IN HET BRITISH MUSEUM, DE GRIEKEN,

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "IN HET BRITISH MUSEUM, DE GRIEKEN,"

Transcriptie

1 IN HET BRITISH MUSEUM, DE GRIEKEN, D D D DOOR J. DE GRUYTER. D D D II. DE EEUW VAN PERICLES ;A ons aldus (zie Els No. 11) in hoofdtrekken het oud- Grieksche leven in zijn religieuze en ethische opvattingen voor den geest gebracht te hebben, willen wij dit artikel meer speciaal wijden aan de bouw- en beeldhouwkunst, die er, zooals wij reeds aantoonden, in direkt verband mee stond. De Egyptische kunst was niet uitgekomen boven de traditie en het zinnebeeld. Zij was sterk en grootsch, van een domineerende monumentaliteit, maar van een zwaarte en onvrijheid tevens, die de bekoring van de fijnere nuanceeringen, het individueel- en menschelijk gevoelige buitensloot. In tegenstelling met den Egyptenaar, die het zwaartepunt in een leven na dit leven legde, en wiens voornaamste bouwwerk de piramide was, was voor den Griek dit aardsche leven het leven. Hij voelde zich tehuis in een wereld, die hij begreep, hij zag die wereld in heldere omtrekken. Schoonheid en goedheid waren één voor hem, verschillende aspekten slechts van eenzelfde ding. De schoonheidszin was nog niet een apart vermogen, een van den nuttigheidsdienst van het algemeene leven afgescheiden iets, maar een onbewuste, allengs tot bewustzijn komende drijfveer van menschelijk streven en willen, heel het zedelijk en maatschappelijk leven doortrekkend en kleurend, en daaraan zijn lenige en gratievohe beweging gevend. Ook in den Griekschen tempel spreekt zich uit de zelf-genoegzaamheid, de zelf-bewustheid, de vreugde aan het leven, de verheerlijking van het natuurlijke, van het zijnde, en door dezen geest bezield heeft zich dit godenhuis ontwikkelt tot steeds bloeiender vormen, evenwichtig en sterk in zijn maten en verhoudingen, een ding van rust en vastheid en vertrouwen, van blijden en harmonischen zin. Een ander levenselement zal zich later weer naar voren dringen, het in de kunst der Hellenen tijdelijk schuilgegane, het door hen schijnbaar opgeloste, maar nimmer in waarheid te bemachtigen, het telkens weer onze rust en onzen vrede verstorend element: het Geheim aller Dingen, de oorsprong en het doel van ons wezen en bestaan. De in den loop der middeleeuwen zich tot steeds rijker vormen ontwikkelende Gothische Kathedraal, die gedurende tal van eeuwen de grootste kuntschepping en het grootste geluk der menschheid wezen zal, zij, die vertegenwoordigt het onbevredigende en hulpelooze van onze

2 82 IN HET BRITISH MUSEUM, DE GRIEKEN. D menschelijkheid, het onvoldoende van onze aardsche middelen, die meer dan van de natuur en 's menschen blijheid en kracht en vertrouwen, tot ons spreekt van het lijden en de liefde, het verlangen, het mysterie, welk een andersoortige indruk, heel onze innerlijkheid op andere wijze rakend, maakt zij op ons als de Grieksche tempel. Bij dezen is alles vast, helder, eenvoudig, overtuigend; alle verhoudingen liggen open voor het oog; onderbouw en zuilen, fries en kroonlijst, het is alles gemakkelijk te overzien, van een logische, smaakvolle, den geest bevredigende conceptie. Denken wij ons zulk een tempel in de prachtige omgeving van Athene, zooals Taine ons die beschreven heeft in een mooie bladzijde van zijn werk,,la Sculpture en Grèce", onder den zuiveren, den lumineuzen hemelkoepel, in een landschap van bevallige lijnen en aangename wisseling, omspoeld door de blauwe wateren van de Middellandsche Zee, een landschap dat op zijn hooger punten andere monumenten en beelden draagt aan heroën en goden gewijd en wij zouden kunnen meenen, dat hier het volmaakte bereikt is, dat de menschheid nu voortaan niets anders te doen heeft dan dit volmaakte te herhalen. Zoo ergens, dan was hier een levenssynthese, die voor de eeuwigheid bestemd scheen. En betrekkelijk was zij dat ook. Niets gaat verloren en allerminst een schitterende zelf-verwezenlijking als de Grieksche kuituur. Maar de menschelijke geest, in zijn rustelooze levenskracht, duldt geen stilstand en wij zullen later zien, waarom ook de Grieksche tempel tot een vervallen ruïne en de Grieksche kuituur tot een historisch geval werd. Wij hebben in een vorig artikel aangetoond, dat bij de Hellenen godsdienstig en burgerlijk leven één was. Zoo was ook de tempel het centrum van beide en het standbeeld van Athena symbool zoowel van de godin als van de stad. De Grieksche tempel diende niet alleen voor het herbergen van het beeld van den god of de godin, het was ook een schatkamer, waarin niet alleen de dikwijls zeer kostbare aan god of godin gewijde offeranden opgenomen werden, maar waaraan ook de Grieksche burger zijn persoonlijke rijkdommen toevertrouwde voor een veilige bewaring. Alle muntstukken van Grieksche staten ook droegen de afbeelding van een of andere godheid en het wegen van kostbare metalen was inzonderheid het werk van de priesterschap. Na deze voorloopige beschouwingen wenden wij ons meer direkt tot de rijke verzameling van Grieksche oudheden, gehuisvest in het British Museum en in de eerste plaats tot die, opgesteld in de zoogenaamde Elgin Room, een deel slechts, maar het meest belangrijk deel van de in dit Museum opgenomen verzameling. De Elgin-zaal is aldus genoemd naar Thomas Bruce, zevenden graaf van Elgin. In 1799 benoemd tot Britsch Gezant bij de Porte, besloot hij

3 D IN HET BRITISH MUSEUM, DE GRIEKEN. 83 zich zijn nieuwen werkkring ten nutte te maken om een overzicht te verkrijgen van de nog aanwezige oude Grieksche kunst, speciaal die van Athene, en verbond daarom eenige kunstenaars, architekten, teekenaars e.a. aan zijn dienst voor het maken van de noodige platte-gronden, teekeningen en afgietsels, daarop betrekking hebbend. Met dit werk bezig zijnde bleek hem dat de beeldhouwwerken van het Parthenon, waaraan zijn aandacht in de eerste plaats gewijd was, aan een snelle verwording en vernieling blootgesteld waren en ofschoon het aanvankelijk niet in zijn bedoeling gelegen had kunstwerken te verzamelen, wist hij de Porte Griekenland vormde toen een deel van het Turksche Rijk te bewegen hem vergunning te verleenen een groot deel van het nog in het Parthenon aanwezig beeldhouwwerk, naar Engeland over te brengen. Zoo kwamen zij dan naar Londen en Keats dichtte zijn Sonnet On the Elgin Marbles". Maar mooier dan dit is zijn Ode on a Grecian Urn". Na het roemrijk afslaan van de Perzische invallen, te Marathon, Salamis en Plataea, was een groot deel van de Grieksche wereld tijdelijk vereenigd in de confederatie van Delos onder de leiding van Athene. Vooral de kleinere staten hadden de voorkeur gegeven aan een bijdrage in geld boven het zelf uitrusten van één of meer schepen voor de verdediging der deelgenooten. Dit tribuut werd oorspronkelijk bewaard te Delos, maar in 454 v. C. bracht Athene het algemeen fonds van Delos naar Athene over. Dit was een stap op den weg van het zich ontwikkelend Atheensch Imperialisme, dat weldra in zoo sterke mate zich zou doen gelden en Athene befaamd, maar ook gehaat maken in het overig Griekenland. De Atheensche Republiek,waarvan Pericles toen eerste magistraat was, nam weldra als beginsel aan, dat wanneer zij zich verantwoordelijk hield voor de verdediging van de Confederatie, zij met het algemeen fonds naar eigen goedvinden kon handelen, en in overeenstemming met deze leer besteedde zij een deel van de gelden oorspronkelijk bijeengebracht voor de verdediging van den Bond aan de versiering van haar hoofdstad, tevens hoofdstad van de Confederatie. Tot de voornaamste werken, met dit doel ondernomen, behoort het Parthenon, een tempel aan de godin Athena gewijd, Parthenos of Maagd genoemd. De architekt ervan was I c t i n o s, maar het beeldhouwwerk en waarschijnlijk ook het ontwerp van den tempel, werd gemaakt en uitgevoerd onder leiding van Phidias, die gezegd wordt met het algemeen toezicht bekleed te zijn geweest gedurende de administratie van Pericles. Uit inscripties blijkt ons dat het gebouw, dat op de acropolis, een ommuurden heuvel, het centrum van Atheensch leven, stond, begonnen werd omstreeks 447 v. C. Men mag aannemen dat de bouw in 438 v. C. voldoende gevorderd was om het standbeeld van de Parthenos te ontvangen en dat het vijf jaren later geheel gereed kwam. Het Parthenon was van de Dorische

