Jaarstukken Provinciale Staten d.d. 1 juni 2016

Transcriptie

1 Jaarstukken 2015 Provinciale Staten d.d. 1 juni 2016

2

3 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 3 Leeswijzer... 5 Bestuurlijke inleiding... 7 Financieel Beeld Programma's Programma 1 Groen en Water Doel 1.1 Zuid-Holland veilig tegen overstromingen Doel 1.2 Voldoende schoon en zoet water Doel 1.3 Toename recreatie in het groen binnen de provincie Doel 1.4 Behoud van biodiversiteit Doel 1.5 Ontwikkeling en behoud van waardevolle en aantrekkelijke agrarische landschappen Programma 2 Mobiliteit en Milieu Doel 2.1 Zorg voor de kwaliteit van provinciale infrastructuur Doel 2.2 Een betere bereikbaarheid en verkeersveiligheid Doel 2.3 Een adequaat regionaal openbaar vervoersaanbod Doel 2.4 Een beter leefmilieu met minder hinder Programma 3 Ruimte, Wonen en Economie Doel 3.1 Een deskundig geordende ruimte met kwaliteit Doel 3.2 Vraag naar en aanbod van woningen in balans Doel 3.3 Een schonere bodem en optimaal bodemgebruik in Zuid-Holland Doel 3.4 Een sterke regionale economie Doel 3.5 Een duurzame energievoorziening in Zuid-Holland Programma 4 Bestuur en Samenleving Doel 4.1 Krachtige en slanke provincie Doel 4.2 Slagvaardig en robuust lokaal en regionaal bestuur Doel 4.3 Kwalitatief goede en tijdige jeugdzorg Doel 4.4 Bevorderen van participatie van (kwetsbare) burgers Doel 4.5 Een beschermd, bekend en beleefbaar cultureel erfgoed Doel 4.6 Mediavoorzieningen met een goed bereik Programma 5 Integrale Ruimtelijke Projecten Doel 5.1 Aantrekkelijke en bereikbare kust Doel 5.2 Integrale en duurzame ontwikkeling van de Zuidplaspolder: bedrijventerreinen, woningbouw en glastuinbouw met daaraan voorafgaand aanleg van infrastructuur en groen Doel 5.3 Integrale ontwikkeling van de Oude Rijnzone: herstructurering van bedrijventerreinen met daaraan voorafgaand aanleg van infrastructuur Doel 5.4 Integrale ontwikkeling Zuidvleugel Zuid: gericht op de economische vitaliteit en verbeterde leefomgeving Doel 5.5 Integrale (ruimtelijke) ontwikkeling op Goeree-Overflakkee Doel 5.6 Integrale projecten algemeen Programma 6 Middelen Doel 6.1 Financieel gezonde huishouding Doel 6.2 Een belastingdruk voor de burger die past bij het provinciale voorzieningenniveau

4 Paragrafen Paragraaf Lokale heffingen Paragraaf Weerstandsvermogen en Risicobeheersing Paragraaf Onderhoud kapitaalgoederen Paragraaf Financiering Paragraaf Bedrijfsvoering Paragraaf Duurzaamheid Paragraaf Verbonden Partijen Paragraaf Grondbeleid Paragraaf Subsidies Paragraaf EU-subsidies Jaarrekening Overzicht van baten en lasten in de jaarrekening Balans Vaste activa Vlottende Activa Vaste Passiva Voorzieningen Vlottende Passiva Niet uit de balans blijkende verplichtingen (NUBBV) Stille reserves Rechtmatigheid Bijlagen Bijlage 1 Staat van activa-specificatie geactiveerde kapitaaluitgaven Bijlage 2 Verantwoordingsinformatie over specifieke uitkeringen (SISA) Bijlage 3 Overzicht reserves naar de stand van Jaarrekening Bijlage 4 Controleverklaring Bijlage 5 Kerngegevens provincie Zuid-Holland Bijlage 6 Afkortingenlijst Bijlage 7 Amendementen en moties

5 Leeswijzer Voor u liggen de Jaarstukken Met de jaarstukken leggen Gedeputeerde Staten integraal verantwoording af over zowel het beleid (doelen en prestaties) als de financiën (rekeningresultaat en balans). De jaarstukken zijn ingericht conform het Besluit Begroting en Verantwoording gemeenten en provincies (BBV). Dit betekent onder meer dat de opzet van de Begroting 2015 leidend is voor de Jaarstukken De jaarstukken bestaan uit het Jaarverslag 2015 en de Jaarrekening Het Jaarverslag 2015 bestaat uit: De bestuurlijke inleiding met de belangrijkste bestuurlijke ontwikkelingen en resultaten van Het financieel beeld met de financiële resultaten van 2015 en in het bijzonder de analyse van het rekeningresultaat. De programmaverantwoording, met daarin: de inleiding per programma, met daarin een toelichting op de onderwerpen die deel uitmaken van het programma; de verantwoording over de realisatie van de doelen (Wat hebben we bereikt?) op basis van effectindicatoren; de toelichting op de realisatie van de taken (Wat hebben we gedaan?) op basis van prestatieindicatoren; de verantwoording over de besteding van budgetten (Wat heeft het gekost?) op basis van afwijkingen van meer dan 0,3 mln*;. De verantwoording in de in het BBV voorgeschreven paragrafen en de aanvullende paragrafen Duurzaamheid en Subsidies. De jaarrekening bestaat uit: De programmarekening met een toelichting per programma op de begrotingswijzigingen (voorjaarsnota en najaarsnota) en de afwijking ten opzichte van de begroting na wijziging. De balans en de toelichting op de balans. De SISA-bijlage met de verantwoordingsinformatie over specifieke uitkeringen. In de jaarrekening zijn veel optellingen opgenomen. Voor deze tabellen geldt dat als gevolg van afronding de som der delen kan afwijken van het totaal. De controle van de accountant op getrouwheid en rechtmatigheid richt zich op de jaarrekening. Door de samenvoeging van alle onderdelen, waarvan de meeste zijn voorgeschreven in het BBV, vormen de jaarstukken een omvangrijk boekwerk. De jaarstukken worden ook digitaal beschikbaar gesteld via de website De door Gedeputeerde Staten vastgestelde Productenrealisatie 2015 is ter kennisneming beschikbaar gesteld aan de Statengriffie. * De grondslag voor de hoogte van de minimale afwijking is gebaseerd op de prestatie-indicator behoedzaam ramen waarbij de maximale afwijking tussen budget en realisatie 5% mag zijn. De gekozen grens van 0,3 mln is 5% van het doel met het kleinste budget 5

