Achtergrond informatie Den Haag Culturele Hoofdstad 2018 The Hague ECOC- European Capital of Culture

Transcriptie

1 Achtergrond informatie Den Haag Culturele Hoofdstad 2018 The Hague ECOC- European Capital of Culture In 2018 is Nederland samen met Malta aan de beurt om een stad voor te dragen als Europese Culturele Hoofdstad (ECOC). Ieder jaar worden twee Europese landen in de gelegenheid gesteld om een stad voor te dragen aan de Raad van de Europese Unie om ECOC te worden. In het College akkoord Meedoen is de ambitie uitgesproken om in 2018 Culturele Hoofdstad te worden. Achtergrond ECOC In 1985 heeft de Europese Unie, op initiatief van de Griekse Minister voor Cultuur Mélina Mercouri, de titel van "culturele hoofdstad van Europa" gelanceerd om de volkeren van Europa dichter bij elkaar te helpen brengen. Vanaf 2010 wordt door de Europese Unie een prijs van 1,5 miljoen euro uitgereikt aan steden die zijn verkozen tot ECOC. Sinds 1985 zijn al 32 steden culturele hoofdstad van Europa geweest, van Stockholm tot Genua, van Athene tot Glasgow, van Krakow tot Porto. In het overzicht hiernaast staan de ECOC s van 1985 t/m De hoofddoelstelling is sinds de lancering hetzelfde gebleven: de rijkdom, verscheidenheid en gemeenschappelijke kenmerken van de Europese culturen voor het voetlicht brengen; ertoe bijdragen dat de burgers van de Unie elkaar beter leren kennen; en de burgers ervan bewust maken dat ze tot eenzelfde Europese gemeenschap behoren. ECOC s in de periode : Athens (Greece) 1986: Florence (Italy) 1987: Amsterdam (Netherlands) 1988: West Berlin (West Germany) 1989: Paris (France) 1990: Glasgow (United Kingdom) 1991: Dublin (Ireland) 1992: Madrid (Spain) 1993: Antwerp (Belgium) 1994: Lisbon (Portugal) 1995: Luxembourg (Luxembourg) 1996: Copenhagen (Denmark) 1997: Thessaloniki (Greece) 1998: Stockholm (Sweden) 1

2 1999: Weimar (Germany) 2000: Reykjavík (Iceland), Bergen (Norway), Helsinki (Finland), Brussels (Belgium), Prague (Czech Republic), Krakow (Poland), Santiago de Compostela (Spain), Avignon (France), Bologna (Italy) 2001: Porto (Portugal), Rotterdam (Netherlands) 2002: Bruges (Belgium), Salamanca (Spain) 2003: Graz (Austria) 2004: Genoa (Italy), Lille (France) 2005: Cork (Ireland) 2006: Patras (Greece) ECOC s in : Luxembourg (Luxembourg) and Sibiu (Romania) toekomstige ECOC s: 2008: Stavanger and Sandnes (Norway) - Liverpool (United Kingdom) 2009: Linz (Austria) Vilnius (Lithuania) 2010: Istanbul (Turkey) Pécs (Hungary) Essen (Germany) 2011: Turku (Finland) Tallinn (Estonia) 2012: Guimarães (Portugal) Maribor (Slovenia) 2013: France Slovakia 2014: Sweden Latvia 2015: Belgium Czech Republic 2016: Spain Poland 2017: Denmark Cyprus 2018: Netherlands Malta 2019: Italy - Bulgaria Procedure De deadline voor het indienen van een plan om ECOC te worden is 1 oktober Een jury, bestaande uit 6 Nederlandse en 7 Europese juryleden, beslist welke steden op de shortlist komen. De jury adviseert de steden op de shortlist over het voorgestelde programma en geeft suggesties voor verbeteringen. De steden kunnen op basis van de aanbevelingen vervolgens gedurende 9 maanden het programma grondiger uit werken en opnieuw indienen bij de landelijke regering. Tijdens de tweede bijeenkomst van de jury wordt één stad geselecteerd welke wordt voorgedragen aan de Raad van de Europese Unie als Nederlandse ECOC. Dit voorstel wordt in de regel door de Raad van de EU overgenomen en bekrachtigd. De jury blijft als toezichts- en adviespanel bestaan om de geselecteerde stad bij te staan. schema NL & EU (in jaren, n= 1 januari van het jaar waarin het evenement plaatsvindt) n-6 (eind 2011 voor ECOC 2018) n-6+10 maanden (oktober 2012) n-5 (eind 2012) n maanden (September 2013) n-4 (eind 2013) Fase in de procedure Oproep tot het indienen van kandidaturen Uiterste datum om op de oproep te reageren 1 e bijeenkomst van de jury voor de preselectie in de betrokken lidstaat => selectie shortlist door Jury 2e bijeenkomst van de jury voor de definitieve selectie in de betrokken lidstaat (13 deskundigen) De Europese instellingen worden in kennis gesteld van de kandidatuur Verantwoordelijke instantie Kandidaat-steden 2

