Autodelen. Autopia vzw. een handleiding voor doe-het-zelvers. een uitgave van Autopia vzw januari Vlaams Steunpunt Particulier Autodelen

Transcriptie

1 Autodelen een handleiding voor doe-het-zelvers een uitgave van Autopia vzw januari 2005 Autopia vzw Vlaams Steunpunt Particulier Autodelen

2 Deze brochure is een uitgave van Autopia vzw en geeft op uitvoerige wijze meer uitleg over particulier autodelen, of autodelen voor doe-het-zelvers. De inhoud van deze brochure is gebaseerd op de jarenlange ervaring van groepen autodelers in Vlaanderen. Waarvoor dank.

3 Beste lezer, Deze brochure wil kandidaat-autodelers grondig informeren en documenteren vooraleer ze aan autodelen beginnen. De brochure is opgevat als een handleiding of naslagwerk, waarin de verschillende mogelijkheden van particulier autodelen worden besproken, maar ook mogelijke problemen en discussiepunten die je er rond kan tegenkomen. We hebben geprobeerd zo volledig mogelijk te zijn. Een aantal punten zijn misschien niet van toepassing op jouw situatie, maar kunnen voor anderen wel bruikbaar zijn. Omdat particulier autodelen systemen op maat van de gebruikers uitwerkt, worden i.v.m. een aantal kwesties verschillende mogelijke opties besproken. Aan jouw groep om te kiezen welke elementen er in jullie systeem bruikbaar zijn! Laat je niet overdonderen door de omvang en de veelheid aan informatie in deze brochure! Je hoeft als beginnend autodeler immers niet alles ineens door te nemen. Om het lezen van deze brochure te vergemakkelijken, geven we je graag volgend leesadvies: Hoofdstuk 1 en hoofdstuk 2 (stappen 1 t/m 4) geven je een beter idee van wat autodelen is, zodat je kan uitmaken of autodelen iets voor jou is. Hoofdstuk 2 (1-4) bespreekt de eerste stappen die je neemt als je met enkele mensen een autodeelgroep wil opstarten. Als je dit in je groep besproken hebt, zal blijken of er voldoende mensen zijn om samen verder te gaan. Er zullen ongetwijfeld een aantal mensen afhaken omdat ze zich niet kunnen vinden in het resultaat van deze gesprekken. Maar er kunnen zich, zodra het project concreet wordt, ook nieuwe kandidaten aandienen. Hoofdstuk 2 (5-10) gaat dieper in op het concreet uitwerken van het autodelen. Een reservatiesysteem of beurtrol opstellen, een financiële regeling uitwerken en het maken van afspraken over verzekeringen, schade, ongevallen en diefstal, afspraken over rijstijl, standplaats en onderhoud... komen allemaal hier aan bod. Al deze afspraken en regelingen zet je natuurlijk graag op papier. Hoofdstuk 3 bevat voorbeelden van contracten, overeenkomsten en reglementen. Deze voorbeeldcontracten zijn gegroeid uit de ervaring van vele autodelers en steunen op juridische grond. Misschien blijken bepaalde stukken informatie of discussiepunten bij het opstarten van een autodeelgroep niet relevant te zijn, maar duiken ze na een tijdje wel op. Je kan dan altijd teruggrijpen naar de informatie die in deze brochure staat. Particuliere autodeelsystemen hebben het voordeel dat ze heel flexibel kunnen zijn. Kies er bewust voor om je systeem op te stellen naar de behoeften en wensen van je groep. We wensen je alvast veel autodeelplezier! 1

4 Over Autopia vzw Autopia is het Vlaams Steunpunt voor Particulier Autodelen en heeft als doel duurzame, mens- en milieuvriendelijke mobiliteit te bevorderen, meer bepaald via het particulier autodelen. Onder autodelen verstaat Autopia een systeem waarbij meerdere personen beurtelings gebruik maken van één of meerdere auto s. Autodelen is particulier wanneer het geen winstoogmerk heeft en wanneer de verschillende gebruikers de deelauto( s) mee beheren. De activiteiten van Autopia omvatten: t.a.v. het ruime publiek: opzetten van sensibiliseringscampagnes rond autodelen t.a.v. geïnteresseerden: informeren en aanbieden van contactgelegenheid t.a.v. opstartende autodeelgroepen: ondersteuning en begeleiding, oa. door deze brochure t.a.v. bestaande autodeelgroepen: blijvend advies, helpdesk en lidmaatschapsvoordelen, belangenbehartiging op beleidsniveau en bij betrokken partners t.a.v. gemeentebesturen: opzetten van samenwerkingsverbanden, lobbywerk voor gemeentelijke ondersteuning van autodeelgroepen binnen een duurzaam mobiliteitsbeleid t.a.v. mogelijke partners: belangenbehartiging, lobbywerk, opzetten van samenwerkingsverbanden Lid worden van Autopia Als Steunpunt behartigt Autopia de belangen van de autodelers in Vlaanderen, onderhandelen we met verschillende partners om autodelen voortdurend aantrekkelijker en interessanter te maken, helpen we kandidaat autodelers, startende autodelers en langdurige autodelers bij vragen of problemen. Autopia is voortdurend bezig het ledenaanbod aantrekkelijker te maken en te verruimen. De lidmaatschapsvoorwaarden en voordelen voor groepen kan je raadplegen op onze website of opvragen oop het Autopia-secretariaat. Financiële steun aan Autopia Bij Fortis-bank kan je een Krekelspaarrekening openen. Netwerk Vlaanderen ontvangt hierop een commissie van de bank. Als je Autopia opgeeft als begunstigd project (projectnummer: 99/0010), stort Netwerk Vlaanderen jaarlijks een deel van die commissie door naar Autopia. Je kan eventueel ook een gedeelte van je jaarlijkse interest afstaan. Voor meer info kan je terecht bij Netwerk Vlaanderen (tel. 02/ , of bij je plaatselijk Fortis-kantoor. Wie bij Fortis wil beleggen, kan kiezen voor het ethisch fonds Altervision Balance Europe. De belegger betaalt 2,5% instapkosten op het belegde bedrag. Daarvan gaat 1,5% naar Netwerk Vlaanderen. Als je Autopia opgeeft als begunstigde, stort Netwerk hiervan 60% door naar Autopia. Bij Triodos-bank kan je een Dynamo-spaarrekening openen. Als je hierbij expliciet naar Autopia verwijst, komt jouw spaaractie Autopia ten goede. De formule is vergelijkbaar met die van Krekelsparen. Voor meer info : contacteer Triodos Bank (tel. 02/ , info@triodos.be). 2

5 Inhoudstafel Hoofdstuk 1. Autodelen: wat en waarom Een definitie Verschillende vormen van autodelen Kenmerken van particulier autodelen De voordelen van autodelen...6 Hoofdstuk 2. Praktisch: hoe begin je er aan?... 7 stap 1: ik wil autodelen... 7 stap 2: deelnemers zoeken...9 stap 3: een auto kiezen. 10 stap 4: een formule kiezen...12 stap 5: een reservatiesysteem of beurtrol uitwerken...15 stap 6: een financiële regeling uitwerken...18 stap 7: afspraken maken over schade, ongevallen, diefstal en verzekering...23 stap 8: afspraken maken over gebruiks- en rijstijl...26 stap 9: afspraken maken over standsplaats of haal- en brengregeling...28 stap 10: afspraken maken over het onderhoud en schoonmaak...29 START! Hoofdstuk 3. Voorbeeldcontracten en -reglementen Mede-eigendom met reservatiesysteem Mede-eigendom met vaste beurtrol, 2 huishoudens Uitleensysteem Bijlagen Afschrijvingstabel Ritboek Afrekening autodelen - formule mede-eigendom met vaste beurtrol, 2 mede-eigenaars...52 Afrekening autodelen - formule mede-eigendom met oproepmodel