6

7 Bestuurlijke inleiding Slimmer, schoner, sterker Met de jaarrekening over 2015 legt het bestuur van de provincie Zuid-Holland verantwoording af over het begrotingsjaar waarin het huidige college van Gedeputeerde Staten aantrad. Dit college is sinds mei 2015 voortvarend aan de slag gegaan met de opgaven en kansen uit het hoofdlijnenakkoord : in een open houding samen met andere partners werken aan een slimmer, schoner en sterker Zuid-Holland op het schaalniveau dat het meest effectief is en op basis van geboden energie, investeringskracht en draagvlak. De jaarrekening over 2015 gaat ook over een deel van de vorige collegeperiode. Een college dat als motto had: Zuid-Holland verbindt en geeft ruimte. Er is een aantal succesvolle opgaven via een open en transparante bestuursstijl en in nauwe samenwerking met de omgeving gerealiseerd. De Visie ruimte en mobiliteit is daarvan een mooi voorbeeld. Andere aansprekende voorbeelden van intensieve samenwerking met maatschappelijke partners zijn de Economische Programmaraad Zuidvleugel en de realisatie van de regionale ontwikkelingsmaatschappij InnovationQuarter. Opgaven worden meer en meer in en via netwerken gerealiseerd. De provincie heeft sterk ingezet op deze manier van werken. Zo heeft Heineken samen met de provincie en het kennisinstituut Alterra het project Groene Cirkels opgezet. Een volgend voorbeeld biedt Buytenhout, een keten van parken gelegen in Zoetermeer, Pijnacker-Nootdorp en Delft. Hier is met bestaande en nieuwe partijen een innovatieve manier van groenbeheer ontwikkeld. Ook hebben Gedeputeerde Staten in de vorige collegeperiode veel tijd gestoken in het inzichtelijk maken van de kosten van nieuwbouw, beheer en onderhoud van infrastructuur. In eigen huis veranderde er ook het nodige. De doelstellingen om structureel 20 miljoen te bezuinigen zijn in 2015 gehaald: 10 miljoen op personeel en organisatie en 10 miljoen op externe inhuur. Dankzij het programma Focus met Ambitie is het gelukt om de organisatie verder te laten meegroeien met de omgeving. Gedeputeerde Staten zetten de succesvolle beleidslijnen die het vorige college heeft ingezet door. Voorbeelden zijn de regietafels groen, de economische samenwerking in de Zuidelijke Randstad, het erfgoedbeleid en het beleid gericht op een schone en veilige samenleving. Met het hoofdlijnenakkoord zetten Gedeputeerde Staten in op een slimmer, schoner en sterker Zuid- Holland. De maatschappelijke opgaven staan daarin centraal en Gedeputeerde Staten kijken naar de toegevoegde waarde die zij, vanuit de kerntaken, kunnen leveren. Bij het uitwerken van de opgaven wil de provincie een proeftuin zijn waar oplossingen worden bedacht en ontwikkeld en vernieuwing wordt gestimuleerd, zoals bij de weg van de energietransitie N211/N470. Verder wil zij een brug slaan tussen overheden en samenleving, tussen stad en land en tussen kennisinstellingen en bedrijfsleven. Deze verbindende rol komt bijvoorbeeld tot uiting bij het opstellen van de energieagenda, de aanpak van de implementatie van de Omgevingswet en het opstellen van een veenbodemdalingsprogramma. De maatschappelijke dynamiek creëert nieuwe opgaven zoals de vluchtelingencrisis die in 2015 een grote omvang heeft gekregen. De uitdaging is om vanuit toegevoegde waarde bij te dragen aan het oplossen van dit actuele vraagstuk. De provincie helpt gemeenten bij het huisvesten van statushouders. Deze inleiding geeft een overzicht van de belangrijkste resultaten en acties waarop de inzet van Gedeputeerde Staten zich in 2015 heeft gericht. Voor een aantrekkelijk en concurrerend Zuid-Holland Om het huidige welvaartsniveau en leefmilieu te behouden vragen Gedeputeerde Staten gemeenten, waterschappen, bedrijven, inwoners en kennisinstellingen om de energietransitie samen met de provincie te versnellen. Zij hebben daartoe eind 2015 een aanpak voor een energieagenda opgesteld. Verder zijn Gedeputeerde Staten gestart met een verkenning naar een revolverend energiefonds van 100 miljoen voor leningen die in principe worden terugbetaald. 7

8 Daarnaast heeft de provincie om slimmer, schoner en sterker te kunnen worden innovaties nodig. Samen met rijk, provincies en het midden- en kleinbedrijf (MKB) hebben Gedeputeerde Staten in 2015 uitvoering gegeven aan de Samenwerkingsagenda Gezamenlijke MKB innovatieondersteuning. Daarnaast is in 2015 gestart met een regionale investeringsstrategie samen met de Metropoolregio Rotterdam Den Haag en het Economisch Platform Zuidvleugel. Deze partners brengen de voorgenomen investeringen in de regio in kaart. Dit moet leiden tot pakketten aan investeringen voor de versterking van de economische structuur. Om het tuinbouwcluster te versterken geeft de provincie leiding aan het samenwerkingsverband Greenport Westland Oostland (GPWO) om samen met andere overheden, bedrijfsleven en kennisinstellingen een gezamenlijke uitvoeringsagenda uit te werken. De kiem voor deze samenwerking is in 2015 gelegd. Om klaar te zijn voor de inwerkingtreding van de Omgevingswet in 2018 is medio 2015 gestart met een programmatische aanpak van het voorbereidingstraject voor de implementatie van de wet. De Omgevingswet vraagt om een andere denk- en werkwijze. Integraal werken, vroegtijdig met betrokkenen aan tafel en werken vanuit vertrouwen. Gedeputeerde Staten hebben in 2015 onderzocht wat nodig is om met de bestaande beleidsproducten te voldoen aan de Omgevingswet. Het succesvolle cultureel erfgoedbeleid is in 2015 voortgezet en wordt met 1,5 miljoen per jaar versterkt. Zo hebben Gedeputeerde Staten in 2015 de erfgoedlijnen kunnen uitbreiden met de Delflandse Vaarten en is gestart met het maken van een kwaliteitsslag. De samenwerking met rijk en gemeenten op gebied van archeologie is aanmerkelijk geïntensiveerd en dat is nodig om de kwaliteit van het onderzoek en vooral ook het publieksbereik te verbeteren. Gedeputeerde Staten hebben de Provinciale Onderzoeksagenda, die daarbij leidend is, eind 2015 geactualiseerd. Voor een groen, waterrijk en schoon Zuid-Holland Om ervoor te zorgen dat Zuid-Holland een groene provincie blijft, bevorderen Gedeputeerde Staten de diversiteit aan planten en dieren en groen. Met de voorbereiding van de uitvoering van drie projecten in de Krimpenerwaard in 2015 komen er in hectare nieuwe natuur bij het natuurnetwerk in Zuid-Holland. Met de regio Krimpenerwaard hebben Gedeputeerde Staten in 2015 een uitvoeringsovereenkomst opgesteld die in 2016 ondertekend wordt. Voor de meeste Natura 2000 gebieden hebben Gedeputeerde Staten in 2015 een Natura 2000 beheerplan vastgesteld. Ook is het PAS-programma in 2015 vastgesteld. Dit borgt dat de Natura 2000 doelen gehaald worden en dat de vergunningverlening voor de Natuurbeschermingswet met minder administratieve lasten verloopt. Vanwege het belang van het Groene Hart in de Provincie Zuid-Holland heeft men in de Stuurgroep Groene Hart de ambitie om te komen tot een gebiedsvisie. Gedeputeerde Staten hebben in 2015 bepaald om met een veenbodemdalingsprogramma de maatschappelijke opgave bodemdaling onder de aandacht en in beweging te brengen. Zij leggen hierbij de focus op actuele aandachts- of knikpuntgebieden. Het omgaan met bodemdaling gaat over het toekomstgericht bewonen, bewerken, gebruiken van de gebieden met nu slappe veenbodems. Aansluiting bij (kennis)netwerken en bij de beleving van bewoners en ondernemers is een belangrijk uitgangspunt in de aanpak. De veenbodemdalingseffecten vergen een integrale (gebieds)aanpak. Om in te spelen op de gevolgen van klimaatverandering voor waterveiligheid en wateroverlast heeft de provincie in miljoen Europese cofinanciering aangevraagd bij het North sea region programma voor een project rond meerlaagse veiligheid en waterrobuuste inrichting van overstromingsgevoelige gebieden. Aan het project zullen zeventien partners uit vijf landen meedoen. De provincie is leadpartner. Daarnaast zetten Gedeputeerde Staten in op een schone binnenvaart. Vanaf 1 januari 2015 geldt een verbod op het varend ontgassen van benzeen, per 1 januari 2016 geldt het verbod ook voor benzeenhoudende producten. Eind september 2015 is een aanvraag ingediend bij het Europees subsidiefonds LIFE voor de uitvoering van het Europees project Clean Inland Shipping. De provincie is leadpartner van dit project en zet zich samen met andere partijen in om de luchtkwaliteit in stedelijke gebieden te verbeteren door het sneller terugbrengen van de uitstoot door de binnenvaart. 8