4 84 IN HET BRITISH MUSEUM, DE GRIEKEN. D orde en omringd door een kolonnade die acht kolommen aan elk einde had. Van de twee voornaamste ruimten, waarin het verdeeld was, bevatte de grootste de cella, het beeld der godin. Voor het eigenaardig onderscheid tusschen den Dorischen en Jonischen bouwstijl, die met den Corinthischen gedurende eeuwen in zich steeds herhalende afwisseling gebruikt werden door de Grieksche bouwmeesters, nemen wij de vrijheid hier over te nemen wat de heer J. H. W. Leliman in een heldere en beknopte uiteenzettingdaaromtrent opmerkt in Zeven Voordrachten over Bouwkunst". De Dorische tempel is een zuiver rationeel organisme, een overzichtelijk samenstel van gedragen en steunende deelen. Zijne konstruktie en trouwens die van den Griekschen tempel in het algemeen, is in beginsel uiterst eenvoudig. Als een geheel met den onderbouw of stylobaat, d.i. de algemeene grondslag die den tempelvloer eenige treden boven de profane omgeving verheft, verrijzen zonder eigen basement de zuilen. Een zachte tijdelijke zwelling aan den voet, gepaard met eene verdunning naar boven toe, verzinnelijkt evenals de kapiteel-vorm, eenerzijds kracht, anderzijds last. De zuilen worden vereenigd door den architraaf balk. Op dezen rust het fries, bestaande uit triglyphen afwisselende met tusschen velden of metopen, welke laatste, oorspronkelijk wellicht open en als vensters dienend, in later tijd met beeldhouwwerk prijkten. Boven het fries volgt de kroonlijst. Op den architraaf balk, achter het fries en met het andere einde op den cellamuur steunend, waren steenen dwarsbalken gelegd, die op hare beurt weer de steenen platen der caissonzoldering droegen. Die konstruktie geeft geen raadselen ter ontcijfering. Elk deel heeft zijn taak. Geen ervan kan gemist worden als ware het dekoratieve toegift. Het stelsel is dat van den konsekwent doorgevoerden architraafbouw. De rechte lijn overheerscht en uitgangspunt is de overspanning, die met één steenblok mogelijk is. Alleen de kapkonstruktie immers was van hout. Het is een belangwekkende en nog niet tot klaarheid gebrachte vraag, in hoever, met Vitruvius, de geheele konstruktie van den Griekschen tempel uit den oorspronkelijken houtbouw is te verklaren. Reeds de oudste ons bekende steenen tempels steunen deze verklaring evenwel niet, maar wijzen veeleer op zelfstandige steenkonstruktie. De Jonische natuur is geheel verschillend van de Dorische. Daaraan beantwoordt de Jonische stijl. Hij is vrijer, slanker, losser dan de Dorische. De vormen zijn plooibaarder en de fantasie heeft grooter vrijheid van beweging. Een motief als de karyatide, het tot zuil gestyleerde mensenbeeld, is niet vereenigbaar met den aard van de Dorische bouwkunst. Aan het ornament wordt eene ruimer plaats toegekend en op het konstruktieve element valt iets minder de nadruk. Ook hier spreekt de invloed van het materiaal, doorgaans marmer, van grooter draagkracht

5 XXI OPTOCHT VAN VEE. PARTHENON, FRIES. OPTOCHT VAN MEISJES, PARTHENON, FRIES.

6 XXII STRIJD VAN CENTAUREN HET LAMTHEN. METOPE VAN HET PARTHENON. MAARSCHALK EN RUITERS. PARTHENON, FRIES.

7 D IN HET BRITISH MUSEUM, DE GRIEKEN. 85 dan tufsteen en meer zich leenend tot fijne bewerking der architektonische geledingen. De licht- en schaduwwerking wordt rijker en tegenover het plastische dekor treedt de polychrome versiering op den achtergrond. De klip der weekheid ontzeilend, worden in den Jonischen stijl kracht en sierlijkheid gepaard. Niet beter komt dit uit dan in het kenmerkend onderdeel van den stijl, het voluutvormig kapiteel, dartel als het vergeleken wordt bij. de strenge, sobere vormen der Dorische zuilbekroning, maar niettemin toch karaktervol. Een derde Grieksche bouworde is de Korinthische. Zij werd meer toegepast in den natijd, de Hellenistische periode, en nog later ook door de Romeinen, wier zin voor weelde zij het meest in het gevlei kwam. Hare voornaamste elementen zijn ontleend aan de Jonische bouwwijze, waarvan zij in het algemeen een speelsch-dekoratieve variante te zien geeft. Kenmerkend is het kapiteel, de met acanthus bladen omrankte kelk, een vrije, willekeurige schepping." Het Parthenon is het schoonste Dorische bouwwerk van den tijd der Hellenen, maar het is niet alleen om zijn architektuur, dat het een zoo groote plaats inneemt en een zoo machtigen invloed uitgeoefend heeit' op het kunstleven van latere eeuwen. Want het dankte zijn waarde en beteekenis, zoo al niet in de eerste plaats, toch voor een zeer belangrijk deel, aan den rijkdom en de volkomenheid van zijn beeldhouwwerk. Zooals wij zeiden, de ontwerper, ten deele waarschijnlijk ook de maker, daarvan was Phidias. Het voornaamste beeldhouwwerk dat het Parthenon bevatte, was een kolossaal standbeeld van Athene Parthenos, de godin voor welker huisvesting het gebouwd werd. Het was vervaardigd van elfenbeen en goud en met zijn basis ongeveer 40 voet hoog. Athena was gedrapeerd in chiton en aegis. Met de linkerhand steunde zij speer en schild. Tusschen haar en het schild was de slang Erichthonios. Op haar uitgestrekte rechterhand verhief zich een gevleugelde Victorie, van zes voet hoogte, die een krans vasthield. De helm van de godin was versierd met een sphinx en een griffioen, twee beelden van Pegasus en een rij paardjes. Alle beschikbare ruimten waren bedekt met reliefs. Zoo bevatte het schild o.a. een strijd tusschen Grieken en Amazonen, nog waartenemen op het fragment dat in kopie aanwezig is in de Elgin room". Er is bewijs, dat dit beeld omstreeks 430 n. C. nog op zijn plaats in den tempel aanwezig was; niet lang daarna echter is het daaruit verwijderd en het Parthenon had zich te onderwerpen aan de tijdsomstandigheden en werd voor den Christelijken eeredienst bestemd. Athene werd ingenomen door de Turken in 1458 en met deze nieuwe gebieders onderging het voornaamste monument van Helleensch leven den nieuwen smaad tot een Turksche Moskee gemaakt te worden. Van dezen datum af leed het ge-

8 86 IN HET BRITISH MUSEUM, DE GRIEKEN. bouw waarschijnlijk weinig tot in 1687 Athene ingenomen werd door den Venetiaanschen Generaal Morossini. In die dagen slaagden de belegeraars erin een bom in het kruitmagazijn te werpen, waarvoor diepste vernedering een deel van het Parthenon gebruikt werd, en de explosie, daarvan het gevolg, vernietigde het dak en veel van de lange zijden van het gebouw. Door deze en andere omstandigheden is veel van de oude heerlijkheid van het gebouw en zijn beeldhouwwerken verloren gegaan. Tot de laatste behoorde in de eerste plaats het verdwenen standbeeld van Athena, maar meer belangrijk, zij het minder kostbaar, waren de op het gebouw zelf aangebrachte beelden en reliefs. Daarvan moeten genoemd worden: (1) De groepen, die de Oostelijke en Westelijke tympans, de driehoekige gevelvelden tusschen kroonlijst en dakvlakken, sierden en den voornaamsten tooi van de buitenordonnantie vormden. Het oostelijke, boven den ingang tot den tempel, bevatte de voorstelling van Athena's geboorte uit het hoofd van Zeus. Het westelijke huldigt Athena's overwinning op Poseidon in den strijd om de beschermheerschappij over Attica. Van deze kolossale beelden zijn weinig anders dan fragmenten overgebleven, waarvan verscheiden zich bevinden in het British Museum. Een gedeeltelijke reproductie daarvan vindt de lezer in de bij dit artikel gevoegde illustraties. In den Theseus, in de zoogenaamde Demeter en Persephone, in de Schikgodinnen, in een paardenkop zijn ons eenige van de meest volkomen en meest grandioze voorbeelden gebleven van wat de Grieksche kunst in dit bloeitijdperk bereikte. Hoe harmonieus is ook de aaneensluiting der groepen, met welk een natuurlijkheid voegen zich de lichaamspijnen naar de daling der omlijsting. In deze kunst van gevelversiering spant het Parthenon de kroon. Meer is er overgebleven van: (2) De Metopen. De 92 reliefs op de aldus genoemde vierkante ruimten aangebracht, waarvan er zich 15 in het British Museum bevinden, geven tafereelen weer uit den strijd van Goden met Giganten, van Atheners met aziatisch gekleede vijanden (Amazonen?), van Lapithen met de meisjesstelende Centauren. Onder deze laatste bevinden zich de het minst gehavende. Het pleit voor het superieur realistisch inzicht van het Grieksche volk dat op deze en andere afbeeldingen de Grieksche strijder even dikwijls de overwonnene als de overwinnaar is. Wij, negentiende-eeuwers zijn minder geneigd onze nederlaag te erkennen, nog minder te verheerlijken. De metopen zijn in zwaar relief vervaardigd en nog al ongelijk van waarde, sommige meer archaïstisch en conventioneel, andere van een groote vrijheid en levendigheid in de behandeling, voortreffelijk van groepeering en uitvoering. Over het geheel lijken deze figuren streng en gebonden,.

