Twee patiënten met het syndroom van Eisenmenger behandeld met nieuwe medicijnen gericht op vasodilatatie van het longvaatbed
|
|
- Julius de Kooker
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 drukwaarden van 95/55 mmhg. Operatief ingrijpen was niet mogelijk, omdat de hypertensie zou leiden tot een acuut rechterkamerfalen, waarbij de kans op overlijden groot is. In de daaropvolgende decennia was patiëntes toestand stabiel, behoudens een asymptomatische polycytemie met een Ht-waarde van 0,55 vanaf de leeftijd van 47 jaar, waarvoor patiënte anticoagulantia kreeg, en op 56-jarige leeftijd episoden van kortdurende atriale tachycardieën. Toen zij 63 jaar was, werd patiënte op de afdeling Interne Geneeskunde opgenomen in verband met perifeer oedeem, proteïnurie en progressieve vermoeidheid. Bij lichamelijk onderzoek was zij cyanotisch met een saturatie van 80%. De centraalveneuze druk was verhoogd. Bij auscultatie van het hart werden een gallopritme en een zachte holosystolische souffle gehoord, passend bij een tricuspidalisklepinsufficiëntie, en een zacht diastolisch geruis, passend bij een pulmonalisklepinsufficiëntie. Over de longen was er vesiculair ademgeruis met enige crepitaties. De lever was vergroot. Er was beiderzijds pretibiaal pitting oedeem. Een elektrocardiogram toonde tekenen van hypertrofie van het rechter atrium en ventrikel: er was een sinustachycardie van 118/ min, met een prominente bifasische P-top, een extreme rechter elektrische hartas en een rechterbundeltakconfiguratie, een QRS-tijd van 112 ms en een QTc-interval van 431 ms. Laboratoriumonderzoek liet, behoudens polycytemie met een Ht van 0,61 en hypoxemie blijkens een PO 2 van 5,2 kpa, geen afwijkingen zien. De thoraxfoto toonde een vergroot hart met forse centrale longvaten. Een echocardiogram toonde een licht gecasuïstische mededelingen Twee patiënten met het syndroom van Eisenmenger behandeld met nieuwe medicijnen gericht op vasodilatatie van het longvaatbed M.E.Hamaker, M.G.J.Duffels, C.L.A.Reichert, J.H.Cornel, B.J.M.Mulder en V.A.W.M.Umans Twee patiënten met het eisenmengersyndroom, vrouwen van respectievelijk 63 en 45 jaar, dienden zich aan met perifeer oedeem, proteïnurie, progressieve vermoeidheid en cyanose respectievelijk toenemende kortademigheid en blauwe lippen. De eerste patiënte werd met succes behandeld met diuretica, maar kreeg een collumfractuur die ontstond na een hypovolemische collaps door het diureticagebruik. Zij werd ingesteld op sildenafil en werd 10 dagen later onder spinale anesthesie aan haar heup geopereerd. In de daaropvolgende weken was zij hemodynamisch stabiel, maar daarna overleed zij plotseling, waarna geen obductie werd verricht. De tweede patiënte kreeg zuurstoftherapie thuis en werd ingesteld op bosentan. Na 6 maanden waren de klachten van dyspneu verdwenen en was haar 6-minutenwandelafstand toegenomen van 453 tot 512 m. De levensverwachting van patiënten met congenitale hartafwijkingen zoals het eisenmenger syndroom is sterk verbeterd, onder meer door het effect van nieuwe medicatie die gericht is op het afremmen van endotheelcelproliferatie. Hierdoor worden deze patiënten niet langer alleen in tertiaire klinieken behandeld, zodat ook elders werkzame cardiologen, longartsen en internisten specifieke kennis van dergelijke aangeboren hartafwijkingen en de behandelmogelijkheden dienen te hebben. Ned Tijdschr Geneeskd. 2007;151: De levensverwachting van patiënten met een congenitale hartafwijking is sterk verbeterd. 1 2 Hierdoor worden deze patiënten niet langer alleen in tertiaire klinieken behandeld. Specifieke kennis bij cardiologen, longartsen en internisten van dergelijke hartafwijkingen en de behandelmogelijkheden wordt daarmee ook in algemene ziekenhuizen een vereiste. In dit artikel beschrijven wij de ziektegeschiedenis van 2 patiënten met het syndroom van Eisenmenger en nieuwe therapeutische mogelijkheden voor de behandeling hiervan. ziektegeschiedenissen Bij patiënt A, een vrouw, werd op 13-jarige leeftijd het syndroom van Eisenmenger vastgesteld. Zij was bekend wegens een musculeus ventrikelseptumdefect en kreeg daarbij cyanose met een saturatie van 92% en klachten van verminderde inspanningstolerantie. Bij hartkatheterisatie werd irreversibele pulmonale arteriële hypertensie gemeten met Medisch Centrum Alkmaar, afd. Cardiologie, Wilhelminalaan 12, 1815 JD Alkmaar. Mw.M.E.Hamaker, hr.dr.c.l.a.reichert, hr.dr.j.h.cornel en hr.dr.v.a.w.m. Umans, cardiologen. Academisch Medisch Centrum Amsterdam/Universiteit van Amsterdam, afd. Cardiologie, Amsterdam. Mw.M.G.J.Duffels en mw.prof.dr.b.j.m.mulder (tevens: Universitair Medisch Centrum Utrecht, afd. Cardiologie, Utrecht), cardiologen. Correspondentieadres: hr.dr.v.a.w.m.umans (v.umans@mca.nl). 1795
2 rechter ventrikel linker ventrikel tricuspidalisklep ventrikelseptumdefect linker atrium rechter atrium a b c Echocardiografische beelden bij patiënt A: (a) de paracardiale opname toont een gedilateerde rechter harthelft en een ventrikelseptumdefect (VSD); (b) met behulp van kleurendoppleronderzoek is de rechts-linksshunt door het VSD zichtbaar, waarbij blauw de bloedstroom van de transducer af weergeeft; (c) de links-rechtsshunt door het VSD is hier rood, dat wil zeggen dat de bloedstroom naar de transducer toe is. dilateerde linker ventrikel met een slecht contractiepatroon (figuur). Het interventriculaire septum toonde systolische en diastolische afplatting, passend bij een overbelasting van de rechter ventrikel wat betreft volume en druk. De rechter harthelft was fors gedilateerd met een ernstige tricuspidalisinsufficiëntie. De systolische druk in de A. pulmonalis werd geschat op 90 mmhg. Het ventrikelseptumdefect vertoonde een bidirectionele shunt (zie figuur b en c). Na behandeling met diuretica verbeterde het klinische beeld en werd patiënte naar huis ontslagen. Twee maanden later kreeg zij een collumfractuur, ontstaan na een hypovolemische collaps door het diureticagebruik. Zij werd preoperatief ingesteld op sildenafil en 10 dagen later werd zij in een tertiair centrum onder spinale anesthesie aan haar heup geopereerd. In de daaropvolgende weken was zij hemodynamisch stabiel. Echter, enkele dagen voor zij naar een revalidatiecentrum zou gaan, werd zij dood aangetroffen. Er werd geen obductie verricht. Patiënt B, een vrouw van 45 jaar, kwam via de longarts bij de cardioloog vanwege toenemende kortademigheid en blauwe lippen. Zij was altijd al enigszins kortademig, hoe- 1796
