Samenvatting en conclusies
|
|
- Linda de Groot
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Samenvatting en conclusies Samenvatting en conclusies Het doel van dit proefschrift was het evalueren en optimaliseren van magnetic resonance imaging (MRI) technieken die gebruikt kunnen worden voor stratificatie van risico op het ontstaan van hart- en vaatziekten en het risico op complicaties als gevolg van harten vaatziekten. Hoofdstuk 1 geeft algemene achtergrondinformatie over hart- en vaatziekten en beschrijft in het kort de vooruitgang die MRI de laatste decennia heeft geboekt en schetst de mogelijkheden van MRI voor risicostratificatie van hart- en vaatziekten. In hoofdstuk 2 wordt beschreven hoe de dikte van de aortavaatwand wordt gemeten met een geoptimaliseerde 3-dimensionele (3D) MRI techniek (free-breathing threedimensional dual inversion recovery segmented k-space gradient echo imaging sequence) met behulp van 3 Tesla (T) MRI. Bij 7 gezonde vrijwilligers werd getest welk effect het compenseren voor beweging als gevolg van ademhaling op de beeldkwaliteit heeft. Daarnaast werd in 10 gezonde vrijwilligers de reproduceerbaarheid van de aortavaatwand metingen onderzocht. De resultaten tonen aan dat de signaal-ruisverhouding, contrastruisverhouding en beeldscherpte van de vaatwand significant beter zijn in de scans uitgevoerd met compensatie voor beweging als gevolg van ademhaling, dan in de scans uitgevoerd zonder deze compensatie. De reproduceerbaarheid voor de metingen van het volume van de aortavaatwand was zeer goed (intraclass correlatie (ICC) 0.99, 0.94, en 0.95 voor respectievelijk intraobserver, interobserver reproduceerbaarheid en de reproduceerbaarheid van twee opeenvolgende scans). Uit deze studie blijkt dus dat compensatie voor beweging als gevolg van ademhaling de beeldkwaliteit van de aortavaatwand verbetert. Tevens maakt deze geoptimaliseerde 3D MRI techniek het mogelijk om de aortavaatwand met goede reproduceerbaarheid te meten. De kransslagaderen kunnen met behulp van 3D magnetic resonance angiografie (MRA) worden afgebeeld. Vanwege beweging van de kransslagaderen als gevolg van cardiale contractie, worden beeld data bij voorkeur opgenomen in de rustperiode van de diastole, aangezien het hart op dat moment de minste beweging vertoont. Het tijdsinterval tussen de start van de cardiale contractie en de start van het afbeelden van de kransslagaderen wordt de trigger delay genoemd. Echter, dit tijdstip en de duur van de rustperiode in de diastole zijn afhankelijk van de hartfrequentie. Hoofdstuk 3 beschrijft het effect van een continu aangepaste trigger delay ter correctie van hartslag variabiliteit op de beeldkwaliteit bij 3D MRA van het gehele hart. Bij 12 gezonde vrijwilligers werd de 3D MRA scan uitgevoerd met en zonder de continu aangepaste trigger delay. Gedurende de scan die werd uitgevoerd zonder continu aangepaste trigger delay werd deze tijdens de gehele scan constant gehouden. Gedurende de scan uitgevoerd met continu aangepaste 237
2 trigger delay, werd deze na elk RR-interval aangepast aan de hand van een fysiologisch model. De vaatwand scherpte in het middelste segment van de rechter kransslagader was significant beter in de scans die werden uitgevoerd met de continu aangepaste trigger delay in vergelijking met de scans zonder aanpassing. Uit subjectieve beoordeling van de scans bleek dat met name de beeldkwaliteit van de middelste segmenten van de rechter en linker kransslagader beter was. Kortom, het gebruik van een continu aangepaste trigger delay ter correctie van hartslag variabiliteit leidt tot een betere beeldkwaliteit in voornamelijk de middelste segmenten van de rechter en linker kransslagader. 14 Chapter Naast het afbeelden van de kranssladeren zelf, kan ook de bloedstroomsnelheid in de kransslagaderen worden gemeten met MRI. Hoofdstuk 4 evalueert de nauwkeurigheid en reproduceerbaarheid van metingen van de stroomsnelheid en het volume met behulp van snelheidsgecodeerde MRI (breath-hold velocity-encoded MRI met spiral k-space sampling) op 3T MRI, in een fantoom opstelling en bij vrijwilligers voor metingen in de rechter kransslagader. In de fantoom opstelling werd er een sterke correlatie gevonden tussen de metingen van de stroomsnelheid en de volume metingen (r = 0.99, p < 0.01). Als gevolg van de beperkte beeldresolutie werd de stroomsnelheid met gemiddeld 47% overschat, wanneer de analyse werd uitgevoerd zonder gebruik te maken van kennis van de exacte afmetingen van de doorsnede van het vat in de meetopstelling. Wanneer deze kennis wel gebruikt werd en gesegmenteerd werd met een vast oppervlakte, gelijk aan de grootte van het vat, werd de stroomsnelheid met gemiddeld 13% overschat. In 82% van de studies in vrijwilligers kon de bloedstroomsnelheid in de rechter kransslagader succesvol worden gemeten. De intraobserver en interobserver reproduceerbaarheid en de reproduceerbaarheid tussen twee opeenvolgende scans van de metingen van de bloedstroomsnelheid was goed. Uit deze studie kan worden geconcludeerd dat snelheidsgecodeerde MRI uitgevoerd op 3T reproduceerbare metingen van de bloedstroomsnelheid in de rechter kransslagader mogelijk maakt. Hoofdstuk 5 beschrijft de validatie van stroomsnelheidsmetingen uitgevoerd met 3D drie-directionele snelheidsgecodeerde MRI waarbij het hartklepvlak achteraf tijdens beeldanalyse wordt gereconstrueerd. Deze validatie werd uitgevoerd in gezonde vrijwilligers en patiënten met klepinsufficiëntie. De techniek werd vergeleken met conventionele 2D één-directionele snelheidsgecodeerde MRI waarbij het meetvlak een vaste positie heeft tijdens acquisitie en niet aangepast kan worden aan de beweging van de hartklep. In vitro vergelijking tussen de twee bovenstaande technieken liet een foutmarge van minder dan 5% zien. Het netto slagvolume van de bloedstroom door de mitralisklep en tricuspidalisklep werd gemeten in 10 gezonde vrijwilligers en in 20 patiënten met klepinsufficiëntie en vergeleken met het aorta slagvolume als referentie standaard. De 3D drie-directionele snelheidsgecodeerde MRI toonde geen relevant verschil in netto slagvolume van de bloedstroom door de mitralisklep of tricuspidalisklep 238
