In onderstaande tabel is een toelichting gegeven op de gebruikte kwalificaties.

Transcriptie

1 Technische vragen naar aanleiding van de presentatie van de nota Kansen pakken en meters maken in het randprogramma van de vergadering van de stedelijke commissie van 2 september Vraag 1 Antwoord:` In de nota Kansen pakken en meters maken zijn de resultaten van het duurzaamheidsbeleid onder meer in beeld gebracht door in te gaan op de mate waarin de subdoelen uit de nota Nieuwe energie voor Enschede zijn gerealiseerd. In bijlage II van de nota Kansen pakken en meters maken is dit, daar waar cijfermateriaal beschikbaar was, kwantitatief uitgewerkt. Die cijfers zijn daarna geïnterpreteerd. Gevraagd wordt om een toelichting op de gegeven kwalificatie (Jasper Kerkwijk, D66). In onderstaande tabel is een toelichting gegeven op de gebruikte kwalificaties. Subdoelstelling Kwalificatie Toelichting 2 procent energiebesparing in de woningbouw. bijsturing mogelijk Gemiddelde besparing is de afgelopen jaren circa 1 procent geweest. Aanpak heeft bestaan uit zelf het goede voorbeeld geven en het scheppen van condities waaronder inwoners/instellingen overgaan tot het nemen van maatregelen. Kwalificatie bijsturing is mogelijk houdt verband met opvatting dat een intensivering van de aanpak mogelijk is. Bij een intensivering van de aanpak kan gedacht worden aan de volgende maatregelen: a. De inzet van de advies- en verkooporganisatie (MIO DWWE). b. Beschikbaar stellen van financiële faciliteiten (in aanvulling op de Overijsselse aanpak). c. Meer (op doelgroepen toegesneden) communicatie. 2,5 procent energiebesparing in de utiliteitsbouw. bijsturing mogelijk Het energiegebruik in de utiliteitsbouw (beschikbaar zijn gegevens van commerciële en publieke dienstverlening) is in de periode toegenomen. Bij de uitvoering van het duurzaamheidsbeleid is er, vanuit de voorbeeldrol die de gemeente vervult, volop aandacht voor de verduurzaming van het eigen vastgoed. Verduurzaming van utiliteitsgebouwen voor commerciële dienstverlening is afgelopen jaren primair gestimuleerd door het (op beperkte schaal) subsidiëren van energiescans. Meer en ook andere maatregelen zijn in dit 1 gegevens over 2012 inmiddels ook binnen

2 3 procent energiebesparing per jaar bij gemeentelijke gebouwen en voorzieningen. 10 procent lagere energieprestatiecoëfficiënt bij nieuwe woningen. Realisatie van utiliteitsgebouwen met een 25 procent lagere energieprestatiecoëfficiënt. 20 procent van de huishoudens vertoont energiezuinig gedrag. Conform verwachting Woningwet verbiedt bij overeenkomst aangescherpte normen op te leggen, waardoor resultaten achter blijven bij de ambitie. Woningwet verbiedt bij overeenkomst aangescherpte normen op te leggen, waardoor resultaten achter blijven bij de ambitie. Boven verwachting. spoor denkbaar: stimulering oprichting energiecoöperaties en energy service company; verstrekken communicatie/informatie. De afgelopen drie jaar is het vastgoedbedrijf in staat gebleken de CO 2 -uitstoot die verband houdt met het gebruik van het eigen vastgoed jaarlijks met 3 procent te verminderen. Voor de komende jaren ligt er een plan van aanpak. Er zijn initiatiefnemers, zoals woningcorporatie De Woonplaats, die bij de bouw van nieuwe woningen anticiperen op de aanscherping van de energieprestatiecoëfficiënt die de komende jaren zijn beslag zal krijgen. Gemeengoed is deze handelswijze nog niet. Intensivering van de aanpak kan bestaan uit het gericht verstrekken van informatie. Er zijn initiatiefnemers, zoals Schröder Vastgoed, die bij utiliteitsbouw anticiperen op de aanscherping van de energieprestatiecoëfficiënt die de komende jaren zijn beslag zal krijgen. Gemeengoed is deze handelswijze nog niet. Intensivering van de aanpak kan bestaan uit het gericht verstrekken van informatie. In het voorjaar van 2013 is er onder de deelnemers van het Enschede-panel een enquête over het onderwerp duurzaamheid afgenomen. Uit dit onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat 84 % van de respondenten zijn gloeilampen inmiddels heeft vervangen door spaarlampen, dat 67 % zijn verwarming een graadje lager zet en 65 % energiezuinige apparaten met energielabel A bezit. Voor de peiling zijn alle leden van het EnschedePanel uitgenodigd. Zij konden tussen 22 maart en 1 april 2013 deelnemen. In totaal hebben panelleden de vragenlijst volledig ingevuld. Het responspercentage bedraagt 31 procent. Dit komt overeen met de respons in eerdere peilingen. Om te corrigeren voor onder- en oververtegenwoordiging van bepaalde