9 D IN HET BRITISH MUSEUM, DE GRIEKEN. 87 vergeleken met het losser en leniger leven voorgesteld op de Fries. Moderne kunstenaars heb ik, en naar ik meen terecht, op deze Centauren de aanmerking hooren maken dat zij veel te naturalistisch opgevat zijn en daardoor iets monsterachtigs, weerzinwekkends gekregen hebben, wat dit soort scheppingen van Assyriërs en Egyptenaren missen. (3) Alvorens eenige woorden te wijden aan den indruk, dien dit werk op ons maakt, moeten wij den lezer eenig denkbeeld trachten te geven van wat een Atheensch volksfeest was. En in het bizonder het volksfeest dat verband houdt met het op deze Fries voorgestelde: de F a n a t h e- n e ë n. Dit was het groote nationale feest van Athene, dat elke vier jaren daar gehouden werd en waarop alle hoogere werkzaamheden van het Atheensche leven zich op de meest volkomen wijze openbaarden: zangwedstrijden, wedstrijden op de lier en op de fluit, wedrennen en wedloopen, wedstrijden in het worstelen, het boksen en in gymnastische oefeningen, militaire evoluties van infanterie en ruiterij, pyrrhische dansen, in symbol ischen vorm den aanval en de verdediging voorstellend, mystische gezangen van vrouwen en koren van jongelingen en dit alles uitloopend en zich oplossend in die groote processie, waarin als in een kompleete en harmonieuze belichaming, een machtig en bewonderenswaardig geheel, de verschillende vormen en elementen der Grieksche gemeenschap, verlicht door de ziel van het groot levens- en eenheidsbeginsel, waaruit zij voortkwam, zich vereenigden en samentrokken. Het is deze processie, het culminatiepunt van de Panatheneën, die de beeldhouwer ons voor oogen heeft trachten te stellen en waarvan thans een belangrijk gedeelte de wanden van de Elginroom bekleedt. De lengte van de heele Fries, die om de cella liep, was ongeveer 160 Meter en zij is ruim één Meter hoog. Het doel van de processie was het aanbieden van een peplos, een gewaad, aan de godin. En wij volgen haar hier tot nieuw leven geschapen in den steen: het bestijgen van de paarden, het langzaam zich in gang zetten, de in dichter rijen opdringende en zich samenhoopende ruiterij, de antieke oorlogswagens, de bespelers van fluiten en cithers, de rijen jonkvrouwen, die mandjes met werktuigen en urnen dragen welke bij de offerplechtigheid dienen moeten, de met kransen getooide ossen en schapen, die voor de offerande bestemd zijn, de magistraatspersonen, herauten en maarschalken, die voor de orde zorgen, ten slotte de goden zelve, gereed de eerbewijzen hun door het Atheensche volk gebracht, in ontvangst te nemen. Er is éénheid in het doel van deze processie, maar welk een variaties in de samenstellende deelen. Hoe prachtig van leven en wisseling is bijv. de verscheidenheid van houdingen en situaties in de mannen en paarden dezer Atheensche ruiterij. Geen houding, geen mensch, geen paard, die zich herhalen in een volgende, er is een wonderbare spontaneïteit in heel

10 88 IN HET BRITISH MUSEUM, DE GRIEKEN. D het geval. Slechts één ding herhaalt zich: de onfeilbare gratie van lijnen en vormen, slechts één ding is éénig: het aaneensluitend, het evenwichtig, het volmaakt geheel, gevormd door al die zich aan elkander schakelende, elkander volgende figuren. Treffend misschien het meest zijn die jongelingen en mannen, naast hun paarden staande, hun paarden leidend of te paard gezeten, en die, welke hun pose ook moge zijn, met die dravende of galoppeerende, die zich rustig bewegende of in wild verzet opsteigerende paarden steeds een zoo schoon geheel vormen. Deze Atheensche ruiterij, ongetwijfeld, komt het best tot haar recht op de fries in de Elginroom", er zijn veel prachtig gave gedeelten onder; maar ook de rest van de processie heeft hier en daar nog mooie ongehavende brokstukken, niet het minst in de ossen en de mannen en vrouwen, die hen tempelwaarts leiden. De vergelijking met een muziekstuk is door anderen gemaakt maar zij mag hier wel herhaald worden: er is dezelfde eenheid en verscheidenheid in dezen optocht, als in de muziek harmonie geheeten wordt.,,en", merkt Mahaffy op, elke figuur is uitgevoerd met zulk een volkomenheid, met zulk een eenvoud en zich-niet-opdringende bevalligheid en schoonheid, dat het moeilijk is een enkele fout of ontoereikendheid aan te wijzen. Het werk vertoont zelfs deze subtiliteit van uitvoering, dat, in verband met het feit dat deze figuren bestemd waren voor een plaats hoog boven den toeschouwer, de onderste ledematen in een wat vlakker relief dan de hooger gelegen lichaamsdeelen bewerkt zijn en dat de pooten van de paarden van een wat lichter structuur genomen werden dan in de natuur, om het overwicht dat het beeldhouwwerk daar waar de toeschouwer er zich het dichtst bij bevond, op zijn voorstelling mocht uitoefenen, zooveel mogelijk te breken." Staande voor deze Panatheneën voelen wij de overtuiging in ons vastzinken, dat wij hier in haar hoogste uitdrukking voor ons zien, die speciaal Grieksche schoonheid, welker bereiken een onvergetelijk moment, een hoogtepunt in het leven der menschheid vormde. Een schoonheid, die zich beweegt binnen zekere grenzen van maat, van orde, van harmonie, tot in haar meest bewogen periodes en voorstellingen beheerscht door het welbewust levensbeginsel dat heel het Grieksche leven, in al zijn vormen, ethisch en aesthetisch, doordrong: den maathoudenden wil, het redelijk inzicht; een schoonheid, die den hartstocht steeds in teugel houdend, dien overheerscht, en niet daardoor beheerscht wordt. Een schoonheid, waarin alles zijn plaats heeft in het groot geheel en het geen ding geoorloofd is onze aandacht te trekken met verdringing van al het andere en waarvan men mag aannemen, dat niets in overmaat", het motto op hun tempel van Delphi aangebracht, hun ideaal, hun ideaal in wereldlijke dingen en hun ideaal in geestelijke dingen, het best karakterizeert. Een schoonheid waarvan

11 XXIII STRIJD VAN CENTAUREN EN LAPITIIEN..METOPE VAN HET PARTHENON. RUITERS VAN HET PARTHENON, FRIES.

12 XXIV DE SCHIKGODINNEN. OOSTELIJK GEVELVELD PARTHENON. DEMETER EN PERSEPHONE. OOSTELIJK GEVELVELD PARTHENON.

13 IN HET BRITISH MUSEUM, DE GRIEKEN. 89 dus ook het nadenken en de meditatie integrale bestanddeelen uitmaken. Toch zouden wij zeer verkeerd doen uit dit altijd door geestelijke en intellektueele invloeden beheerschte van de Grieksche kunst afteleiden dat het die kunst aan zinnel ij ke schoonheid ontbrak. Wij zijn lichtelijk geneigd die opvatting te vormen omdat wij haar nooit in haar volle, levende glorie zien. Dit geldt natuurlijk ook van het Grieksche treurspel, maar wij hebben meer speciaal het oog op Hellas' bouw- en beeldhouwkunst. Te zeer stellen wij ons die als te koud, te abstrakt, te intellektueel voor, omdat wij haar ontdaan van haren sier en ontrukt aan haar omgeving zien. De zinnelijkheid der Grieksche kunst moge niet de helle vormen, de schelle glanzen, de purperen vlammen, de violente diepten en bewegingen vertoonen van veel middeleeuwsche of moderne kunst, zij heeft haar eigen zinnelijkheid, een fijne, bekorende zinnelijkheid; vol teerheid en gratie, niet zonder energie en passie ook, maar een altijd gedempte, altijd bedwongen, altijd in maat gehouden passie. Die zinnelijkheid is er en de fijnzinnige aestheticus Walter Pater, die haar met zoo liefdevolle aandacht en inzicht bestudeerd heeft, merkt in een zijner studies over Grieksche kunst daaromtrent op:,,de Grieksche schilderkunst kennen wij slechts uit haar verwijderde reflectie op de muren der begraven huizen van Pompeji en de ontwerpen van ondergeschikte maar superieure ambachtslieden op de vazen. Van gewrochten metaal, ten deele door het inhaerent nut van zijn materiaal, dat onwetende lieden, in wier handen het valt, ertoe verleidt het een nieuwen vorm te geven, is oiu betrekkelijk weinig gebleven; terwijl tengevolge van zijn vergankelijkheid niets tot ons gekomen is van het eigenaardig houtwerk, het gekorven ivoor, het borduurwerk en de gekleurde weefsels, waaraan de Grieken zoo groote waarde hechtten van heel dat systeem van verfijnd en veredeld handwerk, dat als een atmosfeer van schoonheid en rijkdom verspreid lag om de meer verheven scheppingen van Grieksch beeldhouwwerk. Wat wij dus van de Grieksche sculptuur bezitten, wordt ons voorgesteld in een soort van drievoudige isolatie; isolatie ten eerste, van de begeleidende kunsten de fries van het Parthenon zonder de metalen teugels van de paarden, waarvoor men de gaten opmerkt in het marmer; isolatie, ten tweede, van het architekturaal samenstel, waarvan die fries, met de meest zorgvuldige schatting van afstand en observatiepunt, bestemd was een deel uit te maken; isolatie, ten derde, van de heldere Grieksche luchten en het poëtisch Grieksche leven, in de vaalheid onzer moderne museums. En als een enkele, hier of daar, de vereischte substituten tracht op te roepen, als hij dit beeldhouwwerk tracht te herplaatsen in de eigen atmosfeer, waardoor alleen het al dien too ver op ons zou kunnen uitoefenen waarmee het zijn oorspronkelijke toeschouwers bekoorde, dan wordt die poging niet altijd met succes bekroond tusschen de grijze muren van een Louvre of British Museum". Elsevitó LXVI. No. 8. 7

