ONDERZOEKSPROGRAMMA URBAN TECHNOLOGY

Transcriptie

1 11 ONDERZOEKSPROGRAMMA URBAN TECHNOLOGY SOLUTIONS FOR A SUSTAINABLE, LIVEABLE AND CONNECTED CITY 2 Februari 2015

2 2 Dit document beschrijft de uitwerking van het onderzoeksprogramma Urban Technology voor de periode Urban Technology is een breed onderzoeksprogramma van Domein Techniek en één van de vier speerpunten van de HvA. Binnen het speerpunt wordt op twee thema s samengewerkt met domein Economie en Management en Domein Digitale Media en Creatieve Industrie. INLEIDING De wereld staat voor een periode van toenemende verstedelijking. In de nabije toekomst zullen de steden verantwoordelijk zijn voor 90 procent van de bevolkingsgroei, 80 procent van de welvaartscreatie en 60 procent van het energiegebruik. Vanwege verstedelijking en klimaatverandering moeten steden bestaande en nieuwe - zich toerusten voor de toekomst. Ruimte is schaarser en steden moeten toegankelijk blijven. De afnemende beschikbaarheid van fossiele energie, grondstoffen en water vragen om lokale oplossingen in de stad. De uitdagingen in de toekomstige steden zijn groot, de oplossingen moeten daarom slim zijn. Dit kan met nieuwe kennis en inzichten op het gebied van logistieke concepten, decentrale energiesystemen, lokale duurzame productiemethoden en innovatieve (ontwerp)oplossingen voor actuele ruimtelijke vraagstukken rondom bijvoorbeeld verduurzaming en transformatie. Deze nieuwe kennis en inzichten worden mede gestimuleerd en gecreëerd door de razendsnelle ontwikkelingen op het gebied van technologie en ICT, zoals bijvoorbeeld sensoring, (big) data-analyse, visualisatietechnieken, 3D printing en smart grid technologieën. Binnen het onderzoeksprogramma Urban Technology van de HvA onderzoeken en ontwerpen onderzoekers en studenten slimme oplossingen voor een duurzame, leefbare en verbonden stad. De metropool regio Amsterdam is de proeftuin waar deze oplossingen daadwerkelijk gerealiseerd worden. STIP OP DE HORIZON Met het onderzoeksprogramma Urban Technology wil de HvA zich binnen 5 jaar ontwikkelen tot een betrouwbare en gewaardeerde partner voor de beroepspraktijk en kennisinstellingen in de Metropoolregio Amsterdam. Met deze partijen zijn langjarige samenwerkingen aangegaan. Onderzoek wordt gefinancierd door tweede (nationaal en internationaal) en derde geldstromen. Het programma is bekend door een aantal projecten die in de metropool Amsterdam gerealiseerd zijn en die de meerwaarde van praktijkgericht onderzoek tonen. Binnen het programma werkt een mix van lectoren, hoofddocenten, docent-onderzoekers, promovendi en oud-studenten samen met veel studenten aan het onderzoek. Lectoren en onderzoekers met verschillende expertisen werken samen in verschillende multi-disciplinaire projecten.

3 3 ONDERZOEKSFOCUS Bij het toegepast onderzoek binnen Urban Technology zijn drie principes leidend: de oplossingen moeten bijdragen aan een duurzame (sustainable), leefbare (liveable) en verbonden (connected) metropool. SUSTAINABLE: een metropool kan doorgroeien en gezond blijven als deze duurzaam is. Dit betekent dat grondstoffen, water, ruimte en energie efficiënt ingezet worden met hulp van (duurzame) technologie en nieuwe verdienmodellen. LIVEABLE: een grote drukke metropool moet zo ingericht worden dat deze leefbaar is voor de gebruikers. Dit vereist een goed ontwerp en inrichting van gebouwen, wijken en steden, en de inzet van slimme technologie om de leefbaarheid de vergroten. CONNECTED: de wereld is steeds meer ontsloten en mensen, organisaties en steden functioneren minder geïsoleerd van elkaar. Verbindingen kun je niet met iedereen hebben, het gaat om het realiseren van de juiste, slimme lokale en wereldwijde verbindingen. De focus van het programma ligt op het onderzoeken, ontwerpen en realiseren van oplossingen voor vier inhoudelijke thema s (zie onderstaand figuur). Deze thema s sluiten aan bij drie brede bachelors van domein Techniek: Logistics (Logistics Engineering en Logistiek en Economie), Built Environment en Engineering. Bijlage 1 geeft de focus van de onderzoeksthema s met bijbehorende expertises, projecten, resultaten en verbinding met het onderwijs. Urban Analytics Smart Mobility & Logistics Smart Urban Design Smart Energy Systems Circular Design & Smart Production Business Modelling FIGUUR 1: THEMA'S URBAN TECHNOLOGY 1. SMART MOBILITY & LOGISTICS (VERBONDEN AAN DE OPLEIDING LOGISTICS ENGINEERING EN LOGISTIEK EN ECONOMIE) Binnen dit thema ligt de focus op het ontwerpen van technologische oplossingen voor (duurzame) mobiliteit en logistiek om de stad bereikbaar, toegankelijk en verbonden te houden. Er zijn twee speerpunten, mainport logistiek en city logistiek. Bij de ontwikkeling van deze innovaties werken we samen met gemeentes, (lucht)havens, logistiek dienstverleners, producenten en retailers, fleetowners, technologie ontwikkelaars in de logistiek en mobility aanbieders. Dit thema is verbonden bij het landelijk centre of expertise logistiek waarvan de HvA penvoerder is.