3 groepen zijn de resultaten gewogen naar leeftijd, geslacht en woonwijk. Ruim 2 procent energiebesparing per jaar verkeer en vervoer. 2 procent energiebesparing per jaar in de industrie. bijsturing heeft onvoldoende effect Conform verwachting In hoofdstuk van de nota Kansen pakken en meters maken is beschreven dat er in de periode 1990 tot 2010 nog een forse groei van de uitstoot aan CO 2 heeft plaatsgevonden, vooral als gevolg van de autonome groei van het autobezit. In de periode wordt weer een daling voorzien. De gemeente kan daar door haar mobiliteitsbeleid slechts een beperkte bijdrage aan leveren, bijvoorbeeld door het stimuleren van het gebruik van de fiets. In de periode is het energiegebruik binnen de industrie met gemiddeld 2 procent afgenomen. Die afname te wijten is aan de economische recessie: ontwikkeling in Enschede ten aanzien van het energieverbruik door de industrie komt overeen met landelijke gegevens in die periode; in de periode is de werkgelegenheid in Enschede met 1367 arbeidsplaatsen afgenomen (Monitor Economische ontwikkeling 2012, I en O Research). 2 procent besparing per jaar bij bedrijven waar gemeente bevoegd gezag is. 1 procent energiebesparing per jaar in de agrarische sector. geen data bijsturing mogelijk Inmiddels zijn ook (alle) gegevens voor 2012 beschikbaar. In de periode is het energiegebruik in de agrarische sector met 5 procent afgenomen. Binnen de agrarische sector is het aantal bedrijven in Enschede in de periode met 10 % afgenomen. De afname van het energieverbruik houdt mogelijk verband met de afname van het aantal agrarische bedrijven in Enschede. Bijsturing is mogelijk door op doelgroep gerichte communicatie, energiescans en handhaving op grond van de Wet Milieubeheer.