14 90 IN HET BRITISH MUSEUM, DE GRIEKEN. D Pater spreekt hier niet over de kleur van gebouwen en beeldhouwwerk en toch moet ook die in de Grieksche kunst een groote rol gespeeld hebben. Zoo lezen wij in Hamlin's History of Architecture" na zijn beschrijving van den Dorischen tempel: Het is ten volle uitgemaakt, nadat er een eeuw lang over gedisputeerd is, dat heel dat uitgewerkt systeem van deelen, streng en waardig in hun eenvoud van vorm, een rijke versiering met kleur ontving. Terwijl de juiste nuances en tonen hiervan niet met zekerheid vastgesteld kunnen worden, is het toch aan geen twijfel onderhevig dat de triglyphen blauw en de metopen rood geschilderd werden en dat alle lijstwerk getooid was met bladornamenten eieren-en-pijlen", enz. in rood, groen, blauw en goud. De muren en zuilen waren ook gekleurd, waarschijnlijk met bleeke tinten van geel of geelbruin, om de verblindende schittering van het nieuwe marmer of de witheid van het fijne gips, waarmee de vlakken van metselwerk van ruweren steen belegd waren, te temperen. In de heldere Grieksche atmosfeer, uitstaande tegen den schitterenden hemel, moet zulk een tempel een aspekt van rijke, sprankelende blijheid vertoond hebben". Misschien zijn deze opmerkingen vooral op de oudere tempels toepasselijk, meer dan op die waarin de nadruk van de versiering op het beeldhouwwerk kwam te vallen. De Jonische tempel althans, was voor haar schoonheid en sier meer van vormgeving dan van kleur afhankelijk. Veel zal ook hierin niet met zekerheid vast te stellen zijn; ik wijs er slechts op, dat de kleur in deze tempels een veel grooter rol speelde, dan het aanzien van hun overblijfselen doet vermoeden. Klaarblijkelijk is de schilderkunst helpster en leidster geweest van de plastiek zooals zij deze later voorgegaan is in zelfstandigen arbeid. Uit deze fries van het Parthenon wordt ons duidelijk op welk een superbe wijze de Grieksche kunst, in het verloop van 'n vijftig, honderd jaren de Egyptische voorbijgestreefd is. De Grieksche kunst, de menschelijke figuur als een vrij, levend organisme opvattend, heeft dit organisme hier gegeven in verband met dat oneindig aantal mogelijkheden van b e- weging en uitdrukking door beweging, waarvan de Egyptische kunst, in haar stijve vormelijkheid, gebonden aan eenige door de conventie voorgeschreven houdingen en wijzen van voorstelling, geen begrip had. Binnen die grenzen was zij dikwijls voortreffelijk, maar die grenzen doemden haar tot betrekkelijke onvruchtbaarheid. Grieksche opvattingen wierpen die grenzen wijd open en maakten heel het leven in beweging, in zijn oneindige wisselingen en verscheidenheid, tot domein der kunst. Zoowel de Dorische als de Jonische bouwstijlen kwamen te Athene tot volle ontplooiing. Naast den tempel der Athena Parthenos bevond zich op de Acropolis o.a. het Erechtheion, een uitnemend voorbeeld van den Attisch-Jonischen stijl. Het was van een zeer onregelmatigen vorm

15 D IN HET BRITISH MUSEUM, DE GRIEKEN. 91 en wijst er op, dat de Grieken zich onverschillig betoonden voor formeele symmetrie, wanneer praktische overwegingen het wenschelijk maakten daarvan af te wijken. De tempel kreeg zijn eigenaardigen vorm, omdat de bouwer tot één geheel verschillende bestaande en eerwaardige tempels samensmolt aan Attische goden en helden gewijd, Athena Polias, Poseidon, Pandrosus Erechtheus, etc. Begonnen in 479 v. C. werd het Erechtheion niet voltooid vóór 408 v. C. Ook in zijn ruïne is het nog een van de meest aantrekkelijke dier oud-grieksche gebouwen van een verfijnde en rustige gratie. In zijn kolonnades van verschillende soort en vooral in zijn Karyatiden-hal huwt het een groote oorspronkelijkheid aan bevalligheid en kracht. Een dezer Karyatiden bevindt zich in de Elgin Room". De kleinere zaal die op deze volgt, bevat verschillende fragmenten, afkomstig van den tempel van Apollo Epicurios te Bassae bij P h i- g a I i a in Arcadië. Ook deze tempel werd gebouwd door Ictinos, den bouwer van het Parthenon, hij dateert van ongeveer 430 v. C. Wij vinden Dorische, Jonische en zelfs een Korinthische zuil in dit gebouw vereenigd. De fries van de cella, thans opgesteld in de Phigaleian-room", is kompleet en bevat (1) een gevecht tusschen Centauren en Lapithen; (2) een gevecht tusschen Grieken en Amazonen. Dit beeldhouwwerk is vooral opmerkelijk omdat het geacht wordt het oudste te zijn waarin de Grieksche beeldhouwer er bewust naar gestreefd heeft aan het pathos en de emotie door den strijd gewekt uitdrukking te geven in zijn werk. Er is in de Grieksche bouw- en beeldhouwkunst van de vijfde eeuw v. C. veel waarvan wij hier geen melding gemaakt hebben, vooral omdat wij ons bepalen moesten tot het voornaamste in het British Museum. Onder onze illustraties zal de lezer ook een tweetal afbeeldingen opmerken van werken, die verband houden met de groote beeldhouwers Myron en Polykletos, tijdgenooten van Phidias. Maar zoozeer behooren het Parthenon en zijn sculpturen tot het belangrijkste der Helleensche kunst dat Max Sauerlandt in zijn Griechische Bildwerke" ervan zegt: Elke afzonderlijke periode van de Grieksche kunst heeft hare onvervangbare waarde. De vormgeving der naakte helden uit de gevelvelden van den tempel van Egina is even eenig, als de glimlachende gratie der gelijktijdige ionisch-attische vrouwenbeelden, even eenig als de arcadische lieflijkheid der praxitelische gestalten. En toch mag dit alles te gronde gaan, als slechts de sculpturen van het Parthenon behouden blijven. Gebroken in fragmenten, en verminkt, blijven zij het grootste,, wat de kunst der Ouden voortgebracht heeft".

De Griekse Bouwkunst

De Griekse Bouwkunst De Oude Grieken De Oude Grieken Het land Griekenland ligt in het zuidoosten van Europa. Het bestaat uit een groot stuk vastland en een heleboel kleine eilandjes. Griekenland bestond uit allerlei staatjes.

Nadere informatie

Samenvatting KCV Griekse kunst Forum

Samenvatting KCV Griekse kunst Forum Samenvatting KCV Griekse kunst Forum Samenvatting door een scholier 770 woorden 20 juli 2018 0 keer beoordeeld Vak Methode KCV Forum - K L A S S I E K E C U L T U U R - Griekse kunst Beeldhouwkunst De

Nadere informatie

Werkstuk Grieks Akropolis

Werkstuk Grieks Akropolis Werkstuk Grieks Akropolis Werkstuk door een scholier 2240 woorden 15 mei 2002 5,6 168 keer beoordeeld Vak Grieks Geschiedenis van De Akropolis In 480 voor Christus vielen de Perzen onder leiding van koning

Nadere informatie

Praktische opdracht Grieks De akropolis met het parthenon

Praktische opdracht Grieks De akropolis met het parthenon Praktische opdracht Grieks De akropolis met het parthenon Praktische-opdracht door een scholier 2180 woorden 16 november 2002 5,6 159 keer beoordeeld Vak Grieks Inleiding Het onderwerp van dit werkstuk

Nadere informatie

van het kwaad, op den achtergrond door een drietal naakte figuren voorgesteld,

van het kwaad, op den achtergrond door een drietal naakte figuren voorgesteld, GEORGES DE FEURE. 49I van het kwaad, op den achtergrond door een drietal naakte figuren voorgesteld, omslingeren. Alles wat hij haar wil laten zeggen weet De Feure te leggen in de oogen zijner vrouwen.

Nadere informatie

WERKBOEK REFLECTIE Klassieke Oudheid Griekse kunst Powerpoint: KG01_1_GRIEKS_BOEK.ppt REFLECTIE_WB_KG01_1_GRIEKS_BOEK_ppt.doc; v1: 0207; v2: 0407; v3:

WERKBOEK REFLECTIE Klassieke Oudheid Griekse kunst Powerpoint: KG01_1_GRIEKS_BOEK.ppt REFLECTIE_WB_KG01_1_GRIEKS_BOEK_ppt.doc; v1: 0207; v2: 0407; v3: WERKBOEK REFLECTIE Klassieke Oudheid Griekse kunst Powerpoint: KG01_1_GRIEKS_BOEK.ppt REFLECTIE_WB_KG01_1_GRIEKS_BOEK_ppt.doc; v1: 0207; v2: 0407; v3: Naam Klas Inleveren DOEN Lees in je (stencil)boek

Nadere informatie

3.1Griekse beeldhouwkunst

3.1Griekse beeldhouwkunst Samenvatting door een scholier 1497 woorden 13 december 2004 7 34 keer beoordeeld Vak Methode KCV Forum 3 Griekse kunst 3.1Griekse beeldhouwkunst de Griekse beeldhouwkunst bestaat uit drie perioden: de

Nadere informatie

Londen ipad. Londen. British Museum. Samengesteld door: BusTic.nl

Londen ipad. Londen. British Museum. Samengesteld door: BusTic.nl Londen British Museum 1 British Museum Londen ipad Het British Museum is het grootste museum van Groot-Brittanië met meer dan 6 miljoen kunstwerken. De collectie is verspreid over meer dan 90 zalen waarin

Nadere informatie

376. Uitleg van het Scheppingsverhaal (1) 9-11-2014

376. Uitleg van het Scheppingsverhaal (1) 9-11-2014 Uitleg van het Scheppingsverhaal (376, 377, 378, 393, 394) 376. Uitleg van het Scheppingsverhaal (1) 9-11-2014 Deze preek is mede gebaseerd op Het Geheime boek van Johannes (Codex II, Boek 1, pag. 1 en

Nadere informatie

De Oude Grieken GEOMETRISCHE ARCHAÏSCHE KLASSIEKE HELLENISTISCHE ORIENTALISEERDE - ZWARTFIGURIG - ROODFIGUURIG

De Oude Grieken GEOMETRISCHE ARCHAÏSCHE KLASSIEKE HELLENISTISCHE ORIENTALISEERDE - ZWARTFIGURIG - ROODFIGUURIG De Oude Grieken GEOMETRISCHE ARCHAÏSCHE KLASSIEKE HELLENISTISCHE 1050 720 480 323 140 0 1100 700 600 530 GEOMETRISCHE ORIENTALISEERDE - ZWARTFIGURIG - ROODFIGUURIG De Oude Grieken Het land Griekenland

Nadere informatie

Welke boom stond midden in het hof en welke plannen had satan?

Welke boom stond midden in het hof en welke plannen had satan? Welke boom stond midden in het hof en welke plannen had satan? Genesis 2:8-10 8 Ook plantte de HEERE God een hof in Eden, in het oosten, en Hij plaatste daar de mens, die Hij gevormd had. 9 En de HEERE

Nadere informatie

Het Engelenbeeld in de lakenhal.