4 4 Centre of Expertise Logistiek Het thema Smart Mobility & Logistics is namens de HvA penvoerder van het landelijke Centre of Expertise Logistiek (CoE). Binnen het CoE werken zes hogescholen en het bedrijfsleven samen in zes regionale kennis distributie centra (KDC) met als hoofdtaak het ontwikkelen van een duurzame logistieke kennisinfrastructuur. De KDC s ontwikkelen, verspreiden, benutten, vermarkten en borgen kennis. KDC Amsterdam richt zich in hoofdzaak op mainport logistiek en city logistiek, waarop samenwerking met het bedrijfsleven, onderzoek en publicaties plaatsvinden. De resultaten (wo publicaties) van het thema Smart Mobility & Logistics dragen daarmee direct bij aan de output van de HvA voor het CoE Logistiek. 2. SMART URBAN DESIGN (VERBONDEN AAN DE OPLEIDING BUILT ENVIRONMENT) Binnen Smart Urban Design richten wij ons op het toekomstbestendig maken van de stad. Hierbij gaat het om leefbaarheid, gebruikswaarde, duurzame bouw en klimaatbestendige inrichting van de stedelijke ruimte. Belangrijke huidige thema s zijn transformatie en hergebruik, klimaatbestendig inrichten van de stad en circulaire/duurzame bouw. Dit doen we samen met partijen die werken in de bouw- en gebiedsontwikkelingsketen zoals de gemeente Amsterdam, de MetropoolRegioAmsterdam, ontwerp- en adviesbureaus, Waternet en Amsterdam Smart City. 3. SMART ENERGY SYSTEMS (VERBONDEN AAN DE OPLEIDING ENGINEERING) Energie is sterk in transitie. Steden staan voor de uitdaging om grote stappen te zetten in het realiseren van energiebesparing, het inpassen van duurzame energie en faciliteren van elektrische mobiliteit. Binnen dit thema ligt de nadruk op het ontwikkelen van lokale slimme energie systemen, die bijdragen aan het ontwikkelen van een klimaatneutrale stad. Speciale aandacht is er voor ontwikkeling van smart grids, elektrische mobiliteit, de IT-sector (vergroening van datacenters). Dit doen we samen met partijen als Amsterdam Smart City, Alliander, Cofely, GreenIT Region. 4. CIRCULAR DESIGN & SMART PRODUCTION (VERBONDEN AAN DE OPLEIDING ENGINEERING) Om tot duurzame productie te komen is slim gebruik van materialen en productietechnieken en circulair denken essentieel. Binnen dit thema onderzoeken we hoe productiekringlopen gesloten kunnen worden en op welke schaal dit effectief is. Door inzet van hernieuwbare materialen, door de verschuiving van aanschaf naar gebruik en door hergebruik, recycling en upcycling. Dit doen we samen met industriële en creatieve bedrijven en nieuwe dienstverleners in de regio en met partijen als Afval Energie Bedrijf, Metabolic en 3D Makerszone. Specifieke aandacht is er voor toegepast onderzoek naar nieuwe geavanceerde productiemethoden (denk aan 3D printing) waarmee klantspecifieke en/of gepersonaliseerde producten gemaakt kunnen worden.

5 5 Twee crossthema s urban analytics en business modellen Naast bovenstaande vier thema s bouwen we op twee crossthema s expertise op om de oplossingen binnen de vier thema s daadwerkelijk te kunnen ontwerpen en realiseren: urban analytics en business modelling. 5. URBAN ANALYTICS SAMENWERKING MET DE OPLEIDING TOEGEPASTE WISKUNDE EN DMCI De beschikbaarheid van grote hoeveelheden data kan bij de juiste analyse vooraf bijdragen aan een slim ontwerp. Ook kan de analyse van (big) data ingezet worden om nieuwe diensten te ontwikkelen. Binnen dit thema werken we samen met de opleiding toegepaste wiskunde van domein Techniek. Binnen deze opleiding zijn docenten en studenten in staat om grote datasets te analyseren, advies te geven en voorspellingen te maken. Deze kennis passen we toe in het project rondom de openbare oplaadinfrastructuur (zie thema-uitwerking Smart Energy Systems). Daarnaast gaan we kennis opbouwen rondom het meten van data met sensoren. De kennis binnen dit thema gaan we ook toepassen in andere projecten van Urban Technology. Met DMCI gaan we in 2015 onderzoeken hoe we op dit thema kunnen gaan samenwerken. 6. BUSINESS MODELLING SAMENWERKING MET DEM/ONDERNEMERSCHAP De projecten binnen Urban Technology zijn innovatief van aard en kenmerken zich door nieuwe samenwerkingsvormen met vaak tijdelijke coalities. Om deze projecten daadwerkelijk naar de markt te brengen/te realiseren is kennis van nieuwe business concepten en verdienmodellen cruciaal. Binnen dit crossthema gaan we kennis opbouwen rondom nieuwe business modellen die passen bij deze innovaties. De kennisopbouw start met een project rondom de evaluatie van de business modellen van Amsterdam Smart City projecten. Hierin werken we samen met speerpunt Ondernemerschap. Kennis die binnen dit project is opgedaan, zetten we in bij de verschillende projecten die we binnen Urban Technology uitvoeren. URBAN TECHNOLOGY PROJECTEN Het speerpuntenprogramma Urban Technology kent 3 verschillende typen projecten (i) expertise projecten die uitgevoerd worden binnen de onderzoeksthema s, (ii) icoonprojecten waarin samengewerkt wordt tussen de verschillende onderzoeksthema s (iii) Urban Technology verkenningen, projecten die potentieel zouden kunnen uitgroeien tot een icoonproject. i. EXPERTISE PROJECTEN De expertiseprojecten binnen de thema s richten zich op het verder uitbouwen van de expertise binnen het thema en op het verwerven of uitbouwen van een kennispositie op de

6 6 thema s. De projecten sluiten aan bij en geven invulling aan het themaspecifieke programma en dragen er aan bij om een (inter)nationale kennispositie te verwerven. In bijlage 1 zijn de huidige en potentiele toekomstige expertise projecten binnen de verschillende onderzoeksthema s beschreven. ii. ICOONPROJECTEN Begin 2015 is Urban Technology gestart met 2 icoonprojecten. Expertise vanuit verschillende onderzoeksthema s wordt hierbinnen gebundeld. De projecten zijn gekoppeld aan grootstedelijke vraagstukken van de stad Amsterdam en zijn voortgekomen uit een concrete vraagstelling vanuit de beroepspraktijk. Doel voor 2015 is om externe financiering te werven voor deze projecten. Aan de icoonprojecten koppelen we een stevige onderzoekscapaciteit en ze worden getrokken door een ervaren projectleider. Doel voor 2016 is om in totaal 3 icoonprojecten verder door te ontwikkelen binnen Urban Technology. De volgende twee icoonprojecten zijn vastgesteld binnen Urban Technology: Bestemming Duurzaam Zuid-Oost (samenwerking van Smart Urban Design, Smart Energy Systems) Elektrische stadsdistributie (samenwerking Smart Mobility & Logistics en Smart Energy Systems) Gekozen is voor deze projecten omdat ze (i) duidelijk vraaggestuurd zijn, (ii) ze aansluiten bij de aanwezige expertise van Urban Technology, (iii) er samengewerkt moet worden tussen verschillende onderzoeksthema s, (iv) er kansen zijn voor het werven van externe financiering en (v) omdat ze aansluiten bij de uitdagingen waar Amsterdam voor staat. Icoonproject 1: Bestemming Duurzaam Zuidoost Trekker: lector Frank Suurenbroek (Bouwtransformatie) Onder de werktitel Circulair Zuidoost gaan de grote publieke en private partijen uit Amsterdam Zuidoost gezamenlijk werken aan de onderscheidende en innovatieve verduurzaming van Amsterdam Zuidoost, en Amstel III in het bijzonder. Daartoe initiëren en bundelen de partijen concrete projecten en initiatieven rondom de thema s energie, afval (en water), mobiliteit en connectiviteit. Urban Technology treedt als kennispartner toe tot deze Triple Helix gebiedsontwikkeling. Met ons icoonproject bewerkstelligen we een langjarige samenwerking met partners van formaat en beschikken wij over een proeftuin waarin vernieuwende projecten en innovaties plaatsvinden. Circulair Zuidoost is zelf nog in opbouw. Mede hierom gaan we vanuit twee lijnen aan de slag. De eerste lijn is actieve deelname aan de opbouw van Circulair Zuidoost en een onderzoek naar het innovatieve gebiedsontwikkelingsmodel dat hierbinnen ontstaat. De analyse van dit gebiedsontwikkelingsmodel - en de inhoudelijke vertaalslag daarvan naar de toepasbaarheid elders - sluit aan bij de vraagarticulatie van B&W van Amsterdam. In een tweede lijn gaan we actief deelnemen aan één of meerdere van de door de partners te initiëren projecten. De selectie en invulling van onze deelname aan deze projecten hangt af van: a) aansluiting bij Urban Technology (UT); b) de mogelijkheid om meerdere UT onderzoeksthema s te bundelen, en c) de mogelijkheid om ofwel kennis te ontwikkelen ofwel concreet bij te dragen aan het toegepast krijgen van innovatieve kennis en kunde. Het icoonproject Bestemming Duurzaam Zuidoost realiseert een langjarige en zichtbare aanwezigheid binnen een aansprekende proeftuin. Daarnaast liggen er gunstige aanknopingspunten om langjarige onderzoekfinanciering te verwerven.