3 Samenvatting en conclusies vergeleken met het aorta slagvolume. Echter, de 2D één-directionele snelheidsgecodeerde MRI liet een overschatting van zien van 15% (p < 0.001) voor het slagvolume van de bloedstroom door de mitralisklep en van 25% (p = niet significant) voor de bloedstroom door de tricuspidalisklep. Er werd met 3D drie-directionele snelheidsgecodeerde MRI een sterke correlatie tussen het aorta slagvolume en het netto slagvolume van de bloedstroom door de mitralisklep en tricuspidalisklep gemeten (mitralisklep: r = 0.96, p < 0.01, tricuspidalisklep: r = 0.88, p < 0.01, tussen mitralisklep en tricuspidalisklep: r = 0.91, p < 0.01). De correlatie tussen de nettoslagvolumes van de bloedstroom door deze 3 kleppen gemeten met 2D één-directionele snelheidsgecodeerde MRI was echter aanzienlijk minder sterk (mitralisklep: r = 0.80, p < 0.01, tricuspidalisklep: r = 0.22, p = 0.55, tussen mitralisklep en tricuspidalisklep: r = 0.34, p = 0.34). Ook bij de patiënten met klepinsufficiëntie werd een goede correlatie gevonden tussen het netto slagvolume van de bloedstroomsnelheid door de mitralisklep en tricuspidalisklep (r = 0.97, p < 0.01). Op grond van deze resultaten kan worden geconcludeerd dat 3D drie-directionele snelheidsgecodeerde MRI een nauwkeuriger methode is voor het bepalen van bloedstroom door de mitralisklep en tricuspidalisklep in gezonde vrijwilligers en in patiënten met klepinsufficiëntie, in vergelijking met 2D één-directionele snelheidsgecodeerde MRI. Hoofdstuk 6 beschrijft hoe de in hoofdstuk 5 gevalideerde 3D drie-directionele snelheidsgecodeerde MRI met retrospectieve reconstructie van het hartklepvlak toegepast kan worden voor het gelijktijdig meten van de bloedstroom door alle vier de hartkleppen in één opname. Hiervoor werden 22 gezonde vrijwilligers en 29 patiënten met klepinsufficiëntie onderzocht. Daarnaast werd de reproduceerbaarheid van de metingen in 10 gezonde vrijwilligers en in 10 patiënten met klepinsufficiëntie getest. In de gezonde vrijwilligers werd een goede correlatie gevonden tussen de netto slagvolumes van de bloedstroom door alle vier de hartkleppen (ICC 0.93 tot 0.95) met een kleine variatie coëfficiënt (6-9%). De intraobserver en interobserver overeenkomst was uitstekend (ICC 0.93 tot 0.99 en variatie coëfficiënt 3-7%). Ook bij de patiënten met klepinsufficiëntie werd een sterke correlatie gevonden tussen de netto slagvolumes van de bloedstroom door alle vier de hartkleppen (ICC 0.93 tot 0.95) met een kleine variatie coëfficiënt (6-9%) en was de intraobserver en interobserver overeenkomst goed (ICC 0.86 en 0.85, variatie coëfficiënt 12% en 13%). Uit de resultaten blijkt dat 3D drie-directionele snelheidsgecodeerde MRI met retrospectieve reconstructie van het hartklepvlak een nauwkeurige methode is voor het gelijktijdig meten van de bloedstroom door alle vier de hartkleppen in één opname. MRI kan ook worden gebruikt voor risicostratificatie bij personen met het metabool syndroom. Hoofdstuk 7 onderzoekt bij personen met het metabool syndroom de invloed van lipide en glucose metabolisme op de polsgolfsnelheid in de aorta en op 239
4 de diastolische functie van de linkerventrikel gemeten met MRI. Zestien personen met het metabool syndroom en 16 personen zonder het metabool syndroom werden onderzocht, gematched voor leeftijd, buikomvang en bloeddruk. De resultaten lieten zien dat de polsgolfsnelheid in de aorta hoger was en de diastolische functie van de linkerventrikel verminderd bij de personen met het metabool syndroom vergeleken met de personen zonder het metabool syndroom, onafhankelijk van de bloeddruk. Daarnaast bleek er een onafhankelijke relatie te bestaan tussen HDL cholesterol en polsgolfsnelheid in de aorta (r = , p < 0.01) en tussen HDL cholesterol en de diastolische functie van de linkerventrikel (r = , p = 0.02). 14 Chapter Hoofdstuk 8 evalueert bij patiënten met het metabool syndroom het effect van leefstijlveranderingen in combinatie met rosiglitazone of placebo therapie op de massa van de linkerventrikel, gemeten met MRI. Gedurende 52 weken ondergingen 20 patiënten een intensieve leefstijlverandering bestaande uit een dieet en extra lichaamsbeweging. Tien patiënten werden gedurende deze 52 weken behandeld met rosiglitazone en 10 patiënten kregen placebo tabletten (dubbelblind gerandomiseerd). Bij aanvang van de studie en na 52 weken werden van alle patiënten klinische gegevens en bloedwaarden verzameld en werd een MRI verricht om de massa van de linkerventrikel geïndexeerd voor lichaamsoppervlakte (LVM-I) te bepalen. In beide groepen werd na 52 weken een significant lagere body mass index, buikomvang en diastolische en systolische bloeddruk gemeten dan bij aanvang van de studie. Tevens was de LVM-I in de placebo groep gedurende de studie significant verminderd (48.9 ± 5.3 g/m 2 vs ± 5.6 g/m 2, p < 0.001). Echter, in de rosiglitazone groep was de LVM-I gelijk gebleven (54.7 ± 9.9 g/m 2 vs ± 9.2 g/m 2, p = 0.3). Kortom, leefstijlveranderingen leiden tot afname van de linkerventrikelmassa bij patiënten met het metabool syndroom, wat duidt op omkering van remodellering van de linkerventrikel. Echter, rosiglitazone therapie heeft een remmend effect op de afname van de linkerventrikelmassa. Hoofdstuk 9 vergelijkt contrast-enhanced MRI met nucleaire beeldvormging met 99m Tctetrofosmin en 18 F- fluorodeoxyglucose ( 18 F-FDG) single photon emission computed tomography (SPECT) voor het bepalen van levensvatbaarheid van hartspierweefsel bij 60 patiënten met ischemische linkerventrikeldisfunctie. De resultaten toonden een goede overeenkomst tussen de twee technieken voor het bepalen van levensvatbaarheid van hartspierweefsel in segmenten zonder littekenweefsel (91%) op contrast-enhanced MRI en in segmenten met transmuraal littekenweefsel (83%). Echter, er werd een belangrijk verschil tussen de twee technieken gezien in segmenten met subendocardiaal littekenweefsel, hetgeen illustreert dat de nonenhanced epicardiale rand gezond hartspierweefsel kan bevatten òf ischemisch bedreigd hartspierweefsel. 240