Het Engelenbeeld in de lakenhal. Het Engelenbeeld in de lakenhal. In December 1935 werd de Lakenhal verrijkt met een Engelenbeeld, afkomstig uit de oude St. kerk, thans Ned. Herv. Kerk te Noordwijk Binnen. Ofschoon dit beeld in de dagen

Nadere informatie

Paasmorgen 2011 in de Open Hof te Drunen Voorganger ds. M. Oostenbrink Organist dhr. B. Vermeul Mmv zanggroep Joy. De tuin van de Opstanding

Paasmorgen 2011 in de Open Hof te Drunen Voorganger ds. M. Oostenbrink Organist dhr. B. Vermeul Mmv zanggroep Joy. De tuin van de Opstanding Paasmorgen 2011 in de Open Hof te Drunen Voorganger ds. M. Oostenbrink Organist dhr. B. Vermeul Mmv zanggroep Joy De tuin van de Opstanding Voor de dienst zingt Joy: U hebt de overwinning behaald Fear

Nadere informatie

Heer, U zocht mij, toen ik was weggegaan U bracht mij veilig in Uw gezin U vergaf mij, mijn schuld is weggedaan U gaf mijn leven een nieuw begin

Heer, U zocht mij, toen ik was weggegaan U bracht mij veilig in Uw gezin U vergaf mij, mijn schuld is weggedaan U gaf mijn leven een nieuw begin Met Deliver zingen we voor de dienst; Dat is genade! - Opwekking 722 Heer ik dank U Voor wat U heeft gedaan Ik kon niet doorgaan op eigen kracht Maar dankzij Jezus mag ik nu voor U staan U spreekt mij

Nadere informatie

SOEFISME IN HET DAGELIJKS LEVEN

SOEFISME IN HET DAGELIJKS LEVEN SOEFISME IN HET DAGELIJKS LEVEN Een leerling van Hazrat Inayat Khan (Een kopie van de uitgave van) The Sufi International Headquarters Publishing Society 1 Liefde ontwikkelt zich tot harmonie en uit harmonie

Nadere informatie

De klassieke oudheid

De klassieke oudheid De klassieke oudheid De klassieke oudheid is een benaming voor De Griekse en Romeinse beschaving. Grieken: 1000 - ca.200 v Chr. De Grieken waren idealisten en filosofen. Rond 550 vc werd rond Athene de

Nadere informatie

ART HISTORY Klassieke Oudheid. H 4 - profiel Grieken 500 v. Chr - 100

ART HISTORY Klassieke Oudheid. H 4 - profiel Grieken 500 v. Chr - 100 ART HISTORY Klassieke Oudheid H 4 - profiel Grieken 500 v. Chr - 100 De Griekse stadstaten Kreta is de bakermat van de Griekse beschaving. Door de ligging en handel met andere oudere culturen was hier

Nadere informatie

Van Bethlehem tot Golgotha

Van Bethlehem tot Golgotha Van Bethlehem tot Golgotha Het Mysterie van Inwijding Esoterische Begrippen Elly Lichtenberg De Bijbel, een mystiek verhaal of..? Deel I De Bijbel: een mystiek verhaal of..? Is het evangelieverhaal juist?

Nadere informatie

Kennismaking met de bijbel

Kennismaking met de bijbel Kennismaking met de bijbel 1. De Bijbel, wat is dat voor boek? 2. Wat heb ik met God te maken? 3. Wie is Jezus Christus? 4. Hoe kom ik in de hemel? 5. Wat is de christelijke doop? 16 Wat heb ik met God

Nadere informatie

De priesterkleding. Hugo Bouter e.a. De kleding van Aäron. Dit zijn dan de kledingstukken die zij moeten maken Exodus 28:4 vv.

De priesterkleding. Hugo Bouter e.a. De kleding van Aäron. Dit zijn dan de kledingstukken die zij moeten maken Exodus 28:4 vv. Hugo Bouter e.a. De priesterkleding Dit zijn dan de kledingstukken die zij moeten maken Exodus 28:4 vv. De kleding van Aäron De kleding van de hogepriester bestond uit zeven onderdelen, die uitvoerig worden

Nadere informatie

Londen 2012! Meer dan 2000 jaar geleden. Gerwin De Decker. Grieken hun goden vereerden. De enige. bewoners waren priesters, die de

Londen 2012! Meer dan 2000 jaar geleden. Gerwin De Decker. Grieken hun goden vereerden. De enige. bewoners waren priesters, die de Gerwin De Decker Sportievelingen zullen zich tijdens de zomervakantie niet vervelen. Want de Olympische Spelen komen er weer aan! Van 27 juli tot en met 12 augustus 2012 zullen alle topatleten van de hele

Nadere informatie

Als het kwaad nou zo kwaad nog niet is? Over de mysterieuze rol van het kwaad in de Bijbel.

Als het kwaad nou zo kwaad nog niet is? Over de mysterieuze rol van het kwaad in de Bijbel. Als het kwaad nou zo kwaad nog niet is? Over de mysterieuze rol van het kwaad in de Bijbel. 1) De Schepping Genesis 1:3 En God zeide: Er zij licht; en er was licht. Genesis 1:31 En God zag alles wat Hij

Nadere informatie

De eerste zonde - ongehoorzaamheid

De eerste zonde - ongehoorzaamheid In de vorige studie is ingegaan op de rebellie in de hemel 1. De Bijbel openbaart niet wanneer deze rebellie heeft plaatsgevonden, maar die had wel zijn invloed op het leven van Adam en Eva in het paradijs

Nadere informatie

KINDEREN VAN HET LICHT

KINDEREN VAN HET LICHT KINDEREN VAN HET LICHT Verteller: Het gebeurde in een donkere nacht, heel lang geleden, dat er herders in het veld waren, die de wacht hielden over hun schapen. Zij stonden net wat met elkaar te praten,

Nadere informatie

Tjimmie van der Wal: Zodra iedereen binnen is beginnen we met:

Tjimmie van der Wal: Zodra iedereen binnen is beginnen we met: 14 september 2014, 16.30 uur, Goede Herderkerk Zangdienst: Samen zingend het nieuwe seizoen in, Thema van de landelijke startdag is met hart en ziel. Verbinden. Tjimmie van der Wal: Hans van de Pol: Jaap

Nadere informatie

HERMENEVS. 24 e JAARGANG, AFL. 8 15 April 1953

HERMENEVS. 24 e JAARGANG, AFL. 8 15 April 1953 HERMENEVS 24 e JAARGANG, AFL. 8 15 April 1953 183 Antieke munten Onder de ons door de Oudheid nagelaten monumenten nemen de munten door hun belang, hun schoonheid en hun talrijkheid een zeer belangrijke

Nadere informatie

GRIEKEN EN ROMEINEN KENNISVRAGEN VWO-4

GRIEKEN EN ROMEINEN KENNISVRAGEN VWO-4 GRIEKEN EN ROMEINEN KENNISVRAGEN VWO-4 1. Leg uit wat een sofist was. score: 2. Welke rol speelden de sofisten in de Atheense democratie? 3. Waarom is het niet juist te spreken van Griekenland in de tijd

Nadere informatie

Uit God geboren. Weekoverweging. Kerstgeloof is geloof in de goddelijkheid van de mens

Uit God geboren. Weekoverweging. Kerstgeloof is geloof in de goddelijkheid van de mens WEEK 51 1 Weekoverweging Kerstgeloof is geloof in de goddelijkheid van de mens Uit God geboren Je hebt groot gelijk als je niet gelooft, dat Jezus is voortgekomen uit geestelijk zaad. Waarom zo moeilijk

Nadere informatie

10 september uur Voorganger: ds H vd Berg

10 september uur Voorganger: ds H vd Berg 10 september 10.00 uur Voorganger: ds H vd Berg Gezang 115 : 1 en 2 Votum en groet Psalm 147 : 1 en 3 Wet Psalm 147 : 7 Gebed Lezen Psalm 147 Zie de zon (E & R, 411) Regenboog groep 1-4 Tekst Psalm 147

Nadere informatie

Beschrijving schaal van Oegstgeest. Figure 1: Bovenaanzicht van de schaal. Foto: Restaura, Haelen.

Beschrijving schaal van Oegstgeest. Figure 1: Bovenaanzicht van de schaal. Foto: Restaura, Haelen. Beschrijving schaal van Oegstgeest Figure 1: Bovenaanzicht van de schaal. Foto: Restaura, Haelen. Figure 2: Onderaanzicht van de schaal. Foto: Restaura, Haelen. De schaal heeft een diameter van 21 centimeter

Nadere informatie

MENORAH BEELD VAN DE ZEVENVOUDIGE GEEST VAN GOD EXODUS 37 EXODUS 37:17-22

MENORAH BEELD VAN DE ZEVENVOUDIGE GEEST VAN GOD EXODUS 37 EXODUS 37:17-22 DE MENORAH BEELD VAN DE ZEVENVOUDIGE GEEST VAN GOD EXODUS 37 EXODUS 37:17-22 17. Hij maakte de kandelaar van louter goud; van gedreven werk maakte hij de kandelaar, het voetstuk zowel als de schacht, de

Nadere informatie

Dordtse Leerregels. Hoofdstuk 3 en 4. Artikel 1 t/m 4

Dordtse Leerregels. Hoofdstuk 3 en 4. Artikel 1 t/m 4 Dordtse Leerregels Hoofdstuk 3 en 4 Artikel 1 t/m 4 Werkboek 7 Dordtse Leerregels hoofdstuk 3 en 4 artikel 1 t/m 4 Hoofdstuk 3 en 4 gaat over de bekering. Hoofdstuk 3 en 4 heeft 17 artikelen. In dit werkboek

Nadere informatie

Het huis van de angst en het huis van de liefde Preek van Jos Douma over Romeinen 8:15

Het huis van de angst en het huis van de liefde Preek van Jos Douma over Romeinen 8:15 Het huis van de angst en het huis van de liefde Preek van Jos Douma over Romeinen 8:15 U hebt de Geest niet ontvangen om opnieuw als slaven in angst te leven, u hebt de Geest ontvangen om Gods kinderen

Nadere informatie

Waar de hemel de aarde raakt daar wordt de mens bewogen...