7 7 Icoonproject 2: Elektrische stadsdistributie Trekker: lector Walther Ploos van Amstel (City Logistiek) Logistieke stromen in de stad zijn de afgelopen jaren sterk toegenomen, met negatieve gevolgen voor o.a. luchtkwaliteit, bereikbaarheid en CO2 uitstoot. Gemeentes, wagenparkbeheerders en logistiek dienstverleners zijn steeds vaker op elkaar aangewezen om oplossingen te genereren om de groeiende city logistiek schoner te krijgen met behoud van bereikbaarheid in de stad. Dit project combineert kennis over logistieke stromen (uit Smart Mobility & Logistics) met kennis over laadinfrastructuur en verdienmodellen voor e-mobility (uit Smart Energy Systems) en business modellen. Het project beoogt bij te dragen aan een grootschalige inzet van elektrische voertuigen voor stadsdistributie in de MRA. Daarvoor onderzoekt het project de ontwikkelingen in de stedelijke distributiestromen in de MRA en de behoeftes bij stakeholders. Het project beoordeelt en ontwerpt technische en logistieke oplossingen met elektrisch vervoer (EV) en realiseert deze samen met partners in de MRA. Daarnaast brengt het project in kaart welke rol de overheid speelt bij het stimuleren, faciliteren, coördineren en reguleren van stedelijke distributie en EV. Over 2 jaar levert het project op: - Een studie met bijbehorende visualisaties naar oplaadhotspots - Monitoringstool/database voor evaluatie van EV gebruik bij bestelauto s en vrachtwagens - En streeft naar inzet van elektrisch vervoer voor leveringen aan UvA/HvA iii. URBAN TECHNOLOGY VERKENNINGEN In de Urban Technology verkenningen wordt ook de kennis en expertise van verschillende thema s gebundeld. De Urban Technology verkenningen zouden kunnen uitgroeien tot icoonprojecten, maar hiervoor moet het project nog verder ontwikkeld worden. Per project wordt er eind 2015 o.a. bekeken of er een daadwerkelijke kennisvraag voor dit project is vanuit de beroepspraktijk en of het project aansluit bij de aanwezige expertise van het onderzoeksprogramma. Bijlage 2 geeft een uitgebreidere beschrijving van de Urban Technology verkenningen. Urban Factory: from urban waste to circular product (samenwerking van de thema s Circular Design & Smart Production en Smart Urban Design) Dit project richt zich op de mogelijkheden en randvoorwaarden voor duurzame circulaire productontwikkeling en lokale productie op basis van afval- en reststromen uit de stad. Food 2 and 4 the city 24/7 (Smart Mobility & Logistics en eventueel Circular Design & Smart Production) Dit project richt zich op de betrouwbare en duurzame voedselvoorziening van de metropoolregio Amsterdam. De Fiets: slimme oplossingen voor parkeerlogistiek en doorstroming. Dit project sluit aan bij het fietslab van de gemeente Amsterdam, waarin oplossingen voor parkeerproblematiek rondom fietsparkeren worden onderzocht in pilotprojecten.

8 8 E-commerce en stedelijke mobiliteit Dit project richt zich op de effecten van on line winkelen op de stedelijke mobiliteit. ORGANISATIE EN FACILITEITEN URBAN TECHNOLOGY LAB Een deel van het onderzoek zal plaats vinden binnen de beschikbare labomgeving die verbonden is aan het Urban Technology programma. Het Urban Technology lab is een plek waar marktpartijen hun kennisvragen en ideeën kunnen laten testen en labfaciliteiten worden ingezet om onderzoek te laten doen naar concrete oplossingen. Op dit moment zijn er 4 deellab s het innovatielab, het SEF (Software Energy Footprint)-lab, het BIM-lab, en het capacitylab. Deze vormen gezamenlijk het Urban Lab van Urban Technology. Urban Technology Lab De volgende 4 lab s vormen gezamenlijk het Urban Technology Lab: Het Innovatielab Het innovatielab is onderdeel van engineering opleiding van domein Techniek. Binnen het innovatielab kunnen MKB bedrijven hun innovatieve technische ontwerpvraagstukken laten uitwerken door een mulidisciplinaire groep van studenten. Dit resulteert in een ontwerp en/of prototype. Het innovatielab beschikt over state-of-the-art rapid prototyping faciliteiten. Urban Technology kan eventueel samen met bedrijven opdrachtgever zijn in het innovatielab. Het Software Energy Footprint-lab Het SEF-lab is een geavanceerd en uniek meetplatform voor het meten van energieverbruik van software op servers. Software-ontwikkelaars en gebruikers kunnen software laten doormeten in het SEF-lab. Het BIM-lab Binnen het BIM-Lab (Bouw Informatie Model-Lab) kan onderzoek uitgevoerd worden naar de mogelijke inzet van ICT in de bouw. Het Capacitylab In het Capacity Lab kan met verschillende software verkeer en vervoersstromen gesimuleerd worden. Op basis van deze simulaties kan bedrijfsinformatie en kunnen bedrijfsstrategieën geoptimaliseerd worden. RELATIE ONDERWIJS Studenten dragen in het onderzoek bij aan het speerpunt Urban Technology met name via de afstudeerateliers van de bachelors logistiek, engineering en built environment en een deel van de minoren. Lectoren en onderzoekers coördineren één afstudeeratelier van de opleidingen en laten hierin kennisvragen vanuit hun onderzoeksagenda door verschillende studenten uit het atelier individueel uitwerken. De uitkomsten leveren data en kennis op voor de onderzoeksprojecten. In de thema-uitwerkingen in bijlage 1 zijn de afstudeerateliers benoemd die aan het programma gekoppeld zijn. In onderstaand figuur is de samenwerking met het onderwijs van domein techniek schematisch weergegeven.