6 4

7 Hoofdstuk 1 autodelen: wat en waarom? 1.1. Een definitie Autodelen is een vorm van transportkeuze waarbij meerdere personen om beurt gebruik maken van één of meer gezamenlijke auto( s). Dit kan zowel door de partijen onderling geregeld zijn, als door een (al dan niet commerciële) organisatie aangeboden worden. Autodelen gaat uit van het standpunt dat een auto een nuttig en praktisch gebruiksvoorwerp is dat doordacht, efficiënt en selectief gebruikt moet worden. Autodelen maakt het gemakkelijker om voor elke verplaatsing het meest geschikte vervoersmiddel of systeem te kiezen. De auto is immers niet voor elke verplaatsing de meest verstandige keuze. Naast de auto kan men voor elke situatie uit een waaier van verschillende vervoersmiddelen en -wijzen het meest geschikte kiezen. Op die manier vermijden autodelers de nadelen van zowel het individuele autobezit als die van het autoloos zijn. De meeste individuele autobezitters gebruiken hun auto weinig in verhouding tot de tijd en de kosten die ze erin investeren. Bovendien gebruiken ze de auto vaak voor verplaatsingen waarvoor een goed alternatief beschikbaar is, gewoon omdat de auto nu eenmaal ter beschikking staat voor de deur en de vaste kosten toch al betaald zijn. Gewoon omdat ze niet geconfronteerd worden met de reële kost van elke verplaatsing. De niet-autobezitters zijn verplicht zich altijd met openbaar vervoer, fiets of te voet uit de slag te trekken, ook al is dat soms erg onpraktisch. Autodelen staat naast andere vormen van gedeeld autogebruik, zoals liften en carpoolen. Het onderscheid is dat bij autodelen de auto niet gelijktijdig, maar achtereenvolgens wordt gebruikt. Autodelen verschilt van standaard autoverhuur, doordat autodelen een verbintenis veronderstelt over regelmatig gebruik en beschikbaarheid van de auto. Het gaat niet om het af en toe ter beschikking stellen van een gelegenheidsauto, maar om een uitgewerkt alternatief voor het individuele autobezit. Bovendien heeft autodelen een grotere flexibiliteit (vb. de mogelijkheid om de auto voor enkele uren te reserveren), een ander tariefsysteem en is de auto meestal dichter bij huis beschikbaar Verschillende vormen van autodelen De term autodelen is een vlag die vele ladingen dekt. Er bestaan immers verschillende vormen van autodelen. Autodelen kan aangeboden worden door een organisatie, die een kant-en-klare oplossing biedt en waarvan iedereen individueel lid kan worden. Niet-commerciële organisaties kunnen autodelen organiseren, zonder winstoogmerk. Commerciële deelauto s worden beheerd door professionele organisaties, met betaald personeel en veronderstellen vaak elektronische registratiesystemen. Meestal worden dergelijke systemen aangeboden in de grotere steden, omdat ze een bepaalde schaalgrootte vereisen om commercieel leefbaar te zijn. In Nederland zijn ongeveer personen bij commerciële initiatieven aangesloten, in enkele steden in Vlaanderen bestaan ook al zulke projecten. Is de deelauto eigendom van en wordt ze beheerd door particuliere personen, dan spreken we van particulier autodelen. Dit berust op het eigen initiatief van individuele of gegroepeerde gebruikers, die zelf onderling contracten afsluiten m.b.t. het gedeeld gebruik van de auto. Deze werkwijze valt meer in de smaak bij doe-het-zelvers en is ook de enige mogelijkheid op plaatsen waar geen kant-en-klare systemen worden aangeboden. In Nederland doen meer dan personen op deze manier aan autodelen. In Vlaanderen bestaan al jarenlang verschillende kleine initiatieven in deze zin. In deze brochure gaan we verder in op deze vorm van autodelen. 5

8 1.3. Kenmerken van particulier autodelen Particulier autodelen definiëren wij als: een groep huishoudens die op systematische basis een gemeenschappelijke auto gebruiken. verschillende huishoudens : het gaat niet om gezinsleden (partners, ouders en kinderen) die gezamenlijk een auto gebruiken, maar om buren, collega s, vrienden, (niet-samenwonende) familieleden of zelfs wildvreemde mensen die elkaar via vb. Autopia vinden gemeenschappelijke auto : het gaat om een auto waarvoor de betrokkenen zich gemeenschappelijk verantwoordelijk stellen systematisch : het gaat niet om mensen die af en toe eens een auto lenen van iemand, maar om een vast systeem dat een alternatief biedt voor individueel autobezit Autopia koppelt de beschrijving van particulier autodelen de volgende kenmerken: zelfbeheer: er een taakverdeling of beurtrol onder de groepsleden met betrekking tot onderhoud, administratie, etc.; er is veel overleg en onderlinge controle en er wordt gewerkt op basis van onderling vertrouwen kleinschalig : het autodelen beperkt zich tot het niveau van de lokale autodeelgroep zelf ; wel kunnen er tussen de groepen netwerken groeien, die rond praktische punten samenwerken sociale meerwaarde : autodelen veronderstelt sociale contacten tussen de autodelers ; omdat autodelen meestal wijkgebonden wordt georganiseerd, draagt het ook bij aan de wijkontwikkeling geen winstoogmerk : de reële kosten worden gedeeld volgens een vooraf bepaalde rekenschema; het systeem is zelfbedruipend en brengt geen winst voort aangepast aan behoeften : elke autodeelgroep ontwikkelt een formule op maat van de specifieke behoeften en verlangens van de leden; er wordt dus geen kant-en-klaar product op de markt gegooid waarvoor volgens klanten gezocht worden goedkoop : particulier autodelen vergt geen grote investeringen : er is geen personeelskost, geen 24-uurs telefooncentrale, geen gesofisticeerde informatica voor toegang tot de auto, reservatie of boekhouding en er kan in principe met tweedehandse wagens gereden worden 1.4. De voordelen van autodelen Autodelers maken rationeler gebruik van de beschikbare auto s en kiezen gemakkelijker voor elke verplaatsing het meest geschikte vervoersmiddel of vervoerssysteem. Autodelen leidt tot meer gebruik van openbaar vervoer en fiets en tot een vermindering van het aantal autokilometers. Mensen die voorheen individuele autobezitters waren, gaan opvallend minder autorijden; anderzijds gaan mensen die voorheen autoloos waren, nu (meer) autorijden, maar het saldo van beide tendensen is duidelijk negatief. Zo levert autodelen een bijdrage aan een schoner leefmilieu en aan de vermindering van milieugebonden gezondheidsproblemen. Door autodelen zijn er minder auto s in omloop en worden de gedeelde auto s intenser gebruikt. Daardoor nemen er minder geparkeerde wagens ruimte in beslag en blijft er meer open ruimte beschikbaar. Zo past autodelen in een autoluwe woonomgeving, met meer ruimte voor de bewoners en zachte weggebruikers. Voor de individuele gebruiker heeft autodelen volgende voordelen: Praktisch : de taken en klussen m.b.t. de auto worden onder verschillende mensen verdeeld, naar ieders talenten en voorkeuren. Goedkoop : omdat de aankoopprijs en de vaste autokosten gedeeld worden, komt autodelen merkbaar goedkoper uit dan individueel autobezit. Hierdoor gaat een minder groot deel van je budget op aan autokosten. Er komt dan geld vrij voor leukere uitgaven of je kan beslissen wat minder uren te werken. Autodelen verhoogt ook de basismobiliteit van mensen die zich omwille van de hoge investeringskosten geen eigen auto kunnen aanschaffen. Duidelijk : doordat je regelmatig een gedetailleerde afrekening krijgt, weet je heel precies wat de auto je werkelijk kost. Dit in tegenstelling tot de meeste individuele autobezitters, die daar vaak geen idee van hebben. Gezond : wie minder met de auto rijdt, neemt voor bepaalde verplaatsingen sneller de fiets, en doet dus aan meer lichaamsbeweging. Sociaal : door een auto te delen kom je met mensen uit je wijk in contact en lever je een bijdrage aan de ontwikkeling van je buurt of wijk. Afhankelijk van de situatie in je groep en van jullie behoeften en wensen, kan je op verschillende manieren particulier autodelen. De verschillende formules worden in hoofdstuk 2 onder stap 4 uitvoerig besproken. Aan jou om er één uit te kiezen en aan te passen naar jouw autodeelgroep. 6