3 wel dit haar nauwelijks hinderde. Haar voorgeschiedenis vermeldde diabetes mellitus met polyneuropathie en retinopathie, hypertensie en een brughoektumor. Bij lichamelijk onderzoek was patiënte cyanotisch; haar perifere saturatie was 80% zonder zuurstoftoediening en zij had een ademfrequentie van 12/min. Bij auscultatie was zacht ademgeruis te horen, met over het hart een luide tweede toon en een holosystolische souffle graad II/VI, passend bij een tricuspidalisklepinsufficiëntie. Zij had trommelstokvingers, blauwe lippen en beiderzijds pretibiaal pitting oedeem. Behoudens hypoxemie (Po 2 : 5,7 kpa zonder zuurstoftoediening) en polycytemie (Ht: 0,52) liet het bloedonderzoek geen afwijkingen zien. Het ecg toonde een sinusritme met een rechter hartas, dilatatie van het rechter atrium en rechterkamerhypertrofie. Een transoesofageaal echocardiogram toonde een gedilateerde, hypertrofische rechter kamer, tricuspidalisinsufficiëntie en een atriumseptumdefect, type sinus venosus, met een bidirectionele shunt en aanwijzingen voor een aberrante longvene die in het rechter atrium uitmondde. De systolische druk in de A. pulmonalis werd geschat op 110 mmhg. Intravasculaire saturatiemeting toonde de shunting aan: in het rechter atrium bedroeg die 78, in de aberrante longvene 97, in het linker atrium 90 en in de A. femoralis 87%. De pulmonale arteriële hypertensie was irreversibel. Samenvattend had patiënte een atriumseptumdefect, type sinus venosus, dat symptomatisch werd na het omkeren van de stroomrichting door de shunt bij irreversibele pulmonale arteriële hypertensie. Naast zuurstoftherapie thuis, werd zij in een tertiair centrum ingesteld op bosentan. Na zes maanden had zij geen dyspneuklachten meer en was de afstand die zij aflegde in de 6-minutenwandeltest toegenomen van 453 m tot 512 m. beschouwing Syndroom van Eisenmenger. Aan de basis van het syndroom van Eisenmenger ligt een congenitale hartafwijking waarbij de links-rechtsshunt via het cardiale defect leidt tot een toegenomen bloedstroom door de longvaten. 3 Dit leidt tot progressieve morfologische veranderingen van de microvasculatuur en uiteindelijk tot pulmonale hypertensie. 1 2 Als de pulmonale vaatweerstand groter is dan de systemische vaatweerstand ontstaat een rechts-linksshunt met cyanose; men spreekt dan van het eisenmengersyndroom. In 2000 is men in Nederland gestart met een landelijke registratie van patiënten met een congenitale hartafwijking (CONCOR; Van de 7500 geregistreerde patiënten heeft 1,3% het syndroom van Eisenmenger. Daarvan heeft 76% als onderliggend lijden een met een ventrikelseptumdefect of een atriumseptumdefect samenhangend vitium, of beide. De mediane leeftijd bedraagt 38 jaar (uitersten: 19-71). Klinisch beeld. Klachten van het eisenmengersyndroom ontstaan door een lage cardiale output en kunnen bestaan uit een verminderde inspanningstolerantie, vermoeidheid, syncope en angina pectoris. Indien de perifere vaatweerstand afneemt of wanneer er ondervulling is, treedt verergering van de rechts-linksshunt op, met cyanose. 4 Door hypoxemie ontstaat polycytemie en hyperviscositeit van het bloed. Als de rechter ventrikel niet langer in staat is tegen de hoge pulmonale druk op te pompen, ontstaat rechterventrikelfalen. Bij lichamelijk onderzoek ziet men centrale cyanose en trommelstokvingers. Daarnaast zijn er tekenen van pulmonale arteriële hypertensie: een luide pulmonale component van de tweede harttoon, heffen van de rechter kamer, een systolische souffle door tricuspidalisinsufficiëntie en een diastolische souffle door pulmonalisinsufficiëntie. Het geruis van het oorspronkelijke hartdefect is verdwenen. Bij rechtsfalen worden perifeer oedeem, een verhoogde centraalveneuze druk, hepatomegalie en ascites gevonden. 5 Aanvullend onderzoek. Bij laboratoriumonderzoek blijkt de hematocriet te zijn verhoogd als reactie op de ondersaturatie, met een gemiddelde waarde van 0,60; soms is er trombopenie. 2 Arteriële bloedgasanalyse toont hypoxemie. Het elektrocardiogram toont dilatatie van het rechter atrium en rechterkamerhypertrofie, soms met secundaire repolarisatiestoornissen. 5 Ook kunnen zich atriale aritmieën voordoen. De thoraxröntgenfoto toont prominente, gedilateerde centrale pulmonale arteriën met een snel kaliberverlies van de perifere longvaten. Soms is er cardiomegalie. 5 Middels transthoracale echocardiografie kan het hartvitium worden aangetoond, evenals rechterventrikelhypertrofie en tricuspidalisinsufficiëntie. Doppleronderzoek toont de shunting aan, hoewel deze soms gering is als de druk links en rechts gelijk is. Op basis van de tricuspidalisinsufficiëntie kan de druk in de A. pulmonalis geschat worden. Transoesofageale echocardiografie is soms nodig om een atriumseptumdefect van het type sinus venosus aan te tonen. 5 Middels hartkatheterisatie kan exact de mate van pulmonale arteriële hypertensie worden gemeten. 4 De reversibiliteit van de hypertensie wordt bepaald door meting van de vaatweerstand vóór en na toediening van prostacycline of 100% zuurstof. 5 Medicamenteuze behandeling. Bij patiënten met het eisenmengersyndroom behoort het sluiten van het defect niet meer tot de mogelijkheden. Sluiten zal namelijk leiden tot acuut rechterventrikelfalen en overlijden wanneer de rechter ventrikel de vereiste hoge druk niet kan opbrengen. 1 Tot voor kort waren de medicamenteuze behandelingsmogelijkheden beperkt tot preventie en behandeling van complicaties: flebotomie bij symptomatische hyperviscositeit en anticoagulantia bij trombotische complicaties. Terughoudendheid is geboden met het voorschrijven van diuretica, angiotensineconverterend-enzym(ace)-remmers en vaso- 1797