9 9 Urban Technology Smart Mobility & Logistics Smart Urban Design Smart Energy Systems Circular Design & Smart Production Toegepaste Wiskunde Logistics Engineering Logistiek en Economie Jaar 4 Deel ateliers gericht op onderzoek Built Environment Bouwkunde, Civiele Techniek en Bouwtechnische Bedrijfskunde, Engineering Elektrotechniek, Product Design, Technische Bedrijfskunde, Engineering Design and Innovation FIGUUR 2: KOPPELING ONDERWIJS (AFSTUDEERTATELIERS) EN THEMA'S URBAN TECHNOLOGY PARTNERSHIPS Urban Technology gaat binnen de projecten langjarig samenwerken met verschillende partners. De huidige en mogelijk toekomstige partnerships zijn benoemd in bijlage 1. Binnen het onderzoeksprogramma Urban Technology zijn we een partnership aangegaan met de netwerkorganisatie Amsterdam Smart City. De partrnres van deze organisatie zijn de gemeente Amsterdam, de Amsterdam Economic Board, Alliander, KPN en PostNL Binnen het partnership gaan we gezamenlijk met de bedrijven binnen het netwerk de onderzoeksagenda verder vormgegeven en worden gezamenlijke onderzoeksprojecten opgezet. LECTOREN Binnen het programma zijn eind lectoren werkzaam. Smart mobility & logistics lector Mainport Logistiek Dick van Damme lector City logistiek - Walter Ploos van Amstel Smart urban design lector Water in en om de Stad - Jeroen Kluck lector Bouwtransformatie - Frank Suurenbroek lector Circulaire/duurzame bouw - vacature Circular design & smart production lector Technisch Innoveren en Ondernemen - Inge Oskam lector Smart Production vacature Smart energy systems lector Energie en Innovatie Robert van den Hoed lector Smart Energy Systems - vacature Voor de lector Smart Production is een marktanalyse uitgevoerd en zal de lectoraatsaanvraag in het eerste kwartaal van 2015 aan het CvB voorgelegd worden. Voor

10 10 de lector Circulaire/duurzame bouw zijn we een marktanalyse aan het uitvoeren waarin we de onderzoeksfocus vaststellen die het beste past bij de vragen uit de beroepspraktijk, het onderwijs en de onderzoeksagenda van Urban Technology. De lector Smart Energy Systems gaan we eind 2015 werven. We starten met een hoofddocent op dit onderzoeksgebied. De kennisgebieden Urban Analytics en Business Modelling gaan beide aangestuurd worden door een hoofddocent. INTERNE ORGANISATIE Onderstaand figuur geeft een schematische samenvatting van de organisatie van het speerpunt. Programmaraad Stuurgroep Domeinvoorzitter, 1 lector vanuit elk thema, programmamanager Urban Analytics - hoofddocent Smart Mobility & Logistics Lectoren, onderzoekers, onderzoekscoördinator Smart Urban Design Lectoren, onderzoekers, onderzoekscoördinator Smart Energy Systems Lectoren, onderzoekers, onderzoekscoördinator Circular Design & Smart Production Lectoren, onderzoekers, onderzoekscoördinator Business Modelling - hoofddocent Expertise Project Expertise Project Expertise Project Expertise Project Expertise Project Expertise Project Icoonproject 2 Vanuit Smart Mobility & Logistics en Smart Energy Systems projectleider Icoonproject 1 Vanuit Smart Urban Design, Smart Energy Systems en Business Modelling projectleider UT Verkenning Vanuit min 2 thema s UT Verkenning Vanuit min 2 thema s FIGUUR 3 SCHEMATISCHE WEERGAVE ORGANISATIE URBAN TECHNOLOGY Penvoerder Voorzitter van het Domein Techniek, Gerard van Haarlem, is de penvoerder van het speerpuntenprogramma.

11 11 Programmaraad Er zal een programmaraad samengesteld worden waarin afgevaardigden van de beroepspraktijk en kennisinstellingen advies geven over de focus en inhoud van het programma. Doel is om de programmaraad in het tweede kwartaal van 2015 voor het eerst bijeen te laten komen. Stuurgroep De stuurgroep van het programma bestaat uit de domein voorzitter Techniek, één lector vanuit elk thema en de programmamanager. Onderzoeksthema De onderzoeksthema s zijn de organisatorische eenheden van het programma. Deze worden aangestuurd door de betrokken lectoren en hierin participeren de onderzoekers. Aan elk thema is een onderzoekscoördinator verbonden die het programma zakelijk ondersteunt. Crossthema De crossthema s Urban Analytics en Business Modelling gaan beide aangestuurd worden door een hoofddocent of senior onderzoeker die werkzaam is bij domein Techniek. Op het thema Urban Analytics wordt samengewerkt met DMCI (voor de DMCI onderzoeksinzet is budget beschikbaar binnen de selectieve middelen). Op het thema Business Modelling wordt samengewerkt met DEM en het speerpunt Responsief Ondernemerschap (ook hier is budget voor beschikbaar gesteld binnen het de selectieve middelen). Het thema Urban Analytics valt onder de verantwoordelijkheid van de lector Energie en Innovatie. Het thema Business Modelling onder de lector Technisch Innoveren en Ondernemen. Icoonprojecten Elk icoonproject valtonder verantwoordelijkheid van 1 lector en wordt aangestuurd door een projectleider. Onderzoekers vanuit verschillende onderzoeksthema s participeren in het project. RESULTATEN Voor de programmaperiode gaat programma Urban Technology de volgende resultaten opleveren. In bijlage 1 zijn de resultaten opgesplitst naar de thema s: Wetenschappelijke publicaties Vakpublicaties Populariserende publicaties 7 10 Domein discipline output - demonstrators, 6 6 prototypen - database octrooi - model 1 2

12 12 Subsidies - nationaal euro euro - internationaal euro Workshops/Ronde tafels Seminars 2 4