4 20 procent realisatie van potentieel zonne-energie in de periode tot procent realisatie van potentieel gebruik omgevingswarmte. Realisatie van grootschalige windenergie. bijsturing mogelijk Geen Data bijsturing heeft onvoldoende effect Het technisch potentieel aan zonne-energie bestaat uit de hoeveelheid energie die beschikbaar kan komen door de plaatsing van PV-panelen op daken in Enschede, die daarvoor qua dakrichting geschikt zijn. Per 1 januari 2013 lagen er op 483 woningen PV-panelen. Hierdoor wordt circa 1 procent van het technisch potentieel (dakoppervlak woningen) benut. De plaatsing van PVpanelen op daken van (vooral) woningen zit in de lift, maar loopt nog achter. Bijsturing is mogelijk, onder meer door lancering van de zonne-atlas. De plaatsing van grote windturbines is nog niet geconcretiseerd. Bijsturing is mogelijk maar zal niet op korte termijn tot resultaten leiden. Optimaal gebruik reststromen. Conform verwachting Het gescheiden ophalen van reststromen is verbeterd door het huis aan huis ophalen van oud papier in containers. Ook het plastic zal huis aan huis worden verzameld. Vraag 2 Antwoord: Via de IPC-documenten wordt de gemeenteraad geïnformeerd over de voortgang bij het bereiken van de CO 2 -reductieopgave per programma. In de evaluatienota is de stand van zaken per programma niet weergegeven. Verzocht wordt om alsnog per programma te rapporteren over: - Welk deel doelstellingen is behaald? - Welk deel van de doelstelling is beleid voor geformuleerd maar nog niet in uitvoering? - Welk deel van de doelstelling is beleid voor geformuleerd en in uitvoering? - Welk deel van de doelstelling moet nog beleid voor geformuleerd worden? (Jasper Kerkwijk, D66) Het is inmiddels traditie dat de verschillende programma s in de programmabegroting beschrijven waaruit hun aandeel in de duurzaamheidsopgave en hun aanpak bestaat en welke projecten met het oog daarop het komende jaar ter hand worden genomen. Hierbij is de afgelopen jaren gebruik gemaakt van taartdiagrammen, waaruit per programma kon worden afgelezen: de omvang van de reductieopgave in kilotonnen CO 2 ; het aandeel van de opgave dat inmiddels gerealiseerd is; het deel van de opgave waarvoor projecten en maatregelen zijn ingepland;

5 het deel van de opgave waarvoor nog geen projecten en maatregelen zijn ingepland. Bij de voorbereiding van de behandeling van de programmabegroting 2013 zijn er over de taartdiagrammen kritische vragen gesteld door een aantal raadsleden en een enkele portefeuillehouder. Bij de voorbereiding van de vaststelling van de jaarrekening 2012 zijn er bovendien vanuit het college kritische geluiden geventileerd over de manier waarop over de voortgang op de duurzaamheidsdoelstellingen wordt gemonitord. Kort samengevat komt het er op neer dat de gebruikte methode niet wordt begrepen of gewantrouwd en dat bij de resultaten vraagtekens worden geplaatst. Op de manier van monitoring valt inderdaad, ook als er geen taartpunten worden samengevoegd, het nodige af te dingen. Belangrijkste kritiekpunt is dat de effectiviteit van het beleid niet gemeten wordt, maar wordt geschat. De manier waarop dat gebeurt (op basis van een expert judgement) is weinig transparant. Een en ander is aanleiding geweest om afscheid te nemen van de tot nu toe gangbare wijze van monitoring van de duurzaamheidsresultaten en gebruik te gaan maken van de klimaatmonitor van het Agentschap NL (zie ook hoofdstuk 4 van de nota Kansen pakken en meters maken). Op dit moment is de situatie zo dat de programma s nog steeds gezamenlijk verantwoordelijkheid dragen voor de gemeentebrede duurzaamheidsopgave, maar dat die opgave niet meer in kilotonnen CO 2 over de programma s is verdeeld. In de nieuwe situatie wordt er in het kader van de IPC-cyclus gerapporteerd op basis van de subdoelen, zoals die in de nota Nieuwe Energie voor Enschede zijn genoemd. In bijlage A is weergegeven hoe dit in de tekst van de programmabegroting 2 uitgewerkt kan worden. In bijlage worden er drie kolommen onderscheiden. In de eerste kolom zijn de doelstellingen genoemd, die ieder jaar gerealiseerd moeten worden om de voor het jaar 2020 geformuleerde CO 2 - reductiedoelstelling te behalen. In de tweede kolom is beschreven welke maatregelen met het oog daarop in 2014 zijn gepland. In de laatste kolom wordt een inschatting gegeven van het voorziene resultaat. Inderdaad, opnieuw een inschatting. Het verschil met het oude monitoringsinstrument bestaat hieruit dat achteraf, bij het jaarverslag, gerapporteerd kan worden wat er daadwerkelijk is gedaan en wat dit daadwerkelijk heeft opgeleverd. Voor die laatste stap geldt dat daarbij gebruik kan worden gemaakt van data die door het Rijk wordt verzameld. Vraag: In het randprogramma van de Stedelijke commissie werd op maandag 2 september een staatje getoond met de categorieën stad, industrie en omgeving, maar ook landbouw. Naar aanleiding daarvan de volgende vragen: 1. Hoe verhoudt zich de invloed van de nieuwe Natuurbeschermingswet tot de uitstoot van ammoniak in het buitengebied, met name van de veeteelt? Deze wet voorziet in aan- en verkoop van ammoniakuitstoot. 2. Wat is de invloed van de nieuwe Natura 2000 Wet die wordt uitgerold over Nederland? 2 De gebruikte tekst is ontleend aan de concept-programmabegroting voor 2014 (onderdeel programma Stedelijke Ontwikkeling).