9 Voor een bereikbaar en verbonden Zuid-Holland Een optimaal functionerende infrastructuur met uitstekend bereikbare knooppunten vormt de slagader van onze economie. Een mijlpaal is de openstelling van de A4 Delft-Schiedam eind 2015, een belangrijke schakel in de ambitie van Zuid-Holland om de best bereikbare provincie te worden. Voor de realisatie van de RijnlandRoute zijn in goede samenwerking met Rijkswaterstaat in 2015 belangrijke stappen gezet. Een daarvan is de start van de openbare aanbesteding in december Voortbordurend op de vorige periode geven Gedeputeerde Staten met het in 2015 vastgestelde Programma Zuid- Hollandse Infrastructuur een samenhangend beeld van projecten voor verbetering van bereikbaarheid, verkeersveiligheid en leefomgevingskwaliteit en van de daaruit voortvloeiende uitgaven voor de komende 30 jaar. Uitgangspunt is: eerst kijken naar beter benutten van de bestaande infrastructuur en pas daarna zoeken naar het verbeteren of vernieuwen van de infrastructuur. Dit is nodig omdat de structurele lasten voor beheer en aanleg van de Zuid-Hollandse infrastructuur oplopen en het beschikbare budget beperkt is. Gedeputeerde Staten hebben zich ook in 2015 ingezet voor een samenhangend, toegankelijk en veilig OVsysteem. In 2015 is de openbaar vervoerconcessie in de Hoeksche Waard / Goeree-Overflakkee succesvol aanbesteed. Uitgangspunt is meer aansluiting op de maatschappelijke vraag. Daarnaast hebben zij op diverse manieren gezocht naar verbeteringen in het systeem. De verdere uitrol van R-net, de pilot Waterbus en de pilot kleinschalig openbaar vervoer op Goeree-Overflakkee zijn hier voorbeelden van. Verder is op het gebied van verkeer en vervoer nauw samengewerkt met de Metropoolregio Rotterdam Den Haag. Versterken van het goederenvervoer over water maakt de provincie Zuid-Holland schoner, economisch sterker en logistiek slimmer. Dit doen Gedeputeerde Staten samen met partners, want vervoer over water moet een integraal onderdeel van de logistieke keten zijn. De provincie investeert in verbetering van vaarwegen bijvoorbeeld door ze diep genoeg te maken voor vrachtschepen en te zorgen voor genoeg ligplaatsen. Voor een goed bestuur, gezonde financiën en toekomstbestendige organisatie De bestuurlijke inrichting van de provincie dient voldoende krachtig en ondersteunend te zijn aan het oplossen van maatschappelijke opgaven. Met dit uitgangspunt hebben Gedeputeerde Staten eind 2015 de notitie Slimmer en Sterker Bestuur in Zuid-Holland opgesteld. Er is in 2015 gestart met trajecten die in de Hoeksche Waard en Alblasserwaard-Vijfheerenlanden leiden tot Arhi-procedures in De gemeenten in Zuid-Holland werken samen in regio s. De provincie heeft met de Metropoolregio Rotterdam Den Haag (MRDH) afgesproken om de samenwerking verder te intensiveren. Zo zijn er acht samenwerkingsprojecten benoemd die versneld worden uitgevoerd. Daarbij zetten provincie en MRDH onder meer in op een volledige viersporige verbinding tussen Rotterdam en Den Haag. Ook wordt gewerkt aan een kaart waarmee toeristen door de provincie kunnen reizen. Gedeputeerde Staten hebben in 2015 commitment uitgesproken om de World Expo in 2025 naar Rotterdam te halen. Dit evenement zorgt voor een verdere versterking en binding in deze regio en de bredere regio van de Zuidelijke Randstad. Provincie en MRDH werken daarnaast voortvarend aan de invulling om de vervoersautoriteit nader vorm geven. De provincie wil transparant zijn in haar handelen. Bij het transparant maken van de provincie moet openheid de norm worden. Met de lancering van waarstaatjeprovincie.nl is in 2015 een eerste stap gezet in het transparant maken van beleidsindicatoren gebaseerd op de kerntaken van de provincies. De open bestuursstijl van Gedeputeerde Staten stelt eisen aan de mate van flexibiliteit en snelheid van de organisatie. De complexiteit van en samenhang tussen opgaven vragen om een integrale aanpak met een horizontale netwerkorganisatie. Met de koers Opgavegericht werken vanuit toegevoegde waarde heeft de provinciale organisatie hieraan in 2015 eerste richting en betekenis gegeven. Het jaar 2015 is afgesloten met een voordelig resultaat van 37,8 mln. Dit is nagenoeg geheel het gevolg van exogene factoren, zoals vertragingen in de uitvoering, bijdragen van het Rijk die na de Najaarsnota bekend zijn geworden en minder subsidieaanvragen. Het financieel beeld geeft een toelichting op de totstandkoming van het resultaat en de bestemming hiervan. 9

10 Het bovenstaande geeft aan dat de provincie in 2015 samen met partners binnen en buiten Zuid-Holland en met een uitgestoken hand naar medeoverheden en de samenleving de eerste stappen heeft gezet voor een slimmer, schoner en sterker Zuid-Holland. 10

11 Financieel Beeld Exploitatierekening Lasten mln mln Baten 706 mln 880 mln Totaal saldo baten en lasten 46 mln (v) 25 mln (n) Bijdragen uit reserves 126 mln 245 mln Stortingen in reserves mln mln Resultaat 38 mln (v) 29 mln (v) Investeringen en onderhanden werk Bruto investeringsuitgaven (onderhanden werk) 202 mln 206 mln Netto investeringsuitgaven (onderhanden werk) 95 mln 93 mln Algemene reserve Stand per 1/1 na resultaatbestemming 69 mln 43 mln Toevoeging jaarrekeningresultaat voorgaand boekjaar 29 mln 26 mln Overige mutaties - 13 mln 0 mln Eindstand 31/12 voor resultaatbestemming 85 mln 69 mln Programmareserves Stand per 1/ mln 413 mln Mutaties 21 mln - 53 mln Eindstand 31/ mln 360 mln Voorzieningen Stand per 01/01 35 mln 35 mln Mutaties 0 mln 0 mln Stand per 31/12 35 mln 35 mln Overlopende passiva met een specifiek bestedingsdoel: Stand per 01/ mln 298 mln Bestedingen 129 mln 277 mln Toevoegingen 125 mln 249 mln Stand per 31/ mln 270 mln Economische en Monetaire Unie (EMU)-saldo Referentiewaarde (norm) - 75 mln - 79 mln Realisatie - 11 mln - 3 mln Financiële kengetallen Netto schuldquote 61,8 % Netto schuldquote, gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen 61,3 % Solvabiliteitsratio 33,4 % Grondexploitatie 0,3 % Structurele exploitatieruimte 16,2 % Belastingcapaciteit (tarief PZH t.o.v. gemiddelde) 116,9 % In dit hoofdstuk volgt een toelichting op hoofdlijnen op de diverse onderdelen uit bovenstaand overzicht. 11