13 13 BIJLAGE 1: THEMA UITWERKINGEN ONDERZOEKSPROGRAMMA URBAN TECHNOLOGY

14 14 THEMA: SMART MOBILITY AND LOGISTICS BESCHRIJVING VAN HET THEMA Logistiek is een topsector in Nederland en een topcluster in de metropoolregio Amsterdam (MRA). Binnen het thema Smart Mobility and Logistics ligt de focus op praktijkgericht onderzoek naar nieuwe logistieke concepten en innovaties, met de volgende doelstellingen. Snelheid en betrouwbaarheid; Veiligheid en transparantie; Duurzaamheid en leefbaarheid. Het thema kent twee speerpunten: mainportlogistiek en citylogistiek. Mainportlogistiek legt de focus op de Amsterdamse airport seaport regio met daarbinnen ook de greenport Aalsmeer als internationaal knooppunt. Citylogistiek richt zich op de logistiek en mobiliteit van de metropoolregio Amsterdam. Airport, seaport en city kennen gezamenlijk een toenemende uitdaging en opgave op het gebied van duurzaamheid, leefbaarheid en bereikbaarheid. Bij de ontwikkeling en implementatie van innovaties werken we samen met gemeentes, (lucht)havens, logistieke dienstverleners, producenten en retailers, fleetowners, technologie ontwikkelaars in de logistiek en mobility aanbieders. Daarnaast sluit het thema aan bij het landelijke Centre of Expertise (CoE) Logistiek, waarvoor Smart Mobility and Logistics namens de HvA landelijk de penvoerder is. In het CoE Logistiek wordt met vijf andere HBO instellingen en het bedrijfsleven samengewerkt binnen zes zogenaamde Kennis DC s, waarin landelijke en regionale activiteiten plaatsvinden op het gebied van het ontwikkelen en verspreiden van logistieke kennis. BETROKKEN LECTOREN Dr. D.A. van Damme (lector mainportlogistiek) Dr. W. Ploos van Amstel (lector citylogistiek) EXPERTISE Stedelijke distributie Overheidsbeleid gericht op transport en distributie Internationale concurrentiepositiebepaling van mainports Distributie Centra: locaties en locatie keuzegedrag Verdienmodellen voor logistieke concepten Supply chain management PARTNERS Onderzoeksinstellingen: TU Delft, TNO, Vrije Universiteit, Hogeschool van Rotterdam, Erasmus Universiteit Rotterdam, Nyenrode Business Universiteit Gemeente Amsterdam: SmartCities, DIVV/Duurzaamheid, DRO, Bedrijfsleven: Connekt, MKB Nederland, Bouwend Nederland (BiM), Vereniging Amsterdam City, Alliander, Amsterdam/AEB, Mokum Mariteam, Pantar, Otrec, Technosolution, ORAM, Havenbedrijf Amsterdam, Havenbedrijf Rotterdam, Air Cargo Netherlands (ACN), Deltalinqs, TLN, EVO, Schiphol Group, Greenport Aalsmeer/Flora Holland Overig: KennisDC Logistiek, Waag Society, Dinalog, Kennislab voor Urbanisme

15 15 Lopende en net gestarte projecten: Citylogistiek Publieke gebouwen logistiek Bouwlogistie k HvA en UvA Publieke organisaties (zoals gemeentes en onderwijsinstellingen) generen een grote hoeveelheid verkeeren vervoersbewegingen in de stad. Dit project bundelt goederenstromen van/naar publieke gebouwen aan de rand van de stad om vervolgens verder duurzaam te distribueren. Slimme en schone binnenstedelijke bouwlogisitek (in de Amsterdamse binnenstad) Basisfinancieri ng Logistiek, HvA/UvA afd. Facility Services, Basisfinancieri ng Logistiek, Raak MKB aanvraag September t/m Q t/m HvA/UvA FS, Gemeente Amsterdam (momenteel nog onder voorbehoud), Cargohopper, diverse leveranciers Vanaf Q opschaling Onderzoek: TU Delft, TNO, HvA EM, HvA DMCI, Waag Society, Dinalog, Amsterdam: ASC, Gemeente DIVV/Duurzaamh eid, Gemeente IBA, Initiatiefneme r en projectleider Initiatiefneme r en Projectleider Webwinkellogistiek C2C Logistieke consequenties binnen steden van online winkelen Mainportlogistiek Circulaire Hoe kunnen de MRA economie in (als logistiek haven en knooppunt) en de luchthaven daarin opererende (MKB-) ondernemingen duurzaam concurrerend worden in de context van ontwikkelingen zoals local-for-local, 3-D printing, circulaire en Basisbegroting Logistiek, Selectieve Middelen Subsidie n.t.b. Basisbegroting Logistiek, RAAK MKB aanvraag maart t/m t/m Bedrijfsleven: MKB Nederland, Technosolution, BiM, Uneto, FEWET, Stabu, Alliander, Ortec, AEB, Monumentenzorg, Mokum Maritiem, VVE Beheer Modint, Shopping 2020, Post NL AEB, Schiphol, CAN, ORAM, Port of Amsterdam, The Circular Company, SADC, Middelkoop& Zn. Initiatiefneme r en Projectleider Initiatiefneme r en Projectleider

16 16 International e concurrentie positiebepali ng van airport seaport regio s bio-based economie? Benchmark van diverse internationale luchthavens en zeehavens Basisbegroting Logistiek Mogelijkheden tot sponsoring worden geïnventarisee rd doorlo pend Diverse internationale lucht- en zeehavens, Nederlandse Ambassades Initiatiefneme r en Projectleider Distributie Centra: locaties en locatie keuzegedrag (onderdeel PhD) Keten- en Netwerk strategieën Regieconcep ten in de logistiek Center of Expertise Logistiek Generiek onderzoek. Optimalisatie ketens Innovatiethema Strategisch Platform Logistiek en Dinalog. Coördinatie en invulling van het landelijk en regionaal Centre of Expertise Logistiek/ Kennis DC Logistiek gericht op onderzoek, onderwijs en samenwerken met het bedrijfsleven Phd, uit begroting Opleidingen domein Techniek (0,6 fte), naar aanvullend budget via HBO docentenbeurs NWO wordt gezocht. Basisbegroting Logistiek. Vast onderdeel minor ASL Basisbegroting Logistiek. Vast onderdeel minor ASL en afstudeeratelie r voorzien. Ministerie OC&W, AEB t/m doorlo pend doorlo pend t/m I.s.m. TUDelft I.s.m. diverse bedrijven Hogeschool Rotterdam, Windesheim, HAN, NHTV, Fontys Venlo TLN, EVO, Initiatiefneme r Initiatiefneme r penvoerder TOEKOMSTIGE PROJECTEN Naast bovengenoemde projecten die veelal in de opstart fase zijn, liggen er kansen bij kortlopende projecten of projecten van externe partijen waarin wij kunnen participeren. De volgende projecten worden verkend: Competitie Smart urban freight truck 2020 (i.s.m. Ministerie I&M en Connekt) Fietsers en scooters in de stad Dynamisch verkeersmanagement in steden Evenementenlogistiek Drukte in de binnenstad (samen met InHolland)

17 17 SAMENWERKING MET HET ONDERWIJS Afstudeerateliers: Momenteel zijn er binnen LTV en LE geen afstudeerateliers. In 2015 wordt gestart met een afstudeeratelier food. Gestreefd wordt om direct daarna een tweede afstudeeratelier gekoppeld aan het onderzoek op te zetten. Minoren: Minor CityLogistics (loopt), Minor Aiport Seaport Logistics (loopt), beide worden tweemaal per jaar verzorgd en betreffen in totaal zo n 126 studenten Andere vakken/onderwijsprojecten: Gastcolleges binnen het domein Techniek, Afstudeerworkshops binnen het domein Techniek: bouwlogistiek en food in the city Bijdragen aan doorlopende onderzoekleerlijn door lectoren en docentonderzoekers. TEAM Eind 2014 Eind 2015 Eind 2016 Lectoren 1,4 fte (2 pers.) 1,6 fte (2 pers.) 1,6 fte (2 pers.) Hoofddocenten 0 fte 0 fte 0,4 fte Promovendi 0 fte 0,6 fte (1 pers.) 1,2 fte (2 pers.) Docent-onderzoekers 0,8 fte (3 pers.) 2,2 fte 2,8 fte Vast Docent-onderzoekers 5,5 fte 1,9 fte 1,5 fte Projectbasis Student-assistenten 0,2 fte 0,4 fte 0,4 fte Hoio s 0 fte 0,0 fte 0,4 fte Studenten Thema-manager 0,8 fte 0,4 fte 0,4 fte In dienst vast 3 fte (incl. 2 lectoren) 3,8 fte (incl. 2 lectoren) In dienst op projectbasis 5,75 fte 3,3 fte 3,9 fte Totaal 8,75 fte 7,1 fte 8,3 fte 4,4 fte (incl. 2 lectoren) VERWACHTE RESULTATEN Wetenschappelijke publicaties 2 3 Vakpublicaties 4 8 Populariserende publicaties 4 7 Domein discipline output - demonstrators, 0 0 prototypen - database octrooi model 0 0 Subsidies - nationaal internationaal 0 1 Workshops/Ronde tafels 2 2 Seminars 0 1