9 Hoofdstuk 2 praktisch: hoe begin je er aan? Als je interesse hebt in autodelen, moet je in de allereerste plaats voor jezelf uitmaken of autodelen echt iets voor jou is (stap 1). Als je daar van overtuigd bent, is de volgende stap om met andere geïnteresseerden in contact te komen (stap 2). Samen moet je het eens worden over het soort auto dat je eventueel wil aanschaffen en over de formule waarin je wil autodelen (stappen 3 en 4). Hoe je dan alles concreet uitwerkt, welke afspraken je maakt en hoe de contracten geregeld worden kan je nalezen in stap 5 tem. 10. Als je dat zou willen, kan je voor verdere ondersteuning en advies de hulp van Autopia inroepen, zoals vb. voor de begeleiding van start- en evaluatievergaderingen en voor het opstellen van contracten en reglementen op maat. Neem hiervoor contact op met ons secretariaat. Als laatste stap zet je best alles goed op papier. En dan rest je nog maar één ding: de sleutel omdraaien en starten! STAP 1: IK WIL AUTODELEN Vooraleer je stappen zet in de richting van autodelen, is het belangrijk om voor jezelf heel goed op een rijtje te zetten of autodelen iets voor jou is. Onderstaande overwegingen kunnen je daarbij helpen. Profiel van autodelers Uit internationaal onderzoek blijkt dat autodelen vooral interessant is voor mensen die jaarlijks maximaal autokilometers afleggen en best niet dagelijks een auto nodig hebben zoals vb. voor woon-werkverplaatsingen. Laat je hierdoor echter niet afschrikken. Misschien vind je wel een autodeelpartner die de auto uitsluitend in het weekend wil gebruiken. Autodelen kan een oplossing zijn voor mensen zonder auto die er toch af en toe over één willen beschikken voor autobezitters die hun (eerste of tweede) auto vrij weinig gebruiken of hun autogebruik willen verminderen voor autobezitters die de aankoop van een tweede auto overwegen Autodelen kan je overal, in de stad of op het platteland. Maar het is meer voor de hand liggend in stedelijke of dichtbevolkte gebieden: er wonen meer mensen dichter op elkaar, waardoor er meer kans is om autodeelpartners in de directe omgeving te vinden er is meer aanbod van openbaar vervoer en de afstanden naar werk, winkel, school, zijn korter, waardoor verschillende verplaatsingen met de fiets of het openbaar vervoer kunnen gebeuren en men minder vaak een auto nodig heeft men wordt meer geconfronteerd met de nadelen van het gebruik en bezit van een auto: vervuiling, files en een tekort aan parkeerplaatsen maken autorijden in de stad niet altijd aangenaam. er wonen relatief meer groepen die baat hebben bij autodelen (vb. alleenstaanden, jongeren) Dat neemt niet weg dat autodelen ook buiten steden een haalbare kaart is. Meestal wonen de autodeelpartners dan verder uit elkaar, waardoor ze het systeem op een andere manier organiseren: een kleinere groep, een vaste beurtrol, een haalen brengregeling (zie verder). Belangrijker is dat autodelen een bepaalde houding tegenover de auto en het autogebruik veronderstelt. Autodelers ervaren hun auto niet als een uitdrukking van sociale status of prestige en voelen zich niet afhankelijk van een auto voor hun mobiliteit. Ben je bereid? Als je ernstig overweegt om aan autodelen te doen, moet je bereid zijn om op een bepaalde manier met je autogebruik om te gaan. Dit kan samengevat worden in volgende vragen: ben je bereid om Ben je bereid om...je bij elke verplaatsing af te vragen welk het meest geschikte vervoermiddel is en daarbij niet in de eerste plaats aan de auto te denken? 7

10 Ben je bereid om... je autogebruik bewust te plannen en te organiseren? Ben je bereid om... te aanvaarden dat de auto niet altijd ter beschikking staat en dat je soms een alternatief moet zoeken? Ben je bereid om... met je autodeelpartners te overleggen en met de gemaakte afspraken en regels rekening te houden? Ben je bereid om... meningsverschillen en conflicten op een constructieve manier uit te praten en ook een beetje te relativeren? Enkele redenen om het niet te doen Een mooi idee, praktijk maar dat werkt toch niet in de Iets werkt alleen maar als je er zelf in gelooft en ervoor kiest. Autodelen bestaat al jarenlang en de ervaringen van tientallen gezinnen in Vlaanderen en duizenden gezinnen in andere landen, tonen dat het voor hen een prima systeem is. Autodelen werkt niet voor iedereen, maar is heel geschikt voor mensen met de behoeften en de ingesteldheid die bij de autodelen passen. Wat n gedoe: daar heb ik geen tijd voor! Autodelen vergt in de opstartfase inderdaad tijd en energie. Maar als het systeem eenmaal loopt, spaar je er ook weer tijd mee uit. De praktische taken en klussen m.b.t. de auto worden immers over verschillende mensen verdeeld. En als je meer het openbaar vervoer neemt i.p.v. de auto, krijg je extra tijd om een krant te lezen of op weg naar je werk - een dossier voor te bereiden. Heb je trouwens al eens uitgerekend hoeveel uren je moet werken alleen maar om je auto te betalen? altijd tot ruzies te leiden. In dat opzicht is autodelen een goede leerschool om op een open en volwassen manier te leren omgaan met meningsverschillen. We raden je ook aan om in dit geval het risico op conflicten af te wegen tegen de voordelen die autodelen je biedt. Veel kans dat de balans positief uitvalt! Bovendien wordt de kans op conflicten heel wat kleiner als je vanaf het begin met de groep duidelijke afspraken maakt en op papier zet. Goede afspraken maken goede vrienden Ik gebruik eigenlijk maar heel zelden een auto. Kan ik dan niet beter een auto huren? Of autodelen voor jou interessant is hangt vooral af van de frequentie van je autogebruik. Als je slechts enkele keren per jaar een auto wil gebruiken, kan autohuur goedkoper en praktischer uitvallen, vooral als je de auto telkens voor een hele dag of langer nodig hebt. Voor occasionele kortere verplaatsingen kan je een taxi nemen. Niks voor mij, ik stap toch liever in mijn eigen vertrouwde autootje. Als je op basis van bovenstaande overwegingen bij jezelf fundamentele bezwaren tegen autodelen vaststelt, dan is autodelen mogelijks niet echt iets voor jou. Of misschien heeft een en ander je toch aan het denken gezet en ga je in de toekomst anders tegen je eigen autogebruik en mobiliteitsgedrag aankijken. Je kan nog altijd van mening veranderen. En als dat niet zo is, neemt niemand je dat kwalijk. Autodelen doe je best alleen maar als je er echt achter staat, anders zal je je er toch niet goed bij voelen. Dat vertrouw ik niet. Want stel dat Het is niet moeilijk om allerlei rampscenario s te bedenken over wat er allemaal kan mis lopen bij autodelen. Autodelen vereist dan ook vertrouwen in je medegebruikers. Dit vertrouwen mag echter niet blind of naïef zijn. Daarom leggen we er sterk de nadruk op dat je vooraf goede afspraken maakt over zo veel mogelijk situaties en die ook duidelijk op papier zet. Zo heb je al heel wat om op terug te vallen als er zich problemen zouden voordoen. Op heel wat mogelijke situaties wordt in deze brochure dieper ingegaan. Overigens, totnogtoe hebben er zich bij autodelen nooit ernstige problemen voorgedaan. Daar komt gegarandeerd ruzie van! 8 Waar verschillende mensen samenwerken, is er altijd kans op conflicten. Conflicten hoeven evenwel niet