12 Rekeningresultaat Het rekeningresultaat is 37,8 mln voordelig. Bij Najaarsnota 2015 werd nog uitgegaan van een budgettair neutraal resultaat. Het uiteindelijke rekeningresultaat is daarmee 37,8 mln hoger dan geprognosticeerd. Resultaatbestemming Provinciale Staten besluiten bij het vaststellen van de jaarstukken over de bestemming van het rekeningresultaat. In de regel wordt voorgesteld om het rekeningresultaat ten gunste van de algemene reserve te brengen. Bij voorjaarsnota vindt vervolgens een integrale afweging plaats voor nadere bestemming van de middelen. Onderdeel van de integrale afweging bij Voorjaarsnota 2016 betreft het bestemmen van middelen waarvoor in 2015 of eerder wel juridische verplichtingen zijn aangegaan of bestuurlijke afspraken zijn gemaakt, maar die nog niet tot uitvoering zijn gebracht. Ook de bestemming van decentralisatie-uitkeringen op basis van de septemberen decembercirculaire maken hier deel van uit. Net als vorig jaar rust er op basis van bestuurlijke afspraken een beklemming op de niet bestede middelen voor: Uitvoeringsprogramma Groen (UPG), Nationaal Natuur Netwerk (NNN), Participatie recreatieschappen en Programma Aanpassing stikstof PAS-N2000 beklemd. Daarnaast is in het Hoofdlijnenakkoord opgenomen dat voor groen (NNN en UPG) en mobiliteit (infrastructuur en openbaar vervoer) het principe van een 'gesloten systeem' geldt. Voor mobiliteit was dit in de vorige collegeperiode ook het geval. Voor groen geldt dit met ingang van vaststelling van het hoofdlijnenakkoord in mei Om deze redenen heeft 17,1 mln van het rekeningresultaat al een bestemming en is 20,7 mln beschikbaar voor de integrale afweging bij voorjaarsnota. Beklemd deel rekeningresultaat (bedrage x 1 mln): Apparaatslasten - gedifferentieerd belonen Groen, UPG en NNN (doel 1.3 t/m 1.5) inclusief apparaatslasten 0,3 mln Mobiliteit (doel 2.1 t/m 2.3) inclusief apparaatslasten 2,2 mln Regionale Economie / Bedrijventerreinen (doel 3.4) Decentralisatie-uitkeringen Provinciefonds (doel 6.1) Totaal 0,3 mln 4,4 mln 4,5 mln 2,5 mln 5,4 mln 17,1 mln De beklemde posten zijn nader toegelicht bij onderstaande toelichting op het rekeningresultaat, waarbij de apparaatslasten afzonderlijk zijn toegelicht.. Toelichting rekeningresultaat Op hoofdlijnen is het rekeningresultaat als volgt te specificeren. Vrijval van programmareserves Inkomsten provinciefonds en opcenten Apparaatslasten Subsidie-afrekeningen jeugdzorg en regionale economie Groen, UPG en NNN exclusief apparaatslasten Mobiliteit exclusief apparaatslasten Overige doelen en programma s 11,2 mln 6,2 mln 5,6 mln 5,4 mln 4,1 mln 2,3 mln 3,0 mln Slechts een deel van het rekeningresultaat heeft gevolgen voor het eigen vermogen. Middelen die vrijvallen uit programmareserves ( 11,2 mln) worden toegevoegd aan de algemene reserve en hebben daarmee geen invloed op de balanspositie van de provincie. Wel neemt het vrij besteedbare deel van de algemene reserve toe, waardoor deze middelen door Provinciale Staten kunnen worden ingezet voor andere doelen. 12

13 Een ander deel van het resultaat is veroorzaakt door exogene factoren. Vooral de inkomsten vanuit het provinciefonds en de motorrijtuigenbelasting zijn (nagenoeg) niet direct beïnvloedbaar. Het resultaat op de apparaatslasten betreft voor het grootste deel ( 3,1 mln) loonkosten als gevolg van onder andere het niet kunnen invullen van vacatures door vaste medewerkers. Zie ook onderstaande toelichting op de apparaatslasten. Tot slot zijn de budgetten van de beleidsprogramma s voor een deel niet aangewend. Dit heeft verschillende oorzaken. Eén van de oorzaken is verschuiving in jaarschijven. Dit is bijvoorbeeld aan de orde bij mobiliteitsprojecten en groenprojecten. Deze werkzaamheden worden later uitgevoerd (doorgeschoven prestaties). De middelen blijven via het zogenaamde gesloten systeem voor deze doelen beschikbaar. Daarnaast wordt er regelmatig minder beroep gedaan op subsidieregelingen, of is er sprake van lagere eindafrekeningen van toegekende subsidies. Bij de 3 e W-vraag in de programmaverantwoording wordt per doel een nadere analyse gegeven van de verschillen tussen begroting na wijziging en de rekening. De belangrijkste verschillen, groter dan 1 mln zijn hieronder kort toegelicht. Belangrijkste verschillen die het rekeningresultaat hebben veroorzaakt (bedragen x 1 mln): 1. Apparaatslasten (alle doelen) deels beklemd, o.a. voor Groen en Mobiliteit 5,6 mln 2. Groen, UPG en NNN (doel 1.3 t/m 1.5) - beklemd 4,1 mln 3. Mobiliteit - (doel 2.1 t/m 2.3) - beklemd 2,3 mln 4. WABO en NSL (doel 2.4) 1,6 mln 5. Voorziening Grondbank Zuidplas (doel 3.1) 2,4 mln 6. Subsidie-afrekeningen regionale economie (doel 3.4) deels beklemd 3,4 mln 7. Subsidie-afrekeningen jeugdzorg (doel 4.3) 2,0 mln 8. Provinciefonds (doel 6.1) deels beklemd 7,6 mln 9. Vrijval reserves transitie subsidies (doel 6.1) 2,1 mln 10. Vrijval reserve frictie algemeen (doel 6.1) 8,6 mln 11. Voorziening pensioenen GS (doel 6.1) - 1,8 mln 12. Inkomsten opcenten motorrijtuigenbelasting (doel 6.2) - 1,4 mln 13. Overige verschillen < 1 mln 1,3 mln Totaal 37,8mln 1. Apparaatslasten ( 5,6 mln voordeel, waarvan 2,9 mln beklemd) De onderuitputting van de budgetten voor apparaatslasten is in totaal voor 2,9 mln beklemd. Deze beklemming bestaat uit: 2,2 mln apparaatslasten mobiliteit; 0,3 mln apparaatslasten UPG en NNN; 0,3 mln gedifferentieerd belonen. De apparaatslagen mobiliteit en UPG en NNN zijn beklemd als gevolg van de afspraak in het hoofdlijnenakkoord dat voor deze doelen een gesloten systeem geldt. De middelen voor gedifferentieerd belonen moeten op basis van afspraken met de bonden beschikbaar blijven voor gedifferentieerd belonen. Loonkosten ( 3,1 mln voordeel) Het resultaat ten aanzien van de loonkosten is uitgekomen op een voordelig saldo van 3,1 mln. Deze onderuitputting is voor een bedrag van 0,3 mln veroorzaakt door het onderdeel gedifferentieerd belonen. Daarnaast zijn de vaste loonkosten met een bedrag van 2,5 mln onderschreden als gevolg van onder andere het niet kunnen invullen van vacatures door vaste medewerkers. De oorzaak heeft ook een relatie met inhuur externe medewerkers, omdat er bewust voor is gekozen om niet in alle gevallen expertise zelf in huis te hebben. 13