18 18 THEMA: SMART URBAN DESIGN BESCHRIJVING VAN HET THEMA Binnen Smart Urban Design richten wij ons op het toekomstbestendig maken van de stad. Hierbij gaat het om leefbaarheid, gebruikswaarde, duurzame bouw en klimaatbestendige inrichting. Het thema is nauw verbonden met de bachelor Built Environment van domein Techniek. Het onderzoek doen we samen met partijen in de bouw en de ruimtelijke ordening, zoals de gemeente Amsterdam, de MRA, ontwerp- en adviesbureaus, Waternet en Amsterdam Smart City. Het thema is in opbouw en ontwikkeling. In het najaar van 2014 is naast de lector Water in en om de Stad een tweede lector begonnen ( Bouwtransformatie ); in 2015/2016 start een derde lector op het onderwerp circulaire of duurzame bouw. De komende twee jaar wordt gebruikt om de onderzoekagenda in samenspraak met het werkveld (door) te ontwikkelen en bijbehorende onderzoeksprojecten te entameren. De groei en ontwikkeling van de personeelsinzet en bijbehorende resultaten zijn daarop voor de komende twee jaar afgestemd. Het thema richt zich op de volgende onderwerpen: 1. Bouwtransformatie Het perspectief van de ruimtelijke ontwikkeling is in korte tijd radicaal veranderd. Het afgelopen decennium stond in het teken van stadsuitbreiding en grootschalige sloopnieuwbouw projecten. Tegenwoordig draait de beroepspraktijk om de transformatie (verandering) van de bestaande stad en het daarbij activeren en betrekken van bewoners en ondernemers. Dit vraagt om nieuwe kennis. Onder meer over: verduurzaming, herontwerp, hergebruik en strategie. En over de toepassing daarvan voor respectievelijk stad, wijk, gebouw of kunstwerk. De vraag is welke innovaties in methoden en oplossingen mogelijk zijn en hoe we die samen in de Amsterdamse regio vertaald en beproefd krijgen in structurele oplossingen. Er worden vier onderzoekslijnen onderzocht op haalbaarheid (expertise, stakeholders en financiering): Wijktransformatie (gebiedsontwikkeling/veerkrachtige wijk/revitalisatie) Winkelstraten (transformatie/hergebruik/levendigheid) Ruimtelijke ontwerpmethodiek (evaluatie ontwerpbeloften en verbreding instrumentarium) Verduurzaming van de woningbouw Zoals bovenstaand is aangegeven is de lector eind 2014 begonnen. Het programma is in ontwikkeling door de vier mogelijke onderzoekslijnen te verkennen. Onderzoeksprojecten sluiten op de te selecteren lijnen aan. 2. Water in en om de Stad Vanwege klimaatveranderingen worden steden natter, heter en droger. Relevante vragen zijn: Hoe kunnen steden klimaatbestendig worden? En is klimaatadaptatie een kans om de

19 19 inrichting en het functioneren van de stad te verbeteren, zelfs wanneer vanwege de crisis weinig geld beschikbaar is? Daarnaast leiden de klimaatveranderingen tot vraagstukken ten aanzien van de waterveiligheid. Landelijk is in de recente Deltabeslissing de toon gezet voor grootschalige maatregelen. De vraag is wat dat betekent voor de Amsterdamse regio. Er loopt nu één onderzoekslijn: Klimaatbestendige inrichting van de stad (wateroverlast/hittestress/ruimtelijke inrichting) Er wordt één onderzoekslijn onderzocht op haalbaarheid (expertise, stakeholders en financiering): Waterveiligheid (vluchtroutes bij calamiteiten) 3. Circulaire bouw: let op, ter nadere uitwerking na Marktverkenning Veel grondstoffen voor bouwwerken in de stad worden schaarser en het belang van een circulaire economie wordt steeds duidelijker. De circulaire economie draait om het slim gebruiken van grondstoffen, producten en goederen, zodat deze oneindig hergebruikt of gereproduceerd kunnen worden. Voor gebouwen betekent circulair bijvoorbeeld dat materialen niet alleen hergebruikt worden, maar ook dat het gebouw flexibel ingezet kan worden (of: een andere functie kan krijgen). Binnen dit thema onderzoeken we de effecten en mogelijkheden van een circulaire economie voor de fysieke ruimte en gebouwen BETROKKEN LECTOREN Dr. Frank Suurenbroek lector Bouwtransformatie Dr. Ir. Jeroen Kluck lector Water in en om de Stad Vacature lector circulaire bouw / duurzame bouw EXPERTISE Herbestemming gebouwen Stedelijke transformatie Extreme neerslag in de stad Klimaatbestendige inrichting openbare ruimte Ruimtelijke ontwerpmethodiek BIM Circulaire bouw en Urban mining Duurzame bouw (nieuwbouw en verduurzaming bestaand) HUIDIGE PROJECTEN Omschrijving Project Klimaatbestendige Stad Een concrete aanpak, Financieringsbr on SIA (RAAK- Publiek) Looptijd Samenwerk ings partners Vier gemeenten Rol Initiatiefnem er en