11 STAP 2: DEELNEMERS ZOEKEN Eens je beslist hebt dat autodelen iets voor jou is en je ermee wil starten, wil je uiteraard in contact komen met andere geïnteresseerden. Dit kan je op verschillende manieren aanpakken. Op de website van Autopia ( staat een zoekpagina met de gegevens van mensen die net als jij autodeelpartners zoeken. Je vindt er ook een formulier, waarop je je eigen gegevens kan invullen, zodat ze aan de zoekpagina worden toegevoegd. Wie geen toegang tot het internet heeft, kan een kopie van het aanmeldingsformulier in deze brochure (zie bijlage) opsturen en tegen kostenvergoeding een afdruk van de lijst van andere zoekenden opvragen bij Autopia. Praat over autodelen met je buren, vrienden, familie of collega s. Ben je actief in een wijkcomité of een vereniging,? Maak dan je voornemen om te autodelen ook daar bekend. Op die manier kan je in je eigen omgeving andere geïnteresseerden op het spoor komen. Wie actiever wil werven, kan bij Autopia tegen kostenvergoeding folders en affiches opvragen om te verspreiden bij buren, in plaatselijke winkels of cafés, in lokalen van verenigingen, buurthuizen,... Op de folders is ruimte voorzien waarop je jouw gegevens kan invullen. In een wereldwinkel, natuurvoedingswinkel of kringloopcentrum komen zeker mensen over de vloer die interesse hebben in autodelen. Je kan ook iemand van Autopia uitnodigen voor een infoavond in je buurt, vereniging of vriendenkring. Autopia organiseert ook samen met geïnteresseerde steden en gemeenten infoavonden om het autodelen te promoten. Contacteer de mobiliteits- of milieuambtenaar van je gemeente om te weten of jouw gemeente interesse hierin heeft. Bij het zoeken naar autodeelpartners is het goed een aantal punten voor ogen te houden. (1) De wijk als organisatieniveau? Het heeft een aantal voordelen om het autodelen op wijkniveau te organiseren: het is veelal praktisch (vb. voor de keuze van een centrale standplaats en door de korte afstand tot de auto) en het kan ook prettig zijn om via het autodelen mensen in je wijk beter te leren kennen. andere gemeente wonen. Je moet dan wel een aantal praktische zaken anders aanpakken. Een centrale standplaats zal niet haalbaar zijn en je zal eerder moeten kiezen voor een haal- en brengregeling of een beurtrol met een kleinere groep (zie verder). (2) Eenheid in verscheidenheid Het is belangrijk om autodeelpartners te zoeken met wie je op essentiële punten een gelijkaardige visie hebt. Je moet het uiteindelijk eens worden over de keuze van een auto, het beschikbare budget, de gebruiksstijl, Bovendien moet je een hele tijd lang met die mensen kunnen samenwerken. Het is goed voor ogen te houden dat mensen om verschillende redenen kunnen autodelen. Grofweg onderscheiden we twee types: de economische autodelers, voor wie het financiële voordeel of bewuste zuinigheid de belangrijkste argumenten zijn; zij willen vooral zo goedkoop mogelijk rijden. de principiële autodelers, die uit ideologische meestal ecologische overwegingen autodelen; zij willen de auto zo weinig mogelijk gebruiken en kiezen in eerste instantie voor fiets of openbaar vervoer Het is geen probleem als deze twee types in éénzelfde groep samenkomen, maar in concrete situaties kan dit wel tot tegengestelde visies leiden. Daarom is het goed om vooraf de motivatie voor het autodelen met elkaar te bespreken. Voor een vlotte werking is het zeer belangrijk dat er voldoende gebruiksverscheidenheid in de groep is. Dit is vooral relevant voor het gebruik van de auto: een groep moet bestaan uit mensen die de deelauto op verschillende ogenblikken gebruiken. Als iedereen elke week de auto wil gebruiken voor familiebezoek op zondagmiddag, zal autodelen niet mogelijk zijn. Daarnaast is een goede mix van grote en kleine gebruikers handig. Te veel kleine gebruikers maken het autodelen vaak organisatorisch onpraktisch en ingewikkeld; grote gebruikers zijn interessant om de kosten te drukken. Grote gebruikers leggen dan weer vaak sterk beslag op de auto, mogelijk ten nadele van de kleine gebruikers. Een kwestie van evenwicht zoeken! Ook voor de taakverdeling binnen de autodeelgroep is diversiteit van belang: de ene is graag met rekeningen en boekhouding bezig, terwijl de andere liever de auto regelmatig grondig wil poetsen. Dit hoeft echter niet per se. Je kan perfect autodelen met mensen die een eindje uit de buurt of in een 9

12 10 (3) De ideale groepsgrootte? Een ideale of maximale groepsgrootte voor autodelen bestaat niet. De autodeelgroepen die momenteel in Vlaanderen actief zijn, bestaan meestal uit twee tot zeven huishoudens per auto. Maar het kan ook groter: het autodeelproject Dégage! in Gent telt 60 personen die samen zeven auto s gebruiken. De wenselijke groepsgrootte is afhankelijk van een heleboel factoren die binnen elke groep verschillen, zoals de verhouding tussen grote en kleine gebruikers de gebruikspatronen van de groepsleden : de verhouding tussen piekmomenten waarin de auto druk gebruikt wordt (vb. in de weekends) en dalmomenten (vb. bepaalde dagen door de week overdag) de manier waarop het autodelen wordt georganiseerd : vb. hoe strakker het tijdsgebruik is afgelijnd (wat kan ondersteund worden door ook een prijs per uur te vragen), hoe groter de groep kan worden Om de groepsgrootte bij de start van de autodeelgroep te bepalen, is het belangrijk om te schatten hoeveel iedereen van de auto gebruik zal maken. In de praktijk zal de groep regelmatig moeten evalueren of er te veel of te weinig leden in de groep zijn. In het eerste geval is een mogelijke oplossing dat er bijkomende leden worden gezocht om een tweede autodeelgroep op te starten. In het andere geval kan men er een gebruiker bij zoeken die de auto net op die dalmomenten en niet of zelden op de piekmomenten wil gebruiken. Aangezien het voor een bestaande groep gemakkelijker is om leden bij te zoeken dan af te stoten, kan je voor de veiligheid beter starten met een niet te grote groep. Vergaderen Bij formules van mede-eigendom (zie verder) vergt het opstarten van een autodeelgroep best wel wat overleg. Indien de groepsleden zich goed documenteren en voorbereiden (door vb. op voorhand over een aantal vragen na te denken), kunnen één tot maximum drie bijeenkomsten volstaan. Het is best om met een nieuwe autodeelgroep na enkele maanden een evaluatievergadering te houden, waarin de groepsgrootte besproken wordt en waarbij de gemaakte afspraken kunnen herzien worden. Daarna kan men halfjaarlijks of met ervaren autodelers zelfs jaarlijks bijeenkomen. Uitleensystemen (zie verder) vergen veel minder vergaderwerk, aangezien de eigenaar in principe met elke gebruiker individuele contracten afsluit en de eindverantwoordelijkheid houdt over de auto. Toch is het raadzaam om af en toe eens met alle gebruikers en de eigenaar samen over het functioneren van het autodeelsysteem te praten. STAP 3: EEN AUTO KIEZEN Vaak heeft een van de deelnemers een eigen auto, die hij/zij aan de groep wil ter beschikking stellen of verkopen. Misschien was deze persoon ook de initiatiefnemer, die partners zoekt om zijn/haar onderbenutte auto te delen. Het is belangrijk dat de groep in alle vrijheid kan beslissen om al dan niet tot gebruik van deze auto over te gaan. Misschien valt deze auto heel goed in de smaak, maar het is ook mogelijk dat hij niet voldoet aan de verwachtingen en behoeften van de meerderheid van de groepsleden en dat er vooralsnog naar een ander type auto zal uitgekeken worden. Als er niet onmiddellijk een auto in de aanbieding is, moet de groep overleggen en samen beslissen welk soort auto er zal aangekocht worden én op zoek gaan naar een auto die aan die voorwaarden voldoet. De effectieve aankoop van de auto gebeurt pas aan het einde van de besprekingen, in de start -fase (zie verder). Een nieuwe of een tweedehandse auto? De meeste autodeelgroepen starten met tweedehandse auto s. Hiervoor gelden in de eerste plaats financiële argumenten: men wenst of kan geen grote bedragen besteden aan een auto. Nieuwe auto s zijn door de hoge afschrijvingskost (vooral in het eerste en tweede jaar), aanzienlijk duurder dan tweedehandse auto s. Oudere auto s kosten dan wel iets meer aan onderhoud en herstellingen, maar die extra kosten wegen meestal niet op tegen de lager wordende afschrijvingskosten. Bovendien is het financiële risico, mocht er iets mislopen, minder groot. Naarmate de ervaring met het autodelen en het vertrouwen in de partners groeit, gaan groepen gemakkelijker overstappen naar een nieuwe(re) auto. Vaak spelen ook ecologische argumenten mee. Er zit immers een ecologisch voordeel aan het hergebruiken en zo lang mogelijk in gebruik houden van auto s: zowel de productie van nieuwe auto s als de verwerking van wrakken in de afvalfase zijn sterk milieubelastend. Daar staat tegenover dat nieuwere auto s vaak minder verbruiken en vervuilen. Daarom zijn er vanuit ecologisch oogpunt over de keuze van nieuw of occasie weinig eenduidige adviezen te geven. Indien je voor een oudere auto kiest, besteed je best extra aandacht aan de tips die over rijstijl gaan (zie stap 8). Je kan ook overwegen om de auto technologisch aan te passen aan milieuvriendelijkere brandstof, zoals LPG.

13 Welk type auto? Naast de keuze over nieuw of tweedehands, wil je ook praten over de prijscategorie, het soort brandstof, het verbruik, het model en (in geval van een tweedehandse auto) de ouderdom en het aantal gereden kilometers. Ook ecologische factoren, zoals beperkt verbruik, uitstoot, loodvrije benzine, katalysator, worden best in overweging genomen. Over het algemeen denken autodelers erg functioneel over een auto. Factoren als degelijkheid, laadruimte, herstelbaarheid zullen vaker doorwegen dan uiterlijke en esthetische kenmerken. Ongetwijfeld komen er tijdens deze bespreking ook voorkeuren m.b.t. de uitrusting van de auto aan bod: bagage- of fietsrek, wegenkaarten, Noteer ze alvast! Tips: Adviezen i.v.m. aankoop en onderhoud van tweedehands auto s vind je op de website van Federauto (de federatie van autohandel en reparatie). Federauto heeft een kwaliteitslabel voor handelaars in tweedehands auto s: een blauw autootje in een rode cirkel met de mededeling erkende verkoper (zie: - klik consumenteninfo, aankoop tweedehands auto en erkende verkopers ). Informatie over prijzen van nieuwe en tweedehandse auto s (met alle mogelijke opties) vind je in het veertiendaagse magazine De Autogids. Op hun websites vind je ook bruikbare informatie over de aankoop van tweedehandse auto s en een modelverkoopcontract. Kies voor een schone auto... de aankoopprijs (tot maximum 615 euro). Op kan je interessante informatie terugvinden over de aspecten waarmee rekening kan gehouden worden voor de aankoop van een duurzame wagen en voor de keuze van het type brandstof. Op vindt je een lijst van de schoonste auto s, nl die waarvan de uitstoot niet hoger is dan 120g/km, met een aanduiding van het belastingsvoordeel dat je kan krijgen. In de verkooppunten van nieuwe wagens dragen alle auto s ook een CO2-etiket. Een voorbeeld van zo n etiket en hoe je het moet lezen, kan je ook op deze site terugvinden. De folder en brochure Proper rijden, uw keuze! uitgegeven door de Federale Diensten voor het Leefmilieu (tel. 02/ , environment@health.fgov.be) geeft hierover ook meer informatie. Bij de Federale Diensten voor het Leefmilieu kan je ook informatie krijgen over de premie bij plaatsing van een LPG-installatie in een benzineauto. Op vind je de databank milieuvriendelijk voertuig. Alle personenwagens die nieuw en tweedehands op de Belgische markt verkocht worden zijn in de databank opgenomen met hun verbruiksgegevens, een vergelijking van het verbruik met het gemiddelde van gelijkaardige wagens en een milieuscore die gebaseerd is op emissies en verbruik. Men spreekt van een milieuvriendelijke wagen als deze een milieuscore heeft van 65 of hoger. Naast de indicatie voor de milieuvriendelijkheid zijn er ook technische en economische parameters van de wagens opgenomen. Je kan er op één parameter zoeken, of op een combinatie van verschillende parameters. Als de aankoop van een nieuwe auto tot de mogelijkheden behoort, dan wil Autopia een lans breken om voor een schone, milieuvriendelijke wagen te kiezen. Autorijden betekent immers brandstof verbruiken en CO2 en andere schadelijke stoffen uitstoten. Stoffen die mee verantwoordelijk zijn voor de opwarming van de aarde en bedreigend zijn voor ons leefmilieu en uw gezondheid. Vanaf januari 2005 krijg je bij de aankoop van een nieuwe milieuvriendelijke wagen een pak belastingsvoordelen: - Stoot je nieuwe wagen minder CO2 uit dan 105 g/km, dan geniet je een belastingvermindering van 15% op de aankoopprijs (tot maximum euro). - Stoot je wagen tussen 105 en 115 g CO2/km uit, dan geniet je een belastingvermindering van 3 % op 11

14 STAP 4: EEN FORMULE KIEZEN In deze brochure wordt uitgegaan van twee duidelijk omschreven basisformules om het autodelen te organiseren: mede-eigendom en uitleen. Beide passen in een bestaand juridisch kader maar brengen een verschillende organisatiewijze met zich mee. Uiteraard zijn er varianten, tussenvormen en mengvormen van deze formules mogelijk. Een groep mede-eigenaars kan bijvoorbeeld een uitleenovereenkomst afsluiten met een derde, die de deelauto occasioneel wil gebruiken. Of (zoals bij het autodeelproject Dégage! in Gent) verschillende eigenaars brengen hun auto bijeen in een pool, waarbij verschillende gebruikers zijn aangesloten, die alle wagens uit de pool kunnen lenen. Formules op basis van mede-eigendom Omschrijving Een groep mensen koopt samen een auto aan. Ze hebben dan de auto in mede-eigendom. Elke deelnemer participeert financieel in de aankoop van de auto. De kosten worden voor een deel forfaitair gedeeld, voor een ander deel in verhouding tot het individuele gebruik van de auto door elke deelnemer. TECHNISCH KADER Mede-eigendom Deze formules zijn gebaseerd op de bepalingen over mede-eigendom in het Burgerlijk Wetboek (Art. 577 e.v.). Bij mede-eigendom wordt het eigendomsrecht op de auto gezamenlijk door alle mede-eigenaars uitgeoefend. Geen enkele van de mede-eigenaars kan dus een exclusief individueel recht op de auto of op een deel ervan laten gelden. Elke medeeigenaar heeft voor een bepaald percentage rechten op de gehele auto. Daarom zegt men dat mede-eigenaars zich in een toestand van onverdeeldheid bevinden. Beslissingen over de auto moeten in principe door alle mede-eigenaars gezamenlijk genomen worden. Maar elke mede-eigenaar mag zogenaamde daden van behoud en voorlopig beheer stellen, vb. dringende herstellingen. Formule 1: mede-eigendom met reservatiesysteem Omschrijving De mede-eigenaars werken een reservatiesysteem uit, waardoor elk lid de auto kan reserveren wanneer en zo vaak als hij/zij wil. Voordelen - Er is een vaste, meestal grotere groep, die op langere termijn blijft bestaan en niet afhankelijk is van het engagement van individuele personen. De vaste groep komt het onderlinge vertrouwen ten goede. - Het reservatiesysteem biedt een grote flexibiliteit: in principe kan men de auto reserveren wanneer men maar wil. - Dit model laat toe om met een grote groep te autodelen, wat de gebruiksintensiteit van de auto vergroot en de kosten drukt. - Er is een grote diversiteit binnen de groep mogelijk, qua gebruikspatronen en aantal gereden kilometers. Nadelen - Het reservatiesysteem brengt een zekere onvoorspelbaarheid met zich mee: je bent nooit op voorhand zeker dat de auto vrij is op het ogenblik dat je hem wil reserveren. Je moet ook telkens de moeite doen om te bellen of op het internet te gaan om de auto te reserveren. - De berekening van de financies vergt een inspanning. Maar naarmate je ervaring groeit, wordt dit meer en meer routine. Leden van Autopia kunnen gebruik maken van het rekenschema dat Autopia heeft uitgewerkt in de vorm van een spreadsheet in Microsoft Excel. Je kan dit rekenschema downloaden van de website - Het feit dat men met een vaste groep werkt, brengt nogal wat administratie met zich mee als er iemand uitstapt of als de groepsgrootte wijzigt: in dit laatste geval moet de waarde van het aandeel in het eigendom en eventueel ook het bedrag van de vaste bijdrage per persoon herberekend worden. Besluit Deze formule is vooral geschikt bij een grotere en relatief stabiele groep van mensen met verschillende gebruiksbehoeften, waarvan de meerderheid de auto niet heel frequent nodig heeft. 12