14 Voor incidentele projecten haalt de provincie specifieke expertise in huis in plaats van structurele formatie in te zetten. Daarnaast wordt niet in alle situaties de volledige werklast gedekt door de toegestane formatie, maar wordt gebruikgemaakt van een flexibele schil om capaciteitsbehoefte, die ontstaat bij pieken, op te vangen. Personeelsgerelateerde baten en lasten ( 1,4 mln voordeel) Het voordelige resultaat op de personeelsgerelateerde baten en lasten is hoofdzakelijk het gevolg van vergoedingen voor detacheringen en UWV (totaal 0,8 mln voordeel). Verder is er minder uitgegeven voor vorming, training en opleidingen VTO ( 0,6 mln voordeel) Overige apparaatslasten ( 1,1 mln voordeel) Dit betreffen een teruggave van de waterschapsbelasting over de jaren 2012 en 2013 ( 0,3 mln), daarnaast zijn uitgaven ten behoeve van onderzoeken lager uitgevallen (0,4 mln) en het resultaat op overige indirecte baten en lasten ( 0,4 mln). 2. Uitvoeringsprogramma Groen ( UPG) en Nationaal Natuur Netwerk (NNN) ( 4,1) mln voordeel, geheel beklemd) Het voordelige resultaat is beklemd als gevolg van juridische en bestuurlijke verplichtingen en de afspraak in het Hoofdlijnenakkoord dat middelen voor UPG en NNN voor dit doel beschikbaar blijven (gesloten systeem). Van het voordelige resultaat is 1,5 mln veroorzaakt door UPG projecten die in 2015 nog niet zijn afgerond en lagere subsidietoekenningen en -afrekeningen. Er is een voordeel van 0,8 mln door teruggave van bijdragen voor de deelname aan de recreatieschappen. Tot slot heeft 1,8 mln van het resultaat betrekking op het programma Aanpassing stikstof (PAS) en Natura Het programma Aanpassing stikstof is per 1 juli 2015 van start gegaan. De uitvoering van de het PAS monitoringsprogramma is uitgesteld naar In de tweede helft van het jaar is actief ingezet om de beheerplannen Natura 2000 af te ronden. De extra maatregelen die uit de laatste versies van de beheerplannen komen, konden in 2015 nog niet uitgevoerd worden. De prestaties schuiven daarom door naar Mobiliteit ( 2,3 mln voordeel) Als gevolg van de afspraak in het Hoofdlijnenakkoord om voor mobiliteit een gesloten systeem te hanteren, zijn de middelen beklemd. Het voordelige resultaat heeft hoofdzakelijk betrekking op bijstelling van planningen voor beheer en onderhoud van wegen en vaarwegen. De uitvoering van projecten loopt vertraging op, onder andere als gevolg van de complexiteit van projecten en afstemming met andere partijen. Daarnaast is er sprake van aanbestedingsvoordelen. Zie programma 2 voor een nadere toelichting. 4. WABO en NSL (1,6 mln voordeel) Het aantal bouwaanvragen is achtergebleven bij de verwachtingen. Hierdoor zijn door de Omgevingsdiensten minder werkzaamheden in het kader van de Wabo verricht en werd 0,8 mln minder uitgegeven. Bij het Nationaal Samenwerkingsprogramma luchtkwaliteit (NSL) zijn door vertraging in de uitvoering de kosten ad 0,8 mln voor de container terminal niet gerealiseerd. Deze schuiven door naar Voorziening Grondbank Zuidplas ( 2,4 mln voordeel) Als gevolg van de meest recente taxaties van de grondvoorraad van de Gemeenschappelijke Regeling Grondbank Zuidplas is de voorziening bij de Grondbank met 6 mln naar beneden bijgesteld. De provincie is voor 40% deelnemer in de gemeenschappelijke regeling. Daarom is de voorziening bij de provincie met een evenredig deel ( 2,4 mln) afgenomen. 14

15 6. Subsidie-afrekeningen regionale economie ( 3,4 mln voordeel, deels beklemd) De lasten zijn lager uitgevallen door lagere vaststellingen van eerder toegekende subsidies voor bedrijventerreinen ( 3,1 mln) en Pieken in de Delta ( 0,3 mln). Deze middelen worden voor 2,5 mln beklemd om verder vorm te geven aan de bestuurlijke wens tot intensivering en daarmee het economisch beleid van de provincie structureel steviger te verbinden met andere PZH-kerntaken en met het economisch beleid van partners in de Zuidvleugel, andere provincies en het Rijk. 7. Subsidie-afrekeningen jeugdzorg ( 2 mln voordeel) Het voordelige resultaat is het gevolg van de laatste vaststellingen van diverse in voorgaande jaren verleende subsidies met betrekking tot jeugdzorg. Dit betreft: 0,6 mln BJZ Jeugd en gezin; 0,3 mln Zorgaanbod en buiten provinciale plaatsingen; 1,1 mln Transitie in de Jeugdzorg. Deze middelen vallen vrij, omdat het om provinciale bijdragen betreft. Naast de provinciale bijdragen zijn niet bestede rijksmiddelen. Deze worden conform afspraak teruggegeven aan het Rijk. Hiervoor is een bedrag van 2,3 mln gestort in de overlopende passiva (OVP Jeugdzorg). Zie hiervoor onderstaande toelichting bij Doeluitkeringen en overlopende passiva. 8. Provinciefonds ( 7,6 mln voordeel) Ten opzichte van de Najaarsnota 2015 is er, op basis van de September- en Decembercirculaire 2015, sprake van een positieve ontwikkeling van het Provinciefonds. Hiervan heeft 5,4 mln betrekking op hogere decentralisatie-uitkeringen en 0,7 mln betreft een hogere uitkering door ontwikkeling van het accres. Daarnaast valt de bij de raming van de uitkering uit het Provinciefonds gehanteerde behoedzaamheidsmarge van 1,5 mln vrij. De bijdrage aan het natuurpact heeft geleid tot een verlaging van de decentralisatie-uitkering natuur van 0,9 mln. Hiermee was al rekening gehouden in de begroting van programma 1, doel 1.4 Behoud van biodiversiteit. De verlaging van deze decentralisatie-uitkering heeft daarom geen gevolgen voor het rekeningresultaat. De hogere decentralisatie-uitkeringen worden bij Voorjaarsnota 2016 toegerekend aan de desbetreffende doelen in de Begroting Het betreft: MKB innovatiestimulering Topsectoren 3,5 mln Programma impuls omgevingsveiligheid (IOV) 1,5 mln Kennisprogramma Duurzaam Door 0,2 mln Interbestuurlijke actieplan bevolkingsdaling 0,1 mln Green deal (uitwerking warmtestrategie) 0,1 mln 9. Vrijval reserve transitie subsidies ( 2,1 mln voordeel) Het restant van de bij Najaarsnota 2015 ingestelde reserve transitie subsidies is aangehouden gedurende de rechtszaak die de regionale omroepen hadden aangespannen. Op 20 oktober 2015 heeft de rechtbank Den Haag uitspraak gedaan en de provincie in het gelijk gesteld. De regionale omroepen stellen geen hoger beroep in en daarmee vervalt de noodzaak om deze reserve nog langer aan te houden ( 2,1 mln voordeel). 10. Vrijval reserve frictie algemeen ( 8,6 mln voordeel) De reserve frictie algemeen is ingesteld om verplichtingen volgend uit reorganisaties te dekken. Op een deel van de reserve ( 1,7 mln) rusten nog verplichtingen. Omdat het programma FmA is afgerond, is het logisch om nu het overige deel vrij te laten vallen ( 8,6 mln voordeel). 15