5 Samenvatting en conclusies In Hoofdstuk 10 wordt 2D speckle tracking longitudinal strain analyse uitgevoerd met echocardiografie vergeleken met contrast-enhanced MRI in 90 patiënten met ischemische linkerventrikeldisfunctie. Daarnaast werd een afkapwaarde bepaald om levensvatbaar hartspierweefsel van niet-levensvatbaar hartspierweefsel te onderscheiden. De resultaten toonden een goede correlatie tussen de globale strain van de linkerventrikel en de gemiddelde infarctgrootte gemeten met contrastenhanced MRI (r = 0.62, p < 0.001). In segmenten zonder littekenweefsel was de gemiddelde regionale strain significant beter (-10.4 ± 5.2%) dan in segmenten met een transmuraal litteken (0.6 ± 4.9%, p < 0.001). Uit verdere analyse bleek dat een regionale strainwaarde van -4.5% het optimale afkappunt was om levensvatbaar van niet-levensvatbaar hartspierweefsel te onderscheiden (81.2% sensitiviteit en 81.6% specificiteit). Hoofdstuk 11 onderzoekt de voorspellende waarde van heterogeniteit van littekenweefsel gemeten met contrast-enhanced MRI voor het optreden van ventriculaire hartritmestoornissen die werden geregistreerd met een implanteerbare cardioverter-defibrillator (ICD) (als surrogaat eindpunt voor plotse hartdood). Bij 91 patiënten die een hartinfarct doorgemaakt hadden en vervolgens geselecteerd waren voor ICD implantatie, werden met behulp van MRI de linkerventrikelfunctie en volumes gemeten en werd het littekenweefsel gekarakteriseerd ( infarct gray zone als maat voor infarct heterogeniteit, infarct kern en de totale infarctgrootte). Gedurende een mediane follow-up duur van 8.5 maanden (25 e 75 e percentiel maanden) werd bij 18 patiënten een ICD-schok of antitachycardie pacing geregistreerd. Multivariabele Cox proportional hazards analyse liet zien dat heterogeniteit van het hartinfarct de beste voorspeller was voor het optreden van ventriculaire hartritmestoornissen (hazard ratio 1.49/10g, betrouwbaarheidsinterval , chi-square 4.0, p = 0.04), in vegelijking met andere klinische en MRI variabelen zoals totale infarctgrootte en linkerventrikelfunctie en volumes. Hoofdstuk 12 evalueert de voorspellende waarde van infarctgrootte gemeten met contrast-enhanced MRI in vergelijking met linkerventrikel ejectiefractie en volumes op de lange termijn overleving bij patiënten die een hartinfarct hebben doorgemaakt. Negentien van de 231 bestudeerde patiënten waren na een mediane follow-up duur van 1.7 jaar (25 e 75 e percentiel jaar) overleden. Cox proportional hazards analyse liet zien dat infarctgrootte gedefinieerd als het aantal aangedane segmenten (hazard ratio 1.3, 95% betrouwbaarheidsinterval , chi-square = 6.7, p = 0.010), aantal segmenten met transmuraal littekenweefsel (hazard ratio 1.5, 95% betrouwbaarheidsinterval , chi-square = 8.9, p = 0.003) of de gemiddelde hoeveelheid littekenweefsel per patiënt (hazard ratio 6.2, 95% betrouwbaarheidsinterval , chi-square = 7.4, p = 0.006), betere voorspellers van de lange termijn overleving 241
6 waren dan linkerventrikel ejectiefractie en volumes. Concluderend kunnen we stellen dat infarctgrootte gemeten met contrast-enhanced MRI een betere voorspeller van lange termijn mortaliteit is dan linkerventrikel ejectiefractie en volumes bij patiënten met een doorgemaakt hartinfarct. 14 Chapter Hoofdstuk 13 beschrijft de voorspellende waarde van infarctgrootte gemeten met MRI, op de lange termijn overleving ten opzichte van contractiele reserve (hibernation) gemeten met dobutamine stress MRI (low-dose dobutamine MRI). De onderzoeksgroep bestond uit 177 patiënten met een hartinfarct in de voorgeschiedenis. Gedurende de studie (follow-up duur 20.3 maanden) werd bij 11 patiënten een complicatie (cardiale dood, niet-cardiale dood, myocardinfarct) vastgesteld. Cox proportional hazard analyse liet zien dat de uitgebreidheid van het littekenweefsel een betere voorspeller was voor overlijden of het optreden van een hartinfarct dan linkerventrikel ejectiefractie of volumes gemeten in rust of tijdens dobutamine stress MRI. Vervolgens werd de studiegroep verdeeld in twee groepen aan de hand van de uitgebreidheid van het littekenweefsel (het aantal aangedane segmenten) in patiënten met een hoog risico en patiënten met een laag risico op overlijden of hartinfarct. In de groep patiënten met een hoog risico ( 6 segmenten met littekenweefsel) was de transmuraliteit van het littekenweefsel geen voorspeller voor overlijden of hartinfarct. Echter, de aanwezigheid van contractiele reserve resulteerde in signifciant hogere incidentie van overlijden of hartinfarct (12.7%) ten opzichte van de groep patiënten zonder contractiele reserve (6.7%, p = 0.008). Deze bevindingen impliceren dat infarctgrootte gemeten met contrast-enhanced MRI een betere voorspeller is van prognose dan contractiele reserve. In patiënten met een veel littekenweefsel (groot hartinfarct) is contractiele reserve (hibernation) echter een betere maat voor de prognose. 242
