelden voor alle WCPV-taken en de forensische geneeskunde. In deze versie is de matrix nog alleen ingevuld voor de jeugdgezondheidszorg en de medische milieukunde. De matrix wordt later uitgebreid met de overige WCPV-taken en de forensische geneeskunde. Achter elk document staat een paginanummer dat verwijst naar bijlage 1 van het algemene deel (deel II) van het certificatieschema organisaties voor openbare gezondheidszorg, waarin een beschrijving van de genoemde wet c.q. het genoemde kwaliteitsdocument staat. 21 Kwaliteitsbeleid en kwaliteitsbepalingen hoofdstuk III

23 2 ) Matrix wetgeving en kwaliteitsbepalingen openbare gezondheidszorg Wetten Functies Beschrijving in deel II op pagina Jeugdgezondheidszorg Infectieziekte algemeen 22 Wettelijke bepalingen Wet collectieve preventie volksgezondheid 58 X Besluit collectieve preventie volksgezondheid (Staatsblad 2002, 549) 58 X Kwaliteitswet zorginstellingen 58 X Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst 58 X Wet klachtrecht cliënten zorgsector 58 X Wet bescherming persoonsgegevens 58 X Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg 58 X Onder voorbehoud i.h.k.v. Wet BIG 59 X Koppelingswet 59 X Wet op de geneesmiddelenvoorziening 59 X Wet medisch-wetenschappelijk onderzoek met mensen 59 X Wet op het bevolkingsonderzoek 59 X Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen 59 X Archiefwet 59 X Welzijnswet 60 X Wet verbetering poortwachter 60 X Arbeidsomstandighedenwet 60 X Wet op de ondernemingsraden 60 X Wet op de medische hulpmiddelen/besluit medische hulpmiddelen Algemene wet bijzondere ziektekosten 60 X Besluit jeugdgezondheidszorg (Staatsblad 2002, 550) 58 X Wet op de jeugdzorg 60 X Wet basisvoorziening kinderopvang 60 X Warenwet 60 X Wet milieugevaarlijke stoffen Wet milieubeheer Besluit stralenbescherming Wet geneeskundige hulpverlening bij ongevallen en rampen (Wet GHOR) Wet hygiëne en veiligheid zwemgelegenheden Woningwet Interimwet stad en milieu Wet op de ruimtelijke ordening Kwaliteitsbepalingen vanuit het perspectief van de overheidsinstanties Nota lokaal gezondheidsbeleid 61 X Langer gezond leven 61 X Kwaliteitsbepalingen vanuit het perspectief van de cliëntenorganisaties Algemene Kwaliteitscriteria van de Nederlandse Patiënten Consumenten Federatie 61 X Kwaliteitsbepalingen vanuit het perspectief van de brancheorganisatie Nationaal contract voor openbare gezondheidszorg 61 X Nota GGD Nederland en de kwaliteit van de WCPV-taken 61 X Kwaliteit in perspectief 61 X Kwaliteitsbepalingen vanuit het perspectief van de beroepsgroepen Gedragcodes, beroepsprofielen, protocollen en richtlijnen 61 X Kwaliteitsbepalingen vanuit het perspectief van de financier Gemeentefonds 62 X hoofdstuk III Kwaliteitsbeleid en kwaliteitsbepalingen

24 23 Kwaliteitsbeleid en kwaliteitsbepalingen hoofdstuk III Infectieziekte reizigerszorg Infectieziekte technische hygiënezorg Medische milieukunde Openbare gezondheidszorg Beleidsadvisering Gezondheids bevordering Epidemiologie Forensische geneeskunde X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X