Waar de hemel de aarde raakt daar wordt de mens bewogen... Waar de hemel de aarde raakt daar wordt de mens bewogen... Ton Schulten Woord vooraf Al van jongs af heeft Ton Schulten zich aangetrokken gevoeld tot schilderkunst en vormgeving. Op 53-jarige leeftijd

Nadere informatie

Bouwkunst. A. Bespreek de kenmerken de oude GRIEKSE TEMPEL Onderdelen - het grondplan van een Griekse tempel

Bouwkunst. A. Bespreek de kenmerken de oude GRIEKSE TEMPEL Onderdelen - het grondplan van een Griekse tempel Bouwkunst A. Bespreek de kenmerken de oude GRIEKSE TEMPEL Onderdelen - het grondplan van een Griekse tempel * rechthoek * wiskundig in evenwicht * vaste verhoudingen * vrij eenvoudig * veel kleuren ( fresco

Nadere informatie

5,8. Werkstuk door een scholier 1578 woorden 18 maart keer beoordeeld. Geschiedenis. De Griekse mythologie

5,8. Werkstuk door een scholier 1578 woorden 18 maart keer beoordeeld. Geschiedenis. De Griekse mythologie Werkstuk door een scholier 1578 woorden 18 maart 2002 5,8 506 keer beoordeeld Vak Geschiedenis De Griekse mythologie Lang geleden vertelden de Grieken elkaar verhalen over Goden, Godinnen, Halfgoden en

Nadere informatie

WIJ zijn hier gekomen niet alleen om jullie en alle anderen hier te

WIJ zijn hier gekomen niet alleen om jullie en alle anderen hier te SAMENVATTING VAN DE REDEVOERINGEN GEHOUDEN VOOR DE JEUGD IN SURINAME EN DE NEDERLANDSE ANTILLEN Willemstad, 19 oktober 1955, Oranjestad, 22 oktober 1955. Paramaribo, 5 november t 955 WIJ zijn hier gekomen

Nadere informatie

Wat zag de profeet Zacharia in eerste instantie?

Wat zag de profeet Zacharia in eerste instantie? De profeet Zacharia en de achtste droom. Wat zag de profeet Zacharia in eerste instantie? Zacharia 6:1 1 En ik hief mijn ogen weer op, en ik zag; en ziet, vier wagens gingen er uit van tussen twee bergen,

Nadere informatie

Artikel: De verborgen Kadesj-scenes in de tempel van Karnak. Patrick van Gils

Artikel: De verborgen Kadesj-scenes in de tempel van Karnak. Patrick van Gils Artikel: De verborgen Kadesj-scenes in de tempel van Karnak Patrick van Gils De slag bij Kadesj is één van de bekendste veldslagen uit de Egyptische geschiedenis. In zijn 5 e regeringsjaar trok Ramses

Nadere informatie

Vijf redenen waarom dit waar is

Vijf redenen waarom dit waar is Les 14 Eeuwige zekerheid Vijf redenen waarom dit waar is In deze bijbelstudies wordt gebruik gemaakt van de NBG-vertaling Dag 1 Is de echte (ware) gelovige voor eeuwig veilig en geborgen in Christus? Voor

Nadere informatie

Romeinen. Romeinen. Germanen

Romeinen. Romeinen. Germanen Romeinen Romeinen Grieken en Romeinen lijken op elkaar qua levensstijl. Het Romeinse rijk is ontstaan in Rome (753 v. Chr.). De Romeinen kwamen 50 v. Chr. naar Nederland. De Romeinen hebben het Latijns

Nadere informatie

Verhaal: Jozef en Maria

Verhaal: Jozef en Maria Verhaal: Jozef en Maria Er was eens een vrouw, Maria. Maria was een heel gewone jonge vrouw, net zo gewoon als jij en ik. Toch had God haar uitgekozen om iets heel belangrijks te doen. Iets wat de hele

Nadere informatie

Namen van God en van Christus in de eerste brief aan Timoteüs

Namen van God en van Christus in de eerste brief aan Timoteüs Kris Tavernier Namen van God en van Christus in de eerste brief aan Timoteüs 1 Timoteüs 1-6 Het is mijn bedoeling in dit artikel een overzicht te geven van de namen van God en van Zijn Zoon Jezus, die

Nadere informatie

Praktische opdracht KCV Akropolis

Praktische opdracht KCV Akropolis Praktische opdracht KCV Akropolis Praktische-opdracht door een scholier 3379 woorden 16 oktober 2002 6,2 46 keer beoordeeld Vak KCV Inleiding: Ik heb voor dit onderwerp, de Akropolis, gekozen omdat het

Nadere informatie

Levend Water. (= de Heilige Geest) Hij zou u levend water hebben gegeven

Levend Water. (= de Heilige Geest) Hij zou u levend water hebben gegeven Levend Water (= de Heilige Geest) Hij zou u levend water hebben gegeven Joh.4:10 wie gedronken heeft van het water, dat Ik hem zal geven, zal geen dorst krijgen in eeuwigheid, maar het water, dat Ik hem

Nadere informatie

In het oude Rome De stad Rome

In het oude Rome De stad Rome In het oude Rome De stad Rome In het oude Rome De stad Rome is héél oud. De stad bestaat al meer dan tweeduizend jaar. Rome was de hoofdstad van het grote Romeinse rijk. De mensen die naar Rome kwamen,

Nadere informatie

2 Eeuw van het Verstand

2 Eeuw van het Verstand 2 Eeuw van het Verstand Caravaggio, 1600 Veranderingen Het vorige werkboek eindigde met de barok in Zuid-Europa en de Gouden Eeuw in Nederland. Zowel in de 16e als de 17e eeuw leefden een aantal van de

Nadere informatie

[vanuit de middenbeuk, met de rug naar het westportaal heb je de volle ruimte vóór je.]

[vanuit de middenbeuk, met de rug naar het westportaal heb je de volle ruimte vóór je.] Mannaerts R., De Onze-Lieve-Vrouwekathedraal van Antwerpen: een openbaring mits de juiste sleutel, Antwerpen, 2012 [vanuit de middenbeuk, met de rug naar het westportaal heb je de volle ruimte vóór je.]

Nadere informatie

taal reliëf > stadstaten (polis / poleis) machtstrijd poleis (Athene <> Sparta) zelfde vijand Homerus

taal reliëf > stadstaten (polis / poleis) machtstrijd poleis (Athene <> Sparta) zelfde vijand Homerus H2 GRIEKENLAND 1. Eenheid en verdeeldheid > Waarom? taal reliëf > stadstaten (polis / poleis) religie machtstrijd poleis (Athene Sparta) zelfde vijand Homerus Polis: - Acropolis - bestuur, rechtspraak,

Nadere informatie

De renaissance!! Waarschijnlijk heb je al eens van deze term gehoord bij het bezoeken van museums of tijdens lessen geschiedenis.!

De renaissance!! Waarschijnlijk heb je al eens van deze term gehoord bij het bezoeken van museums of tijdens lessen geschiedenis.! De renaissance Waarschijnlijk heb je al eens van deze term gehoord bij het bezoeken van museums of tijdens lessen geschiedenis. Deze term betekent letterlijk de wedergeboorte, en is een kunststroming uit

Nadere informatie

verzoeking = verleiden om verkeerde dingen te doen dewijl = omdat wederstand doen = tegenstand bieden de overhand behouden= de overwinning behalen

verzoeking = verleiden om verkeerde dingen te doen dewijl = omdat wederstand doen = tegenstand bieden de overhand behouden= de overwinning behalen Zondag 52 Zondag 52 gaat over de zesde bede. Leid ons niet in verzoeking, maar verlos ons van de boze. Want van U is het Koninkrijk en de kracht en de heerlijkheid, in der eeuwigheid. Amen. Lees de tekst

Nadere informatie

Welkom in deze dienst Voorganger is ds. C.G. Geluk (Huizen)

Welkom in deze dienst Voorganger is ds. C.G. Geluk (Huizen) Welkom in deze dienst Voorganger is ds. C.G. Geluk (Huizen) Schriftlezing: 2 Korinthe 4 vers 16 t/m 5 vers 10 Gezang 295 vers 1, 3 en 5 (Liedboek) Psalm 52 vers 7 (Schoolpsalm) Psalm 63 vers 1 en 2 Gezang

Nadere informatie

Welkom in deze dienst Voorganger is ds. K. Timmerman

Welkom in deze dienst Voorganger is ds. K. Timmerman Welkom in deze dienst Voorganger is ds. K. Timmerman Schriftlezing: Romeinen 5 vers 12 t/m 21 Romeinen 6 vers 1 t/m 14 Psalm 119 vers 53 (Schoolpsalm) Psalm 103 vers 8 en 9 Lied 100 vers 1, 2, 3 en 4 (Op

Nadere informatie

volk dat daar woont, is veel te sterk voor ons. Wij kunnen ze niet overwinnen. Een Koningskind 1 Petrus 2:1 t/m 10

volk dat daar woont, is veel te sterk voor ons. Wij kunnen ze niet overwinnen. Een Koningskind 1 Petrus 2:1 t/m 10 - 1 - Een Koningskind 1 Petrus 2:1 t/m 10 Als inleiding dat wij geestelijk gesproken van adel zijn, dat wij een koninklijk priesterschap zijn maakt de apostel Petrus ons eerst duidelijk dat er zaken moeten

Nadere informatie

SEED & BREAD FOR THE SOWER JES.55:10 FOR THE EATER

SEED & BREAD FOR THE SOWER JES.55:10 FOR THE EATER SEED & BREAD FOR THE SOWER JES.55:10 FOR THE EATER korte Bijbelse boodschappen van THE WORD OF TRUTH MINISTRY Otis Q. Sellers, Bijbelleraar Vertaling Stichting Lachai Roï, Lelystad, Nederland Nr. 78 De

Nadere informatie

De 7 wereldwonderen. De piramiden van Gizeh: Tijd

De 7 wereldwonderen. De piramiden van Gizeh: Tijd Opzoekfiche van Fien uit klas Wim 26/11/09 Blz. 1 van 8 De 7 wereldwonderen zijn 7 bijzondere bouwwerken. De zeven wereldwonderen zijn: 1. De piramiden van Gizeh 2. De hangende tuinen van Babylon 3. De

Nadere informatie

Wie heeft niet weder Schinkel s kinematograaf bezocht? Neen maar, dringen en nog eens dringen om er in te komen.