16 11. Voorziening GS pensioenen ( 1,8 mln nadeel) Op grond van de Algemene pensioenwet politieke ambtsdragers (Appa) is de provincie wettelijk verplicht om zorg te dragen voor het verstrekken van een ouderdoms- of nabestaandenpensioen aan de (oud) leden van Gedeputeerde Staten en/of partners. De provincie heeft een voorziening getroffen om aan de toekomstige betalingen te kunnen voldoen. Het gaat in hoofdzaak om aanspraken die in het verleden zijn opgebouwd. In totaal betreft het 54 deelnemers. De pensioenverplichtingen zijn per ,8 mln hoger vastgesteld dan geraamd en komt hiermee op 11,5 mln. De verhoging is het gevolg van daling van rekenrente. Daarnaast hebben we te maken met een afname van 0,5 mln als gevolg van de jaarlijkse uitkering aan gepensioneerde gedeputeerden en nabestaanden. Per saldo is de voorziening hiermee met 1,3 mln gestegen. 12. Inkomsten opcenten motorrijtuigenbelasting ( 1,4 mln nadeel) De ontwikkelingen in het wagenpark in 2015 zijn direct van invloed op de inkomsten motorrijtuigenbelasting. De definitieve opbrengst in 2015 is 0,4% lager dan de raming. Belangrijkste oorzaken zijn het aantal auto s en het gemiddeld gewicht. Eigen vermogen en reserves Het eigen vermogen bestaat uit de Algemene reserve, de Programmareserves en het nog te bestemmen rekeningresultaat Het eigen vermogen nam in 2015 toe met 71,5 mln (Dit betreft de toename in het eigenvermogen van 46,3 mln en het bestemde resultaat 2014 van 28,8 mln). Het totale eigen vermogen bedroeg op 31 december mln. Onderstaand diagram geeft de samenstelling hiervan weer. Eigen vermogen per (bedragen x 1 mln) Algemene reserve Rekeningresultaat Programmareserve 1 Water en Groen Programmareserve 2 Mobiliteit en Milieu Programmareserve 3 Ruimte, Wonen en Economie Programmareserve 4 Bestuur en Samenleving Programmareserve 5 Integrale Ruimtelijke Projecten Programmareserve 6 Middelen 16

17 Bedragen x 1 mln Eigen vermogen Eigen vermogen Toename /afname per per Algemene reserve 68,6 84,9 16,3 Programmareserves 360,1 381,1 21,0 Nog te bestemmen resultaat 28,8 37,8 9,0 Eigen vermogen 457,5 503,8 46,3 De stand van de algemene reserve moet op basis van de beleidsnota Weerstandsvermogen minimaal 30 mln bedragen. De stand van de algemene reserve per ultimo 2015 is 84,9 mln en voldoet hiermee aan deze norm. De mutaties in het eigen vermogen kunnen als volgt worden gespecificeerd. Mutaties eigen vermogen 2015 (bedragen x 1 mln) Rekeningresultaat ,8 Algemene reserve - Programma 6 16,3 Middelen - Programma 6-10,3 Integrale ruimtelijke projecten - Programma 5 Bestuur en Samenleving - Programma 4-1,0-0,8 Ruimte, Wonen en Economie - Programma 3 6,2 Mobiliteit en Milieu - Programma 2 27,3 Groen en Water - Programma 1-0, Programmareserves De programmareserves zijn per saldo toegenomen met 21 mln. Onderstaand diagram is een overzicht van de belangrijkste reserves (> 5 mln) op 1 januari 2015 (beginbalans) en 31 december 2015 (eindbalans). 17

18 Saldo programmareserves naar onderwerp > 5 mln Frictiekosten algemeen - Programma 6 Restauratie rijksmonumenten en erfgoed - Programma 4 Oude Rijnzone - Programma 3 InnovationQuarter v.h. ROM Zuidvleugel - Programma 3 Coolport middelen - Programma 3 Overcommitering OP-West - Programma 3 Bedrijventerreinen - Programma 3 Alternatieve locatie Hoeksche Waard - Programma 3 Economische agenda Zuidvleugel - Programma 3 Duurzame ontwikkeling Zuidplaspolder - Programma 3 Meerjarenplan bodemsanering - Programma 3 Luchtkwaliteit (NSL) - Programma 2 HOV Net Zuid-Holland Noord - Programma 2 Egalisatiereserve nota IWA - Programma 2 Exploitatieprojecten MPI - Programma 2 RijnGouwelijn - Programma 2 Reserve bereikbaarheid - Programma 2 Beheerplannen Natura 2000 en PAS - Programma 1 Grevelingen/Volkerak - Programma 1 IODS - Programma 1 Decentralisatie-akkoord natuur - Programma 1 Groene ambities - Programma bedrag x 1 mln beginbalans eindbalans De belangrijkste mutaties (> 5 mln) in programmareserves in 2015 waren: 1. Programma 1 Ontwikkelingsperspectief Grevelingen en Volkerak 10,0 mln 2. Programma 1 Decentralisatieakkoord natuur - 13,0 mln 3. Programma 2 Kapitaallasten (egalisatie nota IWA en reserve bereikbaarheid) 27,3 mln 4. Programma 3 Meerjarenplan bodemsanering 5,5 mln 5. Programma 6 Frictiekosten algemeen - 7,1 mln 6. Overige reserves - 1,6 mln Totaal 21,1 mln 1. Ontwikkelperspectief van de ontwerp Rijksstructuurvisie Grevelingen/Volkerak-Zoommeer (RGV) Het door de provincie gereserveerde bedrag van 10 mln voor de bijdrage aan een door het Rijk en de regio op te richten fonds voor de financiering van het ontwikkelperspectief van de ontwerp RGV is conform Najaarsnota 2015 in de reserve gestort. 2. Decentralisatieakkoord natuur In totaal is er 13 mln onttrokken uit de reserve Decentralisatieakkoord natuur. Dit is 2,1 mln meer dan begroot, doordat er 5,2 mln is onttrokken voor de dekking van de afwaardering van de RodS-gronden. Hier tegenover staan lagere onttrekkingen die nader zijn toegelicht in Programma 1. 18