7 Samenvatting en conclusies Conclusies Hart- en vaatziekten vormen een belangrijk gezondheidsprobleem in westerse landen met een hoge morbiditeit en mortaliteit tot gevolg. Het identificeren van personen die een verhoogd risico hebben op hart- en vaatziekten en het identificeren van patiënten met een hoog risico op complicaties als gevolg van hart- en vaatziekten is belangrijk voor het terugdringen van deze morbiditeit en mortaliteit. De studies beschreven in dit proefschrift laten zien hoe MRI gebruikt kan worden voor risicostratificatie van hart- en vaatziekten. Zo wordt beschreven hoe met behulp van geoptimaliseerde MRI technieken de dikte en de functie van de aortavaatwand nauwkeurig kunnen worden gemeten, wat van belang is aangezien deze waarden gerelateerd zijn aan coronairlijden en het optreden van cardiovasculaire complicaties. Daarnaast worden de mogelijkheden van MRI getoond voor het afbeelden van de kransslagaderen en het meten van de bloedstroom(snelheid) door de kransslagaderen. Deze techniek is nog volop in ontwikkeling, en wordt in de kliniek nog niet routinematig toegepast voor het opsporen van vernauwingen van de kransslagaderen. Echter, voortschrijdend onderzoek en technische ontwikkelingen zouden in de toekomst verandering hierin kunnen brengen. Klepinsuffiëntie is een veelvoorkomend probleem wat kan leiden tot hartfalen en uiteindelijk dood. In dit proefschrift wordt aangetoond dat MRI een goede methode is voor het opsporen van klepinsufficiëntie en het bepalen van de ernst van de insufficiëntie. Ook wordt beschreven hoe met MRI bij personen met een verhoogd risico op hart- en vaatziekten, zoals het metabool syndroom, een verminderde hartfunctie en hogere aortavaatwandstijfheid kan worden aangetoond in vergelijking met een gezonde controle groep. Daarnaast kan met MRI littekenweefsel en contractiele reserve bij patiënten die een hartinfarct hebben doorgemaakt zeer nauwkeurig worden afgebeeld. Dit biedt de mogelijkheid om disfunctioneel maar levensvatbaar hartspierweefsel te detecteren wat van belang is voor het optimaliseren van de behandeling, en van invloed is op de lange termijn overleving. Daarnaast wordt aangetoond dat de infarctgrootte en de heterogeniteit van het infarct gemeten met MRI belangrijke voorspellers zijn voor lange termijn morbiditeit en mortaliteit. 243
8 14 Chapter 244
Samenvatting. Deel 1: Linker ventrikelfunctie na myocardinfarct
, conclusies en toekomstperspectieven De aanwezigheid van een verminderde functie van het linker ventrikel (LV) van het hart na een doorgemaakt myocardinfarct is van sterk klinisch belang gebleken. In
Nadere informatieSamenvatting en conclusies
Samenvatting en conclusies 080237 Henneman boek.indb 171 03-11-2008 10:57:48 172 Samenvatting en conclusies In de algemene introductie van dit proefschrift worden de verschillende niet-invasieve technieken
Nadere informatieSamenvatting. Chapter 10
Chapter 10 SAMENVATTING Het functioneren van patiënten met een ischemische cardiomyopathie (pompfunctiestoornis van het hart door chronisch zuurstofgebrek) kan verbeteren door revascularisatie van disfunctionele,
Nadere informatieSamen vatting en conclusies
Samen vatting en conclusies SAMENVATTING In dit proefschrift worden MRI technieken beschreven om eind-orgaan schade te bestuderen, en wordt de relatie tussen eind-orgaan schade en de polsgolfsnelheid
Nadere informatieSamenvatting, Conclusies en Toekomstperspectief
Samenvatting, Conclusies en Toekomstperspectief Samenvatting, Conclusies en Toekomstperspectief Samenvatting De introductie (Hoofdstuk 1) van dit proefschrift geeft een overzicht van de epidemiologie
Nadere informatieSamenvatting en Conclusie
amenvatting en Conclusie Hart- en vaatziekten, een verzamelnaam voor aandoeningen die het hart en bloedsomloop aangaan, vormen een groeiend medisch probleem en zijn momenteel doodsoorzaak nummer één in
Nadere informatieSamenvatting en Conclusies
Samenvatting en conclusies In de introductie van dit proefschrift wordt een overzicht gegeven van de huidige en toekomstige rol van geavanceerde beeldvormende technieken, in het bijzonder RT3DE, strain
Nadere informatieNederlandse Samenvatting. Bloedstroommetingen in magnetische resonantie beeldvorming van het hart
Nederlandse Samenvatting Bloedstroommetingen in magnetische resonantie beeldvorming van het hart Het onderzoek beschreven in dit proefschrift heeft zich gericht op het verbeteren van bloedstroommetingen
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Bij foetale en neonatale long hypoplasia is het aantal long cellen, luchtwegen en alveoli verminderd hetgeen resulteert in een verminderd long volume en gewicht. Long hypoplasie
Nadere informatieSAMENVATTING EN CONCLUSIE
511 SAMENVATTING EN CONCLUSIE De algemene inleiding van dit proefschrift beschrijft de rol van nieuwe echocardiografische beeldvormende technieken om de eigenschappen van het myocard te karakteriseren,
Nadere informatieSamenvat ting en Conclusies
Samenvat ting en Conclusies Samenvatting en Conclusies 125 SAMENVAT TING EN CONCLUSIES In dit proefschrift werd de invloed van viscerale obesitas en daarmee samenhangende metabole ontregelingen, en het
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net// holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Kröner, Eleanore Sophie Jeanine Title: Magnetic resonance imaging of vessel wall morphology
Nadere informatieSamenvattingen en Conclusies
De algemene inleiding van het proefschrift (Hoofdstuk 1) beschrijft de epidemiologie van CAD wereldwijd, en specifiek in Nederland. De onderliggend principes van atherosclerose vorming en progressie worden
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Cardiovasculaire Beoordeling na Hypertensieve Afwijkingen van de Zwangerschap Hypertensieve zwangerschapscomplicaties rondom de uitgerekende datum zijn veelvoorkomende complicaties.