6 3. Heeft de gemeente voldoende invloed en kennis van deze twee zaken en hoe wordt daarmee omgegaan? André Boersma (PvdA) Antwoord: Doel van de Natuurbeschermingswet 1998 is het geven van wettelijke bescherming aan terreinen en wateren met bijzondere natuur- en landschapswaarden. De wet onderscheidt drie typen te beschermen gebieden: I. Beschermde natuurmonumenten die op grond van nationale criteria bescherming verdienen. II. Natura 2000-gebieden, dit zijn de gebieden die op basis van de Europese Vogel- en Habitatrichtlijn zijn aangewezen. Het doel is de biodiversiteit in Europa te behouden en herstellen. Nederland draagt met 161 gebieden bij aan dit netwerk met een totale omvang van circa 1 miljoen hectare III. Voor het bereiken van de Natura 2000-doelen kent de Natuurbeschermingswet 1998 drie instrumenten: de aanwijzing van natuurgebieden op basis van aanwijzingsbesluiten, de uitwerking van de doelstelling in de beheersplannen, in een natuurgebied kan alleen een activiteit of plan worden gerealiseerd als daar een vergunning, voor is verleend. gebieden die op grond van andere internationale verplichtingen worden aangewezen, zoals Wetlands. In Enschede hebben we alleen te maken met Natura 2000 gebieden. Voor een aantal van die gebieden geldt dat deze gevoelig zijn voor stikstofdepositie. Die depositie daalt weliswaar al tientallen jaren maar is in veel gebieden nog steeds te groot om de stikstofgevoelige leefgebieden van planten en dieren weer een vitaal bestaan te bezorgen. Deze situatie legt beperkingen op aan (economische) ontwikkelingen in en nabij deze natuurgebieden. Om aan deze problematiek het hoofd te bieden is door de provincie het beleidskader Natura 2000 en stikstof voor veehouderijen' ontwikkeld. Dit beleidskader bevatte onder meer een salderingssysteem. Uitgangspunt hierbij is dat een toename van emissie of depositie boven het toegestane niveau kan worden gecompenseerd door een daling van emissie of depositie die elders is gerealiseerd. Op 22 mei van 2013 heeft de Raad van State uitspraak gedaan in een aantal zaken waarin beroep was ingesteld tegen Nb-wet vergunningen die aan agrarische bedrijven zijn verleend op basis van dit beleidskader. De Raad van State heeft daarbij geoordeeld dat het beleidskader in het kader van vergunningverlening onvoldoende zekerheid geven dat de natuurlijke kenmerken van een gebied niet worden aangetast. Om die reden kan het beleidskader niet langer de basis vormen voor het verlenen van Nb-wet vergunningen Op nationaal niveau is in 2009 de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) opgestart om de vastgelopen vergunningverlening in het kader van de Natuurbeschermingswet 1998 weer vlot te trekken. Middels de PAS wordt: ingezet op bevordering van behoud en herstel van de bedreigde habitattypes door de huidige daling van de stikstofdepositie een extra impuls te geven en door aparte herstelmaatregelen per habitattype;

