Grond water in Delfland

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Grond water in Delfland"

Transcriptie

1 Grond water in Delfland Een reis door de bodem

2 Inhoud 1. Een reis door de bodem 3 2. Ons dagelijks grond water 4 3. De bodem nader bekeken 6 4.Duinen als unieke 8 drinkwatervoorziening 5. Polders: het hart van Delfland 10 6.Droogmakerijen: diepe 14 polders op een droogje 7. Polders langs de Nieuwe 15 Waterweg

3 1 Een reis door de bodem Wie water en Delfland zegt, denkt misschien aan al die slootjes of aan boezemkanalen zoals de Schie, de Zweth of het Oranjekanaal. Het water is overal. Niet alleen aan de oppervlakte, maar ook in de bodem. We spreken dan van grondwater. Het geheim van In deze brochure maken we kennis met de geheimen van het grond water. We maken een reis langs de verschillende karakte - ristieke gebieden die de bodem van Delfland uniek maken. Maar voordat we van start gaan, staan we eerst stil bij wat grond water is en wat we ervan merken. 3

4 2 Ons dagelijks grondwater Grondwater is al het water in de bodem. Achter deze constatering gaat een hele wereld schuil. Grondwater is namelijk heel divers, het is bijna overal en altijd weer anders. Veranderlijke stand We denken bij grond water vaak aan water in de bodem dat net zo hoog staat als het waterpeil in de sloot. Daarboven is het droog, daaronder is het nat. Maar zo simpel is het niet. De grond water stand is letterlijk zo veranderlijk als het weer. In de winter of na een zware regenbui (natte periode) is de grond water stand hoger dan de waterstand in de sloot. Experts spreken in dat geval van opbolling (zie Figuur 1). In de zomer, wanneer veel van de neerslag verdampt (droge periode), daalt de grond water stand en stroomt er juist water vanuit de sloten naar het grond water. Figuur 1 illustreert dit. Sloten spelen een belangrijke rol bij het regelen van het grond water peil. Maar in de duinen bijvoorbeeld, waar geen sloten zijn, werkt dit anders. Daarover staat meer in paragraaf 4 van deze brochure. Figuur 1. Grond water - stand in natte en droge perioden 4

5 Te hoog of te laag Meestal merken we niets van grond water. Pas als er problemen zijn valt het op. Er bestaat een direct verband tussen grond - waterpeil en grondwaterproblemen. Bij te lage grondwaterstanden kunnen problemen met funde ringen ontstaan en landbouw- en natuurgebieden verdrogen. Een te hoge grond water stand is voor de natuur in Delfland meestal geen pro - bleem, maar voor de landbouw wel. De opbrengst van gewassen kan bijvoorbeeld minder zijn. Ook in stedelijk gebied kan een hoge grondwaterstand tot overlast leiden in woningen (vocht overlast) en tuinen. Meer informatie over grond water - problemen is te vinden in de brochure Grond water, wie doet wat?. Deze brochure is te downloaden via Grondwater gebruiken Net zoals de grond water stand steeds anders is, is ook het gebruik van grond - water heel divers. Als het diepe grond - water van goede kwaliteit is, bijvoor beeld onder de duinen, kun nen we er drink - water van maken. Ook kunnen we het grond water gebruiken om gewassen te besproeien. WESTLAND DEN HAAG DELFT ROTTERDAM Figuur 2. Grondwater-onttrekkingen in Delfland en omgeving Grondwater onttrekken Als we het grond water willen gebruiken of als het niet gewenst is, moeten we het grond water aan de bodem onttrekken. Dat gebeurt behoorlijk vaak. Figuur 2 geeft een overzicht van de plaatsen in en rondom Delfland waar het grond water gedurende een langere tijd aan de bodem onttrokken wordt. Hoe groter de stip, hoe meer grond water wordt onttrokken op die locatie. Daar naast wordt op een groot aantal locaties grond water onttrokken voor het droog houden van bouwputten of voor bodem saneringen. 5

6 3 De bodem nader bekeken De bodemopbouw in Delfland is niet overal hetzelfde. In Delfland zijn een aantal karakteristieke gebieden te onderscheiden. Denk bijvoorbeeld aan de Noordzee met de duinen, de polders, de diepe droogmakerijen en de regio langs de Waterweg. Figuur 3 geeft een over zicht van karakteristieke gebieden in Delfland. kust DEN HAAG droogmakerijen WESTLAND DELFT polders waterweg eg ROTTERDAM Figuur 3. Karakteristieke gebieden Delfland Verschillende lagen In de bodem van Delfland wisselen zandige lagen die goed water doorlaten (water - voerende pakketten) en lagen van klei en veen die slecht water doorlaten elkaar af. De grondwaterstroming vindt hoofdzakelijk plaats in de goed doorlatende lagen. In Figuur 4 zijn de verschil len de lagen schematisch weer gegeven tot een diepte van honderd meter. Zand, klei en veen Tot een diepte van ongeveer honderd meter zijn de volgende bodemlagen te onderscheiden: Een deklaag van enkele meters dik die hoofdzakelijk bestaat uit klei en veen. Dit is in de laatste jaar afgezet door de zee en rivieren, of gevormd uit plantenresten (veen). Het eerste watervoerende pakket dat bestaat uit zandige lagen. Deze lagen, die tot ongeveer vijftig meter diepte gaan, zijn tussen en 1 miljoen jaar geleden afgezet door de grote rivieren. Een scheidende kleilaag van enkele meters dik. Het tweede watervoerende pakket dat ook uit zandige lagen bestaat. Deze reiken tot ongeveer honderd meter diepte en zijn tussen de 1 en 3,6 miljoen jaar geleden afgezet door grote rivieren. 6

7 Stromingen in niveaus De samenstelling van de bodem heeft invloed op de stroomrichting van grond - water. Het dwarsprofiel in Figuur 4 laat zien dat op verschillende niveaus grond - water stroming optreedt. Er is een diepe stroming van de Noordzee en de Nieuwe Waterweg naar de oostelijk gelegen droog - makerijen (zie hiervoor paragraaf 6). Tegelijkertijd zijn er ondiepe stromin gen vanuit de hoger gelegen polders en boezemkanalen naar de lager gelegen polders. Ten slotte loopt tussen de poldersloten een ondiepe stroming vanuit het midden van een perceel naar de poldersloten. Zout en zoet In Figuur 4 is te zien dat het meeste grond - water zout is. Dit is een erfenis uit het verleden. Duizenden jaren geleden werd West-Nederland vaak overspoeld door de Noordzee. Dat oude zeewater zit nu nog steeds in de bodem. Maar het bovenste deel van het grond water in de bodem en het grond water onder de duinen zijn zoet. Dat komt doordat dit water later als regenwater de bodem is ingestroomd. Het drijft als het ware op het zoute water. Figuur 4. Dwarsprofiel grond - water systeem Delfland deklaag eerste watervoerende pakket tweede watervoerende pakket stromingsrichting zoet grondwater zout grondwater goed doorlatende laag slecht doorlatende laag zoet grondwater 7