3 n maanden (Maart 2014) (idem) Advies van het Europees Parlement over de kandidatuur Aanwijzing van de culturele hoofdstad van Europa Europees Parlement Raad van de Europese Unie Om succesvol te zijn in de verwezenlijking van de doelen van een ECOC jaar is het belangrijk om partners in de stad te zoeken en met hen gezamenlijke (haalbare) doelen te formuleren. De doelen moeten niet alleen door de Gemeente maar door de hele stad gedragen worden. De meeste steden hebben voor het ECOC jaar een non-profit stichting opgericht om het activiteitenprogramma voor te bereiden en uit te voeren. Deze stichting heeft volledige politieke steun nodig, een toereikend budget en een solide bestuur. Uit het onderzoek van Palmer/Rae blijkt dat in vele ECOC steden het niet gelukt is de doelen te bereiken doordat er ruzies ontstonden tussen bestuursleden onderling en tussen het bestuur en de Gemeente. Het is belangrijk bij de oprichting van de stichting om te zorgen voor goede synergie tussen de werknemers en het bestuur. Wat kost het & wat levert het op? Het gemiddelde budget dat door ECOC steden is uitgegeven is 36,9 miljoen. Van de ECOC s wist een derde na afloop een positieve balans te realiseren en een derde kwam uiteindelijk financieel tekort. Wat een ECOC jaar in economisch opzicht voor een stad oplevert is moeilijk te zeggen omdat deze gegevens door de meeste steden niet verzameld zijn. Wel is bekend dat er gemiddeld 12,7% meer hotelovernachtingen waren in het ECOC jaar. In bijlage I is een overzicht gegeven van 5 gebieden waarop, aldus Palmer/Rae, verwacht mag worden dat er een gunstig effect zal zijn als gevolg van het ECOC jaar. Uit het onderzoek komt naar voren dat de economische impact op de stad Rotterdam groter was geweest als het eerder begonnen was met de organisatie van het ECOC jaar (het uitvoerende bureau werd pas in 1999 opgericht). Uitgaven Rotterdam Miljoen Programma R ,7 Salarissen organisatie 4,9 Overhead 3,2 Promotie & marketing 2,8 Werving sponsors 0,5 Totaal 34,1 Nationale overheden namen gemiddeld 55 procent van het publieke budget voor hun rekening. Regionale overheden droegen gemiddeld 10 procent en de steden zelf gemiddeld 20 procent bij. Rotterdam ontving ongeveer de helft van de nationale overheid en droeg zelf de ander helft van het publieke budget bij. De EU verhoogt vanaf 2010 zijn bijdrage aan ECOC s van 0,5 miljoen naar 1,5 miljoen. ECOC s hebben in het verleden door de aanvraag van specifieke projectsubsidie de bijdrage van de EU weten te vervijfvoudigen. De private sector neemt gemiddeld ongeveer 13 procent van het ECOC budget voor zijn rekening. Dit aandeel is volgens Palmer/Rae relatief klein, het zou mogelijk moeten zijn om meer private gelden aan te trekken. Bedrijven zouden in een vroeg stadium bij het jaar betrokken moeten worden. In het jaar 2008 is Liverpool (met Stavanger) ECOC. Op de website schrijft Liverpool: We have already achieved success 3

4 in sponsorship from the private sector and support from government agencies. Het zou een goed idee zijn om contact op te nemen met Liverpool om te informeren hoe zij zoveel private gelden hebben binnengehaald. Daarnaast hebben ze een interessant ambassadeurs programma waar vele inwoners zich voor hebben opgegeven om tijdens het ECOC jaar als ambassadeur voor buitenlandse bezoekers te fungeren. Tot slot: elke ECOC is anders, belangrijk eigenheid van de stad er in te betrekken zorg er voor dat de gehele bevolking er bij wordt betrokken (niet elitair) zorg er voor dat alle sectoren van de stad er bij betrokken worden: naast de culturele sector ook middenstand, horeca, toerisme, creatieve industrie, (internationale) bedrijven, (internationale) organisaties (recht en vrede), politiek, etc. 4