15 Wel, wij waren erbij van in het begin. Een autootje delen met 6 is na al die jaren nog altijd erg praktisch. Enkel op vlak van besparing is dit al een meerwaarde (zo n 1750 euro per jaar). Bovendien tref je mensen van vlees en bloed, die, bij terugkomende wisselafspraken rond de auto en af en toe eens een vergadering, steeds meer behoren tot je vaste kennissenkring. Natuurlijk is niet alles koek en ei. De auto is soms erg vuil, of weer eens bezet... Als autodeler leer je rekening houden met andere gebruikers, problemen oplossen, afspraken maken, zaken combineren. Maar bovenal: je leert afwegen welke verplaatsing je maakt en op welke manier. Wij kunnen alvast geen moment bedenken dat we spijt hadden van onze deelname. Erik Van der Veken en Kris Wauters, Berchem Formule 2: mede-eigendom met vaste beurtrol Omschrijving De mede-eigenaars werken een vooraf afgesproken vaste beurtrol uit voor het gebruik van de auto. Elk huishouden gebruikt de auto telkens gedurende een bepaalde periode, vb om de 2 weken. In principe wordt de auto telkens met een volle tank overgedragen aan de volgende gebruiker. Voordelen - Je deelt een auto met één of enkele vaste partner(s) die je goed kent of leert kennen, wat het vertrouwen ten goede komt. - Je hebt altijd op voorhand zekerheid over de momenten waarop je de auto ter beschikking hebt. Dit maakt het gemakkelijk om vb. grote boodschappen of familiebezoeken te plannen in functie van de beschikbaarheid van de auto. - Een vaste beurtrol is heel goed haalbaar indien beide partijen een eindje bij elkaar uit de buurt wonen. Je moet de auto immers niet voor elke verplaatsing op een centrale standplaats ophalen en terugbrengen; de auto moet alleen bij het wisselen van gebruiker over en weer gebracht worden. - Op financieel vlak is het een gemakkelijk systeem: de kosten worden meestal proportioneel verdeeld in verhouding tot de lengte van de gebruiksperiodes, en bij overdracht heeft de auto altijd een volle tank. Als er een groot verschil in het aantal gereden kilometers is, kan je dit laten meespelen in de kostendeling. - Om organisatorische redenen (o.a. de vermelde rigiditeit) werkt dit systeem meestal maar met een kleine groep (twee of drie deelnemers). - Het systeem is kwetsbaar: als een van de partners ermee stopt, is er een risico dat het autodelen ophoudt te bestaan. Besluit Deze formule is vooral geschikt voor twee of drie huishoudens, met een vergelijkbaar verbruik, die de auto relatief vaak gebruiken en hun autogebruik kunnen regelen in functie van de beschikbaarheid van de auto. We zijn nog steeds heel enthousiast over ons mini-autodeelproject. We zijn nu al zo n drie jaar bezig en zijn vastbesloten (zowel wij als onze autodeelpartners) om het te blijven doen, ook nu elk van onze gezinnetjes zijn uitgebreid met 2 kindjes. Het heeft niet enkel als voordeel dat je veel minder kosten maakt, maar ook dat je de auto veel bewuster gaat gebruiken. Wij plannen onze inkopen die met de auto moeten gebeuren (zoals drank) om de twee weken, idem dito de bezoekjes aan verre familie en vrienden. Zelfs mijn afspraken voor het werk gebeuren in functie van de auto, maar gelukkig heb ik niet vaak de auto nodig. De weekends zonder auto zijn zalig rustig: we doen inkopen op de markt en in de buurt, nemen de trein (wat onze kinderen een feest vinden) of de fiets. Niks moet op zo n weekend. Bij overvloedige regendagen voelen we ons soms een beetje aan huis gekluisterd, maar dat heeft dan ook weer zijn voordelen. Autodelen kan dus heel wat gevolgen hebben. Het voordeel om het met vrienden te doen is dat er een basis van vertrouwen is. Omdat we veel belang hechten aan dat vertrouwen en niet willen dat dat zou worden geschonden door het autodelen, worden er steeds duidelijke afspraken gemaakt. Ons contract wordt af en toe bijgesteld als dat nodig is. Griet Ramaut, Berchem Nadelen - Het systeem is relatief rigide: in principe kan je niet beschikken over de auto in de gebruiksperiode van de andere partner(s), hoewel hierover ook zeker afspraken kunnen gemaakt worden. 13

16 14 Formule op basis van uitleen Formule 3: uitleensysteem Omschrijving De eigenaar (de uitlener) van een auto maakt met een of meerdere personen afspraken over het regelmatig uitlenen van zijn/haar auto. De gebruikers (de leners) betalen een vaste vergoeding all in per kilometer. Voordelen - Dit is een flexibele formule, zowel voor de eigenaar die het grootste deel van de tijd de beschikking houdt over zijn/haar auto als voor de gebruikers die de auto op gelijk welk ogenblik kunnen reserveren. - Dit systeem is prima als kennismaking met autodelen of als tijdelijke oplossing, zowel voor de eigenaar (als die door omstandigheden een periode zijn/haar auto minder nodig heeft) als voor de andere gebruikers (die vb. tijdelijk zonder auto zitten en nog geen nieuwe aangeschaft hebben of tijdelijk voor een opleiding of stage een auto nodig hebben). De overeenkomsten kunnen dan ook gemakkelijk opgezegd worden. - Het aantal gebruikers kan heel gemakkelijk aangepast worden gedurende de looptijd van de overeenkomsten, als blijkt dat de auto onder- of overbezet is. - Praktisch en financieel is het heel gemakkelijk. Er geldt een vaste prijs per kilometer. De eigenaar houdt eindverantwoordelijkheid over de auto en zorgt dat de auto op elk moment in orde is. Er moet dan ook niet vergaderd worden over herstellingen, financies, taakverdelingen, Nadelen - Het reservatiesysteem brengt een zekere onvoorspelbaarheid met zich mee: je bent nooit op voorhand zeker dat de auto vrij is op het ogenblik dat je hem wil reserveren. Je moet ook telkens de moeite doen om te bellen of op het internet te gaan om de auto te reserveren. - De gebruikers hebben minder inspraak m.b.t. de auto dan bij mede-eigendom. De eigenaar is de baas en kan vb. eigenmachtig beslissen om de auto na een ongeval niet meer te laten herstellen of om een andere auto aan te schaffen. Anderzijds kan je onderling wel afspreken dat de gebruikers mee kunnen beslissen over de kilometerprijs, de organisatie van de reservaties, uitbreiding van de groep, - Het feit dat de overeenkomsten gemakkelijker opzegbaar zijn, kan vervelende gevolgen hebben. Zo kan de eigenaar op korte termijn zonder gebruikers komen te zitten, waardoor alle kosten op hem/haar vallen. Ook de gebruikers kunnen op korte termijn zonder auto komen te zitten, met alle praktische gevolgen van dien. TECHNISCH KADER - Uitleen Voor uitleen zijn de bepalingen uit het Burgerlijk Wetboek over lening (Art e.v.) van toepassing. De lener is aansprakelijk voor het verlies of de waardevermindering van de geleende zaak, tenzij in geval van toeval of overmacht. Het is belangrijk om in het contract uitdrukkelijk te verwijzen naar autodelen en naar het feit dat het systeem geen winstoogmerk heeft. Dit kan voorkomen dat het uitlenen zou beschouwd worden als huur, waarvoor andere wettelijke bepalingen gelden. Een ander heel belangrijk onderscheid is dat uitleen in principe om niet is, d.w.z. dat de uitlener er niets aan verdient, terwijl verhuur wel een winstoogmerk heeft. Concreet kan je in het contract een verwijzing naar de artikels uit het Burgerlijk Wetboek opnemen en een artikel zoals: De uitleen gebeurt in het kader van een systeem van autodelen, dat tot doel heeft om de auto zo optimaal mogelijk te gebruiken en het milieu minder te belasten. De overeenkomst heeft geen winstoogmerk, maar beoogt een kostenbesparing voor de partijen. Tot slot nog dit Wie ook de eigenaar is en welk model je ook kiest, de auto is steeds ingeschreven op naam van één persoon (het aanspreekpunt voor de overheid) en verzekerd op naam van één persoon (de verzekeringnemer). Deze personen zullen dan ook alle officiële papieren m.b.t. de auto ontvangen en aangesproken worden bij ongevallen of overtredingen, waarbij men respectievelijk op basis van de nummerplaat de persoon opspoort op wiens naam de auto is ingeschreven of waarbij de verzekeringnemer de contactpersoon is voor de verzekeringsmaatschappij. Een aantal officiële instanties zullen een autodeelgroep beschouwen als een feitelijke vereniging. De overeenkomst en het reglement dat door de autodelers werd opgesteld, worden dan beschouwd als verenigingsovereenkomst van de feitelijke vereniging, te vergelijken met de statuten van een vzw.

17 In deze brochure wordt telkens uitgegaan van een groep autodelers die één auto gezamenlijk gebruikt. Het is ook mogelijk om met één groep meerdere auto s te delen. Dit kan zowel in mede-eigendom met een reservatiesysteem (een groep koopt meerdere auto s in mede-eigendom), als in een uitleensysteem (meerdere eigenaars stellen hun auto ter beschikking aan een groep medegebruikers). De gebruikers binnen de groep kunnen gebruik maken van alle auto s die in de groep aanwezig zijn. Ze kunnen de auto s op één centraal punt reserveren. Verder gelden dezelfde basisregels als in het geval van een systeem met slechts één auto, zij het dat die in de praktijk wel moeten aangepast worden aan meerdere auto s. De voordelen zijn dat je als gebruiker meer kans hebt dat er een auto beschikbaar is op het moment dat je hem wil reserveren en dat je, afhankelijk van de samenstelling van het wagenpark van de groep, kan kiezen voor de auto die het meest geschikt is voor je activiteit. Een kleine stadsauto voor een verplaatsing van één of twee personen, een auto met een grote laadruimte voor vervoer van grotere spullen,... Er is ook minder kans dat de autodeelgroep stilvalt wanneer één auto tijdelijk of definitief uit de groep verdwijnt, vb. omdat de auto defect is of (bij een uitleensysteem) omdat de eigenaar verhuist. Nadeel is dat de administratie toeneemt met iedere bijkomende auto en dat de autodeelgroep meestal ook meer leden telt, wat het maken van afspraken niet vergemakkelijkt. STAP 5: EEN RESERVATIESYSTEEM OF BEURTROL UITWERKEN Vaste beurtrol Een vaste beurtrol is zeer eenvoudig: beide partijen hoeven alleen de duur van elke gebruiksbeurt af te spreken en te bepalen wie de auto op welke dagen of weken heeft. De partijen zijn vrij om de afspraken hierover volledig op maat te maken. Een veel gebruikt systeem is dat de partijen afwisselend de auto gedurende een of twee weken of een halve maand gebruiken. Langere gebruiksperiodes werken moeilijk, omdat de andere partij dan de auto te lang moet missen. Een goede indicator is de frequentie van grote boodschappen en familiebezoeken: als je vb. één maal per maand grote boodschappen doet en bij oma-op-het-platteland op bezoek gaat, kan je waarschijnlijk zonder grote problemen twee weken zonder auto. Een andere gangbare regeling is dat de ene partij de auto door de week gebruikt en de andere partij de auto tijdens het weekend ter beschikking heeft. Dit systeem is vb. interessant voor een gezin waarin beide partners een auto voor woon-werkverkeer gebruiken, maar in het weekend slechts één auto nodig hebben de tweede gezinsauto wordt dan in het weekend gedeeld met iemand die door de week geen auto nodig heeft. Om het systeem wat flexibeler te maken, kunnen de partijen afspreken dat de auto ook kan gebruikt worden in de gebruiksperiode van een van de andere partijen, mits bijvoorbeeld een financiële vergoeding. Om piekperiodes op te vangen (vb. in de schoolvakanties en op hoogdagen), kan je eventueel afspreken om bijkomend een auto te huren, waarvoor de kosten door de partijen gedeeld worden. Of je kan bij een andere autodeelgroep nagaan of er voor deze situaties onderling auto s gedeeld kunnen worden. Misschien vallen sommige van jullie piekperiodes wel samen met hun dalperiodes. Wij leven met een groep mensen samen en willen dit op een ecologische manier doen. Het is dan ook logisch dat we samen een auto delen. Op dit moment gebruiken we onze bescheiden R5 met 6 mensen. In een kalender kan iedereen noteren wanneer hij of zij de auto nodig heeft. Het is wel zo dat ieder om beurt een voorrangsweek heeft. Dat wil zeggen dat anderen gebruikers dan even moeten navragen of de auto wel vrij is. Problemen rond dubbele reservering komen niet zo vaak voor. We gaan tenslotte allemaal met de trein naar het werk. De auto is eerder voor uitstapjes met het gezin of boodschappen. We hebben elk ons deel van de aankoop gefinancierd en betalen daarnaast ook 15 cent per kilometer. Dat moet volstaan voor de lopende kosten zoals verzekering en benzine. Al bij al loopt het systeem soepel. Aangezien we op hetzelfde adres wonen is er geen probleem om de auto te vinden. In de beginperiode gebeurde het wel eens dat iemand op stap was met de autosleutels en daardoor de auto blokkeerde. Ondertussen hebben we wel 5 paar reservesleutels... Steven Vromman, bewoner van het Luchtkasteel, Doornik, augustus

18 Reservatiesysteem bij mede-eigendom Bij de opstart van de autodeelgroep moeten afspraken gemaakt worden over de reservatieprincipes en - regels. Dit is niet zo eenvoudig, omdat je bij de start niet weet wat de gebruiksbehoeften en -patronen van de groepsleden zullen zijn. Bovendien kunnen die in de loop van het bestaan van de groep nog wijzigen. Bij een opstartende groep vraag je best aan de kandidaat-leden om een lijstje te maken van de momenten waarop ze in de loop van de komende drie of zes maanden (zeker) de auto willen gebruiken. Zo kan je op een van de opstartbijeenkomsten alvast de oefening maken om de bezettingsgraad van de auto te berekenen. Houd er rekening mee dat je autogebruik kan wijzigen door het autodelen. Als je vroeger een eigen auto had, moet je nu voor zoveel mogelijk verplaatsingen een alternatief per openbaar vervoer of fiets bedenken, zodat alleen die momenten overblijven waarop je écht de auto nodig hebt. Als je tevoren geen auto had, moet je er even bij stilstaan dat je door de beschikbaarheid van een auto een aantal zaken anders kan organiseren. Die verplaatsingen waarvoor je altijd urenlang onderweg was met openbaar vervoer, zal je om het gemak voortaan misschien met de auto doen. Of je zal dingen die je vroeger niet deed omdat je geen auto had, nu toch gaan doen. Je zal misschien je boodschappen anders organiseren, door bijvoorbeeld wat vaker naar de supermarkt gaan. Je spreekt best af om het reservatiesysteem (en in verband hiermee de groepsgrootte), na een periode van drie of zes maanden te evalueren en desnoods aan te passen. Zo wordt het systeem echt op maat van de groep gemaakt. Indien blijkt dat de auto overbezet is, kan je overwegen om mensen bij te zoeken voor een tweede autodeelgroep. Voor de dalmomenten, waarop de auto onderbezet is, kan je gericht leden bijzoeken. Een lid van de autodeelgroep wordt aangeduid als reservatieverantwoordelijke. Dit is de persoon naar wie men kan bellen of en om de auto te reserveren. Deze persoon noteert de reservaties in het reservatieboek. Indien de auto al door een ander groepslid gereserveerd was voor dat moment, meldt de reservatieverantwoordelijke dit aan de betrokkene, zodat hij/zij eventueel een alternatief kan zoeken of contact kan nemen met de andere persoon om een oplossing te zoeken voor de dubbele boeking. Indien alle leden van de autodeelgroep toegang hebben tot het internet, is het handiger om via de website te reserveren. Op de website van Autopia ( kan je voor je groep een reservatiekalender maken en alle gebruikers een paswoord geven waarmee ze zelf hun reservaties kunnen invullen op de website. De reservatieveran twoordelijke heeft dan een meer algemene taak om toezicht te houden op dit programma. Een gemengd systeem, waarbij de meerderheid via het internet reserveert en één of enkele leden telefonisch, kan uiteraard ook. De reservatieverantwoordelijke zorgt er dan voor dat de telefonische reservaties in het reservatieprogramma op het internet genoteerd worden. Tips bij reservatie - Over het algemeen geldt de regel: wie eerst reserveert, heeft de eerste keus. Indien een ander groepslid later de auto op datzelfde moment wil reserveren, is de auto dus al bezet. Vaak echter kunnen beide partijen toch een oplossing vinden omdat ze hun plannen naar een ander moment verplaatsen of een ander vervoermiddel vinden. Deze afspraak kan je verfijnen en nuanceren door vb. mensen met kinderen op woensdagnamiddagen voorrang te geven, of het reserveren van de auto voor het werk te laten voorgaan. - Elke groep kent dal- en piekmomenten. Bij vele groepen behoren de weekends en de schoolvakanties tot de piekperioden, tenminste als de meeste leden door de week voltijds werken en/of schoolgaande kinderen hebben. In groepen waar dat niet het geval is, geldt dit mogelijks niet. Het is belangrijk om bij de opstart extra afspraken te maken over de piekmomenten, voor zover je daar dan al zicht op hebt. Zo vermijd je teleurstellingen door verkeerde verwachtingen ( ik was toch graag elke maand een weekendje met de auto naar de Ardennen gegaan ), frustraties door regelmatige dubbelboekingen en voorkom je dat een deel van de groep de anderen immobiliseert door het voortdurend gebruik van de auto op piekmomenten. Je kan de piekmomenten op twee manieren opvangen. Je kan inspelen op de vraag door de mogelijkheid om de auto te reserveren in de piekperiodes in te perken (daarvan vind je hieronder een aantal voorbeelden). Je kan ook op het aanbod inspelen en in piekperiodes een of meer bijkomende auto s in het systeem te betrekken. De kosten voor dit bijkomend aanbod worden dan door de groep gedragen. Weekends. Het kan interessant zijn om een richtlijn te hanteren zodat elk lid de auto slechts een maximaal aantal volledige weekends per jaar kan gebruiken. Een goede afspraak is dat slechts de helft van de weekends mag benomen worden 16