8 4 Duinen als unieke drinkwatervoorziening Langs de Noordzee liggen kustduinen. Hier zijn geen sloten en vaarten om het regenwater af te voeren. Dit geeft niet, want de bodem is hier opgebouwd uit zandlagen die het water goed kunnen doorlaten. Het regenwater kan daarom makkelijk in de bodem doordringen. Vervolgens stroomt dit regenwater geleidelijk door de bodem naar de polders in het oosten en naar de Noordzee in het westen. Een zoetwaterbron Het regenwater dat in de duinen valt, blijft enkele tientallen tot honderden jaren in de ondergrond voordat het naar het oppervlaktewater stroomt. Door deze continue stroom van zoet water ligt er onder de kustduinen een zoetwaterbel. Dankzij deze zoetwaterbel kunnen we in de duinen ons drinkwater winnen. Het oppompen van grond water door drinkwaterbedrijf Dunea is goed te zien op Figuur 2; het zijn de grote cirkels halverwege de Delflandse kust en vlak boven het beheersgebied van Delfland. Om de hoeveelheid zoet grond water op orde te houden, vult Dunea de grond - water voorraad weer aan met voor - gezuiverd water uit de Maas. Nagelaten zandsporen De duinen hebben niet altijd op dezelfde plaats gelegen. Duizenden jaren geleden lagen ze meer landinwaarts. De restanten hiervan zijn nu nog steeds terug te vinden in de bodem als een aantal zandruggen die min of meer evenwijdig aan elkaar lopen. We noemen dit strandwallen. Tussen deze strandwallen bleven laagten over strandvlakten die later met veen werden opgevuld. Figuur 5 laat zien waar deze strandwallen voorkomen. 8

9 Transport en bebouwing Over de hoger gelegen strandwallen konden gemakkelijk de eerste transport - routes over land worden uitgezet en langs deze routes werden al snel nederzettingen gebouwd. Zo is bijvoorbeeld het Binnenhof in de dertiende euw gebouwd op een strandwal. Ook Rijswijk is ontstaan op een strandwal, meer naar het oosten. Figuur 6 toont een dwarsdoorsnede waarop dit goed te zien is. DEN HAAG WESTLAND DELFT ROTTERDAM Figuur 5. Locatie strandwallen DEN HAAG RIJSWIJK Figuur 6. Profiel strandwallen 9

10 5 Polders: het hart van Delfland Zoals Figuur 3 op bladzijde 6 laat zien, is het grootste deel van Delfland te typeren als polder. Denk bijvoorbeeld aan het Westland, Midden-Delfland en de stedelijke regio van Den Haag, Delft en Pijnacker-Nootdorp. De polders liggen niet erg diep. De stand van het opper - vlaktewater varieert van iets beneden NAP in de westelijke polders tot ongeveer zes à zeven meter beneden zeeniveau in de meer oostelijk gelegen polders. Van hoog naar laag Het grond water uit de duinen dat naar het oosten stroomt, komt in de polders weer aan de oppervlakte. Dit noemen we kwelwater. Dit kwelwater ontstaat door een ondergrondse waterstroom van een hoger gelegen gebied (de duinen) naar een lager gelegen gebied (de polders). Veel weerstand De bovenste laag van de bodem (de dek - laag) bestaat uit klei en veen en laat minder goed water door dan de bodem in het duingebied. Bovendien is de deklaag in de polders dik. Deze combinatie maakt dat de grond water stroom veel weerstand ondervindt. De kwelstroom is daarom relatief klein. Onmisbare sloten Omdat kwel dus geen grote rol speelt, wordt de grond water stand in de polders voornamelijk bepaald door neerslag. Maar ook de neerslag die in de bodem doordringt, stroomt niet gemakkelijk door de deklaag. Om nu te voorkomen dat neerslag hoge grond water standen en drassige grond veroorzaakt, zijn er veel sloten nodig. Door deze sloten dicht op elkaar te graven, hoeft het regenwater geen grote afstand af te leggen door de bodem. 10

11 Dichtgeslibde geulen Kenmerkend voor de polders van Delfland zijn de geulafzettingen in de ondergrond. Toen West-Nederland nog in verbinding stond met de Noordzee, stroomde het water bij eb en vloed door getijden - geulen. In de loop der eeuwen zijn deze geulen dichtgeslibd en er bleef een dikke zandige laag achter in de bodem. Figuur 7 geeft een overzicht van de locaties waar de geulen liggen. DEN HAAG WESTLAND DELFT ROTTERDAM Figuur 7. Overzicht getijden geulen 11

12 Bouwen op geulen Omdat de geulafzettingen uit zand be - staan, kun je er goed op bouwen. Veel oude gebouwen in Delft, zoals het Gemeenlandshuis van Delfland, staan op zo n oude geulafzetting. Figuur 8 laat dat goed zien. Grondwater onttrekken In de polders komen veel grondwateronttrekkingen voor. In de stedelijke gebieden is er namelijk veel industrie en zijn er veel bouwputten. In het Westland wordt grond water als gietwater in de kassen gebruikt. Maar de grootste onttrek king komt voor rekening van DSM. In Figuur 2 is dit te zien als de grote cirkel in het midden van Delflands gebied. Scheve toren In de Middeleeuwen was een geul afzetting de ideale plek om te bouwen. De ondergrond was stevig en je had vrijwel nooit last van grond - water. Toch is het wel eens misgegaan. Een geul afzetting is namelijk niet overal even dik. In het midden ligt een zogenaamde rest - bedding: de plek waar het laatste restje van de geul is dicht geslibd. Daar ligt een stuk minder zand en dus is de grond veel minder stevig. Dat merkten ze toen ze in de 13e eeuw een toren wilde toevoegen aan de Oude Kerk in Delft. De toren werd bovenop de restbedding gebouwd, met als gevolg dat hij tijdens de bouw al scheef ging staan. En tot de dag van vandaag staat hij nog steeds scheef. 12

13 Figuur 8. Getijdengeul Delft DSM onttrekt jaarlijks ruim 10 miljoen kubieke meter grond water in Delft. Tot 2009 gebruikte het bedrijf dit grond - water als koelwater. Omdat dat niet meer nodig is, is DSM hiermee gestopt. Maar de gemeente, de provincie en Delfland houden de grond water -onttrekking voorlopig in stand, omdat het plotseling stopzetten ervan tot grond water - problemen kan leiden. Invloed op doorstroming Het onttrekken van grond water heeft veel invloed op de grond water stroming binnen Delfland. Hierdoor stroomt het hoger staande grond water vanuit de wijde omgeving zelfs vanuit de Noordzee en de Nieuwe Waterweg weg naar de diepere bodem. 13

14 6 Droogmakerijen: diepe polders op een droogje In het uiterste oosten van Delfland liggen droogmakerijen. Dit zijn diepe polders die in de zeventiende en achttiende eeuw zijn ontstaan toen het veen werd afge - graven. Daarna werden de toenmalige meren drooggemalen. Figuur 9 toont een oude kaart uit het archief van Delfland waarop de droogmaking van polder Berkel is afgebeeld. Vooral in het noordoosten Het grote verschil met de westelijke polders is dat de oostelijke polders veel lager liggen. Hierdoor liggen de peilen van het oppervlaktewater wel tot zes à zeven meter beneden zeeniveau. In Delf - land komen droogmakerijen vooral in het noordoosten van het gebied voor (zie ook Figuur 3). Voorbeelden zijn polder Berkel, Schieveen en de oude polder van Pijn - acker. Andere voorbeelden, meer naar het (noord)oosten, zijn de Zuidplaspolder in Schieland en Polder de Noordplas in Rijnland. Figuur 9. Droogmaking polder Berkel Meer kwelwater De kwelstroom in de droogmakerijen is groter dan in de polders. Dit komt doordat de droogmakerijen dieper liggen. Het peilverschil met de Noordzee is dus groter, waardoor de stroming harder gaat. Bovendien is de deklaag dunner, waar - door de stroming ook nog eens minder weerstand ondervindt. De droog - makerijen ontvangen kwelwater vanuit de naastgelegen hogere poldergebieden, maar ook vanuit nog diepere gedeelten in de ondergrond. 14

