PSYCHOLOGIE, WAARHEIDSVINDING & HET INTERVIEW ALS OPSPORINGSMIDDEL

Transcriptie

1 Bram B. Van der Meer Recherchepsycholoog PIV Conferentie 2016 Onderweg naar overmorgen Apeldoorn, 18 Maart 2016 PSYCHOLOGIE, WAARHEIDSVINDING & HET INTERVIEW ALS OPSPORINGSMIDDEL

2 INTRODUCTIE Recherchepsycholoog Waarheidsvinding Opsporing Achtergrond Forensische psychiatrie Nationale en internationale recherche onderzoeken Eigen praktijk sinds 2011

3 CONSULTATIE & TRAINING Daderprofilering Beoordeling van risico in geval van problematisch gedrag Psychologisch diagnostisch integriteitsonderzoek Betrouwbaarheidsonderzoek Interviewtechniek

4

5 Ontstaansgeschiedenis Feiten & Reconstructie Scepticisme Alternatieve Scenario s Motief Neutral, Objective Fact Finding

6 GEHEUGENVERLIES Volledige amnesie na stoten van het hoofd en verlies van bewustzijn Medisch onverklaarbaar Psychologisch onverklaarbaar Geen getuigen Inconsistente verklaringen Tegenstrijdige verklaringen Leugenachtigheid Alternatief scenario lijkt meer voor de hand liggend

7 WAT IS NODIG OM EEN CLAIM ALS ONZIN TE BESTEMPELEN? Een overdreven respect voor elkaars mening? Gebrek aan inzicht: state of the art science versus kwakzalverij en pseudowetenschap? Gebrek aan forensisch, klinisch psychologisch en medisch inzicht? Angst voor de consequenties? Gebrek aan heldere criteria waar een claim aan moet voldoen? Een falend juridisch-maatschappelijk systeem?

8 GEHEUGEN, WAARNEMING EN PSYCHOTRAUMA Geen evidentie dat inconsistente verklaringen toch waarheidsgetrouw kunnen zijn Het geheugen slaat gebeurtenissen niet op als een videorecorder Herinneringen zijn altijd verbonden met fantasie, verdraaiing en andere herinneringen Zonder objectieve feiten kunnen ware herinneringen niet van fictieve gescheiden worden Een geclaimde herinnering moet ondersteund worden door feiten uit onafhankelijke bron Zintuiglijkheid, gedetailleerdheid en begeleidende lichamelijke reactie zijn geen aanwijzing voor betrouwbaarheid

9 GEHEUGEN, WAARNEMING EN PSYCHOTRAUMA Emotionele ervaringen worden goed opgeslagen Primaire details worden goed onthouden Toegang krijgen tot deze herinneringen is goed mogelijk Er is geen wetenschappelijke evidentie voor verdringing Pijnlijke herinneringen kenmerken zich door opdringerigheid Een emotionele ervaring verhoogd de subjectieve beleving Beïnvloeding door de omgeving Problemen met de objectieve correctheid

10 FALSE VICTIMISATION

11 FALSE VICTIMISATION - MOTIEVEN

12 FALSE VICTIMISATION - INDICATOREN Stellige overtuiging Een veeleisende, opdringerige houding ten opzichte van onderzoekers Activiteit in plaats van passiviteit Ontbreken van bijbehorende emotie Inconsistentie en tegenstrijdigheid Focus op subjectieve beleving in plaats van onderzoekbare feiten Tegenwerken van onderzoek Atypische patronen en gebeurtenissen

13 FALSE VICTIMISATION - INDICATOREN Late melding of aangifte Een groeiend dossier - nieuwe informatie wordt toegevoegd Inconsistente werking van het geheugen

14 MALINGERING De opzettelijke productie van valse of sterk overdreven lichamelijke of psychische symptomen, gemotiveerd door externe prikkels, zoals het vermijden van werk of militaire dienst, het verkrijgen van drugs of financiële compensatie, of ontwijken van een strafrechtelijke vervolging.

15 MALINGERING BIJ PTSS - INDICATOREN Niet willen meewerken aan evaluatie en behandeling Onbeleefd en moeilijk in de omgang Minimaliseren van eigen verantwoordelijkheid Capaciteit voor recreatie maar niet voor werk Klachten komen niet overeen met gedragsobservaties Hoge angst en ernstige depressie - contrast met het klinisch interview Wil graag de trauma s bespreken maar ontwijkt gesprek over verifieerbare feiten Onderprestatie op symptoomvaliditeitstesten

16 HET INTERVIEW BIJ VERMOEDEN VAN FRAUDE & MALINGERING

17 HET INTERVIEW BIJ VERMOEDEN VAN FRAUDE & MALINGERING

18 VERDIEPING IN DE MATERIE Gedegen dossierkennis feiten en omstandigheden Weten wat er ontbreekt en wat nog moet worden vastgesteld Formulering van een doelstelling Toedracht bepalen? Letsel en het omgaan daarmee vaststellen? Feiten toetsen en vergelijken met wat anderen verklaren?

19 HET INTERVIEW BIJ VERMOEDEN VAN FRAUDE & MALINGERING

20 VERDIEPING IN HET INDIVIDU Emotioneel - psychisch Cultureelmaatschappelijk Situationele factoren BENADERING

21

22 DRUK Financiele problemen Invloed partner Status MOTIEF GELEGENHEID Eenvoudig om op te lichten Afwezigheid schuld en schaamte RATIONALISATIE Ik betaal al jarenlang verzekeringspremie

23 HET COGNITIEVE INTERVIEW

24 HET COGNITIEVE INTERVIEW: ALGEMEEN Doel: relevante en betrouwbare informatie verzamelen Focus: bereidwilligheid en samenwerking van het subject Benadering: neutraal, objectief, vriendelijk, kalm Rapport vormt de basis voor latere openheid Een open, niet suggestieve vraagstelling

25 HET COGNITIEVE INTERVIEW: FASEN Introductie Voorstructurering Indirecte (semi-zaakgerelateerde) onderwerpen Directe (zaakgerelateerde) onderwerpen Bevragen van onduidelijkheden, onvolledigheden en / of inconsistenties Samenvatting van relevante thema s Afronding en afspraken

26 SUCCESVOLLE INTERVIEWERS Bull & Walsh (2011) Interview planning Rapport Behouden van rapport gedurende het gehele interview Luisteren, de geïnterviewde laten (uit)praten Een rustige, vriendelijke stijl van ondervragen Geen vooroordelen Goed georganiseerde opbouw van bevraging en informatie presentatie

27 NIET-SUCCESVOLLE INTERVIEWERS Bull & Walsh (2011) Gebrekkige dossierkennis gemiste kansen Gebrek aan strategie ( strategic information release ) Een agressieve, vijandige interviewstijl Inflexibele interviewstijl sluit niet aan bij emotionele behoeften van subject

28 Bram B. Van der Meer, MSc. Van der Meer Investigative Psychologists Tel (mobile) Tel (office) Mail: