Lvg-instellingen voorzien in eigen cursus. Opleiden op eigen kracht
|
|
- Cecilia Bauwens
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Lvg-instellingen voorzien in eigen cursus Opleiden op eigen kracht De Basiscursus LVG (licht verstandelijk gehandicapten) is het resultaat van een samenwerkingsprogramma tussen drie lvg-instellingen. Aanleiding: de aanhoudende klachten vanuit sleutelfiguren in de organisaties over tekorten in de opleiding van de beginnende groepsleiders. Marjon van Weersch en Ineke Roos peilen de bevindingen van deelnemers en opleiders. De bibliotheek van het voormalig seminarie Bovendonk in het Brabantse Hoeven, vlak bij Roosendaal, is een prachtige ruimte. Door de gebrandschilderde ramen valt het licht op de duizenden boeken in de metershoge kasten langs de muren. Een inspirerende plek voor de Basiscursus voor startende groepsleiding in de residentiële hulpverlening aan licht verstandelijk gehandicapte jongeren. Maar wel wat lastig te bereiken per openbaar vervoer. Wie is vanochtend met de trein gekomen?, vraagt Corné de Graaf, gz-psycholoog van de Koraal Groep en een van de docenten van de vijfdaagse cursus, aan de deelnemers. Ga eens na wat je daar allemaal voor hebt moeten doen, vervolgt hij. Gisteravond je wekker op de juiste tijd instellen. Vanochtend op tijd je bed uit en vervolgens in de goede volgorde allerlei acties plegen wassen, aankleden, ontbijt klaarmaken, tandenpoetsen, spullen pakken. Naar het station gaan. Een kaartje kopen uit de automaat. Zeker weten dat daarvoor genoeg geld op je chipknip staat. Kijken waar je moet overstappen, uitzoeken welk perron je moet hebben. Wachten op de trein, want er is vertraging. En zo kan ik nog wel een tijdje doorgaan. Voor onze jongeren zou een dergelijke reis talloze struikelblokken bevatten. De normale dingen van het dagelijks leven maken de wereld voor hen soms erg ingewikkeld. Corné gebruikt dit voorbeeld aan het begin van het lesblok over het competentiegericht werken. Competenties zijn een combinatie van kennis, vaardigheden en attitude. Groepsleiders leren tijdens de Basiscursus onder andere hoe ze kunnen werken aan competentievergroting van licht verstandelijk beperkte jongeren. En daarbij werken ze ook stevig aan hun eigen repertoire aan kennis, vaardigheden en attitude. Complexe doelgroep De Basiscursus LVG is één van de resultaten van een samenwerkingsprogramma tussen drie lvginstellingen: Kwadrant, dat met name zorg biedt in het midden, oosten en westen van het land, St. Anna-Gastenhof in Limburg en het Brabantse Saltho. Sinds de zomer van 2006 zijn de twee laatstgenoemde instellingen gefuseerd in de Koraal Groep. Deze cursus, van twaalf dagdelen plus twee overnachtingen, is sinds 2005 driemaal uitgevoerd door opleiders en cursusleiding uit de eigen instellingen. 38 SOZIO 74, februari 2007
2 REPORTAGE foto: koraal groep Cursisten voeren een opdracht uit. Telkens aan een groep van rond de veertig deelnemers uit die verschillende instellingen, geworven via hun leidinggevenden. De aanleiding voor de ontwikkeling van deze cursus vormden de aanhoudende klachten vanuit sleutelfiguren in de organisaties over tekorten in de opleiding van de beginnende groepsleiders. Die zijn onvoldoende toegerust op het werken met deze complexe doelgroep. Een complexiteit die alleen maar toeneemt. Het is ook in dit blad al eerder gezegd: het grootste misverstand over licht verstandelijk gehandicapte jongeren is dat het woord licht verwijst naar de zwaarte van de problematiek (SoziO nr. 71, p.45, red.). Juist bij deze groep is er veelal sprake van meervoudige problemen, ook al is dat voor de buitenwereld vaak niet zichtbaar. De cursus is bedoeld voor groepsleiders die minder dan twee jaar geleden zijn gestart met residentiële hulpverlening in de lvg-sector. Ze hebben de SPW4 of de hbo-sph afgerond of zijn daar nog mee bezig. De inhoud is gebaseerd op een peiling van de scholingsbehoefte bij de doelgroep, een verkenning van het huidige onderwijsaanbod en de wensen vanuit de directies. Bovendien sluit het programma zo veel mogelijk aan bij the state of the art van de vakspecialismen in de lvg-sector. Sceptisch Rene Jagt heeft in de justitiële zorg gewerkt voordat hij als groepsleider in de lvg-sector aan de slag ging. Voor mij heeft deze Basiscursus status omdat ik er in mijn werk veel aan heb. Ik heb in mijn loopbaan talloze cursussen gevolgd en over het resultaat was ik vaak sceptisch. Deze cursus maakt een verschil van dag en nacht, zegt hij. Rene vertelt dat hij na de cursus anders omgaat met zijn mentorjongere, een kind met PDD-NOS. De beperkingen in zijn informatieopname vormen een belangrijke handicap voor deze jongere. In de cursus hebben wij zelf aan den lijve ondervonden hoe het is om informatie slechts beperkt tot je te kunnen nemen. We moesten bijvoorbeeld geblinddoekt aan de hand van mondelinge aanwijzingen een constructie van legoblokken in elkaar zetten. Zo n oefening laat je echt voelen, hoe belangrijk het is dat je dingen voor je ziet. En voor veel lvg-jongeren geldt dat des te sterker. Ook de kennis over de verschillende stoornissen waar lvgjeugdigen mee kunnen kampen, past Rene in de SOZIO 74, februari
3 praktijk toe. Voor de cursus bekeek ik alle jongeren toch eigenlijk op dezelfde manier, nu ik weet hoe zeer hun problemen kunnen verschillen, let ik daar veel beter op. En dat levert mij echt meer inzicht in het gedrag van de jongeren op. De ervaringen van deze ex-deelnemer illustreren het leerconcept dat aan de cursus ten grondslag ligt. Hierin gaan geëngageerd leren en professioneel ontwikkelen hand in hand. Dit betekent dat in de opzet van het programma en de werkwijze van de cursusleider en de docenten naast de overdracht van professionele kennis een stevig accent wordt gelegd op een persoonlijke verbinding met de materie. Er is veel ruimte voor actief ervaren, betekenisgeving en toepassen. Leren krijgt pas werkelijk waarde, zowel voor de deelnemer zelf als voor zijn of haar directe praktijk, wanneer niet alleen de bagage aan kennis en vaardigheden verstevigd wordt, maar ook de attitude en de eigen positionering geraakt en beïnvloed wordt. Rob Mulder is systeemtherapeut bij Kwadrant en verzorgt in de Basiscursus een blok over systeemgericht werken. Groepsleiders die werken in een residentiële setting binnen de lvg-zorg staan midden in een krachtenveld, legt hij uit. De groepsleider komt in een positie tussen het ADVERTENTIE kind en de ouder en de rest van het gezin te staan. In dat brandpunt van contacten spelen gevoelens van loyaliteit, schuld en schaamte een rol. De attitude die je als groepsleiders in dat dynamisch proces meeneemt is van wezenlijk belang. Ik probeer hun te leren daarbij uit te gaan van een not knowing position. Ga vanuit een open vraagstelling de ontmoeting met de jongere en zijn of haar gezinssysteem aan. Wat betekent het voor het kind als je het niet kunt vinden met zijn vader en moeder? Wat betekent het voor ouders als je hun kind voortdurend moet straffen vanwege het gedrag? Geen eenvoudige vragen en de antwoorden liggen niet zomaar voor de hand. Rob probeert voor de cursisten een model te zijn. Dat doe ik ook door me tijdens de cursus dingen hardop af te vragen. Door bijvoorbeeld te zeggen, ik weet het antwoord op deze vraag nu ook even niet. Kan iemand me hierbij helpen? Dat wordt vergemakkelijkt doordat ik mij onder ons voel. Zowel de docenten als de cursisten mogen een steekje laten vallen en daar maak je de praktijk bespreekbaar mee. Het feit dat de docenten van de Basiscursus afkomstig zijn uit een pool van twintig ervaren professionals uit de eigen instellingen, waarderen de deelnemers, blijkt uit hun evaluatie. Zij weten waar ik het over heb en ik weet waar zij het over hebben, aldus een cursist. Wij zijn geen trainers die het ergens hebben gelezen of die praten over ervaringen van tien jaar geleden, zegt Rob. Wij zitten midden in de praktijk. Nadat ik mijn lesblok heb gegeven, stap ik meteen weer een gezin in. Haalbare stappen Groepsleiders hebben een grote behoefte aan praktijkkennis, zegt Marc Huijnen, sociaal-psychiatrisch verpleegkundige van de Koraal Groep. En dat red je niet alleen met boeken, met theorie. We weten allemaal wel dat het cognitieve en sociaalemotionele niveau van lvg-ers beperkt is, maar wat houdt dat in de dagelijks praktijk in? Daarom is het eigenlijk jammer dat de inservice-opleidingen niet meer bestaan, vervolgt Marc. Deze Basiscursus brengt daar iets van terug en dat werkt perfect. Marc verzorgt in de cursus samen met een collega het lesonderdeel Oplossingsgericht Werken. De kern van deze methode is dat er niet zozeer wordt geprobeerd om problemen uit de weg te ruimen, maar dat er met kleine, haalbare stappen aan oplossingen wordt gewerkt. Oplossingen die de jongeren vaak al in huis hebben, maar waar in de hulpverlening niet altijd oog voor is. Denk andersom, houdt Marc de deelnemers van de cursus voor. Natuurlijk, voor een groepsleider is het belangrijk om te zoeken waar het misgaat, maar dat is niet het belangrijkste. Zoek
4 REPORTAGE foto: Bigstockphoto.com uit wat jongeren goed kunnen en vergroot dat uit. Marc en zijn collega spelen twee keer dezelfde casus. De manier waarop de hulpverlener zijn cliënte begroet Ben je daar weer? Wat heb je nu weer uitgespookt? geven de toon en aanpak al aan. Heel herkenbaar, aldus enkele cursisten. Dat is de manier waarop in de dagelijkse praktijk vaak wordt gereageerd als een jongere problemen In 2006 kende de Basiscursus de volgende onderdelen (alle items in relatie tot de lvg-jeugdige): Ontwikkeling in lichamelijk, cognitief, sociaal-emotioneel en neurofysiologisch opzicht Psychodiagnostisch onderzoek Wetenschappelijk onderzoek Psychiatrische stoornissen Competentievergroting Sociale cognitie en sociale vaardigheden Ervaringsgericht werken Systeemgericht werken Innovatief oplossingsgericht werken Wettelijk kader Behandeling in gedwongen kader Consultatiemogelijkheden in het netwerk. heeft. De tweede maal is de toonzetting heel anders. Kom binnen. Ik ben benieuwd hoe het op je stage gaat. Leuke ketting heb je trouwens om. Van wie heb je die? Van je vriend? Maar die is nu niet meer je vriend? De ketting heb je in ieder geval nog wel. De ontspannen toon, de humor en de oprechte belangstelling zorgen ervoor dat de jongere wel over andere dingen moet nadenken en afgeleid wordt van de negatieve gedachtestroom. En het werkt. Dat merken ook de cursisten die de casus volgens de tweede aanpak naspelen. Het was mijn rol om negatief te zijn. Om alles stom te vinden en niks te willen, zegt een deelnemer die de rol van de cliënt speelde. Maar de andere benadering van de groepsleider maakte het eigenlijk onmogelijk om in die negatieve rol te blijven zitten. De deelnemers zijn erg geïnteresseerd in de mogelijkheden die het Oplossingsgericht Werken biedt. Ik zou hier wel de hele dag op door kunnen gaan, is een opmerking die vanuit verschillende kanten valt te beluisteren. Kanttekening En dat geldt voor meerdere onderdelen. Het is een kanttekening die groepsleidster Hilda Bunskoeke na het volgen van de Basiscursus maakt. Het blok over psychiatrische stoornissen vond ik bijvoorbeeld waanzinnig interessant, maar ook dat duurt maar tweeëneenhalf uur. Het blijft natuurlijk een basiscursus. Hilda gaat daarom met haar team- Wachten op de trein, want er is vertraging. Voor onze jongeren zou een dergelijke reis talloze struikelblokken bevatten. De normale dingen van het dagelijks leven maken de wereld voor hen soms erg ingewikkeld. lees verder op pagina 43 SOZIO 74, februari
5 ADVERTENTIE Phorza *Visie & Nieuws Kijk ook op Op zoek naar de ziel van ons werk Een gek kan meer vragen stellen dan tien geleerden kunnen beantwoorden. Spelend met dit Nederlandse gezegde kan je echter ook zeggen dat geleerden en andere veelweters meer competenties kunnen verzinnen dan een professional kan waarmaken. Het is in de sociaal-agogische sector nog steeds in om voor het kleinste verschil in naam en inhoud een eigen beroepsprofiel te verzinnen. Even heb ik gedacht dat de nieuwe beroepenstructuur 1 het fundament voor professionele eenheid zou worden. Als ik echter de stapel beroepsprofielen zie waarop die nieuwe structuur gebouwd is, dan weet ik dat mijn fantasie met mij op de loop is gegaan. Het opsplitsen van het sociaalagogische beroep in een bijna onbeperkt aantal competenties, roept bij mij het beeld op van het werk van die oude filosofen die in de ontleding van het menselijk lichaam dachten de menselijke ziel te kunnen vinden. Zij bedachten zelfs onderzoekingen waarin het menselijk lichaam vlak voor en vlak na overlijden van iemand werd gewogen. Een eventueel (negatief) verschil zou dan bewijzen dat de ziel/de geest het lichaam inmiddels had verlaten. En denk nu niet dat zoiets alleen maar in een ver en grijs verleden mogelijk was. De filosoof Descartes met zijn verdeling van de mens in een ziel en een lichaam (de ziel zou in de alvleesklier zijn gezeteld) heeft ons een wijze van denken aangereikt die het tot op de dag van vandaag moeilijk maakt de mens als één geheel te zien. En elke geloofsovertuiging gaat ook meer of minder uitdrukkelijk uit van een verdeling tussen geest (het spirituele, goddelijke, eeuwige) en lichaam (het dierlijke, laagbij-de-grondse, vergankelijke). Goed werk Er werken heel veel mensen in de domeinen zorg en welzijn. Toekomstverkenningen van het Verweij-Jonker Instituut 2 hebben duidelijk gemaakt dat maatschappelijke ontwikkelingen zoals vergrijzing en verkleuring van de samenleving, toenemende risico s van het moderne leven en inkrimping van de verzorgingsstaat de vraag naar sociaal-agogische professionals wel anders maar niet snel minder zal maken. Het belang van al die sociaal-agogische handen aan het bed van de samenleving staat dus niet ter discussie. Met z n allen doen we goed en belangrijk werk voor de samenleving. Maar het lijkt moeilijk om daar (politiek en maatschappelijk) ook echt de handen voor op elkaar te krijgen. Onlangs besloot het openbaar ministerie om de gezinsvoogd van Savanna te vervolgen in verband met de dood van dat meisje. Pas een enorme manifestatie van de Belangenvereniging Medewerkers Jeugdzorg (BMJ) zorgde voor aandacht van politiek en media en uiteindelijk voor meer middelen. Maar erkenning en waardering moet toch niet afhankelijk zijn van dergelijke voorvallen. Waarom slagen andere beroepen (onder andere medische, juridische, financiële, technische enzovoort) er wel in om serieus te worden genomen en de sociaal-agogische beroepen niet? Het waarschijnlijke antwoord is dat sociaal-agogische beroepen niet spectaculair zijn zoals andere beroepen dat zijn. Het sociaalagogische is teveel verbonden met het alledaagse. Het is zelfs bij uitstek de kunst van het alledaagse. En de basis van het beroep, de ziel ervan, ligt op de eerste plaats besloten in het vermogen van de professional de mogelijkheden maar ook de listen en lagen van dat alledaagse te begrijpen en te hanteren. Het is hetzelfde alledaagse waarmee ouders hun kinderen opvoeden zonder daarvoor een andere opleiding te hebben gevolgd dan die van het leven zelf. Dat zijn de kernkwaliteiten waar de nieuwe beroepenstructuur het over heeft. Formulering van competenties, ontwikkeling van instrumenten, vastlegging van elke beweging, voortdurend afleggen van verantwoording. Mooi, belangrijk. Maar het leidt tot niets indien een professional de kunst van het alledaagse (of van de aandachtige nabijheid 3 ) niet beheerst. Sociale intelligentie, dat is de ziel van het sociaal-agogische vak. De inhoud wordt steeds weer opnieuw gerealiseerd in de interactieve relatie tussen beroepskracht en zijn/haar cliënt of cliëntgroep. Kenmerk van het alledaagse is dat het niet (meer) opvalt. Totdat er iets misgaat of totdat die alledaagse ondersteuning wegvalt. Het wordt tijd dat er weer eens in solidariteit wordt geïnvesteerd. Zonder ons allen staat de samenleving er echt een stuk slechter voor. Het nieuwe jaar is alweer op streek maar ik wens U alsnog wijsheid, mededogen en volharding toe. Ed Oudejans, voorzitter Phorza 1. Klaar voor de Toekomst: Een nieuwe beroepenstructuur voor de branches welzijn en maatschappelijke dienstverlening, gehandicaptenzorg, jeugdzorg en kinderopvang. NIZW beroepsontwikkeling, Utrecht, Vliet, K. van e.a. Toekomstverkenning ten behoeve van een beroepenstructuur in zorg en welzijn. Verweij-Jonker Instituut, Utrecht, Andries Baart. Een theorie van de presentie. Lemma, Utrecht, Bereikbaarheid Phorza Secretariaat: Nieuwe Keizersgracht VC Amsterdam Telefoon: kantoor@phorza.nl Internet:
6 REPORTAGE leider de mogelijkheid bespreken om de psychiater op de leefgroep uit te nodigen om zo dieper in te gaan op bijvoorbeeld de betekenis van aandoeningen als ADHD en hechtingsstoornissen. De overdracht naar de dagelijkse werksituatie is een centraal aandachtspunt in de Basiscursus. De beoogde vergroting van de vakbekwaamheid van de groepsleiders moet er uiteindelijk voor zorgen dat collega s en cliënten, en dus het primair proces, profijt hebben van dit cursustraject. De evaluatieformulieren die de cursisten na afloop van de cursus invullen, wijzen er onder andere op dat de cursus een impact heeft op hun attitude. Zo geven meerderen aan vaker te willen kijken naar mogelijkheden van jongeren en daar meer op te willen focussen in plaats van op de beperkingen. Natuurlijk vindt die omschakeling niet van de ene op de andere dag plaats, zegt groepsleidster Peggy Muskitta. Ik zal ook niet met alle onderwerpen iets gaan doen, maar met sommige onderdelen ga ik zeker aan de slag, vervolgt ze. Het oplossingsgericht werken van Marc sprak me bijvoorbeeld erg aan. Door de manier waarop hij daarover vertelde, zag ik meteen voor me hoe ik daar zelf mee zou kunnen werken. Ook het systeemgericht werken van Rob heeft mij aan het denken gezet over de manier waarop ik in de ondersteuning het gezin erbij kan betrekken. Bel me, mail me De overdracht naar de werksituatie blijft van wezenlijk belang om het geleerde te laten beklijven. De opzet van de cursus nodigt daartoe dan ook op verschillende manieren uit. Docenten staan bijvoorbeeld ook na de cursus open voor contact. Ik ben een collega van jullie, zegt Rob wanneer hij de cursus opnieuw bezoekt om het huiswerk terug te koppelen. Bel me, mail me, als je vragen hebt over hoe iets aan te pakken. De vraag rijst in hoeverre een andere attitude of nieuwe vaardigheden in een cursus van twaalf dagdelen kunnen worden aangeleerd. Dat kan alleen maar als deze cursus een wezenlijk onderdeel is van het dagelijks werk, erkent Rob. Het geleerde moet doorontwikkeld worden. Marc onderschrijft dit: Het is heel belangrijk dat dit in de praktijk wordt voortgezet. Wie neemt het over? Dat vraagt om organisatorische voorwaarden. Deels voorziet de huidige opzet van de Basiscursus hier ook al in. Aan de leidinggevenden van de deelnemers wordt door de cursusleider Hans Friederichs expliciet steun gevraagd bij het bevorderen van transfer naar de alledaagse praktijk. Deze directe leveranciers van de cursisten worden door hem voorafgaand, tijdens en na afloop van het cursustraject van de gang van zaken op de hoogte gehouden. Momenteel wordt gewerkt aan een systeem om de doorwerking van de cursus op Schieten de opleidingen tekort? Waarom hebben beginnende groepsleiders die net hun mbo- of hbo-opleiding met een diploma hebben afgerond, een basiscursus nodig? Discussieer mee op Zie ook het redactioneel op pag. 2. (red.) de werkvloer systematisch te volgen. De leidinggevende van de cursist is daarbij de regisseur bij uitstek. Maakt hij of zij ruimte voor intervisie en werkbegeleiding? Bestaat er een open en lerende omgangscultuur waarin het goed kennis delen is? Krijgt startende groepsleiding de ruimte voor een eigen inbreng? Is het mogelijk om nieuwe werkwijzen uit te proberen? In de praktijk beantwoorden leidinggevenden deze vragen nogal eens reflexmatig met daar zijn we te druk voor. Maar de alledaagse bedrijfsprocessen zijn rijk aan aangrijpingspunten. Een groepsleider die in de Basiscursus kennis over autisme heeft opgedaan, kan bijvoorbeeld mentor worden van die nieuwe jongere met een autistische stoornis. Op de reeds geplande teamintervisie kan een cursist uitleggen hoe het gezinssysteem van een kind in een aanschouwelijk genogram kan worden weergegeven. Maar uiteindelijk is het natuurlijk vooral de motivatie en het zelfsturend vermogen van de cursist die bepalen of de transfer naar de praktijk gerealiseerd wordt. Zoals groepsleider Michael Veneman zegt, is het aan de groepsleiders zelf wat ze met de vele onderwerpen die aan bod zijn gekomen, gaan doen. Ik ben in ieder geval geprikkeld om meer te leren en het is aan mij om me daar verder in te verdiepen. Ik heb binnenkort een afspraak met de cursusleider om daar eens verder over te praten. over de auteur Ineke Roos, specialist in leren en ontwikkelen, werkzaam als consultant organisatie-ontwikkeling voor Kwadrant en s Heeren Loo. BETROKKEN BIJ HET PROGRAMMAmanagement van de kennisprojecten in de samenwerking tussen Koraal Groep en Kwadrant. In opdracht van de directies van Koraal Groep en Kwadrant heeft zij het concept van dit opleidingsproduct ontworpen. Marjon van Weersch, sociaal pedagoog en journalist, werkzaam als communicatieadviseur bij Kwadrant en s Heeren Loo. De cursus kent sinds mei 2006 een brancheerkenning van de Stichting Arbeidsmarkt Gehandicaptenzorg. SOZIO 74, februari
Fotobijschrift1: Cursisten voeren een opdracht uit. [foto] Koraal Groep
Reportage [chapeau] LVG-instellingen voorzien in eigen cursus [kop] Opleiden op eigen kracht [intro] De basiscursus LVG (licht verstandelijk gehandicapten) is het resultaat van een samenwerkingsprogramma
Nadere informatieGezinsinterventie Gezinsgesprekken voor gezinnen waarbij de ouder psychische problemen heeft
Gezinsinterventie Gezinsgesprekken voor gezinnen waarbij de ouder psychische problemen heeft Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Zorgen en vragen 1 Gezinsinterventie 2 Tien praktische
Nadere informatieOpleiding mediation voor gedragsdeskundigen
mensenkennis De opleiding sluit perfect aan: sterker nog, door de theorie worden de tools die ik nu onbewust gebruik, meer bewust Opleiding mediation voor gedragsdeskundigen Opleiding mediation voor gedragsdeskundigen
Nadere informatie[2015] Oplossingsgericht werken met Kinderen. "Kids Skills" Gerrit van de Vegte www.centrumoplossingsgerichtwerken.nl gerritvandevegte@home.
[2015] Oplossingsgericht werken met Kinderen "Kids Skills" Gerrit van de Vegte gerritvandevegte@home.nl WAT IS KIDS SKILLS? Kids Skills is een speelse,praktische en oplossingsgerichte benadering om kinderen
Nadere informatieInstructie 1. Heb jij je voelsprieten uitstaan? De relatie met je cliënt
Instructie 1 De relatie met je cliënt Heb jij je voelsprieten uitstaan? Met behulp van dit werkblad onderzoek je of je je voelsprieten hebt uitstaan naar de cliënt. Kies een cliënt en vul met die cliënt
Nadere informatiePostmaster opleiding systeemtherapeut
Postmaster opleiding systeemtherapeut mensenkennis In de context met cliënten, gezinnen en kinderen was dit leerzaam en direct bruikbaar in mijn werk. evaluatie deelnemer Postmaster opleiding systeemtherapeut
Nadere informatieMEE Nederland. Raad en daad voor iedereen met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind
MEE Nederland Raad en daad voor iedereen met een beperking Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Inhoudsopgave
Nadere informatieDit boekje is van... Mijn naam is: Mijn gezinsvoogd heet: Het telefoonnummer van de gezinsvoogd is:
Dit boekje is van... Mijn naam is: Mijn gezinsvoogd heet: Het telefoonnummer van de gezinsvoogd is: Mijn gezinsvoogd werkt bij de William Schrikker Jeugdbescherming. Wat een toestand, zeg! Wat gebeurt
Nadere informatieWat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen.
Wat is PDD-nos? 4 PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Eigenlijk vind ik stoornis een heel naar woord. Want zo lijkt het net of er iets niet goed aan me
Nadere informatiePost-hbo opleiding autismespecialist
Post-hbo opleiding autismespecialist mensenkennis De docente is duidelijk, enthousiast en motiverend. Ik heb inzicht gekregen in wat ik in mijn rol als hulpverlener kan doen en waar ik rekening mee moet
Nadere informatieLeergang ZelfVerzorgd
Leergang ZelfVerzorgd Waar gaat het over? Zuidwester heeft besloten te gaan werken met ondersteuningslijnen. Op deze manier willen we meer gespecialiseerde ondersteuning bieden aan onze cliënten, binnen
Nadere informatieFamilie aan tafel. Een werkvorm voor individuele coaching of intervisie.
Familie aan tafel. Een werkvorm voor individuele coaching of intervisie. De cliënt krijgt een groot vel papier en kleurkrijt. De opdracht is: Teken je gezin van herkomst rond de etenstafel. Een werkvorm
Nadere informatienarratieve zorg Elder empowering the elderly
narratieve zorg Elder empowering the elderly huisbezoek 1: KENNISMAKING - 2 - KENNISMAKING - huisbezoek 1- a kennismaking huisbezoek 1: KENNISMAKING a vertrouwelijkheid individueel in teamverband naar
Nadere informatieTRAINING WERKBEGELEIDING
TRAINING WERKBEGELEIDING Door Martje Kuijlenburg Student no: 500618854 Jaar 3 Hogere Beroepsopleiding Verpleegkunde In opdracht van: de Hogeschool van Amsterdam Docent: Yvonne van Marle INHOUDSOPGAVE Inleiding...
Nadere informatieAutisme, zonder verstandelijke beperking Dr. Martine F. Delfos Cursus voor ouders (en hun begeleiders)
Autisme, zonder verstandelijke beperking Dr. Martine F. Delfos Cursus voor ouders (en hun begeleiders) Cursus op 13 en 27 maart en 10 april en 8 mei 2009 Autisme zonder verstandelijke handicap Cursus voor
Nadere informatieHet huis van de angst en het huis van de liefde Preek van Jos Douma over Romeinen 8:15
Het huis van de angst en het huis van de liefde Preek van Jos Douma over Romeinen 8:15 U hebt de Geest niet ontvangen om opnieuw als slaven in angst te leven, u hebt de Geest ontvangen om Gods kinderen
Nadere informatieABC - Ambulant Behandelcentrum
ABC - Ambulant Behandelcentrum Als het thuis en/of op school dreigt vast te lopen Informatie voor verwijzers Kom verder! www.ln5.nl Vergroten van sociale competenties. Vergroten zelfbeeld/zelfvertrouwen.
Nadere informatieLEIDERSCHAP IN DE CORPORATE JUNGLE. Bagage voor een succesvolle reis naar je eigen doel. Een training met wortels in de praktijk.
LEIDERSCHAP IN DE CORPORATE JUNGLE Bagage voor een succesvolle reis naar je eigen doel. Een training met wortels in de praktijk. PROFESSIONALISEREN DOOR ALLE BENODIGDE SOFTSKILLS VAN DE MANAGER TE TRAINEN
Nadere informatieJaargang 2 nummer 1 16 dec 2010
Jaargang 2 nummer 1 16 dec 2010 Inhoudsopgave: Inleiding Minisymposium LVG en Verslaving De belangrijkste problemen volgens hulpverleners De ervaringen van cliënten De ervaringen van verwanten Vervolgstappen
Nadere informatieHaal Bint in huis. aanbod van Theatergroep Bint voor het onderwijs. maakt lastige onderwerpen bespreekbaar. Voor docenten, leerlingen en ouders.
Haal Bint in huis aanbod van Theatergroep Bint voor het onderwijs maakt lastige onderwerpen bespreekbaar Voor docenten, leerlingen en ouders. Haal Bint in huis Theatergroep Bint maakt lastige onderwerpen
Nadere informatieGedwongen opname met een IBS of RM *
Gedwongen opname met een IBS of RM * Informatie voor cliënten Onderdeel van Arkin Inleiding In deze folder staat kort beschreven wat er gebeurt als u gedwongen wordt opgenomen. De folder bevat belangrijke
Nadere informatiePost-hbo opleiding bemoeizorg. Ik vond alle docenten top! Veel passie voor het werk, dit stralen ze uit naar de groep. evaluatie deelnemer
mensenkennis Post-hbo opleiding bemoeizorg Ik vond alle docenten top! Veel passie voor het werk, dit stralen ze uit naar de groep. evaluatie deelnemer Bemoeizorg Hulpverleners in de bemoeizorg hebben te
Nadere informatieWat doet NIM Maatschappelijk Werk?
Wat doet NIM Maatschappelijk Werk? Hulp, informatie en advies voor iedereen die het nodig heeft Bij NIM Maatschappelijk Werk kan iedereen die het nodig heeft (in Nijmegen en de regio) aankloppen voor gratis
Nadere informatieProgramma Tienerclub. Tienerclub Blok 1 & 5: Adventure 4 Kids Op avontuur met jezelf
Programma Tienerclub. Tienerclub Blok 1 & 5: Adventure 4 Kids Op avontuur met jezelf Vijf woensdagmiddagen kunnen jongens en meiden tussen de 10 en 14 jaar op avontuur naar zichzelf. Het kind leert zichzelf
Nadere informatieOuderen en seksualiteit:
Ouderen en seksualiteit: een oud taboe of een sexy verhaal? Vaak denken jongeren dat mensen van boven de 60 geen seks meer hebben, of daar toch zeker niet van genieten. Niets is minder waar. Maar ook in
Nadere informatieWij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst.
Hallo, Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Dat is namelijk helemaal niet zo makkelijk. Veel studenten weten nog niet precies wat ze willen en hoe ze dat
Nadere informatieTransformatie leer je niet in een cursus
NIEUW VAKMANSCHAP Transformatie leer je niet in een cursus Door: Rieke Veurink Fotografie: Kees Winkelman Aansluiten bij de vraag uit de samenleving, regie voeren, werken in steeds veranderende omstandigheden:
Nadere informatieik? Houd je spreekbeurt over GGNet
ik? Houd je spreekbeurt over GGNet 1 Houd je spreekbeurt over GGNet Krijg je zelf hulp van GGNet Jeugd? Of je vader/moeder/broer(tje)/zus(je) of iemand anders die je kent? Werkt één van je ouders bij GGNet?
Nadere informatieIris marrink Klas 3A.
Iris marrink Klas 3A. 1 Inhoud. 1- Voorpagina 2- Inhoud, inleiding & mijn mening 3- Dag 1 4- Dag 2 5- Dag 3 6- Dag 4 7- Dag 5 Inleiding. Ik kreeg als opdracht om een dagverslag te maken over Polen. 15
Nadere informatieWerkboek Het is mijn leven
Werkboek Het is mijn leven Het is mijn leven Een werkboek voor jongeren die zelf willen kiezen in hun leven. Vul dit werkboek in met mensen die je vertrouwt, bespreek het met mensen die om je geven. Er
Nadere informatieStart van de begeleiding
Start van de begeleiding Leidraad voor coaches Situering: Fase 1 intake Gebruik: - Doel: reflectieopdracht om te achterhalen waarom de coachee de begeleiding komt volgen - Het (onsamenhangend) verhaal
Nadere informatieJouw Belang Jouw ouders bespreken gezamenlijk over én met jou wat jouw belang is. Zodat jouw ouders
- Dit basis Kindplan kan als onderdeel worden ingevoegd in het ouderschapsplan of los worden gebruikt door ouders al dan niet met hulp van een professional - Ouders ga na de eerste afspraak met een professional
Nadere informatieAutisme, zonder verstandelijke beperking Dr. Martine F. Delfos Cursus voor professionals
Autisme, zonder verstandelijke beperking Dr. Martine F. Delfos Cursus voor professionals Cursus op 6 en 20 maart en 3 en 24 april 2009 Autisme zonder verstandelijke handicap Cursus voor professionals PICOWO
Nadere informatieDe Robijn Nieuwsbrief Januari 2008. Het wonder komt ongemerkt je geest binnen wanneer die even pas op de plaats maakt en stil is.
De Robijn Nieuwsbrief Januari 2008 Lieve mensen, Allereerst wens ik iedereen een vreugdevol nieuw jaar toe. Misschien begin je dit jaar met de beste voornemens, zoals altijd en heb je bewust gekeken naar
Nadere informatiePost-hbo cognitief gedragstherapeutisch werker. Kinderen en jeugdigen
mensenkennis Post-hbo cognitief gedragstherapeutisch werker Kinderen en jeugdigen De docente geeft duidelijk en methodisch les, vertaalt vanuit eigen ervaring complexe theorie naar praktijk. Nu zet ik
Nadere informatieIn de eeuwigheid van het leven waarin ik ben is alles volmaakt, heel en compleet en toch verandert het leven voortdurend. Er is geen begin en geen
14 In de eeuwigheid van het leven waarin ik ben is alles volmaakt, heel en compleet en toch verandert het leven voortdurend. Er is geen begin en geen einde, alleen een voortdurende kringloop van materie
Nadere informatieVragenlijst multiproblematiek I
Bijlage B Vragenlijst multiproblematiek I 1 Achtergrondkenmerken V1. Wat is je geboortedatum? V2. Ben je een jongen of een meisje? V3. Wat zijn de vier cijfers van je postcode? V4. In welk land ben je
Nadere informatieRotterdams Ambassadrices Netwerk
De ambassadrice als werver van inburgeraars 1. Inleiding; eigen ervaringen 2 A. Wat is werven 2 B. Het belang van werven 2 C. Verwachtingen 3 D. Rollenspel 4 E. Opdracht 4 2. Voortraject: 4 A. Doel 4 B.
Nadere informatieTransitietraject Dongemondgebied Enquête Doelgroepen ronde 1
Enquête Doelgroepen ronde 1 MOVISIE 21-03-2013 Vragen In totaal hebben 73 personen de enquete ingevuld. De verdeling over de verschillende groepen staat in onderstaande tabel.. Vraag 1: Ik ben betrokken
Nadere informatie3 Hoogbegaafdheid op school
3 Hoogbegaafdheid op school Ik laat op school zien wat ik kan ja soms nee Ik vind de lessen op school interessant meestal soms nooit Veel hoogbegaafde kinderen laten niet altijd zien wat ze kunnen. Dit
Nadere informatielevend en dood tegelijk
levend en dood tegelijk levend en dood tegelijk lezing over NAH in een gezin 9 april 2015 Carina van Welzenis alias Karin van Leeuwen 28 december 2004 rtl nieuws Twee bomen geraakt Een enorme klap, daarna
Nadere informatieAan de slag met de Werk Ster!
Aan de slag met de Werk Ster! Werk Ster Copyright EgberinkDeWinter 2013-2014 Werk Ster Stappen naar werk De Werk Ster helpt je duidelijk te krijgen waar jij op dit moment staat op weg naar werk. Je krijgt
Nadere informatiePost-hbo opleiding cognitief gedragstherapeutisch
Post-hbo opleiding cognitief gedragstherapeutisch werker Volwassenen en ouderen mensenkennis Van onze klinisch psycholoog heb ik een groep cliënten overgenomen, bij wie ik de instrumenten uit de opleiding
Nadere informatieTaal is de basis voor alles
Taal is de basis voor alles Vanja Mikus kwam als ervaren verpleegster naar Nederland. In haar geboorteland Bosnië had ze de opleiding afgerond en drie jaar werkervaring in een algemeen ziekenhuis opgedaan.
Nadere informatieWELKOM MARKERING VAN DE PALLIATIEVE FASE WORKSHOP COMMUNICATIE MET PATIËNT EN INFORMELE ZORG. door Nelly Troost
WELKOM MARKERING VAN DE PALLIATIEVE FASE WORKSHOP COMMUNICATIE MET PATIËNT EN INFORMELE ZORG door Nelly Troost GEGEVENS UIT DE CASUS Systeem dhr. Jansen 74 jaar MW. JANSEN 75 jaar Medisch/Zorgverlening
Nadere informatieTraining Resultaatgericht Coachen
Training Resultaatgericht Coachen met aandacht voor zingeving Herken je dit? Je bent verantwoordelijk voor de gang van zaken op je werk. Je hebt alle verantwoordelijkheid, maar niet de bijbehorende bevoegdheden.
Nadere informatiePresentatie Tranzo Zorgsalon 29 november 2012 Christine Kliphuis
Presentatie Tranzo Zorgsalon 29 november 2012 Christine Kliphuis Geachte dames en heren, Zelfredzaamheid is een mooi en positief begrip. Immers, elk kind wil dingen zelf leren doen, jezelf kunnen redden
Nadere informatiePostmaster opleiding diagnostiek en behandeling (SG)LVB
mensenkennis Ik vond het een meerwaarde om binnen te kijken in een andere keuken. Het is inhoudelijk een sterke opleiding, mede door de goede organisatie en begeleiding. Postmaster opleiding diagnostiek
Nadere informatieJeugdbescherming Informatie voor ouders/opvoeders
Jeugdbescherming Informatie voor ouders/opvoeders Inhoudsopgave»» Jeugdbescherming»» Wat is een ondertoezichtstelling (OTS)?»» Wat is uw rol bij een OTS?»» Wat gaat er gebeuren?»» Wat zijn uw rechten?»»
Nadere informatieAllemaal in ontwikkeling. Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman
Permanente educatie in Smallingerland Allemaal in ontwikkeling Door: Rieke Veurink / Fotografie: Kees Winkelman Van cursussen professioneel Engels, kennis opdoen bij een andere afdeling tot vierjarige
Nadere informatieJe rijbewijs halen, ook als je autisme of ADHD, hebt. Het Kan!
Uitgebreid Artikel Rijles, autisme, adhd Je rijbewijs halen, ook als je autisme of ADHD, hebt. Het Kan! Inleiding Tegenwoordig kun je al starten met lessen als je 16,5 jaar bent. Iedere jongere wil wel
Nadere informatieWelkom. Op de koffie bij het gezin stassers!
Welkom Op de koffie bij het gezin stassers! Welke rol speelt ouderbegeleiding binnen de ambulante hulpverlening voor kinderen en jongeren met autisme Verloop van de lezing: Wat is thuisbegeleiding? Verwerking
Nadere informatieWat is OTS? (Onder ToezichtStelling)
Wat is OTS? (Onder ToezichtStelling) Deze folder is voor ouders van cliënten van de Welkom 2 OnderToezichtStelling Graag stellen wij ons voor. Wij zijn de William Schrikker Jeugdbescherming. Wij geven
Nadere informatieGrowth & Reflection. Opleverdatum: 18 juni 2014
Growth & Reflection Growth & Reflection Opleverdatum: 18 juni 2014 Multimediaal Reclamebureau 2013/2014 Inleiding Er zit alweer een half jaar bij MMR op en ik heb weer veel nieuwe dingen geleerd en nieuwe
Nadere informatieOpvoeding & Ontwikkeling
MEE Utrecht, Gooi & Vecht Ondersteuning bij leven met een beperking Opvoeding & Ontwikkeling Opvoeding & Ontwikkeling MEE is een organisatie voor iedereen met een beperking of chronische ziekte. MEE biedt
Nadere informatieKarin de Galan. Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach.
Karin de Galan Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach. Ze heeft zich gespecialiseerd in het trainen van trainers en richtte in 2007 de galan school voor training op. Eerder werkte ze als
Nadere informatieEerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik.
juni 2014 Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie Eerste nummer Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. INHOUD juni 2014 Eten als een kind Op kamers
Nadere informatieIedereen heeft een eigen verhaal
informatie voor ouders Iedereen heeft een eigen verhaal > Goed om te weten als uw kind tijdelijk bij JJC verblijft Uw zoon of dochter gaat tijdelijk naar JJC in Den Haag. Wij gaan uw kind intensief begeleiden
Nadere informatieSeptember 2015 Woensdag 23 September Sportdag Start gesprek ouders. Oktober 2015 Woensdag 7 oktober Start kinderboekenweek
Schoolnieuws schooljaar 2015-2016 Vrijdag 18 September 2015 September 2015 Woensdag 23 September Sportdag Start gesprek ouders Donderdag 24 September Start gesprek ouders Maandag 28 September Algemene
Nadere informatieBoek en workshop over het verlies van een broer of zus. Een broertje dood. Door Corine van Zuthem
Het overlijden van een broer of zus is een ingrijpende gebeurtenis. Toch wordt het onderwerp in de rouwliteratuur doodgezwegen. Tot verbazing van Minke Weggemans. De pastoraal therapeute schreef er daarom
Nadere informatiehoe we onszelf zien, hoe we dingen doen, hoe we tegen de toekomst aankijken. Mijn vader en moeder luisteren nooit naar wat ik te zeggen heb
hoofdstuk 8 Kernovertuigingen Kernovertuigingen zijn vaste gedachten en ideeën die we over onszelf hebben. Ze helpen ons te voorspellen wat er gaat gebeuren en te begrijpen hoe de wereld in elkaar zit.
Nadere informatiePost-hbo opleiding seksuologie
Post-hbo opleiding seksuologie mensenkennis Plezierige overdracht, de docent spreekt uit ervaring en brengt veiligheid en openheid in de groep door haar respectvolle wijze van benaderen. Top! Post-hbo
Nadere informatieTekst lezen en vragen stellen
1. Lees de uitleg. Tekst lezen en vragen stellen Als je een tekst leest, kunnen er allerlei vragen bij je opkomen. Bijvoorbeeld: Welke leerwegen zijn er binnen het vmbo? Waarom moet je kritisch zijn bij
Nadere informatieDe spin in het web. Handreiking. voor werkers die direct. aan de slag willen met. de sociale netwerken van. mensen met verstandelijke
De spin in het web Handreiking voor werkers die direct aan de slag willen met de sociale netwerken van mensen met verstandelijke beperkingen Anne Wibaut, Willy Calis Ad van Gennep Inleiding Wij hebben
Nadere informatieEEN LEVEN LANG LEREN
EEN LEVEN LANG LEREN Martin van der Dong, 48 allround operator mengvoeder Agrifirm, Meppel Waarom ben je een EVC-traject gaan volgen? Wat was je motivatie? Mijn werkgever Agrifirm besloot om voor alle
Nadere informatieHoe Yulius jongeren met autisme kan helpen
Jongeren Hoe Yulius jongeren met autisme kan helpen Vragen? Voor wie is deze brochure? Je hebt deze brochure gekregen omdat je autisme hebt of nog niet zeker weet of je autisme hebt. Je bent dan bij Yulius
Nadere informatieReflectiegesprekken met kinderen
Reflectiegesprekken met kinderen Hierbij een samenvatting van allerlei soorten vragen die je kunt stellen bij het voeren van (reflectie)gesprekken met kinderen. 1. Van gesloten vragen naar open vragen
Nadere informatieCOLUMN VERBINDEND EN ONDERWIJSKUNDIG LEIDERSCHAP NATIONAAL ONDERWIJSDEBAT 9 OKTOBER 2008 HARRIE AARDEMA, CONCEPT 071008
Ik zie mijn inleiding vooral als een opwarmer voor de discussie. Ik ga daarom proberen zo veel mogelijk vragen op te roepen, waar we dan straks onder leiding van Wilma Borgman met elkaar over kunnen gaan
Nadere informatieS TA G E S L I J N 5
STAGES LIJN5 Wil jij stage lopen bij Lijn5? In de provincie Utrecht biedt Lijn5 behandeling en begeleiding aan kinderen en jongeren met én zonder licht verstandelijke beperking en hun gezin. Lijn5 beschikt
Nadere informatieTeksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.
Bidden Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.nl en kinderactiviteiten www.lambertuskerk-rotterdam.nl
Nadere informatieIk wilde een opdracht ontwikkelen voor leerlingen die voldoet aan de uitgangspunten van competentiegericht leren.
1/5 Fase 1: Wat wilde ik bereiken? Handelen/ ervaring opdoen Ik wilde een opdracht ontwikkelen voor leerlingen die voldoet aan de uitgangspunten van competentiegericht leren. De opdracht wilde ik zo ontwikkelen,
Nadere informatieInhoud van de cursussen van DLB, najaar 2012
Inhoud van de cursussen van DLB, najaar 2012 Hieronder volgt een beschrijving van de cursussen die vanuit het project DLB in het najaar van 2012 worden georganiseerd. Er zijn drie cursussen, bedoeld voor:
Nadere informatieMANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN
Blijf kalm; Verzeker je ervan dat je de juiste persoon aan de lijn hebt; Zeg duidelijk wie je bent en wat je functie is; Leg uit waarom je belt; Geef duidelijke en nauwkeurige informatie en vertel hoe
Nadere informatie1 Aanbevolen artikel
Aanbevolen artikel: 25 november 2013 1 Aanbevolen artikel Ik kan het, ik kan het zélf, ik hoor erbij Over de basisingrediënten voor het (psychologisch) welzijn Een klassieke motivatietheorie toegelicht
Nadere informatieZO WORDEN VERGADERINGEN INTERESSANT VOOR JE. 4 SIMPELE TACTIEKEN
E-BLOG ZO WORDEN VERGADERINGEN INTERESSANT VOOR JE. 4 SIMPELE TACTIEKEN In carriere Zo worden vergaderingen interessant voor je. 4 simpele tactieken De vergadering is bij uitstek een plaats waar je kunt
Nadere informatiePubliciteit en werving OSA
Publiciteit en werving OSA Bereik de ouders persoonlijk Het is belangrijk om veel aandacht aan werving en publiciteit te besteden. In het bijzonder als u met open inschrijving werkt. Denkt u hierbij aan
Nadere informatieProductcatalogus AIRO Visie
Productcatalogus AIRO Visie Zorg Agogiek Inspireren Reflecteren Ontwikkelen Meer info? 06-42083525 1 Indeling Inleiding..pagina 3 Algemene Leefstijl (3 uur).. pagina 4 Algemene Leefstijl (20 uur) pagina
Nadere informatieBevriend met Bram of met een autist
Bevriend met Bram of met een autist Eerste druk, januari 2010 2010 Nanno Ymus isbn: 978-90-484-0990-7 nur: 283 Uitgever: Free Musketeers, Zoetermeer www.freemusketeers.nl De namen, plaatsen en gebeurtenissen
Nadere informatieNatuur doet je goed. Natuurbeleving met cliënten. Training voor begeleiders van: ouderen, mensen met dementie, mensen met een (meervoudige) beperking
Natuur doet je goed Natuurbeleving met cliënten Training voor begeleiders van: ouderen, mensen met dementie, mensen met een (meervoudige) beperking Op naar buiten Frisse buitenlucht en beweging is gezond
Nadere informatieIedereen heeft een verhaal
informatie voor jongeren Iedereen heeft een verhaal > Goed om te weten als je tijdelijk naar JJC gaat Iedereen heeft een eigen verhaal. Veel verhalen gaan over waarom het niet allemaal gelopen is zoals
Nadere informatieKinderen. Hoe Yulius kinderen met autisme kan helpen
Kinderen Hoe Yulius kinderen met autisme kan helpen Voor wie is dit boekje? Je hebt dit boekje gekregen omdat je autisme hebt of omdat je nog niet zeker weet of je autisme hebt. Je bent dan bij Yulius
Nadere informatieVoorbeeldig onderwijs
m a r i a va n de r hoe v e n Voorbeeldig onderwijs In de politieke arena wordt gedebatteerd over de vraag of het goed gaat met het Nederlandse onderwijs. Getuige het recente Oesorapport zijn we op onderdelen
Nadere informatieModulaire opleiding systeemtherapie
Modulaire opleiding systeemtherapie Als systeemtherapeut bekijk je mensen in hun context en maak je de naasten van een cliënt onderdeel van de behandeling. In deze opleiding leg je hiervoor de theoretische
Nadere informatieMijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd
Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd 1 Joppe (13): Mijn ouders vertelden alle twee verschillende verhalen over waarom ze gingen
Nadere informatie6.2.1 Dealen met afleiding onderweg
Stap 6: Deel 2 6.2.1 Dealen met afleiding onderweg In het tweede deel van jullie experiment ga je verder met het ondernemen van ACTies die je met de anderen hebt afgesproken te doen. Daarnaast krijg je
Nadere informatie37% 63% Aantal geregistreerde deelnemers : 115 Periode evaluatie : 12 maart 2015 t/m 5 april 2015 Aantal evaluaties : 73. ingevuld niet ingevuld
Aantal geregistreerde deelnemers : 115 Periode evaluatie : 1 maart 015 t/m 5 april 015 Aantal evaluaties : 7 Lowys Porquinstichting PCPO Midden Brabant Stichting Openbaar Basisonderwijs Westbrabant Stichting
Nadere informatieCursussen en Themabesprekingen
Cursussen en Themabesprekingen voor NPV-Thuishulpafdelingen en voor Kerkelijke Thuishulpprojecten Cursussen en Themabesprekingen Cursussen en Themabesprekingen NPV-Thuishulp De NPV-Thuishulp richt zich
Nadere informatieOpvoedwijzer actief OPVOEDEN
ACTief opvoeden helpt ouders flexibel reageren in lastige opvoedsituaties. Aan de hand van aansprekende praktijkvoorbeelden en creatieve oefeningen laat Denise Matthijssen zien hoe je als ouder anders
Nadere informatieDe muur. Maar nu, ik wil uitbreken. Ik kom in het nauw en wil d r uit. Het lukt echter niet. De muur is te hoog. De muur is te dik.
De muur Ik heb een muur om me heen. Nou, een muur? Het lijken er wel tien. En niemand is in staat om Over die muur bij mij te komen. Ik laat je niet toe, Want dan zou je zien Hoe kwetsbaar ik ben. Maar
Nadere informatieMOTIVEREN & STIMULEREN
INLEIDING INLEIDING Dit boekje hoort bij de vervolgtraining 'motiveren en stimuleren'. In dit boekje gaat het voornamelijk over kunnen, willen en doen. Probeer de stof die we hier beschrijven vooral als
Nadere informatiegezinsvormen [ behandeling in een gezin ]
gezinsvormen [ behandeling in een gezin ] 03 Gezinshuis meestal een passend antwoord op een uithuisplaatsing voorwoord Ambiq biedt specialistische zorg aan kinderen, jongeren, hun ouders en volwassenen
Nadere informatieSamen een plan maken... Samen beslissen...over de toekomst!
Eigen Kracht-conferentie voor individuen en families Samen een plan maken... Samen beslissen......over de toekomst! Dat ik zelf kan kiezen wat er gaat gebeuren en zoveel mensen me daarbij steunen, dat
Nadere informatieWat kan de orthopedagoog of psycholoog voor jou doen?
Wat kan de orthopedagoog of psycholoog voor jou doen? Samenwerkingsverband NIP-NVO zorg voor mensen met een verstandelijke beperking 2014 1 Inhoud Voorwoord 3 Wat doet de psycholoog of orthopedagoog? 5
Nadere informatieWanneer vertel je het de kinderen? Kies een moment uit waarop je zelf en de kinderen niet gestoord kunnen worden.
Hoe vertel je het de kinderen? Op een gegeven moment moet je de kinderen vertellen dat jullie gaan scheiden. Belangrijk is hoe en wat je hen vertelt. Houd rekening daarbij rekening met de leeftijd van
Nadere informatieAfgeronde onderzoeksprojecten Lectoraat Zorg voor Mensen met een Verstandelijke Beperking (periode 2008 2012)
Afgeronde onderzoeksprojecten Lectoraat Zorg voor Mensen met een Verstandelijke Beperking (periode 2008 2012) In de periode 2008-2012 heeft het Lectoraat Zorg voor Mensen met een Verstandelijke Beperking
Nadere informatieMijn Hummelboekje. HOOFDSTUK 1: t Hummelhuis
Mijn Hummelboekje HOOFDSTUK 1: t Hummelhuis Dit is Hummeltje. Hummeltje kan eventjes niet bij zijn mama en papa wonen, omdat zij nu niet voor hem kunnen zorgen. Daarom komt Hummeltje naar t Hummelhuis.
Nadere informatieArtikel Intervisiespel
Artikel Intervisiespel Maakt u wel eens gebruik van intervisie? Vinden uw deelnemers het ook zo moeilijk om een goede vraag te stellen? Voeren altijd dezelfde mensen het hoogste woord? Vervalt intervisie
Nadere informatieIdeeën presenteren aan sceptische mensen. Inleiding. Enkele begrippen vooraf
Ideeën presenteren aan sceptische mensen Inleiding Iedereen heeft wel eens meegemaakt dat het moeilijk kan zijn om gehoor te vinden voor informatie of een voorstel. Sommige mensen lijken er uisluitend
Nadere informatieRegelgeving & Geldzaken
MEE Ondersteuning bij leven met een beperking Regelgeving & Geldzaken Regelgeving & Geldzaken Hoe regel ik mijn geldzaken? Ik vind het moeilijk om overzicht te houden en wil geen schulden maken. Wie zorgt
Nadere informatieLatijn: iets voor jou?
: n j i t a L r o o v s iet jou? De Romeinen en wij Waar komen onze letters vandaan? Hoe komen we aan de namen van de maanden? De antwoorden op vele van deze vragen vind je vaak in het verleden bij de
Nadere informatie