15 7 Polders langs de Nieuwe Waterweg Er komen ook polders voor langs de Nieuwe Waterweg. Omdat de bodem en het grond water hier net even anders zijn, benoemen we ze op onze reis door de bodem als apart gebied. Kleine opwellingen Soms is de kwelstroom zo krachtig dat er zogeheten wellen ontstaan. In Delfland komt dat niet of nauwelijks voor, maar in Schieland en Rijnland des te meer. De wellen zijn doorgaans slechts een paar vierkante meter in omvang. Op deze plekken komt soms wel tien keer zoveel kwel voor als elders in de buurt. Zo n wel kun je herkennen aan de kleine zand - vulkanen op de slootbodem; de kwel - stroom gaat hier dan zo hard, dat er zand mee omhoog komt uit de bodem. Meer zout Het grote verschil met de overige polders is de kwelstroom. Vanuit de nabijgelegen Nieuwe Waterweg treedt een ondiepe kwelstroom op. Net zoals in Figuur 4 (op pagina 7) te zien is, waar hij vanuit de boezemkanalen stroomt. Omdat de Nieuwe Waterweg redelijk zout is, is de grond water kwaliteit in het omringende gebied duidelijk anders dan in de polders verderop; de zoutconcentraties zijn er veel hoger. 15

16 Colofon Deze brochure is een uitgave van het Hoogheemraadschap van Delfland, tot stand gekomen met betrokkenheid van provincie Zuid-Holland, gemeenten en Dunea. Hoogheemraadschap van Delfland Phoenixstraat 32 Postbus CX Delft T (015) info@hhdelfland.nl Tekst en samenstelling Hoogheemraadschap van Delfland Fotografie Hoogheemraadschap van Delfland, Claudia Dohm, DSM, Rob 't Hart en Freek Zieck Vormgeving en illustraties Dickhoff Design 0609/2200 ex.

grondwater doorgrond wat kunt u doen tegen grondwateroverlast?

grondwater doorgrond wat kunt u doen tegen grondwateroverlast? grondwater doorgrond wat kunt u doen tegen grondwateroverlast? grondwater doorgrond Grondwater bestaat uit regenwater en oppervlaktewater dat in de bodem is weg gezakt en kwelwater dat onder druk uit lager

Nadere informatie

Grondwater in Delfland

Grondwater in Delfland Grondwater in Delfland Wie doet wat? 1 Wat is grondwater? Grondwater is de naam zegt het al water onder het grondoppervlak. Normaal gesproken is het dus niet zichtbaar. Maar door een te hoge of te lage

Nadere informatie

Middelburg Polder Tempelpolder. Polder Reeuwijk. Reeuwijk. Polder Bloemendaal. Reeuwijksche Plassen. Gouda

Middelburg Polder Tempelpolder. Polder Reeuwijk. Reeuwijk. Polder Bloemendaal. Reeuwijksche Plassen. Gouda TNO Kennis voor zaken : Oplossing of overlast? Kunnen we zomaar een polder onder water zetten? Deze vraag stelden zich waterbeheerders, agrariërs en bewoners in de Middelburg-Tempelpolder. De aanleg van

Nadere informatie

Aantal pagina's 5. Doorkiesnummer +31(0)88335 7160

Aantal pagina's 5. Doorkiesnummer +31(0)88335 7160 Memo Aan Port of Rotterdam, T.a.v. de heer P. Zivojnovic, Postbus 6622, 3002 AP ROTTERDAM Datum Van Johan Valstar, Annemieke Marsman Aantal pagina's 5 Doorkiesnummer +31(0)88335 7160 E-mail johan.valstar

Nadere informatie

Geohydrologie van Flevoland - Houden we voldoende zoet water?

Geohydrologie van Flevoland - Houden we voldoende zoet water? Geohydrologie van Flevoland - Houden we voldoende zoet water? Kennisdag bodem en water Flevoland 4 februari 2019 Kristiaan Petie hydroloog Inhoud - Waar komt het zout vandaan? - Waar zit het zout nu? -

Nadere informatie

De projectlocatie ligt globaal op de coördinaten: X = 140.650 en Y = 447.600.

De projectlocatie ligt globaal op de coördinaten: X = 140.650 en Y = 447.600. Bijlage I Technische beoordeling van de vergunningsaanvraag van Ontwikkelingsverband Houten C.V. voor het onttrekken van grondwater ten behoeve van de bouw van een parkeerkelder onder het nieuw realiseren

Nadere informatie

Geschiedenis van de duinen

Geschiedenis van de duinen Geschiedenis van de duinen Bijna de hele Nederlandse kust bestaat uit duinen. We weten hier niet beter, dan dat dat heel normaal is. Toch is dat niet zo. De kust van Frankrijk, Spanje en Portugal bijvoorbeeld

Nadere informatie

2 Bemesting 44 2.1 Meststoffen 44 2.2 Soorten meststoffen 46 2.3 Grondonderzoek 49 2.4 Mestwetgeving 49

2 Bemesting 44 2.1 Meststoffen 44 2.2 Soorten meststoffen 46 2.3 Grondonderzoek 49 2.4 Mestwetgeving 49 Inhoud Voorwoord 5 Inleiding 6 1 Bodem en grond 9 1.1 Grond, bodem en grondsoorten 9 1.2 Eigenschappen van grond 20 1.3 Problemen met de grond 23 1.4 Verbeteren van landbouwgronden 30 1.5 Transport van

Nadere informatie

Projectnummer: C01012.100139.0400/LB. Opgesteld door: Tristan Bergsma. Ons kenmerk: 078572453:0.2. Kopieën aan: Cees-Jan de Rooi (gd)

Projectnummer: C01012.100139.0400/LB. Opgesteld door: Tristan Bergsma. Ons kenmerk: 078572453:0.2. Kopieën aan: Cees-Jan de Rooi (gd) MEMO ARCADIS NEDERLAND BV Beaulieustraat 22 Postbus 264 6800 AG Arnhem Tel 026 3778 911 Fax 026 4457 549 www.arcadis.nl Onderwerp: Beknopte watersysteemanalyse de Knoop, Doetinchem Arnhem, 29 juli 2015

Nadere informatie

14. Geohydrologie Zuidbuurt eemnes Tauw Kenmerk N001-4524746BTM-V01 06-12-2007

14. Geohydrologie Zuidbuurt eemnes Tauw Kenmerk N001-4524746BTM-V01 06-12-2007 14. Geohydrologie Zuidbuurt eemnes Tauw 06-12-2007 Notitie Concept Contactpersoon Maaike Bevaart Datum 6 december 2007 Geohydrologie Zuidbuurt Eemnes 1 Inleiding Ter voorbereiding op de ontwikkeling van

Nadere informatie

Onderzoeksrapportage naar het functioneren van de IT-Duiker Waddenweg te Berkel en Rodenrijs

Onderzoeksrapportage naar het functioneren van de IT-Duiker Waddenweg te Berkel en Rodenrijs Notitie Contactpersoon ir. J.M. (Martin) Bloemendal Datum 7 april 2010 Kenmerk N001-4706565BLL-mya-V02-NL Onderzoeksrapportage naar het functioneren van de IT-Duiker Waddenweg te Berkel en Rodenrijs Tauw

Nadere informatie

De geomorfologie in het gebied wordt voor een belangrijk deel bepaald door de stuwwalvorming tijdens de Saale-ijstijd (afbeelding I.1).

De geomorfologie in het gebied wordt voor een belangrijk deel bepaald door de stuwwalvorming tijdens de Saale-ijstijd (afbeelding I.1). De geomorfologie in het gebied wordt voor een belangrijk deel bepaald door de stuwwalvorming tijdens de Saale-ijstijd (afbeelding I.1). Afbeelding I.1. Vorming stuwwal Nijmegen en stuwwal Reichswald Zandige

Nadere informatie

Lesbrief. Dijken. Kijken naar dijken. www.wshd.nl/lerenoverwater. Afdeling Communicatie waterschap Hollandse Delta

Lesbrief. Dijken. Kijken naar dijken. www.wshd.nl/lerenoverwater. Afdeling Communicatie waterschap Hollandse Delta Lesbrief Dijken Kijken naar dijken www.wshd.nl/lerenoverwater Afdeling Communicatie waterschap Hollandse Delta Kijken naar dijken Zonder de duinen en de dijken zou jij hier niet kunnen wonen: bijna de

Nadere informatie

Achtergrondartikel grondwatermeetnetten

Achtergrondartikel grondwatermeetnetten Achtergrondartikel grondwatermeetnetten Wat is grondwater Grondwater is water dat zich in de ondergrond bevindt in de ruimte tussen vaste deeltjes, zoals zandkorrels. Indien deze poriën geheel met water

Nadere informatie

Informatie over de versterking van de Noord-Hollandse kust Voor je spreekbeurt of werkstuk

Informatie over de versterking van de Noord-Hollandse kust Voor je spreekbeurt of werkstuk Informatie over de versterking van de Noord-Hollandse kust Voor je spreekbeurt of werkstuk De kust is (niet) veilig! De dijk aan de kust van Petten ziet er zo sterk en krachtig uit, maar toch is hij niet

Nadere informatie

Titel van de presentatie 11-07-2012 16:24

Titel van de presentatie 11-07-2012 16:24 2 in relatie tot het grondwater Inhoud van de presentatie Geologische opbouw ondergrond Zeeland Opeenvolging van verschillende lagen Ontstaanswijze Sedimenteigenschappen Indeling ondergrond in watervoerende

Nadere informatie

Bijlage 1. Geohydrologische beschrijving zoekgebied RBT rond Bornerbroek

Bijlage 1. Geohydrologische beschrijving zoekgebied RBT rond Bornerbroek Bijlage 1 Geohydrologische beschrijving zoekgebied RBT rond Bornerbroek Bijlagel Geohydrologische beschrijving zoekgebied RBT rond Bornerbroek Bodemopbouw en Geohydrologie Inleiding In deze bijlage wordt

Nadere informatie

- Op de terugweg hiervan kwamen ze op één punt bijeen, Utrecht. ( auto s)

- Op de terugweg hiervan kwamen ze op één punt bijeen, Utrecht. ( auto s) Samenvatting door Saskia 1046 woorden 8 april 2014 7,5 4 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde De Geo 2.4 Files oplossen Files 29 mei 1955 was er in Nederland de eerste file. Duizenden inwoners van

Nadere informatie

Nieuwe vijver aan de Groen van Prinstererlaan.

Nieuwe vijver aan de Groen van Prinstererlaan. Nieuwe vijver aan de Groen van Prinstererlaan. Medio 2015 heeft een graafmachine een grote kuil gegraven onderaan het talud op de hoek van de Groen van Prinstererlaan en de Thorbeckelaan (zie onderstaande

Nadere informatie

Open en gesloten WKO systemen. Open systemen

Open en gesloten WKO systemen. Open systemen Open en gesloten WKO systemen Open systemen Een kenmerk van open systemen is dat er grondwater onttrokken en geïnfiltreerd wordt. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen doubletsystemen, monobronsystemen

Nadere informatie

Post I. A: Oude duinen B: Zeekleilandschap. Bodemgebruik: A: Bos. B: Grasland

Post I. A: Oude duinen B: Zeekleilandschap. Bodemgebruik: A: Bos. B: Grasland Post I Opdracht I: Om welke twee landschappen gaat het? A: Oude duinen B: Zeekleilandschap Grondsoorten: Bodemgebruik: Inrichtingselementen: A: Oud duinzand A: Bos A: Kasteel, woningen B: Jonge zeeklei

Nadere informatie

Notitie / Memo. HaskoningDHV Nederland B.V. Water. Nora Koppert en Henk Kolkman Jasper Jansen Datum: 23 december 2016

Notitie / Memo. HaskoningDHV Nederland B.V. Water. Nora Koppert en Henk Kolkman Jasper Jansen Datum: 23 december 2016 Notitie / Memo Aan: Nora Koppert en Henk Kolkman Van: Jasper Jansen Datum: 23 december 2016 Kopie: Carola Hesp Ons kenmerk: WATBE9859N001D0.1 Classificatie: Projectgerelateerd HaskoningDHV Nederland B.V.

Nadere informatie

in Flevoland Heeft u er last van of wilt u het gebruiken?

in Flevoland Heeft u er last van of wilt u het gebruiken? Grondwater in Flevoland Heeft u er last van of wilt u het gebruiken? 1. Wat is grondwater? Grondwater is de naam zegt het al water onder het grondoppervlak. Normaal gesproken is dit water dus niet zichtbaar.

Nadere informatie

Projectnummer: D03011.000284. Opgesteld door: Ons kenmerk: Kopieën aan: Kernteam

Projectnummer: D03011.000284. Opgesteld door: Ons kenmerk: Kopieën aan: Kernteam MEMO Onderwerp Geohydrologisch vooronderzoek Amsterdam, WTC 5C, 2 oktober 2013 Van mw. M. Duineveld MSc. Afdeling IBZ Aan ZuidasDok Projectnummer D03011.000284. Opgesteld door mw. M. Duineveld MSc. Ons

Nadere informatie

Onderzoek hoge grondwaterstanden regio zuid Kennemerland afgerond.

Onderzoek hoge grondwaterstanden regio zuid Kennemerland afgerond. Onderzoek hoge grondwaterstanden regio zuid Kennemerland afgerond. Veel bewoners in de gemeenten van Zuid-Kennemerland hebben de afgelopen winter grondwateroverlast gemeld. In opdracht van de samenwerkende

Nadere informatie

Hydrology (CT2310) dr. M. Bakker. Lezing Geohydrologie

Hydrology (CT2310) dr. M. Bakker. Lezing Geohydrologie Hydrology (CT2310) dr. M. Bakker Lezing Geohydrologie Blof Harder Dan Ik Hebben Kan Het regent harder dan ik hebben kan Harder dan ik drinken kan Het regent harder dan de grond aan kan Harder dan ik hebben

Nadere informatie

Adviesnota Grondwater

Adviesnota Grondwater Adviesnota Grondwater Droge voeten, schoon water Bij ruimtelijke ontwikkelingen en grondwateroverlast Archimedesweg 1 M. Kramer postadres: D. Kern postbus 156 2300 AD Leiden Registratienummer: 10.33720

Nadere informatie

Samenvatting De boodschap in het kort Waarom is ondergronds bergen interessant voor de tuinder?

Samenvatting De boodschap in het kort Waarom is ondergronds bergen interessant voor de tuinder? Samenvatting 1. De boodschap in het kort Onderzocht is of het technisch, financieel en beleidsmatig haalbaar is om zoetwater (zoals hemelwater) in de ondergrond op te slaan en wanneer nodig weer te onttrekken

Nadere informatie

Grondwaterstanden juni 2016

Grondwaterstanden juni 2016 Grondwaterstanden juni 2016 Kennisvraag: In beeld brengen van de grondwatersituatie zoals die buiten geweest is. Antwoord: op vrijwel alle meetlocaties waar analyse mogelijk was komt de maximale waterstand

Nadere informatie

Roestig land. De Wijstgronden

Roestig land. De Wijstgronden Roestig land De Wijstgronden Verslag van de lezing en excursie van Professor R. T. van Balen en Nico Ettema voor de Werkgroep Geologie en Landschap. Bedafse Bergen, Uden. 10.00-1600 uur. Een mooie herfstdag.