19 Naast de onttrekking voor de dekking van de afwaardering van de RodS-gronden, is 4,7mln onttrokken uit de reserve Decentralisatieakkoord natuur voor de uitvoering van het UPG/RodS. Ook is er 0,6 mln onttrokken voor SNL Agrarisch Natuurbeheer. Verder is 3,1 mln onttrokken voor de subsidies Nota Ruimte projecten Greenport en 0,5 mln voor de subsidies ILG Synergieprojecten water. Er is weer 1,2 mln beschikbaar gekomen als gevolg van subsidieafrekeningen voor met name Nota Ruimte projecten veenweidegebieden. 3. Kapitaallasten infra In 2015 werd 27,3 mln gereserveerd in programmareserve 2 (reserve bereikbaarheid en egalisatiereserve kapitaallasten nota IWA) als gevolg van lagere kapitaallasten. Hier was in de begroting al rekening mee gehouden. Deze middelen zijn later weer nodig om de te verwachten stijging van de kapitaallasten op te vangen. De tijdelijk lagere kapitaallasten zijn veroorzaakt door vertraging in de uitvoering van investeringsprojecten en de stelselwijziging als gevolg van de nota IWA Meerjarenplan bodemsanering Met ingang van 2015 (tot en met 2020) ontvangt de provincie als decentralisatie-uitkering via het Provinciefonds middelen voor uitvoering van het convenant "Bodem en ondergrond". Deze middelen worden gestort in de egalisatiereserve Meerjarenplan bodemsanering. Met deze reserve kunnen verschillen in de jaarlijkse uitgaven over de looptijd van het werkprogramma worden opgevangen. Om bovenstaande redenen is er conform begroting 12,6 mln aan deze reserve toegevoegd. De uitgaven ten laste van de reserve bedroegen 7,1 mln. Dit is 4,3 mln minder dan begroot. Deze middelen zijn in latere jaren nodig voor de uitvoering van het meerjarenplan bodemsanering. De afwijkingen ten opzichte van de begroting zijn toegelicht in Programma Frictiekosten algemeen Zie bovenstaande toelichting op het rekeningresultaat bij onderdeel Overige reserves Voor een toelichting op alle overige vermeerderingen en verminderingen van de reserves wordt verwezen naar de toelichting op de balans in de jaarrekening bij het onderdeel vaste passiva. Daarnaast wordt verwezen naar het overzicht beklemdheid reserves (bijlage 3). 19

20 Investeringen In 2015 bedroegen de totale investeringsuitgaven 202 mln. De bijdragen van derden waren in totaal 108 mln. De netto investeringsuitgaven komen hiermee op 95 mln. 250 Jaarlijkse bruto en netto investeringsuitgaven 2012 t/m Investeringsuitgaven (bedragen x 1 mln) Bruto Netto Bruto Netto Bruto Netto Bruto Netto Bedrag x 1 mln Bovenstaande diagram geeft de bruto en netto investeringsuitgaven per jaar weer. Van de totale bruto investeringsuitgaven in 2015 heeft 190 mln (94,2%) betrekking op mobiliteit en 10,5 mln (5,2%) op bedrijfsvoering (huisvestingsvisie en ICT). Het overige deel betreft de programma s Groen en Water ( 0,4 mln) en Ruimte, Wonen en Economie ( 0,8 mln). Doeluitkeringen en overlopende passiva (OVP) De provincie ontvangt jaarlijks bijdragen van het Rijk met een specifiek bestedingsdoel. Deze doeluitkeringen moeten worden besteed aan het desbetreffende doel. Over de besteding wordt verantwoording afgelegd aan het Rijk, bijvoorbeeld door middel van de verantwoordingsinformatie over specifieke uitkeringen (SISA) bij de jaarrekening (zie bijlage 2). In de programmaverantwoording wordt nader ingegaan op de besteding van de middelen in 2015 en de afwijkingen ten opzichte van de begroting. Voor deze uitkeringen geldt een terugbetalingsverplichting als ze niet aan het desbetreffende doel worden besteedt. De besteding van de middelen vindt niet altijd plaats in het jaar waarin het Rijk deze heeft uitgekeerd. Volgens de regels in het BBV reserveren we daarom de niet bestede middelen op de balans. Dit zijn de zogenaamde overlopende passiva (OVP). In 2015 zijn meer van deze rijksmiddelen uitgegeven dan ontvangen. Hierdoor is het saldo van de overlopende passiva met 4,4 mln afgenomen. Ultimo 2015 bedraagt het saldo van deze balanspost 266,1 mln. In de programmaverantwoording zijn bij de desbetreffende doelen de uitgaven nader toegelicht.. 20

21 De belangrijkste wijzigingen, groter dan 1 mln, zijn weergegeven in onderstaande grafiek.. Mutaties rijksmiddelen met een specifiek bestedingsoel (bedragen x 1 mln) BDU -11,4 Bentwoud -1,5 750 HA PMR 1,3 Clusterregeling PZH 1,9 Jeugdhulpverlening 2,3 Ontwikkelopgave natuur 4,8 Overige < 1 mln -3,3 De drie grootste mutaties zijn hieronder kort toegelicht. Voor een nadere toelichting op de desbetreffende beleidsdossiers wordt verwezen naar de toelichtingen in de programma's en de toelichting op de balans. Bestedingsplan Brede Doeluitkering (BDU) In het bestedingsplan BDU zijn bijdragen aan de regionale en provinciale infrastructuurprojecten opgenomen. De realisatie van projecten is voorspoedig verlopen, waardoor meer afgerekend kon worden dan in het bestedingsplan was opgenomen. Ter dekking van deze uitgaven zijn meer middelen onttrokken aan de OVP BDU. Dit is conform OVP BDU, waar voldoende ruimte is om de uitgaven te dekken. Jeugdhulpverlening Bij de overgang van de taak Jeugdzorg naar Gemeenten is er een afspraak gemaakt tussen het Rijk en de PZH om een bedrag van 4,1 mln. aan het Rijk terug te geven. De storting in de OVP Jeugdhulpverlening zorgt er voor dat aan deze verplichting voldaan kan worden. Ontwikkelopgave natuur De toename van de OVP Ontwikkelopgave natuur is hoofdzakelijk veroorzaakt door verkoopopbrengsten van gronden (boekwinst) en de pachtopbrengsten (totaal 9,6 mln). Daarnaast is er 4,7 mln onttrokken uit de OVP voor inrichtingskosten en proceskosten voor de NNN-projecten. 21

22 In het volgende diagram zijn de overlopende passiva met een eindsaldo op 31 december 2015 groter dan 1 mln weergegeven. Saldo rijksmiddelen met een specifiiek bestedingsdoel per (bedragen x 1 mln) Zandmotor Luchtkwaliteit NSL Voordelta Maasvlakte 2 Natura 2000 PAS Clusterregeling PZH Jeugdhulpverlening ISV3 Ontwikkelopgave natuur 1,6 1,7 1,8 2,7 2,9 6,2 10,0 17,5 750 HA PMR 89,8 BDU 126,4 Overige < 1 mln 5, Voorzieningen Het totaalsaldo van de voorzieningen op 31 december 2015 is 34,5 mln. Ten opzichte van de stand per begin 2015 is er sprake van een afname van 0,2 mln (stortingen 4,6 mln, vrijval 2,4 mln en aanwendingen 2,4 mln). Belangrijkste mutaties De pensioenverplichtingen zijn per ,8 mln hoger vastgesteld dan geraamd en komt hiermee op 11,5 mln. De verhoging is het gevolg van daling van rekenrente. Daarnaast hebben we te maken met een afname van 0,5 mln als gevolg van de jaarlijkse uitkering aan gepensioneerde gedeputeerden en nabestaanden. Per saldo is de voorziening hiermee met 1,3 mln gestegen. Zie ook de toelichting bij onderdeel 10 van de toelichting op het rekeningresultaat. De aandelen in ROM-D zijn 1,8 mln in waarde gedaald. De aanschafwaarde was 10 mln, de huidige waarde is 8,2 mln. Voor het bedrag van de waardevermindering is een voorziening gecreëerd. Als gevolg van een gunstigere waardering van de grondvoorraad van de Gemeenschappelijke Regeling Grondbank Zuidplas is de voorziening bij de Grondbank met 6 mln naar beneden bijgesteld. De provincie is voor 40% deelnemer in de gemeenschappelijke regeling. Daarom is de voorziening bij de provincie met een evenredig deel ( 2,4 mln) afgenomen. Voor toelichtingen op alle storingen en aanwendingen, wordt verwezen naar de toelichting op de balans in de jaarrekening, onderdeel vaste passiva. 22