4 dilatantia, omdat veranderingen van de preload en de afterload desastreuze gevolgen kunnen hebben voor de hemodynamiek. De laatste jaren is een aantal nieuwe medicamenteuze opties ontwikkeld, die aansluiten bij verschillende pathofysiologische mechanismen: Epoprostenol is een natuurlijk prostacycline, dat door stimulatie van de productie van cyclisch adenosinemonofosfaat vasodilatatie in de pulmonale circulatie induceert. De toepasbaarheid wordt beperkt door veel bijwerkingen en door de toedieningsweg: continue intraveneuze infusie of frequente vernevelingen. 6 Sildenafil is een specifieke remmer van fosfodiësterase. Pulmonale arteriële vaatverwijding verloopt via stikstofoxide. Dit proces wordt versterkt door het cyclisch guanosinemonofosfaat (cgmp), dat door fosfodiësterasen snel wordt afgebroken. Sildenafil kan via cgmp het vasodilaterende effect van stikstofoxide in het longvaatbed versterken. In een dubbelblinde, gerandomiseerde studie bij 278 patiënten met voornamelijk idiopathische pulmonale arteriële hypertensie werd na behandeling met sildenafil een verbeterde inspanningstolerantie en indeling in een lagere functionele klasse aangetoond. 7 Tadalafil. De eerste evaluatie van tadalafil is recentelijk afgerond en laat een significante daling van de pulmonale tensie zien gedurende een behandelperiode van 12 weken. 8 Langetermijnevaluatie dient te volgen. Bosentan is een oraal actieve antagonist van de endothelinereceptor. Endotheline induceert hypertrofie van endotheelcellen, fibrosering en ontstekingsreacties en heeft een vasoconstrictief effect op glad spierweefsel. Het speelt een belangrijke rol in de pathogenese van vaatremodellering, zoals bij pulmonale arteriële hypertensie. In 2 recente trials, verricht bij respectievelijk 21 en 54 patiënten met het syndroom van Eisenmenger, werd een daling gezien van de pulmonale tensie en een verbetering van de inspanningstolerantie; ook kwamen de patiënten terecht in een lagere functionele klasse. 4 9 Langetermijngegevens zijn nog niet bekend. Op basis van de huidige gegevens is de registratie van bosentan uitgebreid naar de behandeling van pulmonale hypertensie bij patiënten met het eisenmengersyndroom ( pdf ). Prognose. De levensduur van patiënten met het eisenmengersyndroom en een enkelvoudige congenitale hartafwijking is gemiddeld 20 jaar korter dan die van mensen uit de gehele bevolking; bij patiënten met complexe hartafwijkingen is deze nog eens 20 jaar korter. 10 Het overlijden is vaak onverwacht en is het gevolg van ventriculaire aritmieën of longbloedingen. 3 Hartfalen ontstaat laat in het klinische beloop; het treedt op bij 25-45% van de patiënten en is prognostisch een slecht teken ( man/opinion/ en.pdf ). Niet-cardiale operaties en zwangerschap vormen een direct risico voor overlijden doordat ze schommelingen teweegbrengen in de perifere vaatweerstand door shunting en door bloedingscomplicaties. conclusie De opkomst van nieuwe medicijnen gericht op vasodilatatie van het longvaatbed heeft belangrijke gevolgen voor de behandeling van patiënten met het eisenmengersyndroom. In de komende jaren is meer onderzoek nodig naar de langetermijneffecten daarvan. Vanwege de kleine studiepopulatie en de noodzaak van een standaard behandelprotocol is een centrale coördinatie voor de behandeling van deze patiëntengroep noodzakelijk. Belangenconflict: geen gemeld. Financiële ondersteuning: geen gemeld. Aanvaard op 12 maart 2007 Literatuur 1 Mulder BJM, Pieper PG, Meijboom FJ, Hamer JPM. Aangeboren hartafwijkingen bij volwassenen. 2e dr. Houten: Bohn Stafleu van Loghum; Roos-Hesselink JW, Meijboom FJ, Spitaels SEC. Het Eisenmengersyndroom op volwassen leeftijd. Ned Tijdschr Geneeskd. 1999;143: Engelfriet PM, Duffels MGJ, Moeller T, Boersma E, Tijssen JG, Thaulow E, et al. Pulmonary arterial hypertension in adults born with a heart septal defect: the Euro Heart Survey on adult congenital heart disease. Heart. 2007;93: Duffels MGJ, Berger RMF, Bresser P, Bruin-Bon HACM de, Hoedermis E, Bouma BJ, et al. Applicability of bosentan in Dutch patients with Eisenmenger syndrome: preliminary results of safety and exercise capacity. Neth Heart J. 2006;14: Galie N, Torbicki A, Barst RJ, Dartevelle P, Haworth S, Higanbottam T, et al. Guidelines on diagnosis and treatment of pulmonary arterial hypertension. The Task Force on Diagnosis and Treatment of Pulmonary Arterial Hypertension of the European Society of Cardiology. Eur Heart J. 2004;25: Schulze-Neick I, Gilbert N, Ewert R, Witt C, Gruenig E, Enke B, et al. Adult patients with congenital heart disease and pulmonary arterial hypertension: first open prospective multicenter study of bosentan therapy. Am Heart J. 2005;150: Galie N, Ghofrani HA, Torbicki A, Barst RJ, Rubin LJ, Badesch D, et al. Sildenafil citrate therapy for pulmonary arterial hypertension. N Engl J Med. 2006;353: Mukhopadhyay S, Sharma M, Ramakrishnan S, Yusuf J, Gupta MD, Bhamri N, et al. Phosphodiesterase-5 inhibitor in Eisenmenger syndrome: a preliminary observational study. Circulation. 2006;114: Galie N, Beghetti M, Gatzoulis MA, Granton J, Berger RM, Lauer A, et al. Bosentan therapy in patients with Eisenmenger syndrome: a multicenter, double-blind, randomized, placebo-controlled study. Bosentan Randomized Trial of Endothelin Antagonist Therapy-5 (BREATHE-5) Investigators. Circulation. 2006;114: Diller GP, Dimopoulos K, Broberg CS, Kaya MG, Naghotra US, Uebing A, et al. Presentation, survival prospects, and predictors of death in Eisenmenger syndrome: a combined retrospective and casecontrol study. Eur Heart J. 2006;27:
5 Abstract Two patients with Eisenmenger syndrome treated with novel agents that target vasodilation of the pulmonary capillary bed. Two women with Eisenmenger syndrome, aged 63 and 45 years, presented with different symptoms: the first patient had peripheral oedema, proteinuria, progressive fatigue and cyanosis and the other had increasing dyspnoea and blue lips. The first patient was successfully treated with diuretics but experienced a collum fracture that occurred after hypovolemic collapse caused by diuretic use. She was given sildenafil and underwent hip surgery with spinal anaesthesia 10 days later. In the following weeks, the patient was haemodynamically stable but then died suddenly; no autopsy was performed. The second patient was given oxygen therapy at home and bosentan. After 6 months the symptoms of dyspnoea resolved and her 6- minute walking distance increased from 453 to 512 m. The life expectancy of patients with congenital heart disorders such as Eisenmenger syndrome has improved dramatically, due in part to the efficacy of novel agents that inhibit endothelial-cell proliferation. With these advances, treatment of these patients is no longer restricted to tertiary-care centres. Therefore, community cardiologists, pulmonologists and internists should be aware of these congenital heart disorders and the available treatment options. Ned Tijdschr Geneeskd. 2007;151: Ned Tijdschr Geneeskd. 1907;51I:
Aangeboren hartafwijkingen. Ulrike Kraemer kinderarts-intensivist / kindercardioloog Erasmus MC-Sophia, Rotterdam WES symposium
Aangeboren hartafwijkingen Ulrike Kraemer kinderarts-intensivist / kindercardioloog Erasmus MC-Sophia, Rotterdam WES symposium 29.03.2018 Aangeboren hartafwijkingen 0.6-0.8% aller pasgeborenen kinderen
Nadere informatieHoe hartfalen te herkennen. Mark Valk, huisarts onderzoeker
Hoe hartfalen te herkennen Mark Valk, huisarts onderzoeker vroegdiagnostiek hartfalen Leusden 24 april 2012 2 Disclosure Geen belangenverstengeling Komt het vaak voor? 0,8% tussen de 55 en 64 jaar 3% tussen
Nadere informatieJolien Roos-Hesselink Judith Cuypers Maarten Witsenburg
Congenitale Cardiologie Jolien Roos-Hesselink Judith Cuypers Maarten Witsenburg Patiënte Meisje wordt geboren: ze is blauw en in de problemen. Snel naar het ziekenhuis: ErasmusMC locatie Sophia! Diagnose:
Nadere informatiePULMONALE HYPERTENSIE
Pulmonale Hypertensie Nicole Coenen Verpleegkundig consulent Pulmonale Hypertensie Radboud UMC Nijmegen Inleiding Wat is PH Klachten Diagnose Behandeling Rol van verpleegkundigen Taakgroep PVA PULMONALE
Nadere informatieMedicamanenteuze therapie van CTEPH. Paul Bresser, longarts Onze Lieve Vrouwe Gasthuis Amsterdam
Medicamanenteuze therapie van CTEPH Paul Bresser, longarts Onze Lieve Vrouwe Gasthuis Amsterdam CTEPH - definitie Gemiddelde druk in longslagader > 25 mm Hg Normale functie van de linker hartkamer Minstens
Nadere informatieVentrikelseptumdefect
55 Ventrikelseptumdefect B.J.M. Mulder en E.S. Hoendermis.1 Inleiding 56.2 Pathofysiologie 56.3 Klinisch beeld 56.4 Diagnostiek 58.5 Behandeling en prognose 59.6 Zwangerschap 61 Literatuur 61 56 Hoofdstuk
Nadere informatieDe behandeling van hartfalen bij de oudere patiënt. Loes Klieverik WES 11-03-2010
De behandeling van hartfalen bij de oudere patiënt Loes Klieverik WES 11-03-2010 Wat is oud?? Definitie Hartfalen Tekortschieten van de pompwerking van het hart en veranderingen in de neurohumorale activatie
Nadere informatieDe waarde van het oppervlakte ECG in volwassenen met een aangeboren hartafwijking. R. Evertz Cardioloog/Elektrofysioloog
De waarde van het oppervlakte ECG in volwassenen met een aangeboren hartafwijking R. Evertz Cardioloog/Elektrofysioloog Continuous Nursing Education Utrecht, Dinsdag 14 februari 2017 Is het ECG behulpzaam?
Nadere informatieDownsyndroom: verleden, heden en toekomst Down en hartafwijkingen op volwassen leeftijd
Downsyndroom: verleden, heden en toekomst Down en hartafwijkingen op volwassen leeftijd 19 juni 2013 Indeling Deel 1: Anatomie hart Aangeboren hartaandoeningen Deel 2: Promotieonderzoek Eisenmenger syndroom
Nadere informatieDe oudere patiënt met comorbiditeit
De oudere patiënt met comorbiditeit Dr. Arend Mosterd cardioloog Meander Medisch Centrum, Amersfoort Dr. Irène Oudejans klinisch geriater Elkerliek ziekenhuis, Helmond Hartfalen Prevalentie 85 plussers
Nadere informatieInclusief levendgeboren kinderen, doodgeboren kinderen en afgebroken zwangerschappen.
Factsheet Aangeboren hartafwijkingen bij kinderen Cijfers en feiten Prevalentie Aangeboren hartafwijkingen betreffen aanlegstoornissen in de structuur van het hart en/of de grote vaten. De gemiddelde totale
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/42799 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Haeck, M.L.A. Title: Right ventricular function assessment in cardiopulmonary
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
9 Nederlandse Samenvatting F.S. de Man 1,2, N. Westerhof 1,2, A. Vonk-Noordegraaf 1 Departments of 1 Pulmonology and 2 Physiology, VU University Medical Center / Institute for Cardiovascular Research,
Nadere informatieHartfalen. in een notendop. Dr. Riet Dierckx 22/05/2018
Hartfalen in een notendop Dr. Riet Dierckx 22/05/2018 Hartfalen definitie en classificatie Hartfalen is een klinisch syndroom gekarakteriseerd door symptomen en/of tekenen van congestie objectieve vaststelling
Nadere informatieNiet-technische samenvatting Algemene gegevens. 2 Categorie van het project. 5 jaar.
Niet-technische samenvatting 2015129-1 1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project Evaluatie en behandeling van pulmonale arteriële hypertensie. 1.2 Looptijd van het project 1.3 Trefwoorden (maximaal
Nadere informatieAtrioventriculair septumdefect
63 Atrioventriculair septumdefect B.J.M. Mulder en F.J. Meijboom.1 Inleiding 64.2 Pathofysiologie 64.3 Klinisch beeld 65.4 Behandeling en prognose 66.5 Zwangerschap 67 Literatuur 6 64 Hoofdstuk Atrioventriculair
Nadere informatiePulmonary arterial hypertension in adult patients with congenital heart disease Duffels, M.
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Pulmonary arterial hypertension in adult patients with congenital heart disease Duffels, M. Link to publication Citation for published version (APA): Duffels, M.
Nadere informatiePulmonale hypertensie en het Eisenmenger-syndroom
75 Pulmonale hypertensie en het Eisenmenger-syndroom B.J. Bouma, A.P.J. van Dijk en B.J.M. Mulder.1 Inleiding 76.2 Pathofysiologie 76.3 Klinische verschijnselen 77.4 Specifieke maatregelen en behandeling
Nadere informatieNieuwe percutane opties in de behandeling van chronische longembolen
Nieuwe percutane opties in de behandeling van chronische longembolen Werner Budts Congenitale en Structurele Cardiologie UZ Leuven Inleiding Chronische thromboembolische pulmonale hypertensie (CTEPH) =
Nadere informatieNiet-technische samenvatting 2015129. 1 Algemene gegevens. 2 Categorie van het project. 5 jaar.