Nadere informatie

SAMENVATTING. www.woerden.nl/onderwerpen/wonen-en-leefomgeving/grondwaterstand en funderingen

SAMENVATTING. www.woerden.nl/onderwerpen/wonen-en-leefomgeving/grondwaterstand en funderingen SAMENVATTING Aanleiding In het westelijke deel van het Schilderskwartier zijn de woningen gefundeerd op houten palen met betonopzetters. Uit onderzoeken in de jaren 90 is gebleken dat de grondwaterstand

Nadere informatie

Nederland Waterland Basisonderwijs

Nederland Waterland Basisonderwijs Nederland Waterland Basisonderwijs Introductie Nederland is een land vol met water. Water in rivieren en meren. De zee klotst tegen onze duinen. En de zachte bodem van Nederland zit ook vol met water.

Nadere informatie

Beschrijving geohydrologische situatie Vondelpark en Willemsparkbuurt te Amsterdam

Beschrijving geohydrologische situatie Vondelpark en Willemsparkbuurt te Amsterdam Notitie Projectleider drs. A.J. (Arjan) Varkevisser Adviseur drs I.A. (Inger) de Groot Datum 19 november 2013 Kenmerk N001-1217942AJA-vvv-V01-NL Beschrijving geohydrologische situatie Vondelpark en Willemsparkbuurt

Nadere informatie

Beïnvloedt een diepwand op de Noord-boulevard de drinkwaterproductie?

Beïnvloedt een diepwand op de Noord-boulevard de drinkwaterproductie? ONDERWERP Grondwaterbeïnvloeding bij locatieontwikkeling Noordboulevard DATUM 20-12-2016 PROJECTNUMMER C03011.000535.014 ONZE REFERENTIE 079183464 0.2 VAN Kees de Vries AAN Jan Greeve (Brink) KOPIE AAN

Nadere informatie

HOOFDSTUK 4. Grondwater

HOOFDSTUK 4. Grondwater HOOFDSTUK 4 Grondwater Met de Kaderrichtlijn Water willen de lidstaten bescherming bieden aan waardevolle ecosystemen, die afhankelijk zijn van oppervlaktewater of grondwater. Daarvoor is een goede toestand

Nadere informatie

1 Aanleiding. Notitie / Memo. HaskoningDHV Nederland B.V. Water

1 Aanleiding. Notitie / Memo. HaskoningDHV Nederland B.V. Water Notitie / Memo Aan: Waterschap Hunze & Aa's Van: Carolien Steinweg/Martijn van Houten Datum: 15 januari 2018 Kopie: Ons kenmerk: WATBF7316N001F1.0 Classificatie: Projectgerelateerd HaskoningDHV Nederland

Nadere informatie

Strategische Grondwaterstudie Fryslân. Grondwater? Nou, en? Nieuwsbrief. April 2018

Strategische Grondwaterstudie Fryslân. Grondwater? Nou, en? Nieuwsbrief. April 2018 Nieuwsbrief Strategische Grondwaterstudie Fryslân April 2018 Grondwater? Nou, en? Fryslân, Waterland. Iedereen kent de Friese meren en vaarten. Maar er is nog veel meer water! Overal is op enige diepte

Nadere informatie

De Noordzee HET ONTSTAAN

De Noordzee HET ONTSTAAN De Noordzee De Noordzee is de zee tussen Noorwegen, Groot-Brittannië, Frankrijk, België, Nederland, Duitsland en Denemarken. De Noordzee is een ondiepe (30-200 m) randzee van de Atlantische oceaan met

Nadere informatie

Ons Kenmerk: IBZ7339. Versie. Definitief. Datum: 1 mei Kopiën aan:

Ons Kenmerk: IBZ7339. Versie. Definitief. Datum: 1 mei Kopiën aan: MEMO Onderwerp: IO 08-Me-70 Bepalen waterbezwaar voor bemaling Piet Kranenbergpad Opgesteld door: L.F.M. van Beek Van: IBZ Aan: Gemeente Amsterdam Ons Kenmerk: IBZ7339 Versie Definitief Datum: 1 mei 2017

Nadere informatie

Beleidsnota grondwaterbeheer Delfland 2009-2012

Beleidsnota grondwaterbeheer Delfland 2009-2012 Beleidsnota grondwaterbeheer Delfland 2009-2012 Beleid en Onderzoek Team Waterhuishouding Beleidsnota grondwaterbeheer Delfland 2009-2012 Hoogheemraadschap van Delfland Sector Beleid en Onderzoek Team

Nadere informatie

NADERE UITWERKING MONITORING LANDBOUW Januari 08

NADERE UITWERKING MONITORING LANDBOUW Januari 08 NADERE UITWERKING MONITORING LANDBOUW Januari 08 In samenwerking met de werkgroep Landbouw is in voorjaar 2006 het monitoringsplan opgesteld: "Monitoring grondwaterstanden in landbouw percelen, DLG, 1

Nadere informatie

2. KORTE TOELICHTING EERDERE ONDERZOEKEN

2. KORTE TOELICHTING EERDERE ONDERZOEKEN leeswijzer In deze onderbouwing wordt achtereen volgens ingegaan op: - een beknopt overzicht van uitgevoerde waterhuishoudkundige onderzoeken en de wijze waarop rekening is gehouden met de natuurgebieden;

Nadere informatie

5,9. Werkstuk door een scholier 2020 woorden 20 februari keer beoordeeld

5,9. Werkstuk door een scholier 2020 woorden 20 februari keer beoordeeld Werkstuk door een scholier 2020 woorden 20 februari 2000 5,9 173 keer beoordeeld Vak Biologie De mensen van tegenwoordig hier in Nederland vinden het de meest normale zaak ter wereld dat bij het opendraaien

Nadere informatie

3. Hydrologie van Nederland

3. Hydrologie van Nederland 3. Hydrologie van Nederland 3.1. Geologie In Nederland liggen voornamelijk de geologische lagen van het Kwartair aan de oppervlakte. De oudere lagen uit het Tertiair liggen op grotere diepte; alleen in

Nadere informatie

Beleidsuitgangspunten afbouw grondwateronttrekking Delft Noord

Beleidsuitgangspunten afbouw grondwateronttrekking Delft Noord Beleidsuitgangspunten afbouw grondwateronttrekking Delft Noord Aanleiding Op de locatie van DSM in Delft-Noord vindt sinds 1916 een grondwateronttrekking plaats. Oorspronkelijk werd het grondwater gebruikt

Nadere informatie

De projectlocatie ligt globaal op de coördinaten: X = 140.125 en Y = 455.100.

De projectlocatie ligt globaal op de coördinaten: X = 140.125 en Y = 455.100. Bijlage I Technische beoordeling van de vergunningsaanvraag van de Gemeente Utrecht voor het onttrekken van grondwater ten behoeve van het tot stand brengen van de Hoogwaardig Openbaar Vervoer (HOV) baan

Nadere informatie

introductie waterkwantiteit waterkwaliteit waterveiligheid virtuele tour Waar zorgen de waterschappen in mijn omgeving voor?

introductie waterkwantiteit waterkwaliteit waterveiligheid virtuele tour Waar zorgen de waterschappen in mijn omgeving voor? Waar zorgen de waterschappen in mijn omgeving voor? De waterschappen zorgen voor voldoende en schoon water, gezuiverd afvalwater en stevige dijken. De waterschappen zorgen voor voldoende en schoon water,

Nadere informatie

Debietmeting maken. Aan de hand van metingen aan de sloten en werken met natuurkundige formules een debietmeting leren maken.