Nadere informatieSAMENVATTING, CONCLUSIE EN TOEKOMSTPERSPECTIEVEN
SAMENVATTING, CONCLUSIE EN TOEKOMSTPERSPECTIEVEN Samenvatting Ondanks de indrukwekkende resultaten van cardiale resynchronizatie therapie (CRT) in de grote gerandomiseerde studies, blijkt een constant
Nadere informatieNederlanse Samenvatting. Nederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting 197 198 Samenvatting In het proefschrift worden diverse klinische aspecten van primaire PCI (Primaire Coronaire Interventie) voor de behandeling van een hartinfarct onderzocht.
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
NEDERLANDSE SAMENVATTING Ondanks verbeteringen in behandeltechnieken blijven plotse hartdood en een hartinfarct (door afsluiting van een kransslagader) tot de voornaamste redenen behoren van ziekte en
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/42799 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Haeck, M.L.A. Title: Right ventricular function assessment in cardiopulmonary
Nadere informatieChapter 8. Samenvatting en conclusie
Chapter 8 Samenvatting en conclusie 110 Doel van het promotieonderzoek was (1) evaluatie van het resultaat van vroege abciximab toediening vóór primaire percutane coronaire interventie (PPCI) in patiënten
Nadere informatieDobutamine Stress MRI
Naam promovendus: Th.J.A. Kuijpers Promotiedatum: 9 februari 2005 Naam promotor: Prof. Dr. M. Oudkerk Titel proefschrift: Dobutamine Stress MRI Dobutamine Stress MRI In de afgelopen vijf jaar heeft de
Nadere informatieChapter 6 Samenvatting en Conclusies
Chapter 6 Chapter 6 Samenvatting en Conclusies 165 Chapter 6 Samenvatting en Conclusies De diagnose hartinfarct wordt gesteld aan de hand van klinische, elektrocardiografische en biochemische kenmerken.
Nadere informatienederlandse samenvatting
Nederlandse Samenvatting NEDERLANDSE SAMENVATTING Inleiding Hartfalen is een syndroom, waarbij de pompfunctie van het hart achteruitgaat en dat onder andere gepaard kan gaan met klachten van kortademigheid
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/38453 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Veltman, Caroline Emma Title: Prognostic value of coronary anatomy and myocardial
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Kransslagadervernauwing en hartklachten Kransslagadervernauwing is een van de belangrijkste ziekten in de westerse wereld. De kransslagaderen zijn de bloedvaten die het hart van
Nadere informatieNederlandse samenvatting
198 Het eerste deel van dit proefschrift beschrijft de effectiviteit van clopidogrel en tirofiban in patiënten met een acuut hart infarct verwezen voor een spoed dotter behandeling. In hoofdstuk 1 werd
Nadere informatiePlasma volume expansie in ernstige hypertensieve aandoeningen van de zwangerschap
Samenvatting Plasma volume expansie in ernstige hypertensieve aandoeningen van de zwangerschap Samenvatting Dit proefschrift beschrijft het effect van plasma volume expansie in de behandeling van ernstige
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting NEDERLANDSE SAMENVATTING Ongeveer 20% van alle patiënten die een hartkatheterisatie (CAG) ondergaan wegens pijn op de borst, hebben normale kransslagaderen. Wanneer er bij deze
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/35287 holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/35287 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Poortvliet, Rosalinde Title: New perspectives on cardiovascular risk prediction
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting
12 Samenvatting Hoofdstuk 1 is een algemene inleiding en beschrijft de achtergronden en het doel van dit proefschrift. Met het stijgen van de leeftijd nemen de incidentie en prevalentie van hart- en vaatziekten
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting
208 Samenvatting Samenvatting 209 Hartfalen is een combinatie van klachten en verschijnselen die direct of indirect het gevolg zijn van een tekortschietende pompfunctie van het hart. Als gevolg van deze
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Samenvatting In de diagnose en prognose van hartfalen hebben B-type Natriuretisch Peptide (BNP) en N-terminaal probnp (NT-proBNP) in de afgelopen jaren hun waarde bewezen. Tegenwoordig
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting
Samenvatting Samenvatting Samenvatting In dit proefschrift getiteld Relatieve bijnierschorsinsufficiëntie in ernstig zieke patiënten De rol van de ACTH-test hebben wij het concept relatieve bijnierschorsinsufficiëntie
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/32654 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Nucifora, Gaetano Title: Clinical applications of non-invasive imaging techniques
Nadere informatieS ummary. Samenvatting
S ummary : Predictie van de langetermijneffecten van bacteriële meningitis op de kinderleeftijd Introductie Bacteriële meningitis (BM), of hersenvliesontsteking is een ernstige infectie van het centraal
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Sinds enkele decennia is de acute zorg voor brandwondenpatiënten verbeterd, hetgeen heeft geresulteerd in een reductie van de mortaliteit na verbranding, met name van patiënten
Nadere informatieIndicatorensets Meetbaar Beter