19 door reservaties voor een volledig weekend. Het is immers de bedoeling dat de auto nog beschikbaar blijft voor kortere gebruiksperiodes tijdens het weekend, zoals voor zaterdagse boodschappen of voor een avondje uit. Bijvoorbeeld: per jaar (= 52 weekends) kan in een groep met vijf leden, iedereen maximaal vijf volledige weekends (= in totaal 25 weekends) de auto reserveren. Zo blijven er nog 27 weekends over waarin de auto voor kortere reservaties in het weekend beschikbaar is. Schoolvakanties. Hier kunnen zich vooral problemen stellen m.b.t. de zomervakantie en de eindejaarsperiode. Analoog aan de weekendregeling kan je een regel instellen dat elk lid de auto slechts een aantal weken in de zomervakantie kan gebruiken. Hier kan je best het aantal weken zomervakantie delen door het aantal groepsleden, met een zekere marge voor losse verplaatsingen. Bijvoorbeeld: in een groep met vier leden, zou in principe elk lid de auto gedurende twee weken kunnen gebruiken, maar dan loop je het risico dat de auto de ganse zomer op vakantie is. Daarom zou je in dit geval de maximale gebruiksduur kunnen beperken tot één of anderhalve week. De regel dat wie eerst reserveert ook voorrang heeft, wordt voor de vakantieperiodes best genuanceerd. Zodra de zomervakantieplannen van de groepsleden duidelijk worden, steek je best eens de koppen bij elkaar om te overleggen. Indien de vakantieperiodes van verschillende leden samenvallen, kan je een beurtrol instellen (de ene kan dit jaar, de andere volgend jaar met de auto op vakantie). Het is overigens ook mogelijk dat niet iedereen in de zomervakantie met de auto op reis wil. Er kunnen andere vervoersmiddelen of -regelingen (vb. carpool met vrienden of via Taxistop) gebruikt worden. Mensen zonder kinderen en die op hun werk niet gebonden zijn aan de schoolvakanties, verkiezen vaak om buiten het seizoen op verlof te gaan. Zij kunnen hun vakantie dan in een andere periode opnemen. Om vakantiespreiding te bevorderen kan de groep vb. afspreken dat wie niet in de schoolvakanties met de auto op reis gaat, in een andere periode over de auto mag beschikken voor een duur die anderhalf of dubbel zo lang is als tijdens de schoolvakanties. Je kan ook het recht op een zomervakantieweek met de auto, mits een bepaalde tegenprestatie, overdraagbaar maken naar een ander lid van de groep. Ook voor de Kerst- en nieuwjaarsperiode maak je beter goede afspraken. Met een beetje pech wil iedereen die dagen wel op familiebezoek met de auto. Je kan in dat geval een beurtrol instellen (de ene kan dit jaar, de andere volgend jaar de auto gebruiken met Kerst of nieuwjaar) en afspreken dat niemand in dezelfde winter de auto op kerst én nieuwjaar kan gebruiken. De praktijk leert dat er in deze periode zelden echt spanningen zijn rond het gebruik van de auto. - Vaste reservaties Soms hebben mensen de auto gedurende een langere periode nodig op een vast moment in de week, vb. omdat ze een opleiding volgen. Dit kan, maar moet met de nodige soepelheid gehanteerd worden. Het is immers niet de bedoeling dat geen enkel ander lid van de groep ooit op dat moment in de week de auto kan gebruiken. Over het algemeen wordt van degene die een vaste reservatie doet, de bereidheid gevraagd om, indien een ander groepslid de auto echt nodig heeft, toch een alternatief te voorzien (vb. door te carpoolen met een andere cursist, waardoor men de auto maar één maal om de twee weken nodig heeft, of door af en toe het openbaar vervoer te gebruiken, ook al is dat minder comfortabel). Reservatiesysteem bij uitleensysteem De reservatieregeling bij uitleensystemen valt grosso modo samen met die van het reservatiesysteem bij mede-eigendom. Het beheer van de reservaties berust, naast alle andere taken, bij de eigenaar van de auto. Bij een uitleensysteem geldt vaak de afspraak dat de eigenaar voorrang heeft en dat de medegebruikers de auto alleen kunnen reserveren op momenten dat de eigenaar hem zelf niet nodig heeft. Maar het is ook mogelijk dat ook de eigenaar zijn/haar eigen auto moet reserveren, net als de andere gebruikers. 17

20 STAP 6: EEN FINANCIELE REGELING UITWERKEN Particuliere autodeelsystemen hebben geen enkel winstbejag. De doelstelling is om de gemaakte autokosten zo efficiënt en rechtvaardig mogelijk onder de groepsleden te verdelen, in functie van de principes die de groep belangrijk vindt. De financiële regeling werk je best uit via bankrekeningen. Om misverstanden te vermijden, wordt er niets cash betaald. In een systeem met twee huishoudens is een aparte rekening voor het autodelen niet echt nodig. Hier kan je voor betalingen aan derden heel gemakkelijk werken via de bankrekening van een van de deelnemers, met de afspraak dat inkomende facturen en rekeningen worden voorgeschoten door de ontvangende partij en dat de andere partij zijn deel betaalt binnen een bepaalde termijn. Indien er meerdere partijen in het systeem stappen, is het wenselijk om één of meer aparte rekeningen voor de autodeelgroep te openen. De financies worden verrekend op basis van de gegevens genoteerd in het ritboek, dat in de auto ligt. De gebruikers noteren hierin datum en beginen einduren en van de periodes waarin ze de auto gebruikt hebben. Hiermee berekenen ze zelf het aantal gereden kilometers (en uren of dagen, indien de kostenverdeling ook hiermee rekening houdt zie verder). Een voorbeeld van een bladzijde uit een ritboek vind je in bijlage. Op die manier beschikt de financieel verantwoordelijke over de nodige gegevens om periodiek een juiste afrekening te maken. Bij betwistingen over het aantal gereden kilometers of over boetes en betrokkenheid bij ongeval zijn de gegevens uit het ritboek doorslaggevend. Daarom is het aan te raden om het ritboek na elke gebruiksperiode af te tekenen en telkens het exacte begin- en einduur van het gebruik in te vullen. Het is best om op vaste momenten in het jaar een financiële afrekening te maken. De praktijk wijst uit dat bij mede-eigendom een halfjaarlijkse afrekening zeer goed werkbaar is. Jaarlijkse kosten zoals de verzekeringspremie moet je dan misschien wel over de twee semesters uitsplitsen. Financiële verdeelsleutels bij autodelen kunnen variëren van heel eenvoudig tot erg ingewikkeld. Meestal zijn de meer ingewikkelde formules ook de meest genuanceerde en rechtvaardige. Elke groep moet voor zichzelf een evenwicht zoeken tussen eenvoud en principe. Financiering uitgediept Soorten autokosten Vaste kosten zijn die kosten die onafhankelijk zijn van het aantal gereden kilometers: - Afschrijving van de aankoopprijs van de auto - Aankoop en/of afschrijving van materiaal voor uitrusting van de auto (vb. bagagerek, wegenkaarten, ) - Taksen: inschrijvingstaks, rijtaks - Verzekeringspremie - Pechhulpverlening - Jaarlijkse autokeuring - Huur van garage - Algemene administratie- en werkingskosten voor het autodelen (vergaderkosten, kopieerwerk, bankkosten, aanmaak sleutels, telefoons, kilometers gereden voor verplaatsing van de auto voor onderhoud, ) Variabele kosten zijn die kosten die in verhouding staan tot het aantal kilometers dat met de auto gereden wordt: - Brandstof - Grote en kleine onderhoudsbeurten - Herstellingen ten gevolge van slijtage De herstellingskosten worden best gefinancierd uit een spaarpotje dat door de jaren heen wordt opgebouwd door de autodeelgroep. Iedere gebruiker stort een bepaald bedrag (vb. 0,02 EUR) per gereden kilometer voor de opbouw van deze reserve. Op die manier vermijd je dat herstellingskosten voor slijtage, die (mede) veroorzaakt is door het gebruik in het verleden (vb. autobanden, roestplekken) volledig ten laste vallen van degenen die toevallig de (grootste) gebruikers van de auto zijn op het ogenblik dat de herstelling wordt uitgevoerd. De bijdragen aan de reservespaarpot zijn dan ook niet recupereerbaar bij het uitstappen uit het autodelen. Voor grote herstellingen wordt in eerste instantie deze spaarpot aangesproken. Zodra er zich herstellingskosten aandienen die hoger zijn dat het bedrag in de spaarpot (vermeerderd met de te verwachten inleg van de lopende periode), moet bij mede-eigendom de groep bijeenkomen om de wenselijkheid van deze herstelling te bespreken. Het is in dit geval immers zo dat de kosten boven het bedrag in de spaarpot op de huidige gebruikers zullen vallen. Bij uitleen worden de herstelkosten in principe bekostigd door de eigenaar, die dan ook zelf beslist. Het is ook mogelijk om af te spreken dat de gebruikers medebeslissingsrecht hebben, maar dan ook meebetalen voor herstelkosten boven het bedrag in de spaarpot. 18