Debietmeting maken. Aan de hand van metingen aan de sloten en werken met natuurkundige formules een debietmeting leren maken. Debietmeting maken Doel: Aan de hand van metingen aan de sloten en werken met natuurkundige formules een debietmeting leren maken. Benodigdheden: Groot meetlint / rolmeter Stok / lat om sloot op te meten

Nadere informatie

Profielen van het Mallegat en geologische profielen aan de Pr. Hendrikkade in Katwijk D. Parlevliet, D. van der Kooy, mei 2003

Profielen van het Mallegat en geologische profielen aan de Pr. Hendrikkade in Katwijk D. Parlevliet, D. van der Kooy, mei 2003 Profielen van het Mallegat en geologische profielen aan de Pr. Hendrikkade in Katwijk D. Parlevliet, D. van der Kooy, mei 2003 Een bouwput tussen de Pr. Hendrikkade en de Tramstraat doorsneed het voormalige

Nadere informatie

Hydrology (CT2310) dr. M. Bakker. Lezing Geohydrologie: grondwaterproblemen

Hydrology (CT2310) dr. M. Bakker. Lezing Geohydrologie: grondwaterproblemen Hydrology (CT2310) dr. M. Bakker Lezing Geohydrologie: grondwaterproblemen Geohydrologie, hoofdstuk 7 CT 2310 Henry Darcy Fountains of Dijon Mark Bakker Water Resources Section Civil Engineering, TU Delft

Nadere informatie

COASTAR. Zout op afstand, zoet op voorraad ROBUUSTE ZOETWATERVOORZIENING VOOR LAAG-NEDERLAND SCHUILT IN DE ONDERGROND

COASTAR. Zout op afstand, zoet op voorraad ROBUUSTE ZOETWATERVOORZIENING VOOR LAAG-NEDERLAND SCHUILT IN DE ONDERGROND COASTAR Zout op afstand, zoet op voorraad ROBUUSTE ZOETWATERVOORZIENING VOOR LAAG-NEDERLAND SCHUILT IN DE ONDERGROND Klaasjan Raat Koen.zuurbier@kwrwater.nl Bestuurlijk Overleg Zoetwater West 5 maart 2018

Nadere informatie

RING ZUID GRONINGEN HAALBAAR DANKZIJ COMBINATIE HEREPOORT

RING ZUID GRONINGEN HAALBAAR DANKZIJ COMBINATIE HEREPOORT dia 1 RING ZUID GRONINGEN HAALBAAR DANKZIJ COMBINATIE HEREPOORT Helperzoomtunnel Jan Pieter Schuitemaker Helperzomtunnel dia 3 Geologie Noordoost Nederland GEOLOGISCHE ONTWIKKELINGEN WAAR WE IN DE GEOTECHNIEK

Nadere informatie

Onderzoek naar de oorzaak van eep. Onderzoek naar de oorzaak van een drassige plaats in de noordwestelijke kade van de Schinkelpolder

Onderzoek naar de oorzaak van eep. Onderzoek naar de oorzaak van een drassige plaats in de noordwestelijke kade van de Schinkelpolder Onderzoek naar de oorzaak van een drassige plaats in de noordwestelijke kade van de Schinkelpolder CENTRUM VOOR ONDERZOEK WATERKERINGEN Onderzoek naar de oorzaak van een drassige plaats in de noordwestelijke

Nadere informatie

Notitie. Aanmeldnotitie vormvrije m.e.r. beoordeling

Notitie. Aanmeldnotitie vormvrije m.e.r. beoordeling Aan Waternet, T.a.v. de afdeling vergunningverlening & handhaving, Korte Ouderkerkerdijk 7, 1096 AC Amsterdam Aanmeldnotitie vormvrije m.e.r. beoordeling In het kader van project De Nieuwe N200 zal de

Nadere informatie

LESBLAD WATERKRINGLOOP GROEP 5-6

LESBLAD WATERKRINGLOOP GROEP 5-6 1 NAAM GROEP De reis van een waterdruppel Het water op aarde maakt verre reizen. De reizen van het water verlopen altijd in een rondje: de waterkringloop. Het begint met de zon De zon verwarmt het zeewater

Nadere informatie

1 Kwel en geohydrologie

1 Kwel en geohydrologie 1 Kwel en geohydrologie 1.1 Inleiding Grondwater in de omgeving van de grote rivieren in Nederland wordt door verschillen in het peil sterk beïnvloed. Over het algemeen zal het rivierpeil onder het grondwatervlak

Nadere informatie

kade Peil vaart -0.4 Gws binnen kuip -3.9 Waterdruk die lek veroorzaakt

kade Peil vaart -0.4 Gws binnen kuip -3.9 Waterdruk die lek veroorzaakt Notitie Aan: Waternet Van: Ben van der Wal, Geert Kerkvliet Datum: 28 mei 2015 Kopie: Gemeente Amsterdam Ons kenmerk: INFRABD3912N004F02 Classificatie: Project gerelateerd HaskoningDHV Nederland B.V. Infrastructure

Nadere informatie

Model 1, Kust. 1 Intro

Model 1, Kust. 1 Intro Model 1, Kust 1 Intro Het gidsmodel Kust beschrijft de Nederlandse duinenkust, het overgangsgebied tussen land en zee. Duinenkusten komen voor langs de hele Noordzeekust, van de Waddeneilanden tot de Zuid-Hollandse

Nadere informatie

OORZAKEN DALING GRONDWATERSTAND

OORZAKEN DALING GRONDWATERSTAND OORZAKEN DALING GRONDWATERSTAND Droge voeten én natte palen, geen eenvoudig te combineren doelen. Droge voeten symboliseert wateroverlast op straat, natte palen grondwateronderlast. Wateroverlast op straat

Nadere informatie

Negentien windmolens van rond 1740

Negentien windmolens van rond 1740 Wandelroute Kinderdijk Lengte: 11 en 20 kilometer Landschap: veenweidegebied, soms zacht en drassig Routebeschrijving: zie pagina 70 Markering: geen Plattegrond: beschikbaar (zie: www.klikprintenwandel.nl)

Nadere informatie

Notitie Effecten maaivelddaling veenweidegebied op grondwatersysteem Fryslân Inleiding Werkwijze

Notitie Effecten maaivelddaling veenweidegebied op grondwatersysteem Fryslân Inleiding Werkwijze Notitie Effecten maaivelddaling veenweidegebied op grondwatersysteem Fryslân Theunis Osinga, Wetterskip Fryslân Wiebe Terwisscha van Scheltinga, Wetterskip Fryslân Johan Medenblik, Provincie Fryslân Leeuwarden,

Nadere informatie

De uitkomsten van het onderzoek van TAUW en de toetsing aan het huidige beleid, zijn in deze memo samengevat.

De uitkomsten van het onderzoek van TAUW en de toetsing aan het huidige beleid, zijn in deze memo samengevat. MEMO Datum : 24 mei 2016 Aan Van : Stadsdeelcommissie Noord : Hans van Agteren Onderwerp : Grondwateroverlast Enschede Noord Inleiding In het Gemeentelijk RioleringsPlan (GRP) zijn zeven gebieden benoemd

Nadere informatie

Doetinchem, 21 juli 2014

Doetinchem, 21 juli 2014 Doetinchem, 21 juli 2014 Deze notitie over het risico op verzakking van bebouwing als gevolg van de plannen is opgesteld in 2011. In de notitie wordt een verwachte grondwaterstandstijging in de bebouwde

Nadere informatie

OPLEGNOTIITIE GRONDWATER EFFECTEN ONDERZOEK ZANDWINNING BEUNINGSE PLAS 2014

OPLEGNOTIITIE GRONDWATER EFFECTEN ONDERZOEK ZANDWINNING BEUNINGSE PLAS 2014 OPLEGNOTIITIE GRONDWATER EFFECTEN ONDERZOEK ZANDWINNING BEUNINGSE PLAS 2014 GEMEENTE BEUNINGEN 28 november 2014 078139811:B - Definitief D03061.000032.0300/GF Inhoud Inleiding... 3 Het effect van de vaarverbinding...