Niet-technische samenvatting 2015129 1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project Evaluatie en behandeling van pulmonale arteriële hypertensie. 1.2 Looptijd van het project 1.3 Trefwoorden (maximaal 5)
Nadere informatieCONgenitale CORvitia Lange termijn resultaten. Barbara JM Mulder Amsterdam
CONgenitale CORvitia Lange termijn resultaten Barbara JM Mulder Amsterdam Vooruitgang therapie Aantal patienten met AHA 1400/jaar 1980 2018 0.8? 10 20 30 40 50 10 20 30 40 50 60 age CONCARE: optimale organisatie
Nadere informatieHartfalen. Manon van der Meer AIOS cardiologie
Hartfalen Manon van der Meer AIOS cardiologie Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium
Nadere informatie5 Zijn er bijkomende congenitale anomalieën? (Bijvoorbeeld bicuspide aortaklep bij coarctatio
2 Hoofdstuk 1 Inleiding 1 Elk jaar worden er in Nederland ongeveer 1400 kinderen geboren met een aangeboren hartafwijking (AHA). De prognose en levensverwachting van deze patiënten is in de afgelopen decennia
Nadere informatieVolwassenen met een aangeboren hartafwijking. Imaging problemen, oriëntatie en analyse
Volwassenen met een aangeboren hartafwijking Imaging problemen, oriëntatie en analyse donderdag 24 januari 2019 Poli cardiologie Zijn specifieke echocardiografische expertise en protocollen NOODZAKELIJK
Nadere informatieChapter. De Longcirculatie in Pulmonale Hypertensie. Nieuwe inzichten in Rechter Ventrikel- & Longfysiologie. Nederlandse samenvatting
Chapter 9 Nederlandse samenvatting De Longcirculatie in Pulmonale Hypertensie Nieuwe inzichten in Rechter Ventrikel- & Longfysiologie Samenvatting Pulmonale arteriële hypertensie is een ziekte van de longvaten,
Nadere informatieAtrioventricular septum defect
Atrioventricular septum defect Annemien van den Bosch Martijn Kauling Echocursus voor volwassenen met een aangeboren hartafwijking 24 januari 2019 Atrioventriculair Septum Defect Incidentie 0.8 % van de
Nadere informatieLange termijn follow up van coarctatio aorta
Diagnostiek en chirurgie in de levensloop van een patiënt met een aangeboren hart-afwijking. Coarctatio Aortae Lange termijn follow up van coarctatio aorta Toon (A.L.) Duijnhouwer, cardioloog Take home
Nadere informatieQTc, Wat moet je ermee? J.A. Janson fellow IC, AIOS cardiologie
QTc, Wat moet je ermee? J.A. Janson fellow IC, AIOS cardiologie 01-11-2018 Waarom QT-tijd? - Verhoogd risico op levensbedreigende ritmestoornissen - Verlenging van QT-tijd bij veel medicijnen, derhalve
Nadere informatieHet Erasmus MC hartteam, vruchtbare samenwerking voor moeder en kind.
Het Erasmus MC hartteam, vruchtbare samenwerking voor moeder en kind. Dr. J.J. Duvekot, gynaecoloog/perinatoloog Moeder en Kind Centrum subafdeling verloskunde en prenatale geneeskunde Erasmus MC, Rotterdam
Nadere informatieYour snow shovel is killing you! A winter wonderland horror story. Sander Wout AIOS Anesthesiologie 15 december 2017
Your snow shovel is killing you! A winter wonderland horror story Sander Wout AIOS Anesthesiologie 15 december 2017 Casus: Reanimatie na sneeuwscheppen Patient, 1950 Buiten sneeuwscheppen, onwelwording
Nadere informatieSessie Electrofysiologie
Multidisciplinaire aanpak van de cardiale patie nt Sessie Electrofysiologie Dr Vanhuffel Christian Situatie Man, 68j Sociaal: Gepensioneerd Sportief, loopt nog frequent Geen ethyl abusus, occasioneel roker
Nadere informatieBehandeling van aangeboren hartafwijkingen. De grootste uitdagingen voor de toekomst
Behandeling van aangeboren hartafwijkingen De grootste uitdagingen voor de toekomst Normaal hart 100/60 99% 70% 70% 70% 25/10 99% 99% Druk (mm Hg Zuurstof % Facts 8: 1000 pasgeboren ( 1500 kinderen per
Nadere informatietransitiepoli: overgang van kind naar volwassene Daniëlle Robbers-Visser 22 juni 2019 Hartcentrum Afdeling Kindercardiologie
transitiepoli: overgang van kind naar volwassene Daniëlle Robbers-Visser 22 juni 2019 Hartcentrum Afdeling Kindercardiologie Van de kindercardioloog naar de volwassen cardioloog? congenitaal cardioloog?
Nadere informatieCardiologie De nieuwste ontwikkelingen. Dr. S.A.J. van den Broek Thoraxcentrum/Afdeling Cardiologie UMCG
Cardiologie De nieuwste ontwikkelingen Dr. S.A.J. van den Broek Thoraxcentrum/Afdeling Cardiologie UMCG Dhr. A, 48 jaar taxichauffeur s ochtends 06.20 uur acuut pijn op de borst met een zwaar gevoel in
Nadere informatieHypertensie bij ouderen
Medisch Symposium: Geriatrie voor Huisartsen 01/10/2011 Hypertensie bij ouderen Em. Prof. R. Fagard Afdeling Hypertensie en Cardiovasculaire Revalidatie KU Leuven SBP and DBP (mmhg) Bloeddruk vs leeftijd
Nadere informatiePatienten met een aangeboren hartafwijking: Lange termijn prognose
Patienten met een aangeboren hartafwijking: Lange termijn prognose Aangeboren Hartafwijkingen (AHA) 8 per 1000 pasgeborenen (0.8%) AHA meestal niet ernstig (geen behandeling): klein ventrikelseptum defect
Nadere informatieNederlanse Samenvatting. Nederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting 197 198 Samenvatting In het proefschrift worden diverse klinische aspecten van primaire PCI (Primaire Coronaire Interventie) voor de behandeling van een hartinfarct onderzocht.
Nadere informatieB.J.M. Mulder P.G. Pieper F.J. Meijboom J.P.M. Hamer. Aangeboren hartafwijkingen bij volwassenen
B.J.M. Mulder P.G. Pieper F.J. Meijboom J.P.M. Hamer Aangeboren hartafwijkingen bij volwassenen Onder redactie van B.J.M. Mulder P.G. Pieper F.J. Meijboom J.P.M. Hamer Aangeboren hartafwijkingen bij volwassenen
Nadere informatieUniversity of Groningen. Paediatric pulmonary hypertension Loon, Rosa Laura Elisabeth van
University of Groningen Paediatric pulmonary hypertension Loon, Rosa Laura Elisabeth van IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it.