Wie heeft niet weder Schinkel s kinematograaf bezocht? Neen maar, dringen en nog eens dringen om er in te komen. Cinema Schinkel Wie heeft niet weder Schinkel s kinematograaf bezocht? Neen maar, dringen en nog eens dringen om er in te komen. De kermisbioscoop van Schinkel circa 1910 Om een goed plaatsje te krijgen

Nadere informatie

Or, W. J, LEYDn /!Nnl«msJag 8J7. ,...c F \ '- EEN TEHUIS VOOR WEEZEN IN ZUID-AFRIKA 1!.

Or, W. J, LEYDn /!Nnl«msJag 8J7. ,...c F \ '- EEN TEHUIS VOOR WEEZEN IN ZUID-AFRIKA 1!. Or, W. J, LEYDn /!Nnl«msJag 8J7,...c F \ '- EEN TEHUIS VOOR WEEZEN IN ZUID-AFRIKA 1!. L. S. Het is velen in Holland wellicht bekend, hoe ik, eerst onlangs uit Zuid-Afrika teruggekeerd, den langen en b'!ngen

Nadere informatie

Bouwstijlen van kerken in Nederland. De volgende bouwstijlen worden kort toegelicht met tekst en beeldmateriaal:

Bouwstijlen van kerken in Nederland. De volgende bouwstijlen worden kort toegelicht met tekst en beeldmateriaal: Bouwstijlen Bouwstijlen van kerken in Nederland De volgende bouwstijlen worden kort toegelicht met tekst en beeldmateriaal: Oudste stenen gebouw Romaans Gotiek Neogotiek Renaissance Neorenaissance Classicisme

Nadere informatie

Samenzang na de dienst

Samenzang na de dienst Samenzang na de dienst Datum: 29 juni 2014 Plaats: Schildkerk 1 Alle roem is uitgesloten Alle roem is uitgesloten, onverdiende zaligheen, heb ik van mijn God genoten, k roem in vrije gunst alleen. Ja,

Nadere informatie

Samenvatting CKV 19e eeuw: neoclassicisme

Samenvatting CKV 19e eeuw: neoclassicisme Samenvatting CKV 19e eeuw: neoclassicisme Samenvatting door H. 972 woorden 26 juni 2016 1 1 keer beoordeeld Vak CKV Er zijn in de 19e eeuw 5 stromingen ontwikkeld NEO- classicisme De Romantiek Realisme

Nadere informatie

Orde voor de ingebruikneming van een orgel of ander muziekinstrument

Orde voor de ingebruikneming van een orgel of ander muziekinstrument Orde voor de ingebruikneming van een orgel ander muziekinstrument Het orgel muziekinstrument wordt tot aan het moment van het zegengebed nog niet bespeeld. De liederen die voordien worden aangegeven, zullen

Nadere informatie

Met welk doel wil God Zijn kinderen leiden?

Met welk doel wil God Zijn kinderen leiden? Scholen die door Samuel zijn gesticht. Met welk doel wil God Zijn kinderen leiden? Psalm 23:3 3 Hij verkwikt mijn ziel, Hij leidt mij in het spoor van de gerechtigheid, omwille van Zijn Naam. De Here zelf

Nadere informatie

2 Vroege renaissance 2.1

2 Vroege renaissance 2.1 2 Vroege renaissance Giotto di Bondone, rond 1315 Veranderingen Het vorige werkboek eindigde met de 14e eeuwse kunstenaar Giotto di Bondone, die in Italië een nieuwe kunststijl introduceerde. Voor het

Nadere informatie

Samenvatting CKV Kunsthistorisch overzicht 1 - Klassieke oudheid tot de 19e eeuw

Samenvatting CKV Kunsthistorisch overzicht 1 - Klassieke oudheid tot de 19e eeuw Samenvatting CKV Kunsthistorisch overzicht 1 - Klassieke oudheid tot de 19e eeuw Samenvatting door S. 721 woorden 4 juni 2004 4 24 keer beoordeeld Vak CKV Beknopte samenvatting van het schoolboek Kunsthistorisch

Nadere informatie

Getallen vertellen het verhaal van het leven, deel 2

Getallen vertellen het verhaal van het leven, deel 2 11 maart 2019 Getallen vertellen het verhaal van het leven, deel 2.media Drie belangrijke stappen Text: Ursula Gerhard Image: Marion Pellikaan Naar deel 1 De een Met de een begint de schepping, uit de

Nadere informatie

Evenbeeld van God blok A - nivo 2 - avond 1

Evenbeeld van God blok A - nivo 2 - avond 1 Evenbeeld van God blok A - nivo 2 - avond 1 Tijd Wat gaan we doen 19.00 Mentorkwartiertje 19.15 Geschapen naar Gods Beeld - woordweb 19.25 Bespreken Genesis 1: 26-28 / psalm 8 19.35 Ik ben Gods Beeld dus..

Nadere informatie

Wat een prachtige dag! Who s the king of the jungle? Samen zingen. Gezang 21 couplet 1 en 7. Gezang 21. Hoera voor God in de gloria!

Wat een prachtige dag! Who s the king of the jungle? Samen zingen. Gezang 21 couplet 1 en 7. Gezang 21. Hoera voor God in de gloria! Who s the king of the jungle? Wat een prachtige dag! Daniël Lohues Samen zingen Laten wij nu samen, laten wij nu samen, zingen, prijzen, loven de Heer. Laat ons dat tezamen doen, zingen, prijzen, loven

Nadere informatie

Verslag Geschiedenis Tijdvakkendossier tijdvak 2: tijd van Grieken en Romeinen

Verslag Geschiedenis Tijdvakkendossier tijdvak 2: tijd van Grieken en Romeinen Verslag Geschiedenis Tijdvakkendossier tijdvak 2: tijd van Grieken en Romeinen Verslag door Lotte 1570 woorden 19 juni 2017 3 4 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Feniks Tijdvak: Tijd van Grieken

Nadere informatie

N 19. JACQUES NÈVE Uurwerkmaker - Horloger d Art

N 19. JACQUES NÈVE Uurwerkmaker - Horloger d Art N 19 JACQUES NÈVE Uurwerkmaker - Horloger d Art + 32 477 27 19 08 - jneve@horloger.net - www.horloger.net MONUMENTALE KLOK UIT DE NAPOLEON III PERIODE «HET OFFER AAN DE LIEFDE» naar Louis-Simon BOIZOT

Nadere informatie

Welkomstwoord en mededelingen Ik wil juichen voor U, mijn Heer (Op Toonhoogte 271) Ik wil juichen voor U, mijn Heer,

Welkomstwoord en mededelingen Ik wil juichen voor U, mijn Heer (Op Toonhoogte 271) Ik wil juichen voor U, mijn Heer, 1 Welkomstwoord en mededelingen Ik wil juichen voor U, mijn Heer (Op Toonhoogte 271) Ik wil juichen voor U, mijn Heer, Ik erken: U, Heer, bent God met blijdschap in mijn hart. en ik behoor U toe. Ik wil

Nadere informatie

Andreaskerk zondag 16 oktober :00 uur. Thema: Sprakeloos ORDE VAN DIENST

Andreaskerk zondag 16 oktober :00 uur. Thema: Sprakeloos ORDE VAN DIENST Andreaskerk zondag 16 oktober 2016 19:00 uur Thema: Sprakeloos ORDE VAN DIENST Intochtslied psalm 100 1) Juicht Gode toe, bazuint en zingt. Treedt nader tot gij Hem omringt, gij aard' alom, zijn rijksdomein,

Nadere informatie

Mededelingen. Psalm 121: 1 >

Mededelingen. Psalm 121: 1 > Mededelingen Psalm 121: 1 > Ik sla mijn ogen op en zie de hoge bergen aan, waar komt mijn hulp vandaan? Mijn hulp is van mijn HERE, die dit alles heeft geschapen. Mijn herder zal niet slapen. Psalm 121:

Nadere informatie

UW NAAM WORDE GEHEILIGD. 19 februari :30 uur / 10:30

UW NAAM WORDE GEHEILIGD. 19 februari :30 uur / 10:30 UW NAAM WORDE GEHEILIGD 19 februari 2017 8:30 uur / 10:30 ds. W. Gugler VOORGANGER - ds. W. Gugler Rex Arendsen OUDERLING Jannie Torsius Lydia vd Broek - ORGANIST Lydia vd Broek Thea Bos - LECTOR Corrie

Nadere informatie

Maak hier de gaatjes voor in je multomap. Leerlingenboekje WELKOM BIJ DE ROMEINEN. Dit boekje is van

Maak hier de gaatjes voor in je multomap. Leerlingenboekje WELKOM BIJ DE ROMEINEN. Dit boekje is van Maak hier de gaatjes voor in je multomap Leerlingenboekje WELKOM BIJ DE ROMEINEN _ Dit boekje is van Welkom bij de Romeinen! In Welkom bij de Romeinen maak je kennis met het Romeinse leven. Je zult merken

Nadere informatie

IN Augustus 1940 constitueerden Burgemeester en Wethouders

IN Augustus 1940 constitueerden Burgemeester en Wethouders DE GEMEENTE EN DE BEELDENDE KUNST IN 1941 DOOR MR. J. C. J. VAN SCHAGEN IN Augustus 1940 constitueerden Burgemeester en Wethouders de Gemeentelijke Commissie voor de Beeldende Kunst. Blijkens haar verslag

Nadere informatie

Liederen voor zondag 5 februari 2017

Liederen voor zondag 5 februari 2017 Liederen voor zondag 5 februari 2017 Hemelhoog 429 / Opwekking 599 Nog voordat je bestond Kende Hij je naam Hij zag je elk moment En telde elke traan Omdat Hij van je hield Gaf Hij zijn eigen zoon Hij

Nadere informatie

Geïnteresseerden, Hier onze eerste dag in Athene. Om half 7 werden we al wakker gemaakt door de wake-up call. Daarna hebben we ons klaargemaakt en

Geïnteresseerden, Hier onze eerste dag in Athene. Om half 7 werden we al wakker gemaakt door de wake-up call. Daarna hebben we ons klaargemaakt en Geïnteresseerden, Hier onze eerste dag in Athene. Om half 7 werden we al wakker gemaakt door de wake-up call. Daarna hebben we ons klaargemaakt en lekker ontbeten. Om acht uur waren we klaar om te vertrekken.

