Economische Barometer 2016

Transcriptie

1 Economische Barometer 2016 Voorwoord Ieder jaar maakt de gemeente Soest een Economische Barometer: hoe verhoudt de economische situatie in Soest zich tot omringende gemeenten en enkele landelijke cijfers. Dat gebeurt op het gebied van bijvoorbeeld beroepsbevolking, werkgelegenheid, starters en faillissementen. Over het aanbod van bedrijfsruimten wordt twee keer per jaar gerapporteerd. De basis van de laatst gepresenteerde cijfers over het aanbod van bedrijfsruimten zijn overgenomen in deze Economische Barometer om een compleet beeld te geven van de economische cijfers. De Economische Barometer geeft inzicht in de meest recente cijfers. Met uitzondering van de cijfers over de beroepsbevolking hebben de gepresenteerde cijfers betrekking op De decemberraming van het CBS was positief over de economische vooruitzichten voor Nederland. In Nederland trekt de economie aan, daalt de werkloosheid en krijgen vooral werkenden een hoger besteedbaar inkomen. Dit zijn positieve uitgangspunten. Profiteert Soest ook van deze ontwikkeling? In welke mate dat zo is vindt u terug in deze Economische Barometer. In de Economische Barometer van 2015 werd geconstateerd dat omliggende gemeenten beter lijken te profiteren van de gunstige omstandigheden. In 2016 constateren we dat Soest meeprofiteert van de opwaartse trend in de economie binnen de regio Amersfoort. Marcel Adriani Wethouder Economische Zaken 1. Inleiding Deze Economische Barometer geeft een zo compleet mogelijk beeld van het economisch functioneren van de gemeente Soest. Alle cijfers die bijdragen aan het in kaart brengen van de huidige situatie zijn opgenomen. Dit jaar is de pendel tussen woon- en werkgemeenten opgenomen in de Economisch Barometer. De cijfers zijn afkomstig van het Provinciaal Arbeidsplaatsen Register (PAR) van de provincie Utrecht, deze cijfers worden eens per vijf jaar gepresenteerd. Om een compleet beeld te geven zijn ook de basale gegevens van de beschikbare bedrijfsruimten en bedrijfsgronden opgenomen. De complete update van de leegstand is terug te vinden in Notitie Update Leegstand. In de Economische Barometer worden een aantal cijfers vergeleken met Baarn, Leusden, Amersfoort en regio Amersfoort. De regio Amersfoort wordt als volgt gedefinieerd: Amersfoort, Baarn, Bunschoten, Eemnes, Leusden, Soest en Woudenberg. Bij de regio Amersfoort horen de gemeenten Barneveld en Nijkerk ook. Omdat het grootste deel van de gerapporteerde cijfers in de Economische Barometer afkomstig zijn van het Provinciaal Arbeidsplaatsen Register (PAR) van de provincie Utrecht zijn de gegevens van deze twee gemeenten die gelegen zijn in de provincie Gelderland niet meegenomen. 2. Economische situatie in Nederland In de decemberraming van 2015 heeft het CBS het volgende aangegeven: De vooruitzichten voor Nederland zijn positief was een jaar waarin de binnenlandse bestedingen een belangrijke bijdrage leverden aan de economische groei, de werkloosheid voor het eerst sinds jaren daalde en de contractlonen stegen bij een inflatie die onder druk van dalende olieprijzen maar net positief was. Dit 1