20 20 ontwerpprincipes, instrumenten en informatie die de lokale professional nodig heeft om de stad klimaat bestendig in te kunnen richten, en waarmee ze hun medeprofessionals in andere vakgebieden kunnen overtuigen van de urgentie van de te nemen inrichtingsmaatregelen (Amsterdam, Eindhoven, Hoogeveen, Houten), één waterschap (Waternet) en twee hogescholen (HvA, Hanze Hogeschool) uitvoerder Fieldlab Nieuw-West-project Onderzoek hoe de openbare ruimte optimaal kan worden ingezet om te komen tot een gemengde leefomgeving waar ruimte is voor buurtinitiatieven. De openbare ruimte moet daarin uitnodigen tot ontmoeting en activiteit. Duurzaam GWW en Klimaatbestendige inrichting Het betrekken van MKB-bedrijven bij het lopende RAAK-publiek project Klimaatbestendige Stad. Speerpunt Urban Management HvA Topsector Water TKI- Deltatechnologie Tot zomer Urban Managemen t, stadsdeel Oost SBRCurnet, Building Changes Initiatiefnem er en uitvoerder Uitvoerder MOGELIJKE TOEKOMSTIGE PROJECTEN Icoonproject Bestemming Duurzaam Zuidoost (HvA speerpunt Urban Technology) zie kader hoofdtekst Amsteldorp klimaatneutraal (met HvA speerpunt Urban Management) Herinrichting van Amsteldorp biedt de kans verschillende doelstellingen in te vullen. In een samenwerking met o.a. stadsdeel Oost, Ymere en Waternet gaat het erom veel doelstellingen samen te laten komen. Wij besteden specifiek aandacht aan de klimaatbestendige inrichting. Hittestress-meten in de stad (met AMS) Met metingen aan het microklimaat en dan met name de hitte - in de stad gaan we de urgentie van maatregelen tegen hittestress onderzoeken en tonen. Daarnaast hebben de metingen tot doel inzicht te geven in effectiviteit van maatregelen tegen hitte. RAAK-Pro - De drukte van Amsterdam (penvoerder InHolland) Onderdeel van een vierjarige RAAK-Pro aanvraag. Ons deel behelst het ontwikkelen van een hoge en lage druk-atlas van de binnenstad (waar is het wanneer druk en waardoor is dat te verklaren) en het ontwerpen en testen van ruimtelijke oplossingen voor de drukte.

21 21 PERSONEELSINZET Smart Urban Design heeft de ambitie om tot eind 2016 naar onderstaande personeelsinzet toe te groeien. Totaal voor de drie thema s van Smart Urban Design: Eind 2015 Eind 2016 Lectoren (vast) 1,2 FTE (2 pers.) 1,8 FTE (3 pers.) Hoofddocenten/senior onderzoeker (vast) 0 FTE 0,8 FTE (2 specialisaties BE) Docent-onderzoekers (vast) 1,6 FTE (4 pers.) 2,0 FTE (5 pers.) Thema-manager (vast) 0,4 FTE 0,4 FTE Promovendi 2,4 FTE (4 pers.) 2,4 FTE Projectbasis (docent)-onderzoekers 1,4 FTE 2,2 FTE Student-assistenten 0,4 FTE 0,8 FTE HOIO s 0,2 FTE 0,4 FTE Studenten Sub - totaal Vast in dienst 3,2 FTE 5,0 FTE Project basis (speerpunt) 0,4 FTE 0,4 FTE Project basis (overige subsidies, HvA promotie budget) 4,0 FTE 5,4 FTE Totaal 7,6 FTE 10,8 FTE SAMENWERKING MET HET ONDERWIJS Smart Urban Design werkt samen met de bachelor Built Environment. Samenwerking vindt met name plaats in de afstudeerateliers. In 2015 stellen we samen met de opleiding vast welke ateliers aan het onderzoek verbonden zullen worden.: Afstudeerateliers: De docentonderzoekers hebben in het onderwijs een afstudeeratelier die een inhoudelijke koppeling hebben met het onderzoeksprogramma. Ook de promovendi begeleiden afstudeerders en betrekken deze bij hun onderzoek. Minoren: In twee bestaande minoren worden studenten gevoed vanuit het onderzoek: Minor Stedelijke ontwikkeling Minor Water in de stad Andere vakken/onderwijsprojecten: Gastcolleges binnen het domein Techniek, Bijv. Bezinkingsonderzoek 2 e jaars civiel-watermanagement

22 22 VERWACHTE RESULTATEN Wetenschappelijke publicaties 3 5 Vakpublicaties 6 12 Populariserende publicaties Domein discipline output - demonstrators, prototypen - database - octrooi - model Subsidies - nationaal (RAAK Klimaatbest. Stad) internationaal Organisatie workshops/ronde tafels (RAAK Klimaatbest. Stad) Organisatie seminars 0 2

23 23 THEMA: SMART ENERGY SYSTEMS BESCHRIJVING VAN HET THEMA Energie is sterk in transitie. Ontwikkelingen in technologie, markt en regulering maken dat ons toekomstig energiesysteem steeds decentraler en slimmer wordt, dat consumenten eigen energie gaan opwekken en zich organiseren in coöperaties, de (elektrische) auto vervlochten wordt met ons energiesysteem en nieuwe verdienmodellen ontstaan. Steden staan voor de uitdaging om grote stappen te zetten in het realiseren van energiebesparing, het inpassen van lokaal opgewekte duurzame energie, en faciliteren van elektrische mobiliteit. De uitdagingen voor het realiseren van energiebesparing en verduurzaming van de energievoorziening zijn enerzijds technologisch (innovatieve opwek, -opslag en distributiesystemen; smart grids) en anderszijds gerelateerd aan de markt (innovatieve business modellen, participatie van burgers, service design). Ondanks dat er al veel duurzame technieken zijn en het potentieel in de stad nog lang niet is benut, is er nog een duidelijke opgave in technologie-onderzoek en -ontwikkeling als Amsterdam betaalbaar autonoom wil verduurzamen. Zowel vraagbeperking als efficiëntere energie-opwekking is hierbij van belang. Dit vraagt om een systeembenadering waarbij slimme oplossingen worden ontwikkeld gebruik makend van (een combinatie van) innovatieve technologieën om energievraagstukken (elektriciteit, warmte, koude) op te lossen. Dit thema heeft als doel een bijdrage te leveren aan de energietransitie door onderzoek naar en ontwikkeling van slimme energie systemen. Het onderzoek is praktijkgericht, wordt uitgevoerd met en voor bedrijven en organisaties in de energiesector, en wordt ingezet voor en toegepast in de MRA. Het onderzoek draagt bij aan de realisatie van een klimaatneutrale stad en richt zich op de volgende onderwerpen: 1. Elektrische Mobiliteit (Big data) Onderzoek naar het gebruik, de optimalisatie en uitrolmogelijkheden van de (publieke) laadinfrastructuur van elektrische voertuigen: Data- en wiskundige analyses van gebruiksprofielen en laadpatronen in het gebruik van bestaande laadinfrastructuur. Voorspellend onderzoek voor het gebruik van laadinfrastructuur in realistische scenario s, o.b.v. te ontwikkelen voorspel- en simulatiemodellen. Ontwerpstudies naar optimale uitrolstrategieën van laadinfrastructuur; alsmede technische aanbevelingen voor de verdere ontwikkeling van laadpunten, laadnetwerk en complementaire diensten. 2. GreenIT Onderzoek naar mogelijkheden om de ICT sector te vergroenen (greening of IT) dan wel om ICT toe te passen op energiebesparing in andere sectoren (greening by IT). Verdere ontwikkeling van het Software Energy Footprint lab (geavanceerd meetplatform voor het meten van energieverbruik van software op servers) en toepassing van het SEFlab voor de beroepspraktijk met oog op verhogen van efficientie in de ICT keten.