7 binnen de grenzen van de dalende stikstofdepositie verantwoorde ruimte zoeken om met behoud van de instandhoudingdoelen toch vergunningen te kunnen geven voor nieuwe economische activiteiten. Het PAS treedt naar verwachting op 1 januari 2014 in werking. Bij het verlenen van vergunningen zijn in de meeste gevallen gedeputeerde staten het bevoegde gezag. Een toestemming op grond van de Natuurbeschermingswet 1998 kan echter aanhaken bij een door een gemeente te verlenen omgevingsvergunning (als bedoeld in de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht). Hiervan is sprake indien er een bedrijvigheid plaatsvindt, waarbij: een of meerdere activiteiten worden uitgevoerd waarvoor een omgevingsvergunning is vereist, waarvoor tevens een toestemming natuur nodig is, terwijl die toestemming natuur niet eerder los is aangevraagd. Ook bij het vaststellen van bestemmingsplannen, die de kwaliteit van de natuurlijke habitats en de habitats van soorten in dat gebied kan verslechteren, moet rekening worden gehouden met de gevolgen die het plan kan hebben voor het gebied. De gemeente heeft voldoende kennis om uitvoering te geven aan het bepaalde in de Natuurbeschermingswet 1998.

8 Bijlage A Uitwerking inzet per programma (Conceptprogrammabegroting 2014, tekst van programma Stedelijke Ontwikkeling) Vereiste inzet om CO2- reductiedoel-stelling te halen Energiebesparing in de woningvoorraad: 2% energiebesparing per jaar: ± woningen, minimaal 2 labelsprongen Duurzame energieopwekking: 2% van het potentieel zonne-energie per jaar: PV installaties. Benutting potentieel windenergie: maximaal aantal windturbines Voorziene maatregelen / activiteiten in 2014 Gemeenschappelijke opgave met LO en WZW Medewerking aan Advies- en verkooporganisatie MIO Uitbouwen energieloket Deelname in Nationaal Energiebesparingsfon ds. Intensivering samenwerking met provincie. Gemeenschappelijke opgave met WZW, LO en E&W Campagne toepassing Zonnekaart en samenwerking bedrijfsleven. Detailonderzoek gevolgen windturbines luchthaven Twente. Te verwachten resultaat 1% energiebesparing: verbeterde woningen, d.w.z. 25% van de doelstelling NEvE. T.o.v een verdubbeling van het gebruik van financiële faciliteiten voor energie-besparing, waaronder Overijsselse Duurzaamheidslening 500 zonnepaneelinstallatie s (PV) op woningen en m2 zonnepaneelinstallatie s op overige gebouwen (50% van de doelstelling NEvE) Definitieve duidelijkheid planologische inpassing windturbines en verkenning eventuele alternatieven (0% van de doelstelling) Duurzame gebiedsontwikkeling: Toepassen innovatieve duurzame gebiedsontwikkeling Bij tenminste één ontwikkelingsproject een review voor toepassing

9 Terugdringing CO2 toename bij gebiedsontwikkeling Duurzame Mobiliteit: 2% besparing energie verkeer en vervoer door toename fietsverplaatsingen van 34% naar 38%.en 2% afname autogebruik (fietsvisie pag. 11) Uitvoeren fietsvisie, mobiliteits-management en bevorderen modal split. duurzame principes en Energetische Stedenbouw (LES) In 2014 een afname van circa 1% autogebruik: 4 mln. autokilometers met gemiddeld circa 180 gr.co2/km uitstoot, ofwel 50% van de doelstelling NEvE