2 beeld zet door in het nieuwe jaar, met een economische groei van 2,1, een werkloosheid die daalt naar 6,7 bij een zeer gematigde prijsontwikkeling met een inflatie van 0,9. De consumptie groeit in 2016 met ruim 2, de individuele besparingen blijven op peil. Huishoudens vooral werkenden zien hun beschikbaar inkomen toenemen, als gevolg van hogere reële lonen, een toename van de werkgelegenheid en de lastenverlichting van het 5 miljard pakket, waar een stijging van de zorgpremie tegenover staat. Voor ouderen wordt de inkomensgroei beperkt door de achterblijvende indexatie van de pensioenuitkeringen, bovendien profiteren zij minder van de lastenverlichting. Vermogens hebben zich in 2015 gunstig ontwikkeld, met een stijging van zowel de huizenprijzen als de aandelenkoersen. Dit stimuleert, met enige vertraging, de consumptie van huishoudens in Dit zijn positieve uitgangspunten. Middels de jaarlijkse Economische Barometer kan worden gevolgd of de economische waarden in Soest meebewegen met de landelijke trend. 3. Beroepsbevolking en werkgelegenheid In onderstaande paragrafen wordt de economische situatie van Soest vanuit verschillende posities belicht en vergeleken. 3.1 Beroepsbevolking Onderstaande gegevens over de beroepsbevolking in Soest zijn afkomstig van het CBS. Ze bevatten de meest actueel beschikbare cijfers: gegevens over 2015 zijn nog niet bekend. Onderstaande tabellen geven inzicht in de totale bevolking in de leeftijden tussen 15 en 75 jaar, opgesplitst in totale bevolking, beroepsbevolking en werkzame beroepsbevolking. In de Economisch Barometer van voorgaande jaren gaf het CBS ook inzicht in honderdtallen bij het in kaart brengen van de beroepsbevolking. De informatie is vanaf heden uitsluitend in duizendtallen beschikbaar waardoor er minder variatie waarneembaar is. Beroepsbevolking en niet Beroepsbevolking 2014 Bron: CBS 2010/ / / /2013 Soest 15 tot 25 jaar , , , , tot 45 jaar , , , , tot 75 jaar , , , , totalen , , , , Beroepsbevolking Bron: CBS / / / / Soest 15 tot 25 jaar Beroepsbevolking , , , , Werkzame Beroepsbevolking , , , , tot 45 jaar Beroepsbevolking , , , , Werkzame Beroepsbevolking , , , , tot 75 jaar Beroepsbevolking , , , , Werkzame Beroepsbevolking , , , , totalen Beroepsbevolking , , , , totalen Werkzame Beroepsbevolking , , , , In 2014 is de bevolking tussen 45 en 75 jaar toegenomen met 1000 waardoor de totale bevolking in de leeftijdscategorieën tussen 15 en 75 jaar is toegenomen met Nieuw is de informatie over welk deel van de beroepsbevolking werkzaam is. Ook deze aantallen zijn afgerond op eenheden van In de leeftijdscategorie 15 tot 25 jaar is 100 van de beroepsbevolking aan het werk. Van de categorie 25 tot 45 jaar werkt 89 van de beroepsbevolking en van de groep 45 tot 75 jaar werkt 91. Deze percentages zijn redelijk stabiel de afgelopen jaren. In 2013 was er een afname van de werkzame beroepsbevolking in de groep 25 tot 45 jaar. 2

3 3.2 Werkgelegenheid naar sectoren Onderstaande tabellen geven zicht op de verdeling van de werkgelegenheid over de sectoren. Deze cijfers zijn te vergelijken met de werkgelegenheidscijfers per sector van de gemeenten Baarn, Amersfoort en Leusden en de regio Amersfoort in de jaren 2013, 2014 en Werkgelegenheid Bron: PAR Jaar Totaal Landbouw, bosbouw, visserij Nijverheid en industrie Bouw nijverheid Groot - en detailhandel reparatie auto's Vervoer en opslag Logies en horeca Informatie / commun. Soest Baarn Leusden Amersfoort Regio Amersfoort Werkgelegenheid Bron: PAR Financiële Instell. Advies, onderzoek Verhuur zakelijke handel OG dienstverle ning Ov. Zakel. diensten Overheid s diensten Onderwijs Gezondheid / welzijns zorg Cultuur / sport / recreatie Overige diensten Soest Baarn Leusden Amersfoort Regio Amersfoort