Nadere informatieSymposium 2015 Geïsoleerde systolische hypertensie bij jonge volwassenen: betekenis en prognose. prof dr Danny Schoors
Symposium 2015 Geïsoleerde systolische hypertensie bij jonge volwassenen: betekenis en prognose prof dr Danny Schoors Arteriële hypertensie Epidemiologische studies Duidelijke relatie tussen bloeddruk
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/22985 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Klitsie, Liselotte Maria Title: Tissue Doppler and speckle tracking strain echocardiography
Nadere informatiePulmonale Hypertensie. Leon van den Toorn Centrum voor Vasculaire en Diffuse Longziekten
Pulmonale Hypertensie Leon van den Toorn Centrum voor Vasculaire en Diffuse Longziekten Het gevoel dat veel artsen en verpleegkundigen hebben bij pulmonale hypertensie Maar aan het eind van deze voordracht
Nadere informatieBoezemfibrilleren in de dagelijkse praktijk. Refik Kaplan Cardioloog SXB
Boezemfibrilleren in de dagelijkse praktijk Refik Kaplan Cardioloog SXB Boezemfibrilleren Ontbreken van relatie tussen sinusknoop activiteit en ventriculaire activiteit Elektrische activatie uit meerdere
Nadere informatieWanneer faalt het hart? Wanneer faalt het hart? . een rondje langs de toehoorders. Hartfalen in de Middeleeuwen. Hartfalen in de loop der eeuwen
Wanneer faalt het hart? 14 april 2011 Aggie H.M.M. Balk, cardioloog Thoraxcentrum,, Erasmus MC Wanneer faalt het hart?. een rondje langs de toehoorders Hartfalen in de loop der eeuwen Hartfalen in de Middeleeuwen
Nadere informatieHARTFALEN BEHANDELRICHTLIJNEN
HRTFLEN BEHNDELRCHTLJNEN Voor meer informatie zie hartfalen.nl 2015 Novartis Pharma, oktober 2015, 1015HF466074 Wat is de definitie van hartfalen? De richtlijn van de European Society of Cardiology (ESC)
Nadere informatieUw brief van Uw kenmerk Datum 12 december 2007 GMT/VDG juni 2008
Aan de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postbus 20350 2500 EJ DEN HAAG Uw brief van Uw kenmerk Datum 12 december 2007 GMT/VDG 2818379 5 juni 2008 Ons kenmerk Behandeld door Doorkiesnummer
Nadere informatieHartfalen: kunnen we het beter doen?
Hartfalen: kunnen we het beter doen? Dr. Irène Oudejans, klinisch geriater 17 Maart 2015 Inhoud Wat is hartfalen? Wanneer aan hartfalen denken? Hoe stel je de diagnose? Hartfalen Onderzoek GERiatrie Wat
Nadere informatieStaken antihypertensiva bij ouderen. Groot Haags Geriatrie Referaat oktober 2016 Marielle Hofman, aios geriatrie
Staken antihypertensiva bij ouderen Groot Haags Geriatrie Referaat oktober 2016 Marielle Hofman, aios geriatrie 2 Vragen Zou u antihypertensiva staken bij een geriatrische patiënt met hypertensie en een
Nadere informatiePRO. De afwachtende houding t.o.v. NOACs in Nederland schaadt patiënten
PRO De afwachtende houding t.o.v. NOACs in Nederland schaadt patiënten Prof. dr. Saskia Middeldorp, internist Afdeling Vasculaire Geneeskunde Academisch Medisch Centrum, Amsterdam Wat zegt de NHG standaard
Nadere informatieInhoud. Voorwoord 13 ALGEMENE ASPECTEN DEEL II SECUNDAIRE HYPERTENSIE
Inhoud Voorwoord 13 DEEL I ALGEMENE ASPECTEN Hoofdstuk 1 Ambachtelijke en geautomatiseerde methoden van bloeddrukmeting 17 Inleiding 17 1 Conventionele sfygmomanometrie 18 2 Ambulante niet-invasieve automatische
Nadere informatieTranspositie van de grote vaten Kinderleeftijd
Transpositie van de grote vaten Kinderleeftijd Laurens Koopman Interactieve echocursus voor gevorderden: aangeboren hartafwijkingen 26 januari 2017 Thoraxcentrum en Sophia kinderziekenhuis Opbouw Diagnose
Nadere informatieIndeling. Congenitale pathologie. B. Verhoogde pulmonaal flow (links - rechts shunt) A. Obstructieve aandoeningen
Congenitale Indeling Congenitale pathologie Current surgical diagnosis and treatment 10th edition L. Way Obstructieve aandoeningen Aandoeningen met verhoogd pulmonaal debiet Aandoeningen met verminderd
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING
Chapter 9 NEDERLANDSE SAMENVATTING Boezemfibrilleren is een zeer frequent voorkomende hartritmestoornis en daardoor een belangrijk klinisch probleem. Onder de westerse bevolking is de kans op boezemfibrilleren
Nadere informatie4 September 2018 Alexandra Kleberger, MSc. Palliatieve zorg bij Patiënten met Hartfalen
4 September 2018 Alexandra Kleberger, MSc Palliatieve zorg bij Patiënten met Hartfalen Deel I Wat is hartfalen Oorzaken van hartfalen Symptomen Compensatiemechanismen Diagnostiek Behandeling Deel II Chronische
Nadere informatiePrimaire pulmonale hypertensie komt met name voor bij jonge tot middelbare vrouwen.
Bosentan geeft een significante toename van de inspanningstolerantie bij pulmonale arteriële hypertensie. Met bosentan gaan we dus weer een stukje verder vooruit. Maar het ontbreekt nog aan gegevens over
Nadere informatieRichtlijn Vroegtijdige opsporing van aangeboren hartafwijkingen (2005; update verwacht begin 2017)
Richtlijn Vroegtijdige opsporing van aangeboren hartafwijkingen (2005; update verwacht 1. Werking van het hart Fysiologie van het hart Afbeelding 1: de normale volwassen bloedsomloop. Bronvermelding: Uitgeverij
Nadere informatieCitation for published version (APA): van der Plas, M. N. (2010). Exercise limitations in various forms of pulmonary hypertension
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Exercise limitations in various forms of pulmonary hypertension van der Plas, M.N. Link to publication Citation for published version (APA): van der Plas, M. N. (2010).