23 Financiële kengetallen Met ingang van de Begroting 2016 en de Jaarrekening 2015, dienen decentrale overheden vijf financiële kengetallen op te nemen in hun paragraaf Weerstandsvermogen en Risicobeheersing. In het BBV zijn geen normen opgenomen, waaraan de kengetallen kunnen worden getoetst. In onderstaande tabel zijn de uitkomsten van de zes kengetallen opgenomen: Jaarrekening 2015 Netto schuldquote 61,8% Netto schulquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen 61,3% Solvabiliteitsratio 33,4% Grondexploitatie 0,3% Structurele exploitatieruimte 16,2% Belastingcapaciteit (tarief PZH t.o.v. gemiddelde) 116,9% De netto schuldquote is uitgekomen op 61,8%. Dit kengetal geeft een indicatie van de druk van schuldenlast (rente / aflossing) op de eigen middelen. De quote wordt berekend door de netto schuld te delen door het totaal aan jaarlijkse baten. De quote voor de grondexploitatie is laag. Dit kengetal geeft aan hoe groot de grondpositie voor exploitatiegronden is (de totale waarde van de exploitatiegronden in eigendom bij de provincie) in relatie tot het totaal aan jaarlijkse baten. De provincie kan namelijk risico s lopen inzake de waardeontwikkeling van nog in exploitatie te nemen gronden die op de balans staan. In praktijk blijkt dat de provincie geen of nagenoeg geen exploitatiegronden bezit en daarom weinig risico loopt op grondexploitaties. Het kengetal Structurele Exploitatieruimte geeft weer hoeveel structurele ruimte er is om de eigen lasten te dragen, ook als bijvoorbeeld de baten afnemen of lasten in de toekomst gaan toenemen. De ruimte wordt berekend door het structurele saldo (verschil tussen structurele baten en lasten) te delen door het totaal aan jaarlijkse baten. Een structurele ruimte van 16,2% is voldoende om schommelingen in de exploitatie op te vangen. Het tarief dat PZH hanteert voor de Opcenten, is 16,9% hoger dan het gemiddelde tarief van alle provincies tezamen. Het tarief zit echter ruim onder het maximale tarief (nog 13% verhoging is theoretisch mogelijk). Op basis van deze jaarrekening geven de gerealiseerde quota geen aanleiding geven tot zorg of bijsturing. In de Begroting 2017 wordt nader ingegaan op de verwachte ontwikkeling van de kengetallen voor de langere termijn en zullen daaruit conclusies worden getrokken. EMU-saldo Het EMU-saldo is het totaal aan inkomsten minus de uitgaven van de rijksoverheid, sociale fondsen en lokale overheden (onder andere gemeenten, provincies en waterschappen). Er zijn twee manieren van berekening: die volgens het BBV en die volgens het Rijk. Deze worden hieronder toegelicht. Rijk en decentrale overheden hebben afgesproken dat decentrale overheden samen een negatief EMU-saldo mogen hebben van 0,5% bbp. Het Rijk stelt (op voorstel van de decentrale overheden) vast wat het maximale aandeel hierin mag zijn van respectievelijk gemeenten, provincies en waterschappen. Vervolgens stelt het Rijk op basis hiervan per individuele decentrale overheid een referentiewaarde vast voor het maximaal toegestane negatieve EMU-saldo. Deze wordt jaarlijks geactualiseerd. 23

24 Voor 2015 gold voor Zuid-Holland een referentiewaarde van - 75,2 mln. De provincie Zuid-Holland heeft in 2015 een EMU-saldo gerealiseerd van - 1,9 mln. Dat is ruim boven de geldende referentiewaarde. In onderstaande tabel staan de meerjarige ontwikkelingen ten aanzien van het EMU-saldo, conform het BBV, weergegeven. (bedragen x 1 mln) Realisatie 2014 Oorspronkelijke Realisatie 2015 Begroting 2016 Raming 2017 begroting 2015 EMU-saldo -3,0-144,5-1,9-115,8-138,3 Referentiewaarde -78,8-75,2-75,2-75,2-75,2 Verschil 75,8-69,3 73,3-40,6-63,1 Het gerealiseerde EMU-saldo is 142,6 mln ( 144,5 mln - 1,9 mln) hoger dan in de oorspronkelijke Begroting Onderstaande tabel is een specificatie van dit verschil. In onderstaande tabel staan de meerjarige ontwikkelingen ten aanzien van het EMU-saldo, conform de rijkssystematiek (kasstelsel), weergegeven. (bedragen x 1 mln) Oorspronkelijke Realisatie Verschil begroting realisatie - begroting Netto-investeringsuitgaven (onderhanden werk) - 227,2-94,4 132,8 Saldo baten en lasten volgens uitgangspunten voor berekening EMU saldo 82,7 83,6 0,9 Totaal - 144,5-10,8 133,7 Er wordt hier een vergelijking gemaakt met de oorspronkelijke begroting, omdat bij Voor- en Najaarsnota het EMU-saldo niet is berekend. De grootste afwijking ten opzichte van de oorspronkelijke begroting betreft de netto investeringsuitgaven. Dit zijn uitgaven voor investeringsprojecten (onderhanden werk), verminderd met de bijdragen van derden. De netto investeringsuitgaven zijn 134 mln lager dan geraamd. Hiervan heeft 131 mln betrekking op investeringen mobiliteit. Bij voor- en najaarsnota is dit budget naar beneden bijgesteld met 96 mln. Dit was het gevolg van de inspanningen van de afgelopen jaren om te komen tot meer reële ramingen van de kasritmes. Van het bijgestelde budget ad 35 mln is in mln niet aangewend ten behoeve van de uitvoering van levensverlengend onderhoud Infrastructuur. De oorzaak is gelegen in het feit dat planningen van projecten over de jaargrens heen gaan waardoor de verantwoording in het volgende jaar plaatsvindt. Daarnaast zijn van de volgende projecten, verkeersveiligheidsmaatregelen N209, F298 kade bovenvaart, de goederenvervoerterminal en de MerwedeLingeLijn ( totaal 8 mln) de kasritmes enigszins verschoven ten opzichte van de oorspronkelijke planning. Het betreft verschuiving in de jaarlijkse kasritmes en niet op de doorlooptijd van de genoemde projecten. Het resterende verschil ( 9,8 mln) betreft het saldo van baten en lasten en balansposten, volgens de berekeningsmethodiek voor bepaling van het EMU saldo. In de voor- en najaarsnota 2015 zijn de wijzigingen van de budgetten ten opzichte van de oorspronkelijke begroting toegelicht. In de jaarstukken, bij de derde W-vraag in de programma s, zijn de afwijkingen in de realisatie ten opzichte van de gewijzigde begroting toegelicht. 24