4 De grootste werkgelegenheidssectoren in onze regio blijven Handel, Gezondheid/ Welzijnszorg en Advies. Ten opzichte van 2014 is in Soest de werkgelegenheid gestegen in de sectoren Groot- en detailhandel / reparatie auto s, Overheidsdiensten, Onderwijs, Gezondheid/ Welzijnszorg, Cultuur/ Sport/ Recreatie en Overige diensten. In alle andere sectoren is de werkgelegenheid gedaald. 3.3 Pendel Eens in de vijf jaar geeft het PAR inzicht in de pendel, de dagelijkse trek tussen de woon- en werkgemeente. Van de inkomende pendel is er inzicht in de herkomst van personeel uit alle Nederlandse gemeenten. Voor de uitgaande pendel is er uitsluitend inzicht in de Utrechtse gemeenten (bron: PAR). Hierdoor zijn de gegevens van de uitgaande pendel niet volledig, er zijn ook inwoners van Soest die werkzaam zijn buiten de provinciegrenzen. De uitgaande pendel kan dus uitsluitend als indicatief gezien worden. Uit de pendelgegevens blijkt dat 57 van de werknemers in Soest uit Soest komen. 56 van de beroepsbevolking werkt in een andere gemeente dan Soest. De grootste uitwisselingen zijn te constateren met Amersfoort en Utrecht, 13 van de inkomende pendel is woonachtig in Amersfoort en 4 van de inkomende pendel komt uit Utrecht. In Amersfoort werkt 10 van de Soester beroepsbevolking en 11 werkt in Utrecht. Met alle regio Amersfoort gemeenten is uitwisseling in inkomende en uitgaande pendel zichtbaar met uitzondering van Woudenberg. De uitwisseling met Woudenberg ligt zowel inkomend als uitgaand onder de 1. 4

5 4. Ondernemingen en Arbeidsmarkt De gebruikte cijfers in dit onderdeel zijn afkomstig uit twee bronnen. De provincie Utrecht verzorgt in januari jaarlijks cijfers van het aantal arbeidsplaatsen en vestigingen van bedrijven over het voorgaande jaar. De gegevens over de ontwikkeling van de Arbeidsplaatsen 1 en Vestigingen zijn afkomstig uit dit Provinciaal Arbeidsplaatsen Register (PAR). Het Handelsregister van de Kamer van Koophandel (KvK) verzorgt de gegevens over nieuwe inschrijvingen, starters en faillissementen. Belangrijk om te weten is dat het PAR en de KvK verschillende definities aanhouden voor vestiging. Dat betekent dat de cijfers niet direct met elkaar vergeleken kunnen worden. 4.1 Arbeidsplaatsen Onder arbeidsplaatsen verstaat het PAR alle arbeidsplaatsen inclusief daadwerkelijk ingehuurde uitzendkrachten. Onderstaand overzicht 2 gaat over vaste en tijdelijke arbeidsplaatsen. De cijfers voor 2015 zijn nog niet definitief. De ervaring is dat de cijfers over achterliggende jaren na verloop van tijd worden aangepast. Arbeidsplaatsen Bron: PAR 2010/ / /2013 Soest , , , , , Baarn , , , , , Leusden , , , , , Amersfoort , , , , , Regio Amersfoort , , , , , Prov. Utrecht , , , , , / / Procentuele Ontwikkeling Arbeidsplaatsen Prov. Utrecht Regio Amersfoort Amersfoort Leusden Baarn 2014/ / / / /2011 Soest -8,0-6,0-4,0-2,0 0,0 2,0 4,0 6,0 8,0 10,0 12,0 1 PAR werkgelegenheidsonderzoek (gegevens Arbeidsplaatsen en Vestigingen) van de provincie Utrecht start jaarlijks in april en wordt in december van het meetjaar afgesloten. Na oplevering blijven de cijfers gedurende het gehele jaar ongewijzigd. 2 Nagenoeg alle cijfers in bijgaande overzichten wijken af van voorgaande rapportages. Dit is een gevolg van correcties die de PAR jaarlijks doorvoert. Deze correcties zijn noodzakelijk omdat de primaire informatiebron, de werkgevers, gevraagde gegevens soms niet, niet volledig of te laat insturen. Om desondanks tijdig cijfermateriaal te leveren, maakt de provincie elk jaar gebruik van secundaire informatiebronnen. 5

6 Sinds 2010 krimpt het aantal banen in Soest, dat geldt ook voor de regio Amersfoort. Het aantal arbeidsplaatsen in Soest loopt sinds 2010 jaarlijks licht terug. In absolute aantallen is het aantal arbeidsplaatsen sinds 2010 met gedaald, een afname van 6,9. De krimp van het aantal banen loopt wel terug. Er is een stijgende lijn zichtbaar. Waar in 2014 nog 2 krimp was van het aantal banen, is de krimp in 2015 is 0,4. De trend in Soest met betrekking tot het aantal arbeidsplaatsen loopt gelijk met de trend van regio Amersfoort. In de regio Amersfoort is het aantal banen in 2015 met 0,5 gekrompen. In 2015 is Leusden een positieve uitzondering. In Leusden groeide het aantal banen met Vestigingen Het PAR verstaat onder vestigingen alle (adressen) binnen de gemeente waar bedrijven gevestigd zijn. Vestigingen Bron: PAR 2010/ / / / / Soest , , , , , Baarn , , , , , Leusden , , , , , Amersfoort , , , , , Regio Amersfoort , , , , , Prov. Utrecht , , , , , Het aantal vestigingen in Soest, de regiogemeenten en de provincie blijft stijgen. Wel is de stijging vanaf 2011 wat minder sterk dan de jaren daarvoor. Ten opzichte van de andere gemeenten valt op dat het percentage 2014/2015 voor Soest (iets) minder hoog is dan de overige gemeenten en de provincie, dat geldt ook voor het percentage 2013/2014. Het verschil in groei is wel beperkt. Starters De cijfers over starters en faillissementen in de gemeente Soest kunnen in deze Economische Barometer voor het eerst worden vergeleken met die van Baarn, Leusden en Soest naast de regio Amersfoort en Nederland. In juli 2015 is een wijziging doorgevoerd in de bestandsopbouw van het Handelsregister. De bedrijven die door de KvK gedefinieerd worden als overige oprichtingen zijn vanaf die datum toegevoegd aan de starters. Het aantal starters komt daarmee hoger uit. Om deze reden is de hele reeks van starters volgens de nieuwe definitie opgenomen ( ) en wijken de cijfers af van de eerder gepresenteerde cijfers in de Economisch Barometer. Starters Bron: KvK 2011/ / / / Soest , , , ,8 514 Baarn , , , ,3 317 Leusden 306 3, , , ,0 314 Amersfoort , , , , Regio Amersfoort , , , , Nederland , , , , In het aantal starters in Soest is ten opzichte van 2014 een lichte daling zichtbaar van geen 1. Het aantal starters in Nederland stijgt met eenzelfde percentage. Amersfoort kent in 2015 een stijging in het aantal starters van bijna 9 waar de regio Amersfoort een krimp laat zien van ruim 3. Alhoewel dat een contradictie lijkt, kan dit passen bij het aantrekken van de economie: minder mensen voelen zich genoodzaakt om voor zichzelf te beginnen. 4.3 Faillissementen Ook de faillissementscijfers van Soest kunnen in deze Economische Barometer voor het eerst worden vergeleken met die van Baarn, Leusden en Soest naast de regio Amersfoort en Nederland. De faillissementen worden met ingang van oktober 2014 op een nieuwe wijze geregistreerd bij de Kamer van Koophandel. Hierdoor kunnen de cijfers van 2013, 2014 en 2015 niet met eerdere jaren worden vergeleken. 6

7 Faillissementen Bron: KvK / / Soest 31-54, ,9 20 Baarn 11-18,2 9 11,1 10 Leusden 20-60,0 8-37,5 5 Amersfoort 60-6,7 56-3,6 54 Regio Amersfoort , ,9 98 Nederland , , De verschillen in het aantal faillissementen per jaar is groot. Hoewel het aantal faillissementen niet heel groot is, zijn de af en toenames procentueel groot. In 2013 kende Soest 31 faillissementen, in en in Het aantal faillissementen in Soest in 2015 is fors lager dan van 2013 maar ruim 40 hoger dan in In de regio Amersfoort en in Nederland is er een dalende trend in het aantal faillissementen. De daling voor Nederland is sinds 2013 jaarlijks ruim 20. Er zijn uiteraard grote verschillen tussen de bedrijven in Soest, er zijn bedrijven met veel personeel en er zijn veel zzp ers. Het aantal arbeidsplaatsen is slechts met 0,4 gekrompen. Op basis hiervan is te constateren dat de 20 bedrijven die gefailleerd zijn in 2015 in de regel geen grote werkgevers waren. 4.4 Leegstand bedrijven en kantoren In deze Economische Barometer worden de basis cijfers, met bijbehorende conclusies, uit de Notitie Update Leegstand gedeeld om een compleet beeld te geven van de economisch relevante data. In onderstaande tabellen wordt de leegstand weergegeven van kantoren en bedrijfspanden in m2 en in aantallen. Bij de gegevens in m2 worden de aangeboden m2 bedrijfspanden per werklocatie benoemd. Bij de tabel met het aantal aangeboden bedrijfspanden en kantoren worden de aantallen van Soest en Soesterberg apart benoemd. Aangeboden m2 bedrijfspanden April September April September Bron: Funda Bedrijventerrein Soestdijke Grachten/ , , , Soestdijk Buiten bedrijventerrein , , , Bedrijventerrein Soesterberg , , , Noord Totaal , , , Aangeboden aantal bedrijfspanden April September April September en kantoren Bron: Funda Soest 70 24, , ,44 51 Soesterberg 21 4, , ,29 18 Totaal 91 19, , ,00 76 Het totaal aantal vierkante meters bedrijven en kantoren binnen de gemeente Soest bedraagt ca m2. De op dit moment 76 aangeboden bedrijfspanden hebben een oppervlakte van m2. Dit is 7 van de totale lokale bedrijvenmarkt in Soest. 7

8 Tot en met september 2014 bleef in de gemeente Soest de leegstand van het Bedrijfs Onroerend Goed toenemen. Nadien liet zich een herstel van het aantal leegstaande vierkante meters bedrijfsruimten zien. In tegenstelling tot regionale en landelijke ontwikkelingen heeft zich de dalende lijn van leegstand commercieel vastgoed zich in Soest voortgezet. Een belangrijke factor van de vermindering leegstand is een economisch herstel, maar ook de aanjaagfunctie van de lokale denktank BOG heeft haar steentje bijgedragen. Deze denktank is na 1 jaar samenwerken in november 2015 opgeheven. Echter, de opgebouwde samenwerking met elkaar (makelaars, investeerders, leden van bedrijven- en winkelkringen, de OMU e.d.) wordt in de reguliere wijze van werken voortgezet. Landelijk bedraagt het leegstandspercentage van kantoren 17. Over de periode september 2014 ( m2) tot september 2015 ( m2) is de leegstand BOG bijna gehalveerd. Er zijn geen tekenen dat de leegstand in de gemeente Soest zal toenemen. Het leegststandspercentage in Soest bedraagt 7 en zit hiermee 0,7 onder het landelijk gemiddelde. 4.5 Leegstand winkelpanden In onderstaande tabel wordt inzicht gegeven in het aantal leegstaande winkelpanden in Soest en Soesterberg op basis van eigen waarneming, die is gerapporteerd in de Notitie Update Leegstand. Onderzoeksbureau Locatus doet eenmaal per jaar in Soest een meting naar de leegstand van de verkooppunten. Dit is een ruimer begrip dan winkels, Locatus gaat uit van alle verkooppunten waar er contact is met een consument, hier valt bijvoorbeeld ook dienstverlening en horeca onder. Deze cijfers zijn niet opgenomen in de Economische Barometer maar zijn wel terug te vinden in de Notitie Update Leegstand. Leegstand winkelpanden Bron: Eigen onderzoek April September April September Soest 22 13, , ,22 14 Soesterberg 4 0, , ,00 1 Totaal 26 11, , ,00 15 Ook de leegstand van winkels is fors verminderd. In september 2014 stonden in Soest en Soesterberg in totaal 29 winkels leeg (9.175 m2). Exact één jaar later zijn er in Soest en Soesterberg nog maar 15 winkels leeg. Dit is gelijk aan (Soest m2 en Soesterberg 350 m2) m2. Het leegstandspercentage bedraagt 4,8. Dit is ca. 2,8 beneden het landelijk gemiddelde. 5. Werk en inkomen De cijfers over de WW-uitkeringen zijn afkomstig van uitkeringsinstantie UWV. De aantallen in het overzicht WWb komen van de uitvoeringsorganisatie Werk en Inkomen BBS. 8

9 5.1 WW-uitkeringen WW-ers Bron: BBS / / / / / Soest , , , , , WW-uitkeringen Soest Voor het eerst sinds 2012 is er een daling in het aantal uitkeringsgerechtigden met een WW-uitkering. Voor het eerst laat het afgelopen jaar ook een stijging in het aantal vacatures zien. Een positief geluid na jaren van slechte berichten. Het UWV verwacht dat deze voorzichtig positieve trend zich in 2016 voortzet. 5.2 WWb-uitkeringen WWb-ers Bron: BBS / / / / / Soest 579 3, , , , , WWb-uitkeringen Soest In de Economische Barometer van vorig jaar werd al verwacht dat het aantal WWb-ers in Soest zou gaan stijgen. Deze trend loopt altijd net iets achter de ontwikkeling van het aantal WW-uitkeringen aan. We zien dat het nog steeds niet makkelijk is voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt om een plekje te veroveren. De werkgevers kunnen nog steeds het schaap met de vijf poten vragen en deze druk op de arbeidsmarkt, maakt het juist voor de onderkant nog moeilijker. 9

10 6. Conclusie Het gaat beter met de economie in Nederland en ook Soest profiteert mee van de stijgende lijn. In deze Economische Barometer is zichtbaar dat de cijfers van Soest zijn verbeterd ten opzichte van eerdere jaren. Nog niet alle cijfers zijn positief maar daar waar er nog een daling zichtbaar is, is alsnog een stijgende lijn waarneembaar. De leegstand geeft het meest positieve resultaat waaruit blijkt dat de economie ook in Soest aantrekt, in de periode van een jaar is zowel het aanbod aan m2 in bedrijfspanden als het aantal leegstaande winkelpanden bijna gehalveerd. Het aandeel van de beroepsbevolking dat ook daadwerkelijk werkt is groot, in de leeftijdscategorie 15 tot 25 werkt 100, in de categorie 25 tot 45 jaar werkt 89 en in de categorie 45 tot 75 jaar werkt 91 van de beroepsbevolking. Deze cijfers zijn overigens afgerond op duizendtallen, kleine fluctuaties zijn daardoor minder zichtbaar. Het aantal arbeidsplaatsen in Soest daalt in 2015 met 0,4, in de regio is de daling 0,5. In 2014 was de daling nog 2. Een opwaartse lijn is zichtbaar. In 2015 is het aantal banen in de volgende sectoren gegroeid: Groot- en detailhandel/reparatie auto s, Overheidsdiensten, Onderwijs, Gezondheid/Welzijnszorg, Cultuur/ Sport/ Recreatie en Overige diensten. In alle andere sectoren is de werkgelegenheid (licht) gedaald. De grootste werkgelegenheidssectoren in onze regio blijven Handel, Gezondheid/ Welzijnszorg en Advies. Het aantal vestigingen is met 3,4 gegroeid, in de regio was de groei 0,5 groter. Ook hier is een stijgende lijn zichtbaar. Het aantal faillissementen is wel toegenomen in Omdat het aantal arbeidsplaatsen niet drastisch is teruggelopen kan geconstateerd worden dat de faillissementen van 2015 in de regel geen grote werkgevers zijn. Echter, toename van bedrijvigheid betekent niet per definitie dat er veel banen worden gecreëerd. Er zijn grote vestigingen die in de praktijk weinig werkgelegenheid bieden. Bijvoorbeeld de vestiging van Ice World heeft een oppervlakte van m2 en heeft 25 medewerkers. Soest loopt in de pas met de landelijke en regionale trend. Op dit moment is er geen aanleiding om direct bij te sturen. Wel is er ruimte voor verbetering. Door het aantrekken van nieuwe bedrijven op bedrijventerrein Richelleweg kan het aantal arbeidsplaatsen groeien. Wanneer er gestuurd wordt op het aantrekken van grotere werkgevers is daar nog meer ruimte voor. 10