5 FACTS former European Capitals of Culture Hier onderstaand wat feiten over een zestal voormalige Culturele Hoofdsteden. De steden zijn op interessante feiten uitgekozen. Voor een volledig overzicht van alle voormalige Culturele Hoofdsteden verwijs ik naar het eerder genoemde rapport van Palmer/Rae. Glasgow (ECOC in 1990) inwoners en is de eerste niet-hoofdstad die Culturele Hoofdstad werd - In 1986 genomineerd. - In 1987 uitvoeringsorganisatie opgericht, als onderdeel van de gemeente Glasgow. - 64% van de Glaswegians ging dat jaar naar het theater en 61% van de bevolking bezocht minstens 1 kunst museum of galerie bezoekers kwamen naar Glasgow met als enige doel het ECOC jaar. Hiervan bezocht 71% Glasgow voor de eerste keer. - Na 1990 nam het aantal toeristen dat Glasgow bezocht toe met 88% in de jaren 1991 t/m Bijna alle inwoners van Glasgow reageerde positief op de stelling dat het ECOC jaar het imago van de stad heeft verbeterd. - In de locale en nationale pers is na het jaar 1990 ook een duidelijk positiever beeld ontstaan over Glasgow na Kritiek op het Glasgow jaar was er van de Workers City groep. Zij vonden het programma te elitair en de toegangsbewijzen te duur. Kopenhagen (ECOC in 1996) inwoners en is de grootste stad van Denemarken - Budget ECOC jaar totaal: 66 miljoen - De bevolking van Kopenhagen en omgeving hebben als bijdrage aan het budget ongeveer 10,- per jaar extra belasting betaald. 62% vond dit na het jaar een goede investering en stond er achter. 25% vond het geen goed idee en overige 13% had geen mening. - 85% van de Kopenhaagse bevolking heeft actief geparticipeerd aan het culturele jaar (grafiek pg. 32 rapport Copenhagen 96) - 98% van de Deense bevolking was zich bewust van het feit dat Kopenhagen ECOC was (zie grafiek p. 39 rapport Copenhagen 96). Avignon (ECOC 2000) inwoners, Avignon deelde in 2000 de titel met 8 andere steden 2. - Het aantal toeristen dat Avignon jaarlijks bezoekt steeg gedurende 2000 met 25%. Totaal bezochten mensen Avignon in ,2% van de toeristen kwam uit het buitenland. - In 2000 had Avignon ,- aan inkomsten. - Avignon gaf 1 miljoen uit aan promotie (zonder pers budget) Dit was 40% meer dan normaal gesproken aan promotie werd uitgegeven. - Budget voor pers en televisie was 2 miljoen, wat echter aan het eind toch nog te weinig bleek omdat kosten voor personeel (uitvoering) hoger uitvielen als gebudgetteerd. De doelen van Avignon voor 2000 waren: sociale cohesie bewerkstelligen (social inclusion) samenhang tussen verschillende gescheiden delen van de stad creëren 1 European Cultural Actions as a Development Factor by Isabel Rojas Anguita. Te lezen op: 2 ECOC in 2000: Reykjavík (Iceland), Bergen (Norway), Helsinki (Finland), Brussels (Belgium), Prague (Czech Republic), Krakow (Poland), Santiago de Compostela (Spain), Avignon (France), Bologna (Italy) 5

6 culturele interesse bij de bevolking van de stad aanwakkeren Krakow (ECOC 2000) inwoners, Krakow deelde de titel ECOC met 8 andere steden - Budget ECOC jaar 2000 voor Krakow was: ,- - De verdeling van het budget was: 50% rijk, 34% gemeente, en 16% sponsors - In 2000 kwamen er 20% meer toeristen als gewoon naar Krakow, 56% van de toeristen kwamen uit het buitenland (11% meer als in 1999) - Overwegend was de bevolking erg enthousiast over ECOC jaar. Maar 5% was van mening dat het ECOC jaar geen positieve gevolgen had voor Krakow. Doelen Krakow met ECOC jaar: imago van de stad verbeteren Banden tussen oost en west Europa aanhalen ontwikkeling van Krakow stimuleren door buitenlands geld aan te trekken. Graz (ECOC 2003) - 287,723 inwoners en is de tweede stad van Oostenrijk. - Graz had een budget van ,- ter beschikking voor het ECOC jaar. - Thema Graz: aantonen dat kunst en cultuur noodzakelijke elementen zijn voor een succesvolle moderne samenleving. - Bijna 3 miljoen mensen namen deel aan de activiteiten in het jaar 2003 in Graz burgers van Graz participeerden actief in de programma s van Graz. - Graz besteedde in 2002 en ,- uit aan publiciteit voor het culturele jaar. 6

7 BIJLAGE 1 7