Nadere informatieGender differences in heart disease. Dr Danny Schoors
Gender differences in heart disease Dr Danny Schoors Women are meant to be loved, not to be understood Oscar Wilde (1854-1900) 2 05/01/16 Inleiding Cardiovasculaire ziekte 7 tot 10 jaar later dan bij mannen
Nadere informatie5-jaars Follow-up van de FAME studie
5-jaars Follow-up van de FAME studie WCN Congres 2015, Amsterdam 20-11-2015 Drs. L.X. van Nunen namens de FAME studiegroep Potential conflicts of interest Ik, Lokien X. van Nunen, heb GEEN conflicts of
Nadere informatieFysieke fitheid, vermoeidheid en fysieke training bij sarcoïdose patiënten
Fysieke fitheid, vermoeidheid en fysieke training bij sarcoïdose patiënten 5 april 2017 Sarcoïdose ontsporing afweersyteem ophoping afweercellen: granulomen overal in lichaam: longen, lymfesysteem, huid,
Nadere informatieInhoud. Verpleegkunde Cardiologie. Symptomen. Diagnose. Verpleegkunde Cardiologie 1. Indeling New York Heart Association (NYHA)
Inhoud Verpleegkunde Cardiologie Han van der Borgh Verpleegkundige aspecten bij: Angina Pectoris Acuut coronair syndroom Prinz Metal Decompensatie cordis Cardiogene shock P.C.I./STENT/ spoed CABG in perifeer
Nadere informatieEchocardiografie bij acuut coronair syndroom. J. van Etten, beeldvormend cardioloog
Echocardiografie bij acuut coronair syndroom J. van Etten, beeldvormend cardioloog Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven
Nadere informatieChapter Protocollen voor de behandeling van supraventriculaire tachycardieën bij de foetus
Chapter 8 Protocollen voor de behandeling van supraventriculaire tachycardieën bij de foetus Martijn A. Oudijk Barbara Ambachtsheer Philip Stoutenbeek Erik J. Meijboom 140 141 Chapter 8 Abstract Protocols
Nadere informatieProgramma. Atriumfibrilleren (AF) Ketenzorg. Welkom en inleiding NHG standaard AF. Hoofdbehandelaar 1 e en 2 e lijn 2014
Atriumfibrilleren (AF) Ketenzorg Programma Welkom en inleiding NHG standaard AF de standaard en ontwikkelingen Hoofdbehandelaar 1 e en 2 e lijn 2014 resultaten van pilot studie Diagnostiek en behandeling
Nadere informatieSport en aangeboren hartafwijkingen. Ingmar Knobbe kindercardioloog Amsterdam UMC
Sport en aangeboren hartafwijkingen Ingmar Knobbe kindercardioloog Amsterdam UMC Angst voor sport bij kinderen met aangeboren hartafwijking Gevaren van sport voordelen van sport Sport bij aangeboren hartafwijkingen
Nadere informatieINTERLINE CARDIOLOGIE 2014 februari 2014
INTERLINE CARDIOLOGIE 2014 februari 2014 Inleiding Er zijn al eerder cardiologische Interlineprogramma s gepresenteerd: 1999 2004 Angina pectoris 2003 2006 Hartfalen 2006 2008 Atriumfibrilleren Daarnaast
Nadere informatieAtriumfibrilleren, je zou er hartkloppingen van krijgen!
Atriumfibrilleren, je zou er hartkloppingen van krijgen! ATRIUMFIBRILLEREN EN ANTISTOLLING RECENTE ONTWIKKELINGEN WETENSCHAPPELIJKE BIJEENKOMST 2012 Drs. S Rutten- de Jong, cardioloog Elkerliek ziekenhuis
Nadere informatie44 Aangeboren hartziekten
391 44 Aangeboren hartziekten B.J.M. Mulder, M. Gewillig, P.G. Pieper, F.J. Meijboom, M. Witsenburg en J.P.M. Hamer Inhoud 44.1 Inleiding 391 44.2 Etiologie, genetica en pathofysiologie 392 44.3 Atriumseptumdefect
Nadere informatieFoetale beeldvorming van Fallot
Foetale beeldvorming van Fallot 6 th Utrecht Sessions on Congenital Heart Disease Tetralogy of Fallot Trinette Steenhuis Foetaal cardioloog / Kindercardioloog WKZ Foetale cardiologie bestudeert het hart
Nadere informatieDuitsland 1,7 miljoen patiënten met hartfalen 2. Europa 6,5 miljoen patiënten met hartfalen 3. VS 5,1 miljoen patiënten met hartfalen 1
Functionele mitrale regurgitatie VS 5,1 miljoen patiënten met hartfalen 1 Duitsland 1,7 miljoen patiënten met hartfalen 2 Europa 6,5 miljoen patiënten met hartfalen 3 Hartfalen is een aandoening die wereldwijd
Nadere informatieHierbij gaat voor de delegaties document D043528/02 Annex.
Raad van de Europese Unie Brussel, 8 maart 2016 (OR. en) 6937/16 ADD 1 TRANS 72 BEGELEIDENDE NOTA van: de Europese Commissie ingekomen: 7 maart 2016 aan: Nr. Comdoc.: Betreft: het secretariaat-generaal
Nadere informatieVersie juni
HARTFALEN Apeldoornse/Zutphen TWA Inleiding Hartfalen is een veel voorkomende aandoening. Tussen 20 en 30% van de bevolking krijgt te maken met hartfalen, meestal als zij ouder zijn dan 70 jaar. Momenteel
Nadere informatieAcetylcholine test: CAG met provocatietest
Acetylcholine test: CAG met provocatietest CNE Interventie Cardiologie 26-1-2016 Krischan D Sjauw Cardiologist / Fellow Interventional Cardiology AMC-OLVG Disclosures and conflicts of interest Geen Coronaire
Nadere informatiePulmonale arteriële hypertensie door amfetaminen gebruikt als drugs of doping
casuïstische mededelingen Pulmonale arteriële hypertensie door amfetaminen gebruikt als drugs of doping S.A.van Wolferen, A.Vonk Noordegraaf, A.Boonstra en P.E.Postmus Bij 3 patiënten werd pulmonale arteriële
Nadere informatieVeel volwassenen met een aangeboren hartaandoening niet meer onder controle
Onderzoek Veel volwassenen met een aangeboren hartaandoening niet meer onder controle Jeroen C. Vis, Mark J. Schuuring, Enno T. van der Velde, Lia C.J.M. Engelfriet-Rijk, Irene M. Harms, Sylvia Mantels,
Nadere informatieHoogteziekte. PHC cursus 1-6 april 2018 Stichting Kilimanjaro Paramaribo, Suriname
Hoogteziekte PHC cursus 1-6 april 2018 Stichting Kilimanjaro Paramaribo, Suriname Hoe hoog is hoog? High altitude : 1500-3000m Very high altitude : 3000-5000m Extreme altitude : above 5000m Death zone
Nadere informatieHoe wordt het normale hartritme tot stand gebracht?
Boezemfibrilleren De cardioloog heeft vastgesteld dat u een ritmestoornis heeft of heeft gehad, die boezemfibrilleren, ofwel atriumfibrilleren wordt genoemd. In deze folder kunt u hierover meer lezen.