Indicatorensets Meetbaar Beter 2015 Uitkomstindicatoren Uitkomstindicator Definitie Coronairlijden Aortakleplijden Atriumfibrilleren PCI CB AVR TAVI CB Procedurele 30-daagse 120-daagse 1-jaars 30-daagse
Nadere informatieSamenvatting en Klinische Toepassing van het Proefschrift
Chapter 13.2 Samenvatting en Klinische Toepassing van het Proefschrift Myocardfunctie en microvasculaire schade na percutane coronaire interventie voor een acuut myocardinfarct; evaluatie met behulp van
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting
100 Samenvatting Cognitieve achteruitgang en depressie komen vaakvooropoudere leeftijd.zijbeïnvloeden de kwaliteit van leven van ouderen in negatieve zin.de komende jaren zalhet aantalouderen in onze maatschappijsneltoenemen.het
Nadere informatie5-jaars Follow-up van de FAME studie
5-jaars Follow-up van de FAME studie WCN Congres 2015, Amsterdam 20-11-2015 Drs. L.X. van Nunen namens de FAME studiegroep Potential conflicts of interest Ik, Lokien X. van Nunen, heb GEEN conflicts of
Nadere informatieChapter 10. Samenvatting
Samenvatting Nierfunctieverlies kan leiden tot terminaal nierfalen. Het noodzakelijke gevolg is meestal niertransplantatie of nierfunctie vervangende therapie, zoals buikvliesspoeling of hemodialyse. Door
Nadere informatieSamenvatting, conslusies en toekomstperspectieven
Samenvatting, conslusies en toekomstperspectieven Samenvatting De algemene introductie van dit proefschrift (hoofdstuk 1) beschrijft de betekenis van ventriculaire ritmestoornissen bij het optreden van
Nadere informatieClinical applications of positron emission tomography in coronary atherosclerosis Siebelink, Hans-Marc José
Clinical applications of positron emission tomography in coronary atherosclerosis Siebelink, Hans-Marc José IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish
Nadere informatieC h a p t e r 7. Samenvatting, conclusie en toekomstperpectieven
C h a p t e r 7 Samenvatting, conclusie en toekomstperpectieven SAMENVATTING, CONCLUSIE EN TOEKOMSTPERPECTIEVEN Samenvatting In dit proefschrift werd de toegevoegde prognostische waarde van de functionele
Nadere informatieSamenvatting en conclusies
Samenvatting en conclusies 221 SAMENVATTING EN CONCLUSIES In de algemene inleiding (Hoofdstuk 1) wordt een overzicht gegeven van de toepassing van multi-slice computed tomography (MSCT) voor de diagnostiek
Nadere informatieBloeddruk en stille cerebrovasculaire aandoeningen
Samenvatting Hypertensie (verhoogde bloeddruk) is een belangrijk gezondheidsprobleem dat wereldwijd voorkomt en gepaard gaat met een verhoogd risico op hart- en vaatziekten. Ongeveer eenderde van de volwassen
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/29358 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Thijssen, Joep Title: Clinical aspects and socio-economic implications of implantable
Nadere informatieInspanningsgerelateerde hypertensie: geruststellend of onheilspellend? Dr. Joost H.W. Rutten Internist-vasculair geneeskundige
Inspanningsgerelateerde hypertensie: geruststellend of onheilspellend? Dr. Joost H.W. Rutten Internist-vasculair geneeskundige Overzicht Casussen inspanningsgerelateerde hypertensie Achtergrond Hoe en
Nadere informatieSamenvatting g ttin a v n e m a S
Samenvatting Samenvatting Sam envatting Samenvatting Veroudering is een onvermijdelijk biologisch proces dat na de geboorte begint en onomkeerbaar doorgaat tot aan de dood. In tegensteling tot wat algemeen
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/21650 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Shanks, Miriam Title: Evolving imaging techniques for the assessment of cardiac
Nadere informatieChapter 12. Samenvatting
Chapter 12 Samenvatting 223 Dit proefschrift beschrijft een aantal studies over myotone dystrofie type 1 (DM1). In dit hoofdstuk wordt een overzicht gegeven van de belangrijkste bevindingen en conclusies
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Het aantal mensen met een gestoorde nierfunctie is de afgelopen decennia sterk toegenomen. Dit betekent dat er steeds meer mensen moeten dialyseren of een niertransplantatie moeten
Nadere informatieHoofdstuk 2: Preprocedurele serum waarden van acute-fase reagentia en de prognose na percutane coronaire interventie
Samenvatting 111 CHAPTER 10 Ondanks verbeteringen in de techniek van percutane coronaire interventie (PCI), blijft restenose een belangrijk probleem. De reactie van de vaatwand op beschadiging speelt een
Nadere informatiehoofdstuk 3 Hoofdstuk 4 Hoofdstuk 5
SAMENVATTING 117 Pas kortgeleden is aangetoond dat ADHD niet uitdooft, maar ook bij ouderen voorkomt en nadelige gevolgen kan hebben voor de patiënt en zijn omgeving. Er is echter weinig bekend over de
Nadere informatieSamenvatting SAMENVATTING
Samenvatting 213 214 Samenvatting SAMENVATTING Cardiovasculaire ziekten vormen een belangrijk gezondheidsprobleem in onze maatschappij. In 2008 stierven wereldwijd ongeveer 17.3 miljoen personen aan cardiovasculaireziekten,zoalsmyocardinfarct,cerebrovasculaireaccidentenenplotse
Nadere informatieAddendum. Nederlandse Samenvatting
Addendum A Nederlandse Samenvatting 164 Addendum Cardiovasculaire ziekten na hypertensieve aandoeningen in de zwangerschap Hypertensieve aandoeningen zijn een veelvoorkomende complicatie tijdens de zwangerschap.