Nadere informatie

Grondwatereffectberekening Paleis het Loo. 1. Inleiding. 2. Vraag. Datum: 16 september 2016 Goswin van Staveren

Grondwatereffectberekening Paleis het Loo. 1. Inleiding. 2. Vraag. Datum: 16 september 2016 Goswin van Staveren Grondwatereffectberekening Paleis het Loo Project: Grondwatereffectberekening Paleis het Loo Datum: 16 september 2016 Auteur: Goswin van Staveren 1. Inleiding Voor de ondergrondse uitbreiding van het museum

Nadere informatie

Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk en

Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk en Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 1.1 1.2 en 4.1 4.2 Samenvatting door een scholier 1402 woorden 5 december 2017 7 21 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde Humboldt Aardrijkskunde toetsweek 1

Nadere informatie

Watertoets De Cuyp, Enkhuizen

Watertoets De Cuyp, Enkhuizen Watertoets De Cuyp, Enkhuizen Definitief Bouwfonds Ontwikkeling Grontmij Nederland B.V. Alkmaar, 6 april 2009 Verantwoording Titel : Watertoets De Cuyp, Enkhuizen Subtitel : Projectnummer : 275039 Referentienummer

Nadere informatie

Verslag bewonersavond 24 november 2016

Verslag bewonersavond 24 november 2016 Verslag bewonersavond 24 november 2016 Datum: 28 november 2016 Betreft: Aanpak grondwateroverlast Villapark Eindhoven Kenmerk: BY11, NOT20161128 Bestemd voor: Gemeente Eindhoven Opgesteld door: Wareco

Nadere informatie

Bodemverontreiniging en grondwaterbeheerssysteem Chemours, Baanhoekweg Dordrecht.

Bodemverontreiniging en grondwaterbeheerssysteem Chemours, Baanhoekweg Dordrecht. Memo Dossier Zaaknummer 200433 Kenmerk D-16-1539473 Datum 17 maart 2016 Onderwerp Bodemverontreiniging en grondwaterbeheerssysteem Chemours, Baanhoekweg Dordrecht. Inleiding In deze memo wordt uitleg gegeven

Nadere informatie

Stabiliteit land- en waterbodems in Groot Mijdrecht

Stabiliteit land- en waterbodems in Groot Mijdrecht Stabiliteit land- en waterbodems in Groot Mijdrecht Auteur: TNO Bouw en ondergrond Achtergrondrapport van de Verkenning water Groot Mijdrecht Noord Februari 2008 Voorwoord Het voorliggende rapport maakt

Nadere informatie

Ontwerp besluit ingevolge de Grondwaterwet / Verordening Waterhuishouding Limburg 1997

Ontwerp besluit ingevolge de Grondwaterwet / Verordening Waterhuishouding Limburg 1997 Ontwerp besluit ingevolge de Grondwaterwet / Verordening Waterhuishouding Limburg 1997 Nummer : 2006-1489 Venlo, 4 augustus 2006 Bijlage(n) : 1 Op 10 maart 2006 is een verzoek binnengekomen van de Gemeente

Nadere informatie

De locatie Het ontwerp van het winkelcentrum en directe omgeving is opgenomen in figuur 1.

De locatie Het ontwerp van het winkelcentrum en directe omgeving is opgenomen in figuur 1. Notitie Datum: 17 juni 2015 Betreft: Afkoppelen nieuwbouw Handelstraat, Apeldoorn Kenmerk: BP30, NOT20150617 Bestemd voor: Bun Projectontwikkeling BV Ter attentie van: de heer J. Spriensma Opgesteld door:

Nadere informatie

96-(224) 2.0 LOSSE GESTEENTEN

96-(224) 2.0 LOSSE GESTEENTEN 96-(224) 2.0 LOSSE GESTEENTEN Grondboor en Hamer, jrg. 43, no. 5/6, p. 225-227, 3 fig., november 1989 AFZETTINGEN VAN RIJN EN MAAS IN LIMBURG W.M. Felder* In de loop van het Mioceen, 10 tot 7 miljoenn

Nadere informatie

Lesbrief. Watersysteem. Droge voeten en schoon water. www.wshd.nl/lerenoverwater. Afdeling Communicatie waterschap Hollandse Delta

Lesbrief. Watersysteem. Droge voeten en schoon water. www.wshd.nl/lerenoverwater. Afdeling Communicatie waterschap Hollandse Delta Lesbrief Watersysteem Droge voeten en schoon water www.wshd.nl/lerenoverwater Afdeling Communicatie waterschap Hollandse Delta Droge voeten en schoon water Waterschappen zorgen ervoor dat jij en ik droge

Nadere informatie

Infiltratieonderzoek autobedrijf Van den Brink Rosendaalsestraat 437-441

Infiltratieonderzoek autobedrijf Van den Brink Rosendaalsestraat 437-441 Notitie Contactpersoon Wietske Terpstra Datum 25 oktober 2011 Kenmerk N001-4817394TER-mfv-V01-NL Infiltratieonderzoek autobedrijf Van den Brink Rosendaalsestraat 437-441 1 Inleiding Autobedrijf Van den

Nadere informatie

Ter plaatse van de instabiliteiten treedt op sommige plaatsen water uit het talud

Ter plaatse van de instabiliteiten treedt op sommige plaatsen water uit het talud ., Project Havens Terneuzen Overleg stabiliteitsprobleem Datum:. Tijd: Deelnemers: Archiefnummer: Opsteller verslag 22-03-2006 10.00 Ruud Bosters (DWW), Wilbur van Beijnen (PBZ), Harrie van Gils (PBZ),

Nadere informatie

Modelberekeningen. 1 Geohydrologische berekeningen

Modelberekeningen. 1 Geohydrologische berekeningen Modelberekeningen 1 Geohydrologische berekeningen 1.1 Inleiding Ter onderbouwing van de beheersmaatregel zijn geohydrologische berekeningen uitgevoerd, waarmee de grondwaterstroming door het scherm kan

Nadere informatie

Een wal van zand, klei of steen die mensen beschermt tegen hoog water. De plek waar het rivierwater in de zee uitkomt.

Een wal van zand, klei of steen die mensen beschermt tegen hoog water. De plek waar het rivierwater in de zee uitkomt. Meander Samenvatting groep 5 Thema 3 Waterland Samenvatting Langs de kust Nederland ligt voor de helft onder de zeespiegel. Heel vroeger woonden mensen dicht bij zee op terpen. Langs de kust beschermen

Nadere informatie

Verdeling van al het water op aarde

Verdeling van al het water op aarde Water op Aarde Verdeling van al het water op aarde Gemiddeld genomen verdampt uit de oceanen meer water dan via neerslag terugkomt. Boven land is meer neerslag van verdamping. Het verschil stroomt via

Nadere informatie

Module B2300. Inhoud. 1 Inleiding Verantwoording Wat is veranderd? Opstellers en begeleidingscommissie 4 1.