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting
208 Samenvatting Samenvatting 209 Hartfalen is een combinatie van klachten en verschijnselen die direct of indirect het gevolg zijn van een tekortschietende pompfunctie van het hart. Als gevolg van deze
Nadere informatiecasus presentatie Rob Roudijk, Keuzecoschap intensive care 12-1-2015
Ventrikel septum ruptuur casus presentatie Rob Roudijk, Keuzecoschap intensive care 12-1-2015 Casus 70 jarige man RVO: post operatief na VSR correctie en triscuspidalisplastiek Dyspneu verdenking pneumonie,
Nadere informatieSamen zorgen. Samen zorgen wij voor de beste zorg bij een acuut hartinfarct
Samen zorgen Samen zorgen wij voor de beste zorg bij een acuut hartinfarct Goof Zonneveld, huisarts in Sint Pancras en kaderhuisarts HVZ Secundaire preventie Verbinding tussen 2 e en 1 e lijn NVVC-Connect
Nadere informatieKlinische implicaties van de EVOLVE studie
ASN Review 2012 Klinische implicaties van de EVOLVE studie Marc Vervloet, internist-nefroloog VU medisch centrum Associatie PTH met mortaliteit Kalantar-Zadeh, Kidney Int 2007 Welke evidence? Associatie
Nadere informatieEen aangeboren hartafwijking, levenslang? Maarten Witsenburg, kinder- /congenitaal cardioloog ErasmusMC Thoraxcentrum en Sophiakinderziekenhuis
Een aangeboren hartafwijking, levenslang? Maarten Witsenburg, kinder- /congenitaal cardioloog ErasmusMC Thoraxcentrum en Sophiakinderziekenhuis Aangeboren hartafwijkingen Embryonale ontwikkeling, wat kan
Nadere informatieSyncope met betrekking tot cardiologie
Syncope met betrekking tot cardiologie 20 maart 2018 Frank Brouwers AIOS cardiologie Gepubliceerd op 19 maart 2018! Inhoud Definitie Epidemiologie Classificatie Risico-stratificatie Kliniek en aanvullend
Nadere informatieSamenvatting Samenvatting hoofdstuk 1 127
125 Samenvatting Het metabool syndroom is een clustering van risicofactoren, zoals overgewicht/obesitas, verhoogd cholesterol, hoge bloeddruk (hypertensie) en metabole insulineresistentie (verminderde
Nadere informatiePulmonary arterial hypertension van Albada, Mirjam
Pulmonary arterial hypertension van Albada, Mirjam IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version below.
Nadere informatiePROTOCOL RIJBEWIJSKEURING CBR
PROTOCOL RIJBEWIJSKEURING CBR Maart 2018 Voor de geschiktheidbeoordeling zijn bij hart- en vaatziekten van belang: de actuele lichamelijke conditie (al of geen klachten optredend bij deelname aan het verkeer),
Nadere informatieZwangerschap en een ICD CarVasZ 20-11-2015. Wilma de Vries Verpleegkundig specialist Erasmus MC Rotterdam
Zwangerschap en een ICD CarVasZ 20-11-2015 Wilma de Vries Verpleegkundig specialist Erasmus MC Rotterdam Jong Vrouw ICD Erfelijke hartziekten 1: Cardiomyopathieën (hartspier) 2: Aritmieën (elektische geleiding)
Nadere informatieAppendix 2. Nederlandse samenvatting. Jeroen Slikkerveer
Appendix 2 Nederlandse samenvatting Jeroen Slikkerveer Appendix 2 In de afgelopen tientallen jaren heeft de echo zich ontwikkeld tot een ruim beschikbaar en makkelijk toepasbaar diagnosticum voor de dagelijkse
Nadere informatieOefentherapie bij patiënten met knieartrose en comorbiditeit. Mariëtte de Rooij
Oefentherapie bij patiënten met knieartrose en comorbiditeit Mariëtte de Rooij Inhoud Artrose en comorbiditeit Aangepaste oefentherapie bij comorbiditeit Resultaten pilot studie Voorbeeld Conclusie Randomized
Nadere informatieHartfalen: pompen of verzuipen
https://www.artstation.com/artwork/aaj5m Hartfalen: pompen of verzuipen Louis Handoko, cardioloog / fellow hartfalen (HFpEF) Nationale Hartfalendag (Zeist), 28 september 2018 ml.handoko@vumc.nl Disclosures
Nadere informatieDE VERWIJZER VAN EEN KIND MET TETRALOGIE VAN FALLOT. Ramon Tak, Kinderarts St Antonius ziekenhius Nieuwegein
DE VERWIJZER VAN EEN KIND MET TETRALOGIE VAN FALLOT Ramon Tak, Kinderarts St Antonius ziekenhius Nieuwegein Betrokkenen in de keten Kinderarts-Cardex St Antonius ziekenhuis Betrokkenen in de keten 25 kinderartsen
Nadere informatieInvasieve beademing bij longfibrose. Liselotte Boerman, ANIOS
Invasieve beademing bij longfibrose Liselotte Boerman, ANIOS Casus Man, 82 jaar, Opname ivm respiratoire insufficiëntie, DD: 1. Acute exacerbatie Idiopathische Pulmonale Fibrose (IPF) 2. overvulling cardiaal
Nadere informatieBloeddrukstreefwaarden bij diabetes mellitus: lager of toch niet? Erik Serné Internist- vasculair geneeskundige
Bloeddrukstreefwaarden bij diabetes mellitus: lager of toch niet? Erik Serné Internist- vasculair geneeskundige Bloeddrukstreefwaarden bij patiënten met type 2 diabetes? A. Huidige richtlijn CVRM is achterhaald
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Samenvatting In de diagnose en prognose van hartfalen hebben B-type Natriuretisch Peptide (BNP) en N-terminaal probnp (NT-proBNP) in de afgelopen jaren hun waarde bewezen. Tegenwoordig
Nadere informatieOverzicht. Inspanning voor kinderen met een aangeboren hartafwijking. Inspanning- moet het? Inleiding. Toronto Model
Overzicht Inleiding Inspanning- moet dat? mag dat? is het gevaarlijk? Inspanning bij verschillende typen aangeboren hart Inspanning als therapie Inspanning voor kinderen met een aangeboren hartafwijking
Nadere informatieKamerfalen - wat als rechts faalt? MMM Circulatie 2018
Kamerfalen - wat als rechts faalt? MMM Circulatie 2018 Casus (1) Man, 37 jaar Altijd gezond Acute pijn op de borst met ernstige kortademigheid Bloeddruk 85/50 mmhg, HF 115/min, CVD, S1 S2 luide P2, systolisch
Nadere informatieNiet-technische samenvatting 2015134. 1 Algemene gegevens. 2 Categorie van het project. 5 jaar.
Niet-technische samenvatting 2015134 1 Algemene gegevens 1.1 Titel van het project Evaluatie en behandeling van falen van de rechter hartkamer. 1.2 Looptijd van het project 1.3 Trefwoorden (maximaal 5)
Nadere informatieWelke behandeling voor obese type 2 patiënten? Gewoon insuline?
Welke behandeling voor obese type 2 patiënten? Gewoon insuline? Joost Hoekstra, internist, AMC Potentiële belangenverstrengeling Klinische Diabetologie AMC ontvangt sponsoring van cq doet projecten met
Nadere informatieInstellen van hartfalenmedicatie op het verpleegkundig poliklinisch spreekuur
Instellen van hartfalenmedicatie op het verpleegkundig poliklinisch spreekuur Marjan Aertsen Verpleegkundig specialist hartfalen Diakonessenhuis Utrecht/Zeist 22 januari 2019 Hartfalen Hartfalen is een
Nadere informatieCARDIOVASCULAIR RISICO MANAGEMENT BIJ DEMENTIE
CARDIOVASCULAIR RISICO MANAGEMENT BIJ DEMENTIE PROF DR MAJON MULLER INTERNIST OUDERENGENEESKUNDE DISCLOSURE POTENTIAL CONFLICTS OF INTEREST GEEN POTENTIËLE BELANGENVERSTRENGELING 1 Myocard Infarct Hart
Nadere informatie