Nadere informatieCHAPTER 9. Samenvatting
CHAPTER 9 Samenvatting Chapter 9 Advanced glycation endproducts (AGEs) ontstaan via chemische reacties waarbij er versuikering en oxidatie optreedt van o.a. eiwitten en vetten, waarbij vaak een onomkeerbare
Nadere informatieSamenvatting. Het Terneuzen Geboortecohort. Detectie en Preventie van Overgewicht en Cardiometabool Risico vanaf de Geboorte
Het Terneuzen Geboortecohort Detectie en Preventie van Overgewicht en Cardiometabool Risico vanaf de Geboorte In Hoofdstuk 1 worden de achtergrond, relevantie, gebruikte definities en concepten, en de
Nadere informatieCHAPTER 9. Samenvatting
CHAPTER 9 113 Samenvatting In de introductie (chapter1) wordt een overzicht gegeven van relevante voorspellende markers voor preëclampsie (pe) en intra-uteriene groeirestrictie (iugr). De focus van chapter2
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting 100 In dit proefschrift worden diverse klinische en angiografische aspecten belicht die invloed hebben op de prognose en het klinische beloop van patienten, die zich presenteren
Nadere informatieNederlandse samenvatting voor medisch niet-ingewijden
Nederlandse samenvatting voor medisch niet-ingewijden Chapter 8 Vitamine D, ter preventie van type 2 diabetes Dit proefschrift bevat de resultaten van enkele wetenschappelijke studies over vitamine D in
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/38631 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Calkoen, Emmeline E. Title: Atrioventricular septal defect : advanced imaging
Nadere informatieSamenvatting en conclusies
en conclusies Samenvatting De behandeling van het myocard infarct (MI) is tegenwoordig gericht op verkorting van ischemie-tijd door herstel van de coronair flow ( open arterie theorie ). Hoewel vroegtijdige
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING
NEDERLANDSE SAMENVATTING 188 Type 1 Diabetes and the Brain Het is bekend dat diabetes mellitus type 1 als gevolg van hyperglykemie (hoge bloedsuikers) kan leiden tot microangiopathie (schade aan de kleine
Nadere informatieChapter 10 Samenvatting
Chapter 10 Samenvatting Chapter 10 De laatste jaren is de mortaliteit bij patiënten met psychotische aandoeningen gestegen terwijl deze in de algemene populatie per leeftijdscategorie is gedaald. Een belangrijke
Nadere informatieSAMENVATTING. Chapter 10
SAMENVATTING Dit proefschrift richt zich op niet-invasieve embryo beoordeling in IVF. Hoofdstuk 1 beschrijft de achtergrond, het doel en de inhoud van dit proefschrift. In dit hoofdstuk wordt de huidige
Nadere informatieVrouwen die zwanger zijn van een meerling hebben een verhoogde kans op vroeggeboorte
Samenvatting Vrouwen die zwanger zijn van een meerling hebben een verhoogde kans op vroeggeboorte in vergelijking met vrouwen die zwanger zijn van een eenling. Ongeveer 5-9% van de eenlingen wordt te vroeg
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting In het promotieonderzoek dat wordt beschreven in dit proefschrift staat schade aan de bloedvaten bij dementie centraal. Voordat ik een samenvatting van de resultaten geef zal ik
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/22985 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Klitsie, Liselotte Maria Title: Tissue Doppler and speckle tracking strain echocardiography
Nadere informatie212
212 Type 2 diabetes is een chronische aandoening, gekarakteriseerd door verhoogde glucosewaarden (hyperglycemie), die wereldwijd steeds vaker voorkomt (stijgende prevalentie) en geassocieerd is met vele
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting
Samenvatting Veneuze trombose is een aandoening waarbij er een stolsel ontstaat in een bloedvat. Dit betreft meestal de diepgelegen vaten in het been of bekken (diep veneuze trombose). Wanneer er een deel
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/19036 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Bommel, Rutger Jan van Title: Cardiac resynchronization therapy : determinants
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING (DUTCH SUMMARY)
NEDERLANDE AMENVATTING (DUTCH UMMARY) 189 Nederlandse amenvatting (Dutch ummary) trekking van proefschrift Patiënten met een chronische gewrichtsontsteking, waaronder reumatoïde artritis (RA), de ziekte
Nadere informatieSamenvatting Hoofdstuk 2
CHAPTER 10 Nederlandse Samenvatting Samenvatting De aandoening diabetes mellitus wordt gekenmerkt door een chronisch verhoogd glucosegehalte in het bloed, oftewel hyperglykemie. Karakteriserend voor patiënten
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 101 Chapter 7 SAMENVATTING Maligne tumoren van de larynx en hypopharynx ( keelkanker ) zijn de zesde meest voorkomende type kankers van het hele lichaam, en de meest voorkomende
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/66121 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Voskamp, P.W.M. Title: Prepare; before starting dialysis : outcomes in patients
Nadere informatieSamenvatting in het Nederlands. Samenvatting
Samenvatting Dit proefschrift bevat de resultaten van enkele wetenschappelijke studies over magnetische resonantie (MR) enteroclyse en video capsule endoscopie (VCE). Deze twee minimaalinvasieve onderzoeksmethoden
Nadere informatieSamenvatting en Conclusies
Well, we don t have to worry about that for a while Chapter 8 Samenvatting en Conclusies 8.1 Samenvatting Het hoge aantal gevallen van cardiovasculaire aandoeningen wereldwijd onderstreept het belang van
Nadere informatieCHAPTER 10 NEDERLANDSE SAMENVATTING
CHAPTER 10 NEDERLANDSE SAMENVATTING Chapter 10 156 Dit proefschrift bestaat uit een aantal studies waarin de veranderingen in het vermogen van plasma om de uitstroom (efflux) van cholesterol uit cellen
Nadere informatieNederlandse Samenvatting. Chapter 5
Nederlandse Samenvatting Chapter 5 Chapter 5 Waarde van MRI scans voor voorspelling van invaliditeit in patiënten met Multipele Sclerose Multipele Sclerose (MS) is een relatief vaak voorkomende ziekte
Nadere informatieOndanks de geboekte vooruitgang op het gebied van
S A M E N V A T T I N G Ondanks de geboekte vooruitgang op het gebied van preventie en behandeling van het herseninfarct, blijft deze aandoening een veelvoorkomende oorzaak van mortaliteit en morbiditeit.