Module B2300. Inhoud. 1 Inleiding Verantwoording Wat is veranderd? Opstellers en begeleidingscommissie 4 1. Module B2300 Functioneel ontwerp: grondwater(overlast) maatregelen Inhoud 1 Inleiding 3 1.1 Verantwoording 3 1.2 Wat is veranderd? 4 1.3 Opstellers en begeleidingscommissie 4 1.4 Leeswijzer 4 2 Functioneren

Nadere informatie

Grondwater effecten parkeergarage en diepwand Scheveningen

Grondwater effecten parkeergarage en diepwand Scheveningen Notitie / Memo Aan: Kees de Vries Van: Anke Luijben en Jasper Jansen Datum: 25 januari 2017 Kopie: Ons kenmerk: WATBE5026-136N001D0.2 Classificatie: Projectgerelateerd HaskoningDHV Nederland B.V. Water

Nadere informatie

Stromingsbeeld Rotterdam

Stromingsbeeld Rotterdam Rotterdam centraal en Provenierswijk Bert de Doelder 17-4-2014 Stromingsbeeld Rotterdam Z Maas Freatische grondwaterstand N diepe polders NAP 6,2 m holocene deklaag NAP -5 m 1e watervoerend pakket 1e

Nadere informatie

Grondwater onder de Oude en de Nieuwe Delf. Jelle Buma

Grondwater onder de Oude en de Nieuwe Delf. Jelle Buma Grondwater onder de Oude en de Nieuwe Delf Jelle Buma Inhoud - Voorstellen - Grondwatersysteem - Wetgeving - Maatregelen Waterschade Binnenhof (1998) Oorzaak: te diep gebaggerd Inhoud - Voorstellen - Grondwatersysteem

Nadere informatie

De projectlocatie ligt globaal op de coördinaten: X = en Y =

De projectlocatie ligt globaal op de coördinaten: X = en Y = Bijlage I Technische beoordeling van de vergunningsaanvraag van Bouwbedrijf De Waal voor het onttrekken van grondwater ten behoeve van de bouw van een kelder aan de Duwboot 2 te Houten. De projectlocatie

Nadere informatie

Naam: WATER. pagina 1 van 8

Naam: WATER. pagina 1 van 8 Naam: WATER Geen leven zonder water Zonder water kun je niet leven. Als je niet genoeg drinkt, krijgt je dorst. Als je dorst hebt, heeft je lichaam water tekort. Je raakt dit water vooral kwijt door te

Nadere informatie

Geohydrologisch onderzoek Nieuwe Driemanspolder

Geohydrologisch onderzoek Nieuwe Driemanspolder Geohydrologisch onderzoek Nieuwe Driemanspolder Definitief Projectorganisatie Nieuwe Driemanspolder Grontmij Nederland B.V. Houten, 12 november 2009 Verantwoording Titel : Geohydrologisch onderzoek Nieuwe

Nadere informatie

Ontdek de ondergrond. 3D informatie toegepast in het veenweidegebied Roula Dambrink, Jan Stafleu

Ontdek de ondergrond. 3D informatie toegepast in het veenweidegebied Roula Dambrink, Jan Stafleu Ontdek de ondergrond 3D informatie toegepast in het veenweidegebied Roula Dambrink, Jan Stafleu Geologische Dienst Nederland Onderdeel van TNO Doel: geowetenschappelijke data beheren en beschikbaar stellen,

Nadere informatie

De duiker bevindt zich globaal op de volgende coördinaten: X = en Y =

De duiker bevindt zich globaal op de volgende coördinaten: X = en Y = Bijlage I Technische beoordeling van de vergunningsaanvraag van Projectbureau Leidsche Rijn voor het onttrekken van grondwater ten behoeve van de aanleg van een duiker in de Veldhoenwetering, deelgebied

Nadere informatie

Analyse infiltratie en mogelijke grondwateroverlast, Tortellaan 4, Den Haag Bruning / Gemeente Den Haag (20140884)

Analyse infiltratie en mogelijke grondwateroverlast, Tortellaan 4, Den Haag Bruning / Gemeente Den Haag (20140884) Analyse infiltratie en mogelijke grondwateroverlast, Tortellaan 4, Den Haag Bruning / Gemeente ter plaatse van de Tortellaan 4, Vogelwijk, Den Haag drs. J.T. Buma 1209486-005 Deltares, 2014, B Deltores

Nadere informatie

RISICOSIGNALERING Droogte

RISICOSIGNALERING Droogte RISICOSIGNALERING Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut IEIDING heeft invloed op de groei van planten en gewassen, op de grondwaterstanden en daarmee indirect op bijvoorbeeld energiebedrijven

Nadere informatie

Groot Mijdrecht Noord

Groot Mijdrecht Noord Groot Mijdrecht Noord DECEMBER 2005 NIEUWSBRIEF nummer1 WAAROM EEN VERKENNING? Zie ook www.grootmijdrechtnoord.nl Waterproblemen in en om Groot Mijdrecht Noord zijn aanleiding om opnieuw de toekomst van

Nadere informatie

Startpunt Wonen. Caspar Cluitmans Bert Hage (verificatie) Peter Geerts (validatie)

Startpunt Wonen. Caspar Cluitmans Bert Hage (verificatie) Peter Geerts (validatie) Memo Aan Startpunt Wonen Van Caspar Cluitmans Bert Hage (verificatie) Peter Geerts (validatie) Betreft Herontwikkeling Viteliaterrein te Neer Onderdeel: Watertoets Projectnummer: LEU139-0002 Datum 23-06-2016

Nadere informatie

Op welke ondergrond leven wij in Pijnacker Noord?

Op welke ondergrond leven wij in Pijnacker Noord? Op welke ondergrond leven wij in Pijnacker Noord? De ondergrond van Pijnacker-Noord heeft in de loop der tijden veel veranderingen ondergaan. Deze veranderingen worden hieronder beschreven (vgl. Figuur

Nadere informatie

Bestuurlijke samenvatting. Laatste onderzoeksresultaten De Groote Meer op de Brabantse Wal

Bestuurlijke samenvatting. Laatste onderzoeksresultaten De Groote Meer op de Brabantse Wal Bestuurlijke samenvatting Laatste onderzoeksresultaten De Groote Meer op de Brabantse Wal De Groote Meer, deels gevuld met water De Brabantse Wal: een afwisselend natuurgebied met een grote variatie aan

Nadere informatie

Verzilting in Laag Nederland Themabijeenkomst Verzilting en Waterkwaliteit. Joost Delsman, Deltares

Verzilting in Laag Nederland Themabijeenkomst Verzilting en Waterkwaliteit. Joost Delsman, Deltares Verzilting in Laag Nederland Themabijeenkomst Verzilting en Waterkwaliteit Joost Delsman, Deltares Verzilting in Nederland 1. Open verbindingen met de zee 2. Uitstromend brak grondwater Open verbindingen

Nadere informatie

Analyse NHI 1.2 rond Mijdrecht

Analyse NHI 1.2 rond Mijdrecht Analyse NHI 1.2 rond Mijdrecht Auteur Toine Vergroesen (Wim de Lange) Datum Onderwerp Analyse en vergelijking NHI v1.2 met regionaal model tbv update naar NHI v2.0 1 Doel van de test Vergelijking invoer

Nadere informatie

Freatische bemaling fundaties bestaande brug over de Gaasp (KW022) fase 2

Freatische bemaling fundaties bestaande brug over de Gaasp (KW022) fase 2 Memo Freatische bemaling fundaties bestaande brug over de Gaasp (KW022) fase 2 Revisie 2.0 Auteur Peter Kramer Controleur Simon Hoitsema Autorisator Malou van der Pal Citeertitel - Object Activiteittype

Nadere informatie

Drinkwater voor nu en later

Drinkwater voor nu en later Drinkwater voor nu en later PAL lunchlezing Provincie Zuid-Holland 19 december 2014 Mirja Baneke Consultant drinkwatervoorziening en waterbeheer Afdeling Strategie Water Inhoud Drinkwatervoorziening in

Nadere informatie

Vragen over landschappen die we gaan behandelen

Vragen over landschappen die we gaan behandelen Landschappen Vragen over landschappen die we gaan behandelen Wat zijn landschappen? Waar komen ze voor? Hoe zien ze er uit? Welke informatie geven ze? Hoe zijn ze ontstaan? Wat is landschap? Dit? Kerk

Nadere informatie

Potenties voor vegetaties van Natte duinvalleien in het plangebied Hanenplas

Potenties voor vegetaties van Natte duinvalleien in het plangebied Hanenplas reg.nr. 17.87199 17.100697 Potenties voor vegetaties van Natte duinvalleien in het plangebied Hanenplas 1. Hydrologie 1.1 Hydrologische voorwaarden voor Schoenetum : zomergrondwaterstanden die niet verder

Nadere informatie