Nadere informatie

Menze Fernandus van Houten

Menze Fernandus van Houten Liturgieboekje bij het afscheid van Menze Fernandus van Houten * Groningen, 10 februari 1931 Tolbert, 21 februari 2016 in een samenkomst op donderdag 25 februari 2016, om 11.00u in de Gereformeerde Kerk

Nadere informatie

IN DE ICHTHUSKERK. Zangdienst 30 april Aanvang:19.00 uur. Thema: JUBEL voor God onze sterkte

IN DE ICHTHUSKERK. Zangdienst 30 april Aanvang:19.00 uur. Thema: JUBEL voor God onze sterkte IN DE ICHTHUSKERK Zangdienst 30 april 2017 Aanvang:19.00 uur Thema: JUBEL voor God onze sterkte Voorganger: ds. Th.J.S. van Staalduine uit Nijbroek M.m.v. Gospelband Sinjael uit Donkerbroek 1 Voor de dienst

Nadere informatie

Griekenland 336 v. Chr (bij de dood van Philippos van Macedonië ) Alexander de Grote opvolger Philippos van Macedonië.

Griekenland 336 v. Chr (bij de dood van Philippos van Macedonië ) Alexander de Grote opvolger Philippos van Macedonië. Kenmerkende aspecten: De ontwikkeling van wetenschappelijk denken en het denken over burgerschap en politiek in de Griekse stadstaat De klassieke vormentaal van de Grieks Romeinse cultuur De ontwikkeling

Nadere informatie

Een utopisch kunstwerk is een kwetsbaar en ongrijpbaar bouwsel Vraaggesprek met mijn onderbewustzijn. Jacques van Alphen, maart 2013

Een utopisch kunstwerk is een kwetsbaar en ongrijpbaar bouwsel Vraaggesprek met mijn onderbewustzijn. Jacques van Alphen, maart 2013 Een utopisch kunstwerk is een kwetsbaar en ongrijpbaar bouwsel Vraaggesprek met mijn onderbewustzijn. Jacques van Alphen, maart 2013 Inleiding In 2011 en 2012 heb ik ca. veertig kleine utopische gouaches

Nadere informatie

Wie gaan het nieuwe Jeruzalem binnen?

Wie gaan het nieuwe Jeruzalem binnen? Zacharia en de definitieve overwinning in Openbaring. Wie gaan het nieuwe Jeruzalem binnen? Zie Zacharia 14:5, 4, 9 Christus daalt neer op de Olijfberg, vanwaar Hij na zijn opstanding ten hemel was gevaren

Nadere informatie

De vorm en samenstelling van het monument. De omgeving van het monument. 1) Hoe heet het plein waar het monument zich bevindt? één personage.

De vorm en samenstelling van het monument. De omgeving van het monument. 1) Hoe heet het plein waar het monument zich bevindt? één personage. De vorm en samenstelling van het monument 1) Uit welke verschillende delen bestaat het monument? Kruis aan.. De omgeving van het monument 1) Hoe heet het plein waar het monument zich bevindt?... obelisk

Nadere informatie

KG-KB 3. aantekeningen van

KG-KB 3. aantekeningen van KGKB 3 aantekeningen van Griekenland werd gevormd door een aantal staten, die onderling weinig contacten hadden. Het bestuur werd op democratische grondslag gevoerd. De kunst kenmerkte zich door eenvoud

Nadere informatie

Kingdom Faith Cursus ------------------------------------------------------------------------------------------------ HEILIG, HEILIG, HEILIG

Kingdom Faith Cursus ------------------------------------------------------------------------------------------------ HEILIG, HEILIG, HEILIG Kingdom Faith Cursus KF09 ------------------------------------------------------------------------------------------------ HEILIG, HEILIG, HEILIG Colin Urquhart ------------------------------------------------------------------------------------------------

Nadere informatie

Een Visioen van Liefde

Een Visioen van Liefde Een Visioen van Liefde Orthen, april 2012 WIE ZIJN WIJ? De oorsprong van de gemeenschap San Salvator ligt in de rooms-katholieke traditie, en voelt zich van daaruit verbonden met de Bijbel, geïnspireerd

Nadere informatie

Romeinen. Bouwkunst. Beeldhouwkunst. Schilderkunst

Romeinen. Bouwkunst. Beeldhouwkunst. Schilderkunst Romeinen Romeinen Bouwkunst Beeldhouwkunst Schilderkunst Tijdlijn 750 0 500 Het Romeinse rijk De Romeinen hadden hun opkomst, bloei en ondergang tussen de jaren 750 v. Chr. en 500 n. Chr. Het Romeinse

Nadere informatie

IN Mei van het vorige jaar werd het nieuwe Museum van Middeleeuwsche

IN Mei van het vorige jaar werd het nieuwe Museum van Middeleeuwsche DE GOBELINS IN HET MUSEUM THE CLOISTERS" TE NEW-YORK DOOR J. M. DE CASSERES IN Mei van het vorige jaar werd het nieuwe Museum van Middeleeuwsche Kunst, te New-York The Cloisters" genaamd, voor het publiek

Nadere informatie

AANTEKENINGEN WAAROM WERD GOD EEN MENS?

AANTEKENINGEN WAAROM WERD GOD EEN MENS? AANTEKENINGEN Alles draait om de visie op Jezus Christus. Door de eeuwen heen is er veel discussie geweest over Jezus. Zeker na de Verlichting werd Hij zeer kritisch bekeken. De vraag is waar je je op

Nadere informatie

Bij Mattheus 5 : 13-16 - Zout en licht Laat ons het zout der aarde zijn, het licht der wereld, klaar en rein,

Bij Mattheus 5 : 13-16 - Zout en licht Laat ons het zout der aarde zijn, het licht der wereld, klaar en rein, 9 februari 2014 Bij Mattheus 5 : 13-16 - Zout en licht Laat ons het zout der aarde zijn, het licht der wereld, klaar en rein, Misschien heeft u bij het zingen van dit lied ook altijd wel een wat dubbel

Nadere informatie

Welke taak kreeg Samuel van God en naar welk gebied werd Samuel heen gezonden?

Welke taak kreeg Samuel van God en naar welk gebied werd Samuel heen gezonden? David door Samuel tot koning gezalfd. Welke taak kreeg Samuel van God en naar welk gebied werd Samuel heen gezonden? 1 Samuel 16:1 1 Toen zei de HEERE tegen Samuel: Hoelang rouwt u om Saul, die Ík immers

Nadere informatie

- 2 - Wij deelen iets aan elkander mede. Gij aan ons, die hier de ongezienen zijn, en wij aan U.

- 2 - Wij deelen iets aan elkander mede. Gij aan ons, die hier de ongezienen zijn, en wij aan U. 29 Maart 1954 Welkom, goede vrienden, in deze zaal, die wij de opperkamer genoemd hebben; de opperkamer in de herinnering aan de opperzaal, waar zij, die hun Meester in de aardsche sfeer verloren hadden

Nadere informatie

Verkondiging Lied: Gezang 477 Geloofsbelijdenis Lied: Gezang 95:3 Gebed Inzameling van de gaven Lied: Psalm 33: 7,8 (NB) Zegen

Verkondiging Lied: Gezang 477 Geloofsbelijdenis Lied: Gezang 95:3 Gebed Inzameling van de gaven Lied: Psalm 33: 7,8 (NB) Zegen Liturgie zondagavond 1 mei 2016 Binnenkomst kerkenraad Muzikale inleiding Welkom en mededelingen Lied: Op Toonhoogte 216 Stil gebed Bemoediging en Groet Lied: Psalm 89: 6,8 (NB) Gebed Schriftlezing: Efeziërs

Nadere informatie

Naam: De Romeinen. Vraag 1. De Romeinen hebben veel gebouwd. Noem vijf verschillende toepassingen. pagina 1 van 6

Naam: De Romeinen. Vraag 1. De Romeinen hebben veel gebouwd. Noem vijf verschillende toepassingen. pagina 1 van 6 Naam: De Romeinen De Romeinse bouwkunst. De Romeinen behoren tot de beste bouwers uit de geschiedenis. Ze bouwden tempels, riolen, waterleidingen, wegen, kanalen, huizen, aquaducten, havens, bruggen en

Nadere informatie

Geschapen om te dienen

Geschapen om te dienen Bijbelstudie 1 Geschapen om te dienen Genesis 2:4-25 Welke zin heeft het leven? Je wordt geboren. Je leeft een aantal jaren op aarde. Daarna sterf je. Wat is de zin ervan? Op die vraag geeft de Bijbel

Nadere informatie

Werkstuk gemaakt door Naomi Buur!

Werkstuk gemaakt door Naomi Buur! Werkstuk gemaakt door Naomi Buur! Hoofdstuk 1: Voorwoord blz. 1 Hoofdstuk 2: Geschiedenis blz. 2 Hoofdstuk 3: Het vervolg van de Spelen blz. 3 Hoofdstuk 4: De moderne Spelen blz. 4 Hoofdstuk 5: Olympische

Nadere informatie

In je handen houd je een orakel van de drievoudige

In je handen houd je een orakel van de drievoudige Jouw Weg naar Geluk In je handen houd je een orakel van de drievoudige schikgodin Modron. Zij is de Keltische Oermoeder van het leven en in de gedaanten van maagd, moeder en wijze vrouw is zij de vrouwe

Nadere informatie