25 3 ) Kwaliteitsbeleid en kwaliteitsbepalingen vanuit het perspectief van GGD Nederland Op weg naar een duurzame organisatie van de medische milieukunde bij GGD en (drs. H.W. A. Jans en drs. H. Leenders, 2001) Het eerste visiedocument van GGD Nederland stelt een organisatiemodel voor waarmee naar verwachting de openbare gezondheidszorg beter is uitgerust voor haar taken op het terrein van de medische milieukunde. In dit rapport is ingegaan op de manier waarop de GGD en een duurzame organisatie van de medische milieukunde tot stand kunnen brengen, afgestemd op de behoeften van de samenleving. Op basis van een sterktezwakteanalyse is een organisatiemodel gepresenteerd dat kan leiden tot meer efficiency en kwaliteit. De wereld tussen veilig en onveilig (drs. H.W. A. Jans, 2002) Met de uitwerking van dit tweede visiedocument is aangegeven hoe de medisch milieukundige expertise bij GGD en ingebed kan worden in de structuur van de rampenorganisatie en zodoende ingezet kan worden in het geval van incidenten, calamiteiten en ongevallen met gevaarlijke stoffen. In dit rapport zijn de taken van de medische milieukunde beschreven in relatie tot de GHOR en is aangegeven welke specificaties de GHOR stelt aan de inbreng van de medische milieukunde. 24 Behoefte aan onderwijs in kader van versterking van de medische milieukunde bij GGD en (drs. H.W. A. Jans, 2002) Naar aanleiding van de bevindingen en voorstellen die gedaan zijn in de twee eerder genoemde visiedocumenten wordt in dit derde visiedocument dieper ingegaan op de vereiste opleiding en de bij- en nascholing die voor de verschillende in te zetten functionarissen noodzakelijk is om het vereiste deskundigheidsniveau te kunnen waarborgen. Projectvoorstel Versterking WCPV: medische milieukunde in samenwerking met de GGD (GGD Nederland, 2002) In verband met de noodzaak tot versterking van de medische milieukunde ten aanzien van de relatie tussen gezondheid en milieu vond regelmatig overleg plaats over een mogelijk versterkingsproject. Aan dit overleg namen de ministeries van VROM en VWS, de VNG en GGD Nederland deel. Conform de afspraken uit dit overleg bood GGD Nederland dit projectvoorstel aan het ministerie van VWS ter financiering aan. Het voorstel is tot stand gebracht in nauw overleg met de VNG. Uitvoeringsplan project versterking medische milieukunde (GGD Nederland, mei 2004) Het uitvoeringsplan bestaat uit een modeltakenpakket en een organisatievoorstel en is goedgekeurd door het bestuur van GGD Nederland en de commissie milieu van de VNG. De nu nog globale voorstellen gelden als een voorlopige leidraad voor de uitvoering van de medische milieukunde, totdat op een later tijdstip uitgewerkte richtlijnen vast gesteld kunnen worden. Professionele standaard medische milieukunde (M. de Gruijter (LCM), 2004) Mede op verzoek van de Inspectie voor de Gezondheidszorg is in opdracht van het LCM een actualisatie gemaakt van de professionele standaard medische milieukunde. Deze standaard kan als basis dienen voor het kwaliteitstraject medische milieukunde dat vanuit GGD Nederland in 2004 van start is gegaan. Een professionele standaard is bovendien een goed toetsingsmiddel bij toezicht door de IGZ op de uitvoerende MMK-taak door GGD en. hoofdstuk III Kwaliteitsbeleid en kwaliteitsbepalingen

26 Afbakening en waarborgen van de GAGS-functie (Van Naem & Partners, 2004) In opdracht van het Versterkingsproject is een inventarisatie gehouden naar wat onder een Geneeskundig Adviseur Gevaarlijke Stoffen (GAGS) functie wordt verstaan, wat de functie inhoudt en welke waarborgen er nodig zijn om de functie te realiseren. Landelijke richtlijnen ten behoeve van medische milieukunde Binnen de MMK zijn en worden landelijke richtlijnen ontwikkeld en vastgesteld. De GGD-richtlijnen medische milieukunde 1 (GGD Nederland, 2001) zijn in opdracht van GGD Nederland ontwikkeld ter ondersteuning van de eerstelijnsmedewerkers bij de GGD en. Zij bevatten onder andere de richtlijnen gsm-basisstations, kankerclusters en ventilatie van scholen en de kwaliteit van het binnenmilieu. Het LCM is vanaf 2004 begonnen met de GGD-richtlijnen medische milieukunde 2 (LCM, 2004). Hiervan zijn begin 2006 de richtlijnen smog, gezondheidsrisico s bij bodemsanering, hoogspanningslijnen, luchtkwaliteit, gezonde woningbouw, voorlichting gezond wonen en ventilatie in scholen uitgebracht. Daarnaast is er een aantal handboeken ontwikkeld, zoals Handboek buitenmilieu (GGD Nederland, 1996), Handboek binnenmilieu (GGD Nederland, 1996) en Handboek GES stad en milieu (GGD Nederland, 2001). 4 ) Kwaliteitsbepalingen vanuit het perspectief van de beroepsgroepen Functieprofielen medische milieukunde (Van Naem & Partners, juli 2000) GGD Nederland heeft Van Naem & Partners opdracht gegeven om functieprofielen op te stellen voor de eerstelijnsmedewerkers in de medische milieukunde en de tweedelijns medisch milieukundigen. Het rapport doet aanbevelingen om de medisch milieukundige structuur te versterken en komt vanuit de voorgestelde structuur tot voorstellen voor functieprofielen ) Kwaliteitsbepalingen vanuit het perspectief van overheidsinstanties Staat van de gezondheidszorg 2005 (IGZ, 2005) In Staat van de gezondheidszorg 2005 staat de openbare gezondheidszorg centraal. De openbare gezondheidszorg is de afgelopen jaren sterk verbeterd, maar tegelijkertijd is deze niet genoeg bestand tegen nieuwe gezondheidsproblemen. Gemeentelijke betrokkenheid bij collectieve preventie (IGZ, 1995) Een overleg met de Tweede Kamer was voor de minister van VWS aanleiding de Inspectie te vragen een onderzoek in te stellen naar de wijze waarop gemeenten inhoud geven aan hun bestuurlijke verantwoordelijkheid op het gebied van collectieve preventie. De mate van betrokkenheid van gemeentebesturen blijkt zeer uiteenlopend te zijn. De gezondheidskundige afweging van beleidsvoornemens vindt in de meeste gemeenten niet of nauwelijks plaats. Kwaliteitsbeleid en kwaliteitsbepalingen hoofdstuk III