24 24 Ontwerp, prototyping en testing van innovatieve technieken om energiezuiniger datacenters (o.a. koelsystemen obv heatpipes, uitstralingstechnieken beiden samen met UVA, of inzet van gelijkspanningsnetten, innovatieve koelsystemen, brandstofcellen). Onderzoek naar en ontwikkeling van innovatieve ICT oplossingen voor het vergroenen van sectoren als logistiek, agro en gebouwde omgeving (toepassing van sensoriek in combinatie met data-analyse) 3. Smart grids Onderzoek naar, ontwikkeling en prototyping van slimme, duurzame energiesystemen of besparingstechnieken (op huisnivo), met name gericht op consumenten. Ontwikkeling van en evaluatie van slimme meters en energiemonitoringsystemen; data-analyse van energieverbruik ten behoeve van ontwerpoplossingen en innovatieve diensten. Ontwerp, prototyping en testen van innovatieve (combinatie van) technieken voor specifieke toepassingen, o.a. warmtepompen, zonnepanelen, gelijkspanningsnetten. Gebruiksonderzoek en onderzoek naar verdienmodellen rond nieuwe toepassingen voor smart grids. 4. Energy systems and products / Smart Energy for Buildings Onderzoek naar innovatieve energiebesparings- en duurzame energietoepassingen voor de gebouwde omgeving (van huizen tot gebouwen) en is met name gericht op overheden, bedrijven en woningbouwcorporaties. Energiemodellering en systeemanalyses (nivo huis tot buurt); met een focus van op koppelingen van warmte en elektriciteitssystemen en opslagmogelijkheden. Technologie-studies naar nieuwe technologische mogelijkheden (o.a. DC netten, brandstofcellen, WKO systemen). Ontwerpstudies voor specifieke gebieden (o.a. ZuidOost, Buiksloterham). BETROKKEN LECTOREN Op dit moment is er één lector betrokken bij het thema: Dr. Ir. Robert van den Hoed: lector Energie & Innovatie. Hij focus zicht op elektrische mobiliteit (oplaadinfrastructuur) en GreenIT. Op termijn (2016/2017) zal er een tweede lector bij dit thema betrokken worden. Onderzoeksfocus van deze lector is de inpassing van energiesystemen in de gebouwde omgeving. We starten met het werven van een hoofddocent op dit gebied die ook de specialisatie energy systems & grids gaat trekken binnen de bachelor of engineering. EXPERTISE De volgende expertise is aanwezig binnen dit thema (kerncompetenties): E-mob: diepgaande kennis over het gebruik van laadinfrastructuur

25 25 E-mob: capaciteit tot het maken van uitgebreide monitoring-rapportages (ondersteund met database-platform rond elektrische mobiliteit) E-mob: sterk netwerk en inhoudelijke expertise t.a.v. oplaadinfrastructuur en elektrisch rijden GreenIT: inzicht in energieverbruik van software op servers (middels SEFlabfaciliteiten) GreenIT: kennis over energieverbruiksketen in datacenters (incl. netwerk rond GreenIT) Competenties die ondersteund zijn en een belangrijke voorwaarde zijn voor dit thema: Energiemodellering en energie-systeem-analyse (verder te ontwikkelen) Energietechnologie-analyse en evaluatie Wiskundige analysetechnieken voor (big) data analyse Prototyping en testing, inclusief beschikbare faciliteiten Consumentenonderzoek rond energiesystemen (verder te ontwikkelen) Verdienmodellen rond smart energy systems (verder te ontwikkelen) PARTNERS Amsterdam smart city en gemeente Amsterdam. Energieproductiebedrijven Nuon en Afval Energie Bedrijf en netwerkbeheerder Alliander. Cofely en Honeywell: grote spelers in de energieservice sector (gebouwen en industrie). Kleinere innovatieve spelers zoals Quby en Plugwise zijn actief in het segment van energiemonitoring, -besparing en smart grids. Een partij als Mastervolt is actief in (zonne)energiesystemen en omvormers, Femtogrid in DC systemen en Main Energie is een kleinere energieleverancier. In de sector onderzoek hebben zowel de UvA, VU als HvA onderzoek en onderwijs op het gebied van energy systems en grids. De UvA en VU hebben zowel op fundamentele- als het internationale beleidsvlak onderzoek lopen. Verder is belangrijk te melden dat ECN naar het ASP komt. Dit versterkt m.n. het zonnecel onderzoek. Tevens zijn partijen als Waternet, KPN en IBM wiens core business buiten de energiesector ligt bezig met het verminderen van hun footprint waarbij energie besparing, duurzame energie, als het sluiten van kringlopen een belangrijk aspect zijn. HUIDIGE PROJECTEN E-mobility Omschrijving Financierings bron Looptijd Ontwikkeling en analyse database openbare E-laadpunten Opzet database, analyse en model van de laaddata van de openbare E- oplaadinfrastructuur voor de gemeente Amsterdam. Op basis van de database leveren we monitorinsgrapportages en adviseren wij de gemeente over haar plaatsingsbeleid van laadpalen Begroting domein Techniek/gem eente Amsterdam Samenwerkin gs partners Gemeente Amsterdam Rol Initiatiefnem er

26 26 Uitbreiding van bovenstaande database en activiteiten voor de G3 gemeenten Smart Grids: Project Vehcicle2x (V2x) Onderzoek naar de mogelijkheden om de accu van een elektrisch voertuig te gebruiken als opslagmedium voor duurzaam opgewekte elektriciteit (op huis-, wijk- en grid niveau). Binnen het project is de HvA verantwoordelijk voor het gebruikersonderzoek en het ontwerp van het businessmodel. GreenIT SEFLab: ontwikkeling van een meetplatform voor het nauwkeurig meten van energieverbruik op hardware als gevolg van het toepassen van software. MRA: Cluster Green Software: verdere ontwikkeling van het SEFLab meetplatform. Deze is gebruikt voor het uitvoeren van diverse metingen naar het energieverbruik van verschillende virtualisatiesoftware programma s en evaluatie van green softwrae design strategies Greening the Cloud - Onderzoek hoe de cloud zo groen en energie-efficiënt mogelijk kan worden ingericht. Onderzoek vindt plaats in het SEF-lab (software energy foorprint lab). Hier kan de invloed van software op het energieverbruik van de hardware heel nauwkeuring gemeten worden. Heatpipe, ontwikkeling van een prototype heatpipe toe te passen op een server-opstelling. G AgentschapNL (TKI Smart Grids) Begroting domein Techniek Afgerond? EFRO Tot SIA (RAAK MKB) Basisbegroting & onderwijs t/m Tm juli 2015 G4 Cofely, Amsterdam Smart City (gemeente Amsterdam), Mitsubishi en Alliander SIG SIG, VU, UVA, GreenIT Region Cloudservice providers (GreenHost, REM Automatiserin g, Schuberg Philis, CloudProvider, Almende, Cobra Systems, VKA, Transfer Solutions, Diesveld Query Technology, VMWare, SURFnet en Leaseweb, de UvA en VU en de brancheorganisaties ISP Connect, GreenIT Amsterdam Region, Nederland ICT Deerns, UVA Opdrachtne mer Medewerker Initiatiefnem er projectpartne r Initiatiefnem er en projectleider Opdrachtne mer