Nadere informatieChapter 10. Samenvatting
Chapter 10 Samenvatting Samenvatting SAMENVATTING Hart- en vaatziekten, zoals een hartinfarct of een herseninfarct vormen de belangrijkste doodsoorzaak van patiënten met diabetes mellitus type 2 (DM2).
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING
NEDERLANDSE SAMENVATTING Moleculaire analyse van sputum voor de diagnostiek van longkanker Motivering van dit proefschrift Longkanker kent de hoogste mortaliteit van alle kankers. Dit komt doordat de ziekte
Nadere informatieSamenvatting. Hoofdstuk 1. Hoofdstuk 2
Samenvatting 125 Samenvatting Hoofdstuk 1 Gedurende de laatste 20 jaar is binnen de IVF de aandacht voornamelijk uitgegaan naar de verbetering van zwangerschapsresultaten. Hierdoor is er te weinig aandacht
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/43967 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Graaf, Michiel A. de Title: Computed tomography coronary angiography : from quantification
Nadere informatieCARDIO MRI IN DE PRAKTIJK Dr. E Will. ems Medi di h sc B e l ee d ld i vorm ng
CARDIO MRI IN DE PRAKTIJK Dr. E. Willems Medische Beeldvorming Wat is een cardio MRI? Een basiskennis MRI fysica is onontbeerlijk! Gradiënt-echo sequentie Kwong R, Cardiovascular Magnetic Resonace Imaging
Nadere informatieCHAPTER 8. Samenvatting
CHAPTER 8 Samenvatting Samenvatting 8. Samenvatting Hoofdstuk 1 is een algemene introductie. Doel van dit proefschrift is om de kosten en effectiviteit van magnetische resonantie (MR) te evalueren indien
Nadere informatiehebben op de mate van eventuele autonome dysfunctie. Verder ondersteunen de resultaten uit dit proefschrift het groeiende bewijs voor het feit dat
Van alle aangeboren afwijkingen komt een aangeboren hartafwijking het meest voor. Ongeveer 1 op 100 baby s wordt geboren met een hartafwijking. Dankzij de (chirurgische) technieken die tegenwoordig beschikbaar
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/35978 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Pasha, Sharif Mohammed Title: Venous and arterial thromboembolism : prevention
Nadere informatieAppendix 2. Nederlandse samenvatting. Jeroen Slikkerveer
Appendix 2 Nederlandse samenvatting Jeroen Slikkerveer Appendix 2 In de afgelopen tientallen jaren heeft de echo zich ontwikkeld tot een ruim beschikbaar en makkelijk toepasbaar diagnosticum voor de dagelijkse
Nadere informatieUniversity of Groningen. Quantitative CT myocardial perfusion Pelgrim, Gert
University of Groningen Quantitative CT myocardial perfusion Pelgrim, Gert IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Dit proefschrift richt zich op statinetherapie in type 2 diabetespatiënten; hiervan zijn verschillende aspecten onderzocht. In Deel I worden de effecten van statines op LDLcholesterol en cardiovasculaire
Nadere informatieChapter 15. Samenvatting
Chapter 15 Samenvatting Chapter 15 316 Samenvatting Deel I In Nederland worden ieder jaar ongeveer 14.000 kinderen te vroeg (prematuur) geboren, dat wil zeggen bij een zwangerschapsduur van minder dan
Nadere informatieSamenvatting R1 R2 R3 R4 R5 R6 R7 R8 R9
SAMENVATTING 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 134 Type 2 diabetes is een veel voorkomende ziekte die een grote impact heeft op zowel degene waarbij
Nadere informatieSamenvatting in het Nederlands
Samenvatting in het Nederlands Samenvatting in het Nederlands 137 Sinds de jaren zeventig daalt de sterfte aan een beroerte, terwijl de incidentie ongeveer gelijk is gebleven. Uit een scenario-analyse
Nadere informatieSamenvatting Dankwoord About the author
Samenvatting Dankwoord About the author Samenvatting 177 Samenvatting Overgewicht en obesitas worden gedefinieerd op basis van de body mass index (BMI) (hoofdstuk 1). Deze index wordt berekend door het
Nadere informatieUitgevoerd onderzoek in de huisartsenpraktijk
Uitgevoerd onderzoek in de huisartsenpraktijk ELLEN BANIERINK ANIOS INTERNE GENEESKUNDE 06-12-2016 Inhoud Aanleiding Vorming onderzoeksvoorstel Het onderzoek Praktisch gezien Planning Verloop Problemen
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/33063 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Tan, Melanie Title: Clinical aspects of recurrent venous thromboembolism Issue
Nadere informatieAchtergrond. capitatum lunatum. trapezoideum. duim scafoïd. pink. trapezium
Chapter 11 Samenvatting Achtergrond Het scafoïd (scaphoideum) is een van de 8 handwortelbeenderen en vormt de belangrijkste schakel tussen de hand en pols (Figuur 11.1). Scafoïdfracturen komen veel voor
Nadere informatieSamenvatting 9 122 Chapter 9 Diabetes mellitus is geassocieerd met langzaam progressieve veranderingen in het brein, een complicatie die diabetische encefalopathie genoemd wordt. Eerdere studies laten
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
9 Nederlandse Samenvatting F.S. de Man 1,2, N. Westerhof 1,2, A. Vonk-Noordegraaf 1 Departments of 1 Pulmonology and 2 Physiology, VU University Medical Center / Institute for Cardiovascular Research,
Nadere informatie