27 Medische milieukunde bij GGD s (IGZ, 1998) De Inspectie heeft een thematisch onderzoek gedaan naar de wijze waarop GGD en invulling geven aan hun medisch milieukundige taak. Een onderzoek vond plaats naar aanleiding van signalen uit het veld dat de medische milieukunde onder druk is komen te staan na de overheveling van rijksgelden naar het gemeentefonds per 1 januari Gezondheid, milieu en gemeenten (VNG, 2003) Dit onderzoek naar de samenwerking en afstemming tussen de beleidsterreinen gezondheid en milieu in gemeenten dient als input voor het Versterkingsproject. Het SGBO (het onderzoeks- en adviesbureau van de VNG) heeft het onderzoek uitgevoerd. 26 hoofdstuk III Kwaliteitsbeleid en kwaliteitsbepalingen

28 hoofdstuk IV Normen van beoordeling rubriek 1 t/m 3 Toelichting bij de normen van rubriek 1 t/m 3 Rubriek 1 Rubriek 2 Rubriek 3 Intake Uitvoering Evaluatie en nazorg 27 Indeling hoofdstuk IV Hoofdstuk IV is als volgt ingedeeld: de normen waaraan de organisatie moet voldoen, staan steeds op de linkerpagina. Op de rechterpagina staat eventueel een toelichting, een omschrijving of een verduidelijking van de thema s en normen. Normen van beoordeling hoofdstuk IV

29 Rubriek 1 t/m 3 normen 28 hoofdstuk IV Normen van beoordeling

30 Rubriek 1 t/m 3 toelichting Toelichting bij de normen van rubriek 1 t/m 3 Richtlijnen Wanneer in de normen een richtlijn wordt vereist, wordt een landelijke richtlijn bedoeld indien deze voor het desbetreffende onderdeel bestaat. Ook GGD-richtlijnen vallen onder de landelijke richtlijnen. Indien geen landelijke richtlijn bestaat, dient de organisatie er zelf één te ontwikkelen; deze wordt aangeduid als een door de instelling vastgestelde richtlijn. Dit kan ook een lokale of regionale richtlijn zijn. Indien na het verschijnen van dit certificatieschema landelijke richtlijnen worden vastgesteld, zijn deze van toepassing. Modeltakenpakket Rubriek 1 en 2 zijn ingedeeld op basis van de voornaamste klantgroepen in relatie tot het modeltakenpakket MMK (zie pagina 15 en 16), dat uit vijf hoofdtaken bestaat. De lokale overheid is voornamelijk klant bij de hoofdtaken signalering van ongewenste situaties, beleidsadvisering en voorlichting ten behoeve van preventie. De burger of private organisaties zijn vooral klant bij de hoofdtaak beantwoording en behandeling van vragen, meldingen en klachten. Bij de hoofdtaak advisering bij milieu-incidenten zijn hulpverleningsdiensten of de GHOR meestal klant. Hier gaat het om een specifiek traject, waarbij de eisen anders liggen dan bij de overige hoofdtaken. De thema s en normen in rubriek 1 zijn uitgewerkt ten behoeve van bovengenoemde indeling. De indeling in rubriek 2 is voor de modeltaken verder gespecificeerd in separate thema s voor de vijf hoofdtaken. Daarnaast bevat rubriek 2 thema s die in het algemeen bij de uitvoering MMK van toepassing zijn. De thema s en normen in rubriek 3 zijn algemeen toepasbaar. 29 Gebruikte begrippen met betrekking tot personeel Medewerker MMK: elke medewerker die werkzaam is bij de organisatie ten behoeve van medisch milieukundige zorg. Milieugezondheidskundige: medewerker MMK met een academische opleiding op het terrein van de milieugezondheidskunde. Medisch milieukundige: arts maatschappij en gezondheid met het uitstroomprofiel medische milieukunde, zoals vastgelegd in de WCPV. Overige begrippen Overige begrippen, aanvullend op bijlage 4 van deel II (het algemene deel) van dit certificatieschema: Klant: in dit schema wordt onder klant verstaan (zie rubriek 4): de individuele cliënt, doel(risico)groepen, financiers, ketenpartners en andere belanghebbenden. Voor het primair proces van de medisch milieukundige zorg kan de volgende operationalisering toegepast worden: de ontvanger van de zorg in de vorm van opdrachtgever, individuele klant, doelgroep of risicogroep. Ook een melder of de persoon die namens een klant optreedt, zoals een huisarts, wordt binnen de medisch milieukundige zorg als klant gezien. Opdrachtgever: de betalende partij. Het betreft hier doorgaans de gemeente, maar deze rol kan ook bij de provincie, een milieudienst of een andere partij liggen. Soms is de opdrachtgever dezelfde (rechts)persoon als de klant, in veel gevallen is de klant niet dezelfde (rechts)persoon als de opdrachtgever. Ketenpartner: organisatie die betrokken is bij de medisch milieukundige zorg. Casemanager: medewerker MMK die optreedt als contactpersoon tussen de organisatie en de klant. Bovenregionaal samenwerkingsverband MMK: samenwerkingsverband van twee of meer GGD en ten behoeve van de uitvoering van de medisch milieukundige zorg. Normen van beoordeling hoofdstuk IV

31 Rubriek 1 Intake normen Hoofdtaken: signalering van ongewenste situaties beleidsadvisering voorlichting ten behoeve van preventie 1.1 Analyse en beoordeling van signalen Signalen die voortkomen uit de bewaking van de lokale milieu- en gezondheidssituatie en de beleidsontwikkelingen bij de lokale overheid 8 worden vertaald in een milieugezondheidskundige vraag (zie 4.1 en 4.7) Signalen worden geregistreerd volgens een vastgestelde richtlijn, waarbij de RIVMregistratie als minimale eis geldt Er vindt urgentiebepaling plaats. Dit gebeurt conform aanwezige interne en lokale afspraken en prioriteiten, en landelijke richtlijnen (zie 4.7) Als niet kan worden voldaan aan de milieugezondheidskundige vraag, volgt waar mogelijk een doorverwijzing Met lokale overheid wordt hier de gemeente bedoeld. Dit kunnen ook twee of meer gemeenten zijn. hoofdstuk IV Normen van beoordeling

32 Intake Rubriek 1 toelichting Analyse en beoordeling van signalen Bij de hoofdtaken signalering van ongewenste situaties, beleidsadvisering en voorlichting ten behoeve van preventie is de lokale overheid meestal de klant. Vanuit het wettelijke kader en de gedefinieerde hoofdtaken (zie hoofdstuk II) worden op beleidsniveau afspraken, jaar- of werkplannen gemaakt waarbij de klant betrokken is. Rubriek 4, thema 4.1 en 4.7, stelt hier eisen aan. Een signaal kan in diverse vormen binnenkomen. Een signaal kan actief worden gemeld en worden vertaald in een milieugezondheidskundige vraag, waar de medewerker MMK vervolgens actie op neemt. Vormen van signalen zijn: een melding, een vraag, een klacht, of een verzoek voor een voorlichtingsactiviteit, voor een beleidsadvies, voor een onderzoek of voor advisering bij een milieu-incident. Signalen worden ook op initiatief van een medewerker MMK geconstateerd en omgezet in een milieugezondheidskundige vraag. Aanleiding voor een dergelijke proactieve inschakeling van de medisch milieukundige zorg is bijvoorbeeld: nieuwe kennis in de vorm van onderzoeksresultaten, richtlijnen en internationale ontwikkelingen resultaten van monitoring, van gegevensanalyse (ook van andere diensten) en van klachtenregistraties signalen uit de samenleving. 31 Deze proactieve benadering maakt onmiskenbaar deel uit van de medisch milieukundige zorg gezien de wettelijk vastgelegde basis hiervan in de WCPV. Hierbij is de klant niet altijd als zodanig duidelijk aanwezig. Signalen en medisch milieukundige zorg komen deels voort uit de eigen medisch milieukundige kennis, onderzoek en monitoring. De beoordeling van een signaal en de vertaling ervan naar een juiste milieugezondheidskundige vraag kan een aantal stappen bevatten. Dit is afhankelijk van de complexiteit van het signaal. Hierbij kan intern en/of extern (multidisciplinair) overleg of consultatie nodig zijn. Dit geldt voor de rubrieken 1, 2 en 3 (zie 2.8). Vanaf 2005 worden signalen deels landelijk geregistreerd conform het landelijk registratiesysteem RIVM Registratie MGK, Uniforme registratie van milieugerelateerde gezondheidsklachten bij GGD-en (2004). Afspraken over registratie en archivering maken hiervan deel uit. Normen van beoordeling hoofdstuk IV